Building Experience deel 1

1

BUILDING EXPERIENCEDe honderdjarige geschiedenis van de Belgische bouwonderneming BESIX

DEEL 1

1909 - 1989

BOEK BESIX deel 1.indb 1 14-07-2009 19:34:09

2

BUILDING EXPERIENCE


3

BUILDING EXPERIENCEDe honderdjarige geschiedenis van de Belgische bouwonderneming BESIX

DEEL 1

1909 - 1989


4


5


6

werkten mee aan dit boek

interviews, redactie en eindredactie : onder de leiding van Laurence Verweevertaling: Communicationwise, Sint- Martens-Latemfotografie: BESIX Group archievendrukkerij : Offset Vandevelde, Kruishoutemvormgeving : Sophie Windels in samenwerking met Grafiek Atelier, Harelbekealgemene coördinatie : Laurence Verwee uitgeefster Yin Books +32/478/27 77 70

[email protected]

D/2009/10.788/2ISBN 9789081038751

Deze uitgave wordt beschermd door het auteursrecht en mag niet worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt op welke wijze en onder welke vorm ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Yin Books of BESIX Group.

© Yin Books & BESIX Group

Alle redelijke inspanningen werden geleverd om de rechten op het gebruikt beeldmateriaal te respecteren. Bijkomende informatie kan bekomen worden bij de uitgever. Een volledige lijst van architecten zal in deel 2 worden opgenomen.


7

BESIX is een internationaal georiënteerde, industriële groep van ondernemingen die in

België en omliggende landen, in Centraal- en Oost-Europa, in Noord- en Centraal-Afrika,

in het Midden-Oosten en Centraal-Azië en in de Caraïben actief is in de sectoren van

bouw, engineering, milieu, vastgoed en concessies. Gesticht in 1909, heeft de Groep

vandaag wereldwijd nagenoeg 20.000 medewerkers en medewerksters in dienst. In

2009 zal een omzet van 2,2 miljard euro worden gerealiseerd. BESIX is in het 100ste jaar

van haar bestaan synoniem van tot de verbeelding sprekende projecten en realisaties.

September 2009


8


9


10

DE EERSTE MINISTER


11

Dit boek over honderd jaar BESIX is meer dan de geschiedenis van een Belgische bouwconstructeur, het kan als het ware ook worden gelezen als de geschiedenis van de Belgische economie. De drie steeds terugkerende elementen die als rode draden doorheen beider geschiedenissen lopen, zijn immers dezelfde: de kracht van innovatieve specialisatie, het belang van logistieke infrastructuur en de noodzaak van internationaal opereren.

Toen de Nederlandse broers Stulemeijer op 13 januari 1909 in Antwerpen hun Société belge des Bétons et Planchers tubulaires, afgekort SBB, oprichtten, kwamen zij op de Belgische markt met een innovatief bouwproduct, een vloerensysteem in gewapend beton.

De ontwikkeling van innovatieve producten en processen – denken we aan het eigen bekistingssysteem voor koeltorens, de specialisatie in maritieme en civiele werken en de perfectie van hoogbouwtechnieken – heeft de onderneming steeds aan de top van de Belgische bouwnijverheid gehouden en ervoor gezorgd dat zij vandaag de grootste Belgische groep is in bouw, vastgoed en concessies.

Ook de economie van een klein en open land als België heeft slechts toekomst door innovatie. Het succesverhaal van de Belgische economie van de voorbije honderd jaar is precies ook geschreven kunnen worden dankzij technologische voorsprong en dankzij de hoge kwaliteit van onze ondernemers en werknemers.

Meteen vanaf het begin wist SBB, nu BESIX Group, zich te specialiseren in infrastruc-tuurwerken, zowel bruggen, wegen, havens, spoorwegen als waterwegen. We kunnen zonder meer stellen dat de Groep België heeft helpen uitbouwen tot de logistieke draaischijf van Europa. Het succes van de Groep was tegelijk het succes van België.

België is door zijn infrastructuur van zeehavens, luchthavens, waterwegen, spoorwegen en snelwegen een logistiek knooppunt van een Europese markt van 454 miljoen consumenten. Dankzij zijn dicht netwerk van verbindingen en wegen is ons land het klaverblad van de Europese Unie. Daarin heeft BESIX een grote bijdrage gehad.

Door zijn technische voorsprong en zijn specialisatie in infrastructuurwerken wist de BESIX-groep ook al heel vlug buiten de landsgrenzen te opereren. Het begon in 1920 met herstelwerken (na de wereldoorlog) in Noord-Frankrijk, en vier jaar later had de onderneming haar eerste contract op zak voor een havenbouwproject in het buitenland (Spanje).


12

Sinds 1947 is SBB-BESIX ononderbroken actief in Afrika en sinds 1966 in het Midden-Oosten, waar het vandaag in de regio van de Perzische Golf marktleider is. BESIX is actief zowel in westelijk Europa, in de ontwikkelingslanden, in de nieuwe economieën van het Midden-Oosten tot India, als in de nieuwe vrije markt van oostelijk Europa.

BESIX, dat zichzelf een van de belangrijkste Belgische exportbedrijven mag noemen, heeft er dus toe bijgedragen dat België, dat altijd een exportgerichte economie kende, zich niet alleen thuis voelt in de globalisering, maar er ook een belangrijke speler is. Dankzij industriële groepen en creatieve ondernemingen zoals BESIX (naast vele andere) is België vandaag het elfde exportland ter wereld. Het belang van ons land op het vlak van de creatieve economie neemt volgens recente onderzoeken nog toe.

Het bouwbedrijf wordt ook vaak gezien als een graadmeter van de economie en van de welvaart. Feit is dat er geen economische activiteiten kunnen plaatsgrijpen zonder de infrastructuur en zonder het netwerk van wegen, havens en bruggen. Ook de welvaart – en het welzijn – van de mensen vertaalt zich en is zichtbaar in de kwaliteit van onze gebouwen. Kortom, de bouw is overal: ze is de ansichtkaart van een samenleving. Zij is de samenleving gestold in steen en staal!

Herman Van RompuyEerste minister van België


13


14

DE VOORZITTERVERBOND VAN BELGISCHE ONDERNEMINGEN


15

Een van de meer aangename taken van de voorzitter van het Verbond van Belgische Ondernemingen bestaat erin scharniermomenten in de geschiedenis van belangrijke bedrijven in de verf te mogen zetten en gelukwensen uit te reiken, zeker als het bedrijf in kwestie al 100 jaar meebouwt aan het succes en de toekomst van het Belgische bedrijfsleven.

BESIX mag dan wel Nederlandse roots hebben (de Groep werd opgericht door drie Nederlandse broers uit Breda), de Groep is bij uitstek een Belgische onderneming. Op zich is dat vandaag haast uniek te noemen. BESIX heeft België mee in de steigers gezet en dat is gerust letterlijk te nemen: de Belgische BetonMaatschappij – zoals de Groep vroeger heette – heeft talloze grote infrastructuurwerken tot een succesvol einde gebracht, en op die manier aan de economische ontwikkeling van ons land bijgedragen.

De ambitie bleef uiteraard niet beperkt tot België; de internationale expansie werd al vlug uitgetekend: kennis en kwaliteit overstijgen immers geografische grenzen. BESIX is de afgelopen eeuw uitgegroeid tot een internationaal gerespecteerde onderneming, actief op land en op zee, uitgerust met de beste kenmerken van het Belgische ondernemerschap. Als geen ander in zijn sector heeft het bedrijf immers de waarden kwaliteit, betrouwbaarheid, verantwoordelijkheidszin en bekwaamheid inhoud gegeven en op de internationale bouwscène gezet.

Woord en beeld voeren de lezer in dit historisch document doorheen decennia van een fascinerende opbouw van een onderneming: ze wekken verwondering, bewondering en respect voor de zelfverzekerde gedrevenheid van duizenden medewerkers van een bedachtzaam bouwbedrijf – gedurende zovele jaren, in zovele landen en zovele projec-ten. De stand op het scorebord is overduidelijk en we zijn nog maar halfweg.

Innovatie drijft immers succes en bedrijven die voortdurend innoveren, blijven succesvol, zelfs in economisch hachelijke tijden. Daarom aarzel ik niet om de volgende 100 jaar van het succesverhaal van BESIX in te luiden en de jubilaris tegelijk van harte te feliciteren met de verwezenlijkingen van de afgelopen eeuw.

Thomas LeysenVoorzitter VBO


16


17


18

INHOUDSOPGAVE Bij wijze van aanloop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

I. HOE GROOT IETS OOK IS, KLEIN IS HET BEGONNEN De start . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Even terug in de tijd en over de grens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Het Antwerpse jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

In hogere versnelling in Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

Een eerste wissel aan de top . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

Het trio Stulemeijer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 - 41 II. DE EERSTE WERELDBRAND Ontreddering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Spartelen om te overleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Op de uitkijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

III. TUSSEN DE TWEE WERELDOORLOGEN De wonden likken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Een eerste golf van expansie tot circa 1923. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

Werken van grote omvang tot in de beginjaren dertig . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Weer dagen donkere wolken aan de horizon: de jaren dertig . . . . . . . . 68

IV. TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG Een groot verlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74

Reorganisatie van de directie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Een waakzame overlevingstactiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74

V. EEN MOEIZAME HERSTELPERIODE Onmiddellijk werk voor SBB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

Samenwerking met de Empain-groep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83

VI. THE GOLDEN FIFTIES Alles werd anders. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90

België in de jaren 50 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92

Nord-France en SICOP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

Op en neer in Congo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Groepscultuur ontwikkelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

Loflied op de conducteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 - 113

VII. DE WOELIGE JAREN ZESTIG Op zoek naar nieuwe wegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

De splitsing van Auxeltra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Moeilijke tijden in Congo en Afrika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Veelbelovende en grote kunstwerken in België... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

... en een meer dan bescheiden start in de vastgoedsector . . . . . . . . . 128

1

2


19

Six Construct. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

De sprong naar het Midden-Oosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

Ondertussen in het thuisland in het moederbedrijf... . . . . . . . . . . . . . . . . 137

... en bij de dochterondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Frankrijk en Spanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

Probleemwerken zorgen voor donderwolken aan de horizon. . . . . . . 147

Charles-Marie Stulemeijer geportretteerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 - 149

VIII. DE JAREN ZEVENTIG Deuk in economische groei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Jean Tytgadt neemt het heft in handen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Auxeltra Génie Civil wordt Astrobel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

BBM wordt een !nanciële holding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164

Strak gefocust op Zeebrugge. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

Ode aan de heiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 - 181

Six Construct Ltd... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

... en Six Construct International . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

De Zaïrisatie en haar desastreuze gevolgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

De inmiddels 50-jarige dochters Nord-France en SICOP . . . . . . . . . . . 195 Internationale opwaartse klim bestendigt zich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

Jean Tytgadt geportretteerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 - 201

IX. OP ZOEK IN DE JAREN TACHTIG Kansen en gevaren, zij aan zij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

Onverwacht wegvallen van Jean Tytgadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

Doorlopend aandacht voor Afrika... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

... en andere werelddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

Roger Lemaire geportretteerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 -223

Op het thuisfront . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

Rationele fusies tussen maatschappijen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

Dramatisch einde van Charles-Marie Stulemeijer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232

Zoektocht naar bijkomende competentie in de Belgische regio’s . . 233

Exit Nord-France en SICOP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

Blijvend aan de slag in een aarzelende conjunctuur . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

De Emiraten steviger aangepakt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

Ontplooiing in drie nieuwe landen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

Op het thuisfront na de fusie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

Diversi!catie in België ... en elders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263

Down in Centraal-Afrika, up in Oost-Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

De koeltorens van Astrobel en BESIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 - 267

Voorzitters en bestuurders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 - 269

3

6

5

4

7


20

BIJ WIJZE VAN AANLOOP JOHAN BEERLANDTCEO BESIX GROUP


21

Een mooier beroep dan dat van bouwer is er niet.

Dat zei ons één van de topmedewerkers met

zichtbare én gerechtvaardigde trots. Vanuit het

niets ontstaat een denken uitvoeringsproces

dat resulteert in een tastbaar, zichtbaar, blijvend

resultaat. Bruggen, kademuren, tunnels, viaduc-

ten, sluizen, koeltorens, industriële kathedralen en

fabrieken, luchthavens, pieren, dijken en dammen,

steigers, golfbrekers en zeehavens, hemelhoog

torende huizen. Wat eerst slechts bestond als

idee, als ‘bedenksel’ wordt via voorstudie, bereke-

ningen, overleg en contracten een theoretisch plan

en komt door inzet van mankrachten en aanwen-

ding van middelen tot verwezenlijking. Een niet

meer te omzeilen realiteit: een statement in het

landschap. Wie anders dan de bouwer kan met

meer genoegen een oorspronkelijke idee aan-

schouwen in zijn gigantische, materiële, tastbare

uitwerking? In de loop van de voorbije 100 jaar

hebben tal van BESIX-medewerkers dit aparte

genoegen mogen smaken. Niet meer te tellen zijn

de vele sporen die zij als pioniers hebben achter-

gelaten in vele delen van de wereld, sporen van

een opbouwende, duurzame beschaving: signalen

van durf, talent, verbeelding, intellect, beroepsbe-

kwaamheid en technologisch vernuft. Het is een

geschiedenis van zweet, bloed en tranen, maar

evenzeer van doorzettingsvermogen, vindingrijk-

heid, zelfverloochening, risico’s en pure lef.

Dat zijn rode draden en constanten die als een

transparant zeil over 100 jaar heen zijn gespan-

nen, vastgesnoerd met de lijnen van het gestage

tijdsverloop van het begin van de 20ste eeuw tot

op heden. BESIX-projecten als resultaat van een

energiek spel met water, zand, grind en cement

getuigen van de kunstzinnigheid van de bouwende

mens die in zijn creatieve drang schoonheid en

kracht beoogt, naast nut en bruikbaarheid.

Dit tweedelige boek geeft in woord en beeld van

dit alles een impressie. Het geeft de lezer een ver-

moeden van de enorme inspanningen die werden

geleverd en van de prachtige resultaten die wer-

den behaald. Het is tot slot een hommage aan de

vele medewerkers die met een frontlijnmentaliteit

in al die jaren volhoudend, zonder veel ruchtbaar-

heid en in de vaak ondankbaarste omstandig-

heden de strijd hebben aangebonden met de

condition humaine en de onbuigzame materie. Dit

boek vertelt u waarom en hoe en wat zij uiteinde-

lijk hebben gewonnen. Vanwege de omvang van

de te beschrijven materie hebben wij ons genood-

zaakt gezien de geschiedenis van BESIX Group

- de vroegere Belgische BetonMaatschapij - in

twee delen op te splitsen. Vandaag hebt u deel 1

in de hand waarin u het wedervaren van het bedrijf

kunt meemaken tot op het einde van de jaren 80.

Weldra krijgt u deel 2 voorgeschoteld dat loopt

tot in het heden. Ik wens u vooraf veel lees- en

kijkgenot toe.


22

Het trio Stulemeijer p. 38 - 411

BELGIE, NEDERLAND


23

HOE GROOT IETS OOK IS, KLEIN IS HET BEGONNEN

DE START p. 26

EVEN TERUG IN DE TIJD EN OVER DE GRENS p. 26

HET ANTWERPSE JAAR p. 30

IN HOGERE VERSNELLING IN BRUSSEL p. 34

EEN EERSTE WISSEL AAN DE TOP p. 37

1909

I


24

HERBST-VLOER, GRAND HÔTEL BELLEVUE IN WESTENDE, BELGIË


25


Building Experience deel 1

Documents

Transcript of Building Experience deel 1