Download - Sien Winters Slotwoord - Steunpunt Wonen · Studiedag 'Woonsurvey 2018': 25 april 2019 Sien Winters: Slotwoord 1 Slotwoord Sien Winters De kracht van het woord zit in de herhaling.

Studiedag 'Woonsurvey 2018': 25 april 2019 Sien Winters: Slotwoord

1

SlotwoordSien Winters

De kracht van het woord zit in de herhaling. Daarom gebruiken we dit laatste kwartier van deze studiedag om nog eens kort samen te vatten wat hier gezegd is, en om hier en daar nog een uitroepteken te plaatsen.

Veel van wat we hoorden, wisten we eigenlijk al. O.a. dat in één van de meest welvarende delen van de wereld een groot deel van de bevolking nog steeds onvoldoende inkomen heeft om menswaardig te wonen. Dat nog altijd ongeveer 1 op 10 woningen in slechte staat blijft. En dan spreken we hier nog niet over wie niet in het grote boek van de overheid is ingeschreven, omdat hij of zij dakloos is, op de vlucht voor oorlog of voor agressie in het gezin, ….De cijfers duwen ons nog maar eens met de neus op de feiten. We mogen hier niet aan wennen. We moeten op dezelfde nagel blijven kloppen.


2

Het is logisch dat in zo’n situatie het woord ‘wooncrisis’ valt. Toch denk ik dat we moeten opletten met dit zo te benoemen. Want dan creëer je misschien de illusie dat het probleem zich alleen op de woningmarkt bevindt, en de oplossing in het woonbeleid, en dat is een te gemakkelijke analyse. Ik kom daar dadelijk op terug.

Een positief punt is dat de situatie niet is verslechterd. Gemiddeld gezien is de kwaliteit van de woningen erop vooruit gegaan: comfort en uitrusting verbeterden, de fysische staat verbeterde, de vochtproblematiek nam af, de isolatie verbeterde … Tegelijk is die verbetering niet ten koste gegaan van de gemiddelde betaalbaarheid: inkomens hielden gelijke tred met de woonuitgaven. Het is de eerste keer sinds er evoluties gemeten worden (de eerste cijfers zijn van 1976), dat de betaalbaarheid niet achteruit gaat.

Is dit te danken aan het woonbeleid? Ik kan daar geen zuiver antwoord op geven. Het beleid levert zeker een bijdrage. Door huisjesmelkerij aan te pakken, door bijkomende sociale woningen te bouwen, door huursubsidies toe te kennen en uit te breiden. De voorbije jaren zijn stappen vooruit gezet. Maar als we kijken naar de omvang van de problematiek, dan moeten we er ons bewust van zijn dat het woonbeleid alleen maar de noodzakelijke kentering teweeg kan brengen als er veel grotere budgettaire impulsen komen.

Het grote werk gebeurt ook elders. In de economie, die zorgt voor werk en inkomen. In de sociale bescherming, die ervoor moet zorgen dat iedereen een degelijk inkomen heeft, ook wie niet kan werken. In publieke voorzieningen als scholen en gezondheidszorg die voor iedereen toegankelijk moeten zijn en zo armoede en uitsluiting moeten tegengaan… Het is daar dat de verdeling van middelen over mensen plaats vindt. Het is die verdeling waar de woningmarkt zich op ent, met een aanbod voor ieders portemonnee. En zo lang die portemonnee op het einde van de maand (of soms halfweg de maand al) zo goed als leeg is, zal de woningmarkt ondermaatse woningen blijven voorzien.


3

Als mensen middelen hebben, zal de woningmarkt wel komen met oplossingen. Zie wat er is gebeurd op vlak van woningkwaliteit. De verbetering van de kwaliteit in de kernen van steden en dorpen is het gevolg van een duidelijke vraag naar goede en goed gelegen appartementen, die uitgaat van een toenemend aantal alleenstaanden en eenoudergezinnen en van nieuwe generaties ouderen met andere woonvoorkeuren dan vorige generaties. Ze houden nog steeds aan hun eigen woning. Maar het begrip ‘eigen woning’ kreeg voor hen mogelijk een andere inhoud. Het is niet meer zoals vroeger de enige woning waar ze hun hele leven in hebben doorgebracht. De woning is niet meer (zoals vroeger vaak) gebouwd met eigen handen. Mensen brengen hun vrije tijd nu ook graag door op een terras en in een restaurant. Ze houden van shoppen en op reis gaan. En daarmee kreeg de woning een andere betekenis. De markt heeft hierop ingespeeld met een nieuw aanbod. De appartementen rukken op in elke dorpskern. Oude afgeleefde woningen maken plaats, verdwijnen uit het aanbod. We krijgen een natuurlijke vernieuwing, ook zonder dat de overheid tussenkomt. Dus laat ons dat proces maar zijn gang laten gaan. Maar laat er ons ook niet van verwachten dat dit alle woonproblemen gaat oplossen.

Tegelijk maken de antwoorden op de vragen over ‘Slim wonen en leven’ duidelijk dat wat zich spontaan privaat ontwikkelt, nog lang niet goed genoeg is. Leven in de stad, in een appartement, en nog minder in woonblokken met veel verdiepingen is voor velen niet aantrekkelijk, wekt zelfs weerstand op. De uitrusting en technische kwaliteit mag dan binnen in de nieuwe woningen wel hoog zijn, de kwaliteit van het leven in de bredere betekenis kan beter. Dat kunnen we alleen bereiken als heel de sociale en ruimtelijke omgeving mee evolueert. De uniformiteit en grijsheid moet worden doorbroken, er is nood aan meer groen en open ruimte, een veiliger verkeer en schonere lucht, meer mogelijkheid tot contact met buren, een zorgaanbod in de omgeving voor wie nood heeft aan ondersteuning, … De private sector lijkt nog onvoldoende overtuigd van de opbrengst van dergelijke investeringen, op enkele vooruitgeschoven pionnen na. Ontwikkelaars kiezen liever voor een garage of autostandplaats dan voor gezamenlijke speelruimte voor kinderen. Denkend dat het dat is wat de burger wil. Maar de burger verandert. En het zullen de vooruitgeschoven pionnen zijn die daar op lange termijn garen bij spinnen.


4

De vraag of de transitie er moet komen of niet, is volgens mij niet meer aan de orde. Wie wil zien wat er gebeurt, weet genoeg. Het is veranderen of ondergaan. Letterlijk. De vraag of de burger wel rijp is voor de transitie, is daarmee een foute vraag. We kunnen ons blind staren op de grote meerderheid die nog altijd een vrijstaande woning op de buiten wil, maar daarmee geraken we geen stap verder. We moeten verder met de 53% die wel een parkeerruimte of fietsenstalling wil delen, met de 28% die bereid zou zijn een tuin of een gedeelte van de tuin te delen of de 9% die wel een extra leefruimte wil delen. En zoeken naar nieuwe mogelijkheden om tegemoet te komen aan de vraag naar meer ontmoetingen met buren, naar sociale activiteiten en sociale en culturele diversiteit in de buurt.

Ik onthoud van vandaag ook dat er nood is aan nieuwe woonvormen, een betere publieke infrastructuur en een beter aanbod van openbaar vervoer om te kunnen inspelen op de bereidheid die er blijkt te zijn om private buitenruimte op te geven, om de auto aan de kant te zetten en meer te wandelen en te fietsen. We moeten ruimte maken voor goede voorbeelden, en met die voorbeelden de blik van anderen openen.

Van onze verkozenen mogen we verwachten dat ze zich niet blind laten leiden door wat de meerderheid van de Vlamingen vandaag vraagt. We mogen verwachten dat ze bouwen aan de toekomst van de volgende generaties. En ook hier zullen het de vooruitgeschoven pionnen zijn die er op termijn bij winnen. In een recent interview in De Standaard formuleerde Marcia De Wachter, voormalig directeur van de Nationale Bank, het als volgt: “De geschiedenis toont dat politici die een langetermijnproject geloofwaardig in de markt kunnen zetten, de verkiezingen winnen”. Het was dezelfde boodschap die deze namiddag bleek uit het verhaal van de burgemeester van Vorselaar.


5

Tot slot hoeven we ons niet af te vragen hoe en waar we de transitie moeten beginnen. Want die is gewoon al bezig.

Bijvoorbeeld in de steden, mede onder impuls van de Vlaamse subsidies voor stadsvernieuwing,

Zoals …

Park‐Spoor Noord, Antwerpen


6

Volkstuintjes in de wijk Tondelier, Gent

Wijkfeest in de BrugsePoort, Gent


7

Leuven, waar de voormalige centrale werkplaatsen van de NMBS nu nieuw leven brengen in wat de achterkant van de stad was

Maar ook in kleinere steden …

Toekomstbeeld ‘Stedelijk wonen aan de Leie in Deinze’


8

Toekomstbeeld voor de normaalschoolsite in Lier

Aalst, Immerzeel


9

Of in kleine gemeenten, zoals in Vorselaar, waar de auto van het kerkplein werd geweerd

Voor Na

Of in gewone straten en wijken, waar burgers zelf het initiatief nemen, zoals bij de leefstraten in Gent


10

Ik eindig met enkele beelden van heel ver weg, maar die bedoeld zijn om de verbeelding aan te wakkeren. Ik maakte ze vorig jaar in Osaka.

Osaka is een grijze miljoenenstad, waar mensen als mieren door elkaar wriemelen


11

… tussen hoogbouw van niet tien, maar tientallen verdiepingen.


12

Deze foto heb ik genomen vanaf het dak van gebouwencomplex dat werd opgetrokken op een oude baseball site.


13

Dit is het gebouwencomplex zelf‘Namba Park’


14

Het bevat o.a. een winkelcomplex van8 verdiepingen, maar ook een kantoorgebouw van 30 verdiepingen (links)

De lift van het kantoorgebouw geeft uit op een terras in de schaduw en met een automaat met gekoelde dranken


15

Er zijn ook twee restaurants in open lucht, een unicum in dit land waar alles achter gesloten deuren gebeurt.

Winkelbezoekers en kantoorbedienden maken er een wandeling of eten er hun meegebrachte sushi.

Het geluid kan ik er u niet meer bij geven, maar hier kwetterden vogels en er vlogen kleurrijke vlinders.

Als dit de stad van de toekomst verbeeldt, wie zou hier dan nietwillen wonen?


16

We hopen u met deze positieve beelden te kunnen inspireren.

Dank voor uw aanwezigheid!