Download - vlinders in de klas

Transcript
Page 1: vlinders in de klas
Page 2: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 1 |

Vlinders in de KlasInleiding

Welkom! bij het project Vlinders. De Klyster wil kinderen graag

betrekken bij de natuur in hun eigen leefomgeving. In Noordoost

Friesland tref je gelukkig nog veel vlindersoorten aan en dat

heeft o.a. te maken met de inrichting van het landschap.

Vlinders zijn mooi en geven een zomers, vrij en vrolijk gevoel. De natuur moet je ervaren

en daarom gaan de kinderen zelf in de klas vlinders van het Groot Koolwitje verzorgen.

Kinderen vinden het fascinerend om mee te maken hoe uit een piepklein eitje een rups kruipt

die niks anders doet dan eten, eten en nog eens eten om uiteindelijk te veranderen in een

pop waaruit op een dag een mooie vlinder tevoorschijn komt. Een onuitwisbare indruk!

Veel plezier bij dit project !

Marjolein Staal

NME-coördinator

Wat hoort bij dit project• deze lesbrief

• ei-rups-pop-pakket

• poster met verzorgingsinstructies

• vlinderherkenningskaart

• loep

• vlinderhotel

Wat moet u zelf regelen• onbespoten kool

• zacht penseel en lepel voor verplaatsen rupsjes

• keukenpapier

• materiaal voor de lessen

Voor wie is dit project bedoeldGroep 3 van de basisschool

EvaluatieIn deze lesbrief treft u een evaluatieformulier aan. Wilt u dit formulier invullen en opsturen?

U kunt dit ook digitaal doen: www.klyster.nl/evaluatie/vlinders

Page 3: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 2 |

Door wie is dit project mogelijk gemaakt?Het project “Natuur in de Klas: Vlinders” is een initiatief van NME-Centrum De Klyster en samen-

gesteld door Marjolein Staal, NME-coordinator. De Klyster is het intergemeentelijk Centrum voor

Natuur en Milieu-educatie van de gemeenten Dongeradeel, Dantumadeel en Kollumerland c.a.

Het ei-rups-poppakket en de lessuggesties werden betrokken van De Vlinderstichting uit

Wageningen. Tekst en muziek van het liedje “Flinterke nim my mei” is van Henk van der Meer.

De vlinderhotels zijn gemaakt door Pieter van der Galiën en Gjelt Wiersma, vrijwilligers van

De Klyster.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van Connecting Hands, in de agogische

zorg (www.connectinghands.nl)

De lesbrief is bestemd voor de scholen uit de klysterregio die lid zijn van De Klyster. Derden

mogen niet zonder voorafgaande toestemming gebruik maken van ons educatief materiaal.

Vragen?Bel dan met NME-Centrum De Klyster 0511-425555 en spreek de voicemail in. U wordt z.s.m.

teruggebeld. Of mail [email protected]

Meer weten?www.klyster.nl kijk bij “links”

www.vlinderstichting.nl voor achtergrondinformatie en lessuggesties.

Page 4: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 3 |

Verzorgingsinstructies

Eitjes, rupsen, poppen en vlinders hebben ieder hun eigen verzorging nodig. Wat moet u nu precies doen met wat? Op deze pagina staat alles op een rijtje. Deze informatie is tevens te vinden op de poster.

Wat doet u met de eitjes?

De eitjes vindt u in het petrischaaltje bij de poppen. Ze zitten als een

kluitje gele bolletjes op een stukje koolblad. Leg dit koolblad, met de

eitjes naar boven, op een vers koolblad. De rupsen die uit de eitjes

kruipen, kunnen dan meteen aan het verse voedsel beginnen.

Net uitgekomen rupsjes zijn zo klein dat ze met het blote oog bijna

niet te zien zijn. Het lijkt alsof er wat vuil op het blad zit. Voordat ze

blad gaan eten, eten ze eerst hun eigen eitje op. Als de eitjes dus verdwenen zijn, zijn de rupsjes waar-

schijnlijk uitgekomen en moet u er goed op letten ze niet per ongeluk weg te gooien.

Wat doet u met de rupsen? De rupsen uit het pakketje moet u voorzichtig op een koolblad

zetten. Dat kunt u het beste doen door ze met een penseel op een

lepel te schuiven. Als u ze tussen de vingers oppakt, gaan ze snel

kapot. U kunt ook de oude blaadjes met de rupsen naast de nieuwe

leggen. Dan lopen ze er zelf naar toe. Voor kleine rupsjes is die

manier altijd het beste.

Wat doet u met de poppen?

De poppen uit het pakket kunt u op een dekseltje, waarin een stukje

keukenpapier ligt, in het vlinderhotel leggen. Leg een takje in het

dekseltje, tegen de zijkant van het vlinderhotel omhoog. De vlinders

die uit de pop komen, hebben nog natte en opgevouwen vleugels. Ze

moeten langs het takje omhoog kruipen om hun vleugels op te pom-

pen en te laten drogen.

Page 5: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 4 |

Wat doet u met de vlinders?

De vlinders die uitkomen kunt u gelijk vrijlaten. Een vlinder met

dichtgeklapte vleugels kan voorzichtig worden opgepakt door de

vleugels licht tussen wijs- en middelvinger te klemmen. Er blijven altijd

wat schubben aan uw vingers zitten en nieuwe schubben groeien niet

meer aan, dus het beste is om de vlinders zo weinig mogelijk op te

pakken.

U kunt de vlinders ook in het vlinderhotel laten tot ze eitjes hebben

gelegd. Er moet dan een schaaltje suikerwater in het vlinderhotel

worden gezet. Een goede manier is om een sponsje in het suikerwater te leggen. De Vlinders kunnen dan

met hun roltong het suikerwater uit het sponsje zuigen. De eerste dagen hebben de vlinders nog geen

honger, omdat ze als rups al zoveel blaadjes hebben gegeten. Na een paar dagen leggen ze nieuwe eitjes

en dan begint de hele cyclus opnieuw.

Schoonmaken

Tijdens de kweek moet regelmatig (om de dag) goed schoongemaakt

worden om ziektes te voorkomen. Maar daar mag geen schoonmaak-

middel voor gebruikt worden. Daar gaan de dieren dood van. Een

vochtig doekje is genoeg. De ronde donkergroene korrels zijn poep-

jes van de rupsen (geen eitjes) en moeten worden verwijderd. Door

onderin het vlinderhotel keukenpapier te leggen, kunt u dit makkelijk

doen. Ook moeten de koolbladeren regelmatig ververst worden.

Losse bladeren moeten dagelijks vervangen worden, planten in een

vaas als ze verwelken en planten in een pot als ze kaal gevreten zijn. Verder mag het vlinderhotel niet in

de volle zon staan. Daar kunnen de dieren niet tegen.

Tip: sier het vlinderhotel op met een vaasje bloemen.

Page 6: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 5 |

AchtergrondinformatieEi

Vlinders beginnen hun leven als eitjes. Deze eitjes worden door een bevrucht vrouwtje gelegd op

een plant. Maar niet op zo maar een willekeurige plant, de vlinder kiest die plant zorgvuldig uit. Ze

legt de eitjes op de plant die de rupsen lekker vinden. Zo’n plant wordt de waardplant genoemd.

Lang niet alle planten komen als waardplant in aanmerking, want de meeste rupsen zijn kieskeurige

eters. Sommige soorten lusten zelfs maar één of enkele soorten planten. Dit is bijvoorbeeld het geval

met de rupsen van de Dagpauwoog. Deze lusten alleen maar brandnetels! Rupsen van het koolwitje

eten het liefst ...... Kool.

Er zijn veel soorten eitjes.

RupsZodra de rupsen uit de eitjes gekropen zijn, zoeken ze de waardplant op en beginnen te eten.

Rupsen eten veel en zijn daarvoor goed uitgerust: ze hebben grote kaken. Bij etende rupsen zijn deze

kaken zelfs met het blote oog goed te zien.

Door het vele eten groeien de ruspen pijlsnel. Omdat hun huid echter niet kan meegroeien, barsten

ze na verloop van tijd letterlijk uit hun vel. Onder de oude huid heeft zich dan al een nieuwe, grotere

huid gevormd, die na het afstropen van de oude huid te voorschijn komt. Dit vervellen doen de

rupsen in hun leven zo’n vier tot zes keer.

PopZodra een rups groot genoeg is, zoekt hij een geschikt plaatsje om te verpoppen. De eerste rupsen

van de dagvlinders verpoppen zich door middel van een laatste vervelling. Onder de oude huid komt

de pop te voorschijn. Slechts enkele soorten spinnen een cocon. In de pop verandert de rups in een

vlinder. Ook uitwendig is er af en toe activiteit waar te nemen, want veel poppen kunnen hun

achterlijf bewegen. Dit doen zij als ze gestoord worden.

Enkele dagen voordat de pop uitkomt, zijn de vleugelkleuren van de

vlinder al zichtbaar door de pophuid heen. Op een gegeven moment

barst de pop open en komt de vlinder eruit. Als ze pas uit de pop

zijn gekropen zien vlinders er nat en verfomfaaid uit. Om te kunnen

vliegen moeten zij eerst hun vleugels oppompen en laten drogen.

Page 7: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 6 |

VlinderGedurende hun leven voeden de meeste vlinders zich met nectar. Dit is een stroperig vocht, dat ze

met hun lange, holle roltong uit bloemen opzuigen. De planten waarbij zij dit doen worden nectar-

planten genoemd. Maar anders dan bij rupsen is het eten niet de hoofdzaak in hun bestaan.

Bij vlinders is de hoofdzaak de voortplanting. De mannetjes en vrouwtjes zoeken elkaar op en paren.

Daarna gaan de bevruchte vrouwtjes op zoek naar een plaatsje om hun eitjes af te zetten, zodat de

cyclus weer van voren af aan kan beginnen.

Page 8: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 7 |

LessuggestiesLessuggestie 1: Vlinders in de Klas

Materialen: Vlinderhotel met eitjes, rupsen, poppen en vlinders

Werkvorm: Groepjes en kringgesprek

Tijdsduur: 5 minuten per dag

Uitvoering: Een vlinderhotel trekt de aandacht. Zorg dat er elke dag even tijd is om met

de kinderen naar de eitjes, rupsen, poppen en vlinders te kijken.

• Zijn er al eitjes uitgekomen?

• Hebben de rupsen veel gegeten en gepoept?

• Zijn er rupsen verveld of verpopt?

• Veranderen de kleuren van de pop al?

Lessuggestie 2: Rupsen observerenMaterialen: Vlinderhotel, een aantal potjes of bakjes, loep, tekenspul,

voor de docent: werkblad “Anatomie”

Werkvorm: Groepjes en individueel

Tijdsduur: Half uur

Uitvoering: Geef elk groepje een bakje met rupsen op een koolblaadje. Laat de kinderen

de dieren rustig bekijken, liefst met een loep. Laat ze goed kijken naar de kop

(kaken), de poten (echte poten, neppoten en naschuiver), de segmenten, hoe

de rups loopt en hoe hij eet. Grote rupsen mogen ze voorzichtig over hun

hand laten lopen. Eventueel kan ook een groepje naar de eitjes, de poppen

en/of vlinders in het vlinderhotel kijken. Vooral eitjes en kleine rupsjes moeten

wel heel voorzichtig worden behandeld. Als ze uitgekeken zijn kunnen ze een

tekening maken van de rupsen.

Tip: teken de rups van het werkblad op het bord en benoem na afloop de

verschillende onderdelen.

Lessuggestie 3: Het vlinderhotel verzorgenMaterialen: Vlinderhotel, poster

Werkvorm: Groepjes

Tijdsduur: Kwartier per dag

Uitvoering: Elke dag heeft een groepje de zorg voor het vlinderhotel. Op de poster kunnen

de leerlingen zien wat ze moeten doen. De kinderen zullen nog wel geholpen

moeten worden. In een logboek of op de poster kunnen de kinderen

bijhouden wat ze hebben gedaan en wat er in het hotel veranderd is. Per dag

kunnen ze noteren: datum en tijd, hoeveel rupsen zijn er, wat doen de rupsen,

zijn er rupsen verpopt, waar zitten de poppen, etc.

Page 9: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 8 |

Lessuggestie 4: De VlinderMaterialen: werkblad “hoe ziet een vlinder eruit?”, gekleurd papier, schaar, lijm, eventueel

kleurpotloden

Werkvorm: Individueel en klassikaal

Tijdsduur: Half uur

Uitvoering: De leerlingen knippen de onderdelen van een vlinder uit en plakken ze op het

vel papier, zodat er een vlinder ontstaat. Tel samen hoeveel vleugels(4) en

voelsprieten (2) een vlinder heeft. Kijk in het vlinderhotel hoeveel poten (6) hij

heeft. De kinderen mogen de vlinder mooi opkleuren.

Lessuggestie 5: De levenscyclusMaterialen: vlinderhotel, werkblad “van eitje tot vlinder”, schaar, papier, lijm

Werkvorm: Individueel en klassikaal

Tijdsduur: Half uur

Uitvoering: De leerlingen kijken elke dag in het vlinderhotel om te ontdekken wat er

gebeurt. Praat met de kinderen over de metamorfose van ei tot vlinder. De

leerlingen beelden uit hoe een rups een vlinder wordt.

De leerlingen knippen de plaatjes van het werkblad uit en plakken ze in de

goede volgorde. Daarna kunnen ze ze inkleuren.

Lessuggestie 6: Vlinders vouwenMaterialen: Vouwblaadjes, gekleurd stevig papier, lijm, kleurpotloden of stiften

Werkvorm: Individueel of in groepjes

Tijdsduur: Half uur

Uitvoering: Er zijn 3 varianten. Je kunt de vlinders gebruiken als raamdecoratie, mobiel of

er een groepswerk op een groot stuk papier van maken. Ter voorbereiding

kunt u steeds in stappen voorgevouwen vouwblaadjes opplakken, zodat de

kinderen deze stap voor stap zelfstandig na kunnen maken.

Page 10: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 9 |

Variant 1Neem twee vouwblaadjes waarin je een schuine vouw maakt (stap 1 en 2) en plak ze met

de open punten tegen elkaar aan op een papier (stap 3). Met potlood of snippers kunnen de

kinderen er vervolgens een vlinder van maken en de vleugels versieren.

Variant 2Neem 4 vouwblaadjes waarin je een schuine vouw maakt (stappen 1 en 2) en plak de vouw-

blaadjes op zo’n manier tegen elkaar, dat er twee ‘vierkanten’ ontstaan die met één punt

tegen elkaar zitten (stap 3). Het geheel kunnen de kinderen weer gaan versieren en zo kan

vlinder 2 ontstaan.

Variant 3Neem vijf vouwblaadjes in bijv. drie verschillende kleuren en vouw deze allemaal tot vliegers

(stappen 1, 2, 3 en 4). Plak twee keer twee vliegers met de lange kant aan elkaar. Hierna plak

je de scherpe punten tegen elkaar (stap 5). De vijfde vlieger komt over deze punten heen,

en zo ontstaat een mooie vlinder, die de kinderen weer naar eigen inzicht kunnen versieren.

Page 11: vlinders in de klas

Vlinders in de Klas | 10 |

Lessuggestie 7: Frysk Sjonge fan in fl interferske en wurdsjes stimpeljeMateriaal: Ferske oer de fl inter, sjoch wurkblêd “Flinterke”

Wurkfoarm: Mei de hiele groep

Tiid: Heal oere

Utfi ering: Sjonge en útbyldzje. Sjong mei de bern it ferske “Flinterke nim my mei”.

It ferske kin ek sjongendewei útbylde wurde. De learkrêft begjint allinich te

sjongen en kiest bij “tegearre mei dy” in bern út. Tegearre byldzje se

“omheech” (op’e teannen stean) en “omleech” (yn’e hoksen) út. No begjinne

dizze twa wer te sjongen en kieze elts wer in bern út. Sa komme der hyltiid

mear bern (fl inters) bij.

Stimpelje. De bern krije it wurkblêd mei it ferske en stimpelje wurdsjes nei fan

it skoalboerd lykas: rûp, aai, fl in-ter, wjuk, blom.

Lessuggestie 7: Frysk Sjonge fan in fl interferske en wurdsjes stimpelje

Page 12: vlinders in de klas
Page 13: vlinders in de klas
Page 14: vlinders in de klas
Page 15: vlinders in de klas
Page 16: vlinders in de klas

EvaluatieDe Klyster wil graag weten wat u en uw leerlingen van het project hebben gevonden. Tips, suggesties, verbeterpunten, alles is welkom, want hiermee kunnen we de kwaliteit verbeteren. Wilt u daarom dit formulier invullen en opsturen naar De Klyster? Het invullen van het formulier kan ook digitaal. Surf naar www.klyster.nl/evaluatie/vlinders

Naam school:

Leerkracht:

Groep: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . met . . . . . . leerlingen

1. Wat vindt u van de lesbrief? onvoldoende voldoende goed zeer goed

2. Hoe beoordeelt u het geleverde materiaal? onvoldoende voldoende goed zeer goed

3. Hoe beoordeelt u de verzorgingsinstructies? onvoldoende voldoende goed zeer goed

4. Hoe beoordeelt u de rol van De Klyster in dit project? onvoldoende voldoende goed zeer goed

5. Kunt u kort beschrijven wat de kinderen van het vlinderproject hebben gevonden?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Hebt u tips, suggesties, verbeterpunten?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7. Wat voor cijfer geeft u het totale project Vllinders in de Klas? (kies uit een cijfer tussen 1 en 10)

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Heeft u leuke verhalen of foto’s over dit project. Dan houden we ons aanbevolen! [email protected]

Hartelijk bedankt voor het invullen. U kunt dit formulier sturen naar:NME-Centrum De KlysterDoniaweg 959104 GK DAMWALD

U kunt het formulier ook digitaal invullen. U vindt dit formulier op onze site www.klyster.nl/evaluatie/vlinders