Download - Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

Transcript
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    1/20

    www.ziekenhuiskrant.nl

    V E R S C H I J N T T W E E W E K E L I J K S O P W O E N S D A G I N Z I E K E N H U I Z E N E N V E R Z O R G I N G S H U I Z E N I N N E D E R L A N D

    Bent u net zo

    veelzijdig als Vrian?

    Voor de regio Gelderland zoeken wij:

    Verzorgenden(niveau 3)

    www.verian.nl

    Interesse? Kijk op

    Gedragsproblemen Chronische pijn Special ICT

    Peuters die overmatig televisie kijken, ont-

    wikkelen vaker gedragsproblemen.

    De medicus moet niet alleen naar de licha-

    melijke pijn van zijn patint kijken, maar ook

    naar de geestelijke nood.

    Ruime aandacht in deze Ziekenhuiskrant

    voor ic t-toepassingen.

    02 07 09

    Jaargang 6 nummer 15 15 augustus 2012

    www.medifix.nl t. 013-5111111

    Medicijn- enverbandwagensv

    ki jk op: scoremedi.nl

    Voed ingsstoel Nu tr imax

    Vraag gratis catalogusaan via [email protected]

    zitten met zorg

    De Ongevalstichting organiseert op 2 sep-tember voor het eerst de Nationale Trauma-

    dag. Op deze dag, die plaatsvindt bij het

    UMC St Radboud in Nijmegen, staat alles

    wat met traumazorg te maken heeft cen-

    traal.

    Voor alle (trauma)zorgprofessionals (specia-

    listen, verpleegkundigen, poli-assistenten,

    ok-medewerkers, g ipsverbandmeesters et cete-

    ra) heeft de Ongevalstichting een wetenschap-

    pelijk programma samengesteld. Tijdens dit

    programma houden diverse specialisten en

    professoren lezingen over de traumazorg in

    het heden, verleden en de toekomst. Ook spe-

    cifieke aspecten van de traumazorg worden

    belicht, zoals de traumazorg voor ouderen,

    traumachirurgie in oorlogsgebieden, poly-trauma-opvang en -diagnostiek, de toekomst

    van de SEHs en de gevolgen van ongevallen

    voor Nederland.

    Het wetenschappelijk programma wordt ge-

    opend en bijgewoond door staatssecretaris

    van Veiligheid en Justitie mr. Fred Teeven.

    Belangstellenden kunnen zich voor het

    wetenschappelijk programma aanmelden via

    www.paoheyendael.nl. De toegang is vrij.Kinderen, partners en andere familieleden

    kunnen tijdens het wetenschappelijk pro-

    gramma terecht op de publieksdag, die

    buiten plaatsvindt. Jong en oud kunnen deze

    dag kennismaken met alle aspecten van de

    traumazorg in Nederland. Zo zijn er diverse

    workshops (infuus prikken, hechten), demon-

    straties (reddingshonden, defensie, extricaties

    door brandweer en ambulance) en informatie-

    stands te bezoeken en kan men onder andere

    een kijkje nemen op de Spoedeisende Hulp

    of in de ambulance en in de traumahelikop-

    ter op het helikopterdek. Ook de publieksdag

    is vrij toegankelijk. Meer informatie? Kijk op

    www.ongevalstichting.nl of volg de Ongeval-

    stichting op Facebook.

    Er zijn lezingen over

    traumazorg in het

    heden, verleden en de

    toekomst

    Eerste Nationale TraumadagPrinses Mxima verricht op donderdag

    20 september bij Mxima Medisch Centrum

    in Veldhoven de ocile opening van

    het nieuwe Vrouw Moeder Kind-centrum

    (VMK-centrum).

    Het uitgangspunt van het nieuwe VMK-

    centrum is gezinsgerichte zorg. Dat wil zeggen

    dat pasgeboren kind en moeder samen worden

    verpleegd als dit medisch mogelijk is. Zowel

    als een te vroeg geboren kind hoog-intensieve

    zorg nodig heeft, als wanneer de moeder ziek

    is of herstellende van de bevalling. Kinder-

    geneeskunde, gynaecologie en medische

    kinderpsychologie komen samen. Achter-

    liggende gedachte is dat moeder en kind beter

    herstellen als ze bij elkaar kunnen blijven

    en samen behandeld kunnen worden. Om

    gentegreerde zorg te kunnen bieden moeten

    het gebouw, de techniek en het personeel op

    de juiste manier zijn toegerust. In het geval

    van het Vrouw Moeder Kind-centrum is het

    gebouw is zo gemaakt dat het kan aansluiten

    op de behoefte van de patinten en de hierop

    aangepaste zorgprocessen.

    Mxima opentVMK-centrum

    De facilitairezorgondersteuner

    www.isscureandcare.com

    Tel: 030 - 24 24 800

    Vetrijk dieet

    en diabetesHet immuunsysteem speelt een sleutelrol

    bij het ontstaan van diabetes. Dat blijkt uit

    onderzoek van het UMC Utrecht. Een be-

    paald type immuuncellen vormt de schakel

    tussen een vetrijk dieet en het begin van

    diabetes.

    Het voorstadium van diabetes is ongevoelig-

    heid voor insuline, het treedt vaak op bij over-

    gewicht. Het lichaam reageert dan niet goed

    meer op het hormoon insuline. De energie-

    huishouding raakt verstoord, waardoor na

    een maaltijd energie niet op de juiste manier

    wordt opgenomen. Bij muizen blijkt ongevoe-

    ligheid voor insuline af te hangen van zoge-naamde NK T-cellen die voorkomen in het

    vetweefsel. Muizen op een vet dieet verliezen

    NK T-cellen en ontwikkelen insulineonge-

    voeligheid. Bij aangepaste muizen zonder NK

    T-cellen treedt ook bij een normaal dieet al

    ongevoeligheid voor insuline op. Het onder-

    zoek helpt diabetes te begrijpen. NK T-cellen

    spelen kennelijk een belangrijke rol bij het

    ontstaan van insulineongevoeligheid en

    diabetes. Wij denken dat deze zogenaamde

    natural killer T-cellen de schakel zijn tussen

    een vetrijk dieet en het begin van diabetes,

    zegt dr. Eric Kalkhoven van de afdeling

    Metabole Ziekten van het UMC Utrecht.

    Jong en oud kunnen deze dag kennismaken met alle aspecten van de traumazorg in Nederland (foto Bert Dercksen).

    http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.verian.nl/http://www.medifix.nl/http://www.medifix.nl/http://www.medifix.nl/http://www.medifix.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.isscureandcare.com/http://www.medifix.nl/http://www.scoremedi.nl/http://www.verian.nl/http://www.isscureandcare.com/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    2/20

    2 ActueelNummer 1515 augustus 2012

    Kinderen die tussen hun tweede en derde

    levensjaar overmatig televisie kijken,

    namelijk aanhoudend meer dan een uur per

    dag, ontwikkelen vaker gedragsproblemen

    dan kinderen die gematigd of geen tele-

    visie kijken.

    Dit uit zich in agressie, overactief gedrag,

    concentratieproblemen en ongehoorzaam-

    heid. Vooral als kinderen al gedragsproble-

    men vertonen wanneer zij overmatig televisie

    gaan kijken, wordt het risico groter dat de

    gedragsproblemen aanhouden. Onderzoe-

    kers van het Erasmus MC publiceren hierover

    in het wetenschappelijke tijdschrift Archives

    of Pediatrics and Adolescent Medicine. Uit

    onderzoek van het Erasmus MC in de Genera-

    tion R bevolkingsstudie, blijkt dat kinderenop de leeftijd van drie jaar vaker gedragspro-

    blemen vertonen als zij overmatig televisie

    hebben gekeken tussen twee en drie jaar. Het

    gaat hierbij vooral om een vast patroon van

    continue hoge blootstelling tussen deze twee

    leeftijden. De inhoud of duur van het tele-

    visiekijkgedrag gemeten op alleen tweejarige

    leeftijd heeft geen invloed op de mate waarin

    peuters gedragsproblemen vertonen, terwijl

    aanhoudend en overmatig kijkgedrag wel in-

    vloed heeft. De gedragsproblemen uiten zich

    in ongehoorzaamheid, overactiviteit, concen-

    tratieproblemen en agressie. Deze problemen

    zijn langduriger van aard bij aanhoudend

    hoge blootstelling aan televisie. Onderzoek-

    ster Marina Verlinden van de afdeling Kinder-

    en Jeugdpsychiatrie van Erasmus MC-Sophia,

    heeft het onderzoek uitgevoerd. Verlinden:

    Het was al bekend dat overmatige blootstel-

    ling aan televisie gedragsproblemen veroor-

    zaakt bij kinderen van schoolgaande leeftijd,

    maar dit was nog niet uitgebreid onderzocht

    op peuterleeftijd. Wij hebben nu aangetoond

    dat aanhoudend hoge blootstelling aan tele-

    visie al op jonge leeftijd leidt tot het ontstaan

    van gedragsproblemen.

    Belangrijker nog, wij hebben voor het eerst

    aangetoond dat veel televisie kijken er toe kan

    leiden dat al bestaande gedragsproblemen

    aanhouden. Daarom moeten ouders al op

    peuterleeftijd voorkomen dat hun kinderen

    overmatig televisie kijken. Het onderzoek is

    onderdeel van het grootschalige bevolkings-

    onderzoek Generation R. Dit bevolkings-

    onderzoek volgt de groei, ontwikkeling en

    gezondheid van 10.000 Rotterdamse kinderen

    vanaf de vroege zwangerschap tot de jonge vol-

    wassenheid. Generation R wordt uitgevoerd

    door het Erasmus MC, de Erasmus Universiteit

    Rotterdam en de GGD Rotterdam Rijnmond.

    De gedragsproblemen

    uiten zich in ongehoor-

    zaamheid, overactivi-

    teit, concentratie-

    problemen en agressie

    Menukaart

    Beweging

    Tour for Life

    Actie aios

    Brandwonden door barbecuen

    Zodra het mooi weer is, komt de barbecue weer tevoorschijn. Dat is vaak gezellig, maar niet altijd. Het onveilig

    aansteken van de barbecue met vluchtige brandbare vloeistoffen blijkt voor slachtoffers ernstige gevolgen te hebben:

    gemiddeld is 11,3 procent van het huidoppervlak verbrand.Deze cijfers zijn afkomstig uit een recent onderzoek van dedrie Nederlandse brandwondencentra. De ernst van brandwonden als gevolg van een ongeval tijdens het barbecuen

    wordt onderschat. Slachtoffers zijn opvallend vaak kinderen (omstanders) en jonge mannen in de leeftijdscategorie

    van vijf tot 29 jaar. De Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie en de Brandwonden Stichting raden met

    klem aan geen gebruik te maken van brandbare vloeistoffen bij het aanmaken van de barbecue.

    Ook op jonge leeftijd veel tv-kijken kan leiden tot gedragsproblemen.

    Stellingvandemaand

    De totale uitgaven van zorginstellingen

    stijgen in 2011 met 2,8 procent naar 51,3

    miljard euro. Tegelijkertijd zijn de be-

    drijfsopbrengsten toegenomen met drie

    procent tot 53,2 miljard euro.

    De gemiddelde resultaatratio - het netto

    jaarresultaat gedeeld door de totale bedrijfs-

    opbrengsten - is +1,9 procent. Het zijn

    vooral de zorgorganisaties onder de 500 fte

    die qua rendement boven dit gemiddelde

    presteren. Zo blijkt uit onderzoek van Intra-

    koop, de inkoopcoperatie van de zorg, dat

    de jaarverslagen van 1204 zorginstellingenin Nederland heeft geanalyseerd. Personeels-

    kosten vormen met 67 procent de grootste

    kostenpost van zorginstellingen, gevolgd

    door overige bedrijfskosten (27 procent) en

    afschrijvingen (zes procent). De personeels-

    kosten nemen in 2011 met 4,1 procent toe

    tot een totaal van 34,2 miljard euro. Groot-

    ste stijger zijn de kosten voor externe inhuur:

    de uitgaven aan personeel niet in loondienst

    nemen met 7,3 procent toe naar 1,8 miljard

    euro. De lonen en salarissen stijgen met ge-

    middeld 3,9 procent. In 2011 bedragen de

    inkoopuitgaven in de zorg 22,6 miljard euro.

    Deze bestaan uit exploitatiekosten (16,8 mil-

    jard) en investeringen (5,8 miljard). Bijna de

    helft van de investeringen (2,8 miljard) gaat

    om investeringen in gebouwen en terreinen,

    die in 2011 met 7,5 procent stijgen. Onder

    de exploitatiekosten vallen onder meer de

    patint- en bewonersgebonden kosten (4,8

    miljard euro), de voedingsmiddelen en hotel-

    matige kosten (2,4 miljard euro) en onder-

    houd en energiekosten ( 1,6 miljard). De

    patint- en bewonersgebonden kosten stijgenin 2011 met vijf euro. Ondanks de stijgende

    voedingsprijzen nemen de voedingsmid-

    delen en hotelmatige kosten slechts met 1,3

    procent toe. De kosten aan onderhoud en

    energie dalen licht met - 0,4 procent. Frank

    Kaptein, directeur Intrakoop: Uit ons onder-

    zoek blijkt hoe belangrijk de zorgsector is

    voor de Nederlandse economie. Voor perso-

    neel, bijna 600.000 fte, en voor toeleveran-

    ciers, 22,6 miljard euro.

    Uitgaven zorginstellingen

    Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede is op zoek

    naar favoriete, gezonde en smakelijke ge-

    rechten voor zijn patinten. Kookliefhebbers

    kunnen de hele maand augustus hun recept

    indienen. In oktober wordt de nieuwe maal-

    tijdservice At Your Request ingevoerd. Vanaf

    dan kunnen patinten bestellen wat, wanneer

    en hoe vaak zij willen. Het concept is uniek

    in Europa en daarom geeft het Edese zieken-

    huis alle kookliefhebbers de kans om hun

    favoriete gerecht op de kaart te zetten. Alle

    winnende recepten met fotos worden ge-

    bundeld in een kookboek. Meedoen kan via

    www.geldersevallei.nl.

    Gedragsproblemendoor tv-kijken

    Tour for Life is een achtdaagse wielertocht van

    Itali naar Nederland voor Artsen zonder Gren-

    zen. De ploegen, bestaande uit zes tot negen

    renners, fietsen acht etappes door vijf landen.

    Op 26 augustus gaan zij in de Italiaanse Alpen

    van start en op 2 september komen de renners

    over de eindstreep op de Cauberg in Zuid-

    Limburg. Onderweg beklimmen zij onder

    meer Col du Lautaret, Col de la Croix de Fer en

    Col de Madeleine. Ook de legendarische Alpe

    dHuez. Om de benodigde 15.000 euro aan

    sponsorgeld per team op te halen, bedenken

    de ploegen bijzondere acties. Meer informatie:

    www.tourforlife.nl.

    De Aios Actie Avond op woensdag 22 augus-

    tus in Leiden wordt bijgewoond door minister

    Edith Schippers (VWS). Dat meldt De Jonge

    Orde. Inmiddels hebben zich al enkele

    honderden aios aangemeld voor de actie. De

    avond wordt georganiseerd vanwege de plan-

    nen voor de opleiding. Zo moeten aios een

    eigen bijdrage gaan betalen van 13.400 euro

    en is er het plan om de kwaliteit van de

    opleiding terug te brengen tot de Europese

    minimumeisen. Volgens de initiatiefnemers

    worden geneeskundestudenten onevenredig

    hard getroffen als zij jaarlijks 13.400 euro

    moeten bijdragen voor de vervolgopleidingtot specialist.

    Verplichte inzet van familie in verzorg- enverpleeghuizen is goed voor de samen-leving.

    Toelichting

    Een zorginstelling bij Gouda wil dat familie verplicht vier uur per maand meehelptbij de verzorging van daar gehuisveste naasten.

    Nederlanders bewegen wereldwijd gezien

    relatief veel. Dat blijkt uit wetenschappelijk

    onderzoek in 122 landen. Het onderzoek

    werd gepubliceerd in de Britse krant The

    Guardian en het wetenschappelijke tijdschrift

    The Lancet. De onderzoekers keken naar het

    aantal mensen dat minimaal vijf keer per

    week minimaal dertig minuten gemiddeld

    actief is en drie keer per week minstens twintig

    minuten een zware inspanning levert of iets

    vergelijkbaars doet. Het blijkt dat vier op de

    vijf Nederlanders ouder dan vijftien jaar aan

    die eis voldoet. Bangladesh blijkt de meest

    actieve bevolking te hebben. Malta, Swazilanden Saoedi-Arabi bungelen onderaan.

    Nieuwsbrief

    In de weken waarin de Ziekenhuiskrant niet

    verschijnt, geven we een e-mail nieuwsbrief

    uit. Op maandag ontvangen de abonnees

    een nieuwsbrief met daarin kort het laatste

    nieuws over de ziekenhuiswereld en informa-

    tie op het gebied van gezondheid. Wilt u deze

    nieuwsbrief ook gratis ontvangen? Meld u

    dan aan via www.ziekenhuiskrant.nl of mail

    naar [email protected].

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    3/20

    3Actueel Nummer 1515 augustus 2012

    Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni

    van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL) in

    Amsterdam opent in 2013 de deuren van de

    nevenvestiging van de afdeling Radiothe-

    rapie in Hoofddorp. In hetzelfde gebouw

    brengt het Spaarne Ziekenhuis alle zorg

    aan kankerpatinten in een oncologiecen-

    trum bij elkaar.

    Deze week is weer een mijlpaal bereikt in het

    bouwproces; de versneller, het bestralingsap-

    paraat waarmee patinten met kanker wor-

    den bestraald is geplaatst. Hiermee nadert de

    bouw zijn voltooiing. De bestralingsappara-

    tuur waar het NKI-AVL mee werkt, zijn voor-

    zien van de meest moderne technieken. Hier-

    door is het mogelijk om tijdens de bestraling

    de precieze ligging van de tumor vast te stellen

    om de schade aan omliggend weefsel zoveel

    mogelijk te beperken.

    Het aantal nieuwe kankerpatinten in Neder-

    land blijft stijgen; in 2015 zal dit aantal on-

    geveer 100.000 bedragen. Van deze patinten

    wordt de helft bestraald. Radiotherapie is een

    zeer gespecialiseerde behandeling en wordt

    op een beperkt aantal plaatsen aangeboden.

    Om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen,

    is een uitbreiding van de bestralingscapaciteit

    van het NKI-AVL nodig. Door de nevenves-

    tiging Radiotherapie van het NKI-AVL in het

    Oncologiecentrum van het Spaarne Zieken-

    huis te vestigen, hoeven patinten in de nabijetoekomst niet meer af te reizen naar Amster-

    dam. Patinten krijgen hier dezelfde kwalita-

    tief hoogwaardige bestralingsbehandeling als

    in Amsterdam.

    Deze week is weer een mijlpaal bereikt in het bouwproces; de versneller, het bestralingsapparaat waarmee patinten met kanker worden bestraald is geplaatst. Hiermee nadert de

    bouw zijn voltooiing.

    Het aantal nieuwe

    kankerpatinten in

    Nederland blijft stijgen

    Subsidie voorkankeronderzoek

    Flinke besparing

    mogelijk op zorg

    Onderzoeker van het Nederlands Kanker

    Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Zieken-

    huis in Amsterdam, prof. dr. Rene Bernards

    heeft samen met onderzoeker Emile Voest

    van het UMC Utrecht een grant ontvan-

    gen van 1,2 miljoen euro voor zogenaamdtranslationeel onderzoek.

    De subsidie is toegekend door Stand Up To

    Cancer (SU2C) en KWF Kankerbestrijding,

    samen met the American Association for

    Cancer Research (AACR). Dit bedrag is bijeen-

    gebracht door de televisie-uitzending Sta op

    tegen kanker die werd uitgezonden in novem-

    ber vorig jaar. Deze subsidie stelt de onderzoe-

    kers in staat om de waarde van de DNA geleide

    behandelingen te onderzoeken. Het project

    zal op 1 oktober 2012 van start gaan.

    Als artsen afzien van overbodige en ondoel-

    matige behandelingen bij patinten, kan

    jaarlijks tot acht miljard worden bespaard

    op de zorgkosten. Daarmee kan de kosten-

    stijging in de gezondheidszorg de komende

    jaren worden opgevangen. Dat meldde de

    Volkskrant afgelopen vrijdag.

    De krant baseerde zich daarbij op een rapport

    van oud-minister van Volksgezondheid Ab

    Klink dat die dag werd gepresenteerd. Klink

    sprak met bestuurders, artsen en hoogleraren

    over mogelijkheden om de explosief stijgende

    zorgkosten op te vangen. Zij stellen voor de

    verspilling aan te pakken. Niet alleen zijn demogelijke opbrengsten daarvan volgens hem

    gigantisch, het is ook een maatregel die voor

    patinten minder ingrijpend is. Zorgprofes-

    sionals zien veel heil in kwaliteitsverbetering:

    complicaties vermijden, opnames vanwege

    medicatiefouten voorkomen, therapietrouw

    bevorderen en meer tijd uittrekken om samen

    met patinten te beoordelen of behandelen

    nog zinvol is. Door die aanpak hoeft minder

    zorg te worden verleend. Ook willen ze

    kritisch kijken naar behandelingen waarvan

    de meerwaarde onvoldoende wetenschappe-

    lijk is bewezen. Buitenlands onderzoek toont

    dat op die manier dertig procent op het zorg-

    budget kan worden bespaard.

    Onlangs lekten twee conceptrapporten van

    het CVZ uit, waarin werd voorgesteld om

    enkele dure geneesmiddelen voor de ziek-

    te van Pompe en de ziekte van Fabry in be-

    paalde situaties niet langer te vergoeden.

    De kosteneectiviteit van deze middelenzou te gering zijn. Naar aanleiding van de

    discussie die hierover is ontstaan, pleit de

    landelijke artsenfederatie KNMG voor een

    maatschappelijk en politiek debat.

    Bij de vraag of een medische interventie op-

    genomen of gehandhaafd moet worden in

    het verzekerde pakket, zal moeten meewegen

    of de interventie kosteneffectief is. Zonder

    kosteneffectiviteit is de betaalbaarheid van de

    zorg op termijn niet te handhaven, vindt de

    KNMG. Voor deze afweging moeten de riteria

    helder zijn en de procedure transparant. Een-

    duidige criteria voor kosteneffectiviteit ont-

    breken momenteel. Verder dient de overheid

    extra zorg te dragen voor de toegankelijkheid

    van doorgaans zeer dure zorg bij weinig voor-komende aandoeningen. De KNMG is van

    mening dat afwegingen over kosteneffectiviteit

    op macro-niveau gemaakt moeten worden,

    en niet thuishoren in de spreekkamer. In zijn

    algemeenheid kan de KNMG zich vinden in

    het afwegingskader dat het CVZ hanteert bij

    het op macro-niveau beoordelen van inter-

    venties. Om opgenomen (of gehandhaafd)

    te worden in het verzekerde pakket moet een

    medische interventie effectief en noodzakelijk

    zijn. Maar om kosten te beheersen en zorg-

    uitgaven doelmatig te besteden is het onver-

    mijdelijk dat ook de kosteneffectiviteit wordt

    beoordeeld. Zonder die eis zou het verzekerdepakket op termijn onbetaalbaar worden. De

    eis van kosteneffectiviteit betekent dat niet

    alle zorg per definitie collectief vergoed kan

    worden, zelfs al staat de noodzakelijkheid of

    de effectiviteit van een bepaalde interventie

    niet ter discussie. Om te kunnen beoordelen

    of een bepaalde interventie kosteneffectief

    is, moet duidelijk zijn welke criteria daarbij

    gehanteerd worden. De RVZ heeft in 2006

    de norm van 80.000 euro per QALY (voor

    kwaliteit gecorrigeerd gewonnen levens-

    jaar) gesuggereerd, maar hierover heeft nooit

    politieke besluitvorming plaatsgevonden. De

    KNMG acht het van groot belang dat er hel-dere criteria voor kosteneffectiviteit geformu-

    leerd worden en dat deze langs zorgvuldige

    weg tot stand komen. Ook de procedure waar-

    mee medische interventies vervolgens worden

    beoordeeld op hun kosteneffectiviteit dient

    transparant en rechtvaardig te zijn. De KNMG

    pleit dan ook voor een debat over de vraag

    welke kosteneffectiviteit maatschappelijk aan-

    vaardbaar is. Om willekeur te voorkomen is

    het nodig dat voor het afwijken van de norm

    een aparte procedure ontworpen wordt.

    Maatschappelijk debat kosteneffectiviteit

    Installatie bestralingstoestel

    Om te kunnen beoordelen of een bepaalde interventie kosteneffectief is, moet duidelijk zijn welke criteria daarbij

    gehanteerd worden.

    Europees geldVUmc-onderzoekVUmc (Amsterdam) start een groot Euro-

    pees onderzoek naar de incidentie en de

    behandeling van stofwisselingsziekten.

    Budget komt van EU Health, onderdeel van

    de Europese Commissie.

    Doel van het onderzoek is om iedere Europese

    inwoner met een stofwisselingsziekte toegang

    te bieden tot dezelfde protocollen voor diag-

    nostiek en behandeling. Door het op Euro-

    pese schaal in kaart brengen van deze ziekten

    en beschikbare therapien komt men tot een

    goede wetenschappelijke onderbouwing vande vaak dure therapie bij deze groep zeldzame

    ziektes. Onderzoeksleider is klinisch bio-

    chemische geneticus Henk Blom, hoogleraar

    klinische chemie bij VUmc: Door uniforme

    registratie van deze ziekten binnen Europa,

    gevolgd door een evaluatie van Europese

    experts willen we bereiken dat binnen de EU

    met dezelfde protocollen gewerkt gaat wor-

    den. Zodat je overal binnen Europa verzekerd

    bent van dezelfde zorg en dezelfde kansen op

    succesvolle therapie.

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    4/20

    4 AdvertentieNummer1515 augustus2012

    Easy-to-Eat is een ware traktatie: een lekker tussendoortje of nagerecht op basis van

    frisse zuivel in de heerlijke smaken Framboos en Tropical. Easy-to-Eat is speciaal

    bedacht voor mensen die moeite hebben met slikken of alleen dik vloeibare

    voeding kunnen eten. Dit lekkere en energierijke tussendoortje draagt,

    mede dankzij de toevoeging van eiwitten en mineralen, bij aan een betere

    weerstand.

    Bij veel mensen met slikproblemen neemt de eetlust af. Ze zijn te moe om

    te eten of ze eten bewust zo min mogelijk, uit angst voor verslikken. Juist

    mensen die moeite hebben met slikken, hebben behoefte aan extra voedings-

    stoffen, waaronder eiwitten. Daarvoor is er nu Easy-to-Eat; fris en zo zacht dathet smelt in de mond en daardoor gemakkelijker is te slikken. Om een of meerdere

    keren per dag van te genieten als aanvulling op de dagelijkse voeding.

    Fris en gemakkelijk te eten

    Easy-to-Eat wordt gemaakt op basis van zuivel. Het is verkrijgbaar in de smaken Framboos en

    Tropical. Na het eten blijft een fris gevoel in de mond achter. Het is daardoor ook heel geschikt om na

    medicijngebruik te nuttigen. En Easy-to-Eat bevat maar liefst 8 gram hoogwaardige eiwitten. Van frambozen is bovendien

    bekend dat ze geneeskrachtige stoffen en veel anti-oxidanten bevatten. Dat maakt van Easy-to-Eat een tussendoortje dat

    goed voor u is en waar u vaak van kunt genieten.

    In diepvries en koelkast

    U koopt de Easy-to-Eat diepgevroren in doorzichtige vierkante bakjes. Ze zijn verpakt per 6

    stuks. Eenmaal ontdooid, kunt u ze nog vier dagen in de koelkast bewaren.

    Prijswinnend recept

    Bij de ontwikkeling van Easy-to-Eat zijn zowel een logopedist als een wetenschap-

    per op het gebied van slikproblemen betrokken. Het zijn de banketbakkers van

    Patisserie Unique die het uiteindelijke recept tenslotte samenstelden, ze werden

    daarvoor met twee verschillende innovatieprijzen beloond.

    Easy-to-Eat:

    een fris en smeltend tussendoortje voor elk moment van de dag.

    Voor meer informatie zie www.Bouwsteentjes.nl

    EASY-TO-EAT

    akt per 6

    i

    h

    d

    e

    t

    i

    .

    E sy-to-E t i

    friss

    be

    o

    m

    w

    Bij

    te e

    mens

    toffen,het smelt

    keren per

    Fris en g makk

    Ea y-to-Eatwordt

    http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/http://www.bouwsteentjes.nl/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    5/20

    De minister van VWS wil extra aandacht

    besteden aan het bevorderen van een

    gezonde leefstijl van de jeugd. Het

    Centrum Gezond Leven, onderdeel van

    het RIVM, heeft hiervoor het programma

    #Jeugdimpuls Gezonde Leefstijl opgesteld

    met inbreng van diverse partners.

    Het programma loopt tot en met 2014 en richt

    zich via scholen en social media op de leef-

    wereld van jongeren. Bij het bevorderen van

    een gezonde leefstijl staan de beleidslijnen

    versterken, inspireren en verbinden centraal.

    Binnen deze drie lijnen bestaat de hoofdmoot

    uit concrete activiteiten voor en met het onder-

    wijsveld, professionals en de jeugd. Om aante sluiten bij de belevingswereld van jongeren

    en hun ouders en de vraag vanuit het onder-

    wijs centraal te stellen, wordt #Jeugdimpuls

    Gezonde Leefstijl begeleid door een groep

    meedenkers en adviseurs. Aandachtsgebieden

    zijn voeding, beweging, roken, alcohol, drugs,

    seksuele gezondheid en letselpreventie. Be-

    staande en goedlopende activiteiten die een

    gezonde leefstijl bij de jeugd bevorderen

    worden versterkt. De verschillende activiteiten

    zullen grotendeels door derde partijen worden

    uitgevoerd. Meer informatie: Loketgezond-

    leven.nl.

    Een samenwerkingsverband van Wage-

    ningen University, Plant Research Interna-

    tional, beide onderdeel van WageningenUR, het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis,

    Europa Ayurveda Centrum en EuroProxima

    BV voert onderzoek uit naar een traditio-

    neel kruidenpreparaat tegen Diabetes

    Mellitus type 2.

    Het consortium stelt zichzelf als voorwaarde

    eerst wetenschappelijk te bewijzen dat het

    middel een positief effect heeft op deze ziekte

    en wil het preparaat vervolgens als kruiden-

    geneesmiddel in Nederland (en Europa)

    laten registreren en op de markt brengen. Het

    project levert uiteindelijk circa 21 fulltime

    banen op. Het gaat om een Ayurvedisch

    kruidenpreparaat, gebaseerd op een hindoes-

    tische gezondheidsleer uit India. Dit wordtal eeuwen in Aziatische landen toegepast als

    geneesmiddel. Het middel heeft een glucose-

    en lipideverlagende werking (cholesterol is

    een voorbeeld van een lipide) en kan daar-

    mee interessant zijn voor diabetespatinten.

    Uit een haalbaarheidsonderzoek is gebleken

    dat het kruidenpreparaat genoeg potentie

    heeft voor verder onderzoek.

    Klinisch onderzoek

    De partners onderzoeken in het project

    Traditioneel kruidenpreparaat tegen een

    moderne volksziekte welke werkzame stoffen

    de - in Nederland geteelde - twintig kruiden

    bevatten. Ook wordt gekeken of het preparaat

    voldoet aan voedselveiligheidseisen. Proef-personen testen het kruidenpreparaat in een

    klinische setting volgens de strenge eisen van

    medisch wetenschappelijk onderzoek. Hier-

    bij wordt naar de klinische effecten van het

    kruidenpreparaat gekeken. De samenstelling

    van het preparaat wordt zoveel mogelijk ge-

    standaardiseerd om het als kruidengenees-

    middel te kunnen registreren bij het college

    ter beoordeling van Geneesmiddelen. Het

    project levert uiteindelijk circa 21 fulltime

    banen op. Voor meer informatie zie het

    persbericht van de Provincie Gelderland:

    www.gelderland.nl/smartsite.dws?id=323

    Jarenlang werkte ondernemer Fred Berg-

    mans in de voedingsindustrie. Totdat hij

    mogelijkheden zag in de zorg. Hij bedacht

    Carezzo: brood verrijkt met eiwit gericht op

    mensen die ondervoed zijn.

    Via zijn contacten in de voedingsindustrie

    kwam Bergmans in contact met ditisten. Zij

    lieten hem weten behoefte te hebben aan

    meer variatie in producten speciaal gericht op

    ondervoeding. De ondernemer ging aan de

    slag en bedacht een concept voor brood ver-

    rijkt met plantaardig eiwit. Aangezien mensen

    iedere dag brood eten, leek het me logisch om

    dit te verrijken met plantaardig eiwit. Onder-

    voede mensen hebben hier namelijk meer

    van nodig. In een standaard portie brood van

    twee sneetjes zit 5,5 gram eiwit. Ik verdub-

    belde dit naar elf gram, vertelt Bergmans.

    Hij benaderde het European Bakery Innova-

    tion Centre (EBIC) voor de productontwik-

    keling. Het verdubbelen van het eiwitgehalte

    in brood vormde een nieuwe uitdaging voor

    EBIC. Bergmans: In het begin ging het niet

    goed met de textuur. Er ontstonden proble-

    men met de luchtigheid. Als je eiwit toevoegt

    aan brood, kunnen smaak- en textuurafwij-

    kingen ontstaan. Het wordt dan compact,

    een beetje ballerig. Het duurde ruim een jaar

    alvorens smaak en textuur in orde waren. De

    ondernemer introduceert zijn brood na de

    zomer als eerste bij zorginstellingen.

    De Europese voedselautoriteit (EFSA) ver-

    hoogt de aanvaardbare bovengrens voor

    dagelijkse vitamine D-inname (UL) voor

    volwassenen en kinderen. In opdracht van

    de Europese Commissie evalueerde de

    voedselautoriteit de ULs voor vitamine D.

    EFSA verhoogt de bovengrens van de vitamine

    D-inname voor volwassenen van vijftig micro-

    gram naar honderd microgram per dag, zo

    meldt Voeding Nu. Voor kinderen tussen een

    en tien verhoogt de voedselveiligheidsinstan-

    tie de geadviseerde maximumhoeveelheid van

    25 microgram naar vijftig microgram per dag.

    Het gaat hier om de totale vitamine D-inname

    inclusief voeding. Uit data over vitamine

    D-inname in veertien EU-lidstaten blijkt dat

    deze nog beneden de aangepaste ULs liggen

    voor alle leeftijdscategorien. De Europese

    Commissie vroeg EFSA onderzoek te doen

    naar de veiligheid van het vitamine D-gebruik.

    Aan de hand van studies concludeerde EFSA

    dat een dagelijkse dosis van 250 microgram

    vitamine D per dag niet schadelijk is voor vol-

    wassenen. Met het meenemen van eventuele

    onzekerheden in de onderzoeken kwam de

    voedselautoriteit op een maximale dagelijkse

    inname vitamine D van 100 microgram. Voor

    jongeren tussen de elf en de zeventien jaar

    adviseert EFSA dezelfde UL (100 microgram)

    voor vitamine D als volwassenen. Omdat deze

    groep nog volop in de groei is, verwacht de

    Europese voedselautoriteit hier geen proble-

    men mee.

    5

    Mensen met een voorkeur voor zuur, eten

    meer fruit dan mensen die aangeven

    meer van zoet te houden. Bovendien ver-

    tonen ze meer gewoontegedrag als het

    gaat om fruitconsumptie. Zoetekauwen

    daarentegen eten meer zoete snacks zoals

    chocoladerepen en zijn meer georinteerd

    op gemak. Dit blijkt uit recent onderzoek

    van LEI Wageningen UR.

    In deze studie is de relatie onderzocht tussen

    de consumptie van fruit en zoete en hartigesnacks, en de persoonlijke voorkeuren van

    mensen voor de basissmaken zoet, zout of

    zuur. Met als doel om de fruitconsumptie en

    de variabelen die hier invloed op hebben beter

    te begrijpen. De resultaten van het onderzoek

    laten zien dat bijna een derde van de mensen

    een voorkeur heeft voor zout, een vijfde deel

    aangeeft een voorkeur voor zoet te hebben en

    dat n op de tien mensen zuur prefereert.

    Veertig procent van de consumenten geeft aan

    geen uitgesproken voorkeur te hebben voor

    zoet, zout of zuur. Volgens de zogenaamde

    sweettooth hypothese eten mensen met een

    voorkeur voor zoet meer zoete snacks en ook

    meer fruit.

    Hoewel er in deze studie inderdaad een

    positief verband lijkt te zijn tussen consump-

    tie van zoete snacks en fruit, kan dat niet ge-

    relateerd worden aan een smaakvoorkeur

    voor zoet. Uit dit onderzoek blijkt juist dat

    mensen die van zuur houden meer fruit eten.

    Het onderzoek is uitgevoerd onder ruim 2000

    consumenten uit Spanje, Polen, Grieken-

    land en Nederland in het kader van Europees

    project ISAFRUIT. De studie laat ook zien dat

    er verschillen zijn tussen landen. Zo geven in

    Spanje meer mensen een voorkeur aan voor

    zout en in Polen hebben relatief meer mensen

    een voorkeur voor zuur. Fruit kan gezien wor-

    den als een product met zowel een zoete als

    een zure smaak. Bij productontwikkeling kan

    rekening worden gehouden met de verschil-

    lende persoonlijke voorkeuren van mensen,

    door zich bijvoorbeeld te richten op specifieke

    groepen consumenten. Zo vindt als voorbeeld

    de groep consumenten die een voorkeur heeftvoor zoet gemak belangrijk en zal dat oor-

    deel meenemen bij de keuze voor snacks. De

    relatie tussen voorkeur voor zuur en gewoon-

    tegedrag met betrekking tot het eten van fruit

    suggereert dat het op jonge leeftijd aanleren

    van het eten van fruit leidt tot andere smaak-

    voorkeuren. Maar nader onderzoek zal dit

    verder moeten uitwijzen.

    Mensen met een voorkeur voor zuur, eten meer fruit dan mensen die aangeven meer van zoet te houden.

    Start gezonde

    leefstijl jeugd

    Kruidenpreparaat tegen diabetes type 2

    Ondernemer ontwikkelt brood verrijkt met eiwit

    EFSA verhoogtvitamine D-advies

    Uit dit onderzoek blijkt

    dat mensen die van

    zuur houden meer

    fruit eten

    Voeding Nummer 1515 augustus 2012

    Smaakvoorkeur en voedsel

    Aandachtsgebieden zijn voeding, beweging, roken,

    alcohol, drugs, seksuele gezondheid en letselpreventie.

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    6/20

    6 AdvertentieNummer1515 augustus2012

    Kees Ahaus, Job Kievit, Barbara van der Linden, Marcel Olde Rikkert,

    Joy van der Stel, Andrew Vallance-Owen, Hub Wollersheim en anderen

    vertellen u meer over:

    t Methoden om overbodige zorg -overuse- op te sporen.

    t Reguleren van (on)nodige zorg: een rol voor het Kwaliteitsinstituut?

    t PROMs-programma UK: inzicht in zorg die wel/niet bijdraagt aan beter

    functioneren van de patint.

    t (Hoe) helpen richtlijnen bij het voorkomen van onnodige zorg?

    Meld u vr 1 september aan en ontvang tot 100 korting!

    www.tijdschriftkiz.nl

    Maastricht UMC+academisch ziekenhuis

    Maastricht

    952/,-.-,-

    675$.60,-1

    9$.$17,(

    23"

    95,-:,//,*(569(53/((*.81',*(1

    *(=2&+76WLFKWLQJ:LHOHZDDORUJDQLVHHUWYDNDQWLHVHQNLQGHUWKHPDZHNHQ

    YRRUNLQGHUHQHQMRQJHUHQPHWHHQEHSHUNLQJ'HEHJHOHLGLQJ

    LVLQKDQGHQYDQMRQJHHQWKRXVLDVWHYULMZLOOLJHUV

    :LHOHZDDO]RHNWYULMZLOOLJHUVYRRUYHUVFKLOOHQGHIXQFWLHV9RRUGH

    IXQFWLHYHUSOHHJNXQGLJHYUDJHQZLMHHQPHGLVFKHDFKWHUJURQGHQ

    %,*UHJLVWUDWLHYRRUDQGHUHIXQFWLHVLVJHHQVSHFLDOHRSOHLGLQJQRGLJ

    7LMGHQVGHYDNDQWLHVNXQMHQHWGDWEHHWMHH[WUDDDQGDFKWJHYHQZDDUMH

    LQMHGDJHOLMNVZHUNYDDNQLHWDDQWRHNRPW$OVYHUSOHHJNXQGLJHEHQMH

    YHUDQWZRRUGHOLMNYRRUPHGLFDWLHEHKHHUHQYHUSOHHJWHFKQLVFKHKDQGHOLQJHQ

    2RNKHOSMHELMYHU]RUJLQJHQEHJHOHLGMHRQHUYDUHQYULMZLOOLJHUVKLHUELM

    :H]RHNHQQRJYHUSOHHJNXQGLJHQYRRUGHYROJHQGHGDWDHQORFDWLHV

    :HVWNDSHOOH

    /RRQRS=DQG

    HQGLYHUVHZHHNHQGHQLQKHWQDMDDU

    9RRUYULMZLOOLJHUV]RQGHURSOHLGLQJHUYDULQJ]LMQHUQRJGLYHUVHYULMHSODDWVHQ

    ,HWVYRRUMRX".LMNYRRUPHHULQIRUPDWLHRYHUGHDFWLYLWHLWHQRS

    Verpleeg met passie en pleziertijdens een Zonnebloemvakantie!Ben jij verpleegkundige of ziekenverzorgende en wil je langdurig zieken

    en gehandicapten de vakantie van hun leven bezorgen? En doe je dat

    graag met tijd en ruimte voor persoonlijke aandacht? Sluit je dan aan bij

    ons supergemotiveerde team vakantievrijwilligers!

    Bel (076) 564 63 65 of

    kijk op www.zonnebloem.nl

    Zelfde werk... ...andere zorg

    http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.zonnebloem.nl/http://www.wielewaal.nl/http://www.tijdschriftkiz.nl/http://www.werkenbijhetazm.nl/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    7/20

    Voor 65-jarige Nederlanders bestaat de

    mogelijkheid de achteruitgang van hun

    pensioen aan te vullen door hun eigen leef-

    tijdgenoten als professionele mantelzorger

    te ondersteunen.

    Naarmate de leeftijd vordert, is het voor het

    velen niet meer mogelijk om alles zelfstandig

    te doen. Hierdoor wordt het leven onnodig

    beperkt. De senioren van Jeeves zijn profes-

    sionele mantelzorgers die door de hulp die

    zij bieden de kwaliteit van leven van andere

    senioren waarborgen. De senioren regelen

    vervoer, begeleiden de collega-senior naar

    de huisarts of het ziekenhuis, doen de bood-

    schappen en drinken samen een kop koffie.

    Daarnaast biedt het de seniore mantelzorger

    ook de mogelijkheid om na de pensionering

    nog vol in het leven te blijven te staan, en het

    ingekorte pensioen op een waardevolle en

    maatschappelijk zinvolle wijze aan te vullen.

    Joop Klein, particuliere mantelzorger bij

    Jeeves: Vaak gebeurt het dat ik het eerste aan-

    spreekpunt na een slechtnieuwsgesprek ben.

    Op dat moment een luisterend oor mogen

    bieden en als senior een andere senior onder-

    steunen, dat vind ik zeer waardevol.

    De afdeling Revalidatiegeneeskunde van

    Meander Medisch Centrum in Amers-

    foort heeft zes iPads in gebruik genomen.

    Voor veel kinderen en volwassenen die in

    Meander revalideren zijn deze tablet com-

    puters een waardevol hulpmiddel tijdens

    hun behandeling.

    De ergotherapeuten, logopedisten en fysio-

    therapeuten van de afdeling Revalidatiege-neeskunde behandelen kinderen en volwas-

    senen die nadelige gevolgen ondervinden van

    een aangeboren afwijking, ziekte of ongeval.

    Met de iPad stimuleren zij de taalontwikke-

    ling, communicatie, concentratie, geheugen

    en fijne motoriek. Kinderen kunnen bijvoor-

    beeld leren categoriseren, benoemen, aan-

    wijzen, schuiven, kleuren en muziek maken.

    Ook de CVA-consulent van Meander Medisch

    Centrum gebruikt de iPad als hulpmiddel

    voor mensen die een beroerte hebben gehad.

    Ten opzichte van andere therapeutische hulp-

    middelen heeft de iPad veel voordelen, vindt

    kinderlogopedist Mylene de Hont. Het is

    interactief, aantrekkelijk, laagdrempelig en

    direct in te zetten in het dagelijks leven vande patint. Als patinten of ouders van kinde-

    ren zelf een iPad kunnen aanschaffen, kunnen

    ze de therapie-oefeningen thuis voortzetten.

    Naast de vele toepassingsmogelijkheden, biedt

    de iPad ook een bron aan informatie, bijvoor-

    beeld videos die in driedimensionaal beeld

    de werking van de spieren of normale en af-

    wijkende slikbewegingen laten zien. Uiteraard

    is de hulpvraag van onze patint altijd uit-

    gangspunt in de behandeling. Vaak is de iPad

    een mooie aanvulling op onze bestaande mid-

    delen. Het aanbod van programmas voor de

    iPad, zogenaamde apps, is enorm in ontwik-

    keling. Landelijk vastgestelde richtlijnen waar-

    aan apps voor revalidatiepatinten moeten

    voldoen, zijn er nog niet. Mylene de Hont

    neemt deel aan een landelijke werkgroep diede gebruiksmogelijkheden van apps binnen

    de revalidatie onderzoekt en kritisch bekijkt

    waar een app aan moet voldoen om zinvol

    te kunnen worden ingezet. Zo kunnen wij

    ook onze patinten en ouders beter adviseren

    welke apps ze wel en niet moeten gebruiken.

    De iPads zijn geschonken door de Stichting

    Bijstand Meander Medisch Centrum. Deze

    stichting verleent financile bijstand aan pro-

    jecten binnen Meander Medisch Centrum die

    de patintenzorg verbeteren.

    7

    En op de vijf Nederlanders heeft of krijgt

    te maken met een of andere vorm van

    chronische pijn. Lichamelijke chronische

    pijn die in eerste instantie ook lichamelijk

    wordt bestreden met pijnstillers. Daarvan

    gaan bepaalde mensen steeds meer en

    zwaardere varianten slikken, vooral instedelijke gebieden, concluderen Maas-

    trichtse onderzoekers onder leiding van

    psychiater dr. Carsten Leue in de British

    Medical Journal.

    Deze escalatie van medicijngebruik leidt tot

    een medicatie tolerantie met als gevolg pijn-

    toename, terwijl de oorzaak van chronische

    pijn niet voldoende wordt aangepakt. Hij pleit

    daarom voor een integrale aanpak van chroni-

    sche pijn, waarbij ook oog is voor bijkomende

    psychische problematiek. Leue en zijn collega-

    onderzoekers analyseerden pijnmedicatie bij

    Nederlandse patinten met chronisch gebruik

    van pijnstillers.

    Daarin ontdekten ze voor het eerst een duide-

    lijk verband tussen chronische pijnpatinten

    in stedelijke omgevingen en het toenemend

    gebruik van sterke en zeer sterke pijnstillers,

    met vaak verandering van gedrag en stemming

    als gevolg. Het gebruik van steeds zwaardere

    middelen helpt vaak niet. Het leidt niet alleeneerder tot een verergering van de pijnklachten,

    maar ook tot meer bijwerkingen en negatieve

    gevolgen als gedragsproblemen, verslaving of

    zelf verkeersongelukken. Chronische pijn

    staat in veel gevallen gelijk aan lichamelijke

    pijn. Die laatste ervaart de patint wel als zo-

    danig, wat echter niet automatisch betekent

    dat er ook altijd een lichamelijke oorzaak

    voor is aan te wijzen. Een pijnbehandelaar

    zou dan ook voor een integrale benadering

    moeten kiezen, zoals Leue dat noemt. De

    medicus dient niet alleen naar de lichame-

    lijke pijn van zijn patint te kijken, maar ook

    te onderzoeken of onder deze pijn geestelijke

    nood schuilgaat. Deze aanpak kan onnodige

    en riskante, kostbare chirurgische ingrepen

    besparen. Rugpatinten met een depressie ofstressstoornis worden vaker geopereerd dan

    patinten die geestelijk stabiel zijn. Operaties

    die nogal eens gedoemd zijn te mislukken en

    daarom met een officile medische naam zijn

    getooid: failed back surgery syndrome. Leue

    is er van overtuigd dat de gezondheidszorg

    met zon integrale benadering eenveel ge ldkan besparen: De patint merkt dat deze aan-

    pak werkt, volgt daarom trouw zijn therapie

    en zal niet allerlei andere zorgverleners blijven

    aflopen om zijn probleem te laten verhelpen.

    We hebben inmiddels een nog niet gepubli-

    ceerde studie gedaan onder iets meer dan 150

    patinten met onvoldoende verklaarde klach-

    ten, waaronder pijn. Wat blijkt? De zorg kan

    jaarlijks een kwart per patint aan kosten be-

    sparen door diens psychologische of psychia-trische klachten in de diagnose en behande-

    ling mee te nemen.

    Senioren helpenleeftijdgenoten

    Revalideren met de iPad

    Kinderlogopedist Mylene de Hont oefent tijdens de

    therapie met twee kinderen op de iPad.

    Medicus dient niet alleen

    naar lichamelijke pijn

    te kijken, maar ook te

    onderzoeken of onder

    pijn geestelijke nood

    schuilgaat

    Patintenzorg Nummer 1515 augustus 2012

    Brede aanpak chronische pijn

    WORDEN UW PATINTEN GASTEN?

    Parkeerservice

    Golfkarservice

    Thuisbrengservice

    Gastheren / vrouwen

    Ontslagbegeleiding

    met mantelzorg

    t Jeeves BV t T 010 43 33 921

    t Steupelstraat 40 t I www.jeeves.nl

    t 3065 JE Rotterdam t E [email protected]

    Foto:openingparkeerservicehetOogziekenhuisRotterdamj

    uni2

    008.

    De zorg wordt steeds competitiever. Om patinten

    loyaal aan uw ziekenhuis te laten zijn, moet u hun

    verwachtingen overtreffen. Jeeves is met haar

    unieke diensten reeds veertien ziekenhuizen

    dagelijks van dienst. Deze diensten worden geheel

    onder hun eigen vlag aangeboden, zonder dat het

    ziekenhuis er omkijken naar heeft. Wilt u weten wat

    Jeeves voor uw ziekenhuis kan betekenen? Ga naar

    Jeeves.nl of neem contact met ons op:

    010-4333921.

    Rugpatinten met een depressie of st ressstoornis worden vaker geopereerd dan patinten die geestelijk stabiel zijn.

    http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.jeeves.nl/http://www.kwfkankerbestrijding.nl/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    8/20

    Vrouwen boven de 35 hebben een grotere

    kans om astma te krijgen dan mannelijke

    leeftijdsgenoten. Dat blijkt uit een groot

    Europees bevolkingsonderzoek. De resul-

    taten zijn onlangs gepubliceerd in het

    internationale tijdschrift Thorax.

    Dit onderzoek laat zien dat astma op latere

    leeftijd nog onbekend terrein is, zegt pro-

    fessor Liesbeth Bel, longarts in het Amster-

    damse Academisch Medisch Centrum. Voor

    de European Community Respiratory Health

    Survey werden ruim 9000 willekeurige perso-

    nen langdurig gevolgd. In de acht tot tien jaar

    van de studie ontwikkelden bijna twee keer

    zoveel vrouwen als mannen astma. Astma dat

    niet tijdens de kinderjaren is ontstaan is nog

    relatief onontgonnen terrein.Van de astma-

    patinten die ik op de polikliniek zie, heeft de

    helft als kind helemaal geen klachten gehad.

    Ik denk dan ook dat er heel veel mensen rond-

    lopen met een onterechte diagnose COPD,

    terwijl ze eigenlijk astma hebben. Die mensen

    krijgen in veel gevallen dan ook niet de juiste

    behandeling.

    Dikke mensen die een maagverkleining

    laten uitvoeren, hebben daarna geen ver-

    hoogde kans op botbreuken. Dat is geble-

    ken uit onderzoek van apotheker-onder-

    zoeker Frank de Vries van het Maastricht

    Universitair Medisch Centrum+ (Maastricht

    UMC+).

    Hij vergeleek daarvoor de gegevens van 2079

    zwaarlijvige Britse patinten na een maag-

    verkleining met 10442 controles zonder maag-

    verkleining tussen 1987 en 2010. Dit is het

    eerste onderzoek dat de link tussen maagver-

    kleiningen en botbreuken onderzoekt. Eerder

    is aangetoond dat sommige patinten na eenmaagverkleining een verhoogde kans op bot-

    ontkalking hebben. Daarnaast zou de bescher-

    mende werking van zwaarlijvigheid tegen bot-

    breuken verminderen door gewichtsverlies.

    Patinten die een maagverkleining ondergaan

    hoeven zich op basis van deze resultaten dus

    geen zorgen te maken over een verhoogd

    risico op botbreuken. Een maagverkleining

    wordt uitgevoerd bij patinten met levens-

    bedreigend overgewicht. Het wordt gezien als

    een effectieve methode om af te vallen.

    8 GezondheidNummer 1515 augustus 2012

    Het lichaam herhaald korte tijd blootstel-

    len aan een zuurstoftekort verbetert een

    daarop volgende sportprestatie. Dit op-

    merkelijke resultaat komt voort uit onder-

    zoek van bewegingswetenschapper dr. Dick

    Thijssen, verbonden aan het UMC St Rad-

    boud in Nijmegen en aan de Liverpool John

    Moores University (UK).

    Al langere tijd is bekend, dat een kunstmatig

    opgewekt zuurstoftekort in bijvoorbeeld een

    arm (ischemisch preconditioneren, IPC)

    schade aan de hartspier na een hartinfarct

    vermindert. Ook een extreme krachtsinspan-

    ning kan leiden tot spierafbraak. Daarom

    vroeg fysioloog dr. Dick Thijssen van het

    UMC St Radboud zich af, of ook sportersgebaat zouden kunnen zijn bij deze techniek.

    Na gunstige eerste resultaten van een proef-

    onderzoek in Nijmegen zette hij met subsidie

    van UK Sport, de koepel van Engelse sport-

    bonden, in Liverpool een wetenschappelijk

    verantwoorde studie op om het effect van IPC

    op een sportprestatie te bepalen. Bij dertien

    goed getrainde vrijwilligers werd vier maal

    gedurende vijf minuten de bloedtoevoer naar

    de benen n voor n afgesloten. Daarna

    moesten ze zo snel mogelijk vijf kilometer

    hardlopen. Hun tijd werd vergeleken met de

    tijd die ze liepen zonder IPC. De uitkomst

    was dat de vrijwilligers de afstand gemiddeld

    34 seconden sneller aflegden. Dat komt neer

    op een verbetering van 2,3 procent. Uit ander

    onderzoek bleek IPC niet alleen bij een lange

    afstand, maar ook bij sprintende rugbyspelers

    en bij de honderd meter vrije slag de prestatie

    aantoonbaar te verbeteren. Uit vervolgonder-

    zoek is gebleken, dat bij een duurinspanning

    na IPC de spieren minder verzuren dan na

    dezelfde inspanning zonder IPC.

    Het is nog niet duidelijk of er zich minder

    melkzuur vormt, of dat het melkzuur sneller

    wordt afgebroken. IPC is, mits onder deskun-

    dige begeleiding toegepast, geen gevaarlijk

    techniek; het is vergelijkbaar met het afbin-

    den van de arm voor een bloeddrukmeting.

    Toch raadt Thijssen af om er zelf mee te gaan

    experimenteren. De techniek is nog onvol-

    doende uitontwikkeld. Bovendien is het

    schadelijk om een lichaamsdeel te lang af te

    binden.

    HIV-epidemieAfrika vergrijst

    Prognose bijborstkanker

    Vrouwen krijgenvaker astma

    Botbreuken namaagverkleining

    Bij dertien goed

    getrainde vrijwilligers

    werd vier maal geduren-

    de vijf minuten de bloed-

    toevoer naar de benenn voor n afgesloten

    Betere prestatiesbij zuurstoftekort

    Uit ander onderzoek bleek IPC niet alleen bij een lange afstand, maar ook bij sprintende rugbyspelers en bij de

    honderd meter vrije slag de prestatie aantoonbaar te verbeteren.

    Overlevingskansen lymfeklierkankerDe overlevingskansen van patinten met

    een zeldzame vorm van lymfeklierkanker

    nemen toe, als zij na chemotherapie een

    onderhoudsbehandeling met het medicijn

    rituximab krijgen. Het gaat hierbij om

    oudere patinten (zestig jaar en ouder)

    die het weinig voorkomende mantelcel-

    lymfoom hebben.

    Dit hebben Europese onderzoekers onder

    leiding van UMCG-hematoloog prof. dr.

    Hanneke Kluin-Nelemans aangetoond.

    Deze Europese studie laat zien dat we

    met gezamenlijke inspanning belang-

    rijke verbeteringen in de behandeling van

    zeldzame vormen van kanker kunnen be-reiken, aldus prof. Kluin-Nelemans. Het

    mantelcellymfoom is een zeldzame vorm van

    non-Hodgkin lymfeklierkanker. Naar schat-

    ting wordt de diagnose in Nederland onge-

    veer 200 keer per jaar gesteld. De helft van

    de patinten is ouder dan zestig jaar en meer

    mannen dan vrouwen krijgen deze vorm van

    kanker. Meestal is de ziekte al in een vergevor-

    derd stadium als de diagnose wordt gesteld.

    Tot voor kort leek de prognose van patin-

    ten met mantelcellymfoom slecht. Door een

    groep hematologen is in de jaren 90 van de

    vorige eeuw een Europees netwerk opgericht

    om het onderzoek naar mantelcellymfoom

    te bundelen. De aantallen patinten zijn

    per land te klein om onderzoek te kunnen

    doen. We hebben daarom een gezamenlijke

    database samengesteld met de gegevens van

    patinten uit acht landen. De helft van de

    mensen bleek na een behandeling nog maar

    drie jaar te leven, licht prof. Kluin-Nelemans

    toe. De groep hematologen heeft verschil-

    lende studies uitgevoerd om de behandeling

    van mantelcellymfoom te verbeteren. De

    studie waarover nu wordt gerapporteerd, is

    gefinancierd door de Europese Unie. Aan destudie namen in totaal 560 patinten deel. De

    patinten die goed reageerden op de initile

    chemotherapie, kregen vervolgens een onder-

    houdsbehandeling met een medicijn toege-

    diend. Hierbij werd het middel rituximab

    vergeleken met interferon-alfa. De vierjaars

    overleving na de start van de onderhouds-

    behandeling was 58 procent in de groep die

    rituximab kreeg, en 29 procent in de groep

    die interferon-alfa kreeg.

    In Afrika verdrievoudigt het aantal HIV-

    patinten ouder dan vijftig jaar tussen nu

    en 2040. De verwachte vergrijzing van de

    HIV-problematiek zal een steeds groter

    beslag leggen op zorgvoorzieningen.

    Er zal steeds meer zorg moeten worden ge-

    boden aan HIV-patinten die tevens lijden

    aan ouderdomsaandoeningen. Dit en meer

    publiceerden onderzoekers van Erasmus

    MC (Rotterdam) in het wetenschappelijke

    tijdschrift AIDS en op de negentiende Inter-

    national AIDS Conference in Washington, het

    grootste congres over HIV/AIDS wereldwijd.

    Bij voortzetting van de huidige ontwikkelin-

    gen zal het aantal HIV-patinten van ouder

    dan vijftig jaar verdrievoudigen in de periode

    2011 tot 2040, van ruim drie miljoen naar

    ruim negen miljoen. Tegelijkertijd daalt het

    aantal HIV-patinten onder (jong) volwasse-

    nen, waardoor de leeftijdopbouw van de HIV-

    epidemie drastisch zal veranderen. In 2040 zal

    28 procent van de HIV-patinten in sub-Sahara

    Afrika ouder dan vijftig zijn, terwijl dat nu

    nog dertien procent is.

    Uit onderzoek door Integraal Kankercen-

    trum Nederland (IKNL) blijkt dat het cel-

    type bij borstkankerpatinten geen voor-

    spellende factor is voor de terugkeer van

    borstkanker en uitzaaiingen elders in het

    lichaam.

    De hormoongevoeligheid is zoals bekend

    wel van belang. Met de uitkomsten van dit

    onderzoek kan de terugkeer van de ziekte

    voor individuele patinten met grotere nauw-

    keurigheid en eenvoudiger worden ingeschat.

    Borstkanker kan voorkomen in melkklier-

    cellen of melkgangcellen. De grootte van een

    tumor van de melkkliercellen is over het alge-meen moeilijker vast te stellen dan een tumor

    van de melkgangcellen. Daardoor wordt deze

    later ontdekt en is deze lastiger te opereren.

    Desondanks hebben verschillende onderzoe-

    ken aangetoond dat vrouwen met een tumor

    van de melkkliercellen een lager risico zouden

    hebben op terugkeer van de borstkanker en

    uitzaaiingen. De onderzoekers van IKNL

    hebben nu op basis van een grote studie aan-

    getoond dat het celtype geen voorspellende

    factor is voor terugkeer van de borstkanker.

    Thuisdialyse Sint Franciscus Gasthuis

    Het Sint Franciscus Gasthuis in Rotterdam is onlangs gestart met een nieuwe behandelmogelijkheid voor nierpatin-

    ten: thuishemodialyse. Patinten kunnen na een opleiding thuis dialyseren en hoeven dan niet driemaal per week

    enkele uren naar het ziekenhuis. Sharisma Loods, dialysepatinte van het Sint Franciscus Gasthuis, heeft als eerste

    de opleiding afgerond. Ik vind het geweldig! Ik bepaal zelf het tijdstip waarop ik dialyseer. Daarnaast bespaart het

    mij veel tijd: ik ben niet meer afhankelijk van taxivervoer. Dialyseren in mijn eigen omgeving biedt mij rust, ik heb

    duidelijk minder stress.

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    9/20

    9Nummer 1515 augustus 2012

    'H NRPHQGH GULH MDDURQWZLNNHOW &HQWULF

    HHQ 0DQDJHG )LOH 7UDQVIHUV\VWHHP 0)7YRRU6DQTXLQ%ORHGYRRU]LHQLQJGHQRWIRU

    SURWRUJDQLVDWLH GLH GH EORHGYRRU]LHQLQJ

    LQ1HGHUODQGYHU]RUJW

    Voor de informatievoorziening bij Sanquin is

    de uitwisseling van grote batchbestanden zeer

    belangrijk. Op verzoek van Sanquin bouwt,

    host en beheert Centric daarom een maatwerk-

    applicatie voor Managed File Transfer. De

    applicatie wordt doorontwikkeld vanuit een

    bestaand systeem van Centric. De integrale

    MFT-dienstverlening van Centric moet zorgenvoor gecontroleerde en beveiligde uitwisseling

    van bestanden tussen verschillende systemen

    en organisaties.

    Sanquin en Centric gaan op basis van deze

    opdracht een partnership aan voor de komen-

    de drie jaar.

    Sanquin tekent driejarig contract met Centric voormanaged file transfersysteem

    Advertorial

    Internet blijkt een belangrijke bron voor

    mensen die op zoek zijn naar informatie

    over gezondheid en zorg. In de beslissing

    om wel of niet naar de huisarts te gaan,

    speelt internet een minder grote rol. Toch

    besluit nog een op de tien mensen op basis

    van de gevonden informatie niet naar de

    (huis)arts te gaan en het zelf op te lossen,

    zo blijkt uit een publicatie van onderzoe-

    kers van het NIVEL in Huisarts & Weten-

    schap.

    Mijn kind zit onder de rode vlekken. Wat is

    dat? NIVEL-programmaleider Judith de Jong:

    Steeds meer mensen raadplegen internetvoor informatie over hun gezondheid of zorg.

    Uit onderzoek binnen het Consumenten-

    panel Gezondheidszorg van het NIVEL blijkt

    dat driekwart van de mensen in het vooraf-

    gaande halfjaar minstens n keer op internet

    naar gezondheidsinformatie heeft gezocht.

    Ruim negentig procent gebruikt internet om-

    dat dit de snelste manier is om aan informatie

    te komen, meer dan tachtig procent vanwege

    de beschikbaarheid van actuele informatie.

    Als voorbereiding op een bezoek aan een

    arts wordt internet minder gebruikt. Mensenzoeken vooral naar omschrijvingen (83 pro-

    cent), behandelingen (77 procent) en oor-

    zaken (76 procent) van klachten, ziekten en

    aandoeningen. Op basis van de gevonden

    informatie besluit zeventien procent naar de

    (huis)arts te gaan en elf procent dit juist niet te

    doen. Vanwege informatie op internet besluit

    vier procent het advies van de (huis)arts niet

    op te volgen en twee procent een andere arts

    te bezoeken voor een second opinion. Bijna

    een derde past zijn leefstijl aan op basis van

    informatie op internet, een kwart gebruikt

    daardoor vitamines, mineralen of kruiden.

    Er is niet onderzocht welke rol internet speelt

    tijdens het bezoek aan de arts. In hoeverre op

    internet gevonden informatie een rol speelt

    tijdens het consult, is op basis van dit onder-

    zoek niet te zeggen. Het Consumentenpanel

    Gezondheidszorg van het NIVEL verzamelt

    meningen over en ervaringen met de gezond-heidszorg onder de algemene bevolking in

    Nederland. Het panel bestaat uit circa 6000

    personen van achttien jaar en ouder.

    Als voorbereiding op

    een bezoek aan een arts

    wordt internet minder

    gebruikt

    Internet en gezondheidsinfo

    Steeds meer mensen raadplegen internet voor informatie over hun gezondheid of zorg.

    De orthopeden van het Franciscus Zieken-

    huis in Roosendaal werken sinds kort met

    de Signature methode voor het plaatsen van

    een knieprothese. Deze nieuwe methode

    maakt het mogelijk om de prothese nauw-

    keuriger en sneller te plaatsen. De operatie

    duurt korter, er treedt minder bloedverlies

    op en het risico op complicaties is kleiner.

    De patint herstelt hierdoor sneller.

    Het bijzondere van de Signature methode zit

    hem in de voorbereiding. Bij de tot nu toe ge-

    bruikelijke methode wordt tijdens de operatie

    de positie en de maat van de prothese bepaald.

    Bij de Signature methode wordt zes tot acht

    weken voorafgaand aan de operatie een MRI-

    scan gemaakt van het been. Met behulp van

    deze 3D-scan wordt voor de operatie de maat

    en de positie van de knieprothese bepaald.

    Op basis van de gemaakte scan en het advies

    van de behandelend orthopeed wordt door de

    malproducent in Amerika een mal op maat

    gemaakt. De mal is dan ook zo uniek als een

    handtekening. Vandaar de naam Signature.

    Maatwerk bijknieprotheses

    Nieuwe generatieICD-elektrodenHet UMC Utrecht heeft eind juli als eerste

    ziekenhuis ter wereld de nieuwste gene-

    ratie ICD-elektroden, de Boston Scientific

    RELIANCE 4-FRONTtm, bij een patint ge-

    implanteerd.

    In het UMC Utrecht worden al sinds 1984ICD-systemen gemplanteerd. Daarbij staat de

    kwaliteit en betrouwbaarheid van de techniek

    voorop. De nieuwe elektrode biedt de cardio-

    logen van het UMC Utrecht de mogelijkheid

    om hun patinten een nog betrouwbaarder

    ICD-systeem aan te kunnen bieden. Naast

    de verhoogde betrouwbaarheid is de nieuwe

    elektrode beter hanteerbaar, waardoor die ge-

    makkelijker te plaatsen is in het hart van de

    patint. Hierdoor kan de implantatieproce-

    dure sneller en gemakkelijker worden uitge-

    voerd. Dit maakt de kans op complicaties voor

    de patint nog kleiner. Deze nieuwe generatie

    ICD-elektroden is tot stand gekomen op basis

    van een intensieve samenwerking tussen de

    afdeling Cardiologie van het UMC Utrecht

    en Boston Scientific. Een ICD is een soortpacemaker die het hart een elektrische schok

    geeft bij een gevaarlijke hartritmestoornis. De

    laatste tijd zijn er verschillende berichten in

    de pers verschenen over het niet goed functio-

    neren van een onderdeel van het ICD-systeem,

    namelijk de IC- draad - ook wel de schokelek-

    trode genoemd. Maar, doordat er belangrijke

    verschillen zijn tussen beschikbare ICD-elek-

    troden in ontwerp en materiaalkeuze, is het

    belangrijk te realiseren dat deze problemen

    niet alle elektroden betreffen.

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    10/20

    10Nummer15

    15 augustus2012

    GBR-11-149-NL-A

    Goedgekeurd door de Nederlandse Vereniging Voor Pathologie

    Hologic, Cervista en Accurate by Design zijn handelsmerken van Hologic, Inc. Hologic, Inc. 2012 Alle rechten voorbehouden

    Accurate By DesignTM

    Cervista HPV HR maakt gebruik van de

    gepatenteerde chemische Invader technologie

    om fout-positieve en fout-negatieve resultaten

    tot een minimum te beperken. Fout-negatieve

    YLZ\S[H[LU[LUNL]VSNL]HUWVS`TVYZTLLU3

    deletie worden door de Cervista HPV HR test

    ondervangen omdat deze zich richt op meerdere

    YLNPVZ]HUOL[/7=NLUVVT[L^L[LU!3,,

    Hologic Benelux B.V.

    ;YHUZPZ[VYZ[YHH[*.(STLYL

    ;LS!

    Specifiek .LLURY\PZYLHJ[P]P[LP[

    met gewone laag-risico HPV-types.

    Volautomatisch Zelfstandigewerking (walk-away) bij

    Cervista4;(LU*LY]PZ[H/;(

    Nauwkeurig KL[LJ[PL]HU

    *05"57=]HU*05

    Betrouwbaar Richt zich op deoncogenen ,,KPLUVVKaHRLSPQRzijn voor ziekteprogressie.De

    interne controle bevestigt of hetTVUZ[LY]VSKVLUKL+5(]HUKL

    patint bevat.

    Anesthesiewagens, Computerwagens, Crashwagens, Dossierwagens, Medicijnwagens, Infuuswagens, Servicewagens, Transportwagens, VerbandwagensApotheekkasten, Combinatiekasten, Elektronische Uitgiftekasten, Kluisjes, Medische Koelkasten, Medicijnkasten, Opiatenkastjes, VerpleegmiddelenkastenMedicijncupjes, Dispensers, Medicijn-etiketten, Medicijncassettes, Weeksystemen, Medicijnzakjes, Medicijnvermalers, Tabletsplijters, VerantwoordingskaartenBakken, Bladen, Manden, Ladeverdeling, Containers, Profielwanden, Uittrekbare Frames, Kantelbakken, Afvalbakken, Dossierbakken, Universele houders, , , ,

    www.logimedical.nl

    Logimedical B.V.Molenbaan 62908 LMCapelle aan den IJssel

    T: 010 - 258 2929F: 010 - 442 3004I: www.logimedical.nlE: [email protected]

    efficintwerken veilige

    zorg

    Nieuwsbriefin de zon?

    .MSU@MFSVDDVDJDKHIJRCDMHDTVRAQHDECNNQ@@MLDKCHMFUH@ZZZ]LHNHQKXLVNUDQWQO

    ZZZ]LHNHQKXLVNUDQWQO

    9 ( 5 6 & + , - 1 7 7 : ( ( : ( . ( / , - . 6 2 3 : 2 ( 1 6 ' $ * , 1 = , ( . ( 1 + 8 , = ( 1 ( 1 9 ( 5 = 2 5 * , 1 * 6 + 8 , = ( 1 , 1 1 ( ' ( 5 / $ 1 '

    http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/http://www.logimedical.nl/http://www.ziekenhuiskrant.nl/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    11/20

    Het Medisch Centrum Leeuwarden gaat een

    Da Vinci-operatierobot aanschaen. De

    MCL-directie heeft daartoe besloten. Het

    ziekenhuis hoopt de eerste operaties met

    de robot in het najaar van 2012 te kunnen

    uitvoeren. De robot is met name geschiktvoor complexe prostaatingrepen, maar is

    ook geschikt voor andere laparoscopische

    operaties die een meer dan gemiddelde

    precisie vereisen. Het is volgens MCL de

    eerste Da Vinci-robot in de drie noordelijke

    provincies.

    De urologen van het MCL zijn er erg blij mee

    dat de ziekenhuisdirectie heeft besloten de

    robot aan te schaffen. Met name voor com-

    plexe urologische operaties bij prostaatkanker,

    blaaskanker of nieraandoeningen is de Da

    Vinci-robot ideaal, aldus Tommy Speel, uro-

    loog in het MCL. Daarnaast kan het apparaat

    ook worden ingezet voor gynaecologische in-

    grepen en ingrepen aan hart, keel, longen en

    buikoperaties. We verwachten de komende

    jaren door vergrijzing een groei van twintig tot

    veertig procent van het aantal gevallen pros-

    taatkanker die met een operatie te behandelen

    zijn, aldus Speel. In het MCL zullen we jaar-

    lijks rond de tweehonderd prostaatingrepen

    met de robot gaan uitvoeren. Met de urolo-

    gen in andere Friese ziekenhuizen zijn afspra-

    ken gemaakt om patinten die daarvoor in

    aanmerking komen in Leeuwarden te behan-

    delen. Speel: De afdeling radiologie in het

    MCL kan binnenkort specifiek MRI-onderzoek

    doen naar de prostaat. Met de toepassing van

    de operatierobot ontstaat zo een expertisecen-

    trum voor prostaatcarcinoom. Die ontwikke-

    ling past goed bij Friesland Voorop, de her-

    schikking van het Friese zorglandschap, onderregie van de Friesland Zorgverzekeraar.

    Het Kennemer Gasthuis in Haarlem heeft

    onlangs een nieuwe CT-scanner in gebruik

    genomen. De scanner heeft een sterk ver-

    minderde stralingsdosis. Daarnaast maakt

    het apparaat betere en snellere diagnos-

    tiek mogelijk en dat vermindert volgens

    het ziekenhuis de belasting voor patin-

    ten aanzienlijk. De CT-scanner staat in een

    ruimte met warme kleuren, open ruimtes

    en daglicht.

    De afgelopen maanden werkte de afdelingradiologie van het Kennemer Gasthuis aan

    de verbouwing van de CT-ruimtes op locatie

    zuid. Onlangs is daar een nieuwe CT-scanner

    in gebruik genomen. Radioloog Wouter de

    Mony: Deze scanner heeft een aantal grote

    voordelen ten opzichte van oudere appara-

    tuur. Zo kan het apparaat maar liefst 320

    plakjes tegelijk in beeld brengen, elk van

    een halve millimeter. Voorheen waren dat er

    zestien. Je kunt je voorstellen hoe ongeloof-

    lijk veel scherper en gedetailleerder het beeld

    dus is. Dat komt de diagnostiek natuurlijk ten

    goede. De scanner kan ook de doorbloeding

    van organen meten. Ook dat maakt betere

    diagnostiek mogelijk. Bovendien kunnen

    we beter de effecten zien van bijvoorbeeld

    chemokuren. De stralingsdosis is minstens

    vijftig tot tachtig procent minder. De Mony:

    Waar we voorheen in veel gevallen liever een

    ander onderzoek gebruikten om mensen niet

    aan de straling bloot te hoeven stellen kunnen

    we nu onderzoek met de CT-scanner doen.

    Een voorbeeld is angiografie (rntgenfotovan de bloedvaten). Hiervoor is een opname

    noodzakelijk. Met de CT-scanner kunnen we

    dit onderzoek nu op de polikliniek uitvoeren.

    De patint hoeft niet te worden opgenomen.

    Een dergelijk onderzoek is nu veel minder be-

    lastend. De ruimtes om de CT-scanner zijn

    opnieuw ingericht. Daarbij was de beleving

    van de patint het uitgangspunt. Alle techniek

    is zo veel mogelijk weggewerkt achter muren

    en in kasten. Wat overblijft zijn lichte, open

    ruimtes met warme kleuren. De werkruimte

    van het personeel bevindt zich n de CT-ruim-

    te. De Mony: Dat is uniek in Nederland en

    we hebben moeten investeren om het moge-

    lijk te maken op een voor de medewerkers

    veilige manier. Maar we vinden het belangrijk:

    er is daardoor continu contact tussen patint

    en zorgverlener. De aankoop van de nieuwe

    scanner is onderdeel van een grotere aankoop

    waarbij ook het Spaarne Ziekenhuis nieuwe

    apparatuur aanschafte.

    In het Jeroen Bosch Ziekenhuis (s-Herto-

    genbosch) is onlangs de baarmoeder bij

    een patinte verwijderd via de navel. Het

    is volgens dit ziekenhuis een van de eerste

    keren dat deze zogenaamde LESS-techniek

    in Nederland wordt toegepast voor het

    verwijderen van een baarmoeder.

    LESS is een nieuwe minimaal invasieve ope-

    ratietechniek, waarbij maar n klein sneetjein de navel wordt gemaakt. Op die manier

    blijven littekens na de operatie onzichtbaar,

    is er minder pijn vlak na de operatie, herstel-

    len patinten sneller en kunnen ze eerder

    naar huis. De operatie is uitgevoerd bij een

    patinte die last had van vleesbomen in de

    baarmoeder met veel bloedverlies en heftige

    pijn. De patinte had onvoldoende gereageerd

    op eerdere behandelingen, waardoor een ope-

    ratie noodzakelijk was. Besloten werd om bij

    deze patinte de LESS-operatietechniek toe te

    passen in plaats van de gangbare kijkoperatie

    waarbij drie tot vier openingen worden aan-

    gebracht in de buik. De gynaecologen in het

    Jeroen Bosch Ziekenhuis passen de LESS-tech-

    niek al geruime tijd toe voor het verwijderen

    van de eierstokken. In principe kan de tech-niek ook worden toegepast bij elke patint die

    een indicatie heeft voor een laparoscopische

    verwijdering van de baarmoeder. Voorwaarde

    is dat de baarmoeder niet al te groot is. De

    gynaecoloog beoordeelt op de polikliniek

    welke operatietechniek voor een patint het

    beste lijkt.

    Traumaslachtoers naar de afdeling Radio-

    logie vervoeren voor een CT-scan is in het

    Tilburse St. Elisabeth Ziekenhuis bijna

    verleden tijd. Het ziekenhuis kreeg een

    verrijdbare CT-scanner die een plek krijgt

    in de twee nieuwe traumakamers van de

    afdeling Spoedeisende Hulp.

    De keuze voor een CT-scanner op de Spoed-

    eisende Hulp van Traumacentrum St. Elisa-

    beth is een praktische. Voor ernstig gewonde

    patinten die hier binnenkomen, is een zostabiel mogelijke houding tijdens de behande-

    ling vaak essentieel. Lichamen niet tillen en

    heen en weer vervoeren van en naar Radio-

    logie, bevordert dit. Bovendien levert de inzet

    van een CT-scan op de Spoedeisende Hulp

    veel tijdwinst op.

    De trauma-artsen voeren alle onderzoeken en

    levensreddende handelingen voortaan in n

    ruimte uit. De nieuwe CT-scanner staat op een

    rail die door de twee nieuwe traumakamers

    van de Spoedeisende Hulp loopt. Tussen deze

    ruimtes staat een loodwand, maar die kan

    open om de scanner te verplaatsen. Patin-

    ten hoeven dus niet eens van de ene naar de

    andere traumakamer voor het onderzoek. De

    nieuwe CT-scanner kan meteen ter plaatse een

    compleet lichaam binnen n minuut volle-

    dig scannen. Hierdoor kunnen artsen sneller

    een diagnose stellen en nemen de overlevings-

    kansen van patinten toe. De twee nieuwetraumakamers en de nieuwe CT-scanner

    worden op 3 september in gebruik genomen.

    Ziekenhuismedewerkers pakken de nieuwe CT-scanner uit.

    MCL krijgtoperatierobot

    Patintvriendelijke CT-omgeving

    Baarmoederweg via navel

    Patinten hoeven niet

    van de ene naar de

    andere traumakamer

    voor het onderzoek

    Nieuwe CT-scanner SEH

    * De teksten op deze pagina zijn aangeleverd

    door de betreende organisaties of bedrijven

    De NVVP (Nederlandse Vereniging voor

    Pathologie) heeft goedkeuring verleend

    aan het gebruik van de Cervista HPV

    HR-test voor het opsporen van het humaan

    papillomavirus binnen het Nederlands

    bevolkingsonderzoek baarmoederhals-

    kanker.

    Dat heeft het Amerikaanse bedrijf Hologic,

    fabrikant van diagnostische producten,

    medische beeldvormingsapparatuur enchirurgische producten gericht op vrouwen,

    heeft bekendgemaakt. HPV is een van de

    meest voorkomende seksueel overdraag-

    bare aandoeningen (SOA) en wordt gezien

    als de belangrijkste oorzaak van de meeste

    typen baarmoederhalskanker. Er is met deze

    nieuwe test al ervaring opgedaan in Neder-

    land. We merken in de praktijk dat een

    HPV-test patinten de zekerheid biedt waar

    ze naar op zoek zijn, aldus Lex Makkus,

    Patholoog bij het Laboratorium voor Patho-

    logie in Dordrecht. De Cervista HPV-test isvoor ons laboratorium een nuttige uitbrei-

    ding op het integrale analyse systeem van

    Hologic dat we hier al in gebruik hebben. Dit

    systeem stelt ons in staat om de nauwkeurig-

    heid van de gegevensverwerking nog beter te

    borgen. Het feit dat deze test tevens contro-

    leert op aanwezigheid van voldoende DNA,

    biedt een extra check op de betrouwbaarheid

    van de uitkomsten en daarmee meer kwali-

    teit en zekerheid voor de patint. Voor meer

    informatie en het volledige persbericht zie

    www.cervistahpv.nl/home.html.

    Goedkeuring Cervista HPV HR-test van Hologic

    De CT-scanner staat in een ruimte met warme kleuren,

    open ruimtes en daglicht (fotos Chiel de Nooyer).

    11Nummer 1515 augustus 2012

    *

  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    12/20

    12Nummer15

    15 augustus2012

    http://www.mobilyzer.eu/
  • 7/31/2019 Ziekenhuiskrant, 15 Augustus 2012

    13/20

    Veel kinderen en jongeren lijden aan chro-

    nische buikpijn; een kwart van alle ver-

    wijzingen naar gastro-enterologische kli-

    nieken valt binnen deze leeftijdscategorie.

    Uit recent onderzoek blijkt dat bij tot wel

    85 procent van de kinderen die aan dezeaandoening lijden de symptomen na hyp-

    notherapie zouden kunnen verdwijnen.

    Tijdens de twintigste United European

    Gastroenterology Week die van 20 tot

    24 oktober in Amsterdam wordt gehou-

    den, worden onder meer nieuwe behandel-

    methoden voor spijsverteringsaandoeningen

    besproken. Er worden meer dan 14.000

    wetenschappers uit de hele wereld verwacht

    voor dit Europese congres. De lage levens-

    kwaliteit van kinderen met chronische buik-

    pijn is vergelijkbaar met die van kinderen met

    colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, aldus

    professor Marc Benninga van het Academisch

    Medisch Centrum in Amsterdam. Bij een op

    de darmen gerichte hypnotherapie wordt een

    milde hypnotische staat opgeroepen en wordt

    aan de patint verteld hoe zijn darmen werken

    en hoe hij ontspannende beelden kan oproe-

    pen die hij kan associren met een normale

    darmfunctie. Uit ons onderzoek, waarbij een

    patintengroep die op de darm gerichte hyp-

    notherapie kreeg, werd vergeleken met een

    groep die een standaard medische behande-

    ling onderging, blijkt dat de eerstgenoemde

    therapie beter werkt dan de tweede, vertelt

    professor Benninga, een bestuurslid van de

    Nederlandse Vereniging voor Gastro-Entero-

    logie (NVGE). De deelnemers aan UEG Week

    wisselen ervaringen uit over aandoeningen

    aan de maag, darm, slokdarm, lever, alvlees-

    klier en galblaas, ziekten waar miljoenenmensen aan lijden. Kijk voor meer informatie

    op uegw2012.ueg.eu.

    Brilliant was op uitnodiging van de Tzu

    Chi organisatie op bezoek bij twee zieken-

    huizen in Taiwan. Sinds 1967 is Tzu Chi

    actief met het organiseren en uitvoeren

    van liefdadigheidsprojecten. Inmiddels

    heeft de organisatie zes ziekenhuizen

    gerealiseerd, universiteiten, scholen,

    televisiestation en een professioneel

    rampenteam opgezet. Tzu Chi werkt ook

    internationaal. Vier miljoen vrijwilligers

    zijn lid. Een van de belangrijkste pijlers van

    hun werk is iets voor een ander doen metcompassie.

    Ons bezoek aan de ziekenhuizen voelde

    enerzijds als een bevestiging en anderzijds als

    een opluchting. Het aangenaam maken van de

    omgeving; het inzetten van muziek, prettige

    geur, goed eten, fijn licht, mooie tuinen,

    aandacht voor elkaar. De goed opgeleide,

    betrokken vrijwilligers zijn de spil. De hele

    organisatie en de inzet van de professionals is

    hieruit voortgekomen. De sfeer is anders, aan-

    dacht en compassie zijn het centrale thema,

    al het andere is daaromheen georganiseerd.

    Dit voel je direct bij binnenkomst van het

    ziekenhuis, vertellen de vertegenwoordigers

    van Brilliant. Een van de meest indrukwek-

    kende ervaringen is het verhaal van de Silent

    Mentors. Dit is het programma van Tzu Chi

    voor het beschikbaar stellen van je lichaam

    voor de wetenschap. Het bijzondere hiervan

    is dat de artsen in opleiding niet alleen hun

    wetenschappelijke kennis vergroten, maar datook de persoonlijke gevoelsbeleving en de

    compassie centraal staan. Ze worden in het

    hele proces betrokken: het afstaan van het

    lichaam door de familie, in gesprek gaan met

    hen over het leven van die persoon en de uit-

    eindelijke crematie. Dit maakt hen tot buiten-

    gewone artsen. Kijk voor meer informatie op

    www.vofbrilliant.nl, of nodig deze organisatie

    uit voor een lezing: [email protected].

    13

    Patintveiligheid betekent voor het

    Lievensberg ziekenhuis in Bergen op

    Zoom ook aandacht besteden aan de

    kleine dingen. Een voorbeeld daarvan

    is het project mondzorg, dat recent op

    de verpleegafdelingen is gestart. Goede

    mondzorg vermindert voor kwetsbarepatinten de risicos op complicaties.

    Een veel voorkomend probleem bij slechte

    mondzorg, is het ontstaan van ontstekingen

    in de mond. Hierdoor krijgt de patint pijn-

    klachten, heeft last met slikken en is vaak

    minder geneigd om te eten. De logopedisten

    van het ziekenhuis worden regelmatig inge-

    schakeld voor hulp aan patinten met slik-

    problemen. Voor deze mensen is de zorg

    voor een gezonde mond geen luxe maar pure

    noodzaak, legt logopedist Griet Van den

    Heuvel uit. Zij lopen namelijk meer kans op

    het ontwikkelen van een longontsteking.

    Voedselresten, of zelfs speeksel met bacterin,

    komen per vergissing in de longen terecht

    en kunnen daar een ontsteking veroorzaken.

    Voor sommige patinten kan dit een levens-

    bedreigende situatie zijn. Mondzorg hoort in

    Lievensberg dan ook tot de basiszorg die ver-

    leend wordt als patinten dat zelf (tijdelijk)

    niet kunnen. Om de mondzorg te optimalise-

    ren zijn op de verpleegafdeling voor ouderen-

    zorg (GAAZ), op Neurologie, Interne genees-

    kunde en op de Longafdeling zogenaamde

    blauwe doosjes gentroduceerd. Het een-

    voudige doosje bevat alle producten die een

    verpleegkundige nodig heeft om aan kwets-

    bare patinten dagelijks goede mondzorg te

    kunnen bieden. Alle verpleegafdelingen wor-

    den bij het project betrokken. Het verbetert

    de kwaliteit van de zorg voor de patinten als

    iedereen op een zelfde wijze aandacht heeft

    voor mondzorg en dezelfde kennis deelt,

    zegt Griet Van den Heuvel. De logopedist

    houdt nieuwe ontwikkelingen op het gebied

    van mondzorg nauwkeurig bij en informeert

    de verpleegkundigen daarover. Regelmatig

    vindt overleg plaats en worden tips aan elkaar

    doorgegeven. De pilot loopt inmiddels enige

    tijd. Het is prettig om vast te stellen dat er op

    de afdelingen waar mondzorg via de blauwe

    doosjes is gentroduceerd minder slikcompli-

    caties zijn, constateert Griet Van den Heuvel.

    Logopedist Griet Van den Heuvel houdt nieuwe ontwikkelingen op het gebied van mondzorg nauwkeurig bij en infor-

    meert de ve rpleegkundigen daarover.

    Hypnotherapiebij buikpijn

    Werken met compassie

    Minder slikcomplica-