1

Progressief Zoeterwoude: Beschouwingen Begroting 2016 12 november 2015 We zijn tevreden met de tweede begroting van deze raadsperiode. Het betreft opnieuw een sluitende meerjarenbegroting tot en met 2019. Deze conclusie was gebaseerd op de resultaten van de begroting zoals die wij in de vorige vergadering hebben besproken. Het laatste nieuws is echter, dat door een onjuiste weergave van afschrijvingslasten, het begrote resultaat met jaarlijks circa € 50.000 tot € 40.000 moet worden verminderd. Dit betekent dat we ook voor 2016 en 2017 een negatief resultaat zouden hebben, ware het niet dat de septembercirculaire positief is uitgevallen en nog niet in de begroting was verwerkt. Door voordelen van de septembercirculaire kunnen de nieuwe nadelen worden gecompenseerd. De nieuwe resultaten zijn inmiddels in een begrotingswijziging verwerkt. Om herhaling van dit soort problemen te voorkomen is het van belang uit te zoeken waar de omissies in de procedure zitten en hoe de controle op de financiële administratie aangescherpt kan worden (check en dubbel check). Positief is dat vooralsnog de lasten voor burgers en bedrijven niet of nauwelijks omhoog gaan en het huidige voorzieningenniveau gehandhaafd blijft. De nieuwe opzet van de programma’s is een verbetering, maar moet nog wel verder verfijnd worden. De lijsten met kengetallen worden pas echt relevant als er ook streefwaarden worden vermeld. Dat is nog niet altijd het geval. Cruciaal voor de komende jaren is de ontwikkeling van het gemeentefonds volgens het principe trap-op-trap-af, die gekoppeld is aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Hoewel de economie zich lijkt te herstellen, blijft dit een onzekere factor. Een duurzame gezonde financiële situatie voor Zoeterwoude zal voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van hoe we de komende jaren deze onzekerheden met bestuurskracht, innovatie, creativiteit en samenwerking het hoofd weten te bieden. Vooralsnog beschikken we met een weerstandsratio van 267% (streefwaarde =150%) over voldoende weerstandsvermogen om forse tegenvallers op te vangen. Hoewel er in de Meerburgerpolder momenteel druk gebouwd wordt, bijvoorbeeld de eerste 34 woningen in het noordelijk deel, de brug over de Meerburgerwatering is opgeleverd en de aansluiting op de Willem van der Madeweg bijna klaar is, blijft de financiering en liquiditeit een grote zorg, mede vanwege de te betalen W4-bijdrage van € 5.3 miljoen, waarvoor de gemeente voor 50% garant staat. Veel zal afhangen van de uitspraak van de Raad van State over de m2 detailhandel en het daaraan gekoppelde onherroepelijk worden van het bestemmingsplan. Met de realisatie van de Retailvisie komt naar verwachting de realisatie van het winkelgebied wat dichterbij. Is er al iets meer bekend over wanneer die uitspraak plaatsvindt? De gebruikelijke stijging met het inflatiepercentage van 1.5 % plus de 0.5% volume-uitbreiding van de OZB vinden wij verantwoord. Tevens vinden wij het verstandig om voor de aanpassing OZB-bedrijven uit te gaan van de begrote opbrengst 2015.

2

Regionale samenwerking Momenteel zitten we in vele samenwerkingsverbanden waaronder 13 Gemeenschappelijke Regelingen in verschillende samenstellingen. Naast de voordelen van samenwerking zoals krachtenbundeling, schaalvoordelen, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en kennisdeling, kom je mede door het toenemende aantal samenwerkingen als raad:

• op een wat grotere afstand te staan en dreig je het overzicht te verliezen • is er minder, vanwege standaardisering, maatwerk mogelijk en heb je minder directe

invloed • en bovendien merken we bij veel samenwerkingen dat de benodigde vergadertijd

gestaag toeneemt. Dit rechtvaardigt de vraag: hoe hou je als raad grip op het hele pakket van samenwerkingen (lappendeken)? Dat is een belangrijk aandachtspunt, zeker voor een kleinere gemeente. Daarbij speelt ook de vraag welke samenwerkingen zijn wettelijk verplicht en welke niet. We zouden graag zien dat dit onderwerp op niet al te lange termijn geagendeerd wordt. Er wordt hard gewerkt om het samenwerkingsverband cluster Leidse regio en het ontwikkelen van een toekomstvisie 2015 vorm te geven. Het betreft een soort basiscoalitie van partners waar je bij voorkeur mee samenwerkt (op terreinen van economie, wonen, ruimtelijke inrichting en voorzieningenspreiding) met zelfstandigheid als uitgangspunt en waarbij elke gemeente haar kwaliteiten in het netwerk inbrengt en daarmee het geheel verrijkt. Wij zijn voorstander van intensivering van samenwerking in dit cluster. Zeker als dit kan leiden tot meer duurzame, open en goede verhoudingen, waardoor problemen als bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van de Meerburgerpolder in de toekomst kunnen worden voorkomen. Denk daarbij aan: al het gedoe rond de eerder genoemde m2 detailhandel en de aansluiting Willem van der Madeweg. Sociale huursector Een van onze belangrijkste speerpunten op het gebied van wonen is de huren betaalbaar te houden. In de sociale huursector is regionaal gezien het aantal woningzoekenden nog altijd 3 à 4 maal zo groot als het aantal jaarlijks toe te wijzen woningen. De wachttijden zijn veel te lang (5 tot 7 jaar) en starters hebben bij de woonruimteverdeling een wat lagere slaagkans dan doorstromers, wat in de hele regio het geval is. Volgens het marktonderzoek van Companen neemt door huurprijsstijging de kernvoorraad op basis van het huidige huurbeleid naar de toekomst toe af. De vraag naar eengezins-huurwoningen is relatief groot in het segment tot €618. In het segment vanaf €618 is de behoefte daaraan beperkt, terwijl juist daar een toename is door huurverhoging en het bouwen van nieuwe huurwoningen en door herstructurering. Door het huurbeleid van de Rijksoverheid zijn de afgelopen periode huren boven de inflatie gestegen. Daarnaast worden corporaties gevraagd om een substantiële financiële bijdrage te leveren aan de rijksfinanciën (verhuurdersheffing). Redenen waarom corporaties huren verhogen (zeker bij mutatie). Hierdoor dreigen goedkopere delen van de huurwoningvoorraad

3

te verdwijnen, waar juist vanuit het oogpunt van betaalbaarheid extra behoefte aan is met als gevolg dat een groeiend deel van de huurders momenteel moeilijk hun woonlasten kunnen betalen. Uit het woningmarktonderzoek waarop de nieuwe woonvisie is gebaseerd, blijkt dat er vooral behoefte is aan sociale woningbouw. Wij vinden het erg belangrijk dat de kernvoorraad sociale huurwoningen op peil wordt gehouden en dat de huren betaalbaar blijven, met name voor de meest kwetsbare groepen. Nadat de woonvisie definitief is vastgesteld zullen de prestatieafspraken met de woningcorporatie en de huurdersvereniging daarin een belangrijke rol spelen. Hierbij gaat op basis van de nieuwe woningwet de gemeente meer dan voorheen de regie voeren. Wij blijven onverminderd hameren op de realisatie van 35% sociale woningbouw (en niet 30%) bij nieuwbouwplannen en herontwikkeling van bestaande locaties. Sociaal domein: Jeugd, zorg en werk De invoering per 1 januari 2015 van de drie decentralisaties: jeugd, zorg en werk, heeft een zware claim gelegd op bestuur en ambtelijke organisatie. Niet in de laatste plaats door de bezuinigingstaakstelling vanuit Den Haag en de toenemende kwaliteitseisen. Door goede samenwerking in de regio hebben we een deel van de bezuinigingen kunnen opvangen. Dat neemt niet weg dat er knelpunten waren, waarvoor in de meeste gevallen een oplossing is gevonden. De invoering heeft hoge eisen gesteld aan de bestuurskracht, creativiteit en de inzet van de gemeentelijke organisatie. Voor PZ geldt als uitgangspunt voor alle drie de thema’s: “Een activerend sociaal beleid, maar er moet altijd een vangnet zijn voor degenen die het echt nodig hebben”. Vluchtelingenproblematiek De presentatie en de behandeling van de begroting heeft plaatsgevonden in een hectische periode van grote mondiale zorgen met name de toenemende vluchtelingenproblematiek. Ook de gemeente Zoeterwoude heeft hieraan haar steentje bijgedragen door 123 vluchtelingen tijdelijk onderdak te bieden in de plaatselijke sporthal. Een behoorlijke zware opgave voor een kleine gemeente. Wel moeten we ons realiseren dat we nu nog niet kunnen voorspellen in welke mate er nog meer een beroep op de gemeente gedaan zal worden om een bijdrage te leveren aan de nood/crisisopvang van vluchtelingen en welke kosten dat met zich meebrengt. Daar is in deze begroting nog geen rekening mee gehouden. Verder is het van belang dat er uit de opgedane ervaring lessen worden getrokken met name ten aanzien van de communicatie naar en met de omwonenden. Wel is in de begroting rekening gehouden met een zwaardere taakstelling voor de huisvesting van asielzoekers met een verblijfsvergunning. De vraag is nog om hoeveel extra huisvestingen het zal gaan en of de €16.000 die extra is begroot op de post vluchtelingenwerk toereikend zal zijn. Verder mag een en ander niet ten koste gaan van de reguliere woningzoekenden. Ook daarbij is een goede informatievoorziening naar betrokkenen cruciaal.

4

Duurzaamheid We hebben nog steeds de ambitie om bij de top te gaan behoren van Nederlandse gemeenten als het gaat om duurzaamheid. Zoeterwoude heeft progressie gemaakt op de gemeentelijke Duurzaamheidsindex (GDI). Met de hernieuwde meetmethode stonden we in 2014 op plaats 101 van de 393 gemeenten en we zijn in 2015 naar plaats 67 opgeschoven. Dit is vooral te danken aan verbeteringen op het gebied van Milieu, Natuur en grondstoffen. Met name ten aanzien van hernieuwbare energie en energiebesparing hebben we belangrijke stappen gezet. door het opzetten van een goed functionerend Duurzaamheidsfonds voor energiemaatregelen bij particuliere koopwoningen. Dit zal in overleg met de woningcorporatie ook voor huurders in de sociale sector gerealiseerd moeten worden. Dit voornemen loopt al heel lang. Hier moet nu eens echt op korte termijn werk van gemaakt worden! Bovendien willen we vormen van decentrale energievoorziening zoals het opzetten van kleine energie-netwerken/coöperaties stimuleren en faciliteren. Wat betreft de afvalwaterketen wordt er samengewerkt binnen de Leidse regio. Wij zijn van mening dat die samenwerking ook gewenst is bij het reduceren van restafval en dat er een gemeenschappelijke regionale afvalvisie moet komen met als motto: afval is grondstof. Bouwen en wonen Er zijn de afgelopen periode vorderingen gemaakt met de woningbouw, met name wat betreft sociale huur- en koopwoningen voor startende jongeren en ouderen, zoals Nieuw Raetwijk en Woudevoirt, langs de Noordbuurt, het Rectorhuis, aan de Hoge Rijndijk, Verde Vista, in de Meerburgerpolder en het Bakkerspunt. Ook is inmiddels het masterplan voor Bloemenweide Noord in de raad besproken. Bruines Santhorst blijft nog steeds een hoofdpijndossier, maar er schijnt nu enige vooruitgang gemaakt te worden. Na de realisatie van appartementen in het voormalig kantoor aan de Jan van Banningstraat zijn initiatieven voor het omzetten van leegstaande kantoorpanden naar woningen met name voor starters en jonge gezinnen gestagneerd. Wij willen graag dat het college zich actief inzet om het genoemde goede voorbeeld een vervolg te geven. Bestaande leegstaande kantoren bijvoorbeeld aan de Hoge Rijndijk en de Kopperwetering kunnen worden getransformeerd naar woningen, de gemeente verleent planologische medewerking aan initiatieven daartoe. Ook hier zou je meer in regioverband moeten bekijken hoe je de zaak in beweging krijgt door bijvoorbeeld het instellen van een Regionaal Investeringsfonds, waarmee vastgoedbeheerders kunnen worden gecompenseerd. Sport en bewegen De gemeente is bezig met het organiseren van regie op het gebied van voldoende bewegen en sportbeoefening. De motie van PZ en het CDA, die oproept tot het organiseren van een regiefunctie is vertaald door het oprichten van een regiegroep, bestaande uit vertegenwoordigers van sportverenigingen en het maatschappelijk veld. Daarnaast heeft de gemeente een buurtscan georganiseerd waarin de participatie van de inwoners is gemeten. Gelukkig lijkt een groot deel van de inwoners voldoende te bewegen, echter bijna de helft loopt hier nog sterk op achter. PZ is erg nieuwsgierig naar de presentatie van de plannen van de

5

gemeente en de regiegroep, hoe deze helft tot bewegen kan worden verleid. Groene leefomgeving en recreatie De nieuwe uitgebreide opzet van het programma Groene leefomgeving en recreatie met ook ruime aandacht voor biodiversiteit is een verbetering ten opzichte van voorgaande jaren. Zoeterwoude wil de agrarische ondernemers steunen. Zij zijn de dragers van het landschap. Het aantal agrarische ondernemers neemt echter af en het aantal niet agrariërs neemt toe; ook zij dienen dragers te zijn van het landschap en zouden daarin ondersteund moeten worden. Deze groep zou mogen meepraten binnen de pilot Omgevingsplan Landelijk gebied. Tot nut toe is het ondanks mondelinge beloftes naar de inwoners, vooral heel stil geweest. Gaat deze inspraak nog door en op welke termijn gaat de gemeente dit organiseren? [toezegging] De grondoverdracht van het Recreatief Transferium heeft inmiddels plaatsgevonden, dus kan er nu werk gemaakt worden van de doorontwikkeling, die vooral betrekking moet hebben op de “Poortfunctie” naar het Groene Hart. Hierbij gaat het om faciliteiten die inwoners en mensen van omliggende gemeenten de mogelijkheid bieden om fietsend, wandelend, skeelerend en varend van het landschap te genieten en er te recreëren. In 2016 is een budget in de begroting gereserveerd voor een bomenbeleidsplan. Wij hebben erop aangedrongen dat de bomen langs de Nieuwe Weg ook in dat plan worden opgenomen. Momenteel is er sprake van een gaten-kaas-situatie en een toenemende verslechtering van de kwaliteit van de bomen aan beide kanten van de weg. De inzet van PZ is nog steeds dat in het plantseizoen 2016 - 2017 geplant gaat worden. Communicatie en veiligheid PZ heeft sterk aangedrongen op het opstellen van een communicatieplan. Qua doorlooptijd is ons geduld op de proef gesteld, maar dat was niet voor niets. Wij zijn zeer positief over de stappen die gemaakt zijn na invoering van het plan. Burgerparticipatie en communicatie hebben echt een impuls gekregen. Hiermee wordt bereikt dat het bestuur dichtbij de burger en ondernemer komt te staan, korte lijnen dus. We willen verbindend besturen, nog meer dan nu het geval is, in samenspraak met burgers en bedrijven door interactie en gebruik te maken van de sociale media. Dit wordt o.a. nog eens geïllustreerd door het onderzoek naar de e-mailgedragslijn voor overheden, waarbij we tot de gemeenten behoren die op alle vijf beoordeelde criteria goed scoorden. Wij zullen ook in de komende periode alert blijven op de verdere voortgang van dit proces. Om burgers ook meer te betrekken bij de politiek i.c. de Open-Huis-vergaderingen, zijn we voorstander van het uitzenden van de Voorrondes en raadsvergaderingen, zodat ze via de website live en na afloop bekeken en beluisterd kunnen worden. Na bespreking in het presidium wordt er inmiddels onderzoek gedaan naar de mogelijkheden en de kosten. Wij dringen aan op enige voortvarendheid in dit traject. Zoeterwoude staat bekend als een veilige gemeente en dat moeten we zo houden. Na een daling van het aantal geregistreerde inbraken in 2014 blijkt dat er dit jaar weer sprake is van een grote toename, zowel bij woningen, als bedrijven (wat haaks staat op de daling van het

6

landelijk gemiddelde). Voor het eerste half jaar is er al een verdubbeling. Dat zou over heel 2015 een verviervoudiging kunnen worden. Wij vinden het noodzakelijk dat er onderzoek wordt gedaan naar de oorzaken en dat er zo mogelijk maatregelen worden genomen om het probleem op te lossen. Een aantal gemeenten in Nederland betrekken de burgers door het ondersteunen van buurtpreventie via aangepaste borden (deze buurt werkt met een Whats App Alert) en het instellen van een lokaal 112 telefoonnummer. In Zoeterwoude zijn er al buurten die gebruik maken van sociale media om elkaar te informeren over ongewone situaties. Wij vragen de gemeente deze landelijke initiatieven te inventariseren en te toetsen op bruikbaarheid voor Zoeterwoude. [motie]. Bestuur en organisatie Wat PZ betreft blijven we bestuurlijk zelfstandig, met als randvoorwaarde dat de gemeentelijke taken naar behoren kunnen worden uitgevoerd en we financieel gezond blijven en we structureel met sluitende begrotingen kunnen werken. Naast de al gerealiseerde Gemeenschappelijke Regelingen en samenwerkingsverbanden (Holland Rijnland, SP71, BSGR, Omgevingsdienst, Economische agenda Leidse regio etc.) blijven we ons constructief opstellen voor bundeling van krachten bij verdere regionale samenwerking.

Het ambtelijk apparaat gaat om meer rendement te krijgen in 2016 inzetten op meer investering in de medewerkers. Zij worden vrijgemaakt om een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkelopgave, waarbij de basistaken door andere (externe) medewerkers tijdelijk worden opgepakt. Dit moet leiden in de eerste helft van 2016 tot resultaten als slimmer werken, efficiency-voordelen, een optimale inrichting van de organisatie en een kwaliteitsverbetering van de te leveren gemeentelijke producten en diensten. Hiervoor is het budget inhuur voor 2016 verhoogd. We zijn benieuwd naar de resultaten en stellen als voorwaarde dat deze kosten (ongeveer € 90.000) op termijn door de genoemde resultaten ten minste worden terugverdiend. Tot slot Ondanks deze sluitende meerjarenbegroting zal het komende begrotingsjaar, niet alleen een zware claim leggen op het college en de ambtelijke organisatie, maar ook op het functioneren en de kwaliteit van de besluitvorming van de raad. Het voornemen van het college om in 2016 de jaarrekening vroeger in het jaar beschikbaar te stellen, waardoor het voor de organisatie mogelijk wordt meer tijd te kunnen besteden aan de andere P&C-stukken lijkt me (de perspectiefnota indachtig) een uitstekend voornemen, ook als het gaat om de planning & control van de auditcommissie en de raad. Rest mij tot slot het college en medewerkers te bedanken voor het opstellen van de begroting en hen succes te wensen met de uitvoering daarvan.