1Provinciaal informatieblad voor de welzijnssector • april – mei – juni 2013Verschijnt vier keer per jaar. P911755 • Dienst Welzijn, Provincieplein 1, 3010 Leuven

België – Belgique

P.B. – PP

3000 LeuvenMasspost

BC 31991Wel magazine

Vlaams-Brabant

11 Dossier • Geestelijke gezondheidszorgZelfhulporganisaties • Op een kantelmoment Arbeidszorg • Tot uw dienst

2

in dit nr04 kort www.reachout.be

Boekje ‘Ouderen en vrijwilligerswerk’ Nieuwe tatertaalsessies

06 dossier Project artikel 107: de hervorming van de geestelijke gezondheidszorg

10 het Wereldje Wel Arbeidszorginitiatieven:

hoe kunnen we van dienst zijn?

12 in de kijker Zelfhulporganisaties anno 2013

13 focus op thuiszorg

Samen uit en thuis in Halle Consultdesk-lijnen zijn open

15 agenda Wat staat er de komende

maanden op het programma

16 als ik baas was Nico Vermaelen, vrijwilliger

bij Oikonde Leuven

“Hoe je het ook draait of keert, een opname in een psychiatrisch ziekenhuis is vaak stigmatiserend en verstoort je dagelijkse leven.

06

Klinisch psycholoog Dirk Nissen over het project artikel 107

3

Beste Vlaams-Brabander,

Begin maart vierden we opnieuw de ‘Week van de Vrijwilliger’. Bij de provincie Vlaams-Brabant ver-taalde dit zich in een slogancampagne waarmee organisaties 300 euro kunnen winnen voor hun vrijwilligers. Op pagina 9 ontdekt u hoe u kunt mee-dingen.

Want waarschijnlijk werkt ook uw organisatie met vrijwilligers. In de welzijnssector zijn namelijk veel vrijwilligers actief die een onschatbare meerwaarde leveren. Samen met mantelzorgers en professionals zorgen zij voor een warme samenleving waarin de zorg voor elkaar centraal staat.

Om zorg en welzijn dichter bij de mensen te bren-gen, ontstaan overal nieuwe initiatieven en samen-werkingen. Zo wordt via artikel 107 de sector van de geestelijk gezondheidszorg hervormd om de eerste- en tweedelijnszorg meer in te schakelen zodat een opname in de psychiatrie kan vermeden of uitgesteld worden.

Ook in deze editie leest u weer hoe samenwer-kingsverbanden en netwerkvorming tot nieuwe

initiatieven kunnen leiden, over de welzijnssectoren heen. Verschil-lende initiatieven, verschillende sectoren, maar altijd met het-zelfde doel: een beter welzijn.

Ik wens u veel leesplezier,

Monique SwinnenGedeputeerde voor welzijn

Welkom

Op woensdag 15 mei, tijdens de week van de opvoeding, nodigt de provincie ouders en hun kinderen uit in het Provinciedomein Halve Maan in Diest. Tussen 12.30 en 15 uur kan iedereen genieten van een gratis picknick met lekkere streekproducten. Van 14 tot 17 uur kunnen de kinderen zich uitleven met tal van originele activiteiten. Zo kunnen ze een race aangaan met de slakkenman, zich een bult of wond laten aanmeten in het hospitaal, de beentjes strekken in de disco-caravan van Vicky en Marcel, koken op verhaaltjes, en nog zo veel meer.

Met deze activiteit wil de provincie informele contacten tussen ouders stimuleren. Als ze elkaar beter leren kennen, kunnen ze informatie uitwisselen, steun bieden of zelfs verantwoordelijkheid delen. Met een subsidie van 1000 euro moedigt de provincie om diezelfde reden gemeenten aan om activiteiten te organiseren tijdens de week van de opvoeding. 54 Vlaams-Brabantse gemeenten maken hier dit jaar gebruik van!

Organisaties die met kinderen werken zijn ook welkom op de picknick. Schrijf zeker tijdig in! Info en inschrijvingen:www.vlaamsbrabant.be/weekvandeopvoeding

10het Wereldje Wel

Wel. magazine is een driemaandelijkse uitgave van de provincie Vlaams-Brabant met nieuws uit en voor de wel-zijnssector. • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen, www. jaja. be • Beleidsverantwoordelijke: Monique Swin-nen • Verantwoordelijke uitgever: Marc Collier, provin-ciegriffier, Provincieplein 1, 3010 Leuven • Redactiecontact: wel@vlaamsbrabant.be • Wel.magazine wordt gedrukt op milieuvriendelijk papier. Etikettering en verzending gebeuren in samenwerking met een beschutte werkplaats.

Hebt u ideeën om het blad nog beter te maken? Voorstellen voor een artikel, initiatieven die u in het zonnetje wilt zetten? Laat het ons gerust weten op wel@vlaamsbrabant.be, en we gaan ermee aan de slag!

Picknicktijd voor groot en klein!

dossier

4

kOrt

Welgeteld

De afgelopen legislatuur hebben 12 Vlaams-Brabantse gemeen-ten een integratiedienst opgericht. Dat is een verviervoudiging tegenover zes jaar geleden, toen alleen de grotere ste-den Leuven, Halle en Vilvoorde over een dergelijke dienst beschikten. Alleen al vorig jaar starten zes gemeenten met een integratiedienst: Beersel, ternat, Dilbeek, Landen, tienen en Zemst. Vlaams-Bra-bant kent de laatste jaren een explosieve toename van het aantal nieuwe inwoners

van buitenlandse afkomst, veelal vanuit Brussel. Daardoor ontstaat in steeds meer gemeenten de nood aan een pro-fessioneel integratiebeleid. Het Provin-ciaal Integratiecentrum (PrIC) biedt alle gemeentebesturen uitgebreid onder-steuning bij het plannen en uitwerken van zo’n lokaal integratiebeleid. Meer info: T 016-26 73 99 of pric@vlaamsbrabant.be

De nieuwe Mobiliteitscentrale Aangepast Vervoer Vlaams-Brabant (MAV) loopt momenteel als proef-project in twee afgebakende gebie-den: regio Halle-Vilvoorde en regio Hageland. Gebruikers met een mobi-liteitsbeperking kunnen er de MAV bereiken via een gratis 0800-infolijn per proefgebied. In functie van het profiel van de aanvrager geeft de

12

Eén centrale voor aangepast vervoer

Lang zullen ze leven is de titel van een nieuw boekje over vrijwilligerswerk voor en door ouderen. De publicatie wil de positieve kanten van het zogenaamde ‘zilveren vrijwilligerswerk’ in beeld brengen en aandacht vragen voor de meerwaarde van ouderen. De auteurs hebben tot doel te sensibiliseren, het debat aan te wak-keren en ervoor te zorgen dat het vrijwilligers-werk openstaat voor zo veel mogelijk mensen, ongeacht hun leeftijd en socio-economische positie. Vrijwilligerswerk, zo betogen ze, is immers een hefboom om actief ouder worden in de praktijk om te zetten en om sociale isolatie tegen te gaan.

Meer info:Het boekje is te bestellen via het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk: eva.hambach@vsvw.be

Enkele jaren geleden besloten ver-schillende partijen om familiaal geweld in Leuven uit de taboesfeer te halen. Hulpverlening, stad, provincie, politie en parket ontwikkelden een gezamenlijke aanpak om zowel daders als slachtof-fers te helpen. In de brochure Een boekje voor het bloeden wordt beschreven hoe die Leuvense aanpak er uitziet en welke de rol is van de betrokken partijen. Eindi-gen doen de partijen met een evaluatie en toekomstvisie. De publicatie is bedoeld

om anderen te inspireren én om moge-lijke partners te stimuleren om zich aan te sluiten bij het samenwerkingsverband.

Meer info: Het boekje is gratis te verkrijgen op de dienst diversiteit en gelijke kan-sen (gelijkekansen@vlaamsbrabant.be). U kunt het ook in PDF-vorm downloaden op www.vlaamsbra-bant.be/binaries/een-boekje-voor-het-bloeden_tcm5-81032.pdf

Lang zullen ze leven

Een boekje vóór het bloeden

Meer info:Aangepast vervoer nodig?regio Hageland: 0800-25735 regio Halle-Vilvoorde: 0800-26535

5

Dit voorjaar worden er in de hele provincie weer tatertaalsessies gegeven. tatertaal is een project waarbij alles draait om het talig prikkelen van kinderen. De sessies voor professionelen in de onthaalsector zijn al langer een bekend begrip. Nieuw is dat nu ook ouders de vorming kun-nen volgen. Met behulp van een rugzakje vol boeken krijgen ze concrete tips die taal stimuleren bij kinderen van 0-3 jaar. Ze leren welke taaltypes bestaan en hoe ze die kunnen gebruiken in de communicatie met hun kin-deren. In een korte film zien we ouders en kinderen in actie. Al het mate-riaal kan achteraf gratis geleend worden in de plaatselijke bibliotheek.

Meer info:Info en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/tatertaal

Outreachend werken is een veelbesproken onder-werp in de hulpverleningsector. Maar wat bedoelen we er eigenlijk mee? Welke mogelijkheden biedt outreachen en waar liggen de grenzen? Een antwoord op deze en andere vragen vind je op de site van het Expertisecentrum voor Outreachend werken. Werk je outreachend of wil je dat gaan doen? Dan krijg je op deze website alvast een aantal concrete hulpmiddelen om je outreachwerk vorm te geven.

www.reachout.be

Nieuwe tatertaalsessies

Het telefonisch meldpunt 1712 is een initiatief van de Vlaamse Overheid. Sinds maart 2012 heeft het 1002 meldingen ontvangen uit Vlaams-Brabant, dat is 39% van het totale aantal. De overgrote meerderheid van de oproe-pen (85%) kwam uit de omgeving van het slachtoffer. Bijna de helft maakte melding van kindermishandeling (49%). Andere oproepen handelden over de combinatie van part-nergeweld en kindermishandeling (9%), geweld tussen minderjarigen (4%) en ouderenmishandeling (4%). Zowel kinderen, volwassenen als ouderen kunnen op 1712 terecht met vragen, meldingen en vermoedens van misbruik, of voor een vervolgtraject binnen hulpverlening of justitie. Alle oproepen worden discreet behandeld door experts van de vertrouwenscentra kindermishandeling en de Centra voor Algemeen Welzijnswerk.

Meldpunt voor geweld en misbruik

Eén centrale voor aangepast vervoer

Een boekje

vóór het

bloeden

De Leuvense aanpak van

intrafamiliaal geweld.

Viona Westra

MAV de nodige informatie en verwijst zij de aanvrager door naar de meest aangewezen vorm van vervoer. Dit kan de lokale Mindermobielencen-trale (MMC) zijn, de belbuscentrale, de Dienst Aangepast Vervoer (DAV) of een commercieel vervoersbedrijf, op basis van de afgesproken voor-waarden en de specifieke noden van de aanvrager.

1 jaar

6

Mentaliteitsverandering

De hervorming van de geestelijke gezondheidszorg: er wordt al lang over gesproken, maar nu is ze echt

uit de startblokken geschoten. Kort samengevat streeft de hervorming ernaar om cliënten minder vaak op te nemen in psychiatrische ziekenhuizen,

en meer te begeleiden in hun thuissituatie.

nvoor iedereen

a Malta heeft België het grootste per-centage psychiatrische bedden van

Europa. Maar geestelijke gezondheidszorg in de eerste lijn is veel minder sterk uitge-bouwd, zegt klinisch psycholoog Dirk Nissen. ‘Mensen met psychische problemen worden vaak veel te vroeg doorgestuurd naar de psychiatrische kliniek, omdat er nu eenmaal weinig andere gespecialiseerde opvang is. Er zijn wel Centra voor Geestelijke Gezond-heidszorg, maar die kunnen ook niet alles opvangen, en het aanbod aan dagtherapie is beperkt. Met het proefproject Artikel 107 (zie kaderstukje) wil de overheid die scheve situatie rechtzetten.’

Weg vaN het stigMaDirk Nissen is mede-netwerkcoördinator van het project Artikel 107 in de regio Leuven-tervuren. Dat was in Vlaanderen het eerste proefproject dat in 2011 van start ging. ‘Elk 107-project is gebaseerd op vrijwilligheid: geen enkele voorziening wordt verplicht om mee te doen. Maar ook in het werkveld is het besef al lang gegroeid dat er een nieuw evenwicht moet komen. Alle psychiatrische ziekenhuizen uit de regio nemen deel, met als doel om 7 à 8 % van de psychiatrische bedden te laten verdwijnen en te vervangen door andere zorgvormen.’

De hervorming komt er voor een stuk uit budgettaire overwegingen. ‘Bedden kosten veel geld. Als je hetzelfde zorgniveau zou kun-nen bereiken met ambulante dienstverlening, is dat een besparing voor de maatschappij. Maar de belangrijkste reden voor de omscha-keling is toch het welzijn van de patiënt. Hoe je het ook draait of keert, een opname in een psychiatrisch ziekenhuis is vaak stigmatise-rend en verstoort je dagelijkse leven. Als je drie maanden wordt opgenomen: wie zorgt

“

Dirk Nissen

7

DOSSIER • GEEStElIjkE GEzOnDhEIDSzORG

»

MentaliteitsveranderingGeestelijke Gezondheidszorg op nieuwe wegen

voor iedereendan voor de kinderen? Wat zeg je tegen de buren? En hoe zit het met je werk? Achteraf is het vaak niet makkelijk om de draad weer op te nemen. Als je thuis zou kunnen worden begeleid, is die verstoring van je leven een stuk kleiner.’

sterKere eerste lijNDe 107-proefprojecten worden wel eens ver-eenzelvigd met de nieuwe mobiele behan-delteams die onder meer in Leuven-tervuren zijn opgericht. ‘Logisch, want dat is ook het meest zichtbare deel. De teams werken outreachend: de patiënten komen niet naar ons toe, maar wij naar hen. Dat alleen al geeft een heel andere dynamiek. Je leert je patiën-ten kennen in hun dagelijkse omgeving. En het verandert de verhoudingen. Het is niet meer de patiënt die in een ‘vreemde’ omge-ving terechtkomt.’

toch mogen de mobiele teams niet het eindpunt zijn van de hervorming, vindt Nissen. ‘In onze regio kunnen ze ongeveer 800 pati-enten aan. Dat is nog altijd maar een fractie van het totaal aantal mensen dat begeleiding

nodig heeft. Wat de teams bieden, is vrij inten-sieve zorg, voor een complexe, langdurige problematiek. Voor een ‘gewone’ depressie zijn dergelijke teams overshooting.’

Daarom is het vooral ook de bedoeling om de eerstelijnszorg te versterken. ‘Huisartsen zijn vaak het eerste aanspreekpunt bij psychische problemen. Bij zwaardere problemen hebben ze nu geen andere keuze dan door te verwijzen naar een kliniek. Met iets meer ondersteuning zouden ze die stap niet hoeven te zetten. Bij-voorbeeld via een telefonische helpdesk waar ze met hun vragen bij een expert in de geeste-lijke gezondheidszorg terechtkunnen. Of met een dienst voor snelle psychiatrische consulta-tie, waarop de huisarts een beroep kan doen voor een grondige diagnose, waarna hij de behandeling dan zelf kan voortzetten.’

NetWerKeNOm dat alles te bereiken, zet de overheid in op netwerkvorming. ‘Niet om nieuwe dingen te verzinnen, maar om het samenspel tussen de bestaande voorzieningen te verbeteren zodat ze opdrachten aankunnen die ze apart niet

bolwerken. De klemtoon komt op het netwerk te liggen, en niet langer bij de voorzieningen apart. Samen kunnen de netwerkonderde-len elk een deel van de patiëntenbegeleiding verzorgen. Daarvoor is uiteraard veel com-municatie nodig, en veel uitwisseling van best practices via opleidingen en intervisie.’

De netwerken staan nu nog in hun kinder-schoenen, maar moeten op termijn verban-den leggen met alles wat bij de reïntegratie van mensen met psychische problemen komt kijken. ‘Bijvoorbeeld de verslavingszorg, de begeleiding van personen met een mentale handicap, de forensische psychiatrie. Maar ook sectoren als werk, huisvesting en welzijn. Vaak zijn er her en der al samenwerkingsverbanden, en het is de bedoeling dat die verder worden versterkt.’

Het einddoel is, net als in andere welzijnssec-toren, de vermaatschappelijking van de zorg: de cliënten worden niet van de maatschappij afgesneden in afgesloten instellingen, maar worden zoveel mogelijk geïntegreerd in hun omgeving. Mantelzorgers, huisartsen, ver-pleegkundigen moeten de ondersteuning

In veel landen is de stap naar vermaat-schappelijking van de zorg al veel vroeger gezet, soms zelfs al in de jaren 70. Dirk Nis-sen: ‘We kunnen ons dus richten op goede praktijken én leren uit de gemaakte fou-ten. Want soms werd de sluiting van voor-zieningen wel heel drastisch ingevoerd.

Je moet ook uitkijken dat je mensen niet zomaar op straat zet.’

‘Typerend is een project in Birmingham dat we hebben bezocht. In het begin werd de stap naar thuisverpleging doorgedrukt tegen massale weerstand van mantelzor-gers in. Die hadden meestal al heel wat crisis-

sen en conflicten doorworsteld, dus waarom zou het deze keer anders zijn? Maar met vol-doende ondersteuning hoeven die crisissen zich niet te herhalen. Toen de overheid hen enkele jaren later de vraag stelde of men terug wenste te gaan naar het oude sys-teem, wilde zo goed als niemand nog terug.’

BuiteNlaNDs voorBeelD

8

DOSSIER • GEEStElIjkE GEzOnDhEIDSzORG

De hervorming in de sector van de geestelijke gezondheidszorg staat algemeen bekend als Project Artikel 107, naar het wetsartikel dat de proef-projecten mogelijk maakt. Doelstel-ling van het project is om te komen tot een beter evenwicht tussen de ‘zware’ psychiatrische zorg in gespecialiseerde instellingen, en de lichtere eerste- en tweedelijnszorg.

Om dat te bereiken, worden in alle regio’s van België zorgnetwer-ken opgericht van psychiatrische zie-

kenhuizen, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg en andere actoren, zoals instellingen voor beschut wonen. In Vlaams-Brabant zijn er twee derge-lijke netwerken: Leuven-Tervuren en Halle-Vilvoorde.

De proefprojecten hebben een looptijd van drie jaar. De bedoeling is dat in die periode best practices wor-den ontwikkeld, die dan zullen wor-den geëvalueerd. Hoe de hervorming daarna zal worden voortgezet, is nog niet beslist.

Project artiKel 107

» krijgen om dat te bereiken. Pas als het in de eigen omgeving echt niet meer lukt, is er in laatste instantie de opname in een psy-chiatrisch ziekenhuis - en dan nog zo kort mogelijk.

MeNtaliteitsveraNDeriNgHet mag duidelijk zijn dat een en ander een hele mentaliteitsverandering vraagt. ‘De klemtoon komt heel sterk op een herstelge-richte benadering te liggen. De cliënt en zijn

wensen staan centraal, en de behandeling wordt daaraan ondergeschikt.’

‘Als een cliënt bijvoorbeeld zegt dat hij wil werken, heb je als hulpverlener bijna automa-tisch de reflex om die vraag kritisch te bekij-ken: gaat hij dat wel kunnen, heeft hij wel de vaardigheden? Nu is het de bedoeling om dat juist niet te doen, maar om te kijken hoe we kunnen helpen om die wens te vervullen. kij-ken naar wat de cliënt wél kan, in plaats van te focussen op problemen en obstakels.’

‘Dat is een hele stap weg van het medisch-psychiatrische model dat we gewoon zijn. We hebben allemaal geleerd om de cliënt te beschermen tegen zichzelf. Nu moet je als hulpverlener jezelf leren relativeren: je bent niet voor alles verantwoordelijk. Als een cli-ent iets wil, moet je niet tegenwerken, maar oplossingen zoeken. En hem uiteraard ook niet aan zijn lot overlaten als het mislukt. Aan-klampende zorg verlenen: zelfs als de patiënt de deur niet opendoet, toch blijven proberen.’

De provincie zet al enkele jaren mee in op de vermaatschappelij-king van de zorg. Zo steunt ze de Dienst Ondersteuningsplan (DOP) die personen met een handicap begeleidt naar zelfstandig leven, wonen en werken. Ze investeert in dagopvanginitiatieven die oude-ren toelaten om langer thuis te wonen. In de geestelijke gezond-heidszorg (GGZ) zet de provincie haar schouders onder projecten

De ProviNcie steuNt!

Het mobiele behandelteam Leuven-Tervuren

9

DOSSIER • xxxxx

vaNgeN!Wil je je vrijwilligers bedanken, of wil je extra vrijwilligers werven? Doe dan zeker mee met de provinciale campagne ‘Vang je vrijwilligers in een wervende of waarderende slogan’. Deze wordt tijdens de Week van de Vrijwilliger gelanceerd. Bedenk een leuke slogan over het vrijwilligers-werk of jouw vrijwilligers en laat hem voor 30 juni achter op www.vlaamsbrabant.be/slogan.

‘Lees jij graag voor uit een boek, dan zijn we naar jou op zoek.’ Of ‘Voor ons plein kalkt tom elke week de lijn.’ Het kan allemaal!

De 10 beste inzenders winnen 300 euro en een pakket bierviltjes met hun slogan. De allerleukste slogan krijgt bovendien een artikel in het provinciaal infomagazine De vlaamse Brabander.

staPPeNPlaNEen leuke slogan is een goed idee om vrijwilli-gers te werven, maar wordt het best ingebed in een gestructureerd geheel. Het Stappenplan om vrijwilligers te werven geeft aan hoe je dat doet: van brainstormen over welk soort vrijwilliger je wilt aantrekken, tot de wervingsacties zelf.

De brochure zit boordevol handige tips en wee-tjes. Een kleine greep:

Wees zo concreet mogelijk en druk je positief uit. Details houd je het best voor

het kennismakingsgesprek.

Vraag na of je koepelorganisatie wer-vingsmateriaal heeft. Misschien kan dat

je al een eind op weg helpen. Je kan ook promo-tiemateriaal aanvragen bij het Steunpunt vrijwil-ligerswerk Vlaams-Brabant.

Mogelijke vrijwilligers willen ge vraagd worden. Spreek hen daarom persoonlijk

aan. Schriftelijke communicatiekanalen werken eerder ondersteunend.

Zet je organisatie en je specifieke vacature(s) op de vacaturebank van

www.vrijwilligerswerk.be.

Hang affiches op een zichtbare plaats in de lokale bibliotheek. Bevestig flyers aan

de affiches met je contactgegevens. Zo kunnen geïnteresseerden je nadien bellen of mailen voor meer informatie.

Meer info:Het stappenplan en promotie-materiaal zijn te krijgen via:

Provinciaal steunpunt vrijwilligerswerk Vlaams-BrabantProvincieplein 13010 LeuvenT 016-26 73 98vrijwilligerswerk@vlaamsbrabant.bewww.vlaamsbrabant.be/vrijwilligerswerk

praktisch.

1

Vang je vrijwilligers!Van 4 tot 8 maart is het weer de Week van de Vrij-williger. Wie deelneemt aan de actie Vang je vrij-willigers in een wervende of waarderende slogan kan 300 euro winnen. Inspiratie om vrijwilligers aan te trekken, vind je ook in het Stappenplan om vrijwilligers te werven van de provincie.

2

3

4

5

“

‘Dat kan misschien een naïeve manier van wer-ken lijken, maar het is wel fundamenteel voor het welbevinden van de cliënten. Net als ‘nor-male’ mensen willen ze eenvoudige dingen: werk, een relatie, een dak boven hun hoofd. De behandeling moet erop gericht zijn om hen daarbij te helpen. De ervaring uit het buiten-land leert dat die aanpak werkt. En de ervaring binnen ons netwerk leert dat ook de hulpver-leners op die manier vaak meer voldoening uit hun werk halen!’

die zorgvernieuwing en participa-tie stimuleren in de zorgnetwerken: • de ontwikkeling van een portaal-

website rond expertise en vroeg-detectie in de GGZ,

• Consultdesk, een centraal nummer voor hulpverleners rond suïcide

• de familiecoach • het project ‘Patiënt in beeld’ dat

een goede inbedding van psychi-atrische patiënten uit kansen-groepen beoogt.

De ProviNcie steuNt!

Kijken naar wat de cliënt wél kan, in plaats van tefocussen op obstakels. Dat is de bedoeling.

tot 30 juNi!

10

Tot uw dienstInitiatieven voor arbeidszorg zoeken werk

In Vlaams-Brabant zijn er een 20-tal initiatieven voor arbeidszorg actief. Zij bieden een zinvolle dagbesteding aan personen die nog niet, niet of niet meer terechtkunnen in het reguliere of beschermde arbeidscircuit. Onder druk van de economische crisis zijn ze op zoek naar nieuwe opdrachtgevers. Waarvoor kunnen we zoal bij hen terecht?

eel wat welzijnsorganisaties doen nu al beroep op arbeidszorginitiatie-ven voor de levering van bepaalde

producten en diensten. Je kan ze moeilijk ongelijk geven: qua prijs en kwaliteit meet de sector zich moeiteloos met hun collega’s uit het normale tewerkstellingscircuit. Dat ze er een groep mensen die het vaak niet mak-kelijk hebben (gehad) een hart mee onder de riem steken, geeft net dat tikkeltje extra voldoening.

Handig is ook dat de sector voor iedereen, particulier of onderneming, wel iets in petto heeft: van de kleinschalige productie van voedingsproducten en relatiegeschenken, over diensten zoals catering, fietsherstel, onderhouds-, strijk- en groendiensten, tot

zelfs semi-industriële arbeid als assemblage, drukwerk en mailings.

outsourciNgHelaas heeft vooral die laatste sector het de afgelopen jaren zwaar te verduren gekregen, zegt Mario Vanhaeren, adjunct-directeur van vzw Oostrem. Dat is vooral het gevolg van de economische crisis en, structureler, het wegtrekken van veel industriële nijverheid uit Vlaanderen.

‘Oostrem is een erkend dagcentrum voor personen met een verstandelijke of fysieke handicap’, schetst hij zijn organisatie. ‘Zo’n twintig jaar geleden hebben we samen met een tiental andere lokale organisaties Dé werkplaats opgericht, een atelier voor semi-

industrieel werk. Heel lang hadden we aan werk geen gebrek. Voor Panasonic hebben we bijvoorbeeld jarenlang batterijen voor hoorapparaten verpakt. Dat ging over een oplage van 1,2 à 1,3 miljoen verpakkingen per jaar. tot het bedrijf op een bepaald moment besliste om de productie van batterijen uit te besteden. Meteen waren ook wij onze opdracht kwijt.’

Dergelijke verhalen zijn schering en inslag bij ateliers in de arbeidszorg: de beschutte werkplaats tWI tienen bijvoorbeeld, bouwde enkele jaren geleden een volledige bedrijfs-hal als toeleverancier voor Bosch. Net op het moment dat de hal af was, besliste Bosch om de productie van zijn ruitenwissers in tienen stop te zetten.

h

11

DuiDelijKe ProfileriNg‘We zitten dus met behoorlijk wat mogelijkhe-den rond arbeidsintensieve dienstverlening en semi-industriële opdrachten’, vat Mario Van-haeren de huidige situatie samen. ‘Daarom laten we geen kans onbenut om onze dien-sten te promoten bij potentiële opdracht-gevers.’ Om de zoektocht nog op te drijven, besloot Oostrem om de handen in elkaar te slaan met twee andere ateliers: tWI tienen en Hestia tienen. Dat resulteerde in het samen-werkingsverband twerkt.

‘Door de samenwerking vergroten we zowel onze productiemogelijkheden als ons aanbod: samen beschikken we over meer dan 200 werknemers. Daardoor kunnen we zowel kleine als grote opdrachten aan. We wilden ook stoppen om elkaar als het ware te becon-curreren. Als we een opdracht krijgen die voor ons minder geschikt is, zoals enclavewerking (op locatie werken, nvdr), kunnen we die doorspelen aan tWI tienen. Dat alles maakt ons erg flexibel.’

BreeD Palettwerkt biedt een heel breed palet aan dien-sten aan, vooral voor arbeidsintensieve, manu-ele opdrachten met een repetitief karakter. Denk maar aan groendiensten, scandiensten en digitale archivering, mailings, verpakkings-opdrachten, samenstellen van pakketten en zo kunnen we nog wel even verdergaan.

‘Voor de Acco Drukkerij steken we bijvoor-beeld bladwijzers in boeken en labellen we boeken’, geeft Vanhaeren enkele voorbeel-den. ‘Voor een bedrijf als Walraven hebben we jarenlang klembeugels gemonteerd om leidin-gen in de muur vast te zetten. En voor Mepac verpakken we de klembeugels. Bij het Provin-

ciebestuur doen verschillende diensten beroep op ons voor mailingdiensten of het verpakken van promomateriaal, voor de gemeente Herent hebben we een stuk archivering gedaan…’

KWaliteit vooroPVanhaeren begrijpt dat de drempel voor som-migen nog hoog is. kunnen onbezoldigde werkkrachten wel kwaliteitswerk garande-ren? ‘Wanneer een potentiële klant naar ons toestapt, heeft hij doorgaans drie vragen: kunnen jullie de productie aan, wat zijn de leveringstijden en kunnen jullie de kwaliteit verzekeren? Wel, ik kan hen verzekeren: dat

Meer info:www.twerkt.net

Een lijst met initiatieven voor arbeidszorg en andere sociale-economieprojecten in onze provincie vind je op: www.socia-leeconomie.org/ondernemingen

Onze sterkte is dat we beschikken over erg gemotiveerde medewerkers

“

De provincie Vlaams-Brabant heeft een budget ingeschreven van 200.000 euro voor het toekennen van subsidies aan arbeidszorginitiatieven voor ‘projecten arbeidszorg’. Hiervoor moeten ze vol-doen aan bepaalde voorwaarden vast-gelegd in het reglement arbeidszorg. Het volledige reglement vind je terug op onderstaande link:

www.vlaamsbrabant.be/ economie-landbouw/sociale-economie/subsidies/arbeidszorginitiatieven/index.jsp

IN DE kIJkEr

kunnen we, daar staan we voor. Ons voordeel is dat we beschikken over erg gemotiveerde 'arbeidszorg'medewerkers. En dat we vol-doende personeel hebben om het werk in goede banen te leiden, ongeveer 1 monitor per 8 medewerkers. Er is dus veel ondersteu-ning. En zelfs als we werk uitbesteden, gaat er geen palet buiten zonder dat we de kwaliteit gecontroleerd hebben.’

‘Eens bedrijven zich van onze betrouw-baarheid hebben laten overtuigen, kunnen ze ermee uitpakken dat ze maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar dat komt bij hen pas in tweede instantie: eerst de kwaliteit, dan de ethiek.’

De ProviNcie steuNt!

Mario Vanhaeren

HEt WErELDJE WEL

“Het Trefpunt Zelfhulp, dat ondersteuning biedt aan zelfhulporganisaties en

patiëntenverenigingen, bestaat 30 jaar. Tijd voor een stand van

zaken. Hoe zien zelfhulpgroepen er anno 2013 eruit? En wat

zijn de uitdagingen?

tafmedewerker Annemie Vandermeu-len is al van het eerste uur betrokken bij

het trefpunt. De geknipte persoon dus om ons meer te vertellen over de evolutie die zelfhulp-groepen sinds 1982 hebben doorgemaakt.

‘De zelfhulpsector is volwassen geworden’, stelt ze vast. ‘In heel Vlaanderen zijn er nu 1400 groepen. Daar komen er jaarlijks nog enkele bij, maar de grote golf is gepasseerd. Ook hun dienstverlening heeft zich de afge-lopen decennia afgebakend. Grofweg valt die op te delen in vijf categorieën: lotgenoten met elkaar in contact brengen, informatie ver-schaffen over de problematiek en hoe er mee te leven, elkaar morele en praktische steun bieden, mensen uit hun isolement halen en de zorg verbeteren door de ogen van profes-sionele hulpverleners te openen.’

s

In die periode heeft de sector heel wat gere-aliseerd. Zonder de patiëntenverenigingen zouden patiënten nooit zoveel recht op infor-matie en inspraak hebben als vandaag. Ook van een initiatief als de borstklinieken zou wellicht geen sprake zijn. De Vlaamse zelf-hulpgroepen kregen naar aanleiding van het 30-jarig bestaan van het trefpunt Zelfhulp dan ook terecht een eredoctoraat van de kULeu-ven uitgereikt.

oPvolgiNg verzochtNaar aanleiding van zijn verjaardag deed het trefpunt Zelfhulp een rondvraag naar de uit-dagingen voor de komende jaren. Daaruit bleek dat de sector op een kruispunt is aan-beland: ‘De meeste zelfhulpgroepen vergrij-zen en hebben het moeilijk om nieuwe, jonge krachten aan te trekken’, zegt Annemie. ‘Die zijn nodig om de werking draaiende te hou-den, maar ook om een antwoord te bieden op

nieuwe trends. De belangrijkste? Ongetwij-feld de toenemende digitalisering.’

Zelfhulporganisaties beseffen dat ze de boot van de digitalisering niet mogen missen. ‘Zaken als internet en sociale media verlagen de drempel naar je werking’, legt Annemie uit. ‘Informatie opzoeken en getuigenissen van patiënten ontdekken is nog nooit zo een-voudig en anoniem geweest. De Britse web-site healthtalkonline.org is op dat vlak een inspirerend voorbeeld. Door te investeren in digitale dienstverlening zouden de organisa-ties ook bevolkingsgroepen kunnen aanspre-ken die ze tot nu toe niet wisten te bereiken: jongeren, bejaarden, kansarmen en mensen van buitenlandse afkomst. Maar dan moeten ze ook over voldoende mensen én middelen kunnen beschikken.’

toeKoMstWaarmee we bij een laatste uitdaging komen: meer bekendheid opbouwen bij de profes-sionele hulpverleners, hen overtuigen van hun meerwaarde en beter gaan samenwer-ken: ‘Mensen hebben niet alleen behoefte aan objectieve kennis over hun problema-tiek, ze willen hun ervaringen ook kunnen delen met lotgenoten. Niet alleen online, maar ook fysiek. Dat is iets van alle tijden. De rol van de zelfhulporganisatie is dus nog lang niet uitgespeeld.’

Meer info: www.zelfhulp.be

Kruispunt zelfhulp30 jaar Trefpunt Zelfhulp

Annemie Vandermeulen

13

fOCUS OP tHUISZOrG

13

De maatschappelijk werkers van het ziekenfonds bieden gratis hulp aan langdurig zieken, personen met een handicap en zorgbehoevende bejaarden. Heb je cliënten die extra ondersteuning kunnen gebruiken? Aarzel niet om hen door te verwijzen.

De dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds

d e hulpverlening gebeurt op vrijwillige basis en in alle discretie. Er zijn geen wachtlijsten. Wanneer de cliënt instemt

met het hulpaanbod, maakt de maatschap-pelijk werker een afspraak voor een verken-nend gesprek. De maatschappelijk werker polst naar de verwachtingen van de cliënt, overloopt welke veranderingen wenselijk zijn en helpt vragen verduidelijken. Eens de noden van de cliënt voldoende bekend zijn, gidsen maatschappelijk werkers cliënten op verschil-lende manieren door het hulpaanbod:

Directe hulP eN oNDersteuNiNg• Informeren rond ondersteuning in de thuis-

zorg en rond sociale voordelen en voorzie-ningen.

• Bespreken van noden op langere termijn en toeleiden naar mogelijke ondersteuning

• Versterken van de mogelijkheden van de cliënt door inschakelen van thuiszorgdien-sten, hulpmiddelen, woningaanpassingen. Ontlasten van de mantelzorg door vb oppas, personenalarm, kortverblijf…

• Afstemmen en coördineren van het hulpaan-bod in de thuiszorg

• Wanneer de grenzen van de thuiszorg bereikt zijn: zoeken naar oplossingen via andere sectoren

BegeleiDiNg• zorgbegeleiding in complexe thuiszorgsitua-

ties: hulp verlenen over een langere periode, waken over de balans tussen draagkracht en draaglast, pijnpunten bespreekbaar maken en helpen vertalen in een plan van aanpak, klankbord spelen bij het nemen van beslis-singen en bijsturen van de thuiszorg

• trajectbegeleiding: zorgbegeleiding die specifiek gericht is naar personen met een handicap en waarbij het accent ligt op het ‘op eigen benen staan’

• Psychosociale begeleiding bij verliesver-werking

evaluatie vaN het zelfzorgverMogeN• Vaststellen van de zorgbehoevendheid in

het kader van de zorgverzekering: de ver-minderde zelfredzaamheid vaststellen, waardoor de zorgbehoevende het recht kan openen op een financiële tussenkomst voor niet-medische kosten.

• Opnemen van de inschrijving en aanvraag bij het VAPH: opmaken van het multidisci-plinair verslag (in samenwerking met andere disciplines).

coNtactPersooN vaPh• De maatschappelijk werkers van het zie-

kenfonds kunnen, in het verlengde van hun zorg- en trajectbegeleiding, optreden als contactpersonen voor aanvragen PAB en zorgvragen (toegang tot voorzieningen erkend door het VAPH), als de grenzen van de thuiszorg bereikt zijn.

30 jaar Trefpunt Zelfhulp

in het zorglandschapGids

14

fOCUS OP tHUISZOrG

Het OCMW van Halle startte vorig jaar twee dagbestedings projecten voor ou-

deren. Nu zijn de eerste resultaten er en die vallen erg positief uit. Wel-

ke factoren verklaren dat succes?

en greep uit de eerste resultaten: 46 senioren namen deel aan het tref-

moment, 51 werden naar de thuiszorg geleid of naar activiteiten van het dienstencentrum, 93 senioren werden ingeschreven in een woon-zorgcentrum of serviceflat, 3 vereenzaamde ouderen werden aangemeld door de politie…

Met de projecten ‘Samen uit en thuis in de wijk het Windmoleken’ en ‘Samen uit en thuis in de wijk Lembeek’ wou het OCMW Halle de vereenzaming van ouderen uit de buurt tegen-gaan. Het initiatief richt zich in het bijzonder op de meer geïsoleerde 65-plussers met vermin-derde welzijnskansen. Het doel was om deze

De provincie Vlaams-Brabant betoe-laagde de projecten elk met 5000 euro.

emensen te motiveren om regelmatige bezoeker/gebruiker te worden van alle aangeboden dien-sten van het OCMW en het ontmoetingshuis.

groNDige voorBereiDiNgUit ervaring blijkt dat de doelgroep moeilijk te benaderen is. Daarom werd bij de start van het project veel zorg besteed aan het leggen van contacten. Eerst met een persoonlijke brief, daarna via een telefoontje, vervolgens – als de oudere daarin toestemde – met een huisbezoek en tot slot ook nog eens met een trefmoment. Voor dat laatste initatief gingen medewerkers en buurtbewoners de bewo-

ners soms letterlijk aan de arm ophalen om hen tot in het gebouw te brengen waar het trefmoment doorging.

Ook werd samengewerkt met verschillende partners om de doelgroep zoveel mogelijk te bereiken: de bevolkingsdienst van de Stad Halle leverde contactgegevens, de vzw PIN, wijkinspecteurs, artsen en Centra geestelijke gezondheidszorg uit de regio fungeerden als toeleiders tot het project.

Meer info:T 02-361 16 16 Els Cuddeman, T 02-36 38 550

Samen uit en thuis in Halle

De ProviNcie steuNt!

De Consultdesk Geestelijke Gezondheid voor Vlaams-Brabant is sinds begin dit jaar actief. De hulplijn biedt telefonisch advies aan artsen en hulpverleners uit de eerste lijn die vragen hebben over psychische of psychiatri-sche problemen bij hun cliënten of pati-enten. Het doel is om artsen en andere hulpverleners te versterken, zodat zijzelf

de regie over de zorg behouden en snel een antwoord krijgen op hun vragen. De Consultdesk is elke dag bereikbaar tus-sen 10 en 13u of 17 en 18u op het num-mer 070 21 05 21. Algemeen advies kan dagelijks. Advies over bijzondere problematieken kan op de aangeduide tijdstippen. U vindt deze terug op de site www.consultdeskggz.be.

Consultdesk-lijnen zijn open

15

DOSSIER • xxxxx

18, 20, 25 en 27 maartuw gemeente in cijfers voor een onderbouwd sociaal beleidInfosessies voor mandatarissenVilvoorde en LeuvenInfo en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/ gemeentecijfers

19 maart & 16 aprilWie zorgt er voor mij? Vorming over hulp voor mantelzorgersGanshoren Info en inschrijvingen: onthaal@dezeyp.be.

20 maart De werking van het onthaalbureau inburgeringInfodagLeuvenInfo en inschrijvingen: onthaalbureau@vlaamsbrabant.be

22 maartDe kracht van aanraking in de zorgsectorVorming LeuvenInfo en inschrijvingen: vorming@vibeg.be

29 maart Kinderen helpen bij verliesLezingWemmelInfo en inschrijvingen: bibliotheek@wemmel.be

29 maart ouderbetrokkenheid in het basisonderwijsVorming LeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

15 aprilenergiezuinig verbouwenLezing ScherpenheuvelInfo en inschrijven: maarten.smeyers@igo.be

16 aprilBaby’s geven signalen: praten met kinderen van 0 tot 3 jaarLezing BegijnendijkInfo en inschrijvingen:

begijnendijk@bibliotheek.be t 016-53 64 61

16 & 30 aprilWerken met theater vormen met personen met een verstandelijke handicaptweedaagse vormingLeuvenInfo en inschrijvingen: vorming@vibeg.be

17 april Wat is het PAB?InfoavondZellikInfo en inschrijvingen: www.gezinnenhandicap.be

18 april communiceren met anderstaligen in de sociale sectorVorming LeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

19 aprilKinderen helpen bij verliesLezingHuldenbergInfo en inschrijvingen: huldenberg@bibliotheek.be of t 016-47 11 16

20 april20 jaar ruggensteunInfonamiddagAffligemInfo en inschrijvingen: theo Verbeke t 0476-48 96 08 theo.verbeke@telenet.be

24 aprilinspiratie voor inte-grale benadering met prof. erik corijnVorming LeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

25 aprilPraten met je kinderen: hoe doe je dat?Lezing KortenakenInfo en inschrijvingen: kortenaken@bibliotheek.be t 011-59 75 18

25 aprilautisme en verstandelijke handicap

Verdiepende vorming rond het werken aan vaardighedenLeuvenInfo en inschrijvingen: vorming@vibeg.be

25 aprilhoe draag ik zorg voor mezelf als ouder?Voordracht voor ouders en professionelenLeuvenInfo en inschrijvingen: www.vlaamsbrabant.be/zelfzorg

26 april & 14 juniDe gitaar als instrument bij het werken met personen met een verstandelijke handicaptweedaagse vormingLeuvenInfo en inschrijvingen: vorming@vibeg.be

7 mei Waar heb ik recht op? InfoavondHeverleeInfo en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be 13 meiautismevriendelijkheid en sociale economieStudiedagLeuvenInfo en inschrijvingen: www.consultatiebureaus.be

14 meiverblijfsmogelijkheden of terugker van zieke vreemdelingenVorming voor eerstelijnswerkersLeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

16 meicommuniceren met anderstaligen in de gemeenteVorming LeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

17 mei Diversiteit op de werkvloerInstrumenten voor analyse en opstart van een diversi-teitsbeleid in uw organisatieVormingLeuven

Info en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant.be

18 meiopgejaagd & wildBenefietvoorstellingHeverleeInfo en inschrijvingen: www.rt26.be/node/8.

21 mei handicap en epilepsieLezingLeuvenInfo en inschrijvingen: www.gezinenhandicap.be

21 mei vrouwenontmoetingsdagHaasrodeInfo en inschrijvingen: gelijkekansen@vlaamsbrabant.be

30 meiverblijfsmogelijkheden of terugker van zieke vreemdelingenVorming voor advocatenLeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant

30 mei & 12 juni 2013Maak een sterk merk van je vrijwilligerswerktweedaagse vormingLeuvenInfo en inschrijvingen: vrijwilligerswerk@vlaamsbrabant.be

30 meiouderswerking vlaams-BrabantDialoogdagLeuvenInfo en inschrijvingen: www.ouderswerking-vlaamsbrabant.be

6 juniverblijfsstatuten,arbeidskaarten en de beroepskaartVormingLeuvenInfo en inschrijvingen: pric@vlaamsbrabant

voor meer info surf naar: www.vlaamsbrabant.be/ kalender

15

agenda.

16

als ik baas was …

Je maakt een verschills ik baas was, zou ik zoveel mogelijk mensen overtuigen om steungezin of inwonende vrijwilliger

te worden voor een persoon met een handicap die alleen woont. Door gewoon samen te eten, iets te gaan drinken, tv te kijken, of een babbel te doen… voelen deze mensen zich meer gesteund, verbonden en omringd. ze krijgen de mogelijkheid om zelfstandig te wonen, zonder er alleen voor te staan. je maakt echt een verschil en dat geeft een fantastisch gevoel. je betekent iets voor iemand en die iemand betekent ook iets voor jou. ik kan het iedereen aanbevelen!

aNico Vermaelen, inwonende vrijwilliger bij Oikonde Leuven, dienst pleegzorg voor volwassenen met een handicap

“