,DO

/

Quickscan plangebied

Wijnhavenkwartier, Den Haag

de groene ruimte

v~}i\(~n buitcn clkc vc,-c,ntwoordciiJk ..

'idn en ;-;vc:·nt.ucic vcrdcrc

hi; wie he;: el_il-s~-c(hr_ r-w;t z!Jn hct r-JpponV(',-spr-i.;ij'?I; ()f toe ,C p;i::;ser,_ ~,!sook orn het ~er- info1'r1VHic: ~:qn

Xi' hii WiC h ::\utcur-:"r'cch[ njst)\V!!!1Y{'f' "---cr

to:: ve', 'n,'ni',', >1d,,,'(l!,u,b,'"" to:: n\ ,kUl tcgcn 0;',,:,":"'"

DDde groene ruimle

Quickscan plangebied

Wijnhavenkwartier, Den Haag

Projectnummer: 06590

Opdrachtgever:Dienst Stedelijke Ontwikke­ling, Den Haag

15 februari 2006

De Groene Ruimte BV

bureau voar ecologischonderzoek en beheerplanning

Postbus 4006700 AK WAGENINGEN

telefoonfaxe-mail

: 0317 - 423969: 0317 - 418758: dgr@dgr.nl

DDde greene ruimte

INHOUD

I. INLEIDING.............................................................. 3

2. RESULTATEN EN ANALySE 52.1. Aigemene beschrijving plangebied 52.2. Resultaten........................................................... 7

2.2.1 Brennen ,................. 72.2.2 Soertengroepen 7

3. ANALYSE. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ,................ 11

BRONNEN , , " , .. , ....•. , 13

Aile foto's in dit rapport: DGRlRN. gemaakt op locatie ten tiide van het veldwerk.

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTlER, DEN HAAG

2 QUICKSC,\i'! PLAi'-IGEBiED WIJf\JH/,VFi\iKWJ\RTIl:fl" Dl:N HAA(;

DDde groene ruimte

I. INLEIDING

De gemeente Den Haag wil nieuwbouw plegen (ingreep) in het Wijnhavenkwartier. op deplaats (planlocatie) waar nu het wooncomplex De zwarte Madonna en de kantoortorens (hoog­en laagbouw) van de ministeries van Binnenlandse Zaken en van Justitie staan.

De voorgenomen ingreep kan effect hebben op eventueel aanwezige beschermde planten- en/ofdiersoorten. Om inzicht te krijgen in de aanwezigheid van beschermde soorten in het gebied ende eventuele verplichtingen vanuit de Flora- en faunawet (FF-wet) heeft De Groene Ruimte. inopdracht van het Ingenieursbureau Den Haag een quickscan uitgevoerd. De werkzaamhedenbestonden uit voorbereiding, veldonderzoek en rapportage.

Ter voorbereiding van het veldwerk werden de door de opdrachtgever beschikbaar gesteldeinventarisatiegegevens doorgenomen. Daarna is het plangebied bezocht op de ochtend van 7februari 2006. De temperatuur was enkele graden boven nul en het was bewolkt. Tijdens hetveldbezoek werd door een ervaren veldecoloog gezocht naar (sporen van) beschermde dier­en plantensoorten. Voor zover bereikbaar, werden daken en balkons beoordeeld op hungeschiktheid voor vleermuizen, zwaluwen, mussen en overige gebouwbewonende vogels.Tevens werd naar sporen van deze soorten gezocht. Waarnemingen van (sporen van) be­schermde soorten zijn genoteerd. Voor zover de veiligheidseisen dat toestonden zijn vankarakteristieke situaties foto's gemaakt.

De bevindingen zijn in voorliggende rapportage verwoord. In hoofdstuk 2 zijn. na een beknoptesituatiebeschrijving. per soortengroep de aangetroffen en de verwachte beschermde soortenaangegeven. In hoofdstuk 3 zijn de conclusies verwoord over de mogelijke verstoring van dezesoorten door de ingreep, en de daaruit volgende verplichtingen vanuit de Flora- en faunawet.Toetsing aan andere wet- en regelgeving heeft niet plaatsgevonden.

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER. DEN HAAG 3

4 QUIO<SCAN PlANGEBIf:D WIJNHAVt:i'-lKW/\RTIER, DEN HAAG

DOde groene ruimte

2. RESULTATEN EN ANALYSE

2.1. Aigemene beschrijving plangebied

Het onderzoeksgebied ligt in het Wijnha­venkwartier, midden in het sterk verstedelijk­te centrum van Den Haag. Het onderzoeks­gebied omvat de aan elkaar grenzende bouw­complexen van (I) het wooncomplex DeZwarte Madonna met binnentuin en (2) detwee kantoorgebouwen van de Ministeriesvan Binnenlandse Zaken en Justitie.

Binnen het complex de Zwarte Madonna be­vindt zich een tuin met een aantal vrijstaandebomen, een gazon en twee perken met bo­men en struiken met als voornaamste onder­groei Klimop. In de perken staat het Drents krentenboompje veelvuldig. Ook bevinden zich inde perken vrij veel inheemse plantensoorten, al dan niet aangeplant zoals: Duinriet, teunis­bloem. Grote brandnetel, Vlier, Mannetjesvaren en Grote pimpernel.

Blnnentuln van de Zwarte Madonna met op achtergrond de mlnisteries van BlnnenlandseZaken en van Justitie

QUICKSCAN PLANGEBIED WljNHAVENKWARTIER. DEN HAAG 5

6 QUICKSC/\i'-J f'l.At'-iCFGiED WijNHf\VI.:I'-IKWARTlfR, DEI"] HAr\Ci

DDde groene ruimte

2.2. Resultaten

2.2.1 Bronnen

Door de Haagse Vogelbescherming is een aantal vogelsoorten genoemd die gebruik kunnenmaken van de binnentuin in het complex van de Zwarte Madonna: Groene specht (aileenvoedselzoekend. met territorium in de Koekamp). Heggemus. Winterkoning. Merel. Houtduifen Turkse tortel. De solitaire bomen worden ongeschikt geacht voor het nestelen van vogels(Haagse Vogelbescherming. 2004 en 2005)

2.2.2 Soortengroepen

Hierbij worden beide onderzochte complexen als een geheel beschreven; waar nodig wordenwaarnemingen nader naar locatie gespecificeerd.

Flora

Er is erg weinig groen in het plangebiedaanwezig.Het enige groen bestaat uit de binnen­tuin van de Zwarte Madonna en degeheeJ gecultiveerde dakterrassen vande ministeries. Een deel van de aanwe­zige wilde planten is hoogstwaarschijn­lijk aangeplant. Er werden geen be­schermde plantensoorten aangetroffenen deze worden ook niet verwacht. Eris gezocht naar beschermde of zeldza­me varensoorten, maar deze zijn nietgevonden. Van de aangetroffen nietbeschermde plantensoorten is de aan­wezigheid opvallend van Duinriet, Man­netjesvaren en Grote pimpernel; dezelaatste soort is vrijwel zeker aange­plant.

De Zwarte Madonnap.

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER. DEN HAAG 7

Zoogdieren

VleermuizenHet wooncomplex de Zwaree Madonna werd in 2005 nauwkeurig onderzocht op aanwezigheidvan vleermuizen. Deze werden er niet aangetroffen (van de Kuil en Limpens, 2005).Tijdens het veldbezoek zijn de kantoorgebouwen van beide Ministeries beoordeeld op hungeschiktheid als verblijfplaats voor vleermuizen. Daaruit is geconcludeerd dat de gebouwengeen mogelijkheden bieden aan vleermuizen.

Overige zoogdierenHet plangebied biedt nauwelijks geschikte verblijfplaatsen voor overige zoogdieren. De Huis­muis is aanwezig; mogelijk komt de Bosmuis voor. Deze laatste soore is weliswaar beschermdmaar voor het opzettelijk verstoren bij rUimtelijke ingrepen wordt voor deze soore automa­tisch vrijstelling verleend.

Am(lbieen en reptie/en

In het plangebied zijn door het ontbreken van (geschikt) water geen geschikte vooreplantingsbi­otopen voor amfibieen. De binnentuin van de Zwaree Madonna biedt wellicht de Gewone padbuiten zijn vooreplantingsperiode leefmogelijkheden. Deze soore is weliswaar beschermd maarvoor het opzettelijk verstoren bij ruimtelijke ingrepen wordt voor deze soore automatischvrijstelling verleend.Reptielen zijn niet waargenomen en worden ook niet verwacht.

Voge/s

Tijdens het veldbezoek is extra aan­dacht besteed aan de aanwezigheid enmogelijkheden voor vogels als Huis­mussen, Gierzwaluwen, uilen en Kau­wen. Er werden geen Huismussenaangetroffen of nestrestanten ervangevonden. De gebouwen in het plan­gebied worden ongeschikt geacht voordeze vogelsooreen.

Opmerkelijk was dat uit sporen (ziefoto) bleek dat de Groene specht re­gelmatig op het gazon van de ZwareeMadonna voedsel had gezocht. DeGroene specht is een streng be­schermde soore die in boomholtesbroedt.

8

Uitwerpselen en graafsporen van de Groene SpechtIn de blnnentuln van de Zwarte Madonna

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER. DEN HAAG

DOde groene ruimte

Uit de grote hoeveelheid uitwerpselen en slagpennen bleek dat Houtduiven met verscheideneexemplaren in de tuin van de Zwarte Madonna overnachten. In de binnentuin van de ZwarteMadonna werden tevens een oud nest van een Merel en van een Ekster gevonden.

Insecten en andere ongewervelden

Er werden geen beschermde diersoorten uit deze categorie gevonden en deze worden ookniet verwacht. Van de niet beschermde soorten werden een grote kortschildkeversoortStaphilinus olens en grote Segrijnslakken waargenomen; dit heeft geen wettelijke consequentiesvoor de planontwikkeling.

Vissen

Ais gevolg van het ontbreken van open water in het onderzoeksgebied komen vissen niet voor.

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER. DEN HAAG 9

10

••-

DDde groene ruimte

3. ANALYSE, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Analyse

• Op de gebouwen werden geen sporen van broedvogels waargenomen en ook geen Huis·mussen gezien. Er werden geen mogelijkheden voor gebouwbewonende andere vogelsoor.ten gevonden.

• De Groene specht bezoekt de binnentuin van de Zwarte Madonna om voedsel te zoeken;de binnentuin biedt geen enkele nest· en broedgelegenheid voor deze soort. Van deGroene specht is in de Koekamp een territorium bekend.

• In het plangebied komen aileen enkele algemene beschermde soorten voor uit Tabel I vanartikel 75 van de Flora- en faunawet. Omdat voor deze dieren een algehele ontheffing geldtzijn voor de sloop van de gebouwen geen ontheffingen noodzakeJijk.

Conclusies en aanbevelingen

• Er is geen enkele aanwijzing dat de onderzochte complexen als vaste verbJijfpJaats wordengebruikt door vleermuizen, Huismussen, Gierzwaluwen of andere streng beschermdediersoorten. Derhalve is voor deze soorten voor de geplande ingreep geen ontheffing inhet kader van de FF·wet nodig.

• In het plangebied komt een zeer beperkt aantal planten- en diersoorten voor. Een deel vande plantensoorten is aangeplant. Met uitzondering van vogels staan aile waargenomenbeschermde diersoorten vermeld op tabel I van de AMvB art. 75 FF·wet; voor verstoringvan deze soorten geldt een automatische ontheffing in de onderhavige situatie (ruimteJijkeontwikkeling).Het plangebied biedt de Groene specht geen enkele nest· of broedgeJegenheid; de indirectewaarneming (uitwerpselen en graafsporen) wijzen er op dat de Groene Specht de binnen·tuin bezoekt om te foerageren. Verstoring van deze functie is niet ontheffingsplichtig omdatde Haagse parken voor de Groene specht voldoende foerageermogeJijkheden bJijvenbieden.Er worden geen (andere) streng beschermde planten- of diersoorten verwacht.

• Met het oog op de zorgplicht wordt aanbevolen de panden te slopen v66rdat vogels in ofaan de gebouwen gaan nestelen. Ais datum kan daarvoor half april worden aangehouden.Dit is uitdrukkeJijk een richtdatum. In het kader van de Ff-wet wordt geen standaardperio.de voor het broedseizoen gehanteerd; van belang is dat er geen broedgevallen wordenverstoord.

• In z'n algemeenheid dient verstoring, ook buiten de planlocatie, zo veel mogelijk wordenvoorkomen. Zo dient bijvorbeeld voorkomen te worden dat afval of ander materiaal in dewatergang terecht komt.

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER, DEN HAAG II

12 QUICKSCAH PLAHG[f',I[:D WIJNH;\VENKWAH.T![P" DEN HAAG

DDde 9 roene ru imte

BRONNEN

LlTERATUUR

Broekhuizen, 5., B. Hoekstra, V. van Laar, C. Smeenk & J.B.M Thissen (red.), 1992.Atlas van de Nederlandse zoogdieren. - Stichting Uitgeverij Koninklijke Nederlandse Natuur­historische Vereniging. Utrecht

Haagse Vogelbescherming. 2004. Noririe voor Groenbedrij( Den Haag betreffende verwijderingbomen, heesters en kruidlaag op locarie Zwarte Madonna

Haagse Vogelbescherming. 2005. Notitie voor DSO Den Haag betreffende Grijskopspecht oplocarie Zwarte Madonna

Haarsma, A. J•• 2003. Meervleermuizen nemen heel Zuid-Holland over. Resultaten van eentweede jaar telemetrie onderzoek aan vleermuizen in Nederland. Zoogdier 14(4): 18 - 21.

Haarsma, A. J•• 2002. Een wijk vol mannen. Resultaten van het eerste telemetrische onder­zoek naar vleermuizen in Nederland. Zoogdier 13(4): 14 - 17.

Hustings, F., en J.W. Vergeer (red.), 2002. SOVON Voge/onderzoek Nederland 2002: Atlasvan de Nederlandse broedvoge/s 1998-2000. - Nederlandse Fauna 5. - Nationaal Natuurhisto­risch Museum Naturalis. KNNV Uitgeverij & European Invertebrate Survey-Nederland.Leiden.

Kuil, R. Van de en H.J.G.A. Limpens. 2005. Onderzoek naar de betekenis van "De ZwarteMadonna" te Den Haag als verblij(plaats voor vleermuizen. VZZ. Arnhem

Limpens, H., K. Mostert & W. Bongers (red.), 1997. Atlas van de Nederlandse vleermuizen.Onderzoek naar verspreiding en ecologie. - Stichting Uitgeverij van de Koninklijke NederlandseNatuurhistorische Vereniging. Utrecht.

Lina, P.H.C. en G. van Ommering, 1994. Bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland­Informatie- en KennisCentrum natuurbeheer. Ministerie van Landbouw. Natuurbeheer enVisserij. Wageningen.

Lina, P.H.C. en G. van Ommering, 1996. Bedreigde en kwetsbare voge/s in Nederland: toelich­ring op de Rode Ujst - Informatie- en KennisCentrum Natuurbeheer. Ministerie van Land­bouw. Natuurbeheer en Visserij. Wageningen.

Meijden, R. van der, B. Ode, C.L.G. Groen, J.-P.M. Witte en D. BaI, 2000. Bedreigde enkwetsbare vaatplanten in Nederland. Basisrapport met voorstel voor de Rode Ujst - NationaalHerbarium. Leiden en Stichting FLORON. Leiden.

Ommering, G. Van, I. van Halder, C.A.M. van Swaaij en I. Wynhoff, 1995. Bedreigdeen kwetsbare dagvlinders in Nederland, IKC Natuurbeheer. Ministerie van Landbouw. Natuur­beheer en Visserij. Wageningen.

INTERNET

• Het Natuurloket (www.natuurloket.nl)• RAVON (www.ravon.nl)

QUICKSCAN PLANGEBIED WIJNHAVENKWARTIER. DEN HAAG 13

14 QUiCKSCJ\f'.) i'IM,JGf:J)!f:l) WiJf'.JHAV[NKW;\P,TIFR, D[N HN\G

Bijlagen

DDde groene ruimte

Bijlage I. Overzicht beschermingsregimes AMvB Flora· en faunawet

Toelichting tabellen soorten Flora- en faunawetIn onderstaande tabellen staan aile beschermde soorten van de Flora- en faunawet (Ffwet). Detabellen zijn aan de ene kant aan de orde bij ontheffingverlening voor artikel 75 en aan deandere kant bij vrijstellingen in het kader van het Besluit houdende wijziging von een aaOla!algemene maatrege/en van bestuur in verband met wijziging van arokel 75 van de Flora- en faunaweten enke/e andere wijzigingen (AMvB artikel 75).Vogelsoorten zijn in de oorspronkelijke tabellen niet apart opgenomen. omdat het een erglange Iijst is. Aile vogelsoorten in Nederland zijn beschermd (behalve exoten). De vogelsoortenzijn als tabel 4 toegevoegd in deze bijlage.

In de tabellen zijn de in (de directe omgeving van) het plangebied voorkomende soorten , die(naar verwachting) door de ingreep worden verstoord in rood aangegeven. De soorten diedoor de ingreep. bij navolging van de opgenomen aanbevelingen. naar verachting niet wordenverstoord zijn in blauw weergegeven.

Toelichting tabel I• Ais iemand activiteiten onderneemt die zijn te kwalificeren als bestendig beheer en onder­

houd of bestendig gebruik of ruimtelijke ontwikkelingen. geldt een vrijstelling voor desoorten in tabel I voor artikel 8 tim 12 van de Ffwet. Aan deze vrijstelling zijn geen aanvul·lende eisen gesteld. Voor deze activiteiten hoeft geen ontheffing aangevraagd worden.

• Voor andere activiteiten dan hierboven genoemd is voor de soorten in tabel I een onthef­fing nodig. Een ontheffingaanvraag voor deze soorten wordt getoetst aan het criterium 'doetgeen afbreuk aan gunstige staat van instandhouding van de soort' (zogenaamde lichte toets).

Toelichting tabel 2• Ais iemand activiteiten onderneemt die zijn te kwalificeren als bestendig beheer en onder­

houd of bestendig gebruik of ruimtelijke ontwikkelingen. geldt een vrijstelling voor desoorten in tabel 2 voor artikel 8 tim 12 van de Ffwet, mits aetiviteiten worden uitgevoerdop basis van een door de minister van LNV goedgekeurde gedragscode. Hetzelfde geldt vooraile vogelsoorten. Een gedragscode moet door een sector of ondernemer zelf opgesteldworden en ingediend voor goedkeuring.

• Voor andere activiteiten dan hierboven genoemd is voor de soorten in tabel 2 een onthef­fing nodig. Een ontheffingaanvraag voor deze soorten wordt getoetst aan het criterium 'doetgeen afbreuk aan gunstige staat van instandhouding van de soort'. Dit is niet van toepassingop aile vogelsoorten (zie toelichting tabel 3).

Toelichting tabel 3• Ais iemand activitejten onderneemt die zijn te kwalificeren als bestendig beheer en onder­

houd of bestendig gebruik, geldt een vrijstelling voor de soorten in tabel 3 voor artikel 8 tim12 van de Ffwet, mits activiteiten worden uitgevoerd op basis van een door de minister vanLNV goedgekeurde gedragscode. Deze vrijstelling is enigszins beperkt; voor activiteiten diezijn te kwalificeren als bestendig beheer en onderhoud in de landbouw en bosbouw enbestendig gebruik geldt geen vrijstelling voor artikel 10 van de Ffwet. Ook njet op basis vaneen gedragscode. Een gedragscode moet door een sector of ondernemer zelf opgesteldworden en ingediend voor goedkeurjng.

• Ais iemand activiteiten onderneemt die zijn te kwalificeren als ruimtelijke ontwikkeling, geldtvoor soorten in tabel 3 geen vrijstelling. Ook niet op basis van een gedragscode. Hiervoor iseen ontheffing nodig.

• Voor actlvltelten in het kader van bestendig beheer en onderhoud in de landbouw enbosbouw en bestendig gebruik en voor activiteiten in het kader van ruimtelijke ontwikkelingis het niet mogelijk voor artikel 10 voor de soorten in tabel 3 een ontheffing te krijgen.

• Voor andere activiteiten dan hierboven genoemd is voor de soorten in tabel 3 een onthef·flng nodig.

• Een ontheffingaanvraag voor de soorten van tabel 3 wordt getoetst aan drie criteria:I) er is sprake van een in of bij de wet genoemd belang';2) er is geen alternatief;3) doet geen afbreuk aan gunstige staat van instandhouding van de soort. Deze drie criteriavormen de zgn. uitgebreide toets. De drie criteria staan naast elkaar en niet na elkaar (aanaile drie moet voldaan zijn).

• De uitgebreide toets voor ontheffingverlening geldt ook voor aile vogelsoorten.

Toelichting tabel 4.• De uitgebreide toets voor ontheffingverlening geldt ook voor aile vogelsoorten, zoals voor

de soorten van tabel 3.

I) • onderzoek en onderwijs- repopulatie en herintroductie- bescherming van flora en fauna• veiligheid van het luchtverkeer• volksgezondheid of openbare veiligheid- dwingende redenen van openbaar belang- het voorkomen van ernstige schade aan vormen van eigendom- belangrijke overlast veroorzaakt door dieren- uitvoering van werkzaamheden in het kader van bestendig beheer en onderhoud in de landbouw en bosbouw• bestendig gebruik- uitvoering van werkzaamheden in het kader van rUimtelijke inrichting of ontwikkeling

DDde groene ruimte

Tabel I: Aigemene soorten

Zoogdieren

Aardmuis Microtus agrestisBosmuis Apodemus sylvatkus

Dwel'l!lTluis Micromys minutus

Bunzin2 Mustela putorius

Dwergspitsmuis Sorex minutus

Egel Erinaceus europeus

Gewone bosspitsmuis Sorex araneusHaas Lepus europeus

Hermeliin Mustela erminea

Huisspitsmuis Crocidura russulaKoniin Oryetola2Us cuniculus

Mol Talpa europea

Ondergrondse woelmuis Pitymvs subterraneus

Ree Capreolus capreolus

Rosse woelmuis Clethrionomys glareolus

Tweekleurige bosspitsmuis Sorex coronatus

Veldmuis Microtus arvalis

Vos Vulpes vulpes

Wezel Mustela nivalis

Woelrat Arvicola terrestrisReptielen en amfibieen

Bruine kikker Rana temporariaGewone pad Bufo bufo

Middelste 2roene kikker Rana esculentaKleine watersa1amander Triturus vulnris

Meerkikker Rana ridibunda

MierenBehaarde rode bosmier Formica rufa

Kale rode bosmier Formica I etena

Stronkmier Formica truncorum

Aardaker

Formica pratensisZwartrugbosmier

Brede wes norchisBreed klok'e

Dotterbloem

Akkerklo 'e

Gewone vo elmelkGrasklo 'e

Kleine m den aimKnikkende vo elmelk

Konin varen

Zwanenbloem

Grote kaardebol

Sianke sleutelbloem

Tabel 2: Overige soorten

Zoogdieren

sea

Noemacheilus barbatulus

Cottus obio

Cobitis taeniaSilurus lanis

Blaasvaren

Beenbreek

Aa "esorchis

Ber nachtorchisBer klokje

Bijenorchis

Franje entiaan

Wildzwi"n

Duitse entiaanDennenorchisDaslook

Bruinrode wes enorchisBrede orchisBokkenorchis

Bleek bosvo eltjeBlauwe zeedistel

Damhert

Gri'ze zeehond

Steenmarter

Rivierdonder ad

Grote bosmuis

Berm "e

Eekhoorn

.. ..

Edelhert

Kleine modderkrui erMeerval

Aan ebrande orchis

Geel roene wes enorchis

Gevlekte orchisGroene nachtorchis

Gele helmbloem

Gulden sleutelbloem

Grote keverorchis

Grote mu enorchis

Groensteel

Herfst5chroeforchis

Harleki"n

Hondskruid

Honin orchis

IJeneverbes IJuniperus communisKlein ~Iaskruid Parietaria iudaicaKleine keverorchis listera cordataKleine zonnedauw Drosera intermedia

Klokies2entiaan Gentiana oneumonantheKluwenklokie Campanula glomerataKoraalwortel Corallorhiza trifidaKruisblad~entiaan Gentiana cruciataLan~e erepriis Veronica lon~ifola

Lan~e zonnedauw Drosera an~lica

Mannedesorchis Orchis masculaMaretak Viscum album

MoeraswesDenorchis Epioactis oalustrisMuurbloem Ervsimum cheiri

Parnassia Parnassia palustrisPiilscheefkelk Arabis hirsuto s~ittata

Poooenorchis Aceras anthropophorumPrachtklokie Campanula persicifoliaPurperorchis Orchis purpureaRapunzelklokie Campanula rapunculusRechte driehoeksvaren Gymnocaroium robertianumRietorchis Dactvlorhiza majalis praetermissaRonde zonnedauw Drosera rotundifoliaRood bosvo2eltie Ceohalanthera rubraRui2 klokie Campanula eracheHum

Schubvaren Ceterach officinarumSianke ~entiaan Gentianella amarella

Soldaatie Orchis militarisSpaanse ruiter Cirsium dissectumSteenanier Dianthus deltoidesSteenbreekvaren Asolenium trichomanesSten2elloze sleutelbloem Primula vulgarisSten2elomvattend havikskruid Hieracium amplexicauleStiif hard2ras Catapodium ri~idum

Ton2varen Asplenium scolopendriumValkruid Arnica montanaVeenmosorchis Hammarbva paludosaVeld~entiaan Gentianella campestrisVeldsalie Salvia oratensisV1eeskleuri2e orchis Dacevlorhiza incarnataVlie2enorchis Oohrys insectiferaV02elnestie Neottia nidus-avisVooriaarsadonis Adonis vernalisWantsenorchis Orchis coriophoraWaterdrieblad Menyanthes trifoliataWeideklokie Campanula patulaWelriekende nachtorchis Platanthera bifoliaWilde~el Myrica ole

Wilde herfstdiloos Colchicum autumnaleWilde kievitsbloem Fritillaria melea~ris

DDde groene ruimte

Wilde maroleinWit bosvo eltjeWitte mu enorchisZinkvioolt'eZomerklok'eZwartsteel

Tabel 3: Soorten bijlage IV HRlbijlage I AMvB

DDde groene ruimle

DasBoommarter

EikelmuisGewone zeehondVelds itsmuisWaters

AdderHazelwormRin sianVin ootsalamanderVuursalamanderVissen

Meles melesMartes martesEliom s uercinus

Phoca vitulinaCrocidura leucodonNeom s lodiens

Vi era berusAn uis I ilisNatrix natrixTriturus helveticusSalamandra salamandra

Bombina varie ta

Coronella austriacusRana arvalisTriturus cristatusPelobates fuscusPodareis muralisRana lessonaeBufo calamitaAI tes obstetricansLacerta a ilis

Bronslibel

GaffellibelGevlekte witsnuidibel

Groene lazenmakerNoordse winter"uffer

Oosteli"ke witsnuitlibel

RivierromboutSierlijke witsnuidibel

Maculinea teleiusMaculinea arion

Coenon m ha hero

DDde groene ruimte

Tabel 4: Vogels

Nederlandse naam Wetenschappelijke naamAalscholver Phalacrocorax carboAlk Alea tordaAnnelvink Coccothraustes coccothraustesBaardmannetie Panurus biarmicusBarmsiis Carduelis flammeaBefliister Turdus torQuatusBer~eend Tadorna tadornaBe;:;fluiter PhvllosCODUS bonelliBiieneter MeroDs aDiasterBlauwborst Luscinia svecicaBlauwe kiekendief Circus evaneusBlauwe reiver Ardea cinereaBoerenzwaluw Hirundo rusticaBokje LvmnocrvDtes minimusBontbekDlevier Charadrius hiaticulaBonte kraai Corvus ccrone coroixBonte strandloDer Calidris alDinaBonte vlie~envan~er Ficedula hVDoleucaBoomklever Sitta eurODaeaBoomkruiDer Certhia brachvdactvlaBoomleeuwerik Lullula arboreaBoomniener Anthus trivialisBoomvalk Faleo subbuteoBosrietzanver AcroceDhalus DalustrisBosruiter Trinn ~Iareola

Bosuil Strix alucoBraamsluiDer Svlvia currucaBrand~ns Branta leucoDsisBreedbekstrandloDer Limicola falcinellusBrilduiker BuceDhala c1an~ula

Brilzeeeend Melanitta DersDiciliataBruine kiekendief Circus aeruvinosusBuidelmees Remiz nendulinusBuizerd Buteo buteoCanadese ""ns Branta canadensisCasarca Tadorna ferru~inea

Cetti's zan~er Cettia cettiDikbekzeekoet Uria lomviaDodaars TachvbaDtus ruficollisDraaihals II~nx torQuiliaDrieteenmeeuw Rissa tridactvlaDrieteenstrandloDer Calidris albaDuinniener Anthus campestrisDwerv""ns Anser erythropusDwer~~ors Emberiza DusillaDwer~meeuw Larus minutusDwer~stern Sterna albifrons

Nederlandse naam Wetenschappelijke naamEidereend Somateria mollissimaEkster Pica pica

Enfelse kwikstaart Motacilla flava flavissimaEuroDese kanarie Serious seriousFazant Phasianus tolchicusFitis PhvlloscoDus trochilusFlaminfo PhoeniCODterus ruberFluiter Phvlloscoeus sibilatrixFrater Carduelis flavirostrisFuut PodiceDs cristatusGeelfors Emberiza citrinellaGeelDoocmeeuw urus cachinnansGeelsnavelduiker Gavia adamsiiGekraafde roodstaart Phoenicurus ohoenicurusGele kwikstaart s.l. Motacilla flavaGele kwikstaart s.s. Motacilla flava flavaGeoorde fuut PodiceDs nifricollisGierzwaluw ADUS aDUSGlanskoe Parus DalustrisGoudhaantie Refulus refulusGoudDlevier P1uvialis aoricariaGoudvink f'yrrhula DvrrhulaGrasmus Svlvia communisGraseieeer Anthus pratensisGrauwe franiecoot Phalaropus lobatusGrauwe fans Anser anserGrauwe fOrs Miliaria calandraGrauwe kiekendief Circus DYfarfUSGrauwe kJauwier Lanius collurioGrauwe Diilstormvofel Puffinus friseusGrauwe vliefenvanfer MuscicaDa striataGriel Burhinus oedicnemusGroene specht Picus viridis

Groenlinf Carduelis chlorisGroenPOOtruiter Trinfa nebulariaGrote barmsijs Carduelis flam mea flammeaGrote bonte specht Picoides majorGrote bUrfemeester Larus hyoerboreus

Grote fele kwikstaart Motacilla cinereaGrote iafer Stercorarius skuaGrote karekiet Acrocephalus arundinaceusGrote kruisbek Loxia pYtYopsittacusGrote liister Turdus viscivorusGrote mantelmeeuw Larus marinusGrote DieDer Anthus richardiGrote eiilstormvofel Puffinus gravis

Grote stern Sterna sandvicensisGrote traP Otis tardaGrote=obek MerfUs merfanser

DDde groene ruimte

-.- • - - - .. -Grote zeeeend Melanitta fusca

Grote zilverreiger Egretta alba

Grutto Limosa Ilmosa

Haakbek Pinicola enucleator

Havik Accipiter gentilis

Hellemus Prunella modularis

Holenduif Columba oenas

Hop Uouoa eooos

Houtduif Columba oalumbus

Houtsnip Scolopax rusticola

Huismus Passer domesticusHuiszwaluw Delichon urbica

IIsduiker Gavia immer

IIseend Clangula hyemalis

Ijsgors Calcarius laooonicus

Ijsvogel Alcedo atthis

IJan van gent Suia bassana

Kanoetstrandloper Calidris canutus

Kauw Corvus monedula

Keep Fringilla montifringilla

Kemphaan Philomachus pugnax

Kerkuil Tyeo alba

Kievit Vanellus vanellus

Klaoekster Lanius excubitor

Klein waterhoen Porzana parva

Kleine alk Aile aile

Kleine barmsiis Carduelis flammea cabaret

Kleine bonte soecht Picoides minor

Kleine burgemeester lorus gJaucoides

Kleine jager Stercorarius DarasiticusKleine karekiet Acroceohalus sciroaceus

Kleine klapekster Lanius minorKleine mantelmeeuw Larus fuscusKleine plevier Charadrius dubius

Kleine riecgans Anser brachyrhynchus

Kleine scrandloper Calidris minut>

Kleine vliegenvanger Ficedula parva

Kleine zilverreiger Egretta garzetta

Kleine zwaan Cygnus columbianus

Kleinst waterhoen Porzana ousilla

Kleinste jager Stercorarius longicaudus

Kluut Recurvirostra avosetta

Kneu Carduelis cannabina

Knobbelzwaan Cygnus olor

Koekoek Cuculus canorusKoereiger Bubulcus ibis

Kokmeeuw Larus ridibundus

Kolgans Anser albifrons

Koolmees Parus maior

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam

Koperwiek Turdus iliacus

Korhoen Tetrao tetrix

Kortsnavelboomkruiper Certhia familiaris macrodactyla

Kraanvogel Grus grus

Krakeend Anas strepera

Kramsvogel Turdus pilaris

Krekelzanger Locustella fluviatilis

Krombekstrandloper Calidris ferruginea

Krooneend Netta rufina

Kruisbek Loxia curvirostraKUifaalscholver Phalacrocorax aristotelis

Kuifduiker Podiceps auritus

Kuifeend Aythya fuligula

Kuifkoekoek Clamator glandarius

Kuifleeuwerik Galerida cristata

Kuifmees Parus cristatus

Kwak Nycticorax nycticorax

Kwareel Coturnix coturnix

Kwareelkoning Crex crexLachstern Gelochelidon nilotica

Lepel..r Platalea leucorodia

Matkop Parus montanusMeerkoet Fulica atra

Merel Turdus merula

Middelste bonte specht Picoides medius

Middelste jager $tercorarius pomarinusMiddelste zaagbek Mergus serrator

Morinelplevier Charadrius morinellus

Nachtegaal Luscinia megarhynchos

Nachczwaluw Caprimulgus europaeus

Nonnetje Men!Us albellus

Noordse gele kwikstaare Motacilla flava thunbergi

Noordse pijlstormvogel Puffinus puffinus

Noordse stern Sterna paradisaea

Noordse stormvogel Fulmarus glacialis

Notekraker Nucifraga caryocatactes

Oehoe Bubo bubo

Oeverloper Actitis hypoleucos

Oeverpieper Anthus spinoletta littoralis

Oeverzwaluw Riparia riparia

Ooievaar Ciconia ciconiaOreol..n Emberiza horeulana

P..pje Saxicola rubetra

Paarse strandloper Calidris maritima

Papegaaiduiker Fratercula arcticaParelduiker Gavia arcticaPatrijs Perdix perdix

Pesevogel Bombycilla garrulus

Pijlstaare Anas acuta

DDde groene ru imte

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam

PimDelmees Parus caeruleusPoelruiter Trinl!a sta2natilis

Poelsnip Gallina20 media

Porseleinhoen Porzana Dorzana

Purperreiger Ardea purpurea

Putter Carduelis carduelis

Raaf Corvus caraxRalrei2er Ardeola ralloides

Ransuil Asio otusRe2enwulD Numenius DhaeoDus

Reuzenstern Sterna casDia

Rietgans Anser labalis

Rietgors Emberiza schoenidus

Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus

Ringmus Passer montanus

Rode patriis Alectoris rufa

Rodewouw Milvus milvus

Roek Corvus fru2i1e2us

Roerdomp Botaurus stellaris

Roodborst Erithacus rubecula

Roodborsttapuit Saxicola torQuata

Roodhalsfuut PodiceDs 2rise2ena

Roodhalsl!ans Branta ruficollis

Roodkeelduiker Gavia stellata

Roodkeelpieper Anthus cervinus

Roodkopklauwier Lanius senator

Roodmus Carpodacus erychrinus

Roodpooevalk Falco vespertinus

Rosse franiepoot Pha'aropus fulicaria

Rosse 2rutto Limosa lapponica

ROtl!ans Branta bernida

Rocsduif Columba Iivia

Rouwkwikstaart Motacilla alba varrellii

Roze spreeuw Sturnus roseusRuigpootbuizerd Buteo lagopus

Ruigpootuil Aegolius funereus

Scharrelaar Coracias l!arrulus

Scholekster Haematopus ostrale2us

Siis Carduelis spinus

SIan2earend Circaetus l!allicus

Slechevalk Falco oere2rinus

Siobeend Anas dvoeata

Smelleken Falco columbarius

Smient Anas penelope

Sneeuwl!ans Anser caerulescensSneeuwgors Plectrophenax nivalis

Snor Locustella luscinioides

Soerwer Accipiter nisus

Soerwer2rasmus Sylvia nisoria

•

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam

Spotvogel Hippolais icterina

Spreeuw Sturnus vulgaris

Sprinkhaanzanger Locustella naevia

Staartmees Aegithalos caudatus

Steenarend Aquila chrysaetos

Steenloper Arenaria interDres

Steenuil Athene noctua

Steltkluut Himantopus himantopus

Stormmeeuw Larus canusStormvogeltje Hydrobates pelagicus

Strandleeuwerik EremoDhila alDestris

StrandDlevier Charadrius alexandrinus

Tafeleend Aythya ferina

TaigaboomkruiDer Certhia lamiliaris

Taigarietgans Anser labalis labalis

Tapuit Oenanthe oenanthe

Temmincks strandloper Calidris temminckii

Tiiftiaf Phylloscopus collybita

Toendrarietgans Anser fabalis rossicus

TODDereend Aythya marila

Torenvalk Falco tinnunculusTuinfluiter Sylvia borin

Tureluur Tringa totanus

Turkse tortel Streptopelia decaocto

Vaal stormvogeltje Oceanodroma leucorhoaVeldleeuwerik Alauda arvensis

Velduil Asio flammeus

Vink Fringilla coelebs

Visarend Pandion haliaetus

Visdief Sterna hirundo

Vlaamse gaai Garrulus glandarius

Vorkstaartmeeuw lorus sabini

Vuurgoudhaantie Regulus ignicapillus

Waaierstaartzanger Cisticola iunddis

Waterhoen Gallinula chloroDus

Waterpieper Anthus sDinolelta sDinolelta

Waterral Rallus aquaticus

Waterrieczanger Acrocephalus paludicola

Watersnip Gallinago gallinago

Waterspreeuw Cindus dndus

Wespendief Pernis apivorus

Wielewaal Oriolus oriolus

Wilde eend Anas platYrhynchos

Wildezwaan Cygnus cygnus

Winterkoning Troglodytes troglodytes

Wintertaling Anas creccaWitbandkruisbek Loxia leucoptera

Witbuikrot20ns Branta bernida hrota

Wit20tie Tringa ochropus

DDde groene ruimle

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam

Witool!eend Aythya nyroca

Witstuitbarmsiis Carduelis hornemanni

Witte kwikstaart 5.1. Motadlla alba

Witte kwikstaart 5.5. Motadlla alba alba

Witvleugelstern Chlidonias ieucooterus

Witwangstern Chlidonias hybridus

Woudaapje Ixobrychus minutus

Wulp Numenius arQuata

Zanl!liister Turdus philomelos

Zeearend Haliaeetus albicilla

Zeekoet Uria aall!e

Zilvermeeuw Larus ar2entatus

Zilverolevier Pluvialis sQuatarola

Zomertalin2 Anas QuerQuedula

Zomertortel Streotooelia turtur

Zwarte ibis Plel!adis faldnellus

Zwarte kraai Corvus carone carone

Zwarte mees Parus aterZwarte ooievaar Ciconia nigra

Zwarte roodstaart Phoenicurus ochrurosZwarte ruiter Trinj!3. erythropus

Zwarte specht Dryocopus martius

Zwarte stern Chlidonias nil!er

Zwarte wouw Milvus mil!rans

Zwarte zeekoet Ceoohus 2rylle

Zwarte zeeeend Melanitta ni2ra

Zwartkop Svlvia atricaoilla

Zwartkoomeeuw Larus melanoceohalus

,