Subtitel

Marloes Luitwieler, Heerenveen, 26 nov. 2015

Resultaten bodemonderzoek

Wederik Heerenveen

Creating with the power of nature

Even voorstellen

• Marloes Luitwieler, adviseur bodem en water bij Bioclear

• Onderzoek gedaan in opdracht van gemeente Heerenveen

• Onderzoek Bioclear is aanvulling op bodemonderzoek Hunneman (NS)

• Ik presenteer ook de resultaten van het onderzoek van Hunneman

Tijdens de presentatie graag alleen vragen ter verduidelijking van het verhaal; discussie komt later

Bodemonderzoek Hunneman

• Aanleiding: eigenaar NS wil kwaliteit grond weten voor geplande verkoop ervan.

• Verloop onderzoek:

– Verkennend onderzoek: verontreiniging aangetroffen

– Nader onderzoek: in kaart brengen omvang

– Aanvullend onderzoek: details rond woningen bepalen

– Risicobeoordeling op basis van Wet bodembescherming

• Kader: Wet bodembescherming

Onderzoek Bioclear

• Aanleiding: gemeente Heerenveen wil weten of en hoe snel verontreiniging richting woningen verspreidt.

• Onderdelen onderzoek:

– Verzamelen historische en onderzoeksinfo

– Bepalen stroming grondwater

– Bepalen natuurlijke afbraak

Kader bodemverontreiniging

• Wet bodembescherming

– Normen (streefwaarde, interventiewaarde)

– Risico’s voor mens en milieu bepalen

– Noodzaak en planning sanering (ernst en spoed)

• Streefwaarde: daaronder ‘geen verontreiniging’

• Interventiewaarde:

– ‘ernstige’ verontreiniging,

– mogelijk met risico’s

• Tussen streef- en interventiewaarde: wel verontreiniging, niet ‘ernstig’

Verontreinigingssituatie

• Analyses van grond en grondwater

• Bron van verontreiniging niet bekend; opties:

– Uit oude spoorsloot (creosoteerwerkzaamheden?)

– Uit dempingsmateriaal (jaren ‘70?)

– Uit huidige spoorsloot (beschoeiing?)

Bron: Hunneman en gemeente; interpretatie: Bioclear

Verontreinigingssituatie

• Aanwezige stoffen:

– naftaleen

– overige lichte PAK’s

– metalen

– olie

• Diepte 0,5 – 2,5 meter beneden maaiveld

• Grond: alleen lage concentraties

• Grondwater: alleen PAK boven interventiewaarde

Bron: Hunneman

Wat zijn PAK’s

• Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen

• Voorbeelden: naftaleen, fenantreen, benzo(a)pyreen

• Waar rook is, zijn PAK’s

• Vroeger: creosootolie.

• Van nature in veen

Risico’s van PAK’s voor de mens

• Normen voor milieu en voedsel

• Geen opname: geen risico

• Opname via voedsel, inademen (en huid)

• PAK’s in het lichaam

• Vorming kankerverwekkende stoffen

Verontreinigingssituatie

Risicobeoordeling volgens Wet bodembescherming

• Sanscrit:

– Geautomatiseerd Saneringscriterium

– Risico’s voor mens

– Risico’s voor plant/dier

– Risico’s van verspreiding

• Spoed ja/nee

Risicobeoordeling

Op basis van Sanscrit zijn er:

• Geen humane risico’s, want:

– Geen directe contactmogelijkheden (grond)

– Geen uitdamping (via lucht)

– Dringt niet door PVC-waterleiding

• Geen ecologische risico’s

• Geen verspreidingsrisico’s

Bron: Hunneman

Factoren van invloed op verspreiding

• Plek en tijdstip van ontstaan

• Nalevering (‘bron’)

• Stromingsrichting en –snelheid van het grondwater

• Binding aan de grond (retardatie)

• Natuurlijke afbraak (biologisch of chemisch)

Factoren van invloed op verspreiding: Plek en tijdstip van ontstaan

• Op basis van de hypotheses kan de verontreiniging

– 19 m verplaatst zijn in circa 100 jaar (van het spoor)

– 6 m verplaatst zijn in meer dan 45 jaar (oude spoorsloot)

– 6 m verplaatst zijn in circa 45 jaar (dempingsmateriaal?)

– 6 m verplaatst zijn in minder dan 45 jaar (huidige spoorsloot)

• Conclusie:

– Historie onbekend

– Geen zekerheid verspreiding in verleden

– Meest waarschijnlijk: verplaatsing < 13 cm/jaar.

• Geen verontreiniging in de grond geen bron

• Verdunning

• Volume

• Conclusie:

– geen nalevering

– concentraties nemen af bij verspreiding

Factoren van invloed op verspreiding: Nalevering

Factoren van invloed op verspreiding: Stromingsrichting en verhang

Factoren van invloed op verspreiding: Stromingsrichting en -snelheid

• Stroming van sloot naar vijver

• Inzijging

• Grondwater stroomt redelijk snel

• Geen invloed bouwputbemaling

• Conclusie:

– Grondwater stroomt richting huizen

– Grondwater zakt naar beneden

– Verontreiniging kan meestromen

Factoren van invloed op verspreiding: Binding van de verontreiniging aan de grond

• Retardatie: vertraging van de verontreiniging

• Binding aan zand, klei, veen

• PAK’s retarderen sterk, vooral in veenlagen

• Naftaleen retardeert veel minder dan andere PAK’s

• Conclusie: PAK’s stromen veel minder snel dan het grondwater

Factoren van invloed op verspreiding: Natuurlijke afbraak

• PAK’s breken lastig af

• Naftaleen beter dan rest

• Stroomafwaarts naftaleen en fenantreen

• Dieper: lage concentraties

• Biologie in veen

• Conclusie:

• Niet veel afbraak verwacht

• Wel aanwijzingen voor afbraak

Conclusies bodemonderzoek

• Geen risico’s

• Geen spoedeisende sanering

• Geen naleverende bron

• Tot nu toe nauwelijks verspreiding

• Aanwijzingen voor natuurlijke afbraak

• PAK’s verspreiden zich nauwelijks

• Verspreidingsrichting is wel richting huizen

Risico’s als concentraties stijgen?

• Minimale uitdamping uit kruipruimte

• Opname niet waarschijnlijk

• Eventuele opname lager dan via voedsel

Vragen?