2 3ANBO ● Nummer 6 ● 2014

Er tikt een pensioentijdbom in Nederland. Voor

het groeiende leger zzp’ers (zelfstandigen zonder

personeel) dreigt bij pensionering een terugval in

inkomen. Het ZZP Pensioenspaarfonds moet daar

verandering in brengen. Journalist Stef Verhoeven

(52, mét pensioengat) ging op onderzoek uit.

TEKST STEF VERHOEVEN BEELD wENdy VaN SaNTEN

ZZP: Zelfstandige

Zonder Pensioen?

L aat ik het maar meteen bekennen: ik ben 52 jaar en ik heb een pensioengat van vijf jaar. Sinds mijn start als zelfstandige in 2009

knaagt er wel iets in mijn achterhoofd – ik heb zelfs een paar offertes van banken en verzekeraars keurig in een mapje zitten – maar tussen droom en daad ligt een moeras aan rekensommen en twijfels. Toegegeven: ik heb last van gebrek aan urgentie. Steeds blijken andere zaken net iets belangrijker.Ik ben niet de enige zzp’er die zijn aanvullend pensioen ooit nog eens moet regelen. Volgens Stichting ZZP Nederland bouwt op dit moment meer dan de helft van de inmiddels 800.000 ‘eenpitters’ in Nederland geen – of te weinig – pensioen op. Een substantieel deel daarvan is, net als ik, pas na zijn 45ste voor zichzelf begonnen. Je hart zegt: ik ben nog jong. Je hoofd zeurt: de pensioenklok tikt.

Kan iK DE hypoThEEK BETaLEn?Een startende ondernemer heeft de eerste jaren veel aan zijn hoofd. In het begin van je ondernemerschap wil je vooral antwoord op de vraag: ben ik wel een ondernemer? Kan ik aan het eind van de maand mijn hypotheek betalen, kan ik elke week de bood schappen doen en straks mijn kinderen laten studeren? Als dat eenmaal lukt, komen die andere vragen die je zzp-feestje bederven. Wat als je morgen een ongeluk

krijgt, of een vervelende ziekte? (Arbeidsonge-schiktheidsverzekering!) En: over vijftien jaar wil je het vast rustiger aan doen. Hoe ga je dat betalen? (Aanvullend pensioen!)Dat zelfstandigen de beslissing over hun pensioen voor zich uit schuiven, is niet slim maar wel begrijpelijk, zegt Maarten Post, voorzitter van Stichting ZZP Nederland. “Je aansluiten bij een regulier pensioenfonds is voor zzp’ers vaak onmogelijk omdat je geen werknemer (meer) bent. Dus ben je overgeleverd aan de – vaak dure –

ooK voor 50+ zzp’ErSOudere zzp’ers kunnen zeker nog

profiteren van het ZZP Pensioenspaarfonds

volgens Maarten Post van ZZP Nederland.

“Iemand van 60 jaar kan nog tien jaar

sparen voor een aanvullend pensioen.

De beleggingsmix zal voor die leeftijds­

groep minder risicovol zijn, maar de eerste

inleg kan binnen de fiscale jaarruimte van

de afgelopen zeven ondernemingsjaren

gedaan worden. Je kunt dus fiscaal gezien

een vliegende start maken.”

4 5ANBO ● Nummer 6 ● 2014 ANBO ● Nummer 6 ● 2014

wij opereren vanuit een stichting zonder winstoogmerk. Bovendien hebben we voor elkaar gekregen dat zelfstandigen hun pensioen niet hoeven aan te spreken als ze onverhoeds in de bijstand belanden.”

BETaaLBaar aLTErnaTiEfIs dit het ei van Columbus voor de zielige zzp’er zonder pensioen? Nee, zegt Hendrik Schakel, pensioenadviseur bij het onafhankelijk financieel adviesbureau Viisi. “De lobbyclubs van de zzp’er hebben iets bedacht dat eigenlijk allang bestaat: banksparen met een lijfrente. Alleen biedt het ZZP Pensioen-spaarfonds minder keuzevrijheid voor de ondernemer die zelf wil bepalen waar en hoe hij zijn geld belegt.” De zogenaamd hoge kosten kunnen ook geen argument meer zijn, vindt Schakel. “De beleggingskosten zijn juist historisch laag en de advieskosten ook. Kijk naar initiatieven als BrightNL of Brand New Day. Die bieden transparante en betaalbare alternatieven voor ondernemers.”De lobbyclubs van zzp’ers hebben politiek gezien echter wel wat voor elkaar gekregen, vindt Schakel. “Die credits verdienen ze. Maar dat ze nu een eigen pensioenfonds oprichten, vind ik onverstandig. De discussie moet juist zijn: zijn pensioen-fondsen nog wel van deze tijd?” Ook twijfelt hij aan de pensioenkennis bij het nieuwe ZZP Pensioenspaarfonds.

“Waarom zou je je geld achterlaten bij een stichting waar nauwelijks specialistische pensioen-

kennis aanwezig is?” Maarten Post van Stichting ZZP

Nederland: “Het bestuur van de stichting zal worden gevormd door ervaren pensioenexperts. En de technische uitvoering van de pensioenen dragen we uiteraard over aan een door de wol geverfde partij: APG (die al voor 4,5 miljoen mensen

Intussen groeit het leger zelfstandigen zonder pensioen gestaag. Dat is, ook volgens het huidige kabinet, een groot probleem. Uit het regeringsrapport ‘Pensioen van zelfstandigen’ uit 2013 blijkt dat als er niets verandert, minstens een kwart van de zzp’ers na hun pensioen met minder dan de helft van hun inkomen zal moeten rondkomen. Zzp’ers zijn de armen van de toekomst. In Den Haag zijn ze zich een hoedje geschrokken van die cijfers. Sindsdien regent het proefballonnen in Neder-land. Zoals die van Maarten Camps, de hoogste ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken. Hij pleitte begin dit jaar in het economenblad ESB voor een nieuw, verplicht stelsel voor arbeidsongeschiktheid en pensioen voor zowel werk-nemers als zelfstandig ondernemers. ‘Zzp’ers zijn eigenlijk ondernemers, maar lijken op werknemers,’ schreef hij. Daar-mee doelde hij op de vele schijnondernemers: werknemers die ontslagen zijn en via de achterdeur, zonder verzekering of pensioen opbouw, weer aan de slag mogen. Voor zzp’ers die bewust voor hun vrijheid hebben gekozen, was zijn plan uiteraard vloeken in de kerk van het vrije ondernemerschap. Wij laten ons niet degraderen tot loonslaven. Leve de vrijheid!

vrijwiLLig pEnSioEnfonDSOndertussen werd in de polder geknutseld aan een nieuw initiatief: het ZZP Pensioenspaarfonds. Op 1 januari 2015 gaat het van start, beloven de initiatiefnemers. Het wordt een vrijwillig fonds voor een brede groep zzp’ers uit alle branches. Het plan is een mix van een aantal zekerheden uit de huidige verplichte pensioenen en de flexibiliteit van commerciële bankspaarproducten. Zo geldt het ZZP Pensioenspaarfonds als een ‘collectief pensioen’. Dat betekent: de Belastingdienst ziet het opgebouwde pensioen niet als vermogen in box 3. Maar het is wel flexibeler dan een gewoon pensioen. Dat wil zeggen: je bepaalt per jaar zelf de hoogte van je inleg, afhankelijk van je fiscale mogelijkheden. Ook de uitkeringshoogte en -duur (tien, vijftien of twintig jaar) bepaal je zelf. Geen levenslange garan-ties dus, maar het gespaarde geld blijft wel van de deelnemer zelf. Als die overlijdt, wordt het ouderdomspensioen omgezet in een nabestaandenpensioen. En bij arbeidsongeschiktheid kun je je pensioengeld eerder aanspreken.Maarten Post van Stichting ZZP Nederland is er trots op dat hij, samen met PZO-ZZP, FNV Zelfstandigen en Zelfstandigen Bouw, de pensioendiscussie heeft opengebroken met het ZZP Pensioenspaarfonds. “We vertegenwoordigen samen zo’n 80.000 zelfstandigen. Dit fonds is het beste pensioenalternatief voor de zzp’er. De basiskosten zijn gegarandeerd laag, omdat

800.000 ‘eenPitters’ bouwen geen of te weinig Pensioen oP

hun pensioen regelt), waarmee we nu in gesprek zijn. Bij voldoende massa kunnen we de basis-kosten laag houden. Dan praten we over minder dan vijftig euro per jaar, dat is een kwart van wat de goedkoopste commerciële partijen in reke-ning brengen.”Post denkt minstens een kwart van de zzp’ers te kunnen interesseren voor het nieuwe pensioenfonds. Pensioenadviseur Hendrik Schakel betwijfelt of het fonds erin zal slagen meer dan 100.000 deelnemers te werven onder die ‘eigenwijze zzp’ers’. “Kleine zelfstandigen kunnen er geen geld voor reserveren en hoog-opgeleide zelfstandigen willen liever een product waarover ze meer zeggenschap hebben. Het is op z’n zachtst gezegd een uitdaging om die midden-groep massaal in beweging te krijgen.”Ondertussen heb ik het ZZP Pensioenspaarfonds toegevoegd aan mijn verstofte mapje met offertes. Na de zomer hak ik de knoop door. Echt.

producten van particuliere verzekerings-maatschappijen en banken. Die hebben in het verleden laten zien dat ze hun eigen winst belangrijker vinden dan het pensioen van hun klanten. Eigenlijk is er voor zzp’ers geen goed pensioenalternatief.”

ZaL het ZZP PensioensPaarfonds meer dan 100 duiZend deeLnemers kunnen werven onder die eigenwijZe ZZP’ers?

anBo ovEr hET zzp pEnSioEnSpaarfonDSBelangenbehartiger Alex van Scherpenzeel:

“We zijn blij met dit initiatief, omdat het

zzp’ers niet volledig afhankelijk maakt van

commerciële pensioenproducten. Wel zijn

we kritisch op het vrijwillige element van

de regeling. Die vrijwilligheid kan ertoe

leiden dat een zzp’er toch niet aan een

fatsoenlijk ouderdomspensioen komt dat in

redelijke verhouding staat tot zijn arbeids­

inkomen. De keuze voor een beschikbare

premie regeling (waarbij het risico bij de

deelnemer ligt) mag wat ANBO betreft

geen opmaat zijn om deze systematiek ook

bij de aanvullende pensioenen voor werk­

nemers te gaan toepassen.”

pEnSioEn voor zzp’ErS • Uw opgebouwde pensioen geldt niet als

vermogen maar als ‘uitgesteld inkomen

uit arbeid’ en wordt bij opname belast in

box 1 (in plaats van box 3).

• Voor uw opgebouwde pensioen geldt

dus geen vermogenstoets, mocht u in de

bijstand belanden.

• Uw inleg is flexibel. Het ene jaar kan dat

€ 1000 zijn, het andere € 10.000.

• U kiest zelf uw uitkeringsleeftijd. Bij

overlijden wordt uw pensioen omge­

zet naar een nabestaandenpensioen. Bij

arbeidsongeschiktheid kunt u het pen­

sioen eerder laten uitkeren.

• Het ZZP Pensioenspaarplan gaat per

1 januari 2015 van start. Voor actuele

ontwikkelingen en informatie kunt u

kijken op www.zzp­nederland.nl.