Download - Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Transcript
Page 1: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander
Page 2: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Geen zelf, geen ander

Page 3: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Geen zelf, geen ander

over non-dualiteit en bevrijding

Richard Sylvester

samsara

Page 4: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

© Richard Sylvester 2005

Oorspronkelijke uitgave: Non-Duality Press Oorspronkelijke titel: I hope you die soon ©Nederlandse uitgave: Samsara Uitgeverij bv, 2013

Vertaling: Han van den Boogaard Omslagontwerp: Erik Thé: www.erikthedesign.com Lay-our: Studio 28, Hillegom

ISBN: 978-94-91411-06-9 I Nur 728

Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden zonder schriftelijke toestemming van: Samsara Uitgeverij bv Herengeacht 341, 1 016 AZ Amsterdam www.samsarabooks.com

Het is niet gemakkelijk om een boek

over niets te schrijven.

Page 5: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Inhoud

Een inleiding tot non-dualiteit

Over bevrijding

Inleidende opmerkingen Ontwaken: zien dar er niemand is Bevrijding: zien dar 'ik' alles ben Wakker zijn en in slaap zijn Ik hoop dar je snel sterft

Dingen die gebeuren

Taal De geest

Spirituele ervaringen

9

17

19

21

28

34

37

39

41

44

49

Page 6: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Een persoon zijn

De grote mantra Het onberispelijke gedrag der verlichten

Verkramping en plaatselijkheid

Dood en religie

Een leven in puin Natuurlijke en neurotische gevoelens

Therapie en meditatie

Het paradijs is nu

De avatar van de zuivere moutwhiskey

Een interview

Een lezing

Dialogen

8

52

56

60

67

69

75

78

81

84

87

93

113

141

Een inleiding tot non-dualiteit

Non-dualiteit zien betekent zien dat onze basisaanna­me over het leven, dat we afzonderlijke wezens zijn,

alleen maar schijn is. We lijken het subject van ons leven

te zijn en ons in een wereld van objecten te bewegen, in­clusief die soms lastige objecten die bekend staan als 'an­

dere mensen'. Maar in werkelijkheid is er geen sprake van afgescheidenheid, van subject en object. Er bestaat alleen

maar naadloze eenheid.

Dat herkennen wordt soms 'bevrijding' genoemd. Er zijn

weliswaar geen regels, maar bevrijding heeft de neiging

om onze psyche te herschikken. Bevrijding kan plotse­

ling of geleidelijk gezien worden, en zoals Nisargadatta

9

Page 7: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

zei: 'De snelle weg is niet beter dan de langzame.' Maar

als bevrijding snel plaatsvindt, zijn de veranderingen in de psyche meestal opvallender, juist omdat ze plotseling plaatsvinden. Dat heeft geen voordelen, maar het maakt die veranderingen wel gemakkelijker te beschrijven.

Bevrijding heeft geen noodzakelijke gevolgen, en daarom

kunnen alle mogelijkheden zich voordoen. Als dat niet

zo zou zijn, wu het geen bevrijding zijn, maar gevangen­schap. Maar die herschikking van de psyche gaat vaak wel

gepaard met een radicale verandering in de manier waar­op er naar de werkelijkheid gekeken wordt.

We kunnen die veranderde kijk samenvatten in drie zin­

nen. Op de eerste plaats wordt er gezien: Dit Is Het. Er

wordt herkend dat dit, dat wat zich voordoet, alles is wat er is. Het is niets dat alles wordt. Tijd en ruimte worden

doorzien. 'Verleden' en 'toekomst' en 'hier' en 'daar' wor­den doorzien. Neurotische gedachten en gevoelens over

verleden en toekomst, zoals schuld, spijt, nostalgie en angst, nemen af of verdwijnen.

Als de neurotische energie die aan de afzonderlijke per­soon kleeft gereduceerd of verdwenen is, wordt tevens ge­

zien: Dit Is Genoeg. De neurotische persoonlijkheid ziet

10

dit meestal als Niet Genoeg omdat hij kijkt door de sluier

van afgescheidenbeid en daardoor meestal niet erg betrok­ken is bij wat er gebeurt. Onze aandacht is dan dermate gericht op het verleden, de toekomst, onze eigen belan­

gen en onze eigen projecties, dat wat zich in werkelijkheid voordoet natuurlijk te mager en onbelangrijk lijkt om ons

tevreden te kunnen stemmen. De meeste tijd zijn we niet betrokken bij het leven, maar bij onze eigen waanbeelden.

Het gevolg is vaak verveling of depressie, en een rusteloos weken naar iets opwindenders. Maar als de afgescheiden­

beid verdwenen is, wordt de volledige levendigheid van

elk moment gezien, en dat is dan genoeg. Het verlangen naar iets opwindenders wordt minder of verdwijnt, en er

wordt genoten van de eenvoud van wat zich ook maar voordoet - het aroma van koffie, het geluid van de wind

in de bomen, de structuur van een kattenvacht. Omdat we geen behoefte meer hebben aan opwinding en drama

om onze verveling te verdrijven, wordt er vaak een een­voudiger en rustiger leven geleid.

De derde verandering in de wijze waarop de psyche bij bevrijding de werkelijkheid ziet, kan samengevat wor­

den met de woorden: 'Er wordt gezien Dit Is �t Het Is

(En Het Is Niet Iets Anders).' Bij afgescheidenbeid voegt de psyche vaak betekenis en bedoeling toe aan wat er is,

11

Page 8: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

juist omdat wat er is in zijn eenvoud niet als bevredigend genoeg ervaren wordt. We wUien Wat Er Is Met Een Kers Erop. Dus bedenken we eindeloze verhalen over Waar Dit

Over Gaar. Van een val op straat kan bijvoorbeeld Een

StrafVan God gemaakt worden. Van het winnen van de

loterij kan De Vruchten Van Goed Karma gemaakt wor­den, of De Genade Van De Goeroe. We leven als de ster

van onze eigen film, in een verhaal dat naar een soort be­

tekenisvolle ontknoping toewerkt. Zin en betekenis lijken ons bestaan te rechtvaardigen.

Maar wals een bloem geen zin nodig heeft om een vol­

maakte bloem te zijn, en een kat geen zin nodig heeft om een volmaakte kat te zijn, zo hebben wij geen zin nodig om een volmaakte Jan of Marie of Piet of Annie te zijn.

We zijn al eenheid die zichzelf tot uitdrukking brengt als

wie we zijn. Hoe kan dat ooit nog verbeterd worden? Als dit gezien wordt, is alles gewoon wat het is, en is het niet

iets anders.

Bij bevrijding sterven de drama's van zin en betekenis,

waar het afgescheidenheidsdenken op leeft, een langzame dood, of worden ze in elk geval aangezien voor wat ze

in werkelijkheid zijn - als de verhalen die we een kind

dat zich verveelt op een regenachtige middag zouden

12

vertellen. Onze behoefte om De Planeet Te Redden, of 'Alsjeblieft God' Te Vragen, of Goede Daden Te Verrich­ten Voor Onze Goeroe Om Ons Karma Te Zuiveren,

verdwijnt. Net als onze fascinatie voor het zuiveren van onze chakra's, het in balans brengen van onze aura en het ondergaan van therapie voor onze vroegere (en misschien

ook toekomstige) levens. En er wordt ook gezien dat als sommige van die verhalen doorgaan, dat ook oké is, dat

dat ook 'Bevrijding doet z'n ding' is.

En hoe zit het dan met de liefde? Nu komen we bij het

diepste mysterie. Wat de psyche in de meest radicale zin

herschikt is de herkenning dat Alles Onvoorwaardelijke Liefde Is. Er wordt beseft dat onvoorwaardelijke liefde

niet begrepen kan worden door het denken als persoon, en dat ze, net als alle andere dingen die met bevrijding te

maken hebben, onpersoonlijk is. Met andere woorden, onvoorwaardelijke liefde heeft niets te maken met mij of

jou. Onvoorwaardelijke liefde is er gewoon. Ze sluit niets

uit. Als dat wel het geval zou zijn, zou ze niet onvoor­

waardelijk zijn. Het denken kan hier helemaal niets mee.

Het denken kan alleen leven in voorwaardelijkheid, door de ervaring op te delen in goed en slecht, fijn en niet fijn.

Maar het denken hoeft zichzelf helemaal niet te kwellen met het onvermijdelijke feit dat het niet in staat is tot on-

13

Page 9: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

voorwaardelijke liefde, want bij bevrijding wordt gezien dar onvoorwaardelijke liefde gewoon al het geval is, los

van wat jij en ik eventueel denken en voelen. Onvoor­waardelijk liefde is er altijd. Als dat gezien wordt, krijgt

het meest gewone moment iets uitermate sprankelends.

Bij bevrijding wordt gezien dat de persoon die we den­ken te zijn alleen maar schijnbaar lijkt te bestaan. Onze

kern en de kern van alles is ongedifferentieerd Zijn waar

alle verschillen uit voortkomen. Er is geen zelf, er is geen

persoon.

De meest voorkomende misvatting over bevrijding is dat het iets is dat een persoon kan verwerven. Maar bevrij­

ding is iets kwijtraken - het kwijtraken van het gevoel dat

er ooit sprake is geweest van een afzonderlijke persoon

die kon kiezen om iets te doen dat bevrijding teweeg kon

brengen.

Als gezien wordt dat er geen sprake is van afgescheiden­

beid, vale het gevoel van kwetsbaarheid en angst dat aan

de persoon kleeft weg, en wat overblijft is het wonder van

het leven zoals het zich aandient. In plaats van betekenis

14

is er een eekhoorn die bewegingloos, wijdbeens en met

zijn kop omhoog op een grijze boomtak zit en je recht

aankijkt. In plaats van zin is er de ongelooflijke manier

waarop een mier over een takje kruipt.

Als het idee ten einde komt dat ik controle heb over mijn leven en dat ik het moet aansturen, wordt het leven ge­

woon geleefd en vindt er ontspanning plaats. Je voelt je

op je gemak met wat er ook maar aan de hand is, en het

grijpen naar wat zou kunnen zijn houdt op.

Veel non-dualiteitleraren suggereren dat er iemand is die

iets kan doen om her gevoel van afgescheidenbeid te he­len; met andere woorden, dat er een persoon is die in staat

is om te ontdekken dat hij geen persoon is. De absurditeit

van dat idee wordt vaak gecamoufleerd door zeer com­

plexe en subtiele denkwijzen.

Zulke leraren presenteren vaak het verleidelijke idee dat

bevrijding gerealiseerd kan worden door het volgen van een evolutionaire spirituele weg. In feite heeft dat niets re

maken met non-dualiteit, maar het kan ons wel een over­tuigend, zij het betekenisloos verhaal daarover aanreiken.

15

Page 10: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Uit dat verhaal komen de vele wegen, doctrines, tech­

nieken, goeroes, leraren, mantraverkopers, workshops en

groepen voort die tezamen de spirituele bazaar vormen.

Elke manier van zoeken kan ertoe leiden dat iemand zich prettiger gaat voelen. Dat is prima, maar het is wel alles wat er te halen valt- iemand die het prettiger heeft in zijn

gevangenis. Als je gevangen zit, is comfort zonder meer te prefereren, maar het bevrijdt je niet uit de gevangenis

waarin je denkt vast te zitten.

Niemand zal de persoon uit de gevangenis krijgen, want

de persoon is de gevangenis. Als de persoon wegvalt, wordt gezien dat er helemaal nooit een gevangenis is geweest.

Dan wordt gezien dat 'ik' en 'jij' het licht zijn waarin alles

verschijnt.

16

Over bevrijding

17

Page 11: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Inleidende opmerkingen

Bevrijding kan niet door middel van woorden beschre­

ven worden. Het kan niet door het denken begrepen

worden. Het kan niet gezien worden voordat het zichzelf

kenbaar maakt. En dan staan ons geen woorden of ideeën

ter beschikking om het uit te drukken, en kun je er met

je hoofd niet bij.

Toch is bevrijding alles wat er is. Nu, op dit moment.

Paradox. Het zien van bevrijding heeft niets te maken met de geest.

Toch is het er, verborgen achter de geest. Verborgen ach­

ter de geest die niet bestaat.

19

Page 12: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Paradox.

Bevrijding maakt een eind aan de zoektocht en aan zin­

geving. Bevrijding laar zien dat het leven zelf de zin van

het leven vormt. Er kan niet gezocht worden naar dat war zichtbaar al her geval is.

Taal beschrijft van nature dualiteit- gebeurtenissen, erva­ringen, dingen, gedachten, gevoelens. Verschijnselen. De

dingen die gebeuren. Er is geen taal die non-dualiteit kan beschrijven. Op zijn hoogst kunnen we er op zinspelen.

Laten we dat dus maar doen.

20

Ontwaken: zien dat er niemand is

Het begint met zaterdagmiddagen in Harnpsread, met

luisteren naar gesprekken over non-dualiteit die door Tony Parsons gehouden worden. Ik begrijp nier veel van

wat er gezegd wordt, maar iets maakt dar ik er steeds weer

naarroe ga. En ik houd van de grappen en de gesprekken en

de drankjes na afloop, en dus kom ik steeds opnieuw terug.

Dan, op een station in het centrum van Londen, op een warme zomeravond, verdwijnt het zelfgevoel plotseling

volkomen. Alles blijft zoals het is - mensen, treinen, per­rons, andere objecten - maar voor het eerst wordt alles

zonder een persoon gezien die zich er mee bemoeit of de

dingen interpreteert. Er zijn geen lichtflitsen, geen vuur-

21

Page 13: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

werk, geen duizelingwekkende verschijnselen zoals bij LSD of hallucinogene paddestoelen. Maar dit is wel de

echte 'wow', nu ik een gewoon treinstarion voor het eerst

zonder enig zelfgevoel zie. Het gewone wordt gezien als het buitengewone. Her verschijm in de eenheid, en er is

niemand die het ervaart.

Tijdens dat ene moment wordt er gezien dat er niemand is.

Het gevoel dat er sprake is van een persoon, is tot dit punr

constant aanwezig geweest en heeft het leven zin gegeven.

Al die jaren zijn er nooit vraagtekens bij gezet. Het is zo

grondig voor mezelf aangezien, mijn centrum en lokatie, dat het niet eens is opgemerkt. Nu wordt her gezien als

iets volslagen overbodigs. Plotseling weet ik dat ik nooit

een leven heb gehad, omdat er nooit een 'ik' is geweest. In een flits van eeuwigheid is het duidelijk dat zonder 'ik' al­

les voor het eerst gewoon gezien wordt zoals het is. Ik leef

niet, ik word geleefd. Ik handel niet, maar handelingen vinden plaats via mij, de goddelijke marionet.

Alle zorgen in dat kleine maar zo belangrijke ogenschijn­

lijke leventje vallen onmiddellijk weg.

Binnen één seconde keert het zelf terug en zegt: 'Wat was dat in godsnaam?' Maar die ene flits van niemand brengt

22

onherroepelijke veranderingen teweeg in het innerlijke landschap. Want als je dit ziet, kan her je volkomen van je sokken blazen.

Het verleden wordt tweedimensionaal. Hiervóór was het verleden een driedimensionaal landschap dat ik regelma­tig bezocht. Ik rende er in rond, ik sprong van plaats naar

plaats; elke scene bevatte energie en realiteit. Die energie

manifesteerde zich als gevoelens en gedachten, meestal

over spijt en schuld, met thema's als 'Wat als ... ' en 'Had

ik maar ... ' die eindeloos werden afgedraaid. Het verle­den werd daardoor voortdurend herkauwd en nog eens

herkauwd. Allerlei mogelijkheden passeerden, hoe nutte­loos ook, de revue, alsof dat dwangmatige terugkijken de

geografie op de een of andere manier kon veranderen, een verloren liefde kon terugbrengen of een belediging die

ik over me heen gekregen of uitgesproken had ongedaan

kon maken. Nu, na die ene flits van niemand, is de per­soon weliswaar teruggekomen, maar is het verleden net

een platte tekening. Alle scènes zijn er nog- het gaat hier niet om Alzheimer- maar ze bezitten geen energie, geen

realiteit, en de neiging om ze te bezoeken is zo goed als

weg. Af en roe komt een scéne uit het verleden heel even

tot leven, maar dan dooft hij weer uit. Spijt en schuld

verliezen hun grip.

23

Page 14: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Pijnpunten en problemen doen zich nog steeds voor, maar

ze blijven minder lang aandacht vragen dan voorheen. De

rotswand die ze houvast bood om omhoog re kunnen klimmen en me bij de keel te kunnen grijpen, begint af

te brokkelen. Het innerlijke landschap is glibberig gewor­

den. Zoals Nisargadatta zegt: 'De wereld zit vol ogen, de

haken zijn helemaal van ons.' Nu zijn de haken los aan het raken. Maar het zelf doet in her jaar dar volgt wan­

hopige pogingen om zichzelf weer te laten gelden, soms

ogenschijnlijk met veel succes als pijnpunten toch weer

boven water komen, als verveling, wanhoop, emotionele

pijn toch weer ervaren moeren worden.

Eén ding dat onmiddellijk gezien wordt, is de aard van

al die ogenschijnlijk spirituele ervaringen die zich heb­ben voorgedaan tijdens de jaren van zoeken en het vol­gen van bedrieglijke wegen en goeroes. Plotseling wordt

gezien wat het in werkelijkheid zijn: emotionele en psy­

chologische ervaringen die zich bij een denkbeeldige persoon voordeden en die niet betekenisvoller waren dan het aantrekken van een schoen of het drinken van

een kopje koffie.

Spirituele ervaringen zijn niet moeilijk teweeg te brengen. Mediteer intensief, ga gedurende lange periodes chanten,

24

neem bepaalde drugs in, eet en slaap nier, plaats jezelf

in extreme situaties. Waarschijnlijk lukt het dan wel. Ik had al die dingen gedaan, en ik had allerlei spirituele er­

varingen. Ik had urenlang gechant en onder her luiden

van machtige Tibetaanse gongs gemediteerd. Ik had met

eigen ogen gezien hoe de goeroe, gezeten op een troon in indrukwekkende gewaden, oploste in een gouden licht.

Mijn persoonlijke identiteit had zich verfijnd en was op­

gelost in transcendentale gelukzaligheid. Het universum

had me in- en uitgeademd toen mijn gewaarzijn zich naar alle kanten uitbreidde en alles vulde.

Nou en?

Er was altijd iemand aanwezig geweest die de spirituele

ervaring onderging. Een persoon, hoe verfijnd ook, was er altijd bij aanwezig geweest. Al die gebeurtenissen waren

'mij' overkomen. Ze hadden geen van alle meer of minder

met bevrijding re maken dan het aaien van een kat.

Trouwens, 'je kunt toch al niet heel lang in Gods wereld

verblijven. Ze hebben daar geen restaurants en toiletten.'

Bevrijding is nier persoonlijk en heeft niets te maken met welke psychologische, emotionele of 'spirituele' er-

25

Page 15: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

varing dan ook, hoe verfijnd die ook moge zijn. Een spi­

rituele of psychologische ervaring is niet meer dan een

persoonlijke ervaring. Als eenmaal gezien wordt dat ik niets ben, wordt ook gezien dat elke ervaring zich al­leen maar voordoet bij een ogenschijnlijke persoon, om

vervolgens weer in de eenheid te verdwijnen zonder ook maar enige zin te hebben gehad. Er is in werkelijkheid

geen persoon waarin de ervaring zich voordoet, en geen enkele mogelijkheid dat hij enige zin zou kunnen heb­

ben.

En bevrijding heeft ook niets te maken met de afwezig­

heid van problemen of pijnpunten, die nog wel of niet meer blijven opduiken.

Bevrijding geeft geen oneindige gelukzaligheid. Daar­

voor kun je beter heroïne, Prozac of een hersenoperatie proberen.

Wat een opluchting. Bevrijding vraagt niet van je om 'zus' of 'zo' te zijn.

Bevrijding vraagt niet van 'je' om er überhaupt te zijn. Deze woorden worden niet door een persoon geschreven.

Eenheid schrijft deze woorden. En eenheid leest ze.

26

In het verhaal neemt de periode van ontwaken een jaar in beslag. In die periode laat de persoon zich weer gel­

den, heel sterk soms, om vervolgens weer te verdwijnen en dan weer terug te keren. Een tijd lang is er sprake van een woestijn waarin persoonlijke pijn zich in even hevi­

ge mate voordoet als voorheen, maar alle oude vertroos­ting en de mechanismen waarmee met die pijn wordt omgegaan hun betekenis verloren hebben. Met name de

overtuiging dat pijn betekenis had en van belang was

voor mijn spirituele evolutie gaf mij troost: 'Je overwint niets zonder pijn'. Nu klinkt dat gewoon belachelijk. Ik

begin te begrijpen dat dit ontwaken meedogenloos is en elke overtuiging ontkracht die ik er ooit op na heb ge­

houden en waar ik me ooit aan heb vastgeklampt. Nu

zijn er geen reddingsboten meer over, niet eens een stuk drijfhout.

Er wordt wel eens gezegd dat dit je leven ruïneert. Nou,

het ruïneert dargene waarvan je dacht dat het je leven was. En er bestaat een gezegde dat ik me nu herinner:

'Waarom wil je bevrijding? Hoe weet je dat je het prettig zou vinden?'

Mijn God. De dingen zijn er slechter op geworden, niet beter. Want voorheen was er nog hoop.

27

Page 16: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Bevrijding: zien dat 'ik' alles ben

In het verhaal sta ik, een jaar na het ontwaken, in een

winkel in een alledaags dorp. Plotseling, maar heel

zacht en vriendelijk, maakt het gewone plaats voor her

buitengewone. De persoon verdwijnt weer volledig, en

nu wordt helder gezien dat gewaarzijn overal en alles is.

Her gelokaliseerde zelfgevoel blijkt niet meer dan schijn

te zijn. Er is geen sprake van lokatie, er is geen hier en

daar. Er is alleen eenheid die verschijnt als alles, en dat is

wat 'ik' werkelijk ben. 'Ik' ben de winkel, de mensen, de

toonbank, de muren en de ruimte waarin alles verschijnt.

Als het zelf verdwijnt en gewaarzijn gezien wordt als alles,

wordt ook gezien wat dit is: een prachtig hologram dat

gedragen wordt door liefde.

28

Op een bepaald moment in de ontwikkeling van een kind

lijkt het gewaarzijn zich tot een specifieke ruimte te gaan

beperken, vaste vorm aan te nemen en zich af te scheiden

van alle andere dingen. Dat creëert een 'ik'-gevoel, met al zijn hoop en angst en liefde en zware verantwoordelijkhe­

den. De gedachten en gevoelens en zintuiglijke verschijn­

selen die in werkelijkheid gewoon verschijnen in het ge­

waarzijn, krijgen nu een eigenaar, worden nu gevoeld als

'van mij'. En zo begint het drama van het persoon zijn.

Gewaarzijn is tor geen enkele andere lokatie beperkt

dan 'overal'. Er bestaat alleen maar bevrijding. Maar daar­

binnen kan her gevoel opkomen dat 'ik' niet bevrijd ben,

en dat gebeurt ook. Het manifesteert zich als het gevoel

van afgescheidenheid, van hier gelokaliseerd zijn en nier

daar, los van alle andere mensen en dingen. Dat gevoel

gaat gepaard met angst, verlangen en hoop, en is zeer ver­

slavend. Het is niet in staat zichzelf te doorzien en kan

gewoon zeventig of tachtig jaar doorgaan, tot het eindigt

in de dood. Of het komt al eerder ten einde, waar dan

ook, wanneer dan ook.

Bevrijding is vrij zijn van de druk die gepaard gaat met het

zijn van een persoon die ogenschijnlijk keuzes moet ma­

ken en beslissingen moet nemen; keuzes en beslissingen

die consequenties hebben. Wat een heerlijke opluchting

29

Page 17: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

is het om tè zien dat er geen keus is, geen persoon, geen afgescheidenheid. Niets wat je ooit hebt gedaan heeft ooit ergens toe geleid, want je hebt nooit iets gedaan. Nie­mand heeft ooit iets gedaan, ook al lijken er dingen ge­daan te zijn.

Is het niet heerlijk dat je nog nooit in je leven een keus hebt gemaakt? Je hoeft nergens spijt van te hebben, je hoeft je nergens schuldig over re voelen. Niets had ooit anders kunnen zijn, niets had ooit anders kunnen lopen. Is dat geen opluchting? Niets doet ertoe. Je kunt nergens heen. Er hoeft niets gedaan te worden. Er bestaat zinge­ving noch moraal. Er is geen hulp en geen hoop. Je kunt het allemaal loslaten, je kunt alle spanning ontladen. Je kunt gaan genieten van het wonder van de hopeloosheid en her geschenk van de zinloosheid. Je kunt gaan genieren van je volslagen hulpeloosheid.

Bij bevrijding wordt gezien dat niets betekenis heeft; het is simpelweg wat het is. Maar het verhaal houdt niet op. Het verhaal gaat door, maar nu wordt gezien dat het niet meer dan een verhaal is. Alle hamtochten in je ogen­schijnlijke leven zijn niet meer dan dingen die gebeuren.

De conflicten, de liefdes, de strijd om controle en macht, de overwinningen en nederlagen zijn niet meer dan ver-

30

schijnselen die opkomen in eenheid en weer verdwijnen zonder enige zin te hebben gehad. Niets heeft meer zin dan iets anders, of zou ooit meer of minder zin kunnen hebben. De Trojaanse oorlog en een glas bier zijn gelijk­waardig.

Behalve naruurlijk voor her denken.

Je kunt bevrijding niet verdienen. Ik heb bevrijding niet verdiend. Niemand zal ooit bevrijding verdienen. Je kunt nier goed genoeg worden of hard genoeg werken of op­recht genoeg zijn om er recht op re hebben. Bevrijding is mij niet overkomen en zal jou niet overkomen. En toch is er sprake van bevrijding. Er is altijd alleen maar be­vrijding. Volmaaktheid is al het geval. Wat je bent is al goddelijk.

Een zoektocht zal je nergens brengen, maar er is niets te­gen een zoektocht. In dat ogenschijnlijke proces kan ge­hoord worden dat zoeken zinloos is, maar het zoeken kan niet opgegeven worden voordat het stopt. Dan is het over en wordt er gezien dat je datgene waarnaar je op zoek was altijd al hebt gehad. Sterker nog: het is altijd datgene geweest wat jij bent. Maar om nu te adviseren de zoek­tocht op te geven om het zo te vinden, heeft ook geen zin.

31

Page 18: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Het maakt niet uit of je dronken wordt, mediteert, de

krant leest, bij de goeroe zit of naar de paardenraces gaat.

Geen van die dingen zal de kans op bevrijding vergroten

of verkleinen. Zoeken of niet zoeken, mediteren of niet

mediteren, slaat de plank mis. Want er is niemand die kan

kiezen om die dingen re doen. Als meditatie plaatsvindt,

vindt het plaats en zal her blijven plaatsvinden tot dat nier

meer het geval is. Voor dronken worden gelde hetzelfde.

Je kunt ner zo goed meteen de overtuiging opgeven dat je

iets te kiezen hebt.

Alleen kun je dar ook niet doen.

Tor het gebeurt.

32

Bevrijding is wat er overblijft als het zelf verdwenen is.

Maar het zelf is gewoon bevrijding die verschijnt als het

zel(

Bevrijding is wat er gebeurt terwijl je op zoek bene naar

bevrijding.

Diep van binnen weet je dat al.

33

Page 19: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Wakker zijn is hetzelfde als

slapen - tenzij je slaapt

A ls bevrijding gezien wordt, is het duidelijk dar wakker

.l"\.zijn in bevrijding in niets verschUt van slapen. Beide

worden gewoon gezien als eenheid die zich manifesteert

als slaap of wakker zijn. Bij bevrijding wordt verlichting

van elke vorm van mystificatie ontdaan en komt de abso­

lure alledaagsheid ervan aan de oppervlakte. Bergen wor­

den gezien als niets anders dan dar: bergen.

Maar voor de zoeker die nog slaapt en in zijn slaap ruste­loos op zoek is naar een einde van het gevoel van afgeschei­denheid, lijkt er een kloof te bestaan tussen die toestand en bevrijding. Bevrijding lijkt dan een fantastische prijs die gewonnen kan worden en die gelukzalige gevoelens in

34

her vooruitzicht stelt en een vrij zijn van pijn en lijden,

het einde van alle problemen, misschien zelfs wel magi­sche krachten en natuurlijk ook de jaloerse bewondering van je vrienden. Dat is de reden waarom de zoektocht naar bevrijding zo wanhopig kan zijn en de vraag: 'Krijg ik het re pakken?' zo dwingend.

Het enige dat her zien van bevrijding tegenhoudt is de

gedachte: 'Ik ben niet bevrijd'. Daarom zeggen sommigen dat wat je moet doen om bevrijding te kunnen zien, het loslaren van die gedachte is. Maar er is niemand die er­voor kan kiezen om dar re doen. De gedachte dat dit geen bevrijding is, wat op hetzelfde neerkomt als de gedachte: 'Ik ben een afzonderlijke persoon' of: 'Ik ben op zoek', blijft bestaan tot hij wegvalt. Het ogenschijnlijke zelf kan niets doen om erachter re komen dat her zelf een illusie is - iets wat er alleen maar schijnbaar is kan de werkelijk­heid niet ontdekken.

Bevrijding wordt gezien terwijl het lichaam-geest-me­chanisme nog functioneert, of her wordt gezien als dar

lichaam-geest-mechanisme sterft, en het maakt niet uit in welke van de twee gevallen her gebeurt, behalve in het verhaal. 'Bij het sterven blijft er alleen nog bevrijding over. Het is alleen chiquer om bevrijding te zien als je leeft.'

35

Page 20: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Bij bevrijding wordt gezien dat er nooit iets. te zoek�n vi.�l.

Wat je zoekt is altijd al bij je geweest, wat Je bent 1s alnJd

al dat geweest wat je bent. Als dat gezien wordt, stopt alle

zoeken.

36

Ik hoop dat je snel sterft

Ooit was ik heel druk met zoeken. Ik mediteerde seri­eus, was voorzichtig met mijn karma, ontving shak­

tipat, liet mijn chakra's opengaan en gezuiverd worden en dacht dat ik ergens naar op weg was.

Toen sloeg het noodlot toe. Ik ontmoette Tony Parsons. En dat was het einde van wat ik dacht dat mijn leven was. Tony drukte me aan het eind van een van zijn bij­

eenkomsten tegen zich aan en zei tegen me: 'Ik hoop dat je snel sterft.' Ik ben Tony ten diepste dankbaar, ook al is er niemand.

37

Page 21: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Er is geen passender manier om dit te beëindigen. Laat me de zegen die me gegeven werd maar gewoon doorge­ven en tegen je zeggen: 'Ik hoop dat je snel sterft.'

38

Dingen die gebeuren

39

Page 22: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Taal

Een woord is niet het verschijnsel dat het benoemt.

Een beschrijving van de geur van gemaaid gras is

niet de geur van gemaaid gras. Woorden kunnen alleen maar verwijzen naar bevrijding, en zelfs dan nog slechts

op misleidende wijze. Een beschrijving van bevrijding,

iets wat hoe dan ook een onmogelijkheid is, kan nooit

de geur van bevrijding overbrengen.

Woorden kunnen alleen maar verschijnselen beschrijven.

Bevrijding is geen verschijnsel, noch een verzameling ver­

schijnselen.

41

Page 23: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Maar als ergens over gesproken moet worden, ook al is

het over bevrijding, dan kan dat alleen met behulp van woorden.

Maar er is ook stilte. Nee zo goed als de zwarte druklet­

ters hier alleen maar betekenis hebben omdat ze tegen een

witte achtergrond verschijnen.

Alle taal is verdacht. Maar in dit boek dienen de volgende

woorden met speciale argwaan bezien re worden en steeds

gelezen te worden alsof ze tussen aanhalingstekens staan,

want de aanname die ze stuk voor stuk bevatten is on­

juist:

geest persoon

tijd plaats hier

verleden eoekomst nu dan

daar ik jij keuze vrijheid

Het woord 'ik' in de zin 'ik ben gelukkig' bezit precies

evenveel kracht als het woord 'het' in de zin 'het regent'.

Er is geen 'het'. Er is geen 'ik'. Regen valt gewoon naar

beneden. Geluk doet zich gewoon voor.

De meeste teksten die de pretentie hebben over non-dua­

liteit te gaan, zijn absoluut dualistisch. Zodra een schrijver

beweert dat er iemand is die iets kan doen om bevrijding

42

teweeg te brengen, lees je onzin. Vaak gaar her dan om

zeer welbespraakte, vloeiende, complexe en overtuigende

onzin.

43

Page 24: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

De geest

A Is bevrijding gezien wordt, wordt die gezien. Zo niet,

.l"l.dan niet. Zo is het gewoon.

In de Upanishaden wordt gezegd: 'Advaita is geen idee.

Het is! De bliksem flitst, het oog knippert ... En dan? Je hebt het begrepen, of je hebt het niet begrepen ... Als je het niet begrepen hebt: jammer dan!'

Moeilijk re verteren, nier?

Het lijkt zo oneerlijk voor de geest dat er niets gedaan kan

worden.

44

De geest kan verwarren en de geest kan verhelderen. De

meeste tijd is er sprake van verwarring. Men toe is er hel­derheid. Oe geest kletst onophoudelijk, en houdt steeds

maar vol dat zijn onzin betekenis heeft.

De geest is net een cassettebandje dat de hele dag door

slechts één boodschap afspeelt: 'Kijk, ik heb gelijk. Kijk,

ik heb gelijk.' Her is gekoppeld aan een apparaat dat alle tegenbewijs eruit ftlterr.

De geest houdt vol dat hij ons kan leiden naar persoon­

lijke verlichting. Toch moet hij ook erkennen dat die ver­lichting nog steeds niet heeft plaatsgevonden. Oe geest

kan zijn belofte nooit nakomen, en dus zegt hij dat we niet genoeg gemediteerd hebben of nier genoeg mamra's

gechant hebben of niet genoeg devotie tot de goeroe heb­

ben laten zien. Of we zijn niet serieus genoeg geweest of we hebben niet hard genoeg gewerkt aan her schoonma­

ken van onze chakra's of niet genoeg zuiverende rituelen

uitgevoerd. Of we hebben niet hard genoeg gezocht om

het uiteindelijke geheim te kunnen vinden. Of we hebben naruurlijk te hard gezocht.

De geest gelooft in rechtvaardigheid, in eerlijkheid. De

geest gelooft dat deugdzaamheid en inspanning beloond

45

Page 25: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

dienen te worden. Als ik maar harder mijn best zou doen

om een spiritueler persoon te worden, zou gelukzaligheid mijn deel zijn. De geest denkt dat bevrijding een toestand van permanente gelukzaligheid teweeg zal brengen, want

hij ziet bevrijding als een beloning voor al je harde wer­

ken, het resultaat van genade die verdiend is.

En zo draait de tredmolen van overtuigingen en evoluti­

onaire wegen maar door, en gedijen de goeroes als nooit

tevoren.

Als voor het eerst gezien wordt dat er niemand is, kan de

geest daar door verpletterd worden. Maar meestal neemt

hij al snel weer de controle over. De geest kan ontwaken

alleen maar als een persoonlijke ervaring zien. Er moet,

zegt de geest, zonder meer een manier zijn waarop ik die

prachtige ervaring opnieuw kan doen plaatsvinden, hem

langer kan vasthouden, hem tot het merg kan uinuigen

en er uiteindelijk voor altijd in kan leven.

Als het de geest niet lukt om dat allemaal te doen, kan hij

wanhopig worden.

Als er sprake is van een plotseling ontwaken, van de volle­

dige verdwijning van de persoon, gedurende een ogenblik,

46

vallen alle zorgen die dat specifieke leven hebben geplaagd

onmiddellijk weg, want plotseling is er niemand meer om zich zorgen te maken. In één ogenblik wordt de geest

opgeblazen en komt alle energie die gebonden was aan

het 'verleden' en de 'toekomst' vrij. Er wordt gezien dat persoonlijk lijden een absolute onmogelijkheid is en dat

niets ertoe doet, want nu wordt er gezien dat de persoon

helemaal niet bestaat. Depressie? Nervositeit voor een sol­

licitatie? Hoop dat Louise van me houdt? Angst voor de uitslag van mijn medisch onderzoek volgende week? Plot­

seling is er een leegte waarin niemand die dingen bezit.

Maar een ogenblik later keert het zelf met al zijn zelfzor­

gen waarschijnlijk weer terug.

Voor deze figuur is tijdens de periode van ontwaken de

absolute kwetsbaarheid van de verschijning helder. Stra­

ten, mensen, gebouwen, velden, heuvels blijken substantie

noch duur te bezitten. Alles is niet meer dan een kleuren­

spel, een film van licht die in het luchtledige hangt en nog

geen moment duurt. Een moment heeft tijdsduur met

een begin, een midden en een eind, en dat wat verschijnt

heeft dat allemaal niet. Alles verschijnt in twee dimensies, net als een ansichtkaart. Er is geen belichaming van waar­

uit stemmen aan de telefoon tevoorschijn komen- het is

47

Page 26: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

verontrustend om te beseffen dat de stemmen van mijn vrienden op geen enkele manier aan een lichaam vastzit­ten als ze me bellen.

48

Spirituele ervaringen

Spirituele ervaringen zijn niets anders dan vormen van persoonlijke, psychologische, emotionele en lichame­

lijke ervaring. Zelfs in de meest verfijnde en transcenden­te ervaringen zit altijd nog iemand die de ervaring heeft. Maar dat kun je niet weten totdat gezien wordt, al is het maar in een flits, dat er niemand is.

Spirituele ervaringen kunnen teweeg gebracht worden door persoonlijke inspanning, zoals een muur geschilderd kan worden door persoonlijke inspanning. Maar ze kun­nen niet lang aanhouden, wals geen enkele ervaring lang kan aanhouden.

49

Page 27: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

De geest vindt het heerlijk om moeite te stoppen in het

opdoen van spirituele ervaringen, en hij geniet van de

beloningen die ze opleveren. Voor de geest lijkt het niet meer dan billijk. Ik stop er een zekere hoeveelheid moeite

in, en ik krijg er een zekere beloning voor terug.

Hetzelfde geldt voor het bakken van appeltaarten.

De geest zegt: als ik maar voldoende spirituele inspan­

ningen heb gedaan, zal de verlichting mij toekomen, al

is het over tien levens. Maar als eenmaal gezien wordt

dat er niemand is, wordt tevens gezien dat ik nooit enige inspanning gedaan heb, nooit gewerkt heb en mij nooit

enige beloning gegeven is. Geen enkel deel van mijn leven

kan ook maar iets met mij te maken hebben.

In een flits van ontwaken kunnen alle vertroostingen van de spirituele weg verdwijnen. Van alle gedane inspannin­

gen - de lol en drukte van her inpakken en wegwezen

naar India, de ashrams die met veel moeite worden be­zocht, het zinvolle rondreizen in de spirituele bazaar, het

ontwaken van de koendalini en de shaktipars die ontvan­

gen worden -kan gezien worden dat ze nergens roe geleid

en niets opgeleverd hebben.

50

Het zien daarvan kan lachsalvo's opleveren of een woestijn van wanhoop. Want als ik terugkom na mijn ontwaken,

kan het zijn dat ik de grap door heb, of kan ik me werke­

lijk alleen en hopeloos voelen.

Dat kan leiden tot een periode van alleen maar zitten.

Terwijl je lacht of wanhopig bent.

51

Page 28: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Een persoon zijn

Het gevoel een persoon re zijn is heel sterk. Het heeft

me al mijn hele leven vergezeld en is de sterkste ver­slaving van allemaal. Het doet zich op zoveel manieren voor.

Ik heb verantwoordelijkheden. Ik ben vader van twee kin­deren. Ik heb studenten. Ik ben voorzitter van dat o zo

belangrijke comité. Misschien kan ik in mijn vrije tijd de

wereld wel redden.

Ik heb angsten. Misschien heb ik wel kanker. Mijn huis

wordt misschien wel aangevreten door houtworm. Mis­schien eindig ik mijn dagen wel eenzaam in een kamertje

52

terwijl her kwijl langs mijn kin loopt. Misschien komt her vliegruig waarmee ik op weg ben naar mijn vakantiebe­stemming wel brandend uit de lucht gestort.

Ik heb hoop. Misschien ontmoet ik vandaag wel iemand in een koffiehuis en word ik daar verliefd op. Misschien

krijg ik promotie op mijn werk. Misschien win ik wel de loterij en kan ik ophouden met werken en eindelijk een Ferrari kopen.

Ik heb verlangens. Vele daarvan spreken zichzelf tegen.

Ik smacht ernaar om erbij re horen en alleen te zijn, om onafhankelijk te zijn en ver.wrgd re worden, om diep re

voelen en ondoordringbaar te zijn en nergens door ge­raakt te worden.

Ik leef in een toestand van verkramping. Ik zet me schrap regen bedreigingen en pijn. Ik word verpletrerd door het gevoel dat ik hier zit en alle andere dingen daar zijn en op me afkomen. Ik moet mezelf beschermen regen al die

druk die me de das om kan doen. Ik moet mezelf zelfs be­schermen tegen degenen die me dierbaar zijn, misschien wel vooral regen hen die me op mijn kwetsbaarst hebben gezien. Ik kan alle kanten in getrokken worden door te­gengestelde impulsen. Vanwege mijn hang naar eenheid

53

Page 29: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

wil ik dicht bij iemand anders staan, intimiteit ervaren,

vastgehouden worden, getroost worden. Vanwege mijn angst onder de voet te worden gelopen, wil ik los van an­deren staan, afstand houden, autonoom zijn. Geen enkele toestand kan me lang bevrediging schenken, want elke toestand waar ik naar verlang staat in tegenstelling tot een

toestand waar ik eveneens naar verlang. Als ik erbij hoor, hunker ik naar ahondering. Als ik er niet bij hoor, hunker ik er naar om ergens bij re horen.

Ik ben kwetsbaar, afgescheiden, angstig, makkelijk van mijn stuk gebracht, makkelijk op mijn plaats gezet. Ik reis op en neer tussen extase en wanhoop, ofik blijf gevangen zitten in een gepantserd nier-voelen. Bovenal heb ik herinneringen aan het verleden, en angsten en fantasieën ten aanzien van

de toekomst. Ik heb spijt van dingen, voel me schuldig, heb last van wensen, had-ik-maars, zelibewustzijn, schaamte. Ik ben charismatisch of verlegen. Ik speel mijn spelletjes, zet

mijn ego neer, weet dat ik gelijk heb, rechtvaardig mezelf, probeer anderen te overruigen van de dingen waar ik in ge­loof. Het 'ik'-gevoel wordt voortdurend geschapen en her­schapen door alles wat zich voordoet, door elke gedachte,

elke gewaarwording en elk gevoel. Het is ondenkbaar dar het leven voort kan zonder dat

'ik' -gevoel, dat dit gewoon gezien kan worden zonder ie-

54

mand die het ziet. Her zien dat er niemand is kun je je onmogelijk voorstellen, want wie zou dat dan zien?

Sinds het eerste moment van afgescheidenbeid is de per­soon alom aanwezig geweest. Dan valt het 'ik'-gevoel plotseling in een flits volledig weg. De persoon dooft niet geleidelijk uit en wordt niet overstegen, maar verdwijnt in één keer. En het ondenkbare is gebeurd: de totale afwe­

zigheid van een zelf is gezien. De leegte is herkend. Alle concepten van tijd en ruimte verliezen hun betekenis. Er

is alleen maar alom aanwezigheid. Er wordt gezien dat er geen verschil is tussen hier en daar.

Hierna is het heel moeilijk om je vorige leven nog serieus te nemen.

55

Page 30: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

De grote mantra

Er is geen methode, maar als die er wel zou zijn, dan

zou die kunnen bestaan uit het herhalen van de man­tra 'hopeloos, hulpeloos en zinloos'. Tijdens die herha­

ling zou het goed zijn om je er van bewust te zijn dat er

niemand is die het doet. Maar er is eveneens niemand om zich daar bewust van te zijn.

De persoon gelooft dar er hoop is en gaar op zoek naar

de vervulling van die hoop. De wortel van die zoektocht is de gedachte: 'Dit is her nier, maar als ik het genoeg

kan veranderen zou dit het kunnen worden'. Maar uit­

eindelijk wordt hoop nooit vervuld als ingezien wordt dat deze geliefde het ook nier is, noch deze auto, deze villa

56

in Toscane en deze goeroe. Hoop leidt tot teleurstelling, en vervolgens tot wanhoop of een andere vergeefse hoop.

Hoop kan je nooit van 'Dit is het niet' naar 'Dit is het wel' leiden, want al die tijd dat je denkt 'Dit is het niet', is

het het in werkelijkheid wel. Je kunt niet van waar je bent naar 'het' komen, want je bent er al.

Was het maar mogelijk om de hoop op te geven. Maar

hoop kan wel wegvallen, en dat kan een grote zegen

ZIJn.

De persoon gelooft dat er hulp is. Maar niemand kan je

helpen om te worden wat je al bent. Het is alsof je in een

lekkere stoel zit en zegt: 'Vertel me nu eens alsjeblieft hoe ik in die stoel moet komen. Die stoel daarginds, die zover

van me vandaan staat. Hij ziet er zo mooi uit. Ik weet dat

mijn leven een succes wordt zodra ik in die stoel kan zit­ten.' War kun je daar op zeggen? 'Maar je zit er al in, waar

wil je naar toe?' Je kunt dat niet horen als je gelooft dar je ergens anders bent. Wat kan er dus nog gezegd worden als

je vraagt: 'Help me om tot bevrijding te komen?' Er is al

uitsluitend bevrijding. Niemand kan je helpen bereiken

wat al her geval is. Daarom wordt er in zen soms gezegd:

'Ik zou je graag iets geven dat je helpt, maar we hebben niets in de aanbieding.'

57

Page 31: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Je staat alleen in je volslagen hulpeloosheid. Er is niets wat

je kunt doen of kunt vermijden. Als je dat zou weten, zou je niet langer ergens naar streven, en in die omspanning

zou bevrijding gezien kunnen worden. Maar dat begint

alweer als een methode te klinken, en er is geen methode, want er is niemand die het streven kan opgeven.

De persoon gelooft dat dingen zin hebben, maar zien dat

alles zinloos is, is een onschatbaar geschenk. Alles wat zich

ogenschijnlijk voordoet zijn gewoon dingen die gebeuren. Ze hebben geen gevolgen en leiden nergens toe. Als gezien

wordt dat niets zin heeft, kan dat een enorme opluchting

zijn. Elke vorm van gespannenheid in je ogenschijnlijke leven kan dan wegvallen. Maar de geest heeft daar een he­

kel aan. De geest roept 'En de Holocaust dan? Verlossing

door het bloed van het lam? De verlichting van Boeddha

onder de bodhi-boom? De voorspelling van de sjamaan

dat ik mijn soulmate zal vinden? De geest van mijn over­

leden tante Maud die zegt: 'De sleutel van de achterdeur

die je kwijt bent ligt in de theekan'? Zulke dingen moeten toch wel betekenis hebben?'

Maar al die dingen leiden nergens toe. Niets leidt ergens toe. De Holocaust en verlossing door het geloof, Boed­

dha en voorspellingen van een sjamaan, en tante Maud

58

die overleden is zijn gewoon gedachten die zich voordoen

en je afleiden zodat je dit niet ziet. Eenheid leidt zich­

zelf af zodat hij niet ziet dat hij geen twee is. Dat is het

spel. Elke gedachte gebaseerd op afgescheidenheid, elke

gedachte die niet beseft dat er alleen onvoorwaardelijke liefde bestaat, houdt het spel gewoon gaande.

Als het ook maar enige zin had om je te vertellen dat je de

hoop moet opgeven en niet meer naar de zin van de din­gen moet zoeken en je volslagen hopeloosheid onder ogen

moet zien, dan zou ik het doen. Maar er is niemand om je

dat te vertellen, en niemand om er naar te luisteren.

Je kunt noch zoeken, noch het zoeken opgeven. Zoeken

gebeurt uit zichzelf, tot het stopt. Als je het zoeken pro­

beert op te geven, ga je op zoek naar een methode om het

zoeken op te geven.

59

Page 32: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Het onberispelijke gedrag der verlichten

Er is alleen maar bevrijding. Deze woorden typen is

bevrijding. Ze lezen is bevrijding. Thee drinken is bevrijding. Het zelf is bevrijding die zich manifesteert als

het zelf. Maar zolang het zelf, de ogenschijnlijke persoon, er is, verhindert hij dat bevrijding gezien wordt. Hij kan bevrijding niet kennen omdat hij er naar op zoek is. Zo­

lang geloofd wordt dat dit het niet is, is er sprake van spanning en afgescheidenheid. Het gevoel is aanwezig dat het zelf niet goed genoeg is, dat het altijd méér moet doen om klaar te zijn voor bevrijding. Ik weet tenslotte dat ik

me niet onberispelijk gedraag. En ik heb echt ergens gele­zen dat verlichte wezens altijd onberispelijk zijn. Dus kan

ik nooit lid worden van de verlichringsclub.

60

Deze manier van denken houdt me gevangen in dualiteit. Want nu hebben we twee dingen: eenheid en niet-onbe­rispelijk gedrag dat daarbuiten valt.

We staan erop dat eenheid zich aanpast aan onze regels,

om ons het gevoel te geven dat het om echte eenheid gaat.

Eenheid, denken we, kan niet versch.ijnen als wreedheid of oneerlijkheid, of honger in Afrika. Het denken zegt dat

allerlei dingen buiten de eenheid vallen - alle dingen die

we niet toestaan eenheid te zijn. Het denken beweert dus dat er sprake is van tweeheid.

Het denken verlangt naar rechtvaardigheid, en kan daar­om nooit tevreden zijn met dit.

Dat is de reden waarom er in spirituele kringen vaak ge­

zegd wordt dat we het denken moeten zien te overstijgen. Men ziet dat het denken ons in de val laat lopen, maar

men ziet niet dat er niemand is die in de val zou kunnen lopen.

Er is niemand die het denken kan overstijgen. Als er geen persoon en geen geest is, wordt gezien dat in de val lopen ook bevrijding is.

61

Page 33: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Het zelf, met al zijn miskleunen en kleine zonden, is ook

bevrijding, die verschijnt als het zelf Als dat gezien wordt, is het ook duidelijk dat vragen met betrekking tot eerlijk­

heid, correct gedrag, moraliteit en rechtvaardigheid irrele­

vant zijn. Al die concepten verliezen hun betekenis als ge­zien wordt dar er niemand is die een keus maakt. Moed en lafheid, eerlijkheid en oneerlijkheid, waarheid en leugens,

rechtvaardigheid en onrechtvaardigheid, verantwoordelijk­heid en onverantwoordelijkheid zijn gewoon een lichtspel, eenheid die verschijnt als alles wat zich manifesteert.

Maar voor het denken is het idee dat honger in Afrika, en leugens en onrechtvaardigheid ook eenheid zijn, een gruwel.

Dit boek is nier bedoeld voor mensen die verlangen naar edelmoedigheid en rechtvaardigheid.

Er is alleen maar bevrijding. Zoeken naar bevrijding is ook bevrijding. Anders zou er sprake zijn van dualiteit. Dan zou er sprake zijn van eenheid, en buiten eenheid zou zich het zoeken naar eenheid bevinden.

De zoektocht naar bevrijding is gewoon bevrijding die doet alsof hij niet zichzelf is en naar zichzelf op zoek is.

62

Die maskerade moet heel effectief zijn, wil zoiets lukken.

Anders zou eenheid zichzelf onmiddellijk vinden en zou

het spel uit zijn voordar het goed en wel begonnen was. En de maskerade is ook heel effectief, want alles is welis­

waar dit, maar de geest ziet alles als dat.

Eigenlijk denkt de geest vaak dar hij een glimp van be­

vrijding heeft opgevangen, maar hij denkt altijd dat hij het daarginds heeft gezien - misschien wel in de persoon van die heilige figuur met die sandalen en dat oogver­blindende aura en de pauwenveren, omgeven door zijn gebiologeerde volgelingen.

Natuurlijk is dit allemaal metaforisch bedoeld. Er is geen spel. Er is niets dat naar iets op zoek is. Probeer die laatste zin op beide mogelijke manieren te lezen.

Dit is een droom, maar ik heb de droom niet. Ik ben een gedroomd personage binnen de droom. Daarom ben ik het niet die ontwaakt.

Eenheid kent zichzelf al en hoeft zichzelf niet meer te vinden, want eenheid is zichzelf nooit kwijtgeraakt. Maar omdat bevrijding niet persoonlijk is, kan de geest, die wel persoonlijk is, daar nooit bij.

63

Page 34: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Als je een levendige geest hebt, zoals bij vele zoekers her geval is, vraagt dit om herhaling. De geest kan hier nooit bij. Denken dat ik dar begrepen heb, heeft niets te maken met bevrijding.

De zoeker kan er niets aan doen dat hij bevrijding zier als iets magisch en zich er allerlei fantastische dingen bij

voorstelt. We hunkeren naar de geschenken die bevrijding ons naar ons idee zal brengen. Dat maakt ons rot een prooi voor elke goeroe, spirituele leraar en mantraverkoper die voorbij komt.

Maar bij bevrijding wordt gezien dat bevrijding iets heel gewoons, maar ook iets wonderlijks is. Dat is een para­dox. Het zien van bevrijding is gewoon her alledaagse le­

ven, de eekhoorn op de boomtak, zonder de versluiering van het zoeken. De achtbaanrit van de neurotische geest wordt een zachte verwondering.

Maar het kan zijn dat de geest baalt van her verlies van

zijn neurose.

Gedachten creëren de illusie dat er sprake is van een persoon die een geest heeft. Voor de zelfbewuste zoeker kunnen die gedachten gaan over her uitvinden wie 'ik'

64

werkelijk ben. Maar de ogenschijnlijke persoon die die

gedachten lijkt te hebben bestaat niet, en het denken zelf is nier in staar re ontdekken wat zijn eigen aard is. Her heeft geen aard die ontdekt zou kunnen worden.

Bij bevrijding wordt gezien dat gedachten opkomen uit leegte, uit niets. Ze komen nergens vandaan. Ze komen

gewoon op en vallen weer weg. Gedachten gaan nergens heen en ze leiden nergens roe. Ze hebben geen betekenis.

Afhankelijk van de patronen die het lichaam-geest-me­chanisme heeft ontwikkeld kunnen meningen, neigingen, vooroordelen en overruigingen nog steeds opkomen als bevrijding gezien wordt.

Maar het is onwaarschijnlijk dar ze nog serieus genomen

zullen worden.

65

Page 35: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Ontwaken is de leegte van her niets zien.

Bevrijding is de volheid van het niets zien.

66

Verkramping en plaatselijkheid

Met de explosie die het zien van bevrijding is, houdt

de verkramping op. Dat wil niet zeggen dat de er­

varing van een verkrampte persoon niet kan terugkeren,

want alles is mogelijk bij bevrijding. Maar de verkramping

heeft sterk de neiging niet meer op te treden als bevrijding

eenmaal gezien is.

Plaatselijkheid daarentegen, het gevoel dat er sprake is van

een lichaam-geest-mechanisme op een bepaalde plaats, is

iets anders dan psychologische en emotionele verkram­ping. Toen bevrijding gezien werd, kwam het gevoel van

plaatselijkheid voor dit lichaam-geest-mechanisme een

tijdlang nier meer terug. Er werd gezien dar gewaarzijn

67

Page 36: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

overal aanwezig is. De kamer waarin staan plaatsvond, de

straat waarin gelopen werd, de lichamen en lantarenpalen

en bankjes en ruimte die verschenen, voelden nier anders

aan dan deze arm, dit denkproces, dit zien, deze voeten

die over het trottoir liepen. Het gevoel dar er iemand er­

gens langs liep of een ruimte doorkruiste was afwezig.

Maar er werd wel beseft dar her lichaam in staar was zich

door ogenschijnlijke plaats en tijd heen te bewegen zon­

der regen muren of de roekomst te botsen.

Een tijdje later keerde het gevoel van plaatselijkheid weer

terug, en er werd weer gevoeld dar er een lichaam was dat

een tijd-ruimte-dimensie innam. Maar her gevoel van ver­

kramping dat voorrdurend deel had uitgemaakt van dit

leven, zelfs na het ontwaken, was verdwenen.

Bevrijding gaat gepaard met zien dar er alleen onvoor­

waardelijke liefde is die verschijnt als alles wat er is. Daar

is geen verklaring voor, ook al gaar het denken daar naar

op zoek. Her is eenvoudigweg w.

Als 'ik' gezien wordt als alles, kan in dat zien geen enkele

andere mogelijkheid aanwezig zijn dan her besef dat alles

liefde is.

68

Dood en religie

Vraag: Hoe ben je erachter gekomen war er gebeurt

na de dood?

Antwoord: Dat vraag je aan iemand die gestorven is.

Afgelopen nacht droomde ik dar ik met een oude

vriend in een restaurant zat te eten. We vroegen om

de rekening, maar voordar die kwam werd ik wakker.

Moest mijn vriend roen mijn deel van de rekening ook

betalen?

De vraag over mijn droom is duidelijk absurd. Voor de

vraag: 'Wat gebeurt er met me na mijn dood?' geldt her-

69

Page 37: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

zelfde. De vraag lost op als gezien wordt dat ik een ge­droomd personage ben. Dan wordt gezien dat er geen 'ik' is die sterft, geen 'na', want tijd ontstaat alleen in de gedroomde geest, en geen 'dood', want de dood is niets anders dan ontwaken uit de droom.

Als er iemand zou zijn die kon kiezen om zich geen zor­gen te maken, dan zou ik zeggen: 'Maak je geen zorgen. Het komt goed.'

Maar de geest kan zich zijn eigen vernietiging nier voor­stellen. Als de geest in de droom geconfronteerd wordt met de dood, verzint hij verhalen over zijn eigen voort­bestaan na de dood. Al die verhalen zijn te vergelijken met antwoorden op de vraag: 'Wie betaalt de restauran­trekening van de dromer die wakker wordt voordat de rekening gebracht wordt?' We kennen allemaal zoveel van die verhalen. De meeste stellen verschillende vormen van beloning in her vooruitzicht voor een leven dat geleefd is zoals het geleefd hoort te worden, war men zich daar verder ook bij voorstelt, en suaf voor een zondig leven. Ze

zijn zowel verleidelijk als intimiderend. Het ene verhaal belooft ons spirituele rijkdom, het andere dreigt ons met vreselijke kwellingen.

70

Er zijn miljarden van die verhalen in omloop, want elk ervan hoort bij het specifieke droompersonage die er in gelooft. Mijn versie van verlossing door het bloed van het lam zal anders zijn dan de jouwe. Jouw versie van weder­geboren worden als god, mens, dier, hongerige geest of duivel zal anders zijn dan die van de boeddhist die naast je zit te mediteren.

De meeste verhalen die de geest spint rond de dood bevat­ten een aanral gemeenschappelijke thema's. Er moet aan regels gehoorzaamd worden. Er moeten inspanningen ver­richt worden. Slechte daden dienen vermeden, en goede daden dienen verricht te worden. Er kunnen beloningen verdiend worden door de instructies van de pastoor, pries­ter, lama, goeroe, yogi of swami op te volgen. Er kan een beroep gedaan worden op Boeddha of Jezus of Krishna om die regels te rechtvaardigen. Er wordt gedreigd met toekomstige straffen, vaak in de vorm van extreme marte­lingen, om ervoor te zorgen dat je op her rechte pad blijft. In sommige versies van die verhalen, waaronder de wreed­ste, die het chrisrendom in huis heeft, komt er nooit een eind aan die straffen. In andere versies met iets meer me­dedogen, zoals sommige binnen her boeddhisme, duren ze slechts een onmetelijk lange tijd. In sommige van die verhalen hoef je geen klooster vol nonnen re vermoorden

71

Page 38: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

of deel te nemen aan een van drugs doordrenkte orgie

om je kansen op een gelukkig leven na de dood om zeep

te helpen. Voor sommige mensen is een dansje wagen op

zondag al voldoende.

De geestessrrucruur van sommige mensen kan zelfs mon­

sters, spoken, geestverschijningen en dergelijke tevoor­

schijn toveren. Dat sterkt de geest in zijn overruiging dar

hij zal voordeven na de dood.

Voor veel zoekers is her verhaal van karma en wederge­

boorte het meest verleidelijke verhaal over de dood. Her

spreekt vooral de geest met een hang naar rechtvaardig­

heid aan, want dar verhaal doet alles gegrond lijken, waar­

door persoonlijk lijden draaglijker lijkt te worden.

Het karmaverhaal is het verhaal dar al mijn handelingen en gedachten gevolgen hebben die precies passen bij de

aard ervan. Dat is duidelijk nier van roepassing op dit le­

ven, want de 'slechteriken' leven vaak in voorspoed en de

'heiligen' lijden. Daarom is in het karmaverhaal gewoon­

lijk ook her verhaal van de wedergeboorte opgenomen. Elke ogenschijnlijke onrechtvaardigheid wordt door dat

verhaal verklaard en weggevaagd, van geboortemisvor­

mingen tot de miljarden die vergaard worden door des-

72

poten, tot her gebroken been dar iemand oploopt die on­

verwacht struikelt en van de trap valt. De geest ontleent enorm veel bevrediging aan dar verhaal. Als degene die

mij mishandelt voorspoed kent in dit leven, zal hij lij­

den in een volgend leven en herboren worden als kikker.

Als mijn zelfopofferende goedheid en ascese nier beloond

wordt tijdens dit leven, zal ik op zijn minst een gunstige

wedergeboorte verdienen. Misschien heb ik dan wel een

enorm gouden aura dat volgelingen aamrekt die ik kan

leren hoe ze de verlichting kunnen bereiken.

Het idee van karma en wedergeboorte ontstaat uit de over­

ruiging van de persoon dar handelingen wilsbepaald zijn.

Wilsbepaalde handeling is de keuze om iets re doen, om

vrije wil uit te oefenen. Als gezien wordt dat er niemand

is, wordt tevens gezien dar wilsbepaalde handelingen on­mogelijk kunnen bestaan. Er is niemand die welke keus

dan ook maakt. Oorzaak en gevolg vallen weg als gezien

wordt dar alle ogenschijnlijke handelingen zich gewoon

uit het niets voordoen zonder wilsuitoefening.

Maar als we een verklaring voor persoonlijk lijden zoeken

waar de geest zich in kan vinden, dan is er een enorm pak­

huis aan religieuze overtuigingen waaruit we kunnen kie­

zen. Het aantal religies is voldoende om aan ieders smaak

73

Page 39: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

tegemoet re kunnen komen, van de meest ascetische tot de meest weelderige. We kunnen onszelf kleden in harige

hemden en geselen met ransels, of scharlaken gewaden aantrekken en onze ogen verlustigen aan gouden beelden.

We kunnen met eerbied opzien tegen celibataire mannen die ons leren hoe ons seksleven gestalte dient te krijgen,

of uitkijken naar een paradijs waar we vrolijk kunnen roe­

zien hoe onze vijanden branden in de hel.

Er zijn zelfs seculiere religies, wals Red De Planeet of het

Socialisme. Of we combineren her seculiere en her spiri­

tuele en bedenken onze eigen religie, wals de Transeen­

demale Politiek of het Psychotherapeutisch Boeddhisme of de Tantrische Groene Milieubeweging.

Elke religie is in principe in staar om tegemoet re komen aan ons verlangen naar betekenis en zingeving en een ver­

klaring te geven voor persoonlijk lijden. Niets van dar al­les heeft ook maar iets re maken met bevrijding.

Wat er gebeurt als de dood zijn intrede doet, kan niet begrepen worden totdar er niemand meer is om het re

begrijpen.

74

Een leven in puin

In bepaalde opzichten kan bevrijding beschouwd wor­

den als een enorme ramp die je leven in puin gooit. Al­

les war voorheen als belangrijk beschouwd werd kan met

het vuilnis mee, vooral als her leven dar voordien geleefd werd het leven van een spirituele zoeker was.

De spirituele roekrocht komt tegemoet aan zoveel behoef­

ten. Hij kan mijn leven betekenis en zin geven, en hoop,

hulp, vriendschap, steun en structuur bieden terwijl ik

hard werk om mijn volgende retraite re kunnen betalen. In een flits van ontwaken kan dar allemaal verdwijnen.

Sommige mensen zijn na het ontwaken in staat om ge­

woon hun ding te blijven doen, om aan vollemaansme-

75

Page 40: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

ditaties of bijeenkomsten aan de voeten van de goeroe te blijven deelnemen voor de lol, de vriendschap en het

gemeenschapsgevoel. Maar dar kan riskam zijn. Als de

andere volgelingen merken dat je de zoektocht niet meer serieus neemt en de goeroe, de mantra, het ritueel of het

geloof niet meer vanuit een gevoel van devotie beleeft, dan wordt je misschien wel het eerstvolgende menselijke

offer dat aan een paal gespietst wordt in de brandende zon. Of je wordt op zijn minst uit de groep gestoten of

zo vervelend behandeld dat je je gedwongen voelt om re vertrekken.

En toch is het bevrijding waar we naar verlangen. We wil­len alles kwijtraken, geledigd worden, in de leegte vallen. Dat is waar we op hopen, ook al kunnen we ons nier voor­

srellen wat het is. We verlangen ernaar om te verdwijnen.

Bevrijding is prachtig, maar het is niet prachtig voor ie­mand. De verdwijning van het zelf levert dus niemand iets op.

De verdwijning van de persoon is een dood. Zoveel van war de geest beschouwt als onherroepelijk behorend rot de persoon valt weg- hoop, herinneringen, zelfs de neu­

rosen waar we een hekel aan hebben maar die toch zo

76

lekker vertrouwd voelen. Relatie en betekenis houden op te bestaan, en plotseling wordt gezien dat dit leven zinloos is. Al mijn overtuigingen, al mijn zelfimporrantie, mijn

hele gevoel ergens naar op weg te zijn, het verdwijnt al­lemaal onmiddellijk. Mijn hoop op persoonlijk geluk en zelfverbetering verdwijnt als sneeuw voor de zon.

Oir wordt enorm gevreesd, maar er wordt ook ten diepste

naar verlangd. Ik kan me weliswaar niet voorstellen hoe her leven eruit zou zien als ik er niet meer ben, of zelfs dat

er een leven zou kunnen zijn als ik er niet meer ben, maar

iets zegt me dat het de enig mogelijke verlossing en red­

ding is. Ik moet sterven, wil er ooit een eind komen aan

de pijn van het afgescheiden zijn.

Daarom is het de moeite waard om de grootse zegen re herhalen die me gegeven werd. Ik hoop dar je snel sterft.

77

Page 41: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Natuurlijke en neurotische

gevoelens

Het zien van bevrijding levert geen perrnaneme staar

van gelukzaligheid op, noch maakt her een eind

aan het lijden- het maakt alleen een eind aan persoonlijk

lijden.

In bevrijding kan alles nog opkomen, maar neurotische

gevoelens hebben de neiging om te verminderen of af re

sterven, terwijl namurlijke gevoelens blijven opkomen.

Natuurlijke gevoelens zijn onder meer boosheid, verdriet,

angst en vreugde. Bij bevrijding komen die gewoon op

en vallen dan weer weg, en er wordt gezien wat ze zijn.

Ze kunnen zelfs krachtiger worden omdat ze nier langer

verdund worden door her zelf en zijn neurosen.

78

Neurotische gevoelens als schuld, schaamte, bezorgdheid

of irritatie hebben bij bevrijding de neiging om te ver­

dwijnen omdat ze niet langer in stand gehouden worden

door een geloof in een persoon of in betekenis of in de

mogelijkheid van persoonlijk succes of falen.

Hoop en wanhoop doen zich naruurlijk ook nier meer

voor.

In bevrijding kan alles nog opkomen, maar het is niet

waarschijnlijk dar er nog verveling opkomt. Verveling

is een ervaring van de persoonlijke geest. Bij bevrijding

wordt alles fascinerend- de vorm van een hand, de smaak

van koffie, her geluid van autobanden op een nat weg-

dek. ···

Verveling wordt hier op dit momenr niet ervaren.

War overblijft na bevrijding, die in feite de dood van de

persoon berekent, is een lichaam-geest-mechanisme dar

nog steeds functioneert en een karakter en gedragspatro­

nen bezit. Er zal nog steeds sprake zijn van voorkeuren en

interesses, karaktertrekken, en wellicht ook eigenaardig­

heden en zwakke punten. De figuur rijdt misschien nog

steeds liever in een Honda dan in een Ford, viert liever

79

Page 42: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

vakantie in Frankrijk dan in Schodand, en eer zijn eieren

liever gekookt dan gepocheerd.

Het idee van her spirituele wezen dat leeft in volmaakte

balans en kalme afstandelijkheid, dat geen voorkeur of af­

keur kenr en iedereen gelijkmoedig benadert, is niet meer

dan een constructie van de geest. Het is een spiritueel

sprookje dat geweven is uit de behoefte om verlichting te

zien als iets speciaals en anders, als iets wat ver af staat van

wat ik op dit moment ben.

Het is voor een bepaald type mens met een gediscipli­

neerd en ascetisch karakter niet moeilijk om een afstan­

delijkheid te cultiveren die vele zoekers aantrekt. Die af­

standelijke ascese trekt mensen aan die het gevoel hebben

dat heiligheid en ongemak dichterbij goddelijkheid staan

dan uitgelatenheid en zijden lakens. Maar het heeft niets

te maken met bevrijding.

Na bevrijding kan de figuur nog steeds vermaard zijn om

zijn slechte humeur of zijn grandioze luiheid, of per se

drie uur te vroeg op het vliegveld willen zijn om er zeker

van te zijn dat hij het vliegruig niet mist.

80

Therapie en meditatie

Sommige mensen gaan tijdens hun zoektocht naar een

therapeut. Het is heel goed mogelijk dat therapie de

persoon gelukkiger maakt, in elk geval een tijdje.

R.D. Laing beschouwde therapie als een manier om uit de

gevangenis te komen. Therapieën die ons helpen om ge­

woon op te staan en weg te lopen, hadden zijn voorkeur.

De poort van de gevangenis staat sowieso altijd open, zei

hij. Hij had kritiek op therapieën die ons aanmoedigen

om te gaan zitten analyseren waarom we gevangen zit­

ten. Hij vond het zinloos dat iemand in een gevangenis

zit met de poort wagenwijd open en zegt: 'Ik weiger te

vertrekken tot ik in detail begrijp waarom ik hier zit.' Hij

81

Page 43: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

verwees hier naar therapieën die uitgaan van een langdu­

rig onderzoek naar het verleden, of liever gezegd naar 'het

verleden' zoals de cliënt en de therapeut het gezamenlijk

construeren.

In werkelijkheid zal therapie ons nooit bevrijden uit de

gevangenis waar we in vast lijken te zitten. De gevangenis

is ons gevoel van afgescheidenheid, en alleen bevrijding

kan zichtbaar maken dat er hoe dan ook nooit een gevan­

genis is geweest. Maar therapie kan de onechte gevangenis

wel comfortabeler maken. En voor de persoon is zijn tijd

vullen met het comfortabeler maken van de gevangenis

een zinvolle bezigheid.

Maar therapie gebeurt of gebeurt niet. En er kan gezien

worden dat er niemand is die daar iets aan kan doen.

Meditatie is een andere manier waarop de ogenschijnlijke

gevangenis comfortabeler gemaakt kan worden. Medita­

tie kan heerlijk ontspannend zijn en de neurosen van de

persoon geleidelijk aan verminderen. Maar het leidt ner­

gens toe en er is niemand die mediteert. Er is niemand

die er door gezuiverd of dichter bij de verlichting gebracht

wordt.

Ik heb mensen jarenlang leren mediteren en ik weet dat

het zeer verfijnde persoonlijke ervaringen teweeg kan

brengen. Die worden in veel gevallen door de zoeker geïn­

terpreteerd als spiritueel, als aanwijzingen dat er zuivering

plaatsvindt en dat de verlichting naderbij komt. Als dat

het is waarnaar gezocht wordt, dan is dat ook wat gevon­

den kan worden.

Zulke ervaringen zijn weliswaar niet waardevoller dan

het eten van een geroosterde boterham, maar ze zijn ze­

ker ook niet minder waardevol. En er kan gezien worden

dat er niemand is die mediteert of geroosterde boter­

hammen eet.

83

Page 44: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Het paradijs is nu

Tor het moment waarop we ons leven verliezen, bren­

gen we her in zijn geheel door met zoeken naar her

paradijs. Soms gaar her weken naar her paradijs gepaard

met her doden van een hoop mensen door ze aan her

zwaard re rijgen, op de brandstapel te gooien of op re bla­

zen. Soms gaat het weken naar her paradijs gepaard met

lange periodes van knielen, onszelf met gesels ranselen en heel veel gortepap eren. Soms gaar her zoeken naar her

paradijs gepaard met het verzorgen van zieken, her adop­

teren van Roemeense weeskinderen of onze versie van

God in de hoofden van heidense volkeren rammen. Vaak

gaat her zoeken naar her paradijs gepaard met heel hard

werken terwijl we er niet veel plezier aan beleven, zodat

84

we een Mercedes kunnen kopen, een huisje aan zee of een

Rolex horloge. Vaak gedragen wc ons dan nobel, vaak ook

zijn we gemeen. Maar her is altijd goddelijk.

Vaak wordt er verwacht dat het paradijs pas gevonden zal

worden als we sterven. De geest creëert prachtige verha­

len over hoe dar zal zijn. Hij kan eindeloze variaties op

die verhalen bedenken. In sommige wordt gesproken over

meerdere maagden en schalen met dadels. In sommige

gaat het over harpen die bespeeld worden en eindeloze

aanbidding van God. Vaak gaar her over prachtige land­

schappen. Een paar jaar geleden hoorde ik in een radio­

programma een lieve oude man uit Tasmanië praten over

een bijna-dood-ervaring die hij had roen hij veertien was.

Zijn verhaal ging over een weelderig groen landschap

langs een rivier en ontmoetingen met overleden familiele­

den. Aan iemand die hij verder niet kende vroeg hij nuch­ter: 'Als dit de hemel is, waar is Jezus dan?'. '0', werd er

gezegd, 'die is gewoon hier. Hij staat bij de rivier te praten

met een paar mensen.'

Maar een bijna-dood-ervaring is geen doodservaring. En

niemand verrelt daar ooit uit de eerste hand iets over op

de radio.

Page 45: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Altijd wordt er verwacht dat het paradijs pas ergens in de

toekomst gevonden zal worden. Zelden wordt er opge­

merkt dat de toekomst per definitie nooit komt.

De geest kan er niets aan doen dat hij het paradijs zoekt.

Dat is zijn functie. De geest is een apparaat dat het feit

verhult dat het paradijs nu is, door het eindeloos uit te

stellen met behulp van het fenomeen van de ontevreden­

heid. Daar is niets mis mee. Her is gewoon wat hij moet

doen zolang er nog sprake is van een persoon.

Bij bevrijding wordt gezien dat dit al het paradijs is. Het

tikken van een klok is het paradijs. De smaak van druiven

is het paradijs. Het ruisen van bladeren is het paradijs. De

warmte van afwaswater vol schuim is het paradijs. Het

gevoel van voeten die over tapijt schuiven is het paradijs.

Wat de geest saai vindt, wordt gezien als prachtig.

Dit is een wonder dat altijd verandert, en nooit veran­

dert.

86

De avatar van de

zuivere moutwhiskey

Hij was klein, gezet en charismatisch en had donkere

zachte ogen. Hij droeg elegante Indiase kleding en

een sjaal met gouden borduursel. Zijn naam betekende

De Leraar Die De Koning Is Van De Gelukzaligheid.

Voor zijn volgelingen was hij niet zomaar een goeroe. Hij

was de avatar van zijn rijd. Hij was Krishna, Boeddha en

Jezus geweest. Op dat moment beweerden minstens vier

andere leraren de enige echte avatar te zijn, maar zijn vol­

gelingen staken de draak met hen. Ze wisten dat hun goe­

roe de echte was.

Toen kwam het gedonder in de glazen.

87

Page 46: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

De goeroe, zo bleek, had drie verschillende vrouwen die

allemaal hoog in de hiërarchie van zijn organisatie ston­

den verleid door ieder van hen re vertellen: 'Ik ben de we­

dergeboren Jezus en jij bent de wedergeboren Maria Mag­

dalena. Tweeduizend jaar geleden waren we geliefden. Nu

is her tijd dar we dat opnieuw worden.' Als praatje om

goedgelovigen mee re verleiden is dit bijna nier re verbete­

ren. Elke van die vrouwen had hem op haar beurt geloofd

en was hem naar zijn bed gevolgd.

Op een dag ontdekren de Maria Magdalena's alle drie dat

ze niet uniek waren. De boor was aan. Ze voelden zich

verleid, belasterd en veracht. Buiten zinnen van woede

besloten ze alles naar buiten te brengen. Met spoed werd

er een bijeenkomst belegd. Er werden telefoontjes ge­

pleegd waarin de volgelingen werden opgeroepen te ko­

men.

Oe drie Maria's hadden nog veel meer zonden van de

goeroe onder de tafel gehouden. Ze hadden ze verborgen

voor zijn publick en lege whiskeyflessen onder het tapijt

geveegd. Nu was het jachtseizoen geopend en alle skelet­

ren vielen uit de kast met een geratel dat zelfs de minst

snuggere discipel nog wakker zou hebben gemaakt.

88

De goeroe was zich re buiren gegaan aan kolossale drink­

gelagen. Soms dronk hij een hele fles whiskey leeg voordar

hij her podium opklom om zijn volgelingen toe re spreken.

Later op de avond werd er vaak nog een fles naar binnen

geslagen. De volgelingen die her meest intiem met hem wa­

ren hadden zijn voorraad op peil gehouden, de bewijzen

verborgen gehouden en de lege flessen het retraitecentrum

uit gesmokkeld. Bij minstens één gelegenheid moest hij het

podium en zijn roodfluwelen troon opgeholpen worden met behulp van volgelingen aan elke zijde die hem over­

eind hielden om zijn wankele tred verborgen te houden.

Misschien was zijn opmerkelijke vermogen om voor de

vuist weg een samenhangend tapijt van spirituele ideeën

te weven onder de invloed van teveel whiskey een bewijs

van zijn goddelijke status. De avatar van de zuivere mour­

whiskey. De alcoholische godheid.

Oe goeroe had bij gelegenheid spirituele namen roege­

kend, maar uitsluitend aan volgelingen die heel speciaal

waren. Hij was, zei hij, in de diepste meditatie rot die

namen gekomen, op her moment dat hij was afgestemd

op de meest verfijnde spirituele essentie van de persoon.

De naam die bovenkwam sloot war betreft vibratie precies

aan bij hun unieke dharma. Toen merkte iemand op dat

89

Page 47: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

het de namen waren van de huizen in een Indiase wijk van Kaapstad waar de goeroe elke dag onderweg van zijn huis naar zijn kantoor langs kwam.

Hij had enorm met geld lopen smijten en her uitbundig aan zichzelf uitgegeven.

Er werd zelfs beweerd dat men hem zijn vrouw en haar

dochter had zien slaan.

Waarom hadden zijn volgelingen dat allemaal voor zich­zelf gehouden? Tegen de tijd dar ze beseften hoezeer ze

zichzelf in de nesten hadden gewerkt, hadden ze teveel

vuil aan hun handen gekregen om ze er nog vanaf te kun­nen trekken. Ze hadden hun carrière, geliefde en huis

opgegeven om deze man re kunnen volgen. Ze hadden zeeën van energie gegeven aan het goddelijke plan waarin ze geloofden.

Zo gaf de goeroe zijn devote volgelingen in ieder geval nog iets terug door ze voor altijd immuun re maken voor

goeroes.

Charismatische charlatans hebben hun eigen functie. Ze kunnen ons er aan herinneren dat je dit niet serieus moet

90

nemen. In het verhaal kan meer geleerd worden van een charlatan dan van een heilige.

91

Page 48: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Een geredigeerde transcriptie van een interview met Richard

afgenomen in juli 2005

fk wil graag beginnen met een vraag die gaat over iets wat 1 je geschreven hebt. je hebt gezegd dat taal alfeen dualiteit kan beschrijven. Wáarom probeer je dan over non-dualiteit te praten?

Je hebt alleen de mogelijkheid om taal re gebruiken of er her zwijgen roe re doen. Er is geen bijzondere reden voor om er nier het zwijgen roe te doen, maar soms kan her on­

derhoudend zijn om re praten. Non-dualiteit kan onmoge­lijk in woorden beschreven worden omdat woorden hard­nekkig dualistisch zijn. Woorden delen dingen op in dit en

dat, hier en daar, nu en toen. Aan de andere kant hebben we alleen woorden ter beschikking om hierover te commu-

93

Page 49: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

niceren. Misschien kunnen ze in de richting van non-duali­

teit wijzen en ons helpen om misvattingen te ommantelen.

Misschien kunnen ze beschrijven wat non-dualiteit nier is,

en mogelijkerwijs kan dat iets interessants opleveren.

Misschien had ik moeten beginnen met vragen naar de be­

kende weg. \%t is non-duaLiteit?

Non-dualiteit is gewoon een woord dat de werkelijkheid

probeert te beschrijven dat er alleen maar eenheid is die

verschijm als alles, en dat er geen afgescheidenheid bestaat.

In de droom van de dualiteit lijken dingen en mensen al­

tijd los van elkaar te bestaan, maar dat is schijn. Non-dua­

liteit doorziet die schijn. Misschien moet ik nu alvast even

in het midden brengen dat een persoon onherroepelijk in

dualiteit leeft, maar dat dat, wat die dualiteit ziet, gewoon

eenheid is. Dat wat dit ziet is niet de persoon.

Dit heLe verhaaL Lijkt heel moeilijk behapbaar.

Nee. Het is onmogelijk. Je kunt het onmogelijk behappen!

Het zou onze lezers kunnen helpen als je iets zou zeggen over

wat er met je gebeurde op Charing Cross Station. \%ar ging dat over?

94

(Lacht} Ach ja, Charing Cross Station. Je moet begrijpen

dat her heel belangrijk is dat het op perron 5 gebeurde.

Is dat het perron waar we allemaaL naartoe moeten?

Ja. Dar is her perron met de gedenkplaat en de rombe en de eeuwige vlam.

En Vestaalse maagden?

Nou, het spoorwegpersoneel verzorgt de rombe heel liefde­

voL Ik heb om een paar Vesraalse maagden gevraagd, maar ze zeggen dat ze niet over genoeg middelen beschikken om

die maagden ook nog aan te kunnen schaffen (lacht).

Wat daar gebeurde was iets heel eenvoudigs, maar het

is heel moeilijk te beschrijven. En het is onmogelijk te

begrijpen, tenzij het gezien is. War er plaatsvond was de volledige en ogenblikkelijke verdwijning van de persoon.

Ik zeg 'wat er plaatsvond', maar eigenlijk was her nier iets

war plaatsvond. Het is zo moeilijk om hierover te praten

omdat in de wereld der verschijnselen de dingen in de tijd plaatsvinden. Als de persoon verdwijnt, is dat geen

gebeurtenis die in de tijd plaatsvindt. Er wordt gezien dat

dit buiren de rijd gebeurt en dat alles tijdloos is.

95

Page 50: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

In het verhaal komt de persoon die verdwenen is heel snel weer terug. Dat is tenminste war hier gebeurde, en wat ik uit gesprekken met andere mensen en uit hun boeken

kan opmaken is dat dat vaak voorkomt. Er kan dus een ogenblikkelijke en rotale verdwijning van de persoon plaatsvinden, en dan komt een seconde later de persoon weer terug, hoogstwaarschijnlijk in geschokte toestand, en zegt: 'Waar ging dat in godsnaam over?' Maar hoewel de persoon terugkeert, is er roch iets onherroepelijks ge­beurd. Er heeft een onherroepelijke verandering plaatsge­vonden in het ogenschijnlijke individu. En dat kan voor iedereen verschillend zijn, dus wat ik eigenlijk alleen maar kan doen is praten over hoe het voor deze figuur was. Als

je wilt kan ik praten over welke veranderingen deze figuur daarna onderging. Veel meer kan er over de gebeurtenis zelf niet gezegd worden. Ik heb het proberen te beschrij­ven in bepaalde teksten, maar het is heel moeilijk. Het enige dat ik kan zeggen is eigenlijk dat het onvoorstelbaar is. Ik kan je uitnodigen om het je voor te stellen, maar het is onmogelijk.

Ik nodig je uit om je voor te stellen dat je hier bent, zoals nu, en dat plotseling gedurende één ogenblik alles abso­luut hetzelfde blijft als op dit moment, behalve dat jij er niet bij bent. Toch blijft er volledig bewustzijn aanwezig.

Soms wordt dat 'bewustzijn van de leegte' genoemd om­dat het zelf gezien wordt als volkomen leeg. In zekere zin vind ik dat wel een redelijk accurate beschrijving, maar

het probleem met zo'n beschrijving is dat je je er onmo­gelijk iets bij voor kunt stellen. Er is weliswaar dertig of veertig of vijftig jaar lang constam sprake geweest van een

persoon, maar het houdt geen enkel verband met enige ervaring die die persoon ooit in zijn ogenschijnlijke le­

ven heeft gehad. Als het denken een beschrijving hoort van zo'n verdwijning, probeert het een verband te leggen

met een ervaring die de persoon heeft gehad. Het den­ken probeert het te begrijpen door het te koppelen aan een persoonlijke ervaring. Maar het was geen persoonlijke

ervaring, want er was geen persoon bij aanwezig. Deze gebeurtenis valt onmogelijk te begrijpen in relatie tot iets wat eerder gebeurd is.

Het gebeurde niet met een persoon? Het gebeurde niet met jou? Dat valt heel moeilijk te snappen.

Het is onmogelijk. Zolang er altijd een persoon is ge­weest die dingen meemaakte, kan er geen voorstelling van gemaakt worden. Nou ja, je kunt er over nadenken, maar hoe het is als de persoon afwezig is, kun je niet weten.

97

Page 51: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Het heeft iets problematisch orn te proberen hier überhaupt over te praten.

Absoluut. Het is volkomen problematisch.

Zou het helpen orn de gebeurtenis te vergelijken met wat er in de kledingwinkel gebeurde?

Wc moeten taal gebruiken, dus laten we zeggen dat wat er in die eerste gebeurtenis plaatsvond oorwaken was. Dat

betckem dat er plotseling gezien werd dat er niemand is, dat plotseling dit gezien werd, dat dit alles is wat er is,

zonder dat het zelf er bij was. En er was het besef dat alles wat daarvoor ervaren was namens het zelf ervaren was, of zo je wilt, namens het subjectieve zelf. Op Charing Cross Station werd de volledige afwezigheid van het zelf in één flits gezien. Het wordt soms beschreven als het zien dat ik niets ben. Nisargadatta heeft gezegd dat zien dat ik niets ben wijsheid is. En zoals ik al zei brengt het onherroepe­

lijke veranderingen teweeg. Althans, voor dit wezen was dat het geval.

In het persoonlijke verhaal, en zo'n verhaal heeft totaal geen betekenis, vond de rweede gebeurtenis ongeveer een jaar later plaats. In feite gebeurde her buiten de tijd en in

98

de eeuwigheid. Het is heel moeilijk om dit te beschrijven. Laten we zeggen dat er binnen de tijd, zodat het als ver­haal nog begrijpelijk blijft, een gebeurtenis plaatsvond die

veel langer duurde. Nogmaals, dit was geen ervaring, want er was geen persoon aanwezig om de ervaring te hebben. Er was een veel rustigere totale verdwijning van de per­

soon, maar wat deze keer gezien werd was dat gewaarzijn

'overal' was. Ik gebruik dat woord wel, maar ik weet dat het misleidend is, want 'overal' impliceert ruimte, en het zien dat er geen ruimte bestaat maakt nu juist deel uit van

dat gewaarzijn. Gewaarzijn is dus alles en overal en elk geen-ding en nergens. Daar een verhaal over vercellen is net zoiets als een beeld proberen op te roepen dat niet op te roepen valt.

Ik stond toen toevallig in een kledingwinkel om een

pak voor mijn zoon te kopen, en wat gezien werd was dat gewaarzijn, of het 'ik'-gcvoel zo je wilt, in geen enkel opzicht iets te maken heeft met de persoon. Wat gezien

werd was gewaarzijn dat verscheen als alles, waardoor dat gewaarzijn overal 'in' de ruimte zat, in de muren, de vloer,

het plafond, het tapijt, de straat buiten, de geluiden die

langskwamen en de klanten en het winkelpersoneel, maar

ook 'in' de ruimte tussen die ogenschijnlijke dingen. Dat bedoel ik als ik zeg dat gewaarzijn overal is. Het gewaar-

99

Page 52: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

zijn bevond zich dus in gelijke mare hier, waar het fysieke

lichaam lijkt te zijn, en daar, waar de muur lijkt te zijn, en ook tussen die twee in. Wam er werd gezien dat er geen

hier of daar of tussenin is. De muur en de ruimte zijn

evenzeer gewaarzijn als de persoon of de klam. In een persoonlijk verhaal nam die gebeurtenis een

tijd in beslag, en ik kan onmogelijk uitleggen wat ik

hierna ga zeggen. Het is gewoon een mysterie, maar tij­

dens die gebeurtenis werd ook gezien dat alles onvoor­

waardelijke liefde is. Dit is niets dat gewoon verschijm

als onvoorwaardelijke liefde. De muur en de persoon en de ruimte daarrussen is onvoorwaardelijke liefde. En ik

heb het gevoel dat ik verder niers te zeggen heb om die twee dingen met elkaar te verbinden. Ik kan niet eens

suggereren dat er sprake is van een oorzakelijk verband.

Het enige wat ik kan doen is aangeven dat zien 'dar ik al­

les ben' tevens 'Alles is onvoorwaardelijke liefde' bevatte.

En om terug te komen op Nisargadatta: die zei dat zien

dat ik niets ben wijsheid is, en dat zien dat ik alles ben

liefde is. En dat is dus wat in mijn teksten beschreven

wordt als bevrijding.

War dat teweeg bracht, om maar eens termen te gebrui­ken die te maken hebben met rijd en het verhaal, was het

volkomen ophouden van de zoektocht; het gevoel van af-

100

gescheidenheid dat geleid had tot een zoektocht naar iets

om her gemakkelijker te maken, was weg. En toen werd

gezien, en dar wordt sindsdien steeds weer gezien, dat dit

het is. Je kunt nergens heen, er valt niets te zoeken, alles

is volmaakt in dit.

je hebt het gehad over het gevoel van a/gescheidenheid- dat

alles gevoed wordt door het gevoel van a/gescheidenheid Kun

je zeggen wat daarmee bedoeld wordt?

War daarmee bedoeld wordt is het gevoel van een zelf dat

zichzelf los voelt staan van alles, en zich daardoor kwets­

baar en bedreigd voelt. Alles wat de persoon ogenschijnlijk

doet, wordt in de kern gemotiveerd door het vcrlangen

om een eind te maken aan dat gevoel van afgescheiden­

heid.

Voor de meeste mensen zal dat het grootste deel van de

tijd nier bewust gebeuren. Oe meeste mensen vertalen

hun gevoel van verlies, hun gevoel van kwetsbaarheid, hun

gevoel dat dit het niet is, in het idee dat ze bevrediging

zouden vinden als ze een nieuwe auto zouden hebben, of promotie op hun werk zouden krijgen, of als hun geliefde

aardiger voor hen zou zijn of als ze een nieuwe geliefde zouden krijgen of een groter huis op het platteland.

lOl

Page 53: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Er wordt slechts af en roe beseft dar het om een existen­

tiëler gevoel van verlies gaat. Hoe dan ook, alles war het

individu tracht te doen, heel zijn motivatie om een betere

geliefde of een groter huis te krijgen, wordt in de kern

gevoed door het gevoel dat dit het nier is.

Her gevoel dat er altijd iets ontbreekt en de angst voor

kwetsbaarheid en dat ik op de een of andere manier iets

kan doen om dat weer goed te krijgen- dat bedoel ik met

het gevoel van afgescheidenheid. Alles wordt gevoed door

her gevoel van afgescheidenheid.

Laten we het hebben over je opmerking dat het verleden tweedimensionaal is geworden. W'lzt bedoel je daarmee?

Ik kan proberen om aan te geven war ik bedoel. Ik kan

proberen her in woorden te beschrijven, hoe onbeholpen

ook. Dit is iets waar ik naar verwijs als ik schrijf over de

flits van ont\'Vaken. De persoon kwam weliswaar terug,

zoals ik al zei naar aanleiding van een eerdere vraag, maar

er vonden wel onherroepelijke veranderingen plaats. Een

van die onherroepelijke veranderingen was dar her verle­

den zijn gewicht verloren was. Voordar her gebeurde had

deze persoon behoorlijk intensief in her verleden geleefd,

zoals bij veel mensen het geval is. Met andere woorden,

102

nostalgie was een behoorlijk grote drijfveer, spijt was een

grote drijfveer voor deze persoon. De spijt ging soms ge­

paard met een schuldgevoel. Het denken ging soms, zoals

bij veel mensen her geval is, her verleden opnieuw afspe­

len. Scènes uit het verleden werden herkauwd. Ik had

spijt dat dingen gelopen waren zoals ze gelopen waren. Ik

wilde dat her anders was gegaan. Het denken zat re wroe­

ten in wat deze ogenschijnlijke persoon had gedaan. Het

verleden was iets heel reëels. Herinneringen eraan waren

heel werkelijk in de verbeelding.

War na die flits van onnvaken duidelijk werd, was gewoon

dat daar een eind aan gekomen was. Het enige wat ik kan

doen is hier verslag van doen. Ik kan zelfs geen oorzakelijk

verband leggen. Na het ont\'Vaken kwam de persoon terug

en was hij in vele opzichten nog steeds ongelukkig, maar

de werkelijkheid van het verleden werd doorzien. Het was

niet meer mogelijk om de werkelijkheid van het verle­

den in al zijn levendigheid te reconstrueren, en de neiging

om er naartoe re gaan was vrijwel verdwenen. Ik schrijf

ergens dat het hier nier om Alzheimer gaar (lacht}. Dit

is geen geheugenverlies. Her was bijvoorbeeld nog steeds

heel makkelijk om iets wat ogenschijnlijk op de eerste

schooldag gebeurd was te herinneren, maar er was geen

drijfveer meer om terug re denken aan zo'n gebeurtenis.

103

Page 54: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

En als her denken om een of andere reden daar toch even naar terugsprong, had dar geen energie. Er zat geen leven meer in zo'n scène, hij had niets pakkencis meer, en met

her verdwijnen van levendige beelden van her verleden verdwenen ook spijt en schuld. Her verleden werd nier

meer als iets werkelijks gezien, en dus was er niets meer om spijt of schuld over re voelen.

Dat heeft iets heel aantrekkelijks!

Als bevrijding gezien wordt en de zoektocht ren einde komt, is dat prachtig.

Voor deze persoon kwam alles bij het ontwaken ten

einde, er was niemand. Persoonlijk lijden, persoonlijke

pijn, zulke dingen waren onmogelijk geworden. Toen

de persoon terugkwam, was zijn reactie hierop: 'Wow!

Goeie genade!' Maar omdat de persoon terug was, was de werkelijkheid van de persoon ook terug. De periode

daarna, die een jaar duurde, was daarom best moeilijk. Allerlei neurotische gevoelens waren er nog steeds. Er

was nog steeds verveling, irritatie, een zekere hoeveel­

heid wanhoop. Er was zeker ook nog sprake van een

zoektocht en een heel sterk gevoel van afgescheidenheid,

en op een bepaalde manier was ik er slechter aan roe dan

104

daarvoor. Want her gevoel van afgescheidenheid was nog steeds aanwezig, maar nu was er bovendien ook nog een weren dar geen enkele zoektocht ook maar enige beteke­

nis had. Ik had er een zoektocht van dertig jaar opzitten

aan de hand van spirituele en psychotherapeutische me­

thoden, en ik had absoluut een waslijst aan technieken

ontwikkeld waarmee ik onaangename gevoelens en on­

aangename gedachten re lijf ging. Die werkten een tijdje goed, maar ze waren alrijd slechts tijdelijk. Ze drukren

her gevoel van afgescheidenheid nooit echt de kop in.

Maar ze maakren de gevangenis zonder meer comforta­beler.

Nu vielen die technieken in zeker opzicht weg. War over­

bleef was wanhoop zonder hoop. Daarom wordt er vaak

gezegd dat de periode tussen ontwaken en bevrijding er­

varen kan worden als een woestijn, een periode van hul­

peloosheid en zinloosheid. Er wordt gezien dat niets zin

heeft, dat niets hulp kan bieden en dar er geen hoop is

omdat er niemand is die iets aan deze hachelijke situatie

kan doen. Maar de hachelijke situatie blijft wel bestaan, en dar kan heel pijnlijk zijn.

Het klinkt steeds minder aantrekkelijk.

105

Page 55: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

(Lacht} Simpel gezegd, in een paar zinnen in plaats van

vele alinea's, komt het er op neer dar bij deze ogenschijn­

lijke figuur her weken wel degelijk terugkwam na her

onrwaken en de terugkomst van de persoon. Het was heel

erg sterk. Toen vond bevrijding plaats en stopte her ge­

woon. Er werd nier meer gezocht. In zekere zin zou ik

het zien van bevrijding simpelweg kunnen definiëren als

het eindigen van de zoektocht, maar dat doe ik liever nier

omdat dat zo beperkend is. Als bevrijding eenmaal gezien

wordt, is er niets meer nodig, dus waar zou dan nog naar

gezocht kunnen worden? Er wordt gezien dar afgeschei­

denheid niet bestaat, en zo komt de zoektocht ten einde.

Dit klinkt ongrijpbaar maar niet onbegrijpelijk.

Het is allemaal even ongrijpbaar, vrees ik.

Mensen die dit Lezen zullen er moeite mee hebben. Het is heel

paradoxaal en onverwacht. Ktm je iets meer zeggen over wat er bedoeld wordt met 'Er is geen persoon'?

Bij bevrijding wordt er dus gezien dar er geen persoon is

en dat verschijnselen - gevoelens en gedachten, visuele

stimuli, tactiele stimuli, auditieve stimuli - zich gewoon

voordoen. Dar bedoel ik met 'dit'. Er is her zien van dit,

106

het zien van alle verschijnselen die langskomen. Bij be­

vrijding wordt gezien dat die verschijnselen gewoon op­

komen in gewaarzijn, zonder russenpersoon.

Het is duidelijk dat jij en ik hier deze dialoog voeren. Men­sen zullen vragen: 'Hoe kun je in godsnaam ontkennen dat

ik hier in deze kamer zit, dat jij hier bent?' Lezers krijgen misschien wel het gevoel dat je een Loopje met ze neemt.

(Lacht) Oir kan dus niet gezien worden tot het gezien

wordt. War hier is (wijst naar zichzelf) is gewaarzijn,

en in dat gewaarzijn verschijm alles. En een deel van

wat hier, misschien, verschijnt is het gevoel een figuur

te zijn. Terwijl wat daar is (wijst naar de interviewer}, ik

weet niet, misschien her gevoel een persoon re zijn? Veel

mensen zullen zulke uitspraken als provocerend ervaren.

Voor anderen zijn ze eerder raadselachtig of intrigerend.

En bij veel mensen zullen ze ronduit verveling oproe­

pen. Die zullen zo snel mogelijk iets interessanrers gaan

weken. Maar war de reactie van de persoon ook is, of hij

zich nu geprovoceerd voelt of geïnrrigeerd, of hij nu ver­

veeld of gefascineerd is, dat zal her geval blijven totdat

her niet meer zo is. Ik bedoel dat op rwee manieren. TIer

zal doorgaan rotdar er zich iets anders voordoet, en dar

zal waarschijnlijk ergens russen de drie seconden en drie

107

Page 56: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

minuren gebeuren, bijvoorbeeld thee zetten. Maar in de

andere betekenis kan de persoon steeds dezelfde reactie

blijven geven- her kan bijvoorbeeld zijn dar jij je gepro­

voceerd blijft voelen door die uitspraken, tot dar stopt. En her zal absoluut stoppen als de persoon verdwijnt, en

dan is dit nier meer re ontkennen. Dan kan her onmo­

gelijk nog ontkend worden.

En dan nog iets - ik weet dat je mijn reksten gelezen

hebt- nog iets war je zult merken is dar ik er erg sterk

de nadruk op leg dar dit absoluut niets re maken heeft

met spirituele ervaringen. Als iemand die gemediteerd

heeft en allerlei transpersoonlijke technieken heeft roe­

gepast, zijn er hier veel spirituele ervaringen geweest.

Ik was iemand die mediteerde en dar altijd associeerde

met het steeds dichter naderen van de bevrijding. Tot

dat moment op Charing Cross Station. Toen werd ge­

zien, ook toen de persoon terugkwam, dar de dingen

die deze figuur of persoon ooit gedaan had onmogelijk

iets met bevrijding te maken zou kunnen hebben. Of iemand nu dertig jaar lang gemediteerd heeft of dertig

jaar lang alcoholist geweest is doet er niets roe, want

bevrijding heeft niets re maken met de persoon. Als

dat voor jou provocerend is, dan is dar zo tot her niet

meer zo is.

108

Dit klinkt revolutionair als het gaat om spirituele zaken.

Maar dar is her niet. Deze boodschap, deze communi­

catie zo je wilt, is er altijd al geweest. Hij is alleen nier

heel vaak gehoord omdat hij zoveel minder fascinerend

is dan het verhaal van de spirituele evolutie. Oe bood­

schap dat ik op de een of andere manier een persoon ben

die iets mist maar die wel iets kan doen om dat gemis

re compenseren, zoals met de benen gekruist in een grot

zitten of wierookstokjes branden en zingen, is veel boei­ender. Dar is de boodschap die je meestal hoort. Maar

deze boodschap is er altijd al geweest. Er zijn alleen niet

zoveel mensen in geïnteresseerd. Vergeleken met tantri­sche seks of je schedel doorboren met een elektrische

boor zodat je engelen of goden re zien krijgt, klinkt dit

behoorlijk saai.

Ik weer niet hoe lang ik hier nu met je over gesproken

heb, maar ik zou honderd keer langer over spirituele zaken kunnen praten als ik daar moeite voor zou willen doen.

Jammer genoeg is er hier niemand meer die de moeite

neemt om over spirituele zaken te praten.

Richard, kun je iets vertellen over je opmerking 'Ik hoop dat je snel sterft? Dat is bepaald geen traditionele begroeting!

109

Page 57: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

(Lacht) Eén ding dat ik misschien duidelijk kan maken is

dat her een zegen was die mij geschonken werd. Ik geef hem alleen maar door.

Een tijd lang, voordat bevrijding gezien werd, had ik deel­

genomen aan lezingen en dialogen met Tony Parsons, en

ik denk dat ik aan het eind van een ervan een zekere mate

van vertwijfeling ten toon spreidde (lacht). Ik had Tony al

redelijk vaak opgebeld en hij had mijn wanhoop aan de telefoon gehoord. Aan her eind van een van die bijeen­

komsten liep ik naar hem toe om her nog eens over mijn

wanhoop te hebben. Hij omhelsde me stevig en zei: 'Ik

hoop dar je snel sterft.' Ik vind dat een schitterende zegen en die geef ik door.

Bij sommige ogenschijnlijke mensen, en daar was ik er duidelijk ook een van {lacht), komt er een soort wanhopig

verlangen op om er eindelijk eens mee klaar re zijn, een

vermoeid zijn van al dat zoeken, een besef dat alle verwor­

ven verdiensren en aangeleerde technieken uiteindelijk al­

leen maar een tijdelijke oplossing bieden.

Misschien werd er contact gemaakt met datgene wat her

zoektn in de kern voedt, dar gevoel van afgescheidenheid.

En wellicht werd er op een bepaald niveau begrepen dat

110 '

niets anders een eind aan dat gevoel van afgescheiden­

heid zou kunnen maken. De enige verlossing is her zien

van bevrijding. Maar de persoon kan dat op geen enkele

manier teweegbrengen.

Tony pikte mijn wanhoop duidelijk op, en dat was zijn

geschenk aan mij, als je het zo wilt zien. Ik ga niet zeggen

dat her me hielp, want niets helpt (lacht). Wat hij bedoel­

de was dar wat hij hoopte dar er bij mij zou gebeuren het

einde van her persoonlijke zelf zou zijn, de dood van het persoonlijke zelf, want dat biedt de enige mogelijkheid

om bevrijding te zien.

War soms gezegd wordt, is dat her zelf moet sterven als

dit gezien wil worden. Hier levert de taal problemen op, want 'moet' suggereert een bepaalde noodzaak of raak.

Maar alles war er mee bedoeld wordt is dat dit al bevrij­ding is, maar dat het niet gekend kan worden, niet gezien

kan worden, tot het zelf verdwijnt, tot het zelf sterft. Als

bevrijding zien datgene is wat je wilt, dan hoop ik dat jij

ook snel sterft.

111

Page 58: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Een geredigeerde transcriptie

van een lezing

opgenomen in november 2005

De kern van waar we het hier over hebben is dat er

niemand is, dat er geen persoon is. Oe indruk dat er wel een persoon is ontstaat op basis van een soort rruc.

Het is slechts schijn. Het lijkt alsof gewaarzijn gestold is

tor een ruimte waarin zich het individu, dat los lijkt te

staan van elk ander individu, bevindt. Wat er bij onrwa­

ken gebeurt, is dat er een plotseling zien is, vaak slechts in

een flits, dat gewaarzijn zich in feite overal bevindt. Dat

wordt door niemand gezien, wam in die flits is de persoon

er niet meer. Als de persoon aanwezig is, is het zien hier­

van afwezig. Dan is de persoon er plotseling niet meer en

wordt dit gezien. Onmiddellijk daarna komt de persoon

terug, en mogelijkerwijs is hij ernstig geschokt.

lU

Page 59: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Als de persoon terug is, kan hij de neiging hebben om

een bizar verhaal rondom die gebeurtenis te bedenken en er aanspraak op te maken. Met name als de persoon een spiritueel pad volgde of rondhing bij goeroes voordat hij

verdween, kan hij na terugkomst een verhaal ophangen

waarin zijn eigen spirituele ontwikkeling een belangrijke rol speelt. Her is niet onwaarschijnlijk dar hij een ver­

band legt met een of andere spirituele inspanning die hij

gedaan heeft en denkt 'Dar was iets war ik bereikt heb.'

Maar in die flits is gezien dat er niemand is die ooit een

inspanning zou kunnen hebben gedaan. Het idee dat een

denkbeeldige persoon zover kan komen dat hij ziet dat hij

niet echt is, is volkomen absurd. Ik hoop dar her absurd

klinkt. Dat is ook de bedoeling.

Oir is niet de enige manier waarop ik gehoord heb dat ontwaken plaatsvindt. Er zijn mensen waarbij die nogal

ingrijpende flits niet voorkomt. Die lijken gewoon in dat

zien re glijden en dar zelf nauwelijks in de garen te heb­

ben.

Later kan er nog iets gebeuren waarna de persoon niet

meer terugkomt en her zien dar de persoon gewoon schijn

is aanwezig blijft. Je kunt er ook gewoon in glijden. Er

hoeft geen sprake re zijn van een gebeurtenis die heel

114

ingrijpend voelt. Nu wordt dus 'voorgoed' gezien dar er

geen persoon is. Ik gebruik het woord 'voorgoed' omdat de persoon nier meer terugkomt om aanspraak re maken

op die gebeurtenis, en nu is her duidelijk dat alles wat er

lijkt re gebeuren niets te maken heeft met war voordien ervaren werd als persoon.

Er wordt ook gezien dat er geen keuze is als er geen per­soon is. Er zit niemand in deze kamer die een keuze zou kunnen maken. Wat in deze kamer gebeurt is heel een­

voudig dar gewaarzijn naar zichzelf luistert terwijl her over zichzelf praat, want dar lijkt gewaarzijn af en toe te

boeien.

De meeste rijd lijkt gewaarzijn meer geboeid re worden

door dronken worden of het redden van de planeer of televisie kijken. Maar af en roe is gewaarzijn geboeid door

het kijken naar zichzelf hoe het luistert naar zichzelf ter­wijl her praat over zichzelf.

Leo Harrong gebruikt de uitdrukking 'ontwaken in de

droom' als titel voor zijn boek over non-dualiteit. Als be­

vrijding gezien wordt, verandert er niets in de wereld der

verschijnselen. De auto moer nog steeds gekeurd worden,

de katten moeren nog steeds gevoerd worden, maar nu

11 s

Page 60: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

wordt gezien dar her een droom is. Er is sprake van een

ontwaken, maar niemand is ontwaakt ttit de droom. Er is

sprake van een wakker worden voor de werkelijkheid dat

dit een droom is en de persoon een personage binnen die

droom is.

Als je 's nachts droomt ben je er van overruigd dar war

ervaren wordt echt is. Misschien ren je wel over een weg

achter een paard met vleugels aan dat de lucht in vliegt.

Terwijl dar bezig is re gebeuren is het overtuigend. Een

seconde later word je wakker en weer je dat het niet echt

was. Als je 's morgens wakker wordt is er een absoluut zien

dar de droom niet echt was, hoe overruigend hij ook leek roen je nog sliep.

Ontwaken en bevrijding gaan over wakker worden in de

droom die het gewone leven is. Zolang het gevoel een

afzonderlijk persoon re zijn aanwezig is, is ook de onbe­

twistbare zekerheid aanwezig dar dit ecl1l is. Maar als be­

vrijding wordt gezien en her duidelijk is dar er geen afzon­

derlijke persoon bestaat, wordt dit gezien als een droom.

Net zoals het 's morgens duidelijk is dar her gevleugelde

paard niet echt was, wordt nu gezien dat het gevoel dat

hier een persoon zit die losstaat van alle andere mensen en

die rungen uit vrije wil doet, nier echt is.

116

Ik heb dromen waaruit ik met een schok wakker wordt om­

dat ze zo echt lijken.

Hoe je ook wakker wordt, of dat nu mer een schok is

of rustig, je weet nog steeds zeker dat wat je voor echt

hield toen je sliep in feite niet echt is. We zouden helder dromen als metafoor voor bevrijding kunnen gebruiken,

want bij helder dromen weet de nachtelijke dromer dar

het een droom is.

Bevrijding verandert de verschijnselen niet die worden

ervaren. Als je spirituele wegen volgt en aan de voeren

van goeroes zit, kom je vaak hele prikkelende ideeën te­

gen over het verschijnsel verlichting. Vcrlichting kan als

een heerlijke roestand klinken, maar bevrijding heeft daar niets mee te maken. Bij bevrijding blijven verschijnselen

hetzelfde. Er wordt simpelweg gezien dar er geen afge­

scheidenheid bestaat.

Wakker zijn en slapen zijn dus hetzelfde, maar zo voelt

her nier als je slaapt. Als je slaapr en geïnteresseerd raakt in

het idee van ontwaken, lijkt het alsof er iets fascinerends

te oordekken valt. Spirituele wegen hebben de neiging

om zich naar dat denkbeeld te voegen. Her denken weeft

ingewikkelde verhalen over spirituele wegen die spelen

117

Page 61: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

probleem. Therapie en meditatie zijn allebei prachtig om re doen en ze zullen je gevangenis waarschijnlijk comfor­

tabeler maken. Maar ze krijgen je niet uit je gevangenis,

juist omdat de gevangenis uit het gevoel besraar dar er een afzonderlijke persoon is. Dat is her war ons verhindert om

dit als her paradijs re herkennen. Als de persoon wegvalt,

wordt gezien dat er nooit een gevangenis is geweest en dar

dit altijd her paradijs is geweest. We hebben het paradijs

nooit verlaten.

Je kunt nu ontspannen, want er kan niets gedaan worden. Je kunt her net zo goed opgeven. Je bent volkomen hulpe­

loos. Elke keuze is een illusie. In de ontspanning van her

opgeven is her mogelijk dar bevrijding gezien wordt.

Ik heb een depressie doorgemaakt en ik kon heel duidelijk zien dat niets werkelijk was en dat niets er toe deed.

Her is allemaal zinloos. Her is Humphry Bagart en Ciau­

de Rains die op het filmscherm de jungle in lopen aan het

eind van Càsablanca. Als de film afgelopen is, kun je zien

dar her nier meer is geweest dan een lichtspeL

Ik wist dat niets echt was, maar andere mensen vonden dat

ze me daar overheen moesten helpen.

120

Goedbedoelende mensen komen langs en zeggen: 'We moeren je hier uit halen, want je bent ziek.'

Het wm soms best beangstigend om te weten 'dat ik er niet

ben:

Ja. Er is niemand. En dertig jaar geleden kon her zijn, als

je hier over praatte, dar iemand zich zorgen ging maken en je naar de psychiater stuurde.

ja, dat was ook zo.

Als je in die rijd aangaf 'Ik ben geen persoon', en dat kan

nu nog steeds gebeuren, kon dar opgevat worden als een

afwijking van jouw kant. Suzanne Segal schrijft daarover

in Collision With The !nflnite. In haar geval vond er een

diepgaande verdwijning van de persoon plaats, maar ze

had geen raamwerk ter beschikking waar ze dar in kon passen. Ze was bang en in de war, en daarom ging ze on­

geveer tien jaar lang naar allerlei psychotherapeuten. Die

hadden allemaal her gevoel dat er iets mis met haar was

dar om behandeling vroeg vanwege de angst die ze liet zien. Pas daarna ging ze praten met mensen die wisren van

eenheid en bevrijding. Toen begon de angst af te nemen

en begon het ok� re voelen.

121

Page 62: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

In mijn geval dedm materiële dingen er met meer toe na die ervaring.

Her creëert meesral een volkomen ander perspectief als

gezien wordt dar niets zin heeft. Dar is nier iets om

depressief van re worden, her is gewoon zien dar alle

zin nier meer dan een verhaal van het persoonlijke

denken is. Er is een gedachtestroom die ogenschijnlijk

een persoon creëert. Voor die persoon lijken de dingen

vaak heel zinvol, of her nu om religie gaar of winkelen

of politiek. En dan kan dar allemaal gewoon doorzien

worden.

Wtt kan een psychiater nu dan zeggen tegen mense1z die ver­dwijnen?

Dat hangt van de psychiater af. Als je geluk hebt vind je

een psychiater die hier iets vanaf weet. Je hebt her grootst

mogelijke geluk als je een psychiater vindt die er niet is

(lacht), een psychiater zonder persoon. Dat is heel zeld­

zaam. Her hangt deels af van wat hierover gecommuni­

ceerd wordt als het gezien is, want voor sommige mensen

is het een grotere schok dan voor anderen. Er is een vrouw

in Amerika die rwee jaar maar wat heeft gelummeld toen

ze dit gezien had. Ze was helemaal niet ongelukkig, maar

122

het leek het enige dar ze kon doen. Na rwee jaar begon ze

er met mensen over te spreken.

Zegje dat de vrije wiluiet bestaat?

Ik zeg dat er geen persoon is. Hoe kan er dan sprake zijn

van vrije wil?

Maar ik heb een vrije wil. Ik kan vanavond op de gewone manier naar huis lopen, of ik kan een andere route kiezen. Ik heb het gevoel dat ik kan kiezen.

Ja, natuurlijk heb je het gevoel dat je kunt kiezen, want er

is een persoon aanwezig.

Dus als er geen persoon is, is er ook geen vrije wil?

Het lijkt alsof er een persoon is die een keuze maakt. Er

komt een gedachte op als je naar huis loopt: 'lk zou hier

linksaf kunnen gaan.' Dan komt er een andere gedachte

op: 'Ik zou hier rechtsaf kunnen gaan.' Er komt een derde

gedachte op: 'Ik kies voor linksaf.' Het lijkt alsof er iets te

kiezen valt. Maar het zijn gewoon gedachten die opko-

123

Page 63: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

in feite nu ook al het geval. Op dit moment denk je dat je iets doet om de hypotheek te kunnen betalen, maar dat is niet zo. Werk gebeurt, salarissen verschijnen op de bank­rekening, hypotheken worden betaald. Er is niemand die dat doet. Bij bevrijding wordt gezien dat dat het geval is, terwijl daarvóór het idee bestaat dat er hier een per­

soon is die iets doet, en als je lui wordt, de hypotheek niet meer betaald wordt. Maar je kunt niet lui worden. Aan de andere kant, luiheid kan plaatsvinden. En het kan zijn

dat de hypotheek niet meer betaald wordt. Maar ik geef ter overweging dat als er sprake is van een figuur die erg op zijn comfort gesteld is, zoals er hier een figuur is die erg op zijn comfort gesteld is {lacht}, dat de hypotheek waarschijnlijk wel betaald wordt. De hypotheek wordt

hier meesral betaald omdat deze figuur liever in een huis woont dan in een greppel, vooral in Engeland. Ik ver­moed dat dat voor jou ook geldt. Ik zou me er dus maar niet druk over maken. Niet dat er iemand is die daar iets aan kan doen.

Maar er zijn gedachten over wat de moeite waard is om na te streven, en ik vraag me af komt dat na het ontwaken he­lemaal tussen baakjes te staan?

Dat kan.

U2

je had nog steeds de behoefte om je boek te schrijven.

Boeken worden geschreven.

Ah, boeken worden geschreven, ja.

Mensen kunnen hier woedend om worden. Ze zeggen: 'Als niets er roe doet, berekent dar dat ik naar buiren kan

gaan en een bank kan gaan beroven!' Dat is een compleet misverstand. Er is niemand die er voor kan kiezen om naar buiren te gaan en een bank re beroven. Een bank be­roven kan plaatsvinden, maar dar is heel onwaarschijnlijk, renzij de persoon her karakter van een bankrover heeft. Banken beroven vindt plaats of vindt niet plaats. Als ik zo om me heen kijk, zijn wij her soort volk waarbij dat niet zal plaatsvinden. Hoewel (wijst naar iemand), bij jou weet ik het zo net nog niet (lacht).

Mensen die ontwaakt zijn, zeggen die dat ze daardoor geluk­kiger geworden zijn?

Niet per se. Een zenmonnik heeft ooit gezegd: 'Nu be­vrijding gezien is, ben ik er net zo slecht aan roe als daar­voor.'

I. U

Page 64: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Dus zelfs daar kunnen we onze vinger niet op leggen?

Nee, zelfs daarop niet. Maar ik zou zeggen dat als dit ge­

zien wordt, bij bevrijding, er meestal sprake is van een soort

ontspanning, een wegvallen van bepaalde dingen. Een van

de dingen die vaak wegvallen is neurose. Dar hoeft naruur­

lijk niet re gebeuren. Alles kan gebeuren bij bevrijding, in­

clusief neurose. Anders zou het geen bevrijding zijn. Dan

zou her beperking zijn. Maar neurosen lijken de neiging re

hebben om weg re vallen. Her kan dus zijn dar je een ogen­

schijnlijke persoon overhoudt die minder neurotisch is en

meer tevreden. Ik heb ook het idee dar verveling de neiging

heeft om weg re vallen, wanr bij bevrijding zit er geen per­

soon meer in de weg en wordt alles boeiend. Hou zou je je

in godsnaam kunnen vervelen bij her wonder van dit?

Verveling en neurose kunnen dus wegvallen, maar dat

hoeft nier. Je zou kunnen zeggen dar gevoelens als boos­

heid, verdriet, angst en vreugde gewoon op natuurlijke

wijze opkomen, maar dat neurotische gevoelens meer ho­

ren bij een persoon met persoonlijke ervaringen. Als die

persoon er nier meer is, hebben die neurotische gevoelens

en gedragingen de neiging om weg re vallen, terwijl na­

tuurlijke gevoelens nog steeds blijven opkomen. Die kun­

nen zelfs in sterkere mate gaan opkomen, want er is dan

U4

geen persoon meer die probeert ze nier re voelen en die

ze probeert re onderdrukken. Na bevrijding kan boosheid

bijvoorbeeld dieper ervaren worden dan daarvoor, want

vóór de bevrijding kan er een persoon zijn geweest die zijn

boosheid onderdrukte.

Vandaar depressie?

Vandaar depressie.

\.%arom moeten we slapen? Het lijkt zo'n tijdverspilling, maar ik vind het echt heerlijk.

0, het is ook heerlijk.

ja, heerlijk.

V ind ik ook.

Maar het lijkt niet veel nut te hebben.

0, maar dat heeft her wel, hoor. We zouden gek worden

zonder slaap. We moeten slapen. We gaan naar huis als we

U5

Page 65: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

gaan !>lapen. We worden gedemonteerd als persoon. Als je

vierentwinng uur per dag een persoon zou moeren zijn, zou

je binnen een week gek worden. Een van de snelste ma­

nieren om een psychose op te wekken is slaapdeprivatie.

Dan heb je ongeveer vijf dagen nodig. Het wordt gebruikt

als marrelmerhode. We moeren gedemonteerd worden. Wc

houden her nier vol om vierentwintig uur per dag een per­

soon te zijn. We moeren minstens acht van de vierentwin­

tig uur doorbrengen zonder een persoon re zijn.

Toch is het biz111:

Ja, het is bizar. De hele boel is volkomen bizar.

We zijn personages in em toneelstuk. 'U'lé hebben geen keus.

We hebben geen keus. 'Personages in een toneelstuk' is

een hele goede metafoor.

Ik speeL een personage, en dat doen aLle a12dere mensen ook.

Jij benr her niet die dar doet. Eenheid doet het. Er vcr­

schijnt een personage in eenheid. Maar er vindt een trucje

plaats waardoor her lijkt alsof er een afzonderlijk persoon

is, dat er hier een individu is en dar alle andere dingen

zich daarginds bt:vindt:n. Bij ontwaken herkenr eenheid

zichzelf: '0. Daar heb je het gedroomde personage.' Ri­

chard is gewoon een gedroomd personage, en Richard zal

dus nooit ontwaken.

Misschien krijgen de personages in deze ruimte kLeine aan­

wijzingen over hun ware natuur.

Misschien.

Is dat zo?

Wat ik hier probeer re doen heeft niets re maken met de

waarheid. Er wordt gewoon een beschrijving gegeven.

Dar is alles. Oe waarheid is een heel lastig concept. Er zijn

vele versies van de waarheid. Over welke versie praten we

hier dan?

Als je zegt dar eenheid je hier naartoe heeft gebracht om

iers re leren over je ware natuur, moer je een beetje voor­

zichtig zijn, wam je weeft een verhaal met een betekenis. 'Het leven heeft me hier gebracht zodat er iets gerealiseerd

kan worden, en dar is heel belangrijk.' Her heeft geen be-

1.�7

Page 66: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Dialogen

T JFaag: je hebt gezegd dat non-dualiteit zien een eind

V maakt aan zin m bedoelillg. 7-ou je zeggen dat duali­

teit wel zin eu betekenis kent?

Antwoord: Het lijkt van wel. Want zolang het gevoel van

afgescheidenheid aanwezig is, wordt de wereld der duali­

teit als heel echt gezien en waarschijnlijk ook heel zinvol

en betekenisvol. I Iet denken heeft sterk de neiging om op

zoek te gaan naar betekenis. Maar als gezien wordt dat er

nooit sprake was van een persoon, wordt dit gezien als een

droom zonder enige betekenis. Op dezelfde manier is het

duidelijk, als we uit een nachtelijke droom ontwaken, dat

die geen betekenis had, ook al is her voor het denken heel

141

Page 67: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

verleidelijk om er naderhand hetekt•nJ� aan re verlenen door de droom re interpreteren.

Heeft het een betekmis dAt non-dualiteit zich manifosteert aLs dualiteit?

We doen alleen maar alsof we her paradijc; kwijt 1ijn van­wege de vreugde die we ervaren als we het weer terugvin­

den. Als het paradijs hervonden is, wordt beseft dar het

nooit kwijt was.

Maar zolang we op zoek zijn naar her paradijc;, kan onmo­gelijk ge1ien worden dar dit het al is.

Hebben de dingen eeu dieprre betekenis?

l...odra we gaan praten over diepe en oppervlakkige bete­kenis, zijn we weer terug bij her verhaal van de dualiteit. Er is geen hoger of lager. Er is alleen maar dit.

Hebben wij mensen de zoektocht naar een diepae betekenis dan zelf bedacht?

Jij als mens bent een droompersonage. F,en droomperso­nage kan niets bedenken.

142

Als éeuhezd ophoudt met dromm over dualitrit, verdwijm de fYsieke wereld dan?

De droom eindigt bij de dood. De dood is de bevrijding

van de droom.

Ik denk dat de dood gewoon ook een droom is, een iLLusie.

Dat klopt. War de persoon zier als de dood, is een illusie.

Ik denk dat als de persoon denkt dat hij na de dood zal voortleven, dat dat dan ook zal gebeuren. En aLs hij dat niet

denkt, dan niet. ALs iemand in een leven na de dood gelooft, krijgt hij watlr hij in gelooft.

Dat is een schattig verhaal.

Het gevaar met deze theorie, die zegt dat mets zin heeft, is dat je daarmee zegt dat niets er toe doet, ook niet aLs we een oorlog begiunen ofeen kernbom gooien. Dat kan ik niet accepteren.

Ik beweer helemaal niets. Ik probeer alleen maar iets re beschrijven. En ik geef aan dar er niemand is die een oor­

log kan beginnen of een kernbom kan gooien. Wat er in her drama gebeurt, gebeurt gewoon.

Page 68: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

met her idee dar er iets geweldigs te ontdekken valt en dat

er bijzondere mensen rondlopen, waarschijnlijk in India,

die her gevonden hebben. Het kan zijn dar ik het op een dag ook vind, en dan zal ik over bijzondere krachren be­

schikken en me de hele rijd heerlijk voelen en zullen mijn vrienden jaloers op me zijn. Dat is niet meer dan een ver­

haal dar het denken weeft, maar het is niet waarschijnlijk

dat ik dat zal zien als ik nog slaap.

Er zijn veel mensen die over non-dualiteit communice­ren. Een heleboel van die mensen noemt zichzelf'leraar',

en ik zou behoorlijk op mijn hoede zijn voor hen, want

hierover valt niets re ondervvijzen. Her enige dat wc kun­

nen doen is proberen er een beschrijving van re geven,

terwijl we regelijkertijd erkennen dar non-dualiteit in fei­te onmogelijk re beschrijven is. Omdat een beschrijving

onmogelijk is, moeten we wel falen. Dus kunnen we nu ontspannen.

Spirituele leraren praten over worden, de noodzaak om

een persoon re verbereren die niet voldoet. Een spirituele

weg wordt bewandeld door iemand die het gevoel heeft

dat hij een betere persoon van zichzelf moet maken, zodat

hij de vcrlichting kan verdienen. Maar de paradox is dar

we ons op een spirituele weg begeven om onszelf re ver-

I 18

beteren, terwijl er nooit iemand is geweest die verberering

behoeft. En her idee van keuzes maken wordt belachelijk en valt weg als gezien wordt dat er niemand is. Je bent de

goddelijke marionet. Je bent een personage dat beademd wordt door eenheid. Hoe zou je ooit verbeterd kunnen

worden?

je zou kunnen zeggen dat we allemaal sowieso l'olmaakt zijn,

dat we allemaal precies zijn zoals we horen te zijn.

Ja. Maar de figuur die precies is zoals hij hoort re zijn

heeft niet her gevoel dat dar zo is, dus die gaat misschien

wel mediteren of een spiritueel pad volgen. Een andere

manier om jezelf beter re gaan voelen die heel populair is, is in therapie gaan. Je kunt dat allemaal doen en op her eind heb je misschien een persoon die zich gelukkiger

voelt, maar er is dan nog steeds sprake van een persoon, en die zal zich dus ook nog steeds afgescheiden voelen.

Er zal nog een verlangen aanwezig zijn, een weten dat er

iets ontbreekt. Wat er ontbreekt is her primaire gevoel van

eenheid dat er was toen we geboren werden.

War we ook doen, we zullen her gevoel van afgeschei­denbeid nooit kunnen wegnemen, want zolang er een

persoon is, is er een probleem. In feite is de persoon her

119

Page 69: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

doen, is het heel lekker om tegen jezelf te kunnen zeggen

dat ze terug zullen komen als aardwormen.

De meeste ellende in mijn leven heeft te maken met gedach­

ten die ik heb en die me heel bang maken. Ik kon daar met meer tegen, maar ik wist niet wat ik er aan moest doen. Ik

wilde stoppen met denken.

Wie gaat er stoppen met denken? Oenken komt op, of niet.

Meestal komt het op, behalve in de droomloze slaap, maar

er is niemand die het doet. Maar in het verhaal van spiritue­

le wegen worden gedachten vaak gezien als een gebrek. Het

idee leeft dat bevrijding gaat over diep de stilte in duiken,

en dat het denken moer stoppen, wil dar gebeuren. Daarop

volgt het idee dat de persoon zijn gedachten op de een of

andere manier kan stoppen. Dar is volkomen absurd. Wat

bij bevrijding gezien wordt, is dar er niemand is die denkt,

dat er niemand is die gedachten zou kunnen stoppen. Ge­

dachten zijn geen gebrek, en ze overvleugelen de stilte ook

nier. Er is altijd alleen maar stilte waaruit alles opkomt, in­

clusief het denken. Her idee dat er een persoon is die op

basis van wilskracht zijn gedachten kan stoppen, brengt een

hoop spanningen en memale constipatie teweeg.

126

Ik de1lk dat het meer gaat over het toelaten van gedach­ten waar ik plezier aan beleef Ik wilde niet meer denken aan de vreselijke dingen wam· ik zo van overstuur raak, en daarom hield ik die gedachten weg door er controle op uit te oefenen.

Zo lijkt het te gaan. Maar in feite is er niemand die er con­

trole over heeft. Gedachten kunnen niet beheerst worden.

Niets kan beheerst worden. Maar een andere keer kan ge­

zien worden dat ze geen probleem vormen. Gedachten

stromen gewoon.

Bij mij worden de gedachten die er zijn nu veel meer met rust gelaten.

Zelfs als je dit begrijpt zonder het daadwerkelijk cc zien,

kan er een diepe ontspanning optreden. Dat kan gebeu­

ren, maar her hoeft niet. Bij sommige mensen kan het

juisr intense frustratie oproepen.

tèn heleboel memen willen dit niet horen omdat het tegen

hun overtuigingen ingaat, ook al zeg je niet tegen memen 'Dit moet je van me aannemen� Je vertelt hen gewoon wat

je denkt.

127

Page 70: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

men bij niemand. De ogen1.chijnlijke keuze die je maakt als je naar huis gaat om linksaf of rechtsaf re gaan i-'> toraal irreëel.

Interessant genoeg zijn er onlangs wetenschappelijke on­

derweken geweest die suggereren dar de vrije wil een il­lusie is. Er is aangetoond dat ongeveer een derde seconde

voordat er een bewuste intentie opkomt om een hande­

ling re verrichten, de delen van het brein die betrokken

zijn bij die handeling ?.elf al actief worden. Dus een derde

seconde voordat je de gedachte 'Ik ga hier linksaf' hebt,

komt je brein in actie om linksaf te gaan. Pas daarna heb

je de bewuste gedachte. Dar heeft verregaande conse­quenties, maar her wordt meestal genegeerd omdat het de

paradigma's weerspreekt over war het is om een persoon

re zijn.

We weten dat er intelligentie is, maar waar komt het van­

daan?

Uiteindelijk kun je alleen maar zeggen dat het een prach­

tig mysterie is. Gedachten komen uit het niets op. Maar het gevoel dat er een keus gemaakt kan worden zal erg

aanwezig zijn zolang er nog een persoon is. De mees­ten van ons hebben veel weerstand tegen het idee dar er

124

geen keus is. We worden vaak kwaad als dar gesuggereerd

wordt, omdat we her gevoel hebben dar zoveel dingen die re maken hebben met een persoon zijn, zonder her be­staan van keuze de vuilnisbak in kunnen.

Eén ding dat de vuilnisbak in kan, is karma. De filosofie

van het karma houdt vast aan het idee dat we keuzes ma­ken die een gevolg hebben, en dat die gevolgen altijd hun

weerslag op ons hebben. Die fîlosofie is meesral gekop­

peld aan her concept van de wedergeboorte, want karma

verliest zijn betekenis zonder wedergeboorte. Het is heel duidelijk voor ons dat mensen niet altijd krijgen wat ze

verdienen. Ze kunnen verschrikkelijke dingen doen en

toch voorspoed kennen in hun leven.

Maar het idee van karma heeft een persoon nodig die iets

wil en keuzes maakt. Dat heb je zelfs heel sterk in het boeddhisme. Veel boeddhistische leerstellingen houden

vast aan het karmaverhaal, ook al is het boeddhisme er in zijn kern heel duidelijk over dat er niemand is, dat de per­

soon slechts een schijngestalte is. Karma is een prachtig verhaal waar het denken gek op is, want her lijkt alles re

rechtvaardigen. Her is als een uiterst precieze weegschaal die alles afweegt en rechtvaardigheid uitdeelt. Her is ook

best een sappig verhaal, want als mensen akelige dingen

12'i

Page 71: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

In overweging geven dat er geen persoon is, is her erg­ste dar 1e regen velen van ons kunt 1.eggen. Her is erger dan opperen dat ome religie het bij het verkeerde eind heeft, want her IS fundamenteler om re zeggen dar er geen per�oon is. Sommigen onder ons raken daar heel erg van overstuur. Maar meestal zijn we gewoon niet ge­IIHercsseerd. Dar wordt heel duidelijk als je de srraar op gaar. Over her algemeen zijn wc vooral geïnteresseerd in andere dingen, zoals een nieuwe hoed kopen of de planeet redden.

Soms denk tk: 'Waarom kan ik niet méer zoals zij zijn?' Ze accepteren het levm beter.

Zo kan het eruit zien. Dar gevoel heb je, maar zolang er nog een persoon is, blijft er altijd sprake van een gemis.

Ik denk dat ik iets findas wil.

Ja, er is altijd een drijfveer.

Die is er. Een drijfoeer. ja.

tr i� altijd een drijfveer van ontevredenheid met wat er ook

maar het geval i�. en die ontevredenheid wordt mec�ral er-

l2H

varen als 'Ik ben ontevreden mer mijn auro of mijn baan of mijn partner', of als 'Ik kan alleen gelukkig worden als ik een groter huis krijg.' De kern van die ontevredenheid heeft naruurlijk niets re maken met mijn baan of mijn partner of mijn auto of her grotere huis. Her hart ervan wordt gevormd door her gevoel van afgescheidenheid.

Dus als ik tot ontwaken kom, zou dat in ieder geval kunnen betekenen dat ik al mijn drijfoeren verlies. Mensen zouden al hun drijfoeren om iets te bereiken kunnen kwijtraken, en dat zou best gevaarlijk kunnen zijn.

(Lacht} Nou, het is maar goed dat er niemand is die daar iets aan kan doen.

Ik zou er mee op kunnen hotuien om te proberen iets te be­reiken.

Dat zou kunnen. Je zou lui kunnen worden. Nou en?

Ik heb een paar jaar lang een depressie gehfld, en daar maak­te het gevoel dat niets er toe doet zeker ook deel van uit. Het gaf me veel troost. Het voelde alsofniets me nog zou kunnen raken, alles gebeurde gewoon. Maar dat kan er wel toe leiden dat je het opgeeft, dat je lui wordt.

129

Page 72: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Dar hangt van de figuur af. Dar zien dat niets er toe doet

kan leiden tot luiheid. Nou en? Maar als het om een fi­

guur gaat die het heerlijk vindt om in een huis te wonen,

en daarvoor hypotheek moet betalen, dan zal de hypo­

theek waarschijnlijk ook wel betaald worden.

Maar als mensen dat niet het allerbelangrijkste vinden, ge­ven ze het misschien wel op.

We praten hier alsof iemand dat doet en dat er iets te

kiezen valt. Maar als je het keuze-idee loslaat, houd je al­

leen een beschrijving over. Er kan bevrijding plaatsvinden

zonder dat er ook maar iets verandert. Wakker zijn en

slapen zijn hetzelfde.

Er zijn mensen die dit echt Letterlijk nemen, en als zich dan

bevrijding bij hen voordoet, laten ze gewoon alles los.

Maar er is niemand die daar voor kan kiezen. Dat kan ge­

beuren of niet gebeuren, maar er is niemand die die keuze

kan maken. Het leven gaat gewoon door. De wereld der

verschijnselen gaat gewoon verder. Als je spannende din­

gen wilt meemaken, neem dan LSD. Je kunt er sowieso al

helemaal niets aan doen dat bevrijding plaatsvindt of niet,

maar het is ook helemaal niet inreressam vergeleken met

IJO

hallucinogene drugs. Bij een LSD-trip verandert alles. Bij

bevrijding verandert er niets. Er wordt alleen maar gezien

dat er niemand is die het doet. De hypotheek wordt dus

betaald, of hij wordt niet betaald. Maar dat is in feite ook

wat er nu gebeurt. Er valt niets te kiezen, maar je denkt

dat jij het doet.

Maar als het echt zou gebeuren, als ik zou ontwaken en het zou mij gebeuren ...

Het gebeurt jou niet, weet je nog?

Oké. Er kan ontwaken plaatsvinden en dan kan het aan­vankelijk heel schokkend zijn als de persoon weer terug­komt ...

Dat zou kunnen.

De persoon zou dan kunnen denken dat het iets heel nega­

tiefs is.

Zou kunnen. De vrouw in Amerika waar ik het eerder

over had lummelde twee jaar lang maar wat rond zonder

veel te doen. Wat ik probeer te zeggen is dat je daar niet

voor kunt kiezen. Het zal gaan zoals het gaar. Maar dat is

131

Page 73: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

rekenis. Her is hetzelfde als wakker worden uit je droom nadat je 's nachts geslapen hebt. Je zier dan dat de nachte­

lijke droom, die zo echt leek en zo belangrijk roen je hem had, volkomen betekenisloos is.

Dit lijkt allemaal heel paradoxaal.

Alles hieraan is paradoxaal.

Als ik een personage in een droom ben ...

Nou, dat ben je niet. War je bent is gewaarzijn. We zou­

den kunnen zeggen dat je zoveel minder bent dan wat je

denkt te zijn, maar ook zoveel meer. Je bent zoveel minder dan een persoon, maar je bent eveneens zoveel meer, want

je bent het gewaarzijn zelf. Je bent her licht waarin dit al­lemaal plaatsvindt. Maar dar kan niet gezien worden rot

het wordt gezien. War verhindert dat het gezien wordt, is her gevoel van de afz.ouderlijke persoon, want dat lijkt zo

echt. Tot het wegvalt.

Ik denk dat gewaarzijn als het Licht op het filmscherm een goede metafoor is. De figuren zijn er in werkelijkheid niet,

ofwel?

138

Nee, en toch lijken ze zo echt.

Ze zien er absoluut uit alsof ze echt bestaan.

Als je in een donkere bioscoop zit, moer je geloven in die figuren op her scherm, en toch is het niets anders dan een lichtspeL Verder is er niets. Het is een hele goede meta­

foor. Misschien zouden we kunnen zeggen dat bevrijding

re vergelijken is met her moment dat her licht aangaat in de zaal.

U9

Page 74: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Ik ka11 met accepteren dat het er mets toe doet of 1k naar

buiteu ga m 1emand l'ermoord.

Ik zeg niet dat her er niers roe doet of je naar buiren gaar

en iemand vermoordt. Ik zeg dat er geen 'jij' is die ervoor kan kiezen om dat re doen. In het drama worden �om�

mensen vermoord, maar tenzij je het karakter van een moordenaar hebt, is het heel onwaarschijnlijk dar je naar

buiren zulr gaan en iemand gaar vermoorden.

War er gebeurt ie; simpelweg wat er gebeurt. Je hoeft je dus geen zorgen te maken dat de beer losgaar als je de srraat op gaat.

Er is geen sprake van willen, op welk niveau dan ook. Je kunt dw. niet de1e woorden horen en dan op basis daar­van kiezen om naar buiten re gaan en iemand te vermoor­

den. Of een bank re beroven.

Maar dat klopt gewoo11 niet, want dat kan ik wel.

Zolang het gevoel een persoon te zijn nog aanwezig is,

zul je het gevoel hebben dat je kunt kic.:zen om iets wel of niet te doen. Dit is een schijnwereld dk wegvalt als gezien wordt dar er alleen maar Eenheid is. Dan wordt gezien

144

dar de persoon altijd de goddelijke marionet gewee�r is.

War daar 7it, ook al heeft het het gevoel dat het een per­

�oon i!,, b h�t licht waarin alle:. ver:,chijnt.

Moraal bestaat niet?

Nee.

Dat betekeut anarchie en dttt ik iemand ka11 tJennoorden.

Dat is wat een persoon zcgr. 'Als moraal niet bestaat, kan ik doen war ik wil.' Maar dar is nier wat ik zeg. Ik zeg

dat er geen moraal besraat omdat er geen persoon is die kan kiezen om iet� re doen. Dus kun je ook niet doen

wat je wilt.

Ik zeg nier: 'Je kunt kit.-z.en, maar moraal bestaat niet, du� het maakt niet uit welke keuzes je maakt.' Ik 1.eg dat ver­

-.chijnsden zich voordoen, en je kunt comtateren dat nie­mand ze veroorzaakt, dar niemand daar voor kiest.

Als ik je zo zie, zou ik zeggen dat her best onwaarschijnlijk

is dar het verschijnsel dat jij iemand vermoordt zich zal

voordoen.

Page 75: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

}i; zou bet slaebtoffer kwmen Zljrl. /e beul heeL dit:htbzj. (ge­

lach)

(/.acht) Ja, als iemand hier er voor in aanmerking komt,

ben ik dat wd, krijg ik de indruk. Maar wch, als ik naar

her lichaam - geest organi.'>me kijk dar daar 1.ir, denk ik

dat het hoog�t onwaarschijnlijk is dat je her karakter van

een moordenaar hebt. Maar ik kan me vcrgis�en.

Is gewaarzijn betzelfde als de geest?

Nee. De geest is gewoon een reeks gedachten die opkomt

in het gewaarzijn. De herinnering bijvoorbeeld dat ik

vandaag hier naartoe ben gereden is gewoon een gedachte

die opkomt in dit. Als je op zoek gaar naar degene die die

gedachten heeft, L.ul je hem nooit vinden.

Is er dan 11iets waar we onszelf aan vast kunnen houden?

Nee. Er is niets om je?df aan vast te houden. De hele zaak

is hopeloos. Als het om de gee�r gaar: daar blijft niet.'> van

over.

14(1

t:n de gedachte dan dat er niemand is?

Dar is ook maar een gedachte. Als de perwon wegvalt,

wordt gezien dar her zelf leeg is en dar er niers anders is

dan dit. Dat is geen gedachte.

Als gezien wordt dar het zelf leeg is, wordt paradoxaal ge­

noeg ook gezien dat dit vol is. Dan is er niets meer over

om naar re zoeken.

Als keuze niet bestaat, wafll·om bestaat er dtlll weL een voor­

keur 1100r brpaalde dingen ten opzichte van anden dingen?

Een voorkeur is gewoon een voorkeur. Een figuur heeft

meesral voorkeuren - voor thee in plaats van koffie, bij­

voorbeeld. Als het gevoel een persoon re zijn aanwezig

is, kan die voorkeur zichzelf gaan hechten aan her gevoel

dar ik in dar opzicht een keuze maak. Maar z.o'n keuze

wordt hdemaal niet gemaakt, want er is niemand om die

te maken.

Als de per�oon een voorkeur had voor thee voordat bevrij­

ding gezien werd, dan zal de figuur daarna waarschijnlijk

nog steeds een voorkeur hebben voor thee.

Page 76: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Maar voor l.ommige memen. vooral die met een asceli­

Khe natuur, heeh her Jets heel aantrekkelijk::. om geen

voorkeuren te hebben. Het wordt ge.h�oLieerd met een

1deaal van onthechte heiligheid, en sommige spirituele

wegen houden er heel sterk her idee op na dat we iemand die verlicht i' deel� kunnen herkennen aan 1ijn gebrek

aan voorkeuren. Men denkt dar ze in een staat van ge­

lukzaligheid leven waarin het niet uitmaak t of ze thee ot

koffie krijgen , of pijn of genot. Die staat van onthechting heeft geen relatie met bevrijding , maar kan heel aamrek­

kelijk voor ons zijn als we spirituele zoekers 7jjn. Wat ook heel belangrijk is, is dar het ons eigen gevoel van ontoerei­

kendheid kan bevestigen, wat we op peil moeten zien te houden als we door willen gaan met zoeken. Het kan ons heel veel uitmaken of we thee of koffie krijgen, vooral als

we in een oncomfortabele ashram halverwege de Hima­laya zitten. Ons sterke verlangen naar ons ochtendbakkie

kan bevestigen dat wc zielige wormen 7ijn die nog steeds

ver<;erikt zitten in \amsara, vergeleken met onze geliefde goeroe die hoven al die wereld�c beslommeringen lijkt te

tijn uitge�rcgen.

Een zoeker die een spirituele leraar zoekt om te idealise­

ren en te volgen, kan een leraar vinden die zichzelf ideali­�eerr al�> �pi rituele mt:e�ter en i'.oeker!. t.oekr die hem willen

volgen. Her j., een hemels huwelijk. Her is een prachrige

�ymbiorische relatie. Mijn zondigheid kan weggewassen worden door jouw �piritude lkht. Jouw kijk op jezelfkan gesrur worden door mijn wens om jouw toegewijde volge­

ling re worden.

Voor sommige mensen i� onthechting iets heel aantrek­

kelijks, vooral voor mannen. Her kan zijn dat ik iemand met een bepaalde spirituele of ascetische instelling ben en

op zoek ga naar een goeroe die onthecht lijkt te zijn, die

celibatair is, die geen bie(�rukken eet, die nier gaar bowlen

en die geen whiskey drinkt. Dat idee is heel aantrekkelijk.

Onthechting wordt som� gezien als iets wat een spiritueel

ontwikkeld we7en in huis dienr re hebben.

Ab ik vijf jaar lang een goeroe volg die onthecht lijkt re

1ijn. en ik kom erachter dat hij !.eks heeft met een paar volgelingen, whi�key drinkt alsof her melk i� en drie keer per dag rauwe bid�ruk eet, dan ben ik waars<..hijnlijk heel

teleurgesteld. Maar her is haast onvermijdelijk dar bet te­

gen om werkt als we iets in onst.elf ontkennen. We pro­jecteren her op anderen, of het manifc�rcerr zichzelf op een verc;lavendc of andersz1ns ongezonde manier. Als een

149

Page 77: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

goeroe zo mooi onthecht lijkt, maar ook omringd wordt

door prachtige blonde volgelingen, is her nier heel on­

waarschijnlijk dar hij dke nacht via een geheime runnel

zijn weg naar de vrouwenslaapzaal weet re vinden.

Omdat hij mewelijk is?

Natuurlijk.

Is het aan ons om te bepalen hoeveel macht we de goeroe

geven?

Ja. Maar wie kan er weerstand bieden aan her geschenk van de speciale darshan, de darshan die de lagere chakra's

opent en zuivert? (Gelach).

je lijkt hier heel veel inzicht in te hebben.

Ik heb niets. Als hier sprake i� van inzicht, dan is dat niet

mijn inzicht. Het is gewoon wat zich voordoet. Inzicht

kan zich voordoen. Een kopje thee kan zich voordoen. Nou en?

l'iO

Sommige mensen horen dat · ou en?' als iets nihili�cisch

of wanhopigs of minachtends. Maar er kan paradoxaal

genoeg pas gezien worden dar dit al het paradijs is als dat 'Nou en?' zich voordoer. Als her zich voordoet, hoeft er

niet meer naar wonderen gezocht te worden, wam dan

wordt dit al als wonder gezien.

De beschrijving dat er alleen maar leegte is, kan ook als iets

nihilistisch gehoord worden. Mensen willen daar vaak op

filosofisch niveau over in discussie gaan. Als ze dar doen,

brengen ze over het algemeen twee tegenwerpingen naar

voren: dat her nihilistisch en solipsistisch is. Maar het is

geen van beide. En her is ook geen filosofisch standpunr, het is een beschrijving.

Mensen zeggen dar dit nihilistisch is omdat ze het horen

als: 'Er is geen ethiek, er zijn geen waarden, dus kunnen

we net zo goed de straat op gaan en mensen gaan ver­moorden zoveel we willen.'

Ze vinden dit solipsistisch omdat solipsisme de filosofie

behelst dar alleen ik besta. Volgens her solipsisme ben jij

nier meer dan een verschijning in mijn bewustzijn. Ik

hoop dat het inmiddels wel duidelijk is geworden dat dit

nier solipsistisch is. Op de eeme plaats is het geen filo-

I 'i!

Page 78: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

�ofic, en op dl' rwecdc plaat� wordt er niet beweerd dat

alleen ik be�ta. Her tegenovergesrelde wordt beweerd. Er

wordt beweerd dat ik niet besta.

Op conceptueel niveau wordt dit som� op deze twee manie­

ren verkeerd begrepen. Maar jc.: moet jezelf wd in behoor­ltjk war bod1ten wnngen om 'Er IS niemand re horen ab

'Ik ben de enige die bc�raar.' Dat is een behoorlijke sprong, zoals her ook een behoorlijke sprong is om 'hr is niemand'

re horen als 'Ik kan naar buiren gaan en ongestraft mensen

vermoorden'. Maar 70 wordt her wel vaak gehoord.

Als dit alles is wat er is, tJerschijnt de straat dan als we naar huis gaan?

Ik wed van wel. (GewchJ

Wtt gebeurt er nis we gttan slttpm?

De pcr�oon wordt gedemonteerd. r"n dcm i� er dromen, of er is niet.!>. Maar dat niets is niet noodnkdijkerwij�> een

leeg niets.

\ Morgem wordt de persoon wakker en wordt hij weer in

dkaar geLet.

I 'i.:!

Ben ;e je bewust tijdens de diepe slllnp?

Nee. [r 1� bewustzijn.

De nachtelijke droom lijkt veel minder logisch en comequent dan de dagdroom.

Ja, daarom i� de dagdroom ook zo verslavend. Nachtelijke

dromen zijn heel onlogisch , dus daar kun je makkelijk

doorheen kijken, maar de dagdroom bezit zoveel logica

dat die heel moeilijk te doorzien valt.

Zijn mensen de enige soort met zelfbewustzijn?

Mensen zijn de enigen met zelfbewustzijn. Een kat kan

angst voelen, maar hij denkt nier: �Is ik in therapie zou

gaan en zou leren omgaan met de dingen waar ik bang voor ben , dan zou ik meer tevreden zijn met mijn leven.'

De mewelijke soort heeft een ingebouwde drijfi,eer om niet allem te ot,erleven, mtltlr ook zijn eigen lot te bepalen Denk

I 'ij

Page 79: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

je dat het de moeite waard is om te proberen de omstandtg­heden lltln de mens te verbeterm:'

Wie zou dat moeten doen? Een verbetering van de mense­

lijke omstandigheden kan wel of niet plaatsvinden, maar

er is niemand die dat teweeg kan brengen. In het verhaal

is het duidelijk dat omstandigheden soms verhereren en

soms verslechteren.

Waarom heb je hier een boek over geschreven?

Ik heb geen boek geschreven. Boeken worden geschre­

ven. Maar als je een biografisch antwoord wilt: deze fi­

guur is altijd bezig geweest met dingen overbrengen. Ik

heb jaren gewerkt als universitair docent. Als dit door een ander soort figuur ge1.ien wordt, kan het zijn dat

die zich helemaal niet geroepen voelt om er iets over te

vertellen.

Is er een reden waarom we deze waarheid niet kunnen zien,

ookrtlzijn zl'e er naar op zoek?

Ah de figuur die daar zit 1ich geroepen voelt om naar de

waarheid re zoeken, zal hij dar waarschijnlijk ook doen.

Maar waar wc her hier over hebhen heeft wat mij betreft

niets re maken met de waarheid. Op de eerste plaa ts gaat

de waarheid over concepten, en op de tweede plaats is de

waarheid nier absoluut. De waarheid kent veel verschil­

lende versies. War hier gepoogd wordt re doen is een be­

schrijving geven van het onbeschrijflijke. Dat heeft niets

met de waarheid re maken. Het is net zo onzinnig om re

zeggen dar wat hier gezegd wordt de waarheid is, als re

zeggen dar een bloem waar is. Of na te denken over de ware gevoelens die de held van een film heeft. Hij heeft

helemaal geen gevoelens, want hij bestaar nier.

Jij en ik zijn fictieve figuren.

Oe reis die je denkt ondernomen re hebben om hier te

komen - de auto die je hesruurd hebt, de weg waaraan

je geparkeerd hebt - is niet werkdijker dan de reis die

Riek in Casablanca maakte om aan de invasie van Parijs

re ontsnappen.

Alles war er is, is dit. Daar kan de gedachte deel van uit­

maken dar ik vandaag met de auto hierheen ben gereisd.

Dat is niet meer dan een gedachte.

l'i'i

Page 80: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Is er een 11erbrmd tussen hier in geûzteresseerd zijn. llflflr bij­

emkomstm nls deze gflfln, en tot het punt l'flfl ontwakm ko­rnen?

Er is geen keuze als her gaar om her wel of niet hebben

van inreresc;e hierin, dus het doet er niet toe.

Oorzaak en gevolg bestaan niet. Bevrijding is iets wat zich

spomaan voordoer en geen oorzaak heeft. Alles doet zich

spontaan voor en heeft geen oorzaak. Maar de geest denkt altijd in termen van oorzaak en gevolg. Dar ie; iets natuur­

lijks voor de geest.

Ik kreeg laarst een e-mail van iemand die er de theorie op nahield dat her zien van bevrijding onvermijdelijk is

op het moment dat voorafgaat aan een plotseling nood­

lottig ongeval. We zijn altijd op zoek naar oorzaak en

gevolg, naar ierc; war 'ik' kan doen. I lier lijkt te worden

gesuggereerd dat we misschien maar her beste van een hoog gebouw af kunnen springen, maar dar raad ik je

niet aan.

I Joe dan ook, er is geen verschil tussen slapen en wak­

ker zijn, maar dit kan niet gezien worden zolang we nog slapen. Je zou ook kunnen zeggen dar niet gezien kan

1'16

worden dar bt.'Vrijding nH.:t besraat tordat er �prakc is van

bevrijding. Dar is naruurlijk een vreselijke paradox voor her denken.

Denkeu we dtzt we er iets bij krijgen flls bevrijding plnflts­

vindt?

Ja, zo zou je her inderdaad kunnen zeggen. Dit is wat wc denken: 'Na bevrijding zal ik nog steeds mezelf zijn, maar dan met een nieuw superingrediënr: 'Verlichting'!'

Bij bevrijding verandert er niets, maar transformeert al­

les. Alles blijft hetzelfde, maar er wordt herkend dar er

niemand is die dat zier.

Ik l10el me ongemttkkelijk bij de suggestie dttt deze mmzifèsta­

tie geen bestflan heeft buiten ons; dflt wij haar voortbrenten

Dflt lijkt me nogal een klus.

Wees niet bang dat het allemaal in her niets oplost als je

je onrspam. Jij doet her niet. Dit is slechts een metafoor,

maar wc zouden kunnen zeggen dat Eenheid her aan de

hand van jou doet, dar jij de projector bent met behulp waarvan Eenheid de film afspeelt.

Page 81: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Maar als je genoeg drugs neemt, kan her naruurlijk toch

allemaal in het niets verdwijnen. (Gelach)

Ik maak me erg 11eel zorgen. Ik heb heel veel negatie11e ge­

dachten die alLe ka11ten opgaan. Dat lijkt me met goed. Is het

slecht om zulke gedachten te hebben?

Het is natuurlijk niet prettig. Maar in welke zin is het

slecht? Moreel slecht? Moet je zweepslagen krijgen omdat

je onrustige gedachten hebr?

Nou, ik heb gelezen dat de mogelijkheid van bevrijding zich alleen ZJoordoet in het huidige moment.

Dat is omdat alleen her huidige moment bestaat. Er be­

staat alleen maar aanwezigheid. Zeggen dat bevrijding

alleen op dit moment gezien kan worden is niet mysteri­

euzer en gaat niet dieper dan zeggen dat her huidige mo­

ment alles is wat er is. Er is niets anders waar bevrijding in

gezien kan worden. Hoe zou bevrijding in de toekomst of

het verleden gezien kunnen worden? Er is geen toekomst

of verleden.

I)H

Maar dar kan verkeerd opgevat worden als een nieuwe

aansporing: 'Wees Hier Nu!' War her werkelijk berekent

is: 'Ga nier terugdenken of vooruitdenken.· Voor een per­

�oon berekent het: 'Denk nier aan het verleden of de roe­

komst.' Soms is her mogelijk om een paar minuten achter

elkaar nier aan het verleden of de toekomst te denken,

maar daar raak je mentaal heel erg van versropr.

Maar als er voortdurend draaikolken van luidruchtige,

versplinterde, vervelende gedachten zijn, maakt dat de

gevangenis van her persoon-zijn naruurlijk wel oncom­

fortabeler. Voor de persoon is het dus slim om te proberen

daar iets aan te doen, bijvoorbeeld door boeddhistische

mindfulness re leren. Dat kan een uitstekende manier zijn

om de kwaliteit van het persoon-zijn re verhogen.

Wodka drinken is ook een uitstekende manier, maar dar

heeft meer bijwerkingen dan her boeddhisme.

Weet je dat zeker? (Gelach)

Misschien ook wel niet. Het boeddhisme kan ook behoor­

lijk sterke bijwerkingen hebben. Het kan soms een aardig

uitgedroogde persoonlijkheid veroorzaken. Terwijl wodka

juist een sappige, leuke persoonlijkheid kan veroorzaken.

159

Page 82: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

I aren we her dan maar bij leverschade houden. Ik zeg dar her boeddhisme minder leverschade veroortaakt dan wodka. (Gel.tuh)

Waarom zijn er zoveeL l'erLirhtingsschofen met zozlffL tech­nieken?

Een van de redenen is dat als er sprake is van ontwaken zonder dat gezien wordt dat het een gebeurtenis zonder oorzaak is, dat er dan vaak een vcrband gelegd wordt tussen ontwaken en war de persoon daarvóór deed. De persoon kan zich het ontwaken roe-eigenen en zeggen: 'Dar was iets war ik bereikt heb.' Dus als de persoon daar­vóór jarenlang gemediteerd heeft, kan her zijn dat hij een School voor Vcrlichting door Meditatie gaar oprichten.

Gurdjieff leek ontwaken bijvoorbeeld te associëren met een schokkende gebeurtenis. I lij leek te denken dat hij mensen dusdanig aan her schrikken kon maken dar 1e ontwaakten. Dus zerre hij een systeem op waarbij hij zijn volgelingen confronteerde met onverwachte gebeurtenis­sen die hen schrik aanjoegen.

Na her ontwaken komt de perwon terug. Dan zijn er twee

mogelijkheden. Ze eigenen zich her ontwaken roe ai., iets

war 7c zelf bereikt hebben, of ze doen her nier. Degenen die her 7.ich roe-eigenen richten in veel gevallen allerlei �cholen op voor 'Verlichting door Meditatie' of 'Verlich­ting door Schokkende Ervaringen Midden in de Nacht.'

Kunnen we het n�ysterie t'erkl.tzren door te zeggen dat God het geschapen heeft?

God heeft het nier geschapen. Maar deze manifestatie lijkt zo echt dat het geen zin lijkr te hebben om hier re gaan 7.Ïtten en te zeggen: 'Dit is keg.' Maar in her verhaal van Je geschiedenis is dit in allerlei ver�chillcnde culturen tel­kens opnieuw gezien. Het heeft niet speciaal met advaira re maken. Er wordt soms over gesproken en her wordt

bijna altijd verkeerd begrepen.

Er was ooit een christelijke mystica, Marguerira Porete, die aan her eind van de dertiende eeuw leefde en die in her begin van de veertiende eeuw als kcm·r werd geëxe­cuteerd. Vreemd genoeg is een deel van haar geschriften bewaard gebleven. Ze schrijft over her zien van her Niets, over verzonken zijn in de Afgrond, over identificatie met her heilige in een niersheid die regelijkerrijd Alles is. 'Nu

161

Page 83: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

is deze ziel uit de liefde in de niersheid gevallen, en wnder

die nietsheid kan ze niet Alle� zijn.'

Marguerira Porere behoorde weliswaar tot een religieuze orde, maar ze was niet zo voor deugdzaamheid. Ze he­

schreef de deugdzamen al� '1ielige men1.en' die een zielig

leven leidden, en u geloofde dar deugdzaamheid tot een

steriel, dor leven leidde. Ze schreef dat her naleven van

deugdzaamheid nuttig kon zijn voor sommige mensen,

maar alleen maar omdat het hen een levenlo1e woe!.tijn

in zou kunnen sturen waar ze in wanhoop alles zouden

kunnen opgeven. Dan zou er een andere mogelijkheid

kunnen opdoemen.

Het lijkt erop dat er binuen het christendorn niet veel verwij­zingen nnar bevrijding terug te z1indeu zijn.

Ecuwenlang is het in de westerse cultuur zo geweest dat

mensen die over her 7ien hiervan spraken her risico liepen

om geëxecuteerd re worden, en hun geschriften werden

verbrand. Her is opvallend dat er überhaupt een paar vcr­

wijzingen naar dit bewaard zijn gebleven. 1-.r zijn waar­

�chijnlijk meer men�>en gewee!.r die dit gezien hebben,

maar er niet over spraken. Als ik in de Middelecuwen in

her èuropa van de Inquisitie geleefd had, 7ou ik hier nier

162

over gcsproken hebben. Dan had ik ru�tig op mijn lapje

grond staan schoftden en liederen uit mijn gebedboek

c;raan zingen.

Laatst gaf ik ergens een lezing waarin iemand dit een

nieuwe boodschap noemde. Her is geen nieuwe bood­

schap. Her is in verschillende tijdperken op verschillende

plaatsen door verschillende mensen gezien. We hebben

geen idee hoeveel mensen het gezien hebben. Gedurende

lange geschiedenisperioden was her heel gevaarlijk om het

erover re hebben. En ook vandaag de dag zijn er nog ral

van plaatsen waar het heel gevaarlijk is om het hier over te hebben.

Meester Eekhart zag het ook. Hij was de Inquisitie te slim

af Hij onrsnapte aan executie wegens ketterij door ge­

woon te sterven voordar zijn proces beëindigd was. Hij

schrijft dat werkelijke armoede niets te maken heeft met

on1.zelf bezittingen onrzcggen of er afstand van doen. Ar­

moede, zegt hij, is niets hebben omdat er niemand is.

Dit doet alle autoriteit teniet.

Dit is een boodschap die steeds terugkomt. Ze blijft ge­

L.ien worden. Ze kan niet kapot gemaakt worden. Ze heeft

163

Page 84: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

geen kerken nodig, geen tllo�ofische traktaten, geen ge­schriften, geen ge!>chtedenis. Als alles war ooic over non­

du.tl!lcit gedacht, gl'lcgJ of gcl>dt1L'\l'n i., 111 één keer tou

vcrdwijm:n. zou her tuLh gewoon weer btncn wate1 ko­

men. Her zou weer boven water komen omdat er niet�

geleerd hoeft re worden, niets be�tudeerd hodr re worden,

mets gedaan hoeft re worden; er hoeri: geen �pirirude zui­

vering plaats te vinden en God hoeft nier gumtig gestemd

te worden om her 7ien van bevrijding re laten gebeuren. Het gebeurt spontaan. Her ene moment is er iemand, her

volgende moment nier meer. Her ene moment il> er ic­

mand die een veld oversteekt, het volgende moment i� er

niets anders dan het over�teken van een veld.

Als ttl!es Kezieu wordt ttls oJwoorulftrtrdeli;kr lzejrle, rum·dt die

dmr binnen mi; gezim!

Nee. Er bestaat geen binnen mijzelf en buiren mijn�lC

wam er 1'> geen ik. Het wordt a lleen gczil:n J!� het t.df

er niet 1\. OnvoorwaarJelijke liefde wordt nooit door

een persoon gencn. Hij bevriJJing, al., de pcr!>oon er niet

meer is, wordt gezien dat het Niet� onvoorwaarJelijke

lidäc i11.

De uitdrukking 'onvoorwaardelijke lidde is geen Uit­drukking die troost biedt. Het b een meedogenloze uit­

drukking. Voor een individu is het onmogelijk om zich

iets bij onvoorwaardelijke liefde voor te stellen, welke spi­

rituele filosofie er ook omhelsd wordt. We kunnen het als

een �!echt begrepen concept hanteren, maar her kan niet door een individu ervaren worden.

Er beMaat een boeddhbtische tekst, vrijwel zeker een nier­

authentieke tekst die vele eeuwen na de dood van Boed­

dha is opge�chreven, die Boeddha laat zeggen dat als je

langzaam doodgemarteld wordt door je vijanden en je je

gedurende die urenlange kwelling één boze of rancuneuze

gedachte over je folteraars toe�1:aar, dat je dan geen ware

volgeling van hem bent.

Dar is een bedenksel van de geest - het idee dat een

individu in een dergelijke roesrand van onvoorwaar­

delijke liefde kan verkeren, waarin �prake is van totale

vergevingsgezinJheid ten opzichte van onle folteraars

terwijl die langzaam, en met alle pijn van Jien, het vlees

van onze botten snijden. Dat is belachelijk. Bij een in­

dividu komen gedachten op, en dar zullen niet allemaal

geJachten aan onvoorwaardelijke liefde zijn -of we lo­

pen her risico om mentaal en emotioneel mtaal versropt

J(J')

Page 85: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

te 1 aken. Maar ah Je per�oon wegvalt, doet niet'> van dit .tllc., er meer roe en il> er geen probleem meer. Dan wordt gc.:woon gc:z1en dat onvoorwaarddijkl lidJe.: het geval is. Je hoeft er dan geen moeite voor re doen om het te 1.ien, je hoeft ook her recht niet te verdienen om het

re mogen zien, )t: hoeft met net zo edelmoedig re 71jn ,dl> de gemarreldc boeddhist om h.cr te kunnen zien, je

hoeft nil:t dapper of toegewijd of l>pirituccl ontwikkeld re Lijn om het te 7ien, want her heeft helemaal niets met jou re maken. Als de persoon wegvalt is her gewoon heel duidelijk dar onvoorwaardelijke liefde de kern van her mysterie vormt.

�pirituele verhalen worden vaak steeds extremer omdat er

�ekten tijn die elkaar beconcurreren en die allemaal wil­len bewijzen dat te wivcrder tijn Jan de re�t. Er i� een andere boeddhistische reksr, ook weer een niet-authen­tieke van ver na Boeddha's dood, die beween dar her de ergste zonde is die we kunnen begaan als wc een vegerariër overhalen om vlees re eten. Dar is omdat wc hen hun kans

om vcrlicht te worden ontnemen al11 we hen ovcrhalen om vlee� te eten. Men denkt dat dar verhaal ook onr11raan is

uit de rivaliteit tussen boeddhistische sekten in dit geval tu1>11en een �ekte die vlees at en een vegerarbche l>ekte die wilde bewijzen dar t.e zuiverder wa�.

16b

b�n !.pirirucle tllo�uHe ontwikkelt 7ich. Al heel snd ko­

men er �ekren, en voor je her weer ben je oorlog met cl­kaar aan het voeren. In onze onderlinge wedijver beden­ken wc steeds extremere filosofieën om re laten zien dat onze sekte wiverder is dan die van jou, dat we deugdza­

mer 7.ijn dan jij. En hoe onbeduidender her onderscheid

tussen ons is, hoc fanatieker we zullen strijden om her re verdedigen. heud noemde dar 'her narcisme van de kleine vcr<;chdlen.'

�t is de wrwrde van hf't absolute?

War daar de waarde van i�? Het heeft geen waarde. Her heeft: geen waarde nodig. War is de waarde van een eiken­boom? Die heeft: geen waarde nodig, die i� er gewoon.

Somllll!(en zef,f(nt dat het absolute bestiltil als het tegmge­steldf' /ltlll het reltttielle.

Dar is een idee dat �ommige fllmofen in de Indiase tra­

ditie eeuwenlang in zijn greep heeft gehouden. Het idce

is heel aanrrekkdijk. I iet zc:t je aan her denken zoals een haa� windhonden aan het rennen maakt. De geest heeft

Page 86: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

een haa!> nodig om achteraan rr Jagen. anders gaat hij z1ch

vervelen. Hij hech een idee nodig dar hem over een evo­

lutionaire or ontwikkelingsgeoriënreerde rau:baan dort

rennen. Her idee van her absolute en her relatieve en dar

ik die op de een of andere manier bij elkaar of in har­monie mer elkaar kan brengen, faKineerr ons en kan on­

emdig wmplexe Hlosofische theorieën voortbrengen over

de vraag hoe we dat zouden kunnen doen. In zekere zin

komen daar alle yoga's uit voort.

War het denken nodig heeft om zijn zockrochr gaande re houden, is twee regengesrelde ideeën. Religie� en spiri­

tuele wegen en filosofieën zijn meesral niet alleen dualis­tisch, maar gaan uit van binaire tegendelen. Ze gaan uit

van goed en slecht, ethisch en onethisch, dar wat om he­

mels geluk zal brengen en dat war ons eeuwig nl kwellen.

Religies lopen meestal door de geschiedenis op de twee benen van de intimidatie en de verleiding. 'Al, je om nier gehoorzaamt zul je eeuwig branden in de hel, maar als je

ons wel gehoorzaamt zul je eeuwig gelukkig zijn. Uitein­

delijk, als je al dood hem, wdat je geen proces regen om

kunt aanspannen.'

Als het denken eenmaal uitgaar van goed en kwaad, hemel

en hel, inrimidatie en verleiding, loopt Je boel. Oat 1ijn de

h,m:n d1e het denken de racebaan rond laar rennen. Alle<.

wat wc nu doen krijgr ?in en betekenis, ror aan de vraag of

we onLe gebeden moeren opzeggen voordar we naar bed gaan of een donatie in de collectebus moeten doen, en of

we een hoze of een liefdevolle gedachte aan onze huurman moeren wijden. (;od houdt ons op dit moment in de garen

en noreert precies war we allemaal zeggen, denken en doen

op de wimr-en verliesrekening van ons leven.

Als wc uitgaan van de regenstelling russen God en de dui­

vel, hemel en hel, goed en kwaad, dan raakt alles door­

drenkt van betekenis. In het uiterste geval kan de moge­

lijkheid om op zondag uit dansen te gaan een geschenk

van de duivel zijn, om ons te verleiden de weg van de ascc­

�e re verlau:n en on?e ondergang regemoer re gaan. 0111c

deugdzaamheid kan in gevaar gebracht worden door een

polka op de Dag des Heren.

Misschim haalt mtjn geest wel een streek uit als hij bet me­

cbanisme achter de niet-persoon t(li/ begnJpen.

De gccsr haalr geen streken uir. Dingen willen begrijpen

is wat de geest doec. Dat is wat hij behoort te doen. Maar

Page 87: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

als we maar naar genoeg spirituele leraren lui\teren, wordt

alles afgekeurd. Oe ene spiriwele leraar 1egr dar de gee\t

een handicap i.'>, een andere Legt dat her lichaam met 1ijn

verlangens �!en handicap is. De ene goeroe 1egr dar het

lichaam een ziekte is. Een andere 1egr dat het denken een �

1iekrt: is. Als we maar naar genoeg goeroes luisteren, ein-digen we als één grote verzameling ziekten.

De hindoe traditie, met zijn tierschillende fagen /lltll de nur11 en de subtiele lichnmen, en de babbelende geest m de ouder­scheidende geest lijkt niet zo'n heef grote pfnnts in te neme11

in je beschrijving

Nee, die neemt helemaal geen plaat.'> in. Maar her is wel

een heel mooi verhaal dar heel overruigend kan zijn. Een van de krachtigste vermogens van de gee�r i.'> de verbeel­

ding. De gce.'>t is geweldig krachrig als her gaar om het

scheppen van denkbeeldige werelden en vi ... ies, van 1owc:l

denkbeeldige conceptuele werelden als denkbeeldige zin­

(Uiglijke werelden. Als wc 10'n verhaal eenmaal ingaan, dat

kan beginnen mcr umceprcn over de h.thbclcndc gec�t en

de onderscheidende geest en de verschillende lagen van de aura en de subtiele lichamen, dan kan het bijwndcr echt

worden. Op die manier kan, ab we her vcrhaal ingaan van

de paranormale psychisL.he kra<.,hten, ook onze overleden

tante Be.HI iL.(., heel echt worden. In Jie zin i� de geest heel

krachtig.

Als we eenmaal in een ingewikkeld verhaal zmcn, is her

heel moeilijk om er weer uit re komen. Dan wordt het een

alle�beheersende luchtbel. b wordt gezegd dar degenen

Jie hijvoorbeeld de Kabbala be11ruderen, her heel moeilijk

vinden om daar weer los van te komen.

Maar geen van die verhalen houdt enig vcrband mer be­

vrijding. Dit snijdt overal doorheen, door elk verhaal heen.

Her maakt nier uit of zo'n verhaal over de verschrompelde vinger van de heilige in her relikwieënkastje van de �int

Picrer gaar of over yogische ko�ha's of subtiele lichamen.

Daarom kan dit be�r saai lijken. De verhalen die dit door­

.'>nijdr zijn zoveel kleurrijkerm boeiender.

Als we vanmiddag bij elka.u wan.:n gekomen om het cha­

kra�ysreem te he!>ruderen, hadden we heel wat meer re

hespreken gehad, alleen al over dar ene aspect van de spi­

rituele psycho-filosotle. Wc zouden veel lol kunnen be­

leven aan de chakra'11. We zouden hier onze chakrablok­

kade� aan de hand van vi�uali�aties kunnen gaan 1itten

Page 88: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

ophdten. Wc touJcn vcr�(.hdkndc kll\talkn ut dk van de chakra' kunm:n V1suali1>t:1en. vet\t..hllknde kk:un:n. versd11llendc wmholen, versd1tllcnde klanh:n, vu�Lhll knde k\.\alnem:n. \)Ç'c LOuden een blauw�.1Hicren pira­midL kunnen vi-,uali eren en 'Aum' kunnen �.hanren in dt.. vt\huJdha Lhakra om w de kwalin:tt van de opredHhetd verder te omwikkelen. We wuden elkaar .IUrama�!-.age\ kunnen geven. Dat i' war de geöt doet. I lij vernnt zulke mooie verhalen.

(;a non-du.J.Iitelt un de weg, wam vergeleken met dt: t.ha­kr as en de kosha'� i� cJ i r �aai. Maar bedenk wel dat we niet geboeid kunnen 1ijn door dit z.olang we geboeid blijven door dl d1e verlukn . 'lerwijl we on!-. cono:ntreren op het ontwikkelen v,m mededogen in om hart door re m�:d i­teren op de totenkwart� van lidde in de anahataLhakra, mi��en we het wonder van dir, het wond�:r van de kitmop die tegen Je muur lang� her ra.tm omhoog kruipt.

1 l.tldJtJ Dit t!> t.:en Vtl.''>di)ke bouJ�chap! /.c t\ gewoon ver'>chnkkelijk. h valt niet\ te doen. �piriruck wegen en religie'> ont�taan utt een gevoel van onroereikcndhetd. 'lk bt.:n nog nit..t heilig genoc.;� om wrliclu tt: kunnen worden

,,f Je lH md 111 rt.. kunnul of �dukzahghetd te ena1en.

Men\en den ken dat donr hun �evod van afg;escheiden­

ht..·id \Xtl wt 1t:11 d,u we lt.'t\ tipt kwl)tgetaakt. Bovendie11, lf, v.e op�evm·d njn in et..n chriMclijke culrmu, i\ 011\

, oondur�..·nd 'oo1 �<.houden J.H hu ontl' �.·tgt.:n �chuld i\

d 11 wt.. hu 11)11 b\qtger.t;tkt. Al ... we \'ljt tiJn kan her liJn

�.l.u wt.. Ll'll ... dwol of l't..'ll ket k binnen lopen L'n geulll ·

homu:rd wordLn tnll het '>) mbot>l >.111 t·en man die .1.111

U.'ll knti\ "tllcl"l'IJ i\ } ll dan k.in het IÎJ.ll dat 011\ \'l'rteld

r- 1'>

w()Jdt· D.H "joll\'v ... chuld! Dar lwh jij gedaan! \X.'t tou

tkn d.tn kunnen ,lfll\A,<.H>Itkn: · 1.1.1r ik hut p.t., vijt j.t.tr

I od1 t'> her JOU\\ ft)ut • tegt men d.1n, '\ .tnwege de u f­

tonde!' h ztjn IOVL'd dingen die regen om \t.:hreeuwen: k mol.'t et.. m iLt� aan Je7df doen. Het i� a.Hl jou om u

11. t" .l.lll te doen.'

Je ht'lll niet ontoereikend. Hoc tou je ontoclclkutd kun

11t.:n 11jn� Je hent l'cnhcid dit.. j.1n of t\.1arit.. nfTim Ï\. lint

tlHI Fenheid in ood ... n,um ontocreih·nd kunnen tiin' Jl r-

hl'llt .tl de: uitd1ukkn1� v,w hel !!,oddclijh

MJ.ll de gce\1 wil t..'1.'ll t,l.tk \\.'1 vulll'n. \lÇ',ll tou t't'n nohelu

t.t,tk kunnen tÏJn J.m omlllf tl· tUI\1.'1'1..'11, omtelf' gett..·�.d

H' nukl'n om lk h�:ml·l tn tl' 1 ijtl'n of vcrlidn tl.' worden?

/o kun Jl' je tl)d timul lk''>tl'dt:n. h�,·�,·l 1111\0I. D.u i\ to

Page 89: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

Vl'd nolx·le1 d,m w1nkden ot .dcoholi�r worden. MJar l'l'

i' niemand dil' gclltiverd moer worden, er " mcmJnd d1e ge�..:htkrLr mner tic.:n re wordu1. Ik. hen dt· uitJ1ukkt11� van het goddelijke, en jtj ook, en ook dir rapijr. Verwijzingen

Pag. 2'1· "je kunt toch .1! nit·r heel lang in c;od� wereld

ver hl i jvt·n. IL hebhen daar geen rt'MJur .1nr' L'n wilenen " \1.111.\rl 1 <. .1pl.1n //,d/11'111 ''I' tl•t illo/11/flllll 1\.ind,, d "P"" \1.1g.ltllll (/Oilll'l 2000)

Pag._)): 'Hij hu 11rerven blijft er ,llll.'L'Il nug hevrqding ovt r

Het i'> .tlb:n rhttjlllT om b<.:v11jding te tll.'ll .ti'> je keft.' \1." lud.tud 111 ll'll fll'l\llurtll)k gl·,prlk

PJg _.'i· 't\J,JirJ Î'> �cr:n idu . . lft•J iî! De bl1k..,r:m Hit\t,

het oog knippr:n .. I· n dJn� jL hebt het bcgrepm, of jl

hl·bt het nil'r hegrLpm . . Al, jl' het n1er hr:grcpen hebt.

j.tmmer d.m!' \hhl\lukt.l!l.tlld 1

---------

-"�-----

Page 90: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

l'.1g ';7: ''Ik 1nu je gra.lg 1�r' geHn dat )t helpt. m.t.lr WL

hebhen nier<; in de aanhiedmg." lkkyu gt.ul.:l'ld door ltnHHh\ I rd,t. in //•, \t:i.r/11111 "f i/.1 /,11 ,\fil•ft I• jolllnq Ldtuom Contact met Richard Sylvester

RicharJ Sylve1-.ter woont 111 F ngdand, op Je grem. van

West Kent en Ea\t 'luc;�ex

jL kunt contaLt opneml'n mcr Richard door re maden

naa1: richardsylve'>ter(!nhormail.w. uk

Webt>ite: www.ric.:han.h-ylvc\ter.Lom

Page 91: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

E.:erdcr H:rst:henen bij uitgeverij Samsara

\d.tn". Robtil 'luh, '111 hu h.ut Jl',l I

hl.um, R .. lt, n 'lult< \Jll 11,1 h.u 1. d..:t:l -'

\d, ,t,h.lllll \Jy.t\h,\1111

I >.u "'nd, kq�r,

\\,u, lllllill,lll<

\dl.l'h.lllll llt:ttllldl \,111 )l \htdd

\d) ,t,h,llttl < ;, n.tdc

\Jk, owr Nt..:l\ tbo..:k 11111: lhd' HJJ,d,Jt Ranll'h Ir \\,1� um ..

B.111uol1 \nn' \Xo111J, 11 1.111 Hn,ddh.1

lkimu11.1. Rtt.l ln.111.1 }og.1tlllk p1Jkt1jk Buut<. Jou \lkdJ.l!:\'>t '••jlw•d

Huns'•'· 'l.tll} \lkd.l.l!:\'" ,,.,J.dllln!-

1\oog.•.ud. ll.lll \,,I \X,, \Xu \X,'l l,·v,n JoiHkl ll.lllut

Bo(l�,t.lld,ll.ut ,_J I l 11 \�.ll 1,

B1 Hom I hom.l' I f-t h.m 1.111 h, \1 11'111)11

I .1l'.t\� 11. \lotg.tn ll'll .\,11lg\.·n.tlll<' umgood1,·hn�

( ohu1 lhn1 u 11<1 to �duJ...k1h .tf, Lil\ hond

t ohut. \IJII \X 1)\h,·•d Uil ht·1 h.111 ( 111\\ Jl I ( 1 I 1'\ I ld d, n, J .111 ' .111 lldd,n.lm 1111 I l,Jd, n. ).111 , .111

I'" h \X dlt.tm

\ 111 luu 11.1.11 htll "'lltg \,111 1101111 \\l'ggt\\ll'\1

/dft..:.tl".ui,, '' ,Iu nu .dk,

\d, \\tgl11 ll1l t11ll1\

\utholl) d, :--kilo <l'l1 blouukllug

I 'q

Page 92: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

• I· 11 I "

lo I )til I •• 1111111 ".-·' ,, lH ·I \ , , I .. i .... 1. '''''- I f l \I. I

I 1 til!� •11 \I Ijl t h.l 1 11 I ... I I lllll I I 1111

( ,J ,,,,.,,u, t.:. 11111 ... I"''

"' ,, ,

111,.1

I I ,,1.,11 '" I" J,, I·""� 111111111� 11,.11!''"

11 1111'1 tl 'h '"''

( lt '" ''"" , ,, "" '" 11 � �\..'4.11 llll\\lHIId

11"'""" 'I ' " ll.,�··lnkk•�,l..n>.l

11.11•1"'" -..,, ," I,,, np111l 1tlnt,, 11 """'f-· [ ll ( ).,, \\,1�'" •ll d, drnnno ll,,hntl, \111(111 )\, ltlll\lllll \111 "11'"'' llll'll l�ltlll

I I dI'!! lidlig

I hd• 111/h 111

hu· 1- \11 l1. h •1n� '''UI hl�Îillltr'

""'I' l't• ,, 1 ..... k tid

11111 1111 l1 1 Ik hro> ho 1 l.n 11 ,,)1

\11\!.,'-1' "11 (.lid Ilolil \1\. lll.t.\11 j .. n,lt,,,, ;, ., lt\cll tl'luHI

I· •111<1.1•11 '' ' pht t• I 1ro' l ( .ill,' 1,.111.1,11 1-.. " ' I· 111 "-"" Pu d11< q

l\cr 1\ \l(,>itll \ •IJ 111•

'''' 1..," 1'11"• 1. '. """' l'ntl I'J.•l• n " ' 1 b, ,, "'"'I" 1-.tfnh, \,1111 I• h) \ '' '"' 11 l•lllllh

,1", t ""·' 11,1 "", h.mi'm' 1 111 \l d lngtn

t!,\ \\I

•l'll" ' ,, 1. "'"pi'"'>. \X'cn•h llnn�hl'!.!l dd 111•11, 11' '"''"'"' 111 lool<llhll•� \Xtnd\ \X,rkhPtk ll,.npho[!l.ild

11'111

I I \ I h. .I ... ,

l ''I'"''"' lil '\ .. 1\ lil

I '" dJ, I·'"' I \I �, 11111 d \I �- 1<11,1 ,t

\1. "' 1111.1 d

'"' 1>:1 '''" :--.l ·�

'l"�"lllltk '' •il• hiiP�' \ l�<'l'l ho I

'>llllllllt:l'i lll(IIITI:lll \u hdlllll!-( \p11 uul'ic ( )orlo�''"' nn�

\), "''"'·1 j,d '\; .. !llÏl'\ \1,11" \"dulll) ,k -B,\\mllijn

\klln, 1\ll!hnll) tk ll, \\t'{-:"·111\lll!t \l."in.l�·' ..,,,J,.p V.tn ln·rling tor m.:.:\tl'f

'\,j,,!f�,ld.lll·' ,\l.eh.u.tl In woord <'ll bcdd "'''')Uh! ">l<H�n Ik w.t.uh.:id tl\<'l ,,rt,,hlln)!. 1 lt ,., , ).111 1.111 ,kn Ik \h'd llÏl'l '"' tk hu1 l'tl'\011' 11 111 1 /o.J), htl" l't""'" lo1l\ l'll'<ll1' lorn I'"''"" I"'"

-...;,, m.1nd hil'r

�i,·m.md d.t.tr

\11,, lil"'''' 1'.1�'<011\ l.,m ll<t optn �dwi111 lt1111'll,lJ,.l" \ liPdil \'nlJcd1g VIII

){ 1111 ltu \X'' /lltkl /,llllh'l vindtn R.1111 111.1 �l,th,t•''" In wuotd 1:11 huid hlgltl 1\ . . h /,11 "'" l<m\tllll Iu• 1 111 k lw111 111.:1 \\,ll i' d,· nf . .�

,,ho.tndtt\\otrd \inlPII h•ntllll\ll'll op ... 11�.1111' "•11)!.1'"' { )""f"''""'""'' t,,...,,

'Iu rUI\ I I\ I ( )11, [,lil '" " ,u ...

"" Ijltlil kl,ll IJ [ t:Lh\1111 \,(11 dl "nl•l \1,' md,, t\llll>tlldhud

"'"" \ll\.lltdtl < "''hutk 1 111 h11 \h ... ,lt,,, \r1111 J'ntl '\;ll I du.tflllll \CH•J IIJIIIll'll' "'"" I' rul \, de , hn ru ... IIIPI 1•11• 1111 """

11'11

Page 93: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander

,,, "' •· l'nd d

'\lc\111 1<1,ho11l (ol\11111 :_•llliO<Itl

I ol h.1�.11 1 I lo1 1.o11 I 1111

I 'ltt "'' (.,,,, \Ik '"'' ,·,l.-1\tt•.nd,c·loJ"'

lolhl,on (11.111 \Int"·'"'" 111 hl't Jlk•dJ.l�\l" l,olhhool, (t�.olo '\.o, l• •oio I 1• t llo 1 1 t h·ottdtll

\ lll!.,:cr\\lj/lllg 1\ \rr1l,., kilotil 11<11 JJ,ol ln/1,111

'Y.,tll' \!.111 \X .. rd ''·ll J< hem

\Xe1 \X11 \Xu ( 111\\clcld,,,,,\

\X h.:n,(q Hn\ I), ''"ldlllll \.trl 11111

llt�Jduhoudl. ( H ,\kc\tc'l h.kh11t Wl\11' nh "'·'

l'l.'

\"oot e<'ll uvel/ÏL}ll \ ,1!1 011/< titt:l\ (met td,,tftag.ml·nt<.n)

k111H 11 nok ktj\..en op nnto v .. ,.h,itt

www.samsarahoo k�.com

J),ltlr \'111llt ll tllflll rnatic OVl'f de hocken tn \"001"­

hctl'Ïdmg. dt .1gl·nd.1 met mtornutk mcr ll'lingen v.111 ontc J l ttt·ur' <."11 kunt u zich opgeven vom onze

ni<.'ttv-.\bricfof een <..tralogm .tanvr.tgen

'-l.um.tr.t l 'itg<.·verij ln llucngracht 341

1 0 ( () A/ Atmtcrdam Iddoon: 020 ')))0.16(>

1-ax.: 020 ')..., '503XH m.til· mfo(tt)!t,lm\ar .tbook-. LOIII

Page 94: Richard Sylvester - Geen Zelf, Geen Ander