Download - Zuivel en Bloeddruk Prof. Jacqueline M. Dekker NZO Symposium ‘ Zuivel & Bloeddruk: Theorie en praktijk ’, 11 december 2008.

Zuivel en

Bloeddruk

Prof. Jacqueline M. Dekker

NZO Symposium ‘Zuivel & Bloeddruk: Theorie en praktijk’ , 11 december 2008

“The changing phenotype of the human species”

EA Gale, Diabetologia 2004

Metabool Syndroom

Prothrombotische status

Hyper-glycemie

Dyslipidemie

Genetica+Leefstijl

Lichte mateinflammatie

CVD en Diabetes

Hypertensie

Zuivel en Bloeddruk

1. Nederlandse data

2. Observationeel onderzoek

3. Interventie studies

• Steekproef bevolkingsregister Hoorn

• Baseline 1989-1990– 2484 mannen en vrouwen– 50-75 jaar

• Lichamelijk onderzoek– Nuchter en 2-uursglucose– Bloeddruk, antropometrie– Totaal en HDL cholesterol, triglyceriden

• Vragenlijsten– Leefstijl, ziektegeschiedenis …..

De Hoornstudie

De Hoornstudie

• Heronderzoek in de Hoornstudie– 1996-1998: 1513 deelnemers

• Lichamelijk onderzoek– Nuchter en 2-uursglucose– Bloeddruk, antropometrie– Totaal en HDL cholesterol,

triglyceriden

• Vragenlijsten– Leefstijl, ziektegeschiedenis …..

Voedselfrequentievragenlijsten

• 1989/1990 ism TNO

• Grootenhuis PA et al. • A semi-quantitative food

frequency questionnaire for use in epidemiologic research among the elderly: validation by comparison with dietary history. Journal of Clinical Epidemiology 1995; 48: 859-68.

Populatie-karakteristieken in kwartielen van zuivelconsumptie - Hoornstudie 1989

(porties/dag) 0-2.90 2.91-4.13 4.14-5.56 5.57-17.24

Leeftijd 63 62 62 61

% man 44 43 46 48

% rokers 38 31 30 26

% sporters 22 30 28 33

BMI 26.5 26.7 26.6 26.6

Middelomtrek 92 91 91 91

Syst. 138 135 136 134

Diast 83 82 82 81

HDL 1.28 1.30 1.26 1.28

TG 1.40 1.40 1.40 1.30

Glucose 5.73 5.80 5.68 5.68

Totale Energie 1796 1975 2100 2388

Zuivel en cardiovaculaire risicofactoren regressie-analyse: β (p-waarde)

Totaal Zuivel

Hoog-vet Laag-vet

BMI (kg/m2) 0.06 (.17) -0.11 (.06) 0.15 (<.01)

Middelomtrek (cm) 0.45 (.51) -0.39 (.02) 0.36 (.01)

Systolische bp -0.23 (.29) -0.37 (.23) -0.06 (.83)

Diastolische bp -0.31 (.01) -0.28 (.09) -0.22 (.11)

LDL (mmol/l) -0.02 (.17) -0.02 (.42) -0.01 (.39)

HDL (mmol/l) 0.00 (.94) 0.01 (.05) -0.01 (.10)

Trigl. (mmol/l -0.00 (.69) -0.02 (.02) 0.01 (.13)

Nuchter glucose 0.04 (.01) 0.01 (.76) 0.05 (.01)

Gecorrigeerd voor energie, alcohol en vezel-inname, roken, lichamelijk activiteit, opleiding en inkomen, en gebruik van antihypertensa Snijder, Am J Clin Nutr 2007

Zuivel en cardiovaculaire risicofactoren regressie-analyse: β (p-waarde)

Deserts Melk Kaas

BMI (kg/m2) -0.10 (.34) -0.02 (.73) 0.15 (.04)

Middelomtrek (cm) -0.45 (.14) -0.03 (.88) 0.14 (.50)

Systolische bp -1.26 (.03) -0.57 (.09) 0.37 (.37)

Diastolische bp -0.58 (.06) -0.57 (<.01) 0.00 (.99)

LDL (mmol/l) -0.03 (.32) 0.00 (.92) -0.02 (.53)

HDL (mmol/l) -0.02 (.04) 0.01 (.09) 0.00 (.91)

Trigl. (mmol/l -0.01 (.38) 0.01 (.51) -0.01 (.54)

Nuchter glucose -0.06 (.22) 0.07 (.01) 0.03 (.41)

Gecorrigeerd voor energie, alcohol en vezel-inname, roken, lichamelijk activiteit, opleiding en inkomen, en gebruik van antihypertensa Snijder, Am J Clin Nutr 2007

Geen relatie zuivel en 6-jaars verandering in cardiovaculaire risicofactoren

Snijder,Obesity 2008

•N=1124

•Geen interacties met:

•BMI

•Hypertensie

•Ca

•Geen verschil voor type zuivel

Voedselconsumptiepatronen en cardiovasculaire risicofactoren

• MORGEN Studie, Amsterdam, Maastricht, Doetinchem

• 9321 mannen en 10 429 vrouwen, 20-65 jaar

• zonder diabetes, CVD, dieet (690 antihypt)

• 1993-1996

• 178 item voedselfequentievragenlijst

Van Dam, Am J Clin Nutr 2003


• Zuivel

– >0.02 g vet , gem 130 g/dag

– ≤0.02 g vet, gem 252.4 g/dag

• 3 patronen:

cosmopolitan traditional refined

Factor loading:

• >.02 vet -0.21 -0.25 -0.20

• ≤.02 vet - -0.41 -0.17


Zuivel en Bloeddruk

1. Nederlandse data



Voedingspatroon en 5-jaar bloeddruk verandering - SU.VI.MAX cohort

Franse interventiestudie met antioxidanten

Cross sectioneel:

• 1937 mannen, 42–63 jaar

• 2715 vrouwen, 35–63 jaar

• ≥ 3 24h dietary recalls in 6 maanden

Prospectief

• 841 mannen en 1500 vrouwen

Douchet Am J Clin Nutr 2007

Voedingspatroon en bloeddruk SU.VI.MAX cohort

Douchet Am J Clin Nutr 20071: age, sex, interv, energy

2: possible confounders

Voedingspatroon en 5-jaar bloeddruk verandering - SU.VI.MAX cohort

Douchet Am J Clin Nutr 2007

1: age, sex, interv, energy, baselin BP

2: possible confounders

Zuivel en de 15-jaars incidentie van verhoogde bloeddruk in de CARDIA Study

• Coronary Artery Risk Development in Young Adults in de VS

• N= 3157, 18-30 jarigen in 1985-1986

• Dietary history bij baseline en na 7 jaar: gemiddelden (r~0.4 voor zuivel)

• Bloeddruk meting: t=0,2,5,7,10,15 jaar

• Verhoogde bloeddruk: ≥130/85 of medicatie

Steffen et al. Am J Clin Nutr 2005

Zuivel en 15-jaars incidentie van verhoogde bloeddruk in jong-volwassenen - CARDIA

Zuivel en de 15-jaars incidentie van verhoogde bloeddruk in de CARDIA Study

Steffen et al. Am J Clin Nutr 2005

Zuivel en cardiovasculaire risicofactoren in de CARDIA Study

Obesitas Abnorm. Glucose

Hypert. Dyslip. Metabool syndroom

Zuivel 0.8

(0.7-0.90)

0.8

(0.7-1.0)

0.8

(0.7-0.9)

0.9

(0.8-1.0)

0.8

(0.7-0.9)

Desserts

0.6

(0.2-1.6)

0.3

(0.1-0.8)

0.4

(0.1-1.1)

0.7

(0.3-1.8)

0.3

(0.1-0.8)

Yoghurt 0.5

(0.2-1.4)

0.4

(0.1-1.6)

0.8

(0.2-2.7)

0.5

(0.2-1.7)

0.6

(0.2-1.7)

Perreira at al. JAMA 2004

Zuivel, Calcium, Vit D en Hypertensie in 28.886 vrouwen – Women’s Health Study

• Gerandomiseerde dubbelblinde interventie met aspirine, vit E en B-caroteen

• Vrouwen in de gezondheidszorg, ≥ 45 zonder hart- en vaatziekten of kanker

• 131 item semi-kwantitatieve voedselvragenlijst

• Jaarlijkste follow-up vragenlijsten: zelfgerapporteerd bloeddruk ≥ 140/90 of diagnose van hypertensie of medicatie

• Zuivelconsumptie variatie van 0.6/dag in het laagste quintiel – 3.7/dag in het hoogste

Wang, Hypertension 2008


Wang, Hypertension 20080.8

0.85

0.9

0.95

1

1.05

age, race,energy,

trt

multivar + Ca + vit D

High-fat dairy

Q1Q2Q3Q4Q5


• Calcium en vit D uit de voeding, maar niet uit supplementen waren geassocieerd met hypertensie

• Ca verklaarde deel van de relatie met laagvet zuivel

Wang, Hypertension 2008

Laag vet zuivel en 2,5 jaars-incidentie van hypertensie: Seguimiento Universidad de

Navara (SUN) cohort

• 6686 afgestudeerden > 20 jaar

• Zonder diabetes, CVD kanker, hypertensie

• 136 item Semi-kwantitatieve voedselfrequentie vragenslijst

• Follow-up vragenlijst na gem 27 maanden

• Zelfgerapporteerde diagnose van hypertensie, laatst gemeten bloeddruk


Navara (SUN) cohort

(g/dag) 3 11 141 256 614

Leeftijd 35 37 36 36 36

% vrouw 51 50 64 67 75

% rokers 27 27 28 29 26

METS/wk 17 16 16 17 18

BMI 2326.5 23 23 23 23

Totale Energie

2903 2078 2408 2149 2466


Navara (SUN) cohort

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

+age,sex +lifestyle +nutritional

q1q2q3q4q5

Zuivel en bloeddruk in het Franse MONICA chort

• 912 mannen uit Lille

• 45-64 jaar in 1995-1996

• 3-dagen food record

• Bloeddrukmetingen met kwikmeter

Zuivel en bloeddruk in het Franse MONICA chort

(g/dag) <93 94-154 154-229 230-335 >335

Leeftijd 55 55 56 55 55

% rokers 27 23 21 18 18

% Phys act 22 34 34 38 37

BMI 28 27 27 27 27

Waist 100 97 97 96 96

Syst bp 145 140 140 137 136

Diast bp 89 87 86 85 85

% antihypt 30 19 22 18 14

“dietary approaches to stop hypertension-dieet’ en 24-jaars risico op hartziekten en

beroerte

• Nurses Health Study, 88 517 vrouwen, 30-55 in 1976, zonder CHD, beroerte, diabetes

• 2-jaarlijse vragenlijsten, 95 % follow-up tot 2004

• 61-item voedselfrequentievragenlijst in 1980, 116 items in 1984, 1986, 1990,1994, 1998, 2002

• DASH score op basis van groente, fruit, laag-vet zuivel, noten en peulvruchten, granen, laag zout, zoete frisdrank, rood vlees

• Eindpunten geverifieerd in ziekenhuis-dossiers

“dietary approaches to stop hypertension-dieet’ en 24-jaars risico op hartziekten en

beroerte - Nurses Health Study

DASH Q1 Q2 Q3 Q4 Q5

BMI 24 24 24 24 24

% rokers 38 31 28 24 19

METs/wk 10 12 13 16 19

Hist hypt 13 14 15 16 16

“dietary approaches to stop hypertension-dieet’ en 24-jaars risico op hartziekten

Nurses Health Study

DASH diet and CHD risk in women- according to baseline risk factor status

Fung. Arch Int Med 2008

BMI Smoking

Hypt Phys act

“dietary approaches to stop hypertension-dieet’ en 24-jaars risico op beroerte

Nurses Health Study

Zuivel en Bloeddruk

1. Nederlandse data



Gewichtsverlies en bloeddruk

• Meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies

• 25 trials gpubliceerd 1978-2002

• 34 strata met 4874 mensen

Neter, Hypertension 2003


• ~ 1 mm Hg per kg gewichtsverlies,

• Groter effect bij mensenmet hypertensie


A clinical trial of the effects of dietary patterns on blood pressure- DASH

• 459 mannen en vrouwen ≥ 22 jaar

• Geen gebruik van antihyperensiva

• Bloeddruk < 160/ 80-95 mm Hg

• Exclusie: niet goed ingestelde diabetes, CVD < 6 mnd, hyperlipidemie, BMI >35, nierziekte, alcohol > 14 consumpties/wk

• Interventie: screening fase (herhaald bloeddrukmetingen) run-in fase (allen controle dieet), inventie van 8 weken

Appel, NEJM 1997

DASH

• Controle dieet: 36 % vet, 14 % verzadigd, 51 En% koolhydraten, 14 % eiwit

• Groenten en fruit-dieet: meer groente (3 servings/dag) en fruit (5 stuks/dag), verder vergelijkbaar met controle

• Combinatie-dieet: veel fruit (5/dag), groenten (4/dag), laag-vet zuivel (2 servings/dag), minder vet (ook minder vlees), verzadigd vet, cholesterol

• Zelfde hoeveelheid Na

• Gecontroleerde voedselverstrekkingAppel, NEJM 1997

DASH

Appel, NEJM 1997

Bloeddruk verandering bij afvallen in relatie tot het type dieet

• Gerandomiseerde leefstijl interventie van 12 weken

• 64 mannen BMI 25-35, >25 jaar, BP ≥120/80, zonder CVD <6 mnd, geen type 1 diabetes, < 30 alcoholische consumpties/wk

• 24uurs dietary records op t=0 (gem van 2), en gem van (2,4, 8,12) weken

• Bloeddruk metingen: zelf-monitoring thuis

• Beide groepen: goal setting voor dieet en lichamelijke activiteit


• ‘WELL” Interventie: schriftelijke info dieet, tips

– ≥ 4 porties fruit/vruchtensap,

– ≥ 4 porties groeten/salades

– ≥ 3 porties laag-vet zuivel

– ≥ 3 * vis/week

– ≥ 1 * peulvruchten/week

– 4 porties ongezouten noten/zaden/week

– Niet meer dan 2* vlees/week, vermijdt boter, zout


• ‘Low Fat” Interventie: schriftelijke advies:

– Verlaag hoog energetisch producten

– Verlaag verzadigd vet

– Kies vooral plantaardige producten

– Neem vet-arme zuivel,

– Kaas en ijs niet meer dan 2 * /week

– Neem mager vlees en vermijd gebakken produkten

– Geen specifieke doelen


• Beide groepen verloren 5-6 % lichaamsgewicht

• De WELL groep had een grotere bloeddrukdaling

• Het belangrijkste verschil tussen de groepen was vet-arme zuivel

The Efficacy of a Clinic-Based Behavioral Nutrition Intervention emphasizing a DASH-Type Diet for

Adolescents with Elevated Blood Pressure

• Gerandomiseerde 3-maands-leefstijl interventiestudie vanuit de kliniek

• 57 adolescenten met systolische of diastolische BP, 90th to 99th percentiel)

• 3-dag diet recalls

• Beide groepen hadden vergelijkbaar gewichtsverlies

• Systolische BP daalde 7.9 % bij de DASH groep versus 1.5% in the RC group (P .01);

• Het belangrijkste verschil was vet-arme zuivel

Conclusie: Zuivel en Bloeddruk

• Observationeel onderzoek:

– Cross-sectioneel: consistente lagere bloeddruk bij gebruik van magere zuivelprodukten

– Prospectief: niet helemaal consistent, mogelijk verschil in absolute hoeveelheid

• Interventiestudies: bloeddrukverlagend effect van gecombineerde dieetinterventies waarvan gebruik van magere zuivel een onderdeel uitmaakt.

• Voor het aantonen van een oorzakelijk verband met zuivel is aanvullend onderzoek nodig.