meteorologica 3 - 201216

vormvanijsensneeuw,smeltenafvoervan water door de rivieren. Dit artikelbespreektdetoenameindeneerslag,dieopveelplaatsenindewereldwordtwaar-genomen,waaronderinNederland.Voor-allangsdewestkustvanNederlandisdeneerslag spectaculair toegenomen. Ditgeldt trouwenso.a.ookvoorhetwestenvan Frankrijk, Schotland en het westenvan Noorwegen. De warmeAtlantischeOceaan en een hogere frequentie vanwind uit het westen hebben hier waar-schijnlijktoebijgedragen.

Hetwetenschappelijkeinzichtinderede-nen van deze veranderingen, vooral opglobaleschaal,staatechternogindekin-derschoenen. Verdamping op de Atlan-tischeOceaan lijkt tussen1950en2000sterktezijntoegenomen,maarweweten

eigenlijknognauwelijkswaarom.Watishierin de rol van deAMO?Bovendien,de waarnemingen spreken de theorie,dat de intensiteit van deze watercyclusmoet afnemen onder invloed van hetversterkte broeikaseffect, tegen.Wat deglobalewatercyclusindetoekomstgaatdoenisdaaromnogzeeronzeker.

Graag dank ik Arjan van Beelen, Wim van den Berg, Robert Mureau en Geert Lenderink voor zeer nuttig commentaar.

LiteratuurBeelen, A.J. van, A.J. van Delden, 2012: Cleaner air brings

better views, more sunshine and warmer summer days in The Netherlands. Weather, 67, 21-25.

Buishand, T.A., G. De Martino, J.N. Spreeuw, T. Brandsma, 2012: Homogeneity of precipitation series in the Netherlands and their trends in the past century. Int. J.

Climatology, 2012. DOI:10.1002/joc.3471.Durack, P. J., S. E. Wijffels,, R. J. Matear, 2012: Ocean Sali-

nities Reveal Strong Global Water Cycle Intensification During 1950 to 2000. Science, 336, 455-458.

Haren, R. van, G.J. van Oldenborgh, G. Lenderink, M. Collins , W. Hazeleger, 2012: SST and circulation trend biases cause an underestimation of European precipita-tion trends Clim. Dyn., doi:10.1007/s00382-012-1401-5.

Lenderink, G., van Meijgaard, E., Selten, F, 2009: Intense coastal rainfall in the Netherlands in response to high sea surface temperatures: analysis of the event of August 2006 from the perspective of a changing cli-mate. Clim.Dyn., 32, 19-33.

Roderick, M.L., F. Sun, G.D. Farquhar, 2012: Water cycle varies over land and sea. Science, 336, 1230-1231.

Schrier, G. van der, A.P. van Ulden, G.J. van Oldenborgh, 2011a: The construction of a Central Netherlands temperature. Climate of the Past, 2011, 7, 527-542, doi:10.5194/cp-7-527-2011.

Schrier, G. van der, A. van Ulden, G.J. van Oldenborgh, 2011b: De Centraal Nederland Temperatuurreeks. Meteorologica, 2011, 20, 4.

Sluijter, R., H. Leenaers, M. Camarasa, 2011: Bosatlas van het Klimaat. Noordhoff Uitgevers, Groningen.

Wentz, F.J., L. Ricciardulli, K. Hilburn, C. Mears, 2007: How much more rain will global warming bring? Science, 317, 233-235.

Wild., M., B. Liepert, 2010: The earth radiation balance as driver of the hydrological cycle. Environ.Ress.Lett, 5 025203.

Zes dozen slechtshUUg van den dool

Hetis2012,hetannusmirabilisvanhetBritsevorstenhuis,waarElizabethnu60jaargekroondopdetroonzit,enondanksup and downs geliefd en going strong.Daarmagiknatuurlijknietbijachterblij-ven,ikhebdaarommijneigenfeestenengedenkmomentenvoorditinderdaadbij-zonderejaar.Maar,sprekendoverEngel-seroyalty,moethetmijeerstvanhethartdatikergteleurgesteldbendatdeNVBM(dan wel enkele bijdehante lezers vanditblad)nietgetergdhebbengereageerdophetgedragvanmijn1947jaargenootPrinceCharles,dieonlangs inallehuis-kamers in Schotland op TV verscheenomhetweerberichttepresenteren.Ditisnatuurlijktegenallenormenenwaardenvan de B van beroeps. Voor een vlam-mendprotestviaBuzaishetnooittelaat.Verzachtende omstandigheden? TerwijlmijncarrièreteneindelooptmoetdievanCharles nog beginnen, dat is natuurlijkfrustrerend.Eensupergezondemoederisooknietalles.EnalsofhetnognieterggenoegwasdeedCamillahetTVweer-bericht daags er na nog eens dunnetjesover.Schande.Opdiemanierwordtonsvak toch niet langer serieus genomen.GeenwonderdatdePvdAafdelingHoekvan Holland meteorologen een proceswilaandoenalsdeverwachtingnietuit-komt.WaarKarlMarxalniettoegeleidheeft. De demonstratie tegen de regenop 21 juli in Amsterdam, tenzij ludiekbedoeld, lijktmeookgeenvooruitgang.Hetwerkteoverigenswel!Maar goed, terug naar het bijzonderevan2012.Ookikhebdiversefeestjesop

hetprogrammastaan. Ikmeldhetmaarvast,wantwehebbenhet tegenwoordigallemaalergdruk.Ukunthetnotereninde elektronische agenda; hopelijk valtde stroom niet uit (was dit maar eengrapje!). Om te beginnen dan, in hetvoorjaar van 2012, nu dus al, werk ik20 jaarvoordeVSoverheid.Dankrijgje een toespraak, een lauw applausje,onverteerbaar blauw gebak, en een cer-tificaatmetmedaille.Diemijlpaalheeftook praktische betekenis want je maghetaantaldienstjarenmet10%verhogenineendervelecontinuaanveranderingonderhevige berekeningen van het pen-sioen. Dus op het moment dat de klok20 slaat, schiet de wijzer naar 22. Datis feest nummer 1. Dan, aan het eindvan september 2012, staat mijn tweedefeest op het programma, namelijk datik30jaarindeVSben.Ikwistin1982niet dat ik emigreerde, dat is pas ach-terafzogebleken.Dertig jaar indeVS,waarvan twintig bij deoverheid (NOAA); hetverschil tussen 30 en20is10,hoezitdatVandenDool,wasdatalle-maal feest en asociaalgedrag?Dat is eenvou-dig uit te leggen. Voorik bij NOAA in eenoverheidsbaan terechtkwam werkte ik eerst10jaarbijuniversiteitenindeVS.Danisernogeenderdefeestdit jaar,alsof het allemaal nog

niet genoeg is: in oktober 2012 wordik 65, een “feest”met de bijsmaak vannu toch wel behoorlijk oud te zijn. Ikbennietalleenoverthehill(aleenheeltijdjezelfs),hetisnusteilnaarbenedenrichting buigpunt. In de VS heeft “65”overigens langnietdebetekenisdiehetin Nederland heeft, want je mag hiervolgens de wet mensen niet op grondvan hun leeftijd discrimineren (dat jedaar een wet voor nodig hebt spreektoverigensboekdelen), endus is ergeenpensioenleeftijd, met name niet bij deoverheid.Ikmagdoorwerkentot ikzelfwilophouden,oftotikerbijneerval,tztgaarnedoorhalenwatnietvantoepassingbleek. Een baasje dat onnozel bij meinformeert wanneer ikmet pensioen gakanaangeklaagdwordenwegensdiscri-minatie.KuntUhetnogvolgen?Mocht ik zelf mijn 65 jaar wording inde Amerikaanse setting hebben willennegeren,daniseraltijdnoghetABPvandeLageLandendatdedroomverstoort.Enkelewekengeledenkreegikeenbriefvan hetABP die monter begon met demededeling“overenkelemaandenwordtU65”.Alsofikdeloterijhebgewonnen.

Foto 1. Het oude gebouw (inzet: van enige afstand en dichtbij).

meteorologica 3 - 2012 17

Scenario's versus verwachtingenDe intuïtieve betekenis van het begripweersverwachting is `we doen ons bestmaar geven geen garantie’. Belangrijkeaspectenvaneengoedeverwachtingzijn

tegenwoordig dat bekende systemati-schefouten(biases)gecorrigeerdzijnendat de verwachting nuttige informatiebevat. Veel verwachtingen zijn overi-genskansverwachtingen,dusuitspraken

zoals`dekansopregenmorgenis20%’.De voorspellende waarde van een kans-verwachting (skill) is bekend door hetuitvoeren van verificatiestudies op basisvan achteraf verwachtingen van oude

Dat is natuurlijk ook zo want een ver-ontrustend aantal jaargenoten uit 1947haaltzijn65stenieteens.Menkandaarfilosofischoverzijnmaarikweetteveelvan statistiek om er onbekommerd oplosteleven,albenikdaneenbijzondergevalwaaralleverdelingenzichhopelijkopzullenstukbijten.DieABPbriefheeftmijemotioneelheenenweergeslingerd.Evenleekhetmewelleukomeenpensioentje tekrijgenvoor15,3333 (meer decimalen waren nietbeschikbaar) langvergane dienstjaren,zonderdatjedaarverderietsvoorhoeftte doen. Wat meer rode wijn dan nor-maal werd genuttigd als beloning vooreenarbeidzaamleven. (Ikheb trouwensweinig gearbeid, voornamelijk pleziergehad in werk.)Maar al gauwwerd ikhebzuchtigwant ik heb het soort oplei-dingomdeABPberekeningkritischdoortelichten,zodatallelolernuafis.NooithebikvermoeddatdeguldennaarEuroconversiemijzouinteresseren,enwatdegeaggregeerdeinflatieoverdelaatste30jaarisgeweest.DatdeEuromagwordenafgeschaft van sommigenuwer zou eeninteressantecomplicatiezijn.Eenterug-keernaaronzenationaletrots,degulden,zal naar ik vrees, geen zegen zijn voorpensionado’s.De conversie gulden naarEuro, vermenigvuldigd met de conver-sie Euro naar gulden zal wel niet op 1uitkomen.Voortsgebeurterin2012nogietsgroot-aardigs. Ikwas nogmaar net in deVStoeneralsprakewasvandeverhuizingvanNCEP(toenNMCgeheten)naareennieuwelocatie.Dertigjaarlatergaathetechtgebeuren.Lekkervlot?WeverlatendeWorldWeatherBuilding(WWB)waarook veleMeteorologica-lezerswel eens

op bezoek zijn geweest(foto1)engaanverderineen super-de-luxe nieuwgebouw op de overloop-campus van de Universi-teit van Maryland (foto2). De verhuizing is inaugustus2012.Eenlogis-tieke dame is ons komenuitleggen dat we slechtszesnietuitpuilendedozen(van standaard afmeting)met spullen mogen mee-nemen. De symbolischebetekenisvandezemede-delingheeftmijgetroffenals een mokerslag. Past mijn verledenin6dozen? Ikhebhetnietalleenovereen verhuizing NU naar een nieuwewerkplek, maar in feite ook over eennaderend pensioen enige tijd daarna,zelfsovereenmeerdefinitiefnaderendeinde als weinig wenkend perspectiefwat verderop (hopelijk) aan de tijds-horizon.Wat moet men bewaren?Watmag men meenemen? Ik denk in ditverbandaandefarao’sdieeenenandermochtenmeenemenvoorhun reis naardeoverkant.Pastedatin6dozen?Enzijwarendegelukkigen.Voorderestalleenongeblustekalk.Eenenanderbetekentdat ikeengrootkantoor waar ik 22 jaar professioneelhebgehuisdnuleegmoetruimen.Ikhebwel wat bewaard in al die jaren, zelfsdingenwaarvaniknietmeerwistdatikzehad.Diekunjedusrustigweggooien,al moet je eerst wel vaststellen dat jeniet meer wist dat je het had. In hetbeginvanmijnopruimactiviteitbekeekik ieder papiertje, legde de helft opzijvooreennaderoordeelopeenlatertijd-

stip.Dat schiet niet op.Allengs lijkt hetopruimen op onverschilligheid wegensde naderende datum, en de futiliteit vandepapierenwederwaardighedendiemijnbestaanhebbengevuld.Hetwordtonkri-tisch weggooien, hele stapels tegelijk.Eenmengselvanopluchtingendepressie.Waaromzesdozenslechts?Allereersthetfeit dat de nieuwe kantoren nog kleinerzijn dan in ons huidige gebouw. Hetgebouwisgrandioos,maardaarhebbendewerkersnietsaanwantdekantoren,meestvanhetlossecubicletype,zijnweliswaarmodern&efficiëntmaarschandaligklein.De tweede reden is heel merkwaardig:omdathetnieuwegebouweenprototypeheet te zijn met voorbeeldfunctie zullenerveleexcursiesvangeëxalteerdeliedenlangskomenomonsalsaapjesinhopelijknietterommeligekantorentezienzitten.En zo gebeurt het dan in het jaar 2012ADdat ik opminder dan tweemijl vanmijnwerkzalwonen,datwilzeggenoploop-offietsafstand,eenbegerenswaardi-gesituatie.Bijnamosterdnademaaltijd,maarwezullenhetnogevenaanzien.

Foto 2. De nieuwe behuizing.

Van klimaatscenario's naar klimaatverwachtingen:hoe betrouwbaar zijn klimaatmodellen?

geert Jan van oldenborgh (Knmi)

We maken weersverwachtingen en klimaatscenario’s maar we maken nog geen klimaatverwachtingen. Eén van de verschillen daartussen is dat we nog niet weten hoe betrouwbaar de klimaatmodellen zijn. Pas sinds een paar jaar beginnen de trends in het klimaat ook lokaal zichtbaar te worden boven de ruis van het weer. Een eerste analyse laat zien dat de waargenomen trends vaker buiten de door klimaatmodellen voorspelde bandbreedte vallen dan door toeval waarschijnlijk is. Dit wijst er op dat deze modellen nog verbeterd moeten worden voor we een betrouwbare klimaatverwachting voor de komende vijftig jaar kunnen uitgeven.