Download - van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

Transcript
Page 1: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

nieuwsvan het lectoraat Crisisbeheersing

1december 2017

Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Doelstelling van het lectoraat is het ontwikkelen en delen van kennis en kunde op het brede terrein van de crisisbeheersing ten behoeve van bestuurders, hulpdiensten (brandweer, politie, ambulancezorg/GHOR) en gemeentelijke diensten, maar ook van al die andere actoren die tijdens een crisis een rol kunnen spelen. Dit gebeurt door onderzoek en evaluaties te verrichten en informatie en kennis zo breed mogelijk beschikbaar te stellen en te delen.

Met deze nieuwsbrief informeren wij u graag over actuele thema’s en lopende onderzoeken. Ook willen wij u op deze manier op de hoogte brengen van verschenen publicaties en van kennisevents.

Recent verschenen publicaties

Jaarboek Lessen uit crises en mini-crises 2016Eind november 2017 verscheen het vijfde jaarboek in de reeks Lessen uit crises en mini-crises. Ook in deze editie wordt weer ingezoomd op vijftien bijzondere gebeurtenissen, deze keer uit het jaar 2016. De aandacht gaat uit naar verschillende gezondheidscasus, zoals de ophef over het rubbergranulaat op kunstgrasvelden en de uitstoot van DuPont/Chemours. Ook de onrust vanwege de Zaanse straatvlogger, de branden in Krabbendijke en Someren en het stuwincident bij Grave komen aan bod. Centraal staat steeds de vraag, welke dilemma’s speelden en wat we hiervan kunnen leren voor toekomstige situaties.

Lessen uit crises en mini-crises 2016 is geschreven voor bestuurders en professionals werkzaam op het terrein van crisisbeheersing en veiligheidsmanagement. De publicatie is uitgebracht bij Boom uitgevers Den Haag en te bestellen via www.boombestuurskunde.nl

Lessen uit crises en mini-crises 2016

Rugdikte xx mm – 13-09-2017 – Textcetera

Lessen u

it crises en

min

i-crises 2016

ISBN 978-94-6236-800-2

9 789462 368002

In deze vijfde editie in de reeks Lessen uit crises en mini-crises

van het lectoraat Crisisbeheersing worden vijftien bijzondere

gebeurtenissen uit het jaar 2016 beschreven en beschouwd.

De aandacht gaat uit naar verschillende gezondheidscasus,

waaronder de ophef over het rubbergranulaat op kunstgras-

velden en de uitstoot van DuPont/Chemours. Maar ook de

onrust vanwege de Zaanse straatvlogger, de hagelstorm in

Zuidoost-Brabant, de branden in Krabbendijke en Someren,

de treinongevallen in Dalfsen en Winsum en het stuw incident

bij Grave komen aan bod. Daarnaast is er aandacht voor de

aanslagen in Brussel en de terreurdreiging rond Schiphol.

In elk hoofdstuk wordt getracht een dilemma of thema

bloot te leggen dat ook in toekomstige situaties een rol zou

kunnen spelen. Bestuurders en professionals werkzaam op

het terrein van crisisbeheersing en veiligheidsmanagement

kunnen hier hun voordeel mee doen. In het inleidende

hoofdstuk worden de rode draden uit de casus belicht.

Centrale thema’s zijn: omgaan met onzekerheid en met

maatschappelijke en politieke onrust, de rol van veiligheids-

regio’s, ketenpartners en burgers, de juridische en financiële

verwikkelingen die na (mini-)crises volgen en het belang van

continuïteit.

RedactieMenno van DuinVina Wijkhuijs

OM_Lessen_uit_crisis_en_mini-crisis_2016.indd All Pages 13-Sep-17 14:53:54

Page 2: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

2

Recent verschenen publicaties

VenloStormt 2017: risico’s en verantwoordelijkhedenIn juni 2017 deed zich in Venlo, bij de obstacle run VenloStormt, een tragisch ongeval voor. Bij een hindernissenbaan waaraan getrainde professionals deelnamen, kwam een 29-jarige vrouw om het leven. De gemeente Venlo had voor het evenement een vergunning afgegeven, waarin onder meer eisen waren gesteld om de veiligheid van deelnemers en het publiek te waarborgen. Naar aanleiding van het tragische ongeval heeft de gemeente Venlo het lectoraat Crisisbeheersing gevraagd een evaluatie te verrichten van het vergunningverleningsproces.Aangezien dit soort evenementen in ons land steeds meer plaatsvinden, richt het lectoraat zich in de evaluatie met name op ‘vooruit’ kijken. Welke mogelijke lessen kunnen uit de gebeurtenis worden getrokken voor een volgende keer en wat kunnen betrokkenen doen om dergelijke evenementen goed te laten verlopen? Uitdagingen en handelingsperspectieven vindt u in het begin december verschenen rapport VenloStormt 2017: risico’s en verantwoordelijkheden.

> VenloStormt 2017: risico’s en verantwoordelijkheden

Plug-in kennissessie ‘Lessen uit crises en mini-crises 2016’De vijfde uitgave werd op 21 november gepresenteerd tijdens een plug-in kennissessie. Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen en voorzitter van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid, ontving het eerste exemplaar uit handen van lector Crisisbeheersing Menno van Duin. Tijdens de plug-in sessie vertelden betrokkenen bij de geanalyseerde incidenten over hun ervaringen.

Page 3: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

3

Recent verschenen publicaties

Handboek Basisinformatie regionale crisisbeheersingIn het handboek Basisinformatie regionale crisisbeheersing worden de basisbeginselen van de regionale crisisbeheersing beschreven en uitgelegd. Het dient als wegwijzer voor de grote hoeveelheid documenten – van richtlijnen tot handleidingen, leidraden, modellen en referentiekaders – die in de afgelopen jaren over de regionale crisisbeheersing is verschenen. De meerwaarde van het handboek zit in de samenhang die in de bestaande documentatie wordt aangebracht en in het toegankelijk maken van deze documenten. Met het nieuwe handboek wordt beoogd een gebruiksvriendelijk overzicht te geven van de huidige kennis over de (voorbereiding op de) rampenbestrijding en crisisbeheersing in Nederland, voor zover het de verantwoordelijkheden van de veiligheidsregio’s en hun ketenpartners betreft. De publicatie is bedoeld voor allen die (gaan) werken op het terrein van de regionale crisisbeheersing. Maar ook voor anderen kan het een handzaam naslagwerk zijn. De publicatie omvat de huidige wet- en regelgeving en inzichten op het terrein van de regionale crisisbeheersing. Omdat beide aan verandering onderhevig zijn, zal het handboek na verloop van tijd worden geactualiseerd.

> Basisinformatie regionale crisisbeheersing

Hagelstenen zo groot als tennisballenIn opdracht van Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost heeft het lectoraat Crisisbeheersing de bestuurlijke en operationele samenwerking geëvalueerd naar aanleiding van de zware hagelstorm op 23 juni 2016. De hagelbuien die toen over Zuidoost-Brabant trokken, veroorzaakten met name in de gemeenten Asten, Bergeijk, Heeze-Leende en Someren enorme schade aan land- en tuinbouwbedrijven en aan particuliere en publieke eigendommen. De hulpdiensten en gemeenten pakten de situatie op, maar zagen aanvankelijk geen noodzaak tot opschaling. Pas de volgende dag en ook de dagen erna werden de gevolgen van het noodweer duidelijk. Er was niet alleen veel schade, er was ook sprake van een asbestprobleem. Het herstel ging langzaam; bedrijven raakten in financiële problemen. De evaluatie laat onder meer zien dat er bij een eerdere opschaling naar GRIP 4 een betere afstemming had kunnen plaatsvinden van alle activiteiten die vanuit de gemeenten werden geïnitieerd. Een toelichting van de resultaten vindt u in het rapport Hagelstenen zo groot als tennisballen.

> Hagelstenen zo groot als tennisballen

Page 4: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

4

Lopende onderzoeken

Samenhang in risico’s op nationaal en regionaal niveau: een verkennend onderzoekHet lectoraat Crisisbeheersing doet een verkennend onderzoek naar de aansluiting tussen de regionale risicoprofielen en het Nationaal Veiligheidsprofiel (NVP). Aanleiding voor dit onderzoek was de observatie dat het realistisch is dat we in de toekomst meer en meer te maken krijgen met rampen en crises waarbij de regiogrenzen geen of slechts in beperkte mate een rol spelen. Voorbeelden hiervan zijn overstromingen, uitval van de vitale infrastructuur en stralingsincidenten. Momenteel ontbreekt echter een gezamenlijk perspectief op deze risico’s. Hoewel het NVP en de regionale risicoprofielen in methodiek op elkaar lijken, zijn er verschillen in inhoudelijke focus, in proces en aanpak, in doorlooptijd en in de besluitvormingscyclus.De vraag is dan ook of dit problemen oplevert in de praktijk en of een gezamenlijk perspectief op risico’s, die evident bovenregionaal van aard zijn, wenselijk is.

Evaluatie GRIP 4 bij Fort OranjeIn opdracht van Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant evalueert het lectoraat Crisisbeheersing het crisismanagement rondom de sluiting van camping Fort Oranje. Deze camping ligt in de gemeente Zundert en is vooral bekend als verzamelplaats van criminele praktijken en belastingontduiking. In juni 2017 kondigde de eigenaar aan alle bewoners op straat te zetten. Vanwege een dreigende sociale calamiteit besloot de voorzitter van Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant nog diezelfde dag om op te schalen naar GRIP 4. Het beheer van de camping werd de volgende dag overgenomen door de gemeente Zundert. Onze evaluatie dient inzicht te bieden in de vraag in hoeverre opschaling naar GRIP 4 verstandig en waardevol was. De resultaten van deze evaluatie verwachten wij binnenkort te publiceren.

Evaluatie crisisbeheersing orkaan IrmaOp woensdag 6 september 2017 werden Caribisch Nederland (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) en Sint-Maarten (een zelfstandig land binnen het Nederlandse Koninkrijk) getroffen door orkaan Irma. De gevolgen voor de bevolking waren enorm. Vrijwel alle belangrijke infrastructurele voorzieningen lagen geheel of grotendeels plat en zo’n zeventig procent van de woonhuizen was zwaar beschadigd of ingestort. Van het Departementaal Coördinatiecentrum Crisisbeheersing van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (DCC-IenW) vergden de crisisbeheersing en noodhulp de grootste inzet sinds jaren, zowel in menskracht als in materieel. In opdracht van het DCC-IenW evalueert het lectoraat het door het ministerie geleverde crisismanagement na orkaan Irma. De focus ligt hierbij op wat er geleerd kan worden van de onderlinge samenwerking binnen het ministerie, en van de samenwerking met niet-IenW betrokkenen bij deze crisis op niet-Europees Nederlands grondgebied.

Page 5: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

5

Eerder verschenen publicaties

Veerkrachtig omgaan met aanslagen: een advies voor bestuurdersTerrorisme is op dit moment in Europa – en dus ook in Nederland – een verschijnsel waar we rekening mee moeten houden. Bij een aanslag spelen naast het Rijk ook lokale autoriteiten een essentiële rol. Omdat lokale bestuurders de impact van een terroristische aanslag in hun gemeente kunnen beperken, publiceerde het lectoraat Crisisbeheersing afgelopen zomer in samenwerking met de Onderzoeksgroep Recht & Veiligheid van de Hogeschool Inholland de handreiking Veerkrachtig omgaan met aanslagen: een advies voor bestuurders.In deze handreiking wordt ingegaan op de reacties die burgers na een terroristische aanslag vertonen en worden concrete handelingsperspectieven geboden waarmee bestuurders nadelige gevolgen van een terroristische aanslag kunnen tegengaan. Het lokale bestuur kan op die manier een bijdrage leveren aan de veerkracht van de samenleving.

De handreiking is te bestellen in de webshop van het IFV of te downloaden:

> Veerkrachtig omgaan met aanslagen: een advies voor bestuurders

Plug-in kennissessie ‘Bevolkingszorg tijdens en na acute crisissituaties’Op 12 juni 2017 organiseerde het lectoraat een plug-in kennissessie over de aanpak van bevolkingszorg tijdens en na acute crisissituaties. Het thema werd besproken aan de hand van twee concrete casus: de vluchtelingencrisis van 2015-2016 en de hagelstorm die in juni 2016 over Zuidoost-Brabant trok. In twee paneldiscussies onder leiding van lector Crisisbeheersing Menno van Duin deelden direct betrokkenen uit de desbetreffende gemeenten hun lessen en ervaringen met de zaal. Aansluitend vonden twee verdiepende workshops plaats. De plug-in sessie leerde dat gemeenten – ook bij lokale gebeurtenissen met een maatschappelijke impact – de GRIP-structuur (kunnen) gebruiken om de samenwerking tussen alle betrokken partijen te coördineren.

Bekijk presentaties en verslag plug-in kennissessie Bevolkingszorg

Page 6: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

6

Eerder verschenen publicaties

Vluchtelingencrisis 2015: Lessen uit de crisisnoodopvang In 2015 kreeg Nederland, net als andere Europese landen, te maken met grote aantallen vluchtelingen die zich aan de grens meldden om asiel aan te vragen. Omdat de centrale opvang vol zat, werd aan in totaal 6000 mensen in vele tientallen gemeentelijke crisisnoodopvanglocaties opvang geboden; vaak voor een langere periode en in verschillende locaties.

In het kader van het Kennisprogramma Bevolkingszorg heeft het lectoraat Crisisbeheersing onderzoek verricht naar de ervaringen die gemeenten bij de organisatie van opvanglocaties voor vluchtelingen hebben opgedaan. Daarbij is aandacht besteed aan de samenwerking en de informatie-uitwisseling tussen de vele betrokken partijen en de communicatie richting de lokale bevolking. In de rapportage Vluchtelingencrisis 2015: Lessen uit de crisisnoodopvang wordt van dit onderzoek verslag gedaan. Daarbij wordt ook ingegaan op de vraag wat de ervaringen betekenen voor de competenties van bevolkingszorgfunctionarissen.

> Vluchtelingencrisis 2015: Lessen uit de crisisnoodopvang

Page 7: van het lectoraat Crisisbeheersing - IFV€¦ · Crisisbeheersing december 2017 1 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid

ColofonRedactie: Menno van Duin, Jana Domrose, Vina Wijkhuijs

Graag houden wij u op de hoogte van onze actuele onderzoeken, publicaties en kennisevents. Op www.ifv.nl/lectoraatcrisisbeheersing vindt u de meest actuele informatie. Via [email protected] kunt u zich aanmelden voor deze nieuwsbrief, die zo’n twee tot drie keer per jaar zal verschijnen. Als u de nieuwsbrief niet meer digitaal wenst te ontvangen, kunt u dat ook aangeven.

7

Te verschijnen in 2018

Eigentijdse gemeentelijke crisisbeheersingOok voor 2018 staat al een aantal publicaties gepland. Ten eerste een publicatie over wat wij noemen ‘eigentijdse’ gemeentelijke crisisbeheersing. In dit verkennend onderzoek beschrijven wij de wijze waarop gemeenten inspelen op de (deels uiteenlopende) beleving en behoeften van betrokkenen bij lokale mini-crises.

Vijf jaar lessen uit crises en mini-crisesVerder verwachten wij in 2018 in de reeks Lessen uit crises en mini-crises een lustrumeditie te publiceren, waarin wij op basis van vijf jaarboeken terugblikken op ontwikkelingen in de crisisbeheersing. Ook zullen wij in deze publicatie enkele bijzondere soorten mini-crises nader beschouwen die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan.

IFV Kennissymposium op 23 januari a.s.Op 23 januari a.s. vindt de derde editie van het IFV Kennissymposium plaats. Menno van Duin neemt de aanwezigen mee in de trends uit vijf jaar lessen uit crises en mini-crises. Wilt u het symposium bijwonen? Bekijk meer info over programma en aanmelding op www.ifv.nl

Ten slotte

Het lectoraat Crisisbeheersing kijkt terug op een leerzaam jaar 2017. In samenwerking met verschillende partners hebben wij weer een bijdrage kunnen leveren aan het verwerven van kennis en inzichten binnen het domein van fysieke veiligheid en crisisbeheersing. Ook hebben wij op vele plaatsen deze kennis uitgedragen. Uiteraard hopen wij deze samenwerking met gemeenten, veiligheidsregio’s en hun partners in 2018 voort te zetten.

Wij wensen u prettige feestdagen en een gelukkig nieuwjaar!