Download - weet wat u slikt Medicijnen bij oorsuizen, Ménière en plotsdoofheid

Weet wat u sliktMedicijnen bij oorsuizen, Mnire en plotsdoofheid

Dit is een uitgave van de NVVS (NederlandseVereniging voor Slechthorenden), de StichtingPlotsdoven en DGV, Nederlands instituut voor

verantwoord medicijngebruik. Deze uitgave wordt mede mogelijk gemaakt

door Fonds PGO, fonds voor patinten-, gehandicaptenorganisaties en ouderenbonden

en door Zorgverzekeraar CZ.

De informatie in deze brochure is met degrootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.

De NVVS, de Stichting Plotsdoven en DGV kun-nen echter geen aansprakelijkheid aanvaarden

voor eventuele schade ten gevolge van de infor-matie uit deze brochure.

NVVS, Stichting Plotsdoven en DGV, 2006

Tweede herziene druk

TekstMw. E. Dik, apotheker DGV

VormgevingDickhoff Design, Amsterdam

DrukwerkbemiddelingStimio Consultants Drukwerk & Design

ISBN 90-805656-6-0

Met medewerking vanNVVS-commissie Mnire NVVS-commissie Tinnitus en Hyperacusisdrs. J. Beelen, directeur NVVSprof. dr. L. Feenstra, hoogleraar KNO-heelkundeprof. dr. F.W.J. Gribnau, em. hoogleraar Klinische Farmacologieprof. dr. E.H. Huizing, em. hoogleraar KNO-heelkunde F.G.A. Jansman, ziekenhuisapotheker mw. M.W. Kwakkel, apotheker DGVJ.A. Leezenberg, KNO-arts np prof. dr. W. Oosterveld, em. hoogleraar KNO-heelkundemw. ir. S.K. van Ooij, voorzitter Stichting Plotsdovendr. R.A. Stokroos, KNO-arts, universitair hoofd docentdr. R.A.Tange, KNO-arts, universitair hoofd docent prof. dr. H. Wesseling, em. hoogleraar KlinischeFarmacologie

Met dank aan mw. H. van der Burg, C.M.J.Mierop, mw. J.C.J.M Schamine-Sluis en deandere leden van het patintenpanel.

BestellenNVVS (Nederlandse Vereniging voorSlechthorenden)Postbus 129, 3990 DC Houtentel. 030-261 76 16, teksttel. 030-261 76 77,fax 030-261 66 89, e-mail [email protected] bestellen via www.nvvs.nl

Stichting PlotsdovenPostbus 231, 3500 AE Utrechttel. teksttel. fax 030 - 695 87 19e-mail [email protected] bestellen via www.stichtingplotsdoven.nl

Colofon

Inleiding

Leeswijzer

Oorsuizen (tinnitus)Wat is oorsuizen?

Behandeling van oorsuizen

Medicijnen bij oorsuizen

Ziekte van MnireWat is de ziekte van Mnire?

Behandeling van de ziekte van Mnire

Medicijnen bij de ziekte van Mnire

PlotsdoofheidWat is plotsdoofheid?

Behandeling van plotsdoofheid

Medicijnen bij plotsdoofheid

Tips voor zorgvuldig medicijngebruik

In gesprek met uw behandelaar

NVVS (Nederlandse Vereniging voorSlechthorenden)

Stichting Plotsdoven

Meer weten?

Medicijnindex

4

5

66

6

7

1414

15

16

2323

23

24

26

28

31

32

33

35

Inhoud

4Inleiding

Over medicijnen bij oorsuizen (tinnitus), de ziekte van Mnire enplotsdoofheid bestaat veel onduidelijkheid. Wat is er bekend over het medicijn dat ik gebruik? Hoe lang moet ik doorgaan met mijnmedicijnen? Kunnen mijn medicijnen goed gecombineerd worden?Kunnen mijn medicijnen (nieuwe) hoorproblemen veroorzaken of verergeren? Op deze en andere vragen over een zorgvuldig medicijngebruik bij hoorproblemen geeft de brochure een antwoord.Gebruikt u medicijnen voor uw hoorproblemen of overweegt u medicijnen te gebruiken, dan kan deze brochure u nuttige informatiebieden. Weet wat u slikt!

Medicijnen kunnen oorsuizen, de ziekte van Mnire of plotsdoof-heid helaas niet genezen. Wel kunnen ze soms verlichting geven vande klachten, de schade beperken of ervoor zorgen dat u beter metuw klachten om kunt gaan. Deze brochure geeft informatie overmedicijnen bij oorsuizen, de ziekte van Mnire en plotsdoofheidomdat bij deze hoorproblemen de meeste medicijnen worden voorgeschreven. De informatie over medicijnen tegen slaap-problemen, angst en depressie kan echter ook voor mensen met een andere hooraandoening - zoals hyperacusis - interessant zijn.

Een goede communicatie met uw arts is belangrijk voor het succesvan de behandeling. In de brochure geven we enkele tips die u hierbijkunnen helpen. Ook verwijzen we naar instanties waar u terecht kuntvoor meer informatie.

5Leeswijzer

De verschillende medicijnen staan per aandoening beschreven in devaste rubrieken: wel of niet gebruiken, werking, dosering, meestvoorkomende bijwerkingen en bijzonderheden.

De rubriek wel of niet gebruiken vermeldt welk advies de handboe-ken, richtlijnen en medisch deskundigen geven. Wellicht wijkt uw artsvan dit advies af. Uw behandelaar kan hier een goede reden voorhebben. Vraag hem (of haar) die keuze toe te lichten. Hetzelfde geldtvoor de dosering van een medicijn. In de brochure geven we eenalgemene indicatie, maar in uw geval kan het nodig zijn hiervan af tewijken.

In het algemeen zullen artsen terughoudend zijn met voorschrijvenvan medicijnen bij oorsuizen, Mnire of plotsdoofheid, zeker wan-neer de werking van een medicijn niet duidelijk is aangetoond ofwanneer de bijwerkingen ernstig zijn. Van sommige medicijnen dienauwelijks meer worden voorgeschreven vermelden we alleen hetkopje wel of niet gebruiken.

Bent u op zoek naar informatie over een bepaald medicijn? De medicijnindex achterin de brochure leidt u eenvoudig naar de juiste pagina.

Een medicijn is vaak onder meer namen beschikbaar. Wanneer hetpatent van een medicijn afloopt, mag het namelijk ook onder anderenamen in de handel worden gebracht. Zo is Betaserc ook verkrijgbaaronder de naam betahistine (de naam van de werkzame stof). In de brochure vermelden we de merknaam tussen haakjes achter destofnaam van het middel, bijvoorbeeld: betahistine (Betaserc). Zo kuntu zien welke middelen dezelfde werkzame stof hebben. Ook in demedicijnindex vindt u zowel de stofnaam als de merknamen, waarbijde merknamen met een hoofdletter worden geschreven.

6Oorsuizen (tinnitus)

Wat is oorsuizen?Bij oorsuizen hoor je geluiden die niet van buiten afkomstig zijn. Ditkan een piep zijn, maar ook suizen, zoemen, sissen of fluiten. Of hetgeluid van een ronkende motor, gekras, de wind of de ruisende zee.

Ongeveer een miljoen mensen heeft wel eens oorsuizen ervaren. Tien procent van hen heeft echt last van oorsuizen. Een kwart daarvan, zon 25.000 mensen, kampt met emotionele klachten, zoalsdepressies, slaapstoornissen en angstgevoelens en heeft hiervoormedische en/of psychische behandeling nodig. Bij sommige mensen is oorsuizen audiologisch of door middel van een stethoscoop te registreren. De meeste mensen met oorsuizen kunnen alleen zelf degeluiden waarnemen. Oorsuizen komt vaak voor bij een gehoor-beschadiging. Dertig procent van de mensen met oorsuizen is daar-naast overgevoelig voor geluid (ook wel hyperacusis genoemd).

Behandeling van oorsuizenOorsuizen is een verschijnsel, geen ziekte. Het kan veel verschillendeoorzaken hebben, zoals een chronische middenoorontsteking ofbloedarmoede. Ook bepaalde medicijnen kunnen oorsuizen veroor-zaken. Wordt een specifieke oorzaak gevonden, dan kan de arts het oorsuizen behandelen. Vaak vindt de arts echter geen duidelijke oorzaak en is de behandeling erop gericht de klachten teverlichten en beter met oorsuizen te leren omgaan.

Voor de behandeling van oorsuizen zijn hulpmiddelen beschikbaar,zoals de tinnitusmaskeerder die zelf ruis produceert. Daarnaast zijn ertrainingen die gericht zijn op het leren omgaan met oorsuizen, zoalsde autogene training. Meer informatie hierover en over alternatievebehandelingen vindt u in de brochure Nooit meer stilte, lerenomgaan met tinnitus (zie Meer weten). Er is helaas geen medicijn waarvan bewezen is dat het oorsuizen vermindert. Behandelaars zullen dus zeer terughoudend zijn met hetvoorschrijven van medicijnen tegen oorsuizen. Wel zijn er medicijnendie ervoor kunnen zorgen dat u het oorsuizen als minder hinderlijkervaart: slaap- en kalmeringsmiddelen en antidepressiva.

Medicijnen bij oorsuizen

Slaap- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepinen)

Slaap en kalmeringsmiddelen werkenalle ongeveer even goed. Onderstaandemiddelen worden veel toegepast.

Voor kortdurend gebruik als slaapmiddelnitrazepam (Mogadon), temazepam(Normison), oxazepam (Seresta) lormetazepam en zolpidem (Stilnoct)

Voor incidenteel gebruik bij angststoornissenalprazolam (Xanax), lorazepam (Temesta),oxazepam (Seresta) en diazepam (Valium)

Wel of niet gebruikeno Voor een slaapmiddel geldt dat hetbeter is deze af en toe te gebruiken, omeens een nacht goed door te slapen.Gebruikt u het middel iedere nacht, dankan het na twee weken minder goedgaan werken. Gebruik gedurende lan-gere tijd - meer dan zes weken - kan ertoe leiden dat u niet meer zonder hetmiddel kunt (zie bijzonderheden).Clonazepam (Rivotril) behoort tot degroep van de benzodiazepinen. Het iseen middel tegen epilepsie, maar wordtook wel bij oorsuizen toegepast.o Hebt u langdurig medicijnen nodigtegen angst, dan is het beter om vankalmeringsmiddelen over te stappen opandere angstverminderende medicijnendie ook wel bij depressies worden

gebruikt, namelijk antidepressiva (zie pagina 9).

Werking Slaap- en kalmeringsmiddelen onder-drukken de hersenactiviteit en daarmeede spanning. U slaapt beter en hebtminder last van angst of onrust. Om in slaap te vallen, hoeft het medi-cijn maar kort te werken. Bij onrust ofangst wil men dat het medicijn langerwerkt. De duur van de werking wordtmede door de dosering bepaald.

Meest voorkomende bijwerkingeno Slaap- en kalmeringsmiddelen kunnen uw reactie- en concentratie-vermogen verminderen, vooral in hetbegin en meestal zonder dat u daar zelferg in hebt. Veel dagelijkse bezigheden (bijvoorbeeld autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden. o Spierverslapping kan optreden. Incombinatie met sufheid kan dit leidentot vallen, vooral s nachts bij het uit bed gaan. o Dufheid komt voor. Een enkele maalkomen bij ouderen of kinderen tegen-overgestelde effecten voor dan die jezou verwachten: onrust, opwinding ofsoms agressie.o Verandering in stemming: Na lang-durig gebruik komen soms afvlakkingvan gevoel, depressieve verschijnselen en geheugenstoornissen voor.

7

medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen

8medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen

Bijzonderhedeno Gelijktijdig gebruik van alcohol ver-sterkt zowel het effect als de bijwerkin-gen van slaap- en kalmeringsmiddelen.o Naarmate u het middel langergebruikt, wordt de werking mindersterk. U hebt meer van het medicijnnodig voor hetzelfde effect. De slaap-bevorderende werking kan al na tweeweken afnemen, de angstverminderen-de werking kan na vier tot acht wekenafnemen.o Wanneer u slaap- en kalmeringsmid-delen dagelijks gedurende meer dan zesweken gebruikt, kan afhankelijkheidoptreden. De afhankelijkheid is zowelgeestelijk (u denkt dat u niet meer zonder het middel kunt) als lichamelijk(uw lichaam protesteert met ont-wenningsverschijnselen als u het middel niet inneemt).o Gebruik een slaapmiddel liefst zo nuen dan om bij te slapen na enkele slape-loze nachten. Kalmeringsmiddelen zijnniet geschikt om langdurig (langer danvier weken) te gebruiken. Overleg metuw arts over een ander middel, bijvoorbeeld een antidepressivum.o Wanneer u uw slaap- of kalmerings-middelen enkele weken tot maandendagelijks hebt gebruikt en u stopt plot-seling, dan is de kans groot dat u lastkrijgt van ontwenningsverschijnselenzoals trillen, zweten en hoofdpijn. Ook kan plotseling stoppen juist weerslapeloosheid veroorzaken.

Verminder het gebruik dan ook langzaam, in overleg met uw arts ofapotheker.o Bij zwangerschap of borstvoeding ishet verstandig het gebruik van slaap- enkalmeringsmiddelen geleidelijk te stop-pen. Overleg hierover met uw arts.

9medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen medicijne

9

Antidepressiva

Wel of niet gebruikeno Er zijn globaal gesproken twee groepen antidepressiva: tricyclische antidepressiva (de TCAs) en serotonineheropnameremmers (de SSRIs). De groepen verschillen qua bijwerkingen. o Van TCAs is bekend dat ze oorsuizenkunnen veroorzaken of verergeren.Deze tricyclische antidepressiva, zoalsamitriptyline (Sarotex, Tryptizol), clomipramine (Anafranil) imipramine en nortriptyline (Nortrilen), worden dus bij voorkeur niet gebruikt bij hoor-problemen. o Serotonineheropnameremmers gene-zen het oorsuizen niet, maar kunnenervoor zorgen dat u het oorsuizen alsminder erg ervaart. Ze worden regel-matig toegepast bij oorsuizen. Recent (april 2006) heeft het bureaubijwerkingen Lareb melding gedaanvan dertig patinten in Nederland diebij verschillende SSRIs (ernstig) oorsui-zen hebben gemeld. Het lijkt verstandigterughoudend te zijn in het gebruik vandeze medicijnen bij hoorproblemen.

Veelgebruikte middelen paroxetine (Seroxat), fluvoxamine (Fevarin) en sertraline (Zoloft)(allen SSRIs)

WerkingVerbeteren de stemming. Zorgen dat uhet oorsuizen als minder erg ervaart.

Meest voorkomende bijwerkingen bijTCAsDuizeligheid, verstopping, droge mond, wazig zien, veel zweten, hartrit-mestoornissen, sufheid en slaperigheid.Bij mannen: moeilijkheden bij plassenen problemen bij seks (klaarkomen).

Meest voorkomende bijwerkingen bij SSRIsMisselijkheid, diarree, verminderde eetlust, angst, opwinding, nervositeit,slapeloosheid, seksuele stoornissen enhoofdpijn.

Bijzonderhedeno Antidepressiva werken niet direct; hetduurt vaak twee tot zes weken voor ueen effect merkt. Om het effect tebeoordelen is het dus nodig ze mini-maal zes weken te gebruiken. Eventuelebijwerkingen kunnen wel vanaf de eer-ste dag optreden. Deze nemen vaak inde loop van de tijd in ernst af.o Stopt u plotseling met antidepressivadan is de kans groot dat u last krijgt vanontwenningsverschijnselen, zoals slaap-klachten, angst, beven en hallucinaties.Krijgt u de antidepressiva tegen eendepressie dan kan de depressie terug-komen, wanneer u plotseling stopt methet middel, of wanneer u al te snel nahet verdwijnen van de depressie stopt.Geadviseerd wordt ten minste zes totnegen maanden door te gaan metgebruiken van antidepressiva. Verminder antidepressiva altijd geleidelijk in overleg met uw arts. o Het verschilt per antidepressivum in

10


hoeverre het gebruikt kan wordengedurende zwangerschap en borstvoe-ding. Overleg met uw arts over uwmedicijngebruik wanneer u zwangerbent of wilt worden.

Overige medic i jnen

carbamazepine (Tegretol)

Wel of niet gebruiken?Carbamazepine is geen eerste keus mid-del tegen oorsuizen. Carbamazepine iseen medicijn tegen epilepsie dat weleens bij ernstige vormen van oorsuizenwordt voorgeschreven. Allereerst is dewerking bij oorsuizen nooit duidelijkaangetoond. Daarnaast wordt carbama-zepine in hoge doseringen voorgeschre-ven. De bijwerkingen van het middel zijndaardoor soms zo ernstig dat de arts detherapie stopt. Soms heeft carbamaze-pine een tegenovergestelde werking enveroorzaakt het juist oorsuizen.

Overweegt de KNO-arts in overleg metu het middel toch voor te schrijven, danis het van belang dat een neuroloogbetrokken is bij het overleg. Deze heeftnamelijk veel ervaring met het voor-schrijven van carbamazepine bij epilepsie.

WerkingWerkzaam bij epilepsie.De manier van werken bij oorsuizen isonbekend.

DoseringDe dosering wordt langzaam opgebouwd tot een optimaal effect isverkregen. De einddosering verschilt perpersoon.

Meest voorkomende bijwerkingeno Zeer vaak (bij meer dan 10% van de mensen): cordinatiestoornissen, duizeligheid, slaperigheid, moeheid, misselijkheid en braken, daling aantalwitte bloedlichaampjes.o Vaak (bij 1-10% van de mensen):droge mond, onscherp zien, dubbel zien, hoofdpijn, afname bloedplaatjes,vochtophoping, tekort aan natrium.

Bijzonderhedeno Carbamazepine kan de werking vanandere middelen benvloeden, waaron-der de tricyclische antidepressiva en SintJanskruidpreparaten. Overleg altijd metuw behandelaar of andere medicijnenmet carbamazepine te combineren zijn.o Het reactie- en concentratievermogenkan verminderd zijn tijdens gebruik vancarbamazepine. Veel dagelijkse bezig-heden (bijvoorbeeld autorijden) kunnendaarvan hinder ondervinden. o Wees voorzichtig met alcohol gedurende de behandeling met carbamazepine. Alcohol versterkt de versuffende werking.o Bij ouderen en mensen met een aan-doening aan het hart, de vaten, de leverof de nieren moet carbamazepine zeervoorzichtig en in niet te hoge doserin-gen worden toegepast.

10

11

medicijnen medicijnen medicijnen medicijnen medicijne

11

o Carbamazepine is schadelijk voor deongeboren vrucht en gaat over in demoedermelk. Gebruik het bij voorkeurniet tijdens zwangerschap en borstvoeding.

nifedipine (Adalat)

Wel of niet gebruiken?Nifedipine is geen eerste keus middeltegen oorsuizen. Nifedipine is eenzogenaamde calciumantagonist.Het vermindert de instroom van calciumin de cel, waardoor het ondermeervaatverwijdend werkt. Soms passenartsen nifedipine toe naast andere mid-delen bij oorsuizen, maar het effect isniet overtuigend aangetoond.

WerkingArtsen schrijven het middel vooral voor bij hartaandoeningen en bij hogebloeddruk.Nifedipine zou het gehoorzintuig benvloeden doordat het de toevoer van calcium in de cel vermindert.

DoseringDe meest gangbare dosering is 30 mg per dag.

Meest voorkomende bijwerkingenVaak: vooral in het begin roodheid inhet gezicht, warmtesensaties, hoofdpijn.Verder: hartkloppingen, vochtophoping(in de enkels), duizeligheid, vermoeid-heid, verstopping.

Bijzonderhedeno In zeldzame gevallen kan nifedipinebinnen 1-4 uur na starten van de behan-deling een snelle bloeddrukdaling enversnelde hartslag veroorzaken. Stopdan onmiddellijk met gebruik van hetmiddel en overleg met uw behandelaar.o Er zijn onvoldoende gegevens bekendom de mogelijke schadelijkheid tijdenszwangerschap bij de mens te kunnenbeoordelen. Er zijn aanwijzingen voordeze schadelijkheid bij dierproeven. Nifedipine gaat over in demoedermelk. Gebruik nifedipine daarom bij voorkeur niet tijdens zwangerschap en borstvoeding.

zinksulfaat

Wel of niet gebruiken?Deskundigen zijn er nog niet uit of zinknu wel of niet werkt bij oorsuizen. Hetmiddel is nog niet bij grote groepenpatinten onderzocht. Er zijn kleineonderzoeken gedaan die soms wel, maar vaak ook geen effect laten zien.

WerkingZink is nodig voor de aanmaak van enzymen en voor de celgroei. Eentekort aan zink zou mogelijk oorsuizenveroorzaken of verergeren. Uw arts zaldus eerst de hoeveelheid zink in uwbloed meten. Pas wanneer u een tekortaan zink hebt, zal hij of zij overwegenzink voor te schrijven.

12


12

DoseringDe meest gangbare dosering is 50 mgper dag na de maaltijd, gedurendetwee maanden. Zonodig nogmaals gedurende tweemaanden 50 mg per dag.

Meest voorkomende bijwerkingenMaagklachten, diarree en misselijkheid.

lidocane

Wel of niet gebruiken?Lidocane is geen eerste keus middeltegen oorsuizen. Artsen passen dit mid-del alleen bij psychische noodsituatiestoe. Lidocane werkt maar kort; de wer-kingsduur varieert van slechts tienminuten tot soms drie dagen. Lidocanewordt in het ziekenhuis toegediend; hetwordt als injectie gegeven. De arts zalde hartslag in de gaten houden, wantlidocane kan hartritmestoornissen veroorzaken.

WerkingLidocane heeft een verdovend effect,waardoor het tijdelijk het oorsuizen vermindert. De duur van de werking varieert vanslechts tien minuten tot drie dagen.

DoseringWordt bepaald door de specialist.

Meest voorkomende bijwerkingeno Bij te hoge dosering komen voor:spraakstoornissen, licht gevoel in hethoofd, duizeligheid, lage bloeddruk enritmestoornissen van het hart.o Zeer zelden kunnen allergische reacties optreden, zoals benauwdheid.

Bijzonderhedeno Voorzichtigheid is geboden bij astma-patinten in verband met mogelijkebenauwdheid door overgevoeligheidvoor het middel.

lidocane-dexamethason-hyaluronzuurcombinatie

Wel of niet gebruiken?Deze combinatie van middelen wordtingebracht in het middenoor, van waar-uit het naar het binnenoor vloeit. Het is nog onduidelijk of deze combinatieoorsuizen vermindert. Onderzoek naardeze middelen bevindt zich in eenvroeg experimenteel stadium.

gentamicine (Garamycin)

Wel of niet gebruiken?Slechts enkele KNO-artsen passen ditantibioticum toe bij ernstig oorsuizen.Ze zijn terughoudend met dit middel.Gentamicine kan namelijk blijvendeschade toebrengen aan het gehoor.

13


13

WerkingDoor beschadiging van het gehooror-gaan kan het oorsuizen verminderen.

DoseringToediening van zeer kleine hoeveelhe-den in het middenoor, van waaruit hetnaar het binnenoor vloeit. De hoeveel-heid wordt bepaald door de specialist.

Meest voorkomende bijwerkingenErnstig blijvend gehoorverlies kan voor-komen. Door middel van een specialeinjectietechniek probeert men de schade aan het gehoor te beperken.

BijzonderhedenGeen.

ginkgo biloba (Tavonin)

Wel of niet gebruiken?Dit middel wordt soms gegeven om de doorbloeding te bevorderen. Bij onderzoek is gevonden dat er geenverschil in effect was tussen de patin-ten die ginkgo kregen en die een neppil ontvingen.

WerkingGinkgo biloba zou de doorbloeding inhet gehoororgaan bevorderen.

DoseringDe meest gangbare dosering is driemaaldaags 40-50 mg gedurende zes tot achtweken. Wanneer er effect lijkt te zijngedurende vier tot zes maanden een

tot tweemaal daags 40-50 mg. Daarna overleggen met uw behande-laar over de duur van het gebruik.

Meest voorkomende bijwerkingeno Zelden: lichte maagdarmklachten,hoofdpijn, allergische huidreacties. o Na langdurige toediening is eenenkel geval van bloeding waargeno-men.

Bijzonderhedeno Niet gebruiken bij nieren leverfunctiestoornissen.o Over de schadelijkheid bij zwanger-schap is nog onvoldoende bekend.Gebruik het daarom niet tijdens zwangerschap en borstvoeding.

14

Ziekte van Mnire

Wat is de ziekte van Mnire?De ziekte van Mnire kenmerkt zich door aanvallen van draaiduize-lingen, gehoorsvermindering, oorsuizen en een drukkend gevoel inhet oor. De Franse arts Prosper Mniere beschreef deze klachten in1861 voor het eerst. Een aanval duurt meestal een paar uur en gaatveelal gepaard met misselijkheid, braken, bleek zien en koud zweet.

Na een aanval is het gehoor verminderd. Oorsuizen (dat ook brommend, fluitend of dreunend van karakter kan zijn) is het ergstvoorafgaand aan, tijdens en vlak na een duizeligheidaanval en blijftveelal aanwezig. De ziekte begint meestal aan n oor. In een aantalgevallen treedt het later ook in het andere oor op. De ziekte vanMnire wordt veroorzaakt door een opeenhoping van vloeistof(endolymfe) in het binnenoor.

De ziekte van Mnire komt meer voor bij mannen dan bij vrouwenen treedt vaak voor het eerst op bij mensen in de leeftijd van veertigtot vijftig jaar. Stress heeft een negatieve invloed op de ziekte en deklachten. Naar schatting hebben in Nederland 15.000 mensen de ziekte van Mnire. Bij veel, maar zeker niet alle patinten dooft deziekte na een jaar of vijf min of meer uit. De duizeligheidaanvallenkomen dan steeds minder vaak voor, zijn minder ernstig en verdwijnen uiteindelijk (bijna) volledig. Het gehoorverlies en het oorsuizen blijven.

15

Behandeling van de ziekte van MnireEr is geen behandeling die de ziekte van Mnire geneest. Er zijn verschillende medicijnen die de verschijnselen van de aandoening kunnen verlichten. Dit zijn medicijnen tegen duizeligheid, medicijnentegen misselijkheid en braken, vochtafdrijvende middelen, kalmeren-de middelen en overige middelen. Van veel middelen is het effect nietwetenschappelijk aangetoond. Soms zijn de bijwerkingen aanzienlijk.

Het is van belang dat u bij de keuze van medicijnen samen met uwbehandelaar een goede afweging maakt tussen de vermindering vande klachten en de mogelijke bijwerkingen. Deze afweging verschiltvan persoon tot persoon, omdat de ziekte van Mnire zich bij iederpersoon weer anders uit.

Beschikbare hulpmiddelen zijn een hoortoestel en een prismabril. Veel mensen vinden ondersteuning door lotgenotencontact en(gedrags-)therapie. Activiteiten die de ontspanning bevorderen zijnzinvol. Sommige mensen nemen een alternatief genezer in de arm.Meer hierover vindt u in de informatiebrochure De ziekte vanMnire van NVVS (zie Meer weten).

16


16

Middelen tegen duizel igheid

betahistine (Betaserc)

Wel of niet gebruiken?Betahistine is geregistreerd als medicijntegen duizeligheid. Het wordt in depraktijk veel toegepast bij de ziekte vanMnire. Desondanks is de werking bijde ziekte van Mnire in de weten-schappelijke literatuur nooit helemaal overtuigend aangetoond.

WerkingBetahistine wordt toegepast tegen duizeligheid bij de ziekte van Mnire.Hoe het precies werkt is onduidelijk.

DoseringVolgens voorschrift van de behandelaar.Driemaal daags 16 mg (of: driemaaldaags 2 ml) is een veel toegepaste dosering. Neem het tijdens of direct nade maaltijd in met wat water. Verdunde druppels voor inname in een halfglas water.

Meest voorkomende bijwerkingeno Maagklachten, misselijkheid.o Hoofdpijn, huiduitslag en (voorbijgaande) slaperigheid.

Bijzonderhedeno Betahistine werkt doorgaans pas na enkele weken tot een maand regel-matig innemen.o Betahistine kan bij astmapatintenademhalingsklachten veroorzaken.o Bij mensen die een maagzweer hebben gehad, kunnen maagklachtenoptreden.o Er zijn geen aanwijzingen voorschadelijkheid bij dierproeven, maar erzijn onvoldoende gegevens bekend omde veiligheid tijdens zwangerschap bijde mens te kunnen beoordelen.Betahistine gaat over in de moeder-melk. Gebruik het daarom liever niet tijdensborstvoeding.

cinnarizine

Wel of niet gebruiken? Cinnarizine is geregistreerd voor debehandeling van duizeligheid met eenduidelijke oorzaak, zoals bij de ziektevan Mnire. Het wordt regelmatig toe-gepast bij de ziekte van Mnire. Het isbedoeld ter bestrijding van duizeligheidtijdens de aanval. Cinnarizine is mindergeschikt voor gebruik gedurende lange-re tijd achtereen. Over de werkzaam-heid verschillen de deskundigen vanmening. Nadeel is dat het middel bijhogere doseringen bewegingsstoornis-sen kan veroorzaken of verergeren (ziebijwerkingen).

Medicijnen bij de ziekte van Mnire

17


17

Vooral ouderen zijn hier gevoelig voor.Het al dan niet toepassen van cinnarizi-ne zal dan ook een afweging zijn tussenhet effect en de mogelijke bijwerkin-gen.

WerkingCinnarizine wordt toegepast bij duize-ligheid ten gevolge van de ziekte vanMnire. Ook wordt het gebruikt bijreisziekte en bij allergische aandoenin-gen. Cinnarizine oefent zijn werking uitin de hersenen; het benvloedt de werking van calcium in de hersencellen.

DoseringVolgens voorschrift van de behandelaar.

Meest voorkomende bijwerkingen o Sufheid, slaperigheid, slecht cordinatievermogen. o Droge mond, onscherp zien, plasproblemen bij mannen.o Vooral bij hogere doseringen (meerdan 150 mg per dag): Stijve spieren entrillen van de handen. Vooral mensenmet de ziekte van Parkinson kunnenhier last van krijgen. Raadpleeg uw arts,deze zal de dosering verlagen.

Bijzonderhedeno Het reactie- en concentratievermogenkan verminderd zijn tijdens gebruik vancinnarizine. Vooral in de eerste tweeweken na starten met het middel. Veeldagelijkse bezigheden

(bijvoorbeeld autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden. o Tricyclische antidepressiva (zoals amitriptyline, nortriptyline, imipramine)en alcohol kunnen de versuffende werking van cinnarizine versterken. o Ouderen krijgen sneller een te hogedosering van cinnarizine. Let op de verschijnselen die dan optreden: een verhoogde lichaamstemperatuur, trillenen cordinatiestoornissen. o Cinnarizine kan de werking van andere middelen benvloeden.Informeer bij uw behandelaar of uwmedicijnen goed gecombineerd kunnenworden met cinnarizine.o Bij zwangerschap gaat cinnarizinedoor de placenta. Er zijn geen aanwij-zingen voor schadelijkheid bij dierproe-ven, maar er zijn onvoldoende gegevensbekend om de mogelijke veiligheid tijdens zwangerschap bij de mens tekunnen beoordelen. Cinnarizine gaatover in de moedermelk. Gebruik cinnarizine daarom bij voorkeur niet tijdens borstvoeding.

18


18

flunarizine (Sibelium)

Wel of niet gebruiken? Flunarizine heeft veel meer bijwerkin-gen dan cinnarizine. Gebruik het danook bij voorkeur niet bij duizeligheiddoor de ziekte van Mnire.

WerkingFlunarizine wordt toegepast bij duize-ligheid en bij ernstige migraine. Hoehet precies werkt is niet bekend.

DoseringVolgens voorschrift van de behandelaar.Flunarizine wordt vanwege de kans opbijwerkingen maximaal drie maandenvoorgeschreven.

Meest voorkomende bijwerkingeno Slaperigheid en lusteloosheid, vooralin de eerste weken van de behandeling.o Toegenomen eetlust en gewichts-toename.o Vooral bij ouderen: optreden vandepressies en op de ziekte vanParkinson lijkende bewegingsstoornis-sen, zoals trillende handen, spierstijfheid en beweging van de mond en tong. o Soms: maagklachten, slapeloosheid,angst, droge mond, spierpijn, huiduit-slag, melkuitscheiding uit de borst.

Bijzonderhedeno Flunarizine is niet geschikt voor hetonmiddellijk afbreken van een Mnire-aanval. Het eventuele effect treedt geleidelijk in gedurende enkele weken. o Het reactie- en concentratievermogenkan verminderd zijn tijdens gebruik vanflunarizine. Veel dagelijkse bezigheden(bijvoorbeeld autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden. o Alcohol, slaap- en kalmeringsmidde-len en antidepressiva kunnen de versuffende werking van flunarizine versterken. o Er zijn geen aanwijzingen voor schadelijkheid bij dierproeven, maar erzijn onvoldoende gegevens bekend omde mogelijke schadelijkheid tijdenszwangerschap bij de mens te kunnenbeoordelen. Flunarizine gaat over in demoedermelk. Gebruik het middel daarom bij voorkeur niet tijdens borstvoeding.

piracetam (Nootropil)

Wel of niet gebruiken?Bij voorkeur niet gebruiken. De werkingvan piracetam bij de ziekte van Mnireis nooit wetenschappelijk aangetoond.Het middel heeft bovendien veel bijwerkingen. Sommige Duitse artsen hebben positie-ve ervaringen met piracetam gemeld.

19


19

WerkingPiracetam wordt soms toegepast bij duizeligheid. Hoe het precies werkt isonbekend.

DoseringVolgens voorschrift van de behandelaar.

Meest voorkomende bijwerkingeno Overmatige prikkelbaarheid, slapeloosheid, slaperigheid, irritatie,onrust, verwardheid, hoofdpijn, hyperactiviteit, depressie, angst.o Gewichtstoename, trillen, maagdarm-klachten, meer zin in seks, huiduitslag.

Bijzonderhedeno Niet toepassen bij een ernstig verminderde nierfunctie.o Er zijn geen aanwijzingen voor schadelijkheid bij dierproeven, maar erzijn onvoldoende gegevens bekend omde mogelijke schadelijkheid tijdenszwangerschap bij de mens te kunnenbeoordelen. Het is onbekend in welkemate piracetam over gaat in de moe-dermelk. Gebruik het middel daarom bijvoorkeur niet tijdens borstvoeding.

Middelen tegen missel i jkheiden braken

domperidon (Gastrocure, Motilium)

Wel of niet gebruiken?Domperidon komt als eerste in aanmer-king bij braken tijdens de aanval doorde ziekte van Mnire.

WerkingDomperidon versnelt de maagledigingwaardoor het braken kan voorkmen.

DoseringDe meest gangbare dosering is een zetpil van 60 mg bij veelvuldig braken.Gebruik maximaal vier zetpillen peretmaal.

Meest voorkomende bijwerkingDarmkrampen; deze verdwijnen meestalna enige tijd.

Bijzonderhedeno Domperidon heeft een wisselwerkingmet een aantal medicijnen. Vraag uwarts of apotheker of uw eventueleandere medicijnen goed met domperi-don combineren.o Er zijn geen aanwijzingen voorschadelijkheid bij dierproeven, maar erzijn onvoldoende gegevens bekend omde veiligheid tijdens zwangerschap bijde mens te kunnen beoordelen. o Domperidon gaat slechts in geringemate over in de moedermelk, maarbabys zijn extra gevoelig voor de bijwerkingen van het middel.

20


20

Gebruik tijdens borstvoeding dan ookliever geen domperidon.

metoclopramide (Primperan)

Wel of niet gebruiken?Metoclopramide werkt sterker dandomperidon. Het heeft echter meer bijwerkingen. Het werkt ook in de hersenen waardoor het moeheid, slape-righeid en bewegingsstoornissen kanveroorzaken. De voorkeur ligt dan ookbij domperidon. Uw arts zal alleenmetoclopramide voorschrijven wanneerdomperidon onvoldoende helpt.

WerkingMetoclopramide versnelt de maaglediging waardoor het braken kan voorkmen.

DoseringDe meest gangbare dosering is een zetpil van 20 mg bij een aanval. Neemzonodig na 6-8 uur nogmaals een zetpilvan 20 mg.

Meest voorkomende bijwerkingeno Slaperigheid, moeheid.o Obstipatie, diarree.o Vooral bij hoge doseringen: beweging van gezicht en ledematen,die u niet onder controle hebt.

Bijzonderhedeno Het reactie- en concentratievermogenkan verminderd zijn tijdens gebruik vanmetoclopramide. Veel dagelijkse bezig-heden (bijvoorbeeld autorijden) kunnendaarvan hinder ondervinden.o Bij langdurige behandeling kunnenbewegingsstoornissen ontstaan die nastoppen kunnen verergeren of op datmoment ontstaan. Mensen metParkinson of met bewegingsstoornissendoor antipsychotica kunnen beter geenmetoclopramide gebruiken.o Er zijn geen aanwijzingen voorschadelijkheid bij dierproeven, maar erzijn onvoldoende gegevens bekend omde veiligheid tijdens zwangerschap bijde mens te kunnen beoordelen.Metoclopramide gaat over in de moe-dermelk. Gebruik tijdens borstvoedingbij voorkeur geen metoclopramide.

alizapride (Litican)

Wel of niet gebruiken?Dit middel wordt in principe niet meertoegepast. Bij misselijkheid en brakengaat de voorkeur uit naar domperidonof eventueel metoclopramide.Alizapride werkt zeker niet beter, het isalleen per injectie toe te dienen, er isminder ervaring mee opgedaan en hetis duurder. Bij hoge doseringen geefthet meer bijwerkingen dan domperi-don.

21


21

prochloorperazine (Stemetil)

Wel of niet gebruiken?Bij voorkeur niet gebruiken.Prochloorperazine werd vroeger regel-matig gebruikt, maar wordt inmiddelsals verouderd beschouwd. Het heeftmeer bijwerkingen dan domperidon(namelijk sufheid, bewegingsstoornissenen leverfunctiestoornissen). Prochloorperazine wordt wel als alter-natief bij zwangerschap gebruikt.Gebruik het echter bij voorkeur niet tijdens borstvoeding.

scopolamine (Scopoderm-pleister)

Wel of niet gebruiken?Bij voorkeur niet gebruiken.Scopolamine wordt als pleister toege-past bij reisziekte. De pleister moet 6-15uur van te voren worden aangebracht. Het heeft meer bijwerkingen dan domperidon en is niet effectiever.

Overige medic i jnen

diazepam (Stesolid, Valium) en oxazepam (Seresta)

Wel of niet gebruiken?Bij voorkeur niet of slechts gedurendebeperkte tijd gebruiken bij de ziektevan Mnire. Diazepam en oxazepambehoren beide tot de slaap- en kalme-ringsmiddelen. Bij evenwichtsstoornis-sen zullen de hersenen proberen destoornis te compenseren. Vermoedelijkremmen slaap- en kalmeringsmiddelendeze aanpassing door de hersenen enverlengen zo de klachten.

Overige gegevens Zie onder Medicijnen bij oorsuizen het onderdeel Slaap- en kalmerings-middelen.

22


22

gentamicine (Garamycin)

Wel of niet gebruiken?Slechts enkele KNO-artsen passen ditantibioticum toe. Ze zijn terughoudendmet dit middel. De bijwerkingen zijnernstig; gentamicine kan blijvendeschade toebrengen aan het gehoor.In Nederland wordt het middel zeldenbij de ziekte van Mnire toegepast.

WerkingGentamicine beschadigt het evenwichts-orgaan. Hierdoor kan de duizeligheidverminderen.

DoseringToediening van zeer kleine hoeveelhe-den in het middenoor, van waaruit hetnaar het binnenoor vloeit. De hoeveel-heid wordt bepaald door de specialist.

Meest voorkomende bijwerkingenBij vier op de tien mensen: ernstig blijvend gehoorverlies.

BijzonderhedenGeen.

lidocane en dexamethason

Wel of niet gebruiken?Gebruik deze combinatie bij voorkeurniet. Er is onvoldoende onderzoekgedaan naar toedienen van deze middelen in het middenoor. Slechts inuitzonderlijke gevallen passen artsendeze combinatie toe.

plaspillen (diuretica)

Zoals chloorthalidon (Hygroton), furosemide (Lasix), hydrochloorthiazideen spironolacton (Aldactone)

Wel of niet gebruiken?Plaspillen worden vanwege hun vocht-onttrekkende werking wel toegepast bijde ziekte van Mnire. Onderzoekenlaten slechts een minimaal effect zien.

23

Plotsdoofheid

Wat is plotsdoofheid?Bij plotsdoofheid ontstaat binnen korte tijd gehoorverlies, vaak is dit binnen 48 uur. Bij het merendeel van de mensen gaat dit samen met hetontstaan van oorsuizen. Daarnaast ervaren sommige mensen evenwichts-stoornissen en een drukgevoel op het aangedane oor. Een plotseling ern-stig gehoorverlies wordt ook wel Idiopathic Sudden Sensorineural HearingLoss (ISSHL) of Idiopathic Perceptive Hearing Loss genoemd. In Nederlandtreedt dit op bij ongeveer 1.600 mensen per jaar. Hierbij is sprake van eenplotseling ernstig gehoorverlies aan een oor of aan beide oren. Van doof-heid is sprake bij een gehoorverlies van meer dan 90dB. Plotsdoofheidoverkomt ongeveer 100 mensen per jaar. Bij hen is sprake van volledigedoofheid aan beide oren. In sommige gevallen is de oorzaak van plots-doofheid te achterhalen. Het gaat dan om een doorbloedingsstoornis, eenbrughoektumor, een virusinfectie, een schedelbasisfractuur, een allergischereactie of een scheur in de vliezige dunne membranen in het binnenoor.In veel gevallen blijft de oorzaak van plotsdoofheid echter onbekend.

Behandeling van plotsdoofheid Wees er snel bij! Behandeling van plotsdoofheid met medicijnen kan zin-vol zijn wanneer de arts deze snel kan starten, liefst binnen 24 uur. Vanaftien dagen na het ontstaan van plotsdoofheid heeft behandeling metmedicijnen geen effect meer. Prednis(ol)on lijkt een beperkt positief effectte hebben bij plotsdoofheid. Omdat artsen vermoeden dat plotsdoofheidveroorzaakt kan worden door een virusinfectie, voegen zij soms anti-virus-middelen toe aan prednis(ol)on, ook al is nog geen bewijs geleverd datdeze anti-virusmiddelen daadwerkelijk een meerwaarde hebben. Somsvoegen artsen dextran toe aan prednis(ol)on. Dextran zou de doorbloe-ding bevorderen, maar daadwerkelijk aangetoond is dit niet. Op ditmoment wordt de Pulse therapie (stootkuur) onderzocht, waarbij menkortdurend hoge doses dexamethason geeft. Resultaten van dit onder-zoek zijn nog niet bekend. De in Duitsland toegepaste hyperbare zuur-stoftherapie wordt door Nederlandse deskundigen onbetrouwbaar enzelfs gevaarlijk geacht. Er is onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor dewerking. Bovendien kan het binnenoor onherstelbare schade oplopendoor de behandeling. Wanneer de KNO-arts aanwijzingen heeft dat devliezige dunne membranen van het binnenoor (ronde- en ovale venster)beschadigd zijn, overweegt hij een operatie. Wanneer het gehoorverliesveroorzaakt wordt door een brughoektumor, zijn de opties: microchirur-gie, bestraling en/of afwachten hoe de tumor zich ontwikkelt.

24

Medicijnen bij plotsdoofheid

prednis(ol)on

Wel of niet gebruiken?Prednis(ol)on kan zinvol zijn als behan-deling van plotsdoofheid. Van belang isdat de arts de therapie snel kan starten,liefst binnen 24 uur na het ontstaan vande doofheid. Vanaf tien dagen na hetontstaan van plotsdoofheid heeftbehandeling met prednis(ol)on geen zinmeer.

WerkingMen vermoedt dat plotsdoofheid bij een groot deel van de mensen wordtveroorzaakt door een virusinfectie. De ontstekingsremmende werking vanprednis(ol)on zou een gunstig effecthebben op het bestrijden van de infectie.

DoseringVaak geeft de arts een stootkuur. Hijstart met 1 mg per kg lichaamsgewichtin tabletvorm. Dus iemand met eenlichaamsgewicht van 70 kg start met 70 mg prednis(ol)on. In een week wordtde hoeveelheid vervolgens afgebouwdnaar 0 mg.

Meest voorkomende bijwerkingeno Tijdelijke stemmingswisselingen, zoalsenergieker zijn of prikkelbaar, rusteloos, angstig, agressief, neerslachtig, futloos of vermoeid.o Maagdarmstoornissen.o De kans op bijwerkingen tijdens eenstootkuur is kleiner dan bij een langdu-rige behandeling. De bijwerkingen zijn meestal niet schadelijk, soms wel lastigof vervelend.

Bijzonderhedeno Verminder prednis(ol)on na langduriggebruik (vanaf enkele weken) geleide-lijk. Stop in dat geval niet plotseling; ditkan ziekteverschijnselen veroorzaken,zoals diarree, misselijkheid, zwakte envermoeidheid. Na een korte stootkuurkan iemand wel direct stoppen. o Er zijn onvoldoende gegevens bekendom de mogelijke schadelijkheid tijdenszwangerschap bij de mens te kunnenbeoordelen. Prednis(ol)on is bij dierproeven schadelijk gebleken voor de ongeboren vrucht. Gebruik tijdenszwangerschap en borstvoeding lievergeen prednis(ol)on.



aciclovir (Zovirax)famciclovir (Famvir)

Wel of niet gebruiken?Het is (nog) niet aangetoond dat dezemiddelen werken bij plotsdoofheid.Omdat een virusinfectie een van de oor-zaken van een plotseling gehoorverlieskan zijn, zijn artsen toch geneigd eenanti-virusmiddel toe te voegen aanprednis(ol)on. Van belang lijkt in iedergeval om de middelen snel te geven;liefst binnen 24 uur maar maximaal binnen drie dagen na het ontstaan vanplotseling gehoorverlies.

dextran 70(Gentran, Rescueflow)

Wel of niet gebruiken?Wetenschappelijk onderzoek heeft geenduidelijk effect van dextran aange-toond. Artsen voegen het middel somsaan prednis(ol)on toe. Het verhoogt hetbloedvolume, waardoor het de door-bloeding in het oor zou bevorderen. Van belang is om snel met het middel te starten; liefst binnen 24 uur na hetontstaan van plotseling gehoorverliesen anders binnen drie dagen.

25

TIP26

Tips voor zorvuldig medicijngebruik

Lees de bi js luiterSommige medicijnen kunnen als bijwerking hoorproblemen veroor-zaken. Dit geldt ook voor middelen die u zonder recept bij de drogistof apotheek kunt kopen, zoals de pijnstillers ibuprofen en piroxicam.Vrij verkrijgbaar betekent dus niet vrij van risico. Vraag uw arts ofapotheker altijd of uw medicijnen schadelijk kunnen zijn voor hetgehoor, ook wanneer u deze middelen zonder recept aanschaft. Ofkijk voor gebruik in de bijsluiter. In een enkel geval is de tekst van debijsluiter al verouderd. Op www.cbg-meb.nl vindt u niet-verouderdebijsluiterteksten -de zogenaamde 1B-teksten- met de meest recentegegevens over werking en bijwerkingen van uw medicijn.

Voorzicht ig met het combineren van medic i jnenMedicijnen kunnen elkaars werking benvloeden. Dit geldt ook voorde middelen die u zonder recept hebt gekocht bij de drogist of apotheek. Vertel uw huisarts of specialist altijd welke medicijnen u algebruikt en overleg met hem of de medicijnen goed gecombineerdkunnen worden.

Houdt een overzicht bi jVraag uw apotheek om een overzicht van uw medicijnen. Neem ditmee naar uw huisarts en specialist. Deze zijn niet altijd op de hoogtevan elkaars voorschriften en kunnen zo snel zien of u een mogelijkschadelijke combinatie van medicijnen gebruikt.

Doorgaan of stoppen?Medicijnen zijn geen wondermiddelen. Ze geven soms verlichting,maar werken niet bij iedereen en ze hebben vaak ook bijwerkingen.Spreek met uw arts af hoe lang u het middel gaat gebruiken en bekijkdaarna samen of het zinvol is met het middel door te gaan. Het is vanbelang dat u zelf de balans tussen werking en bijwerkingen in degaten houdt en dit regelmatig met uw arts overlegt. Veel mensenexperimenteren met de dosering van hun medicijn. Dit kan lang nietmet ieder middel. Houdt in ieder geval uw arts op de hoogte; dezekan u adviseren over het effect van een verandering in dosering.Neem contact op met uw arts wanneer u last hebt van bijwerkingenof twijfelt over de voorgeschreven medicijnen.

PS2727

Merk of merkloos?De werking van een medicijn wordt bepaald door de werkzame stofdie erin zit. Vaak zijn er meerdere middelen met dezelfde werkzamestof, bijvoorbeeld betahistine en Betaserc. In beide middelen zit dewerkzame stof betahistine. Deze middelen hebben medisch geziendezelfde werking. Soms ervaren mensen toch verschillen tussen hetene en andere merk met dezelfde werkzame stof. Wilt u van eenmerkloos medicijn naar een merkmiddel overstappen, overleg dit danmet uw arts en geef duidelijk aan waarom het voor u van belang is.Uw arts zal in het algemeen open staan voor goede redenen. Hij isoverigens niet verplicht uw verzoek op te volgen. Wanneer u bewust naar een merkmiddel overstapt, vraag uw arts dereden specifiek op het recept aan te geven. Houdt er rekening meedat voor sommige (merk)middelen een eigen bijdrage geldt. Uw apo-theek of zorgverzekeraar kan u hierover informeren. De omgekeerdeoverstap, van een merkmiddel naar een merkloos medicijn, zal zeldeneen probleem zijn.

Alternatieve behandel ingenVeel mensen met hoorproblemen gaan op zoek naar alternatievebehandeling, zoals homeopathie of acupunctuur. Hoewel men hierbaat bij kan hebben, is de werking van alternatieve therapien nooitwetenschappelijk aangetoond. Bezoekt u een alternatief therapeut,kies dan daarom voorkeur iemand die is aangesloten bij een beroeps-organisatie of iemand die tevens arts is. Stel uw huisarts altijd op dehoogte van de alternatieve behandelingen die u volgt. Merkt u na vijfbehandelingen geen verbetering, stop dan met de therapie.

28

In gesprek met uw behandelaar

Wanneer u de hulp van een arts of behandelaar nodig hebt, ver-trouwt u zich toe aan zijn zorg. Zowel u als uw arts hebben rechtenen plichten. Uw arts mag een behandeling alleen starten wanneer uhier toestemming voor hebt gegeven. Voor een weloverwogen besluithebt u informatie over uw aandoening en behandeling nodig inbegrijpelijke taal. U hebt hier ook recht op. Een ander recht is bijvoor-beeld het recht op inzage in uw medisch dossier. Naast rechten zijnook plichten vastgelegd in deze wet. De arts behandelt op basis vande door u geleverde informatie. U hebt dan ook de plicht uw arts duidelijk en volledig te informeren en binnen redelijke grenzen zijnadvies op te volgen. De regeling waarin alles beschreven staat is deWet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO).

Om teleurstellingen achteraf te voorkomen is het belangrijk dat u zichzo goed mogelijk voorbereidt op het gesprek met uw arts. o Schrijf al uw vragen en opmerkingen op een briefje dat u

meeneemt naar het gesprek met uw arts. Neem ook uw medicijnenmee of een overzicht daarvan.

o Vraag om herhaling of nadere uitleg als u niet goed begrijpt ofniet goed verstaat wat uw arts vertelt.

o Vertel uw arts zo duidelijk mogelijk hoe en wanneer de klachtenoptreden, hoe lang de klacht bestaat, of deze in aanvallen optreedtof continue.

o Geef aan wat u zelf al hebt geprobeerd om uw klachten te bestrijden, bijvoorbeeld andere therapien zoals acupunctuur.

o Informeer uw arts over alternatieve therapien of middelen die uzelf bij de drogist koopt. Niet alle middelen kunnen goed gecombineerd kunnen worden met de behandeling die uw artsheeft ingesteld.

Vraag uw huisarts om een doorverwijzing naar een KNO-arts om dediagnose te bevestigen. Uw huisarts kan al wel medicijnen voor deklachten voorschrijven.

29

Vraag uw arts naar de behandeling met medicijnen:o Wat is het doel van de behandeling? o Welk resultaat kunt u verwachten?o Wanneer kunt u resultaat verwachten?o Zijn er andere mogelijkheden?o Hoe vaak moet en mag u het medicijn gebruiken?o Hoe lang moet u het medicijn gebruiken?o Welke bijwerkingen kunt u verwachten?o Mag u het gebruiken bij uw andere medicijnen?o Zijn er nog andere dingen waar u op moet letten? o Wordt dit medicijn volledig vergoed?o Wat moet u doen bij onvoldoende resultaat van de behandeling?o Wanneer moet u terugkomen voor een vervolggesprek?

Wanneer uw arts samen met u de afweging maakt om al dan nietmedicijnen voor te schrijven voor uw hoorproblemen zal hij ook kijken naar hoeveel medicijnen u al gebruikt. Hoe meer medicijnen ugebruikt, hoe meer kans op bijwerkingen of op een wisselwerking tussen de middelen. Uw arts zal dan terughoudender zijn met hetvoorschrijven van medicijnen voor uw hoorproblemen.

Middelen die hoorproblemen kunnen veroorzaken of verergeren zijn: o Ontstekingsremmende pijnstillers (NSAIDs), zoals ibuprofen,

naproxen, piroxicam en acetylsalicylzuur. Dit zijn medicijnen die uook zelf bij de drogist kunt halen. Gebruik indien mogelijk de pijn-stiller paracetamol.

o De plaspillen furosemide en bumetanide. Plaspillen worden voorgeschreven bij hoge bloeddruk en bij hartklachten.

Sommige medicijnen kunnen als (zeldzame) bijwerking hoorproble-men veroorzaken of verergeren. Bespreek het gebruik hiervan metuw arts en vraag altijd of u het risico loopt dat de medicijnen die ukrijgt uw hoorproblemen kunnen verergeren. Houd bij welke medi-cijnen uw hoorproblemen hebben veroorzaakt of verergerd. Zorgdat u bevestiging van uw behandelaar krijgt over deze bijwerking op

30

o Bepaalde antibiotica (zoals gentamicine en tobramycine), die in hetziekenhuis worden voorgeschreven bij ernstige infecties en perinfuus worden toegediend. Antibiotica die via de mond wordeningenomen, zijn meestal niet schadelijk voor het gehoor. Pas bij eenopen trommelvlies extra op met oordruppels die antibiotica bevat-ten.

o De antimalariamiddelen chloroquine, hydroxychloroquine, kinine,kinidine, primaquine en pyrimethamine. Het is bekend dat chloro-quine en ook kinine aangeboren ernstige hoorstoornissen en ookgezichtsstoornissen kunnen veroorzaken bij kinderen waarvan demoeder tijdens de zwangerschap dit middel gebruikt heeft.

Wanneer u vragen hebt over uw medicijnen, kunt u ook uw apotheker om advies vragen. Hij kan u informeren over de werking en bijwerkingen van uw medicijnen en of uw medicijnen goed metelkaar gecombineerd kunnen worden. Wanneer u een afspraak metuw apotheker maakt, hebt u meer tijd en privacy dan aan de balie. Op www.nvvs.nl/medicijnwijzer vindt u informatie over medicijnen enhoorproblemen.

www.meldpuntmedicijnen.nlHet is voor gebruikers van belang dat er zoveel mogelijk informa-tie bekend is over een medicijn. Sinds kort kunnen gebruikers digi-taal hun ervaringen met medicijnen melden bij het MeldpuntMedicijnen, www.meldpuntmedicijnen.nl. Maak hier gebruik van envoeg uw ervaringen toe! Zo ontstaat snel een helder beeld van hoe gebrui-kers zelf hun medicijnen ervaren.

Belangrijke signalen worden onderzocht of worden neergelegd bijmedici, de overheid of de fabrikant. Ook kunnen patintenorgani-saties deze informatie gebruiken bij voorlichting aan hun leden. DeNVVS is een van de patintenorganisaties die actief deelneemt aanhet meldpunt. Op de website van de NVVS, www.nvvs.nl, wordt ooknaar het meldpunt verwezen.

NVVS

De NVVS (Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden) is d vereni-ging in Nederland voor mensen met hoorproblemen. De NVVS geeftvoorlichting over problemen met het gehoor, behartigt de belangenvan mensen die hoorproblemen hebben en organiseert lotgenoten-contact of zelfhulp. De NVVS houdt zich niet alleen bezig met kwesties rond gehoorverlies, waaronder ouderdomsslechthorendheid,maar ook met andere hoorproblemen, zoals de ziekte van Mnire,cochleaire implantatie, hyperacusis en tinnitus.

De NVVS-Commissie Tinnitus en Hyperacusis is ht landelijke orgaandat aandacht vraagt voor tinnitus en hyperacusis. Zij biedt mensen diehyperacusis of tinnitus hebben steun en informatie. De commissie issamengesteld uit ervaringsdeskundigen en specialisten die werk(t)enin de zorg voor tinnitus- en hyperacusis-patinten. De commissie ver-zorgt publicaties en organiseert lokale, regionale en landelijke voor-lichtingsbijeenkomsten. Daarnaast beschikt de commissie over eennetwerk van NVVS-contactpersonen waarop mensen met tinnitus enhyperacusis een beroep kunnen doen voor een persoonlijk gesprek.Tot slot organiseert de commissie regelmatig gespreksgroepen of zelfhulpbijeenkomsten. De commissie onderhoudt (internationale)contacten met zusterorganisaties en werkt samen met de StichtingNederlands Tinnitus Platform en met zorgaanbieders in het hele land.

De NVVS-Commissie Mnire is ht landelijke orgaan dat aandachtvraagt voor de ziekte van Mnire. Deze commissie zorgt er voor datu op de hoogte wordt gehouden van de laatste ontwikkelingenomtrent de ziekte. Ze organiseert regelmatig voorlichtingsbijeen-komsten en weekenden voor Mnire-patinten en hun partner.Daarnaast onderhoudt de commissie goede contacten met buitenland-se Mnire-groepen en beschikt ze over een uitgebreid netwerk vantelefonische contactpersonen waar u terecht kunt voor steun en vragen.

32


De Stichting Plotsdoven is de landelijke belangenorganisatie voormensen die doof geworden zijn of doof aan het worden zijn. InNederland worden ongeveer 100 mensen per jaar plotseling geheeldoof aan beide oren (plotsdoofheid). Verder worden circa 100 mensenper jaar doof na een periode van toenemende slechthorendheid (laatdoofheid). Daarnaast worden per jaar ongeveer 1600 mensengeconfronteerd met een plotseling ernstig gehoorverlies (ernstigeslechthorendheid of eenzijdige doofheid). Plotsdoofheid betekent binnen relatief korte tijd doof worden. Laatdoofheid betekent doofworden na een periode van toenemende slechthorendheid. Plots- enlaatdoven worden ook wel postlinguaal doven genoemd omdat dedoofheid na taalverwerving is opgetreden.Doof worden heeft consequenties voor alle aspecten van je leven. Nietalleen communicatie kan ineens niet meer, ook werk, hobby's, relatiesen vriendschappen ondervinden gevolgen. De Stichting Plotsdovenbiedt steun en advies bij het opnieuw inrichten van het leven zondergoed gehoor.

Kerntaken van de Stichting Plotsdoven zijn gelegen op het gebied vanvoorlichting over plots- en laatdoofheid, opvang en hulpverlening aanplots- en laatdoven, belangenbehartiging en activiteiten voor de doelgroep. Belangenbehartiging betreft alle aspecten waarmee eenplots- of laatdove wordt geconfronteerd bij het doof worden, zoals:hulpverlening, communicatievoorzieningen, cochleaire implantatie enarbeidsbemiddeling.

De Stichting Plotsdoven heeft vier regionale steunpunten en eenWerkgroep Jongeren. De Stichting Plotsdoven organiseert landelijkeen regionale bijeenkomsten, biedt gebarencursussen aan, geeft eenkwartaalblad uit en onderhoudt een website.

33

Meer weten?

Handige adressen

NVVS (Nederlandse Vereniging voorSlechthorenden)Postbus 129, 3990 DC Houtentel: 030 - 261 76 16teksttelefoon: 030 - 261 76 77fax: 030 - 261 66 89 [email protected] www.nvvs.nl

Stichting PlotsdovenPostbus 231, 3500 AE Utrechttel./teksttel./fax: 030 - 695 87 [email protected]

NCPLD (Nederlands Centrum voorPlots- en Laat Doofheid)Cornelis Houtmanstraat 19-2h3572 LT Utrechttel: 0900 - 337 36 63teksttel: 030 - 271 61 [email protected]

Geneesmiddel-Infolijntel: 0900 - 999 88 00 ma t/m vrij 10.00 - 16.00 uur 0,20 p. min.Apothekers beantwoorden uw vragen over medicijnen.

Handige uitgaven

Nooit meer stilte, leren omgaan met tinnitus Informatiebrochure, NVVS, 2002

Tinnitus: geen gehoorEen NVVS-cd met meer dan honderd-vijftig tinnitus geluiden.Uitgave: Commissie Tinnitus enHyperacusis van de NederlandseVereniging voor slechthorenden.

De ziekte van Mnire, duizelingen,oorsuizen, gehoorverlies Informatiebrochure, NVVS, 2001

Leven met Mnire, Boek, NVVS, 2001

Hyperacusis, leven met overgevoeligheid voor geluidBoek, NVVS

Plotseling of langzaam doof worden, wat nu?Informatiebrochure, StichtingPlotsdoven, 1998

Plotseling doof, informatie over plots- en laatdoofheidBoek, Stichting Plotsdoven, 2003

Horen Tweemaandelijkse tijdschrift, NVVS

PlotsdoofKwartaalblad, Stichting Plotsdoven

Geneesmiddelen en gehoorklachtenBrochure, WetenschapswinkelGeneesmiddelen Utrecht, 2001 (tel. 030 - 253 73 09).

34

Handige websites

www.nvvs.nlUitgebreide informatie overslechthorendheid, oorsuizen, overgevoeligheid voor geluid, deziekte van Mnire en anderehoorproblemen en uitwisselingvan ervaringen en tips via forums.

www.stichtingplotsdoven.nlUitgebreide informatie over plotsdoofheid en laatdoofheid, deoorzaken en de gevolgen.Mogelijkheden op het gebied vancommunicatie, CI, tolkvoorziening,hulpmiddelen, werken&studerenen opvang en (GGZ-)hulpverle-ning. Uitwisseling van ervaringenvia mailinglijst en prikbord.

www.hoorwijzer.nlInformeert en begeleidt bij hetkiezen van een hoortoestel of eenhoorhulpmiddel naast (of in plaatsvan) een hoortoestel. Website vande NVVS en de Hoorstichting.

www.kno.nlWebsite van de vereniging Keel- Neus- Oorheelkunde. Hetonderdeel Voorlichting geeft uit-gebreide uitleg over ondermeeroorsuizen en de ziekte vanMnire in begrijpelijke taal.

www.apotheek.nlBetrouwbare en patintgerichteinformatie over medicijnen.Website van de beroepsverenigingvan apothekers.

www.meldpuntmedicijnen.nlHier kunt u (anoniem) ervaringenmet uw medicijnen melden.Belangrijke signalen worden doorgegeven aan overheid, industrie, voorschrijvers en patintenorganisaties.

www.cvz.nlOnder Kompassen vindt u eenhandboek over medicijnen voorartsen en apothekers, hetFarmacotherapeutisch Kompas.

Belangrijke bronnen:

o Informatiebrochure De Ziekte van Mnire, Commissie Mnire NVVS o Informatiebrochure Nooit meer stilte, Commissie tinnitus en hyperacusis NVVS o www.kno.nl o www.apotheek.nl o www.stichtingplotsdoven.nl o www.nvvs.nlo Geneesmiddelen en Gehoorklachten, Wetenschapswinkel Geneesmiddelen Utrechto Farmacotherapeutisch Kompas 2006

@

35

Medicijnindex

acetylsalicylzuur 29

aciclovir 25

Adalat 11

Aldactone 22

alizapride 20

alprazolam 7

amitriptyline 9; 17

Anafranil 9

betahistine 5; 16; 27

Betaserc 5; 16; 27

bumetanide 29

carbamazepine 10

chloorthalidon 22

chloroquine 30

cinnarizine 16; 17; 18

clomipramine 9

Clonazepam 7

dexamethason 12; 22; 23

dextran 23; 25

diazepam 7; 21

diclofenac 26

diuretica 22

domperidon 19; 20; 21

famciclovir 25

Famvir 25

Fevarin 9

flunarizine 18

fluvoxamine 9

furosemide 22; 29

Garamycin 12; 21

Gastrocure 19

gentamicine 12; 21; 30

Gentran 25

ginkgo biloba 13

hyaluronzuurcombinatie 12

hydrochloorthiazide 22

hydroxychloroquine 30

Hygroton 22

ibuprofen 26; 29

imipramine 9; 17

kinidine 30

kinine 30

Lasix 22

lidocane 12; 22

Litican 20

lorazepam 7

lormetazepam 7

metoclopramide 20

Mogadon 7

Motilium 19

naproxen 29

nifedipine 11

nitrazepam 7

Nootropil 18

Normison 7

Nortrilen 9

nortriptyline 9; 17

oxazepam 7; 21

paracetamol 29

paroxetine 9

piracetam 18; 19

piroxicam 29

Plaspillen 22; 29

prednisolon 23; 24; 25

primaquine 30

Primperan 20

prochloorperazine 21

pyrimethamine 30

Rescueflow 25

Rivotril 7

Sarotex 9

Scopoderm-pleister 21

scopolamine 21

Seresta 7; 21

Seroxat 9

sertraline 9

Sibelium 18

Sint Janskruidpreparaten 10

spironolacton 22

Stemetil 21

Stesolid 21

Stilnoct 7

Tavonin 13

Tegretol 10

temazepam 7

tobramycine 30

Tryptizol 9

Valium 7; 21

Xanax 7

zinksulfaat 11

Zoloft 9

zolpidem 7

Zovirax 25

Bestellen

NVVS (Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden)

Postbus 129, 3990 DC Houten

tel. 030 - 261 76 16, teksttel. 030 - 261 76 77

fax 030 - 261 66 89

[email protected]

www.nvvs.nl


Postbus 231, 3500 AE Utrecht

tel./teksttel./fax 030 - 695 87 19

[email protected]

www.stichtingplotsdoven.nl