Talen
Pages
Wettelijk
1 |
2013
UITNEEM
BA
AR ZEEHELDENRO
UTE
OPWEG
Natuur op onverwachte plaatsen | Kansen grijpen in crisistijd | Ontdek De Tapuit | Vrijwilligers in ’t zonnetje | Praat mee op onze website | Groen is gezond
Social Media
www.zhl.nl/volg-onsVind ons op Facebook
UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 42, 1/2013 CONTACT Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | [email protected] | www.zuidhollandslandschap.nl De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice? Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Foto voorkant: Herefort runderen begrazen het tijdelijk natuurgebied Eeserwold, fotograaf Robbert Wolf. Volgende nummer verschijnt eind mei
OPLAGE 54.000 BESCHERMERADMINISTRATIE ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A
ANDEREGIFTEN ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A REDACTIE Eline Decker, Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie) en Tim Remmel (social media). REDACTIEKLANKBORD Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer. VORMGEVINGENDRUK Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99 ADVERTENTIEVERKOOP A2 | [email protected] | (023) 526 04 05
Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.
colofon
1 |
2013
UITNEEM
BA
AR ZEEHELDEN
ROUTE
OPWEG
Natuur op onverwachte plaatsen | Kansen grijpen in crisistijd |
Ontdek De Tapuit | Vrijwilligers in ’t zonnetje |
Praat mee op onze website | Groen is gezond
Volg de natuur bij jou in de buurtLeuke nieuwtjes, activiteitentips, mooie foto’s en prijsvragen... Je vindt het allemaal op onze regionale Facebookpagina’s. Kijk voor een compleet overzicht van onze social media kanalen op www.zhl.nl/volg-ons
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 20132
Uw landschap
De gezamenlijke vrijwilligersdag in Hoek van Holland en de samenwerking tijdens de Open monumentendag op Kasteel Keukenhof smaken wat ons betreft naar meer.
Wij willen graag uw mening weten over de samenwerking en de nieuwe koers gericht op meer verbinding met mensen. Op bladzijde 6 van dit tijdschrift leest u hier meer over. U helpt ons door een korte enquête op www.zhl.nl/enquête in te vullen. Uiteraard zullen wij de resul-taten terugkoppelen en meewegen in toekomstige keuzes. Bij voorbaat dank voor uw medewerking!
Michiel HoutzagersDirecteur Zuid-Hollands Landschap
@Houtzagers
4 opinie: Tijdelijke natuur
6 op pad met: Michiel Houtzagers en Maarten van der Valk
8 Vrijwilligersdag in duinen van oostvoorne
9 Veldnieuws
10 natuur en Gezondheid
12 dunea
14 fauna: Bever
15 Sponsornieuws
16 landgoed Mildenburg: Herstel lange laan
extra Zeeheldenroute: wandelen bij Hoek van Holland
6 extra10
Landschap om van te genieten én door te geven aan volgende generaties. Afgelopen tijd zijn wij geconfronteerd met forse bezuinigingen. De organisatie moet aanzienlijk krimpen, waardoor wij minder kunnen realiseren. Er zal minder ingezet worden op verwerving van nieuwe terreinen, belangenbehartiging, monitoring en communicatie. U maar ook de natuur zal dat helaas gaan merken.
Het Zuid-Hollands Landschap wil met andere partijen meer samenwerken om effectiever te zijn en kosten te besparen. Ik zie samen met het bestuur, veel kansen in de samenwerking met het Erfgoedhuis Zuid-Holland (cultuurhistorie en landgoederen) en Landschapsbeheer Zuid-Holland (vrijwilligers en weidevogelbeheer). Deze drie provinciale organisaties zetten zich op een vergelijkbare wijze in om Zuid-Holland mooi en aantrekkelijk te houden.
Wat van waarde is, koester je en wil je graag doorgeven aan volgende generaties. En dat geldt in het bijzonder voor natuur en landschap in je directe omgeving, zo denken wij bij het Zuid-Hollands Landschap. Natuur waar je regelmatig komt, waar je van kan genieten in de wetenschap dat de natuur zich kan blijven ontwikkelen. Of het nu gaat om de middeleeuwse veenweiden verkavelingen in de Krimpenerwaard, het uitgestrekte duingebied op Voorne of de Bollenstreek met zijn buitenplaatsen en kastelen.
Het Zuid-Hollands Landschap zet zich al sinds 1934 in om het landschap voor u en uw kinderen te beschermen. Wij willen anno 2013 de verbinding tussen u en de natuur versterken. Hiervoor willen we nieuwe ideeën blijven ontwikkelen: van een openlucht bioscoop tot jungle-tochten door Klein Profijt. Vrijwilligers worden daarbij steeds belangrijker.
Jan
van
Dam
, Het
Dok
Voorwoord
inHoUdSopGaVe
U helpt ons door een korte enquête op www.zhl.nl/enquête in te vullen
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 3
Robb
ert W
olf
ruige gras. En langs de randen groeit de koekoeksbloem.” In Eeserwold grazen ook Herefort runderen. “Zij helpen ons bij het beheer en voorkomen dat dit gebied dicht groeit. De runderen maken open en kale plekken en dat zorgt voor veel variatie.” KraaMKaMer Voor pionierSSoorTenBraakliggende terreinen zijn een ideale kraamkamer voor pionierssoorten. Deze soorten kunnen een stuk grond snel innemen, zich vermeerderen en verspreiden. Voor veel planten en dieren is een tijdelijk natuurgebied een verademing, omdat ze geen strijd aan hoeven gaan met andere planten en dieren. Pionierssoorten planten zich snel voort en verspreiden zich in de wijde omgeving. En daar zit de winst voor de natuur. Verschillende soorten orchideeën, de rugstreeppad en plevieren kunnen van de tijdelijke natuurgebiedjes profiteren. De keerzijde van tijdelijke natuur is dat de natuur ooit plaats moet maken voor woningen of bedrijven. Toch is het de moeite waard om gebieden tijdelijk te laten verruigen. Het brengt nieuwe soorten naar de
om te vormen tot tijdelijk natuurgebied. Daarover vertelt hij enthousiast: ”Het duurt vaak nog jaren voordat op braakliggende stukken grond woningen worden gebouwd, dus dat is voor de natuur een enorme kans om zich te ontwikkelen.” In Eeserwold ligt een 113 hectare groot gebied wat in de toekomst een woonwijk en een bedrijventerrein moet worden. De eigenaar van het land werkt samen met landschap Overijssel om er in de tussentijd een natuurgebied van te maken. “Eeserwold is na drie jaar al een prachtig tijdelijk natuurgebied geworden. We hebben een poel gegraven voor padden en vogels, verder doen we minimaal aan beheer. Er vliegen veldleeuweriken, kievieten en scholeksters. Soorten zoals de blauwe breedscheenjuffer zitten hier in het
opinie
natuur op
onverwachte plaatsen
U ziet het steeds meer in onze provincie: braakliggende
grond die ligt te wachten op woningen of bedrijven.
Kale plekken in het landschap die regelmatig worden
omgeploegd zodat de natuur er geen kans krijgt.
Eigenaren van braakliggende grond willen niet dat er beschermde soorten in het gebied leven. En dat is te begrijpen, want als die soorten zich daar een maal vestigen kan de eigenaar de grond niet gebruiken als bedrijventerrein of woonwijk. Toch is dat jammer voor de natuur en het landschap in Zuid-Holland. Als braakliggende terreinen tijdelijk plaats maken voor natuur levert dat veel winst op voor het landschap in de provincie.
TijdelijK naTUUrGeBied eeSerwoldEibert Jongsma werkt bij Landschap Overijssel, de evenknie van het Zuid-Hollands Landschap in Overijssel. Als landschapsadviseur is Eibert actief aan het werk om braakliggende gebieden
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 20134
omgeving en het landschap knapt er van op. Ook al wordt een tijdelijk natuurgebied weer verwijderd, de pionierssoorten trekken verder naar een ander kaal stuk grond.
naTUUr dicHTBijIn onze provincie liggen veel braakliggende terreinen in de buurt van de stad of een dorp. Als daar tijdelijke natuur van wordt gemaakt kan iedereen genieten van natuur dichtbij. Er zijn in het land al veel leuke initiatieven waarbij enthousiaste buurtbewoners meehelpen om een tijdelijk natuurgebied te onderhouden of er activiteiten te organiseren. Er zijn plekken die worden ingericht als speelnatuur, waar kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met de natuur. Andere plekken worden door beheerders juist weer met rust gelaten. Daar kan de natuur helemaal zijn eigen gang gaan. In alle tijdelijke natuurgebieden mogen mensen wandelen en excursies organiseren, want over het ontstaan van nieuwe natuur is een heleboel te leren.
Annelies Gras
Nic
o va
n Ka
ppel
waT VindT U Van TijdelijKe naTUUr?Het Zuid-Hollands Landschap is enthousiast over tijdelijke natuur en wil samen met grondeigenaren en mensen uit de omgeving bekijken of er plekken zijn die als tijdelijk natuurgebied kunnen fungeren. Maar daarvoor is het belangrijk dat u als Beschermer tijdelijke natuur ook een warm hart toedraagt. Bekijk daarom op onze website een filmpje over tijdelijke natuur in Overijssel en geef uw mening via Facebook of Twitter. Ziet u ook kansen bij u in de buurt? Heeft u een goed idee voor activiteiten in een tijdelijk natuurgebied? Of bent u er tegen omdat de natuur weer verdwijnt? Praat mee met het Zuid-Hollands Landschap. Gebruik daarvoor op Twitter de hashtag #tijdelijkenatuur. www.zhl.nl/tijdelijkenatuur
Hoe werkt de regelgeving voor tijdelijke natuur?
Het ministerie van Economische Zaken heeft een beleidslijn Tijdelijke Natuur ontwikkeld. Grondeigenaren kunnen nu vooraf ontheffing van de Flora- en faunawet krijgen. Deze ontheffing krijgen zij voor de soorten die op het terrein kunnen voorkomen wanneer de natuur de ruimte krijgt. Dat betekent dat de grondeigenaren van te voren een inschatting moeten maken van de soorten die zich in een gebied zullen gaan vestigen. De ontheffing wordt afgegeven voor tien jaar een geeft de grondeigenaar de zekerheid dat de natuur zich kan ontwikkelen en dat hij de natuur weer kan verwijderen als hij het gebied gaat inrichten.
Bontbekplevier
Herefort runderen begrazen het tijdelijk natuurgebied Eeserwold.
Blauwtje op koekoeksbloem Nic
o va
n Ka
ppel
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 5
Het is zonnig en bladstil in de duinen bij Hoek van Holland. Meeuwen zwenken voorbij, een konijntje
sprint weg. “Voor stadsbewoners is dit een heerlijk gebied om op zondagmiddag lekker uit te waaien”, zegt Maarten van der Valk. “Vaak zie je dan dat volwassenen het verharde pad naar zee kiezen, terwijl de kinderen dwars door het duin gaan. En dat mág hier ook.” Michiel Houtzagers knikt volmondig. Zijn eigen kinderen van 7, 9 en 12 jaar oud roetsjen hier in het weekeinde maar al te graag van de zanderige hellingen af. “Dat is echt genieten met het hele gezin!”
weGGeVallen proVincieSUBSidieS Dit is precies wat het Zuid-Hollands Landschap de komende jaren voor ogen staat. “We willen als natuurbeschermingsorganisatie dichter bij de mensen staan”, zegt Houtzagers. “We willen mensen meer verbinden met natuurgebieden en meer voor mensen gaan betekenen, om ze steviger aan ons te binden.” Dat laatste is hard nodig, want de provincie Zuid-Holland gaat de subsidie de komende jaren flink bekorten, als uitkomst van een juridische strijd, aangespannen door particuliere grondeigenaren die de subsidie aan het Landschap als concurrentievervalsing zagen. Houtzagers: “Andere provincies hebben deze discussie op een andere manier gevoerd en andere keuzes gemaakt.”Lastig, vindt Houtzagers, omdat een flink deel van de weggevallen provinciesubsidies werd besteed aan recreatievoorzieningen, toezicht en terreinbeheer. Zonder beheer groeien de duinen snel dicht met duindoorns en andere struiken. Want door de luchtvervuiling waaien er veel extra meststoffen in de vorm van stikstofverbindingen het terrein
op pad MeT...
Kansen grijpen in crisistijd
Het Zuid-Hollands landschap zet een nieuwe koers in, actief
en ondernemend. Sterk teruggelopen provinciesubsidies
dwingen tot een grote reorganisatie, met banenverlies.
Vrijwilligers zijn harder nodig dan ooit. “Gelukkig heeft onze
stichting een heel trouwe achterban”, constateren directeur
Michiel Houtzagers en regiohoofd kuststreek Maarten van der
Valk tijdens een duinwandeling door de Van dixhoorndriehoek
bij Hoek van Holland. “wij gaan ons publiek voortaan nog
beter bedienen met allerlei leuke activiteiten dichtbij huis,
speciaal ook voor stadsbewoners en jonge gezinnen. want
wij zien mensen graag van de natuur genieten.”
Michiel Houtzagers (l) en Maarten van der Valk
Mar
ion
de B
oo
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 20136
in en dan gaan allerlei struiken in de duingraslandjes steeds harder groeien. Houtzagers: “We zijn wettelijk verplicht om te zorgen dat deze duinen hun bijzondere kwaliteiten behouden. Dat is vastgelegd binnen het Europese Natura 2000-beleid. Op het beheer van onze kostbare natuurterreinen willen we in geen geval beknibbelen.”
Van dixHoorndrieHoeKOp onze rondwandeling ligt het duingebied er prachtig bij. “De Van Dixhoorndriehoek ontstond begin jaren zeventig door zandopspuitingen langs de duinrand bij Hoek van Holland”, vertelt Maarten van der Valk. “Met zand, dat vrijkwam bij het uitbaggeren van de Rotterdamse havens en vaargeulen werd de kustlijn versterkt. Het opgespoten gebied tussen de oude en de nieuwe duinenrij ontwikkelde zich tot een mooie natte duinvallei. De zandhagedis en de rugstreeppad verschenen vanzelf en in de zomer stikt het hier van de orchideeën.”De Van Dixhoorndriehoek is een Europees beschermd natuurmonument, een zogenoemd ‘Natura 2000-gebied’. Begin 2012 werd het 110 hectare grote terrein door de deelgemeente Hoek van Holland overgedragen aan het Zuid-Hollands Landschap. Samen met het aan de zuidkant gelegen Vinetaduin en Spanjaards Duin aan de noordkant heeft de stichting nu een mooi aaneengesloten duingebied in beheer. “De mogelijkheden zijn hier heel erg groot, om de natuurwaarden te verhogen én om de recreanten meer te bieden”, zegt Maarten.De gemeente Rotterdam en de provincie Zuid-Holland stelden samen 1,2 miljoen
euro beschikbaar om het natuurgebied goed te beheren. Dit geld is deels afkomstig uit de compensatiegelden voor mogelijke schade aan de duinen, veroorzaakt door het havengebied van Rotterdam Samen met vrijwilligers maakt het Zuid-Hollands Landschap van duindoornstruwelen weer mooie duingraslandjes. Wandelpaden worden verbeterd en lelijke hekken zoveel mogelijk weggehaald. Grazende schapen helpen mee om het landschap open te houden.
naTUUrlijK VerBondenDe komende jaren wil het Zuid-Hollands Landschap meer gaan samenwerken met bedrijven en andere instanties en nieuwe inkomstenbronnen aanboren, bijvoorbeeld met speciale excursies voor bedrijfssponsoren. Houtzagers: “De economische crisis dwingt ons om creatiever te zijn en te zorgen dat we meer mensen aan ons binden. Bijvoorbeeld met bijzondere excursies, verkoop van haardhout en vrijwilligerswerk. Steeds meer mensen sluiten zich als vrijwilliger bij de stichting aan. Daar zijn we heel blij mee. Goed nieuws is ook dat ons ledenaantal ondanks de crisis niet achteruitgaat. Sterker nog, mensen blijken juist bereid zijn om een extra donatie te doen vanwege de crisis. Natuur wordt soms gezien als een luxeproduct. Zeker in een provincie als Zuid-Holland, waar we zo weinig natuur hebben, is dat heel triest. Natuur is juist broodnodig!”
Marion de Boo
Zelf op padDe Van Dixhoorndriehoek is vrij toegankelijk. Er lopen diverse wandel- en fietspaden, zoals de Zeeheldenroute in dit tijdschrift. Treinreizigers vanuit Rotterdam kunnen uitstappen op NS station Hoek van Holland Haven (waar OV-fietsen te huur zijn) of NS station Hoek van Holland Strand. Vanuit Den Haag rijdt Bus 35 naar halte Strandweg in Hoek van Holland.
op weGwww.gethoekt.nlVVV Store / Stichting Get Hoekt, Prins Hendrikstraat 281 in Hoek van Holland, (0174) 519 570.
Schapen houden het landschap open
Dic
k H
ogew
onin
g
Moeraswespenorchis
Mar
ion
de B
oo
Maa
rten
Kal
isvaa
rt
Rugstreeppad
Maa
rten
Kal
isvaa
rt
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 7
naTUUr Bij U in de BUUrT
landschapsbeheer Zuid-
Holland, het Zuid-Hollands
landschap en het erfgoedhuis
Zuid-Holland organiseren voor
de tweede keer gezamenlijk
de provinciale vrijwilligersdag.
Vrijwilligers die door het
jaar heen voor één van de
drie provinciale partners de
handen uit de mouwen steken,
zijn uitgenodigd op zaterdag
9 maart voor een compleet
verzorgde dag in de duinen
van oostvoorne, rondom de
Tenellaplas, eigendom van het
Zuid-Hollands landschap.
zelf in de duinen aan de slag te gaan. En natuurlijk om elkaar in ontspannen sfeer te ontmoeten, met een lekkere lunch, hapjes en drankjes.
locaTieDe dag vindt plaats rondom Bezoekerscentrum Tenellaplas, middenin de Duinen van Oostvoorne. Dit is één van de meest gevarieerde duingebieden van West-Europa. U treft er bijna tweederde van de Nederlandse broedvogelsoorten aan en bijna de helft van alle wilde Nederlandse plantensoorten.
De provinciale vrijwilligersdag in Zuid-Holland wordt medegefinancierd door de Nationale Postcode Loterij.
De provinciale organisaties Landschapsbeheer Zuid-Holland, het Zuid-Hollands Landschap en het Erfgoedhuis Zuid-Holland werken nauw samen op de terreinen natuur, landschap en cultuurhistorie. Die werkvelden overlappen elkaar en met de samenwerking streven we naar een integrale benadering van de leefomgeving van bewoners van Zuid-Holland. Zowel natuur als erfgoed zijn belangrijke onderdelen van een waardevol landschap, dat op haar beurt niet kan bestaan zonder een actieve bijdrage van haar bewoners en gebruikers. Vrijwilligers zijn hierbij dus voor alle partijen onmisbaar.
BelanGeloZe inZeTDe provinciale vrijwilligersdag vindt ieder jaar plaats om alle vrijwilligers te bedanken voor hun belangeloze inzet. Door samenwerking met de drie organisaties wordt een gevarieerd programma aangeboden. De programmaonderdelen bieden de mogelijkheid om - met elkaar – erfgoed, landschap of natuur te verkennen en om
Vrijwilligersdag
zaterdag 9 maart in Duinen van Oostvoorne
Kijk voor meer informatie
over het programma op
www.zhl.nl/vrijwilligersdag of
www.facebook.com/vrijwilligerszhl
Flo
ris S
chep
litz
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 20138
VeldnieUwS
ZooGdieren-ZeGelSde naTUUr KoMT ToT leVen
Een nieuwe postzegelserie met Nederlandse zoogdieren is nu te koop bij het postkantoor! PostNL en Stichting Natuurbeelden geven de serie uit, van 36 zegels met bekende zoogdieren zoals de eekhoorn, het edelhert, de vos en de zeehond. De complete serie is verkrijgbaar via een abonnement.Kijk op www.zhl.nl/zoogdierenzegels
weideVoGelGeBied ooSTVlieTpolder ToeGanKelijKWethouder Frank de Wit van de gemeente Leiden opende donderdag 24 januari officieel het toegangshek naar het 38 hectare metende natuur- en recreatiegebied ’t Vogelhoff in de Oostvlietpolder. Het Zuid-Hollands Landschap gaat dit gebied bij Leiden beheren, gesteund door de agrariërs in dit gebied.
Dankzij de goede samenwerking van alle partijen, recreëren bewoners van stad en dorp nu in zo’n mooi groen gebied. Het fietspad door het gebied verbindt Leiden bovendien met het Groene Hart. ’t Vogelhoff heeft aantrekkelijke recreatieve elementen, van actief struinen tot languit loungen!
NieuwsbriefMelduaanvoordenieuwsbriefenontvangiederemaanddeleuksteexcursies,wandel-offietsroutetips,natuurnieuwtjesendeBeschermervoordelenpermail.www.zhl.nl/nieuwsbrief
naTUUraGendaStoom, wind en water
Op zaterdag 6 april zet het historische stoomgemaal (anno 1872) de Hooge Boezem, Hoogstraat 31 in Haastrecht, haar deuren open. De hele dag staat een gevarieerd programma centraal, van museum- en molen bezoek tot een wandeltocht door het natuurgebied de Hooge Boezem achter Haastrecht. Het Zuid-Hollands Landschap organiseert samen met Stichting Gemaal de Hoge Boezem en Historische Vereniging Haastrecht het arrangement ‘Stoom, wind en water’.
Er wordt stilgestaan bij het bewogen verleden, toen het gemaal nog dienst deed en zorgde voor droge voeten in de polder. Kijk op www.zhl.nl/stoomgemaal
aanBiedinGVakantiewoning drentheKarakteristiek en comfortabel5% kortingMeer info www.drentslandschaplogies.nl
Kijk voor alle prachtige vakantiehuisjes van de provinciale Landschappen opwww.inhetlandschap.nl
U helpt ons door een korte enquête op www.zhl.nl/enquête in te vullen
Enthousiaste reactie van Beschermer
Goeiemorgen! Ik begin het jaar met een compliment aan u.Ik ben al jaren lid van de Stichting. Eigenlijk vooral omdat ik - als inwoner van Leiden - regelmatig ga wandelen rond het Huys te Warmont.en daarvan elke keer weer geniet.Toen een aantal jaren geleden werd gestart met de herinrichting van het bos rond het kasteel was ik sceptisch: het bos was toch al mooi zoals het was.Afgelopen zondag wandelde ik er weer en toen moest ik voor het eerst vaststellen dat de herinrichting een mooie verbetering is geworden. Er zijn veel meer zichtlijnen en panorama’s. Het dichte bos is nu een spannend park geworden. Vriendelijke groet, Peter de Leeuw
Bron
: Chr
is d
e Waa
rd /
ww
w.sl
eute
lsta
d.nl
Flo
ris S
chep
litz
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 9
SCH
RIJF
U IN
VO
OR
DE
GRAT
IS N
IEUW
SBRI
EF
en m
aak
kans
op
dit
leuk
e vo
gelh
uisj
e!
Een
thui
s voo
r elk
e vo
gel.
ww
w.w
ilnes
t.eu
Deze actie is geldig tot 1 mei 2013
Uw
e-m
ail: .
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
..
Gra
ag in
vulle
n m
et b
lokl
ette
rs.
De u
itsla
g w
ordt
per
mai
l bek
end
gem
aakt
.
Wilt u iemand bekend maken met het werk van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap?
Vraag gratis een proefnummer aan voor een familielid, vriend(in), buurman(-vrouw) of collega.
GRATIS PROEFNUMMER ZUID-HOLLANDS LANDSCHAP
Het gratis proefnummer kunt u sturen naar
Naam .......................................................................................................................................................................................................... m/v
Adres .............................................................................................................................................................................................................................
Postcode .................................................................................................................................................................................................................
Plaats ............................................................................................................................................................................................................................
JA, ik blijf ook graag per e-mail op de hoogte van de resultaten van het Zuid-Hollands Landschap
E-mail ...........................................................................................................................................................................................................................
1/2
01
3Sander Poppe
EEN
MAL
IG
10
,-
25
,-
50,-
JAAR
LIJK
S
(m
inim
aal
20,-
) en
ik o
ntva
ng a
ls b
esch
erm
er ie
der
kwar
taal
het
tijd
schr
ift Z
uid-
Hol
land
s La
ndsc
hap
Ik s
teun
de
natu
ur in
mijn
om
gevi
ng
en g
eef h
ierm
ee to
este
mm
ing
het
hier
naas
t gen
oem
de b
edra
g au
tom
atis
ch
af te
sch
rijv
en v
an m
ijn r
eken
ing:
Naa
m e
n vo
orle
tters
Adr
es
Pos
tcod
e en
woo
npla
ats
Tele
foon
num
mer
G
eboo
rted
atum
–
–
E-m
ail
JA,
ik b
lijf o
ok g
raag
per
e-m
ail o
p de
hoo
gte
van
de r
esul
tate
n va
n he
t Zui
d-H
olla
nds
Land
scha
p.
Rek
enin
gnum
mer
Dat
um
–
–
Han
dtek
enin
g
m
v
ik s
teun
de
Sti
chti
ng H
et Z
uid-
Hol
land
s La
ndsc
hap
en m
aak
het
mog
elijk
de
natu
ur t
e be
sche
rmen
. Ik
gee
f:JA
,
1/2013
Alle
en s
amen
kun
nen
we
de
natu
ur in
uw
buu
rt b
esch
erm
en
Stic
hti
ng
Het
Zu
id-H
olla
nd
s La
nd
sch
apt.
a.v.
de
Bes
cher
mer
sad
min
istr
atie
An
two
ord
nu
mm
er 6
4630
00 W
B R
OTT
ERD
AM
3000
WB6
46
po
stze
gel
gra
ag, h
oef
t n
iet
Stic
hti
ng
Het
Zu
id-H
olla
nd
s La
nd
sch
apt.
a.v.
de
Bes
cher
mer
sad
min
istr
atie
An
two
ord
nu
mm
er 6
4630
00 W
B R
OTT
ERD
AM
3000
WB6
46
po
stze
gel
gra
ag, h
oef
t n
iet
Stic
hti
ng
Het
Zu
id-H
olla
nd
s La
nd
sch
apt.
a.v.
de
Bes
cher
mer
sad
min
istr
atie
An
two
ord
nu
mm
er 6
4630
00 W
B R
OTT
ERD
AM
3000
WB6
46
po
stze
gel
gra
ag, h
oef
t n
iet
30
00
WB
64
6
Stic
hti
ng
Het
Zu
id-H
olla
nd
s La
nd
sch
apt.
a.v.
de
Bes
cher
mer
sad
min
istr
atie
An
two
ord
nu
mm
er 6
4630
00 W
B R
OTT
ERD
AM
3000
WB6
46
po
stze
gel
gra
ag, h
oef
t n
iet
Stic
hti
ng
Het
Zu
id-H
olla
nd
s La
nd
sch
apt.
a.v.
de
Bes
cher
mer
sad
min
istr
atie
An
two
ord
nu
mm
er 6
4630
00 W
B R
OTT
ERD
AM
3000
WB6
46
po
stze
gel
gra
ag, h
oef
t n
iet
30
00
WB
64
6Stichting Het Zuid-Hollands Landschapt.a.v. de BeschermersadministratieAntwoordnummer 6463000 WB ROTTERDAM
3000WB646
postzegel graag, hoeft niet
Stichting Het Zuid-Hollands Landschapt.a.v. de BeschermersadministratieAntwoordnummer 6463000 WB ROTTERDAM
3000WB646
postzegel graag, hoeft niet
3000WB646
Do
rp
Str
an
d e
n D
uin
HO
EK
VA
N H
OL
LA
ND
Nieu
we W
ater
weg
Berg
have
n
Adria
an
Kloo
sters
traat
Marjorystraat Meropestra
at Gangesstr.
str.
ge wna msaT
r ed nav naai r dA
Chr
istia
an
Mer
cato
rweg
Orteliu
spad
Een
hoor
nstra
at
Dol
phijn
str.
Dol
phijn
str.
Hoekse Hillweg
dapr ekyust ea M
t aart ssti r ua M nahoJSteven van der
Dubbele
Melchio
r
Bolstra
pad
Gemma F
risius
pad
De Cord
esstr
aat
Jan
de G
eusp
adJa
n de
Geu
spad
Jol-
str
G.Frisius
pad
Hag
hens
traat
Box
man
pad
Bas
tiaan
Stuyvesantpad
Barents
straa
t
melliW
Huydecoperstr.
Mareestr.
Nieu
wlan
dsed
ijk
Schee
pvaa
rtpad
Valkastra
at
Radmarstr. Stardusts
tr.
Ary Meuldijk-
Mar
jorys
traat
Wee
ning
str.
t aa
Pal
udan
usho
f
Jan
May
hof
van der
Marjorystr.
Wille
m B
aren
tsst
raat
Kloosterstr
aat
Tim
mer
spad
Joha
nnes
de G
root
pad
Rok
us
Mei
jboo
mst
raat
Hui
breg
t
. v sul uaPAsperenpad
Cornelis
straat
Sterren
burg
Badw
eg
Zeek
ant
Stra
nd
Strandbouleva
rd
Stra
ndw
eg
Strandboulevard
Kleinzand
Noordlandsepad
Kerk
hofw
egRon
dgan
g
Harwichweg
President va
n Heelstraat
Pres
ident
J.V. Wierdsma str
aat
Sche
lpwe
g
's-G
rave
nzan
dsew
eg
Alkstraat
Distelstr
Duinweg
Helmweg
Noordlandsepad
Noordlandseweg
Wierstraat
Rech
testr
aat
anem
oon
Kaapweg
weg
Hor
entje
s
Riv
ierk
ant
Emmaboulevard
Ganzenduin
's-Gravenzandseweg
Doo
rnst
raat
Duinweg
Spee
lweg
Klei
nzan
dD
uinr
oos
Grootzand
Tuss
enza
nd Grootzand
Paviljo
ensweg
Com
mis
saris
Jas
weg
Prins d
er Nederla
ndenstraat
Pres Jan Lelss
traat
Nieuwlan
dsed
ijk
Nieuwlan
dsed
uinweg
VAN
DEN
BU
RG
WEG
DIR
K
Noordlandseweg
Zeek
ant
Zee-
Zees
ter-
pad
de Ruyterstraath.v.h.
str.
Kaap
weg
Dokter K
niplaan
Dokter K
niplaan Leen
van
Ooijen
straa
t
Dokter Diamantlaan
Ben
Kleij
wegt
hof
Henk Nijland-
Pieter
Kaa
shoe
kpad
Aven
ue V
an d
er L
aan
Jaap
van
de
Sche
urho
f
Anth
onius
de B
ruijn
hof
Dick
de
Haas
laan
Lint
stra
at
de
Piet
er
Leen
van
Ooijen
straa
t
Nieu
wlan
dsep
olde
rweg
Nieu
wlan
dsed
uinw
eg
Nieuwlan
dsed
ijk
DIRK VAN DEN BURGWEG
Henk Nijland-straat Wil V
injéstraat
Wil Vinjéstr.
Leen van der Houwen-
straat
Sei
npad
Sein
pad
Prins Willemweg
Fortweg
Cruquiusweg
Berghaven
Have
nweg
Rijp
stra
at
Col
umbu
sstra
at
Schim
melstra
at
Hoefsl
agRo
spad
Hoefsl
agMus
tangs
traat
Rietdijkhof
Rietdijkstraat
Ponystraat
Jolinkstraat
Scheep-vaartp
lein
Kleine
Bonte
koes
tr.
t aart suha M t aart suha M
t aart ssub mul o C
De Cordesstraat
1e S
chee
pvaa
rtstra
at
Tonn
e-man
plein
vaar
tstra
at
Ron
dgan
g
Pasto
or
Tasm
anho
f
Koni
ngin
Em
mab
oule
vard
Pla
nciu
s-ho
f
Station
sweg
Harw
ichwe
g
Roggeveenstraat
Veulen
straa
t
Harwichweg
Onderw
aterho
f
Planciusst
raat
De Cordesstraa
t
Paar
dens
tr.
Koni
ng W
illem
III w
eg
Prin
ses
Mar
iann
ehof
Mau
ritsw
eg
Prins
Koningin Sophieweg
Wilhelminani gni noK
weg
Sta
tions
weg
Rietdijkstra
at
Lang
eweg
h.v.h
.
Prins
Hen
driks
traat
h.v.h.
Schoolstraat h
.v.h.
Hoekse Brink
Harmoniestr. Concordiastr.
Blesstr.
Sche
epva
artst
raat
Midden
-
Schoolstr. Lich
ttoren- str.
2e S
chee
p-
De Cor
des- pad
Eric
ksst
r.
Van Spilbergenstraat
Spi
lber
gen-
hof
Van
Van Spilbergenstr.
Koningin
Stat
ionsw
eg
"de
Noo
rd B
onne
n"
V.T.
V.
Sta
tion
"Hoe
k va
nH
olla
nd H
aven
"
Sta
tion
"Hoe
k va
nH
olla
nd S
trand
"N
ieuw
land
sedu
in
Hoe
kse
Bos
jes
Nie
uwla
ndse
park
Speelweg
Stat
ions
weg
9
26003
26004
26006
26007
26008
26009
26010
26005
26002
26001
Colofon
Chris
van
Stee
nber
gen
ontw
ikke
lde
deze
wan
delro
ute.
Teks
t: An
nie
van
den
Bos e
n H
ans v
an A
alst
Cart
ogra
fie: A
llrou
nd R
ecla
me
Foto
gra fi
e: K
laas
Deg
elin
g en
Han
s Dei
jl.Co
ördi
natie
: Stic
htin
g O
pzoo
mer
Mee
en
VVV
Hoe
k va
n H
olla
nd (S
ticht
ing
Get
H
oekt
)
Met
dan
k aa
n de
scou
ts va
n Sc
outin
ggro
ep P
rins H
endr
ik vo
or h
et ve
rnie
uwen
va
n de
rode
-paa
ltjes
wan
delro
ute
in 2
012.
Dez
e ui
tgav
e is
mog
elijk
gem
aakt
doo
r het
bur
gerin
itiat
ief v
an K
laas
Deg
elin
g en
met
fina
ncië
le b
ijdra
gen
van
de d
eelg
emee
nte
Hoe
k va
n H
olla
nd e
n he
t AN
WB
Fond
s. Ee
n dr
ieta
l pad
dens
toel
en is
in 2
012
vern
ieuw
d en
heb
ben
de ro
de k
leur
. Dit
heef
t gee
n ve
rder
e be
teke
nis.
© 2
012
Stic
htin
g G
et H
oekt
, Hoe
k va
n H
olla
ndD
e in
houd
van
deze
fold
er is
met
de
groo
tst m
ogel
ijke
zorg
sam
enge
stel
d.
Stic
htin
g G
et H
oekt
aan
vaar
dt g
een
aans
prak
elijk
heid
t.a.v
. wijz
igin
gen
en/o
f on
volk
omen
hede
n.
We
verz
oeke
n u
vrie
ndel
ijk b
esch
adig
inge
n aa
n de
pad
dens
toel
en o
f on
tbre
kend
e ro
de ro
utep
aaltj
es te
mel
den
via
vvv@
hoek
vanh
olla
nd.n
l
• w
ande
lrou
te
• 2,
8 ki
lom
eter
• m
arka
nte
pade
nsto
elen
en
paal
tjes
met
rod
e ko
p
• Ze
ehel
denv
erha
al d
ownl
oade
n:
http
://bi
t.ly/
zeeh
elde
n
• ©
201
2 St
icht
ing
Get H
oekt
, Hoe
k va
n H
olla
nd
WANDELroutE
Zeeheld
en
route
W
and
elen
van
Hoe
k
van
Hol
land
naa
r ze
e
de w
andelin
g eindigt o
p d
e top v
an
het duin. d
e zee is bereikt!
Dat is te zien en te ruiken.
Deze gew
eldige ervaring kan gedeeld worden m
et die van onze nationale zeehelden in het verleden. Zee, lucht en geur zijn van alle tijden.
Hier eindigt de Zeeheldenroute.
Zeeheld
en
route
H
oek van Holland
tip
E
en suggestie v
oor de teru
gwand
eling is linksaf ov
er het strand
, richting de N
oorderpier. M
et eerst de zee
en later de N
ieuwe W
aterweg aan d
e rechterhand
word
en gepasseerd: het A
tlantikwall-m
useu
m,
het herdenk
ingsmonu
ment, m
oderne ku
nst, de
loodsw
oningen, het Hooghe Lichtopstand
, het monu
ment
‘Channel C
rossing to Life’ en wordt d
e Berghav
en bereikt. H
ier staat het monu
ment D
e Red
der. N
a de
Berghav
en linksaf het spoor ov
er, terug richting het
centrum
.
Er bevind
en zich trappen, steile stukjes en ru
l zand in
deze route. D
aarom is d
e route niet toegankelijk
voor
rolstoelers en/of mensen d
ie slecht ter been zijn.
route
Wandel de route en lees het verhaal door de paddenstoelen m
et rode of w
itte kap te volgen
routeb
eschrijv
ing
H
et vertrekpunt van deze zeeheldentocht is de VVV- store. Steek het zebrapad nabij de kruising Langew
eg/Harw
ichweg over
(ongeveer 100 m van VVV kiosk verw
ijderd).
D
e Zeeheldenroute start bij het entreebord waar ook de eerste
paddenstoel te vinden is bij de ingang van dit bos/duingebied het Room
se Duin genoem
d.
Aan het einde van dit bos/duingebied m
oet de weg
overgestoken worden. N
a het hek twee keer achter elkaar een
fietspad met verkeer in beide richtingen! D
us wees voorzichtig!
Aangekom
en in de Hoekse Bosjes w
ordt rechts aangehouden (eerste Y-splitsing). Even verderop bij de Y-Splitsing in het bos w
orden de zogenaamde zoem
steen en de zuil met het historische
opschrift ‘privatieve jagt van den koning’ aangetroffen.
D
e zuil met het historische opschrift ‘privatieve jagt van den
koning’. Dit houdt in dat de H
oekse Bosjes vroeger het exclusieve jachtdom
ein van het huis van Oranje w
aren.
D
e zogenaamde zoem
steen. Het is een steenblok m
et een rond gat en daarachter een vergrote uitholling. W
ie zijn hoofd er in steekt en zoem
t in verschillende toonhoogten, merkt hoe geluid
kan vervormen.
Vlak voor het einde van het bos aan de rechterkant is er een
witte brug. D
eze brug komt op veel trouw
foto’s voor van stelletjes uit de regio.
N
a het verlaten van het bosgebied doorkruist de zeeheldentocht een m
arkant duingebied richting zee. Dit duingebied, met de
naam Vinetaduin, is uniek vanw
ege de aanwezige - flora en fauna.
Maar in het bijzonder door de aanw
ezigheid van vele bunkers en kazem
atten die herinneren aan de Tweede W
ereldoorlog. Dit gebied is een onderdeel van ons m
ilitair erfgoed.
H
et wandelpad door het Vinetaduin eindigt op de
Strandboulevard. Deze boulevard w
ordt direct overgestoken.
D
e tocht gaat nu verder door de duinen. Dit duingebied w
as eens zee en is door zandopspuiting kunstm
atig aangelegd. Wellicht is
in het verleden door menig zeeheld dit kustgebied door de kijker
bespied. Ook dit duingebied herbergt een unieke - flora en fauna.
Een onverwachte ontm
oeting met een vos is niet uitgesloten.
Enige jaren geleden w
erd in Hoek van H
olland de zeeheldenroute – een unieke w
andelroute door bos en duin richting zee – geïntroduceerd. Deze w
andelroute, een initiatief van Chris van Steenbergen, leid je door het Room
se Duin en de H
oekse bosjes naar het strand. De route van de wandeling w
ordt aangegeven door zeer m
arkante paddenstoelen en paaltjes met
een rode kop. Op de paddenstoelen leest u een zeeheldenverhaal
die herinnert aan vroegere zeevaarders.
De fantasie w
ordt tijdens de wandeling geprikkeld en aan het eind
van de wandeling aan de zee staat de tijd even stil en gaan de
gedachten uit naar lang vervlogen tijden en verre streken aan de horizon. G
evoelens worden gedeeld m
et onze historische zeehelden.
Zeer recent is de wandelroute in eren herstelt. Beschadigde
paddenstoelen en paaltjes zijn vervangen. De zeeheldenroute is
ongeveer drie kilometer lang, de rondw
andeling via het strand en de pier circa zes kilom
eter.
Een prachtig wandeling, sam
engesteld door de Stichting Get H
oekt, m
et hulp van het ANW
B Fonds. De route geeft, al w
andelend langs de paddenstoelen, op een boeiende w
ijze informatie over het gebied
en bezienswaardigheden.
op w
eg
StartVVV Store / Stichting G
et Hoekt
Prins Hendrikstraat 281
3151 AK Hoek van H
olland0174 51 95 70O
peningstijden maandag t/m
zaterdag: 9.30-12.30 uur en 13.00-17.00 uur
Lengte2,8 kilom
eter(O
ok als GPS w
andeling beschikbaar 2,3 km
)
Markering
markante padenstoelen en
paaltjes met rode kop
HondenAan de lijn toegestaan.
Uitgegeven bij tijdschrift 1/2013
met toestem
ming van
Stichting Get H
oekt
Stichting Het Zuid-H
ollands LandschapN
esserdijk 3683063 N
E Rotterdam010 272 22 22 info@
zhl.nlw
ww
.zhl.nl
“een fascinerende
wand
eltocht”
naTUUrcollecTief
Groen is gezond
Buiten is het lang niet pluis.
je krijgt er moddervoeten,
jeuk van de brandnetels
en schrammen van de
bramenstruiken. om nog maar
te zwijgen van muggenbulten
en wespensteken. Bij harde
wind waait het zand in je ogen
en misschien krijg je wel een
boomtak op je hoofd. Toch
zijn alle experts het er over
eens: de natuur is goed voor u!
Buiten zijn is gezond.
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 201310
BronVerMeldinG en Meer inforMaTie
Agnes van den Berg van bureau Natuur-voormensen deed dit onderzoek in op-dracht van De Friesland Zorgverzekeraar. Het Zuid-Hollands Landschap werkt samen met De Friesland en andere natuurorgani-saties in het Natuurcollectief. Kijk voor het volledige rapport en meer informatie opwww.defriesland.nl/buitenisgezond
Daarom organiseert het Zuid-Hollands Landschap samen met Atletiek Vereni-ging Start uit Lekkerkerk dit jaar voor het eerst de Gele Lis Loop. Op zaterdag 25 mei bent u van harte welkom om mee te wandelen! Deelnemers kunnen kiezen uit verschillende afstanden. Onderweg kunt u volop genieten van het uitbun-dige voorjaar in de Krimpenerwaard. Bovendien loopt u extra geld voor het behoud van natuur en landschap voor onze stichting bij elkaar. Start en finish zijn bij de beheerboerderij van het Zuid-Hollands Landschap, Schaapjeszijde 3 in Ouderkerk aan den IJssel (tussen Berken-woude en Gouderak). Op www.zhl.nl/gele-lis-loop vindt u meer informatie.
KalMerendEn daar blijft het niet bij. Op de website van het Zuid-Hollands Landschap vindt u tal van mooie wandel- en fietsroutes om het hele jaar lekker uit te waaien en onderweg te genieten van bijzondere landschappen dichtbij huis. In de natuur kom je tot rust en kun je je ontspannen. Alleen al het kijken naar groen werkt kalmerend. Maar sporten werkt òòk kal-merend. Door lekker buiten te bewegen – of dat nu wandelen, joggen, fietsen of skeeleren is – ervaar je de rustgevende werking van de natuur nog veel sterker.
naTUUrcollecTiefSinds oktober vorig jaar is het Zuid-Hol-lands Landschap, samen met andere pro-vinciale landschappen, gaan samenwer-ken met De Friesland Zorgverzekeraar in een Natuurcollectief. De Friesland steunt het werk van de natuurorganisaties en biedt hun Beschermers een collectieve zorgverzekering met aantrekkelijke kor-tingen op de premies van zorgverzeke-ring, reis- en annuleringsverzekering. De Friesland heeft daar goede redenen voor. Want bewegen is goed voor hart- en bloedvaten. Het helpt tegen overgewicht, het houdt je hersenen in topvorm en vermindert je kansen om op latere leef-tijd botontkalking te krijgen. Bewegen is bijzonder goed voor diabetespatiënten. Het jaagt de muizenissen uit je hoofd zodat je minder kans loopt op stress en depressies.
BUiTen BeweGenSporten in de vrije natuur, waar je frisse, zuivere lucht inademt, is goed voor je gezondheid. Bovendien is bewegen in een mooie omgeving veel uitnodigender. Wie buiten hardloopt in de vrije natuur, houdt dat op oneffen terrein aantoon-baar langer vol en krijgt minder last van verzuurde kuiten of spierpijn dan wie op de sportschool traint.
naTUUr en GeZondHeidVolgens Agnes van den Berg, bijzonder hoogleraar natuurbeleving aan de Rijks-universiteit Groningen, denken de mees-te Nederlanders dat er een positieve relatie bestaat tussen natuur en gezond-heid. Dat blijkt uit een grootschalige publieksenquête onder meer dan 1.000 Nederlanders. Het publiek denkt dat een bezoek aan de natuur vooral helpt bij psychische problemen en aandoeningen van de luchtwegen. Ze vinden ook dat grootschalige natuur zoals bos en heide het meest gezond is. Een meerderheid van de bevolking vindt dat behandelme-thoden in de natuur een meerwaarde hebben ten opzichte van een behande-ling binnenshuis. De interesse in het thema natuur en gezondheid is het grootst onder vrouwen en ouderen. On-der jongeren van 18-24 jaar is het animo
Groen is gezond
het laagst. Veel Nederlanders weten niet zeker of de positieve effecten van natuur op gezondheid wel wetenschappelijk be-wezen zijn, en een meerderheid vindt dat er meer onderzoek naar de effecten van natuur op onze gezondheid moet wor-den gedaan. Zorgverzekeraars kunnen daar volgens de meeste Nederlanders een belangrijke bijdrage aan leveren. Trek er dus op uit en ga lekker de natuur in. Want dan ben je gezond bezig! Tot ziens bij de Gele Lis Loop?
Marion de Boo
Sporten in de vrije natuur, waar je frisse, zuivere lucht inademt, is goed voor je gezondheid.
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 11
Soorten in Beeld
“Wat ruist er door het struikgewas?”
In het activiteitencentrum
Workshop voor kinderen: “tekenen in het wild”
Vanaf zondag 10 februari 2013 gaat er
weer een workshop ‘tekenen in het wild’
van start. Er worden veel nieuwe dingen
gedaan, zowel buiten als binnen. Als het
weer het toelaat, nemen we alle schilder-
spullen ook eens mee naar buiten!
Nog even de data op een rij:
• 10 februari t/m 24 maart 2013,
10.45 tot 12.45 uur. Vakantie (geen les):
24 februari. Eindtentoonstelling:
24 maart.
• 6 lessen: 75,- euro.
• 1 losse les: 17,50 euro.
Om uw kind in te schrijven, kunt u een email
sturen naar [email protected] met
de naam en leeftijd van uw kind en uw adres
en telefoonnummer.
Vakantieworkshop “tekenen in het wild”
• woensdag 27 februari van 10-11.30 uur:
kinderen van 3-5 jaar en van 13.30-
15.30 uur kinderen van 6-12 jaar.
• kosten € 17,50
inschrijven via [email protected]
In het winterse Solleveld en Meijendel kan de verleiding groot zijn om het ijs op de duinmeren te betreden. Schaatsen of lopen op het ijs is echter levensgevaar-lijk en daarom verboden.
Door de wisselende waterstanden in de duinmeren is het ijs onbetrouwbaar en daardoor levensgevaarlijk. De gemiddelde temperatuur van het water ligt hoger
doordat het stromend water is. Van boven lijkt het stevig ijs maar van onderaf smelt het ijs, ook tijdens vorst, weg. Bovendien zijn de duinmeren (infi ltratie-plassen) onderdeel van het zuiveringspro-ces van Dunea: van het water in de duin-meren wordt drinkwater gemaakt voor 1,2 miljoen mensen in het westelijk deel van Zuid-Holland. Ook om die reden is het betreden van het ijs verboden; zoals het in
de zomer verboden is om in de duinmeren te zwemmen. Het verbod op het betreden van het ijs geldt voor alle duinmeren van Dunea, dus Solleveld, Me-ijendel en Berkheide. De duinwachters van Dunea controleren of recreanten zich aan de regels houden en zijn bevoegd bij het over-treden van de regels een bekeuring uit te schrijven.
Het is misschien niet onbekend: tijdens een wandeling door het duin,
wordt u opeens opgeschrikt door een geluidje. Maar er valt echter niets
te bekennen. En toch kruipt, rent en hupt er van alles om ons heen.
We zien ze niet, maar ze zijn er wel.
De dwergspitsmuis (Sorex minutus) is met maar vijf centimeter de kleinste zoogdiersoort van Noordwest-Europa. De stofwisseling van deze diertjes is zo enorm snel dat ze per dag hun eigen gewicht aan voedsel moeten binnenkrijgen (circa vijf gram). Een dag in het leven van een dwergspitsmuis bestaat uit kleine rust-perioden die afgewisseld worden met het actief zoeken naar kevertjes en spinnen. Ze verraden zich vaak door hun gerit-sel in de bladerlaag of door hun schrille piepgeluidjes als territoriatwisten worden uitgevochten.
De pimpelmees (Cyanistes caeruleus), hier op de foto, is welbekend uit tuin en park. Maar wist u ook dat deze twaalf centi-meter lange zangvogel met een snelheid van 29 km/uur van het ene takje naar het andere wipt? Dat roept de vraag op of we deze vogel eerder niet zien dan wel.
“Wat ruist er door het struikgewas? Het is een…”, zong Toon Hermans als de onderwijzer Frits Verkade tijdens een van zijn shows. Veel verder dan een “lang dun dingetje” kwam hij niet. Maar wij weten nu beter!
IJs op duinmeren: verleidelijk maar verboden terrein
DUNEA - spread ZHL februari 2013 v02.indd 2 28-01-13 16:44
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 20131212
Colofon
Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Bart van Engeldorp Gastelaars,
Marijke Koopman en Johanneke van der Veer (eindredactie) Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank,
Annelies ‘t Hooft. Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk
Ontdek Dunea!
Bijzondere plekjes bekijken en beleven in de
duinen? Of ontdekken waar uw drinkwater
vandaan komt? Wij nemen u graag mee op
ontdekkingstocht door de natuur van Dunea.
Heel het jaar door organiseert Dunea excur-
sies in de duinen tussen Monster en Katwijk.
U kunt zich hiervoor individueel inschrijven.
Op aanvraag organiseren wij excursies op
maat in Meijendel. Op onze productielocatie
in Scheveningen kunt u, in groepsverband,
ontdekken hoe we goed en lekker drinkwater
maken uit duinwater. Eventueel kunt u dit
aanvullen met een duinwandeling.
Winterwandeling met appeltaart
Za. 23 februari, 09:30 uur, Meijendel
Kosten: € 7,50 (inclusief appeltaart of
erwtensoep)
Reeën kijken in Meijendel
Za. 2 en za. 16 maart, 08:00 uur, Meijendel
Za. 6 april, 08:00 uur, Meijendel
Grazers in Meijendel
Za. 13 april, 09:30 uur, Meijendel
Op verkenning door Solleveld
Za. 27 april, 09:30 uur, Solleveld – Monster
Struinen door de duinen
(lange wandeling + picknick) Za. 11 mei, 09:00 uur, Meijendel
Kosten: € 17,50
Nachtegalenzang Berkheide Vr. 17 mei, 20:30 uur, Parkeerplaats
Lindenberg – Berkheide
Kijk op www.dunea.nl voor actuele
informatie over de excursies, de kosten
en voorwaarden. U kunt zich daar ook
aanmelden. De excursie op de productie-
locatie is beperkt beschikbaar en alleen
bestemd voor inwoners van het Dunea
verzorgingsgebied (boven 15 jaar).
De Tapuit, bezoekerscentrum DuneaIn het hart van Meijendel vindt u naast de pannenkoekenboerderij het bezoekerscentrum van Dunea; De Tapuit. De Tapuit is geopend van dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur en zondags van 10.00 tot 17.00 uur. Maandag en zaterdag is het centrum gesloten. Vanuit het bezoekerscentrum en het daarnaast gelegen activiteitencentrum worden geregeld activiteiten en excursies georganiseerd. U kunt zelfs vergaderen in het duin. Kijk voor meer informatie op de website van Dunea; www.dunea.nl of bel voor informatie het bezoekerscentrum (070) 357 74 70. Of nog beter, kom een keer langs in De Tapuit.
De winter heeft zijn intrede gedaan met een mooi pak sneeuw als resultaat. Prachtig voor mensen om in te wandelen, maar voor de dieren in onze natuurge-bieden een harde tijd. Dunea zorgt goed voor u als klant, maar ook voor onze flora en fauna. En de dieren die rondlo-pen in onze natuurgebieden kunnen in deze barre tijd wel wat extra aandacht gebruiken. In Solleveld hebben wij ver-schillende grazers rondlopen die elk hun eigen verzorging nodig hebben. Net als voor u geldt voor de dieren dat ze moe-ten blijven drinken, hoe koud het ook is.
WaterplaatsenIn het gebied ‘De Geest’ lopen vier Konik-paarden rond. Op het Polanenduin lopen tien Fjordenpaarden en drie Gallowayrunde-ren rond. Voor hen hebben we een speciale waterbak neergezet die elke dag ijsvrij ge-maakt wordt. Bovendien leggen de collega’s van Dunea om de week vers hooi neer in de buurt van de waterplaatsen, zodat er naast het natuurlijke voer dat de grazers vinden een lekker hapje beschikbaar is.
SchapenDe Drentsche heideschapen zijn geen grote drinkers. Het zijn creatieve dieren die
altijd wel een lekker hapje kunnen vinden onder de sneeuw. Zij halen hierdoor veel vocht uit het eten van de sneeuw. Toch vindt Dunea het belangrijk dat ook zij, als ze behoefte hebben aan water, dit kunnen nemen. Vandaar dat we op het veld achter het pompstation een wak in het ijs slaan voor de schapen. Ook de schapen worden getrakteerd op vers hooi als extra aanvul-ling op hun natuurlijke voeding.
BijvoerenWat extra hooi is voor de grazers in Meijen-del en Solleveld een goede aanvulling op hun basisvoeding. Dunea doet dit gecon-troleerd en met mate. Het is absoluut niet toegestaan dat recreanten de dieren voeren. U richt hier meer schade mee aan dan dat u goed doet. De dieren kunnen hier namelijk erg ziek van worden. De duinwachters van Dunea controleren of recreanten zich aan de regels houden en zijn bevoegd bij het overtreden van de regels een bekeuring uit te schrijven. Ook de collega’s van de stich-ting Het Zuid-Hollands Landschap houden een oogje in het zeil.
U kunt onze duinwachter volgen via twitter: @duinwachterLeo of hyves: vriendenvansolleveld.
Wij zorgen goed voor onze dieren!
DUNEA - spread ZHL februari 2013 v02.indd 3 28-01-13 16:44
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 13
Op de langste dag van het jaar, zit ik ‘s avonds om 20:00 uur lekker gecamoufleerd in het zonnetje langs de waterkant. Pas om 23:15 uur in het pikkedonker zie ik een bever de kant op schuifelen. De volgende dag betrap ik de bever aan het eind van de middag, op klaarlichte dag.Bevers spotten kan met de Jungleroute in Klein Profijt bij de Schenkeldijk in Rhoon. Kijk op www.zhl.nl/junglerouteHarry Fiolet, Natuurfotograaf
faUna
BeVerSSPOTTEN
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 201314
SponSornieuws
Top 15De campagne Beleef Leeuwenhorst is in de top 15 van beste crowdfunding projecten gekomen van 2012! Het Zuid-Hollands Landschap was de eerste natuurorganisatie die deze manier van fondsenwerven voor natuur inzette in Nederland. In 2012 is mede dankzij onze trouwe Beschermers bijna € 60.000,- gedoneerd voor het herstel van Landgoed Leeuwenhorst.
onderZoeKEnkele ondernemers starten binnenkort met een onderzoek om een beeld te krijgen van de waardering voor deze nieuwe werkwijze van donaties werven. De Stichting Zuid-Hollands Landschap steunt dit onderzoek. Wij vragen u mee te doen, ga hiervoor naar de volgende website: https://nl.surveymonkey.com/s/ZHLDe resultaten van deze enquête koppelen we terug in het tijdschrift.
De belastingdienst heeft het Zuid-Hollands Landschap aangewezen als Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk. Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl
GifTen en donaTieS
Het Zuid-Hollands Landschap ontvangt veel spontane giften, in de vorm van een hogere betaling van de jaarlijkse bijdrage. U kunt bijvoorbeeld ook bij verjaardags- of jubileumfeestjes aan uw gasten vragen te doneren aan het Zuid-Hollands Landschap. Wij beschouwen deze initiatieven als grote blijk van waardering voor ons werk. Extra aandacht geven we aan:
De afgelopen maanden ontvingen we onder meer de volgende giften en donaties:
€ 32,- Dhr. W. Heemskerk, gift i.v.m. verkoop Cd’s Luisteren in het duin€ 35,- ISW Hoogeland, Naaldwijk, gift van docent Dhr. van ‘t Zelfde€ 50,- T.J. Apon-Romijn, gift€ 100,- E.D. Heijnen, gift€ 100,- A.A.U. van Nood, periodieke schenking€ 150,- P. van Winden en A.T. Spijker, gift€ 200,- J.C. Elkenbracht, periodieke schenking€ 200,- Dhr. D.J.C. Zegelaar, gift€ 250,- H. Boers, gift€ 250,- Dhr. E. Turkstra, periodieke schenking€ 300,- Anonieme gift t.b.v. aankoop grond op Voorne€ 455,- G.J. Lambert, giften voor 60e verjaardag€ 1.000,- Mw. T. van der Knaap, periodieke schenking€ 1.000,- Dhr. J. Wassenaar, legaat€ 2.087,40,- M.L. Maas, nalatenschap€ 5.700,- Anonieme gift t.b.v onderhoud van terreinen en voorzieningen€ 10.000,- J.M.M. Heijgen, legaat€ 33.732,25,- Mw. S. van Ameringen, legaat
alle GUlle GeVerS HarTelijK BedanKT!
BedrijVen VriendenneTwerK We houden van de natuur en willen de natuur behouden. Een duurzaam, kwalitatief evenwicht tussen mens en natuur, is de missie van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Daar gaan we voor, met passie en professioneel. Samen met het Bedrijven Vriendennetwerk zijn we nog slagvaardiger in wat ons verbindt: de natuur!
Vrienden AKZO Nobel BP Raffinaderij Rotterdam dS+V Gemeente Rotterdam De Friesland Zorgverzekeraar Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk Gemeente Westland HD Projectrealisatie Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. Shell
STrUcTUrele STeUn onTVanGT HeT ZUid-HollandS landScHap Van:
Provincie Zuid-Holland Nationale Postcode Loterij
naTUUrlijK VerBondenKijk op www.zhl.nl/vriendof neem contact op met Marie-Louise Govers (010) 272 22 [email protected]
VrijwilliGerS in HeT nieUwAl onze vrijwilligers zijn mede dankzij de Nationale Postcode Loterij helemaal in het nieuw gestoken. Met plezier en trots dragen zij deze gloednieuwe kleding en zijn hiermee enthousiaste ambassadeurs van het Zuid-Hollands Landschap.
ZaBawaS STeUnT ‘acHTSTe GaT’Het Zuid-Hollands Landschap ontving een donatie van Stichting Zabawas voor het project Natuuraankoop Zeven Gaten in de gemeente Westland. Het betreft een graslandperceel van circa twee hectare, dat aansluit op ons bestaande natuurgebied de Zeven Gaten. Dit perceel wordt in de volksmond dan ook wel het ‘Achtste gat’ genoemd. Naast de uitbreiding en bescherming van het natuurgebied wil het Zuid-Hollands Landschap hier ook een vispaaiplaats realiseren en het gebied beter toegankelijk maken voor bezoekers.
✓ groene voordelen voor uw medewerkers
✓ bijzondere vergaderarrangementen
✓ handen uit de mouwen in de natuur
✓ adopteer een terrein in de buurt
✓ excursies voor uw relaties
✓ ...en nog veel meer....
natuurLiJK VerBondenSamen kunnen we nog slagvaardiger zijn in wat ons zo
verbindt: de natuur. Doe mee, word Vriend.
WiLt u Meer Weten?
Ò WWW.ZHL.nL/Vriend
Vriend Van Het Zuid-HoLLands
LandsCHaP.
Iedereen die woont en/of werkt in de pro-
vincie Zuid-Holland voelt zich betrokken
bij haar/zijn leefomgeving. Ondernemers
beseffen wat de economische waarde is
van natuur en landschap. Een natuurlijke
omgeving waar mensen werken, wonen
en recreëren is onmisbaar voor een goed
ondernemersklimaat. Als Vriend van
het Zuid-Hollands Landschap draagt u
zichtbaar bij aan een leefbare omgeving.
U werkt mee aan behoud en ontwikkeling
van natuur en landschap in onze provin-
cie en krijgt daar veel voor terug. Denk
bijvoorbeeld aan groene voordelen voor
uw medewerkers, bijzondere vergaderar-
rangementen en excursies op maat voor
uw relaties. Uiteraard is ook maatwerk
mogelijk, bijvoorbeeld de adoptie van een
specifi ek terrein of project.
De Stichting Het Zuid-Hollands Land-
schap streeft naar duurzaam, kwalita-
tief evenwicht tussen mens en natuur,
door voor beide rust en ruimte te
creëren. Om dit te bereiken, stelt de
stichting natuur en (cultuur)landschap
veilig, versterkt het, koopt en beheert
natuurterreinen binnen de provincie-
grenzen en zorgt voor voorlichting en
belangenbehartiging ten behoeve van
natuur en landschap.
Neem dan contact op met Eline Decker (06 - 535 624 85,
[email protected]) of Marie-Louise Govers (010 - 272 22 34,
[email protected]). Of kijk op onze webpagina:
www.zuidhollandslandschap.nl/vriend
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORSTNatuur en cultuur verdwijnen, wij grijpen in!
WWW.BELEEFLEEUWENHORST.NL
Helpt u ons?
Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2013 15
Herstel lange laan landgoed Mildenburg
Als natuurbeheerder sta je regelmatig voor het dilemma: Ga je ingrijpen of niet? Laat je bomen staan of vervang je ze? Dat zijn ook de vragen die gesteld zijn over de opknapbeurt van de Lange
Laan op Landgoed Mildenburg in Oostvoorne. Je hebt te maken met verschillende waarden die gekoppeld zijn aan dit stukje landgoedbos. Aan de ene kant is de Lange Laan van betekenis voor de natuur en vindt bijvoorbeeld de vleermuis hier onderdak. Aan de andere kant heeft de Laan met zijn eiken van zo’n 200 jaar oud ook een historische waarde. Daarnaast heb je te maken met een veiligheidsaspect, want zware takken met sneeuw en dode bomen mogen geen gevaar vormen voor voorbijgangers.
Het is dus belangrijk zorgvuldig afwegingen te maken
voordat je aan de slag gaat. Om de juiste keuzes te kunnen maken is advies van deskundigen ingewonnen en is een plan opgesteld voor verantwoord herstel. Dat betekent dat een aantal dode en zieke bomen vervangen zullen worden door nieuwe bomen van formaat. Hiermee zal de markante laan weer vitaal worden en samen met de onlangs gerestaureerde moestuinmuur het historische gezicht van Landgoed Mildenburg bepalen. Het Zuid-Hollands Landschap, dat het landgoed sinds 1953 in beheer heeft, kan dit project uitvoeren dankzij een anonieme gift, en daarmee bijzondere natuur- en cultuurhistorische waarden behouden.
Kom zelf een kijkje nemen aan de Hoflaan in Oostvoorne (tegenover VVV) en wandel de Wielewaalroute:www.zhl.nl/wielewaalroute
UiTGelicHT
Top Related