Download - OHM Vani 1e kwartaal 2007

I N F O B L A D O H M • P R O G R A M M A ’ S13e jaargang • januari/maart 2007 • nr 1 • prijs 12,00 per jaar

Werken aan je schaduwkant

Terug naar de Veda’s

Het ritueel als bindmiddel

2 - januari / maart 2007 3 - januari / maart 2007

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Or-ganisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM.

De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost e 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

EindredactieSavitrie Marhe-Benie Caspar Dullemond

AuteursManon van DijkSjama Gajadin Mehdi JiwaRobert Swami PersaudAttry RamdhaniWierish Ramsoekh Ajãtã StamDouwe Tiemersma

Met dank aanRuud ChanderBikram Lalbahadoersing Chander MathuraSharda BallaCoen van der Kroon

Grafische verzorging ExLibras Adri Segaar

Logistiek René van der Linden

Druk Practicum Grafimedia Groep b.v.

Coverfotowww.bulgar-bg.com

Stichting OHM (redactie OHM-Vani)Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon: 035 - 6260920Fax: 035 - 6280843E-mail OHM: [email protected] OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

COLOFON

Zoals opgeslagen warmte wordt omgezet in energie,

kan woede die beheerst wordt, worden omgezet

in een kracht die de wereld kan bewegen.

Mahatma Gandhi

Bestuur en medewerkers van OHM wensen u een goed nieuwjaar

en een prachtig Holifeest.


INHOUDpagina 4

pagina 7

pagina 10

pagina 14

pagina 18

pagina 21

Pagina 24

pagina 27

pagina 30

pagina 33

Pagina 37

Pagina 40

Pagina 43

OHM Televisie

OHM Televisie Hindi

Radio De Lotusvijver

Radio Darshan

Rituelen als bindmiddel

Naastenliefde en Advaita

Spiritualiteit is ook werken aan je schaduwkant

‘Terug naar de Veda’s’ is de boodschap

Broodjes met tevredenheid

De erfenis van het verlies

Bewustzijn als de basis van Ayurveda

Ayurveda en relaties

‘Tijdens Holi komt Nederland tot bloei’

TELEVISIE


Zondag 7 januari 2007 12.30 - 13.00 uurOHM Magazine

Achtergronden bij ontwikkelingen binnen de hindoege-meenschap in Nederland.

Zondag 14 januari 2007 13.30 - 14.00 uurHet ritueel als bindmiddel

Rituelen verbinden hindoes met hun geschiedenis, hun traditie, hun taal en hun afkomst. Wat betekenen de eeu-wenoude rituelen voor de groepscohesie van hindoes in Nederland?

Zondag 21 januari 2007 13.30 - 14.00 uurOverspel

Shahinsa Ramdas is kunstenaar en socioloog in Suriname. Zij deed onderzoek naar de effecten van verhoudingen buiten het huwelijk onder traditionele Hindoestaanse vrou-wen. Ze inspireert vele vrouwen tot zelfontwikkeling en het ontdekken van de eigen innerlijke kracht. Een portret.

Zondag 28 januari 2007 13.30 - 14.00 uurChatney.nl Rituelen als bron van conflict

Hindoerituelen kunnen soms een bron zijn van conflict.Met name tussen ouderen en jongeren.

1e kwartaal 2007Iedere zondag

op nederland 2

12.30 - 13.00 uur

HerHaling Zaterdag 13 januari

om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur

HerHaling Zaterdag 3 februari

om 10.55 uur


Ouderen zien rituelen vaak als een vanzelfsprekend onderdeel van hun leven Jongeren niet altijd. Voor hen moet een ritueel een betekenis hebben en pragmatisch zijn. Hoe kunnen ritue-len in dit spanningsveld toch nog hun functie behouden?

Zondag 4 februari 2007 12.30 - 13.00OHM Magazine

Achtergronden bij ontwikkelingen binnen de hindoegemeen-schap in Nederland.

Zondag 11 februari 2007 12.30 - 13.00Swami Dayanand Jayanti

Broederschap, vrede en harmonie. Waarden die de grote Indiase hervormer Swami Dayanand niet alleen voorleefde, maar ook propageerde als een levensdoel voor ieder mens. Verslag van een congres in New Delhi. Zie hiervoor ook het artikel op pagina 27.

Zondag 18 februari 2007 12.30 - 13.00Maha Shivaratri

Shiva is het Goddelijk aspect dat het leven regenereert en aldus de continuïteit van de schepping gaande houdt. Tijdens de Maha Shiva Ratri (‘de grote nacht van Shiva’) wordt Shiva massaal geëerd. Ohm volgt Shivadevoten, die op bedevaart gingen naar het plaatsje Amernath (India).

Zondag 25 februari 2007 12.30 - 13.00Chatney.nl

Het levenbrengende water van de Ganges. Het gekleurde water van het Holifeest. Chatney.nl verdiept zich in de belang-rijke betekenis die water in het leven van hindoes heeft.

1e kwartaal 2007Iedere zondag

op nederland 2

12.30 - 13.00 uurHerHaling

Zaterdag 10 februari

om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur

HerHaling Zaterdag 3 maart

om 10.55 uur


Zaterdag 3 maart 2007 ( T i j d n o g n i e t b e k e n d )Holi 2007

Holi, of het lentefeest, heeft zich in Nederland ontwik-keld tot een publieksfeest. In Den Haag is er een jaarlijkse viering op het Paul Krugerplein, in Rotterdam is elk jaar een optocht en in Amsterdam Zuidoost is er een Holiverbran-ding op wisselende openbare pleinen. Maar wordt er bij deze gelegenheid wel iets van de werkelijke betekenis van Holi overgebracht? Of wordt Holi op deze manier een soort carnaval?

Zondag 11 maart 2007 12.30 - 13.00Spiritualiteit als basis voor relaties

Spirituele ontwikkeling geldt binnen de hindoetraditie als uiterst belangrijk. Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor de manier waarop we met onze medemens omgaan. Wat voor plaats neem je als spiritueel mens in deze wereld in? Zondag 18 maart 2007 12.30 - 13.00Niemand is perfect

We zijn steeds minder tevreden met wat we hebben en hoe we zijn. Het aantal cosmetische operaties groeit gestaag en we steken ons vaker in schulden om bijvoorbeeld het perfecte huwelijksfeest te geven. Het valt niet mee om de verleiding van mooier, groter en duurder te weerstaan. Santosh (tevredenheid) is een begrip uit de yogafilosofie. Hoe kan dit begrip een andere kijk geven op de vermeende tekorten in ieders leven? Zondag 25 maart 2007 12.30 - 13.00Chatney.nl

Spirituele ontwikkeling is een van de belangrijkste opdrach-ten in het leven, zegt de hindoetraditie. Hierdoor geïnspireerd kiezen sommige hindoejongeren voor een leefstijl die afwijkt van bijv. de sociaal maatschapplijk georiënteerde leefstijl. Ze eten vegetarisch, ze drinken niet, ze mediteren en ze doen aan zelfonderzoek. Soms raken ze hierdoor van hun omge-ving vervreemd: ze raken vrienden kwijt en hun familie komt op afstand te staan. Kunnen deze groepen nog wel iets voor elkaar betekenen?

HerHaling Zondag 4 maart

om 12.30 uur

Televisie


om 10.55 uur


om 10.55 uur


om 10.55 uur

Televisie Hindi


Vert

alin

g d

oo

r: d

r. p

t. a

. bie

rd

ja

Met dank aan Shami Chander voor sponsoring


Radio de lotusvijver

Zondag 7 januariGayatri mantra

De Gayatri is een mantra waarmee je je voorbereidt op het ervaren van het Goddelijke in jezelf. Swami Pragyananda reist al dertig jaar de wereld rond om deze mantra te ver-spreiden. In deze uitzending vertelt hij daar over.

Zondag 14 januariNieuwe wetenschap

Boeken (van o.a. Sheldrake, Ken Wilber en McTaggert) waarin spiritualiteit op een wetenschappelijke manier wordt onderbouwd, winnen de laatste jaren aan invloed. Wat voor invloed hebben deze boeken op spiritueel geïn-teresseerden?

Zondag 21 januariIetsisme en hindoeïsme

Het geloof dat er een onbenoembare goddelijkheid moet zijn, is vrij nieuw in het westerse denken. Maar het hindoeïsme kent al eeuwenlang soortgelijke concepten. Bijvoorbeeld ‘neti neti’: god is niet dit en niet dat, maar onbenoembaar. In deze uitzending wordt het ietsisme en enkele belangrijke hindoeconcepten met elkaar vergeleken.

1e kwartaal 2007

Zondag14.15 - 15.00 uurop radIo 5vIa de ether: 747 aMen vIa de kabel:den haag 88.1 FMaMsterdaM 96.6 FMrotterdaM 90.0 FMoF vraag uw kabelexploItant naar de juIste FrequentIe In uw regIo.


Zondag 28 januariEen nieuw leven als sannyasin

Eind januari deed Lenny Sprong tijdens een groot hindoe-festival in India afstand van haar wereldlijke leven. Tijdens de Kumbh Mela kreeg zij haar inwijding als sannyas. De Lotusvijver volgde haar tijdens de dagen voor en na haar inwijding.

Zondag 4 februariHoe te handelen in de advaita

Advaita is het eenheidsbewustzijn. Door het overstijgen van het eigen ego, wordt er geen verschil tussen de eigen individualiteit en die van de ander ervaren. Maar voor onze handelingen is dualiteit een vereiste. Hoe kun je nog hande-len als je geen verschillen meer ziet? Zie ook het artikel op pagina 21.

Zondag 11 februariDiksha

Diksha is een overdracht van energie die een genezings-proces op gang brengt en het bewustzijnsniveau verhoogt. De belangstelling voor diksha is de afgelopen jaren sterk gegroeid. In deze Lotusvijver gesprekken met ontvangers en gevers van diksha.

Zondag 18 februariVaranasi

Varanasi is de stad van Shiva. Hindoes cremeren hier, aan de oevers van de Ganges, hun overledenen. De kennis van de Veda’s wordt hier nog steeds op de traditionele manier doorgegeven. Een documentaire van deze heilige stad.


AYURVEDA: Afstemming tussen lichaam, geest en ziel

Onder leiding van Chanderdath Makhan (4e in de generatie Ayurvedische vaidya’s) worden traditionele Ayurvedischebehandelingen gegeven, afgestemd op de westerse mens. Frieda de Putter is gespecialiseerd is acupunctuur, ayurveda, levend bloed analyse en ooracupunctuur. Een team van artsen en therapeuten zorgt voor de Ayurvedische behandelingen. Alle behandelingen vinden plaats in hetcentrum met veel zorg en toewijding.

Met een multi disciplinair team willen we iedereen die bij ons komt voor behandeling, in een zo kort mogelijke tijd helpen. Massage, shirodhara, kruidentherapie, voedings- en leefstijl training, yoga en meditatie zijn onderdeel van een behandeling.We behandelen o.a.: reuma, migraine, fybromyalgie, hoge bloeddruk, prostaatklachten, huidklachten, RSI, maag endarmklachten, diabetes, menstruatie en menopauze klachten.

Het centrum biedt speciale programma’s aan:1. Burn-out programma2. Obesitas (overgewicht) programma3. Gezond ouder worden

Ayurvedisch coachen. Wij zijn blij dat we het volgende in één sessie kunnen genezen:Allerlei soorten allergieën, neiging tot te veel alcohol drinken, roken, eten van chocolade, excessieve eetbuien, fobieën enpost traumatische pijnen.

Gratis diagnose: elke dinsdag van 10.00-12.00 uur en elke vrijdag van 09.00-11.00 is er een gratis diagnose en eenpranabehandeling.

Voor meer informatie kunt u terecht op onze website of onsbellen. Mississippidreef 81, 3565 CE Utrecht, tel. 030 2734171,www.jade-health.nl, e: [email protected]

Pancha karma(Ayurvedisch reinigen),Massage,AcupunctuurOntspanningHoge Ayurvedischedarmspoelingen,Levend bloed analyseAyurvedisch coachen,Voeding en leefstijl adviesOpleiding Ayurveda,Opleiding AyurvedischemassageYogaMeditatiePranayama




Radio de lotusvijverZondag 25 februariGroeipijnen: de nacht van de ziel

Alle groei gaat onvermijdelijk gepaard met pijn, ook spi-rituele groei. Uit verhalen van mystici blijkt dat men op een gegeven moment door een diep dal moet gaan, waarin twijfel, angst en eenzaamheid intensief worden doorleefd. Dit wordt de ‘nacht van de ziel’ genoemd. Wat is de functie hiervan in de spirituele zoektocht?

Zondag 4 maart en 11 maartDe spirituele wortels van de ayurveda

In het westen kent men de ayurveda vooral als een aanvul-lend/alternatief gezondheidssysteem. Maar de ayurveda is niet alleen een geneeswijze, het is een levenswijze met verlichting als uiteindelijk doel. In deze uitzending aan-dacht voor de spirituele kant van de ayurveda.

Zondag 18 maartYoga en karaktervorming

Yogi’s hebben geleerd om met tegenslag om te gaan en blijven rustig en liefdevol in vele situaties. Ze hebben hun training gehad en elke keer weer werden ze door hun leraar getoetst en kregen ze aanwijzingen om nog steeds verder te werken aan hun karaktervorming. In dit programma gesprekken met beoefenaars van yoga die langs deze weg werken aan hun karaktervorming

Zondag 25 maartReligieuze veelvormigheid bij hindoes

Het hindoeïsme kent vele inspiratoren, goeroes en stromin-gen. Het is niet ongewoon om naast de Goddelijke incar-naties Shri Rama of Shri Krishna bijvoorbeeld ook Sai Baba te volgen. Hoe gaan hindoes om met de veelvormigheid van hun traditie?


Maandag 1 januariDe gayatri mantra

De bekendste mantra uit de hindoetraditie is wellicht de Gayatri mantra. Deze wordt door alle hindoes gekend en gereciteerd. In deze uitzending vertellen hindoes hun ervaringen met deze speciale mantra.

Maandag8 januariOrgaandonatie wel of niet?

Onder Hindoestanen wordt met regelmaat gesproken over het afstaan van organen om iemands leven te redden. Sommigen hebben religieuze bezwaren tegen orgaandona-tie. Anderen zien het als een (religieuze) plicht de mede-mens te helpen. In Darshan enkele praktijkvoorbeelden.

Maandag 15 januariDe familie Toekoen doceert meditatie

Geen moeite is de familie Toekoen teveel om aspecten van het hindoeïsme aan andere Hindoestanen door te geven. Met name voor meditatie zetten zij zich in. Een portret van een bijzondere familie..

1e kwartaal 2007

Maandag22.00 - 23.00 uurop radIo 5vIa de ether: 747 aMen vIa de kabel:den haag 88.1 FMaMsterdaM 96.6 FMrotterdaM 90.0 FMoF vraag uw kabelexploItant naar de juIste FrequentIe In uw regIo.

Radio Darshan


Maandag 22 januariDe pandit tussen vraag en aanbod

Gelovigen maken steeds vaker eigen keuzes. De pandits heb-ben niet meer de autoriteit die zij vroeger genoten. Onder-tussen worden de aan hun gestelde eisen steeds hoger. Hoe gaan zij daar mee om?

Maandag 29 januariTijd voor de Ardha Kumbha Mela

Iedere twaalf jaar wordt in India een Maha Kumbha Mela festival gehouden. Van over de hele wereld komen hier mensen op af, op zoek naar spiritualiteit. Zes jaar geleden was dit festival voor het laatst: nu is het tijd voor de Ardha (halve) Kumbha Mela. Darshan neemt u mee naar dit grootse festijn.

Maandag 5 februariNieuw visie van de Arya Samaj

De Arya Samaj werd ruim 130 jaar geleden gesticht als reac-tie op een aantal gebruiken binnen de toenmalige hindoetra-ditie. Maar de kwesties die toen hoog op de agenda stonden, zijn nu niet meer actueel. Wat zijn nu de thema’s voor de Arya Samaj?

Maandag 12 februariMoederskindjes?

Van Hindoestaanse jongens wordt gezegd dat zij door hun moeders worden verwend. Soms hoeven ze zelfs niet te helpen in het huishouden. Maakt hen dat tot onvolwassen, afhankelijke moederskindjes? Darshan praat met moeders en zonen over dit fenomeen.

Radio Darshan


Maandag 19 februariShiva in Varanasi

Van heinde en verre komen mensen naar de heilige stad Varanasi om Shiva te aanbidden en vaak ook om er de laatste adem uit te blazen. Shiva zorgt er persoonlijk voor dat mensen die overlijden in Varanasi in een goed hierna-maals komen, zo is de gedachte. Een documentaire van een bijzondere stad.

Maandag 26 februariShakti, de kracht van de vrouw

Op 25 februari werd in Amsterdam een groot congres gehouden over vrouwelijk leiderschap, over vrouwen die in staatzijn en mogelijkheden krijgen een eigen visie te ontwikkelen en uit te dragen. Hoe is het gesteld met leiderschap bij Hindoestaanse vrouwen?

Maandag 5 maartHoli vieringen

Holi is de meest uitbundige feestdag die hindoes kennen. Hindoestaanse instellingen houden uiteenlopende vierin-gen, van dansavonden tot lezingen. In deze uitzending wordt verslag gedaan van opvallende Holivieringen.

Maandag 12 maartKhajri liederen

Veel echt Hindoestaanse muzieksoorten en zangstijlen raken verloren voor de volgende generaties. Nog maar weinigen zijn in staat deze muziek ten gehore te brengen. In deze uitzending van Darshan aandacht voor de typisch Hindoestaanse khajri liederen.

Radio Darshan


Maandag 19 maartIk in Nederland, jij in Suriname

We zien in sommige gevallen dat de helft van een gezin in Nederland komt wonen en de andere helft in Suriname achterblijft. Of soms kiest de ene partner voor een leven in Suriname en de ander voor een leven in Nederland. En zo reist men steeds heen en weer. Darshan spreekt met enkele van deze pendelaars.

Maandag 26 maartReligieuze vrijheid

Hindoes kennen vele inspirators, goeroes en stromingen. Opvallend is dat het niet ongewoon is om naast de God-delijke incarnatie Shri Rama bijvoorbeeld ook Sai Baba te volgen. Botsen deze wegen niet met elkaar?

Radio Darshan

Ook in 2007, en in de aanloop naar Holi maken we graag anderen blij. Schenk uw relatie, uw goede vriend of uw familielid daarom een jaarabonnement op OHM Vani. Zo blijven ze een heel jaar op de hoogte van boeiende ontwikkelingen op het gebied van fi losofi e, religie, cultuur en spiritualiteit èn van alle programma’s die OHM op radio en televisie uitzendt. Voor € 12,- maakt u iemand een heel jaar lang blij.

Voor meer informatie neem contact op met:

Ook in 2007, en in de aanloop naar Holi maken we graag

I N F O B L A D O H M • P R O G R A M M A ’ S

12e jaargang • januari/maart 2006 • nr 1 • prijs €12,00 per jaar

Vele wegen, één bergtop?

Holi: geschenk aan een

gespleten samenleving

Trouwen en geluk

I n f o b l a d o H M • P r o g r a M M a ’ s

12e jaargang • juli/september 2006 • nr 3 • prijs E12,00 per jaar

Themanummer:

Familiebanden

De filosofie van meditatie

Shubh Divali

I n f o b l a d o H M • P r o g r a M M a ’ s

12e jaargang • oktober/december 2006 • nr 3 • prijs E12,00 per jaar

Divali 2006

Svadharma: worden wie je bent

Het vegetarisch principe

CADEAU-TIPStichting OHM (redactie OHM-Vani)Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon: 035 - 6260920E-mail OHM: [email protected]


Ieder mens heeft een waarnemer en een deelnemer in zich.

Zoals de woorden het al zeggen, neemt ‘iets’ in je waar, waaraan

je deelneemt. Dat kan op hetzelfde moment zijn of later. We

kennen allemaal wel die momenten dat je tijdens een bijzondere

gebeurtenis wordt overspoeld door allerlei indrukken, gedachten

en gevoelens en dat je deze dag erna weer herinnert omdat ze

weer worden afgespeeld in je gedachten en gevoelswereld. We

herbeleven dezelfde gebeurtenissen, alleen zonder dat we dan

deelnemer zijn. Bij dit herbeleven en waarnemen, ben je niet

meer in staat om de gebeurtenissen te beïnvloeden maar wel je

gedachten te ordenen en alles een plek te geven.

Ik was heel klein toen ik hoorde dat we in het donker veel dingen niet moch-ten doen. Ik hoorde van ouderen dat het huis bezemen, haar knippen, geld tellen en nagels knippen uit den boze waren, nadat de zon was ondergegaan. Ik nam deze gedachten over als zijnde een deel van mijn geloof. De verklaring die ik toen mee kreeg was dat Lakshmi de deur uitging en dat boze geesten je konden overvallen. Vele jaren later kreeg ik een boek in mijn handen van een Indiase professor die onderzoek had gedaan naar zulk volksgeloof. Hierin gaf hij aan dat in vele Indiase dorpen deze zelfde gedachten als vor-men van ‘geloof’ nog steeds bestonden. In zijn onderzoek kwam hij tot een verklaring betreffende de afkomst van deze vormen van volksgeloof. Er was vroeger geen elektriciteit en daardoor

Rituelen als Bindmiddel

weinig licht. Het weinige licht bestond voornamelijk uit kleine olielampjes. Als je dan je nagels knipt - zonder nagel-knipper maar met een scheermes - of je haren knipt, dan vraag je duidelijk om moeilijkheden. Als je een beetje slecht-ziend was, dan kon je beter ’s avonds ook niet je geld tellen. Zeker niet als je dit meteen wilde uitgeven.

In dit boek vond ik een logische verklaring van tradities die men jaren, misschien eeuwen, als belangrijk had gevonden. Na deze verklaring leken die gedachten voor mij geheel onbelangrijk geworden te zijn.

Ons verstand ordent zaken die we met ons gevoel dienen te ervaren. Bij deze ordening kunnen we ook veel kwijt-raken. Soms laten we dat toe en soms

attr

y r

amd

Han

i


niet. De wetenschappelijke verklaring van rituelen die voorkomen in het volksgeloof heeft mij toen heel hard aangegrepen. Niet omdat deze ver-klaring voor mij belangrijk was, maar omdat ik me niet geheel kon vinden in de gedachte dat je bezeten kon raken door een boze kwellende geest, alleen maar wanneer je nagels zou knippen in de avond. Mijn verstand liet me toe om mythes te ontrafelen. Mythes die voor mijn gevoel niet overtuigend genoeg waren. Ik kon me niet inleven in de regels van wat ik niet mocht doen in de avond. Mijn inlevingsvermogen liet me in de steek terwijl ik me jaren lang wel aan die regels had ge-houden. Mijn verstand nam in dit geval het niet over van mijn gevoel, maar gaf mijn gevoel ruimte. De mythes van het collectieve geloof konden bij mij niet erin, daarom was de verstandelijke weg een weg van bevrijding.

Aan de andere kant merk ik dat de ‘waaromvraag’ met betrekking tot ritu-elen en gewoontes zo na-drukkelijk op de voorgrond treedt, dat het lijkt alsof men nog alleen de verstandelijke weg wil bewandelen. Waarom offeren we rode bloemen voor Durga mata? Waarom zijn er zeven rondgangen om het vuur bij een traditioneel huwelijk? Waarom duren onze rituelen zo lang? Etce-tera. De antwoorden van dit soort vragen liggen meer in de rich-ting van historische en contextuele verklaringen. Want wat doen we als een geleerde ons vertelt waar de kleur rood

voor staat, van de rode bloemen die we bij Durga en Hanoeman offeren. Komen we dan tot een betere offering of toe-wijding bij het offeren? Of blijven we in ons hoofd hangen met de rationele verklaring en doen we tegelijkertijd met onze handen een handeling dat lijkt op een offer uit liefde?

Ik denk niet dat de intellectuele waar-nemer in ons, ons meer voldoening of toewijding kan verschaffen. Het kan

het doel van ons handelen verkla-ren, namelijk waarom of waarvoor we iets doen. Echter bij toewijding (shraddha) gaat het erom dat je je

niet richt op een doel of dat je verstandelijk weet hoe het ritu-eel ooit is ontstaan, maar dat je diep kunt ervaren dat de overgave buiten je plaatsvindt via je handeling en als gevoel binnen in je hart. En deze ervaring van wat er in je binnenwereld en in je bui-

tenwereld gebeurt, vindt tegelijkertijd plaats! In het westerse denken wordt het verstandelijk

begrijpen van zaken als bewustzijn gezien, terwijl in het

oosterse denken met bewustzijn wordt bedoeld: het diepere erva-ren!

Ons verstand kan ons dichter bij ons gevoel brengen wanneer we proberen ons in te leven in eeu-

wenoude tradities, die nu voor ons onbegrijpbaar zijn geworden.

Maar wanneer we met dat zelfde verstand proberen ons persoonlijk geloof hanteerbaar te maken, dan


merken we dat passie ver te zoeken is. In de BhagavadGita maakt Shri Krishna Bhagvaan het onderscheid tussen Sankhya-yoga en Karma-Yoga. De Sankhya-aanhangers differentiëren hun waarnemingen met hun verstand en vinden daar genoegdoening omdat ze de fenomenen begrijpen. Geleerden maken hier ook gebruik van bijvoor-beeld om het verdriet van nabestaanden na het overlijden van hun dierbare, draaglijker te maken: ‘Het lichaam is kortstondig en de Atma is eeuwig. Treur daarom niet, want uw dierbare is niet werkelijk dood.’ De Karma-yogis volgen de weg van diepe ervaringen. Zij willen de sporen van wat er in hun in-nerlijk omgaat, niet zomaar uitwissen.

Als er verdriet is, dan willen ze dit ook ervaren. Want zonder ervaring van dat verdriet, kun je ook niet bevrijd raken. Het is dan ook niet vreemd dat zowel de Karma-yogi als de Sankhya-yogi van mening kunnen verschillen over geloof, toewijding en het Godsbeeld. De ene is een deelnemer in het verstandelijke terwijl de ander die als waarnemer gebruikt. En andersom, de Karma-yogi is een deelnemer van zijn diepe gevoe-lens waar de Sankhya-yogi moeite mee heeft. Wat ze met elkaar bindt, is dat ze hetzelfde ritueel of dezelfde situatie doormaken. n

Attry Ramdhan is hindoe geestelijk verzorger en

pandit.

ZOEKT U EEN AYURVEDISCHE BEHANDELING?

Dat is begrijpelijk, want de Ayurveda is een bijzonder effectieve natuurgeneeskunde voor lichaam en geest. Het Ayurveda Health Center is daarom al meer dan 20 jaar vermaard om haar resultaatgerichte behandelingen zonder rompslomp. Na een meestal eenmalig en uitgebreid consult van ca. twee uren beschikt u over persoonlijke voedingsadviezen, heldere inzichten in uw constitutie en wegen naar een betere gezondheid en lifestyle. Het eenmalige tarief bedraagt slechts € 135,= en wordt door de meeste zorgverzekeraars vergoed. Voor onze cliënten is er een gratis helpdesk waardoor de nazorg gegarandeerd blijft!

1. De praktijk is geopend van maandag t/m vrijdag van 10 tot 18 uur, steeds volgens afspraak.

2. Eventuele Ayurvedische medicijnen worden door uw apotheek geleverd op ons recept.

3. Na het consult zijn er ook behandelingen mogelijk in uw regio!

4. Behandelingen kunnen bestaan uit: Ayurvedische massages, hoge darmspoelingen,

Pancha Karma behandelingen, thuiskuren, reinigingsbehandelingen enz.

5.AlleAyurvedischetherapeuteninonsnetwerkzijnAPB®gecertificeerd!

Uw Ayurvedisch geneesheer is vaidya R.H. Swami Persaud, Professor Molkenboerstraat 30A, Nijmegen. Telefoon 024-641 83 98. Kijk ook naar: www.ayurveda-center.com


De Advaita Vedanta is een stroming die teruggaat op de Upanishaden, de laatste onderdelen van de Veda’s. Zij zijn geschriften met het essentiële onder-richt van goeroes aan besloten groepen van leerlingen. Het essentiële onder-richt betreft de meditatie bij vuuroffers, maar vooral de identiteit van het echte zelf-zijn (Âtman) met de wereldgrond (Brahman). De realisatie van deze iden-titeit betekent bevrijding (moksa).

Daarop waren de mensen in die beslo-ten groepen gericht. Zij waren uit de maatschappij gestapt om zich hieraan volledig te wijden. In India is er nog steeds een duidelijke, geaccepteerde plaats voor mensen die zich volledig toeleggen op dat wat ze zien als het essentiële. Iets dergelijks is er in het westen ook, namelijk bij de monniken, voor zover zij zich in kloosters terug-trekken. Dat er dan minder contact is met het alledaagse samenleven in de familie, het dorp, het land ligt dan voor de hand.

De terugtrekking uit de maatschappij stond in dienst van een spirituele weg. Talrijk zijn de benaderingen van het hoogste Brahman in de Upanishaden vanuit het fysieke, bijvoorbeeld via de energie (prâna), de geest, de goden en het zelf-zijn. Dit betekent een inkeer en meditatie die zover gaat dat alle verschijnselen met naam en vorm (nâ-marûpa) worden overschreden. Pas in de realisatie van het absolute, Âtman-Brahman zonder eigenschappen, komt de beweging tot rust. Ten opzichte van dit hoogste is de wereld een erg betrek-kelijke werkelijkheid van verschijnse-len. Als men op deze wijze gericht is op het hoogste, is er weinig aandacht voor het concrete leven met andere mensen. De critici van Advaita Vedanta lijken gelijk te hebben.

Toch is er iets anders aan de hand. Laten we precies gaan kijken wat er gebeurt, als je je richt op het hoogste Zijn-Zelfzijn. Het is een meditatieve inkeer in de richting van de bron van

Naastenliefde en Advaita

do

uW

e ti

emer

Sma

Heeft de Advaita Vedanta weinig oog voor het praktische

samenleven en de naastenliefde daarin? Sommigen beweren dat,

en dat is begrijpelijk, maar het is een misverstand. Het is de

moeite waard hier preciezer naar te kijken.


naar anderen toe. Je houdt je zelf-zijn niet vast in een centrum, maar bent gedecentreerd, in alle andere levende wezens gestroomd. Het zelf-zijn van jezelf valt dan samen met het zelf-zijn van de anderen. Zelf ben je de ander zelf. Je ziet je zelf in alles en alles in je zelf. In de Ishâ Upanishad 6 staat

‘Wie al wat hier op aarde leeft en beweegt en is,ziet als in het eigen zelf,en dat zelf weer levend in al wat is,die kent geen haat of afkeer meer.’

In de Bhagavadgîtâ is te lezen (6.29):

‘Degene wiens zelf een geheel is gewor-den door yoga, zietzichzelf in alle wezensen alle wezens in zichzelf ...’

Is dat niet de betekenis en de volledige honorering van het tweede grote gebod van de christenen: ‘Heb uw naaste lief als uzelf’? (Matteüs 22.39) Dat liefheb-ben is niet mogelijk in een dualiteit, als je zelf losstaat van de ander: ik ben ik en de ander is een ander. Het is alleen mogelijk voor zover je eigen zelf ook het zelf is in de ander. Dan is liefde een vanzelfsprekendheid. Liefde is geen ding dat je kunt geven; het is de sfeer laten ontstaan waarin er geen geschei-denheid meer is tussen het eigen zelf-zijn en dat van de ander. De tweeheid is dan overgegaan in een non-dualiteit (a-dvaita). Dat geldt ook voor het eerste grote gebod uit hetzelfde bijbelboek: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand’. ‘God is liefde’ en ‘Ieder die liefheeft is uit God geboren en kent

zelf-zijn. Dit inkeren lijkt een zich afke-ren van de wereld, maar wat gebeurt er werkelijk? Heel wonderlijk: hoe verder je naar binnen gaat, des te opener je wordt. Deze twee dingen lijken in tegenspraak met elkaar te zijn, maar dat zijn ze niet. Verder naar binnen gaan is een ontspanning, waardoor het zelf-zijn ruimer wordt. In die grotere ruimte is er meer ruimte voor de anderen, voor de wereld. De inkeer is ontspanning; ontspanning is open komen. Daarom is het woord Openheid als een van de weinige woorden geschikt om het hoogste aan te duiden: niets wordt uitgesloten; alles wordt geaccepteerd als het eigene.

Deze beweging heeft een duidelijk bewustzijnsaspect. De inkeer is een bewustwording. De inkeer kan beschre-ven worden als een onderzoek, een onderzoek van je zelf-zijn, waardoor je zelf verandert. Er is de herkenning van een ruimer zelf-zijn dan de verkrampte vorm van het egocentrische zelf, een bewustwording van de openheid waarin zelf-zijn en het zijn van anderen niet verschillend zijn.

Gevoelsmatig vindt er hetzelfde plaats. Je wordt je bewust van je gevoelens, van je gevoelsmatige energie, van je hartenergie. In het alledaagse ego-centrische leven wordt deze voor een groot deel vastgehouden in een ik-kern (ego). Dit ego is niets anders dan een brok energie die in een punt wordt vastgehouden. Bij het naar binnen gaan is er ontspanning en hierdoor komt je gevoelsenergie vrij. Deze gevoelsma-tige zelf-energie - die ben je zelf - kan dan naar buiten stromen. Dat is liefde


Dit laten gebeuren vereist een helder-heid van bewustzijn omtrent de eigen situatie, een refl exieve instelling, omdat anders de oude gewoontestructuren zich gemakkelijk blijven handhaven of zich gaan herstellen. Daarbij zal een gerichtheid op het hoogste moeten zijn. Als de essentie het belangrijkste is, zal die vooral aandacht moeten krijgen. Dat betekent niet dat de waarde van naastenliefde niet wordt gehonoreerd, maar dat wordt beseft dat juist door de realisatie van het hoogste het ‘lagere’ wordt gezuiverd. Je kunt wel als per-soon blijven strijden tegen egocentrici-teit en gebrek aan naastenliefde, maar dat is een moeizame onderneming. Het probleem wordt opgelost als er de realisatie is van het hoogste. De vervulling van het eerste gebod (Gods liefde) is niet voor niets het eerste en grote gebod. Dan is het tweede gebod van naastenliefde daaraan gelijk. Het is maar de vraag hoever de omgekeerde weg gaat. In het willen voldoen aan de geboden of dharma zit een ik-wil. Dan blijven er problemen. In elke situatie zal er dus het bewustzijn moeten zijn van de eigen situatie vanuit het besef van het hoogste: in hoeverre is er open-heid, in bewustzijn en in gevoel, in hoeverre is er non-dualiteit? Er zal een realisatie moeten zijn ‘Dat ben ik’. Dat gaat verder dan welk gebod, plicht of moraal dan ook. In de radicale herken-ning dat de non-dualiteit de natuurlijke staat is die altijd al aanwezig was en zal blijven, is het gebod van de open liefde vervuld, is men gevestigd in God/Brah-man. n

God.’ (1 Johannes 4.7-8). Gods liefde blijft dan in hem of haar, en hij/zij in God als liefde. Er zijn veel culturele verschillen tussen het hindoeïsme en het christendom, en er zijn veel teksten over het moeizame of zondige alledaag-se leven, maar in de essentie gaat het om hetzelfde.

Er zijn nog paar opmerkingen over het je terugtrekken uit het samenleven. Als je een besef hebt van Dat wat vooraf-gaat aan de wereld van de vormen en je vindt de realisatie ervan belangrijk, dan ligt het voor de hand dat je je daarop richt en niet op de ontelbare vormen van de zintuiglijk ervaren wereld. Voor de hoogste realisatie kan het ook waar-schijnlijk niet anders dat er zo’n fase is van losmaking en relativering van de alledaagse wereld. Dit is de fase van het je losmaken van de specifi eke hechtin-gen in de wereld, niet om je helemaal te bevrijden van de anderen, maar om vrij te worden voor de anderen. De terug-trekking betekent een overgave aan Iets dat de tegenstellingen en scheidingen overschrijdt en in zich opneemt. Dat is Openheid. Concreet is dit een overgave aan de situatie, omdat Openheid niet verschillend is van de situatie. Dus er is een overgave aan de situatie, aan de an-der in het werk, in de samenleving, op de hele aarde; er is overgave aan alles. Dan geef je jezelf uit handen; je blijft niet staan op een ik-standpunt, maar je bent ook het standpunt van de ander. Er is geen apart ‘ik’ meer, met een ik-belang. Je bent niets meer, je bent alles en iedereen.

Dr. Douwe Tiemersma is advaitaleraar (www.advaitacentrum.nl). Deze tekst bevat een deel van inleidingen gehouden op 27 oktober en 1 november 2006. Op 4 februari is het thema van De Lotusvijver: ‘Hoe te handelen in de advaita?’

meH

di j

iWa


In het leven van een mens is het ontwaken van Vairagya niet zonder risico. Een goed begrip van dit proces is belangrijk en vraagt over het algemeen goede begeleiding en ondersteuning van personen die dit proces zelf hebben doorgemaakt. Vairagya of onthechting is een belangrijke fase in het spirituele werk en komt in verschillende levens-fasen voor. Het is niet zo dat Vairagya in één keer ontstaat, het is een geleidelijk

proces dat zich stap voor stap verder kan verdiepen in het leven van een mens. Iedere levensfase heeft zijn eigen karakteristieken en problemen.

Het ontwaken van Vairagya, of de eerste aanzet daartoe, ontstaat niet zelden in de overgang van de jeugd naar de volwassen leeftijd. De jonge mens ziet de wereld om zich heen en de ledigheid van wat de wereld te bieden heeft. De


Steeds meer mensen zijn geïnteresseerd in spirituele ontwikkeling en

velen richten hun blik op de oosterse fi losofi eën zoals yoga en Vedanta.

De vele geschriften en leraren proberen de serieuze zoeker te richten

op de rijkdom en het geluk dat in de mens zelf aanwezig is, in plaats

van het geluk buiten je te zoeken. Deze neiging om het geluk buiten

jezelf te zoeken en het feit dat egoïstische motieven gevolgd worden,

worden gezien als de belangrijkste obstakels op de weg van menselijke

ontwikkeling. Kennis en spirituele disciplines helpen de zoeker om de

weg naar binnen te vinden en om in contact te komen met het geluk

dat in ieder mens aanwezig is. De spirituele ontwikkeling kent echter

ook nog een aantal andere minder makkelijke kanten. Veel geschriften,

zoals de Yoga Vasishtha, waarschuwen voor de ´duistere´ kant van dit

werk. Een belangrijk proces hierbij is de zgn. onthechting of Vairagya.


mensen jagen tijdelijke doelen na en men ziet geen verschil meer tussen het dierlijke en het menselijke gedrag. Het is alsof men het meest essentiële in het leven mist en weigert aan dit spel mee te doen. Deze vorm van zich af willen keren van de wereld heeft parallellen met Vairagya maar indien het uitslui-tend voortkomt uit een teleurstelling in de wereld kan deze impuls gemakkelijk overgaan in een vorm van depressie. Vairagya of ontkleuring vindt plaats doordat men verbinding heeft gekregen met een groter en zuiverder fundament in het leven. Hierdoor ontkleurt als het ware de wereld en dat wat de wereld te bieden heeft, zonder dat deze wereld wordt afgewezen of veroordeeld. Het is geen vorm van teleurstelling, maar het is een vorm van het vinden van iets dat veel waardevoller is en dat bekend staat als ‘de bron in jezelf’, het vinden van het innerlijke licht of het ontwaken van het innerlijke licht, het ontwaken van het Goddelijke en zo zijn er nog vele andere omschrijvingen.

Desalniettemin kan de eerste aanzet tot het ontwaken van Vairagya een vorm van teleurstelling zijn in hetgeen de wereld te bieden heeft. Deze vorm van teleurstelling bestaat er niet uit dat men niet zijn doel kan bereiken binnen dat wat de wereld te bieden heeft en daardoor teleurgesteld wordt, maar het is een ontwaken van kennis of inzicht. Deze kennis of dit inzicht dat vooraf gaat aan het vinden van het innerlijk licht is een teer en belangrijk proces en moet worden begeleid. Zodra dit proces op gang komt, kan men druppeltje voor druppeltje spirituele kennis aan-bieden en over het algemeen zal deze

gretig worden opgenomen en verteerd. Dit verteringsproces is erg belangrijk. De kennis mag niet te overvloedig en te rijk zijn, zij moet worden verteerd en een plaats krijgen in het dagelijkse leven. Op deze wijze zal er een natu-urlijke verschuiving ontstaan: aan de ene kant het loslaten van de zintuiglijke wereld en aan de andere kant het zich aandienen van het innerlijk licht.

De overgang van deze onthechting van de zintuiglijke wereld naar het ont-waken van het innerlijk licht kan voor de persoon die in dit proces verwikkeld zit een gevoel van ontreddering geven. Geduld, een rustige geest en spirituele disciplines zoals meditatie zijn daarbij erg belangrijk. We moeten ons re-aliseren dat dit proces een behoorlijke periode in beslag kan nemen en niet eenmalig is. Dergelijke periodes komen meerdere keren in het leven voor maar het is een feit dat dit de eerste keer over het algemeen als de meest duistere periode wordt ervaren. Als men een-maal weet dat dergelijke dingen plaats vinden, zal een volgende keer de herin-nering aan deze periode oprijzen en dit kan een hulpmiddel zijn om de periode goed te aanvaarden en te verwerken. De Vairagya kan dus twee kanten op-gaan: aan de ene kant kan men teleur-gesteld raken in de wereld en zich hier van afkeren en dan kan men gemakkeli-jk in een depressie terecht komen. Deze vorm van Vairagya is nagenoeg altijd gebaseerd op teleurstelling in dat wat de wereld te bieden heeft of in de eigen vermogens en als reactie een afwijzing van de wereld, terwijl het innerlijk licht niet voldoende ontwikkeld is of nog niet gevonden wordt.



De tweede vorm van Vairagya komt voort uit het vinden van het innerlijk licht dat als gevolg met zich meebrengt dat er ontkleuring plaats vindt van de wereld zonder dat die direct wordt afgewezen of wordt verworpen. Als deze vorm zich verder ontwikkeld en volwassener wordt, wordt de wereld als het ware geheel opgenomen in het grotere diepere licht en verplaatst men zijn fundament van de dingen die de wereld te bieden heeft zoals werk, gezin, kinderen, rijkdom etcetera, naar een innerlijk fundament dat altijd beschikbaar is. Deze vorm van Vairagya toont zich in verschillende levensfasen op verschillende manieren. Op jonge leeftijd kan dit aanleiding geven tot een zoektocht naar de spirituele betekenis

van het bestaan, op latere leeftijd kan dit betekenen dat men afscheid neemt van een aantal zaken die niet meer ter zake doen. Dat wat zijn functie heeft gehad, wordt losgelaten en men trekt zich innerlijk terug terwijl men de wereld mee naar binnen neemt, binnen dit innerlijk licht. Men begint op deze manier op een heel subtiel niveau een steun te worden en men trekt zich verder terug in de anonimiteit. Men laat zich steeds meer van binnenuit leiden en dit is een van de grootste genades die een mens in het leven kan over-komen: dat men van binnenuit leeft en de steun en leiding krijgt van dit innerlijk licht. Het ego neemt af en lost stapje voor stapje verder op. Dit is de uiteindelijke, werkelijke Vairagya. n

In de voetsporen van Mahatma Zuid-Afrika Tour

100 jaar geleden organiseerde Mahatma Gandhi de Satyagraha tocht tegen de Apartheid in Zuid-Afrika. Wij organiseren een tocht voor u naar Zuid-Afrika.

De plaatsen die worden bezocht zijn: 1. Durban, waar Mahatma Gandhi zijn Satyagraha en Ahimsa fi losofi e ontwikkelde. 2. Petermaritzburg, waar Gandhi uit de trein gegooid werd omdat hij niet blank was. 3. Hindu tempels in de Indiase delen van Durban. 4. Indiase markten en ‘shopping centres’. 5. Chatsworth en Phoenix, steden waar veel Indiërs wonen. (Indian Towns). 6. Indiase families en hun woonomgeving. 7. The Lions Park, vlakbij Petermaritzburg.

De tour is in mei 2007Bent u geïnteresseerd ?

Neem dan contact op met Drs. Sears Appalsamy.Adres: Meent 285 ● 4817 NV Breda ● Tel: 076-571 74 21

Van 26 tot en met 29 oktober j.l. vond in Delhi, India, de

International Arya Mahasammelan plaats. Deze Mahasammelan

met als hoofdthema’s vrede, broederschap en harmonie, werd

bezocht door delegaties uit eenentwintig landen van vijf

continenten. De Nederlandse delegatie, waartoe ikzelf behoorde,

was zeer te spreken over de organisatie van deze grootse

conferentie, die onderdeel is van de Veda Sammelan ‘Vedas and

Maharishi Dayanand Saraswati’.


Zoals wij weten heeft Maharishi Daya-nand de Arya Samaj of de Satya Sanatan Vaidik Dharma opgericht in 1875 te Bombay. Met deze oprichting heeft de sociaal-religieuze hervormer geen nieuwe religie tot stand gebracht, maar een ‘Back to the Vedas’-boodschap afge-kondigd. Zijn boodschap bekrachtigde hij door in 1881 de Satyarth Prakash te publiceren, waarin hij de Vedische leer vervatte.

In tien grondbeginselen geeft Swamiji weer hoe de mens dient te leven. Het voornaamste doel van de Arya Samaj geeft de missie van Swamiji’s leven weer, n.l. ‘Het welzijn der wereld, d.w.z.: de bevordering van de lichame-lijke, geestelijke en sociale belangen van de mens’. Uitgaande van deze grondbeginselen en de persoonlijke

strijd die hij voerde voor de mens-heid, kan geconcludeerd worden hoe Maharishi Dayanand Saraswati gewild zou hebben dat men in de hedendaagse samenleving met elkaar omging.

Mijns inziens gaat het om drie hoofdas-pecten van de samenleving die Swami Dayanand vandaag de dag graag zou zien bij de mens, n.l. respect, com-municatie en bhakti ofwel onvoor-waardelijk vertrouwen in goddelijke gunst. Door de aanwezigheid van deze hoofdaspecten of componenten ontstaat een compleet geheel waardoor de doe-len van de Arya Samaj kunnen worden gerealiseerd. Uit deze drie hoofdas-pecten die in wisselwerking staan met elkaar, vloeien subaspecten voort, zoals waarheid en eerlijkheid, naastenliefde en de liefde voor God, verdraagzaam-

‘Terug naar de Veda’s’ is de boodschap

Sjam

a g

ajad

in


heid, geweldloosheid en rechtvaardigheid. Met de Satyarth Prakash zegt Swamiji daarom ook van-daag de dag tegen ons: ‘Manur bhawah’ (wordt mens) en ‘Krinvanto vishvam aryam’ (creëer een nobele we-reld).

Respect staat bij iedere mens hoog in het vaan-del. Wij willen allemaal met respect behandeld worden. Wijsheid hierbij is: geef respect en je zult het ook krijgen. Dat is wat Swami Dayanand ons vandaag de dag ook zou vertellen. Door het hebben en tonen van respect voor een ander ontstaat ook naastenliefde. Daarmee hangt samen verdraagzaamheid, ge-weldloosheid en rechtvaardigheid. In de hedendaagse samenleving, we-reldwijd bekeken, is er meer dan ooit tevoren behoefte aan deze aspecten:

* Als we denken aan de multicul-turaliteit in Nederland, dan is verdraag-zaamheid zeer geboden. Leef en laat leven, zeg ik dan. Swamiji zegt in een grondbeginsel: ‘Niemand zal tevreden zijn met eigen welzijn, maar ieder be-schouwt zijn eigen welzijn als onderge-schikt aan dat van allen’. Hiermee gaat Swamiji veel verder dan enkel verdraag-zaamheid. Gemeenschappelijk belang staat dus boven persoonlijk belang. Daar wij allemaal deel uitmaken van de gemeenschap, moeten wij de gemeen-schap dienen. Dit resulteert uiteindelijk in persoonlijk geluk.

* Wereldwijd probeert men zich tegenwoor-dig te wapenen tegen het opkomende geweld van terrorisme. Men vreest voor fundamen-tele vernietiging door volkeren op de wereld die alles behalve res-pect tonen voor hun naasten.

* Als we het hebben over respectvoor de ander, dan hebben we het ook over rechtvaardigheid. Een ieder verdient het

met recht behandeld te worden. Swami Dayanand vocht tegen sociale on-deugden zoals het kinderhuwelijk, het erfelijke kaste-systeem, de gedwongen weduwestaat, het parda-systeem, de lage positie van de vrouw, etc. Deze on-deugden komen helaas nog steeds voor in de wereld. Een grondbeginsel zegt dan ook: ‘Alle daden dienen deugdzaam te zijn, dat wil zeggen zij moeten ge-steld worden na overweging van hunne toelaatbaarheid of slechtheid’. Heden ten dage zou Maharishi Dayanand elke ariër opdragen alles wat in zijn vermo-gen ligt in het werk te stellen om deze ondeugden uit te roeien. In een land waar deze ondeugden voorkomen, zal men er niet in slagen de nodige ontwik-kelingen door te voeren. Rechtvaardig-heid is daar ver te zoeken.

Swamiji zou willen dat wij in de he-dendaagse samenleving in voldoende mate open en eerlijk met elkaar com-municeren. Als de condities voor een

Lotusvijver.nl is onlineOp deze website van OHM kunt u terecht vooe alle informatie over onze spirituele radio- en televisie programma’s.Daarnaast kunt u onze uitgebreide mediatheek (tekst, beeld en geluid) raadplegen. Ook bieden wij u hier de gelegenheid zelf uw ervaringen in te sturen in ‘mijn verhaal’ en uw visie te geven in ‘het gesprek’.Wij verwelkomen u graag op www.lotusvijver.nl

Bezoek ook eens Ruimzien, de gezamenlijke website van de kleine levensbeschouwe-lijke omroepen.(www.ruimzien.nl)


goede communicatie aanwezig zijn, zal de waarheid meer kans maken en zegevieren. Problemen, misverstanden en andere ingewikkeldheden zullen dan achterwege blijven. Van mens tot mens moet er daarom goed gecommuniceerd worden. Niet alleen als volwassenen onder elkaar, maar ook volwassenen met kinderen, waardoor kinderen dat ook zullen overnemen en onder elkaar hetzelfde zullen doen. In een open communicatiekring ontstaat de gelegen-heid voor kennisoverdracht, dus ook voor de ware kennis uit de Veda’s.

Bhakti, het onvoorwaardelijke vertrou-wen in goddelijke gunst, is een van de aspecten die vandaag de dag ook noodzakelijk zouden worden geacht door Swami Dayanand. De grootsheid van bhakti heeft hijzelf onderwezen en hij zou willen dat elke ariër dat ook deed. Ware toewijding aan God kan worden gerealiseerd door middel van vertrouwen, meditatie en bidden. Swa-miji had het innerlijke gevoel dat God in hem aanwezig was. Over dit gevoel kan een ieder meepraten die bhakti in zijn leven kent. Zelf voel ik mij onder het bidden één met Hem. Bij het bid-

den heb ik het vertrouwen dat Hij naar mij luistert en mij helpt. Met veel liefde voor Hem noem ik mezelf ‘Zijn dochter’ en voel ik mij door Hem gesterkt. Bij het reciteren van mantra’s en het zingen van bhajans ben ik mij continu bewust van Zijn aanwezigheid in mij. Mahari-shi Dayanand zou gewild hebben dat een ieder God in zichzelf zou voelen. Dat een ieder Zijn liefde zou ervaren, opdat men in staat is ook zijn naasten lief te hebben. Dat is bevorderlijk voor de realisatie van zowel het hoofddoel als de negen andere onderdelen van de grondbeginselen der Arya Samaj.

Respect voor elkaar, een goede en open communicatie en de aanwezigheid van bhakti zijn dus de randvoorwaarden voor een goede omgang met elkaar als mens, maar ook met alles wat er leeft of niet leeft. Als aan alle voorwaarden wordt voldaan, zullen wij volgens Maharishi Dayanand Saraswati en de Vedische leer gelukkig met elkaar kun-nen leven op de wereld. n

Op zondag 11 februari 2007 zendt OHM-televisie

een programma uit over genoemd congres in New

Delhi.


De tweede Niyama van Patanjali is Sam-tosha, ook wel geschreven als Santosha. Santosha betekent tevredenheid. Wie het woord uit elkaar haalt, zal zien dat er het woord VREDE in zit. Patanjali vraagt de student tevredenheid te oefe-nen, want één ding is zeker: tevreden ben je niet zomaar vanzelf. Het moet bewust worden beoefend, getraind wor-den zou je kunnen zeggen. Als je naar een baby kijkt dan weet je dat er sprake van tevredenheid is als er een voldaan gevoel is ontstaan. Een tevreden gevoel is een voldaan gevoel. Een voldaan gevoel ontstaat nadat er aan een be-

hoefte is voldaan. Dan ben je tevreden, eerder niet. Een hart is pas tevreden, voldaan, als er liefde is. Liefde is de behoefte van het hart. Is aan die liefde niet voldaan, dan is er een onvoldaan, een ontevreden gevoel.Kijken we naar de ‘mind’, dan zien we dat daarin zich vele behoeften afspelen. De ene wens is nog niet vervuld of er dient zich alweer een andere aan. Er is zelden een moment van rust en voldaanheid. De oefening in tevredenheid heeft ten doel deze wensen te overstijgen, en daar-mee ‘de mind’ terug te brengen naar de oorsprong, het centrum, het hart, om

Broodjes met tevredenheid

ajãt

ã St

am

Bij mij thuis – een groot gezin – ging het vroeger zo dat we na

de zoveelste boterham belegd met pasta of pindakaas werden

getest of we echt nog eten nodig hadden of alleen maar aten

omdat het zo lekker was. Dan mochten we een boterham-met-

tevredenheid, wat hetzelfde betekende als een droge boterham.

We moesten dan even tevreden zijn met alleen het hoognodige:

het brood. Zonder het lekkere: de pindakaas. Meestal was de

honger dan ineens over en hadden we wel genoeg gegeten.

Dat was dan ook precies de bedoeling. Een oude beproefde

opvoedkundige truc, die wat in onmin is geraakt. Wellicht zat

er toch een betekenis achter?


op die manier terug te keren naar de werkelijke voldaanheid.

Als we aan tevredenheid denken, dan associëren we dit altijd met iets, met ie-mand, met een situatie, met noem maar op. Tevredenheid is normaal gesproken gekoppeld aan iets. Als we buiten in het zonnetje op een terrasje zitten met een drankje en wat lekkers erbij, dan zijn velen tevreden. ‘Het leven is zo gek nog niet’, hoor je dan. Het weer, de situatie, is naar onze wens, we voelen ons voldaan, we zijn tevreden. Zeker als er ook nog een prettig iemand bij ons zit, die zich niet storend gedraagt. Iemand waar we dus tevreden over kun-nen zijn. ‘Was de wereld maar altijd zo’, verzuchten we dan. ‘Ging dit maar nooit voorbij...’. Maar het gaat voorbij, dat is zo zeker als wat. En wanneer het dan voorbij is, is er weer ontevredenheid. Dat uiterlijke zaken geen tevre-denheid kunnen brengen, zeker geen blijvende, zien we aan voorbeelden van mensen die alles bezitten en toch nog ontevreden zijn.

Er is aan alle wensen voldaan, maar nog steeds is er die onvoldaanheid, die we ontevredenheid noemen. De Tevre-denheid, Santosh, waar Patanjali over spreekt is bedoeld om dit fenomeen te transformeren, te overstijgen.De vraag is nu, bij de beoefening van Santosha of je ook tevreden kunt zijn zonder. Zonder dat het weer meezit, zonder iets, iemand, wat het ook is. Kun je ook tevreden zijn als je failliet gaat?Kun je ook tevreden zijn als je pijn hebt? Kun je ook tevreden zijn als je ziek bent?Kun je ook tevreden zijn als je je

geliefde verliest, je kind verliest? Kan je tevreden zijn als je wensen

niet in vervulling gaan? Daar ligt onze oefe-

ning, zegt Patanjali. Tevreden worden,

tevreden zijn, met of zonder de uiterlijke omstandigheden, die mee of tegen zitten. Dat vraagt

een behoorlijke discipline. Maar wie

haar serieus beoefent zal merken dat er een enorme kracht in ligt verborgen. Wie dit beoefent

verwerft het Hoogste Geluk, staat er in de

sutras.

Bij het beoefenen van tevredenheid

komt het vooral aan op de houding die

we aannemen ten aanzien van situaties, personen, pijnen, omstandigheden,


enzovoort. Een voorbeeld moge dit ver-duidelijken. Stel, er blaast een keiharde gure wind. Dat is niet aangenaam. Pijnlijk zou je misschien kunnen zeg-gen. Twee personen staan in die wind. De één wordt vreselijk onrustig en zegt: ‘Wat vreselijk zeg, die ellendige wind altijd, houdt het nu nooit eens op?’ Die persoon heeft er héél veel last van en moppert en klaagt, is ontevreden. De ander echter zegt: ‘Er waait een gure ijskoude wind. Nee, prettig is het niet, maar wat valt er aan te doen? Het is zo.’ Die persoon accepteert de onaan-gename situatie en is rustig van binnen. De eerste persoon heeft extra veel pijn in de onaangename situatie. De tweede accepteert het gegeven en het vreemde mechanisme vindt dan plaats dat de ervaring van pijn dan verdwijnt. Dat is Santosha, tevredenheid. De onrust is weg, terwijl de situatie gelijk is.

Het komt dus aan op onze houding ten aanzien van de buitenwereld. Die houding kun je bewust veranderen, zegt Patanjali. Je kunt bewust stoppen met je te beklagen over van alles en iedereen. In de plaats daarvan kan je oefenen in het aanvaarden van situaties zoals ze zijn. Natuurlijk kunnen we proberen om een situatie die niet bevalt te veranderen. Maar soms kan dit niet en dan is het goed om niet te blijven treuren, maar Santosha te beoefenen. De wereld van Maya is zoals ze is. Wie daar teveel verwachtingen van heeft, loopt de kans altijd ontevreden te zijn. En dat niet alleen: hij heeft ook altijd onrust en/of pijn. Als we moeten wer-ken terwijl het regent klagen we over het klimaat, maar zodra de zon schijnt klagen we over het feit dat we niet vrij

zijn. Als de echtgenoot een brave huis-vader is, is hij saai, maar is hij avon-tuurlijker, dan heeft hij weer geen tijd. Deze ‘het-is-nooit-goed-houding’ komt voort uit verwachtingen naar buiten toe en de teleurstelling die daar onvermij-delijk op volgt. Voldoening kan op die manier moeilijk ontstaan. De beoefe-ning van Santosha betekent juist om alles te aanvaarden zoals het gebeurt en de verwachtingen los te laten. Aan-vaarding schenkt rust en tevredenheid. Santosha geeft een werkelijk geluks-gevoel van binnenuit. Wie deze vorm van tevredenheid beoefent zal merken dat de mind rustig wordt, vredig wordt. De beoefening van tevredenheid geeft vrede, een vrede in het hart. Het hart is de plek van liefde, de plek ook van de transformatie. Het hart is niet voldaan zolang er niet dit éénzijn in liefde is.

De beoefening van tevredenheid onder alle omstandigheden, ongeacht situa-ties, is met andere woorden een weg naar liefde, een weg naar het hart, een weg naar éénwording, een weg naar héélwording. Pas als de minnaar één is geworden met de geliefde is er een voldaanheid. Pas als het hoofd zich overgeeft aan het hart volgt er een éénwording. De werkelijke alchemie, de werkelijke transformatie kan op gang komen als hart en hoofd, allebei tevreden zijn. Misschien als eer-ste stap, maar nu bewust, helpt het eten van broodjes-met-tevredenheid. n

Ajãtã Stam is auteur van het boek YAMA en

NIYAMA. Zie: www.levens-school.nl


De erfenis van het verlies is een magnifiek boek, dat het kleine leven van enkele personages aangrijpt voor grotere ge-dachten over het mensen-leven, die op hun beurt een doos van gedachten open-doen bij de lezer. Kiran De-sai, die in India is geboren en heeft gestudeerd in Engeland en de VS, situeert haar boek in een dorpje in de Indiase staat Sikkim, waar een opstand van lokale Gurkha’s uitbreekt (‘dat alles-of-niets-gedoe’), en in New York, terwijl er ook een uitstapje wordt gemaakt naar koloniaal Engeland. Het boek kent meerdere hoofdpersonen, waardoor de lezer zelf kan kiezen met wie hij zich het meest identificeert.

Voor mij is de meest intrigerende hoofdpersoon Biju, de zoon van de kok van de rechter, die naar Amerika reist en daar illegaal achterblijft om te werken en te hopen op een permanente verblijfsvergunning. Biju is interessant omdat in zijn persoon het trieste leven beschreven wordt van zoveel illegalen in het westen, ‘de schaduwklasse die altijd in beweging moet zijn’ om niet

gesnapt te worden door de autori-teiten. Economische migratie kent een lange traditie in de minder ontwikkelde delen van India, waarvan de Suri-naamse Hindoestanen natuurlijk een voorbeeld zijn.’Het feit je familie achter te laten om te werken had hen meerdere generaties lang veroordeeld hun hart altijd

De erfenis van het verlies

Wie

riS

H r

amSo

ekH

Tot driemaal toe was Anita Desai genomineerd voor de

belangrijkste literatuurprijs van het Verenigd Koninkrijk, maar

ze won deze prijs niet. Haar pas 35-jarige dochter Kiran was

gelukkiger: haar eerste nominatie leidde gelijk tot toekenning van

de Man Booker Prize 2006.


elders te hebben, altijd met hun gedachten bij mensen elders te zijn. Ze konden nooit een enkel leven per keer leiden’. Na het verkrijgen van het zo begeerde Ame-rikaanse visum blijkt New York niet bepaald het gehoopte paradijs.

Biju voegt zich bij een wisselende bevolking van mannen, die in kelders bedden bij de stoppenkast, achter de boiler, in ploegen delen, terwijl de ratten om hen heen kruipen. Het beeld van een rijke New Yorkse bovenwereld en de niet zichtbare onderwereld van illegale werkers komt mooi tot uiting in de typering van Biju als kok: ‘Biju in de Baby Bistro. Boven was het restaurant Frans, maar beneden in de keuken was het Mexicaans en Indiaas… Biju in Le Colo-nial voor de authentieke ervaring. Boven rijk koloniaals en beneden arm inheems. Colombiaans, Tunesisch, Ecuadoriaans, Gambiaans’. Biju vindt het moeilijk om als hindoe rundvlees te koken, maar troost zich met de gedachte dat als een koe niet Indiaas is zij ook niet heilig is. Als hij eten op de fiets bezorgt: ‘Biju stopte onder zijn hemd een laag kran-ten… Maar zelfs dat leek niet te helpen en eenmaal op zijn fiets huilde hij van de kou en zijn tranen boorden een dieper gelegen verdrietader aan’. Als hij toch geen rundvlees meer wil koken komt hij terecht in het Gandhi Café. Maar een Indiase baas betekent niet meer barmhartigheid, te meer daar Harish Harry was geworden, Gaurish Gary, Dhansukh Danny en Jayant Jay. Op zoek naar een schijnhuwelijk probeert Biju naar Amerikaanse vrouwen te lachen, maar deze kijken niet eens naar de ielige Indiër in sjofele kledij. Steeds vaker vraagt Biju zich af wat hij toch

in Amerika doet. Als hij terug naar India wil, wordt hij gewaarschuwd: ‘Op het moment dat je aankomt ga je alweer bedenken hoe je er in godsnaam weer uit komt’. Maar het leven van een illegaal is voor hem moeilijk vol te houden. Het gebrek aan integratie is treffend in het

Kiran Desai


volgende citaat: ‘In de spiegel van deze wc begroette Biju zichzelf. Hier stond hij dan, op weg naar huis, wist niet wie de Amerikaanse president was, wat de naam van de rivier was, langs de oever waarvan hij geslenterd had, had zelfs nooit gehoord van de toeristische bezienswaardigheden- geen Vrijheidsbeeld, Macy’s, Little Italy…’

Mij treft het personage van Biju waarschijnlijk omdat er om ons heen ook Biju’s wonen, die we niet willen zien omdat dat ons een ongemakke-lijk gevoel geeft. Illegale Afrikanen die reclamefolders rondbrengen, illegale Indiërs en Chinezen in restaurants, illegale Indiërs die in nieuwbouw-wijken voor een schijntje werken voor aannemers. Uitgebuite stakkers zonder alternatief, die ‘die krachtige mengeling van diepgaand medeleven en diepgevoelde afkeer’ oproepen. Zou het volgende citaat van Desai ook niet op ons in Nederland kunnen slaan: ‘Terwijl ze thuiszaten met niets omhanden zagen ze tot welke perversiteiten het hart in staat is, en ontdekten dat, geconfronteerd met de stank van onvoorstelbaar kwaad, een menselijk wezen toch in staat was zich te vervelen, te gapen, in beslag genomen kon worden door het vraagstuk van een missende sok, door ergernissen met de buren…’.

Een ander boeiende hoofdpersoon is de gepensioneerde rechter Jemubhai Patel. In koloniaal India werd ook hij opge-voed om later voor de familie geld en trots te vergaren. ‘Meteen werd de doch-ters alles ontzegd om er zeker van te zijn dat hij van alles het beste kreeg, van liefde tot en met voedsel’. Er werd met moeite geld bijeen gebracht om het mogelijk te maken, dat Jemubhai met een beurs

naar Engeland gaat om te studeren. Maar Jemubhai heeft het hier erg moei-lijk. ‘Dagenland werd hij door niemand aangesproken, zijn keel raakte verstopt van onuitgesproken woorden, zijn hoofd en hart raakten pijnlijk afgestompt..’. ‘Op straat scholden ze hem uit, bekogelden hem met stenen, jouwden hem na, trokken gezichten naar hem. Hoe vreemd: hij was bang geweest voor kinderen, voor mensen die half zo groot waren als hij…’. ‘Hij waste zich als een bezetene, uit angst dat men hem vond stinken’. ‘De eenzaamheid werd een gewoonte, de gewoonte maakte zich meester van de man en verdrukte hem tot schim’. Terug in India werkt Jemu-bhai ‘met een door haat gevoede toewij-ding aan het Engels-zijn’ en kijkt neer op de Indiërs om hem heen. Alsof zijn ontberingen in Engeland niet voor niets mochten zijn, sluit hij zich steeds meer af voor de gevoelens van andere men-sen. ‘In dit leven, herinnerde hij zich weer, moest je niet nadenken als je ongeschonden wilde blijven, anders zouden schuldbesef en medeleven je alles ontnemen, zelfs jezelf aan jezelf’. En eenmaal op dit pad, kan hij niet meer terug zonder de zin van zijn leven op het spel te zetten: ‘Hij kon de leugens niet ongedaan maken, want dan zou het verleden in elkaar storten, en daarmee het heden…’. Zijn menselijke verwording blijkt als hij zijn hond belangrijker vindt dan mensen.

Sai groeit op in het huis van haar grootvader de rechter in Sikkim met alleen hem en de kok in de directe omgeving. Ze beseft al gauw: ‘Ze moest alles op alles zetten om zichzelf naar de toekomst te duwen, anders zou ze voor al-tijd vastzitten op een plek waarvan de tijd al verstreken was’. Als de 17-jarige Sai


student Gyan ontmoet, wordt ze ‘ziek van begeerte om begeerd te worden’. Desai slaagt erin om liefdesscènes fris te houden zonder clichés. ‘Ze dacht aan haar gezicht in zijn hals, armen en benen met elkaar verstrengeld, buiken, vingers, overal, overal, zodat ze soms wanneer ze hem kuste, ontdekte dat ze zichzelf kuste’. ‘Romantisch besloot ze dat liefde ongetwij-feld zetelde in de kloof tussen verlangen en vervulling, in het gemis, niet in de voldoe-ning. Liefde was de pijn, de verwachting, de achterlating, alles eromheen behalve de emotie zelf’. Terwijl Sai opgebracht is door christelijke nonnen en samen-woont met een grootvader met Engelse manieren, komt Gyan uit een armoedig gezin en deze welstandskloof leidt tot een ‘onelegante val vanaf het strakgespan-nen koord der verblindende liefde’. Zij is vol afkeer van zijn extroverte gedrag, zijn vingers in de daal, zijn geslurp en zijn gesmak. En hij verwijt haar een Engelse snob te zijn: ‘Ze kon niet eens met haar handen eten. Kon niet gehurkt op de bus wachten. Bezocht alleen maar tempels uit interesse voor de architectuur. Kauwde nooit op een paan en had zelfs de meeste lekkernijen uit de mithai-winkel niet geprobeerd, want daar ging ze zo van boeren’.

En dan zijn er nog meer personen in het boek, die tot leven komen, omdat Desai ons een blik gunt in hun denkwe-reld. In het leven van die mensen wor-den verschillende thema’s vervlochten. Een opvallend thema, meestal taboe in literatuur, is de christenheid in India. Op verschillende plaatsen in het boek is er nauwelijks verholen kritiek. Zo wordt het onderwijs gegeven door de nonnen getypeerd als: ‘Cake was lekker-

der dan laddoos, vork mes lepel beter dan handen, Christus’ bloed drinken en zijn lichaam eten in de vorm van een ouwel was beschaafder dan een fallisch symbool versieren met een slinger van gouds-bloemen. Engels was beter dan Hindi’. Missionarissen komen er niet best van af: ‘De kerken waren donker; in tijden van gevaar vertrokken de missionarissen altijd om thuis chocoladekoekjes te eten en geld in te zamelen, totdat het vredig genoeg was om weer te voorschijn te komen en ze een nieuwe en versterkte aanval konden doen op een verzwakte en wanhopige bevolking’. Gyan verwijt Sai tijdens een ruzie: ‘En waarom vieren jullie Kerstmis? Jullie zijn hindoe en jullie vieren toch ook geen Id of de geboortedag van goeroe Nanak…Jul-lie zijn net slaven, dat is het, jullie lopen achter het westen aan en zetten jezelf voor gek…Weet je, de mensen die jij na-aapt, die willen niets van jou weten’.

De erfenis van het verlies gaat in essentie om mensen, die land, cultuur, verwan-ten of geliefden achter zich laten om later te ontdekken, dat dit verlies als erfenis diepe sporen in de ziel achter-laat. Kiran Desai’s kernboodschap is het belang van het koesteren van sociale banden, waartoe soms niet meer nodig is dan het uitsteken van je hand. n

Mocht u belangstelling hebben om mee te doen aan

een leesclubje Hindoestaanse literatuur, mail dan

[email protected]


Van der Kroon: ‘We kunnen hierbij een onderscheid maken tussen moderne en authentieke Ayurveda. De moderne Ayurveda heeft een regulier medische benadering, dat wil zeggen dat er bij ziekte in het boek met medicijnen wordt ge-keken en vervolgens wordt er een medicijn voorge-schreven. De authentieke Ayurveda kijkt naar de oorzaak van de ziekte, gaat hiervoor terug naar de basis, iemands energiestromen en de gedachten die daarachter zitten, en van daaruit wordt

het praktisch gemaakt.Grappig genoeg wordt in India sinds de onafhan-kelijkheid de moderne Ayurveda toegepast. De regering heeft daar een groot aandeel in gehad. In India worden studen-ten tegenwoordig zo snel mogelijk klaargestoomd als Ayurvedisch arts. Terwijl we in het westen nu veel meer bezig zijn met: waarom zijn we ziek?

Wat is de oorzaak? Wat is Ayurveda op dieper niveau? Als mensen op deze vragen antwoorden proberen te vinden

Bewustzijn als de basis van Ayurveda

man

on V

an d

ijk

Ayurveda is een gezondheidssysteem dat zich richt op de totale mens en

zegt: ware gezondheid is eenheid tussen lichaam, geest en ziel, waarbij

de ziel is geworteld in puur bewustzijn. Willen we gezond zijn dan

zullen we dus aandacht moeten besteden aan het innerlijk. Binnen de

Ayurveda bestaat echter de neiging om bij een behandeling alleen op

het fysieke lichaam te concentreren, aldus de Amerikaanse arts Hari

Sharma, die in zijn Indiase roots is gedoken en zo in de Ayurveda

terechtkwam. Hoe is deze tendens ontstaan? Ik vroeg het aan Coen van

der Kroon, docent en leider van de Academy of Ayurvedic Studies in

Amsterdam. Hij woonde eind september een conferentie bij in New York

waar Dr. Hari Sharma een lezing hield over dit onderwerp.


in India, komen ze teleurgesteld terug. De authentieke Ayurvedische artsen zijn daar dun gezaaid.’

Er zijn twee belangrijke innerlijke aspec-ten, zegt Hari Sharma die we in de beoe-fening van Ayurveda niet zouden moeten negeren: bewustzijn en de levenskracht, prana. Hij reikt twee methoden aan om aan deze innerlijke aspecten te werken: meditatie is daar een van. Waarom medi-tatie?

‘Meditatie brengt ons in contact met onze grote dimensies van bewustzijn. Bewustzijn wordt vaak in het denken geplaatst. Maar bewustzijn is veel gro-ter. Tijdens meditatie word je bewust van de ruimte tussen de gedachten. In diepe slaap verkeer je in die ruimte, maar ben je je er niet bewust van. Je bent verbonden met alles wat er in het universum gebeurt, met alle informatie die er is. De kosmische intelligentie bevindt zich door het hele universum heen. Je kunt hier toegang tot krijgen door middel van meditatie. Tijdens me-ditatie vergroot je de ruimtes tussen je gedachten en dit maakt het makkelijker om jezelf aan de universele intelligentie te koppelen.’

Het verruimen van bewustzijn is nodig in de gezondheidszorg, vindt Hari Sharma, want we kunnen dan toegang krijgen tot meer informatiestromen en deze informa-tie gebruiken voor genezing. Hij zegt ook dat we onze geest zouden moeten vestigen in het pure bewustzijn, en niet in het intel-lect. Dan werken we diep vanbinnen uit.

Dit is niet iets wat van de een op de an-dere dag gebeurt. Je moet hiervoor ka-

nalen openstellen. Dit kun je leren; het is een onderdeel van genezing. Je kunt dit bijvoorbeeld met meditatie doen door aandacht te geven aan de stilte, de ruimte tussen de gedachten. Meditatie wordt vaak als iets esoterisch gezien, maar het is eigenlijk heel praktisch. Juist de heelmeesters zouden dit heel diep moeten beoefenen. Je kunt men-sen namelijk alleen zo ver helpen als je zelf bent. Mijn leraar bijvoorbeeld, Dr. Vasant Lad, wanneer hij kruiden voorschreef had hij aan een kleinere dosis genoeg, dan wanneer wij – zijn studenten – het voorschreven bij een soortgelijke kwaal. Hij bereikt hetzelfde effect met een kleinere dosis kruiden omdat zijn eigen spirituele verdieping ervoor zorgt dat er meer gebeurt. Hij draagt prana over, via het medicijn dat hij heeft bereid en via het contact met de patiënt. Een diepe laag van geluk bereiken, is de diepere opdracht van je werk.’

De tweede methode die Hari Sharma aanreikt om aan het innerlijk te werken is pranayama, het leren reguleren van je levenskracht, waaronder je ademhaling. Wat doet pranayama?


‘Als je je levenskracht bewust kunt reguleren, kun je deze sturen naar waar het nodig is. Mensen komen in blok-kades terecht. Onze gedachten kunnen blokkades in de energiestromen ver-oorzaken. Deze blokkades kun je weer vrijmaken met pranayama.’

Dr. Hari Sharma haalt tijdens zijn lezing de kwantumfysica aan. Hij maakt een vergelijking tussen deze nieuwe weten-schap en wat er in de Veda’s te vinden is over het universum. De kwantumfysica heeft veel vooruitgang geboekt, zegt hij. Ze ontdekken steeds meer van wat er in de Veda’s staat.

‘In de Veda’s vind je de wetenschaps-filosofie van het bestaan van het universum. De moderne bevindingen zoals veldtheorie en kwantumfysica sluiten hier perfect op aan. Binnen de kwantumfysica zijn ze bijvoorbeeld tot de bevinding gekomen dat deeltjes ver-anderen als iemand ze waarneemt. Dit zien we ook terug in de Veda’s. Wij ne-men de vijf elementen waar, maar deze elementen zijn er alleen bij de gratie van de vijf zintuiglijke waarnemingen. De oren nemen ether waar, de huid lucht, de ogen vuur, de mond proeft het water en de neus ruikt de aarde. De staat van onze zintuigen bepaalt hoe we de elementen waarnemen.’

Dr. Hari Sharma laat in zijn lezing vele overeenkomsten zien tussen de kwan-tumfysica en de Veda’s. Gebruik jij de kwantumfysica in je beroepsopleiding tot Ayurvedisch therapeut?

‘De film What the bleep do we know?! en de opvolger van deze film zijn

tegenwoordig verplichte kost voor mijn studenten. Door de kwantumfysica is er nu een heel concrete link met de wetenschappelijk filosofische kant van Ayurveda en die wordt zo toegankelij-ker. Ook al behandel je iemand alleen voor verkoudheid, met deze kennis krijgt de behandeling een diepere laag.’

Dr. Hari Sharma pleit ervoor het innerlijke aspect van de mens niet te negeren binnen de Ayurveda. Toch, zegt hij, moet je niet alleen van binnenuit werken, ook van buitenaf, als je gezond wilt zijn.

‘Een van mijn studenten stelde laatst deze vraag: “De Vedanta richt zich niet op het lichaam. Waarom zouden we dan aandacht besteden aan voeding?” Vanuit de visie van Vedanta – je bent bewustzijn – lijkt het lichaam niet belangrijk. Maar als je het omdraait is het wel heel belangrijk. Voeding is verdicht bewustzijn en kan satvisch, tamasisch en rajasisch zijn. Dit werkt in op het bewustzijn van de celkern die het voedsel opneemt. Het is van twee kanten te benaderen en het is dus al-lebei belangrijk. n

Hari Sharma schreef onder andere het boek Awa-

kening Nature’s Healing Intelligence (Lotus Press)

Meer informatie over de Academy of Ayurvedic

Studies: www.ayurvedicstudies.nl


Het aantal echtscheidingen is bijzonder hoog te noemen. Daarbij rekenen we nog niet eens de scheidingen tus-sen partners die niet gehuwd waren en die vaak net zo frustrerend zijn als echtscheidingen. Kortom, ‘schei-den doet lijden’ is een waarheid die aan menigeen uit de eigen ervaring bekend is. Nu zouden we bladzijden vol kunnen schrijven over hoe je een scheiding zo goed mogelijk zou kunnen regelen, maar daar zijn tegenwoordig goede scheidingsbemiddelaars voor en bovendien willen we het hier liever hebben over de mogelijkheid hoe je de kwaliteit van je relatie kunt verhogen. Een relatie waarin de partners elkaar echt begrijpen is vaak de beste garantie voor een lang samenzijn.

Volgens de Ayurveda wordt ieder mens beïnvloed door bepaalde krachten die ons bekend staan als de aarde-, water-, vuur-, lucht- en sfeerkrachten. Hun unieke combinatie vormt uiteindelijk jouw type. Als we het sterk vereenvou-

digd zouden benaderen dan kunnen we zeggen dat er globaal drie typen te onderscheiden zijn: die van de lucht- en sfeerkrachten die we vata noemen, die van de vuurkrachten die we pitta noemen en die van de aarde- en water-krachten die we kapha noemen. Naast allerlei kwaliteiten die ieder type bezit bestaan er ook allerlei hebbelijkheden en minder leuke gedragskenmerken, die steeds met de aard van het type sa-menhangen. De goede kwaliteiten gaan we hier niet teveel benadrukken want dan komen we niet aan het probleem. Het zijn juist de minder goede kenmer-ken waar we naar moeten kijken, want dat nodigt ons juist uit om elkaar beter te begrijpen. We gaan enkele voorbeel-den bespreken: iemand met een hoog vata-gehalte valt met zijn gedrag vaak op met vaagheden en innerlijke onrust. Een hoge vata brengt angsten en onze-kerheden met zich mee en als dat door de partner niet begrepen wordt, leidt dat onherroepelijk tot veel ellende. Een overmatige pitta in de mens brengt juist

Ayurveda en relatiesr

obe

rt S

Wam

i per

Sau

d

Zoals bekend leert de Ayurveda ons dat wij allen een uniek type

vormen, met kwetsbare en sterke kanten, met gevoeligheden en

ongevoeligheden en ga zo maar door. Maar als je nou ook het type van

je partner zou weten, zou dat je relatie dan kunnen verbeteren? Laten

we eens kijken hoe een beter inzicht in elkaar heilzaam kan zijn voor je

relatie.


veel agressie met zich mee, ongeduld en gelijkhebberigheid. Terwijl een overmaat aan kapha juist traagheid met zich meebrengt, onverschilligheid en veel zelfmedelijden. Als beide partners van hetzelfde type zijn en de relatie problematisch wordt, dan zal het erg moeilijk worden begrip te krijgen voor de ander. Dat komt omdat bijvoor-beeld het type met een hoge vata dan zelf net zo’n chaotisch innerlijk heeft als de partner. Partners die samen een hoog pitta-gehalte hebben vliegen elkaar al gauw in de haren en partners met samen een hoge kapha zullen zich in hun schulp terugtrekken, mop-perend, woede koesterend en zichzelf gaan beklagen, zonder nu eens tot een normaal gesprek te komen. Menig relatietherapeut zal deze situaties herkennen want het vereist een hele kunst om bij het vata-, pitta- of kapha-type gedragingen te vragen die hem of haar helemaal niet eigen zijn.

Als we kijken naar partners die ver-schillende types zijn, bijvoorbeeld een vata- en een kapha-type of een pitta- en een vata-type, dan zou je haast denken dat het voor zulke stellen een stuk eenvoudiger is om een relatie te herstellen, mocht het fout gaan lopen. Ten dele is dat ook zeker waar. Juist binnen een relatie-therapeutische set-ting zou de Ayurvedisch geschoolde bemiddelaar de partners kunnen wijzen op de bijzondere kenmerken van elkaar. In onze dagelijkse prak-tijk maken we vaak mee, dat partners soms heel verbaasd zijn dat de eigen-schappen waarover men zich steeds zo beklaagt juist een onlosmakelijk deel uitmaken van de ander, en dat het zelfs mogelijk is om die eigenschappen

zódanig om te vormen dat het juist ze-geningen blijken voor de relatie. Maar: zowel de drager van die eigenschappen als de partner moeten die eigenschap-pen eerst heel goed begrijpen. Ik zal een voorbeeld geven van een situatie die we in de praktijk vaak meemaken bij partners van volledig van elkaar verschillende typen; de man heeft bijvoorbeeld een hoog kapha in zich en de vrouw een hoog vata. In de spreek-kamer begint het al: de man neemt het voortouw en beschuldigt zijn vrouw van ‘hak op de tak’ gedrag. De ene dag wil ze dit en de andere dag weer dat. Ze maakt plannen die ze de volgende dag weer kwijt is, kortom: ze zorgt voor on-rust dat hem erg irriteert. De vrouw be-gint dan emotioneel te betogen dat ‘hij niet in beweging te krijgen is’; hij blijft maar doorzeuren over allerlei kwesties die allang achter de rug zijn, of als er iets gerepareerd moet worden in huis kan hij er uren mee bezig zijn, of als ze tegen hem praat en hij leest de krant of kijkt naar de televisie hoort en ziet hij haar niet, kortom: ze voelt zich door hem niet gekend, alsof er een wijde kloof tussen hen gaapt. In het consult worden beide partners nauwkeurig geanalyseerd naar hun type en vervol-gens wordt hen dan uitgelegd dat de eigenschappen typisch iets zijn van hun typen, maar dat hun typen tevens ‘over-gekookt’ zijn, ze zouden teruggebracht moeten worden naar normale propor-ties. Maar dat is nog lang niet alles. Aan de vrouw wordt uitgelegd dat haar man eigenlijk haar ‘rots in de branding’ is. Dat hij ‘teveel’ rots is, dat weten we, daar wordt vanaf nu aan gewerkt; maar in háár leven speelt hij een heel belangrijke rol, juist omdat hij is zoals hij is. Aan de man wordt uitgelegd dat


zijn vrouw juist voor hem ‘de stroming’ is. Die hem zou moeten verleiden tot meer actie, tot meer spontaniteit. We weten ook dat de stroming nu te hoog is en ook daar moet aan worden ge-werkt. Maar als ze dat nu beiden doen dan wordt hun relatie prachtig; dan zal hij met zijn kapha er steeds voor zorgen dat zijn vrouw niet helemaal ‘wegzweeft’, en dan zal zij met haar vata er voor zorgen dat hij in beweging blijft. Immers, het vruchtbare van een relatie zit hem toch vooral in het elkaar stimuleren tot nieuwe gedachtenbeel-den, het elkaar doen ontdekken van nieuwe inzichten en het elkaar aanvul-len. Mensen met een hoge kapha missen nu eenmaal vaak die spontaniteit en fl exibiliteit waar de vata-types genoeg van hebben. De vata-types missen vaak stabiliteit en degelijkheid waar juist de kapha-types weer genoeg van hebben. Hetzelfde geldt voor de pitta-types die aan de ene kant weer de rust van een kapha missen maar met hun gedrag juist weer opzwepend kunnen zijn, die het avontuur durven op te zoeken en die nieuwe wegen willen bewandelen. Ik zie twee bedaarde kapha-types op vakantie rustig op een hotelkamertje zitten of geriefelijk voor hun tentje; hij met een glaasje bier en zij met een tijd-schrift. Zou één van hen een vata-type zijn dan zouden ze ook een deel van hun tijd besteden aan het fl aneren door de stad of langs de weilanden. Zou één van hen een pitta-type zijn dan zouden er wat riskantere tochten ondernomen worden of ontdekkingsreizen.

Om een relatie dus goed te kunnen onderhouden dient voor een belang-rijk deel geïnvesteerd te worden in de

aandacht voor en het begrip van de ander. Partners met een groot onder-ling type-verschil zouden eraan moeten werken om van de zogenaamde nood van de ander een deugd te maken, maar dan moeten beide partners eerst samen de hand in eigen boezem steken. Je moet je eigen overmatigheid onder ogen zien; heb je een hoge kapha, kom meer in beweging, probeer eens wat andere dingen te gaan doen dan wat je gewend bent. Heb je een hoog pitta-gehalte, werk dan aan je verdraagzaam-heid, zet je ego eens een beetje aan de kant en luister meer naar anderen. Is je vata juist erg hoog, zet eens pas op de plaats, ren nu eens niet van hot naar her, overal maar roepend dat je het zo druk hebt; je hebt het namelijk hele-maal niet druk, je máákt je druk!

Als beide partners praktisch dezelfde types hebben is er extra veel werk aan de winkel, maar dan zullen ze moeten ophouden elkaar te beschuldigen van eigenschappen, die ze zelf het meest bezitten. De ideale relatie bestaat mis-schien niet, maar je kunt er wel naar toe werken door in de eerste plaats je eigen type-kenmerken onder ogen te zien. Als de ander dat niet doet of niet wil doen, dan is soms ook ons advies om uit elkaar te gaan of te scheiden; een warme relatie schenkt beide part-ners immers een gevoel van vrijheid, een kille relatie geeft gevangenschap. In zo’n geval is scheiding beter voor alle partijen, want alleen in vrijheid kun je écht jezelf zijn! n


Rabin S. Baldewsingh, wethouder van Den Haag: ‘In het grijze verleden kenden de oervolkeren feesten die dagenlang aanhielden, waarbij vooral godsdien-stige plechtigheden een belangrijke rol speelden. Naarmate de tijd voort-schreed en de mensen meer inzicht en daardoor meer vat op de natuur kregen, veranderde ook het karakter van veel feesten. De feesten werden in meer of mindere mate geseculariseerd, tot ze op den duur folkloristisch werden. Het folkloristische element maakt van Holi een buitenactiviteit bij uitstek. Vriend-schappen sluiten, uit je dak mogen gaan, informeel zijn en het ontluikende groen aanschouwen. Tegenwoordig zeggen we “bruggen bouwen tussen groepen”: samen met andere culturen Holi vieren. En natuurlijk buiten. Op zulke momenten leer je waarderen dat de openbare ruimte en het groen van ons is en ons zoveel geeft: vermaak, ontmoetingsplaats en rust . Dat moet je koesteren. De Surinaamse en Indiase

geschiedenis leert dat folklore bevol-kingsgroepen bij elkaar brengt en ver-broedert. In Suriname en India vieren meerdere groepen Holi, en dat is iets wat op Haagse bodem ook kan worden opgebouwd: een feest van binding en burgerschap.’

Ruben Gowricharn:Hoogleraar multiculturele en transnatio-nale vraagstukken. ‘Leicester is de stad waar de grootste Indiase gemeenschap van Engeland zou wonen. Die bevolking is geconcentreerd in de wijk Belgrave. Afgelopen Diwali was ik daar met een gezelschap van Nederlandse bestuurders in het kader van een leiderschapstraining. En het leek waar: overal op straat zag ik Indiërs. Het waren vooral Gujerati’s uit Afrikaanse landen als Malawi, Kenia, Uganda die door de heersers daar het land waren uitgezet. Een belangrijk deel van hen heeft zich gevestigd in Engeland waar ze het uitstekend doen in de politiek, het ondernemerschap en

‘Tijdens Holi komt Nederland tot bloei’

Nog even, en het is weer Holi. Hoe wordt het in Nederland gevierd?

En: hoe zou het in Nederland gevierd moeten en kunnen worden?

OHM Vani vroeg het een aantal ervaringsdeskundigen.


de intellectuele beroepen. Leceister is een stad waar minderheidsproblemen nagenoeg afwezig zijn. De Indiërs beheersen praktisch de hele stad en zijn er ook trots op dat ze het goed doen. Eén van de aanwezige bestuurders fl apte eruit: dit is Azië, dit is geen Europa. Klopt, al was het Diwali avond.En dat is een groot verschil met Nederland. Hier moeten multicultu-rele uitingen in afgezonderde parken worden gevierd en op straat beperkt worden gehouden. Waarschijnlijk is de enige uitzondering het Rotterdamse zomercarnaval. In Engeland zie je dat

multiculturele uitingen met grotere vanzelfsprekendheid in de openbare ruimte een plaats hebben dan in Nederland. Niet dat het zonder slag of stoot is gegaan, maar de Indiërs daar hebben de slag in elk geval geleverd, en - gewonnen. Ze hebben zich niet laten wegbezemen uit de openbare ruimte. Het besef van trots en eigenwaarde, van een eigen culturele identiteit, van iets te zijn in de samenleving, dat is voelbaar aanwezig in de samenleving. Zo zou het Holifeest door de Nederlandse Hindoe-stanen ook gevierd kunnen worden.’

© 2001-2006 Zicco Holi-feest in Rotterdam


vriendelijkheid. Ik zie Nederland oplichten tijdens één hele grote Holikaverbranding in het midden van het land. De straten en pleinen van dorpen en steden van Nederland zijn bezaaid met de geurende kleuren van Holipoeders door de optochten en buurtfeestjes. De gezichten van alle mensen zijn bedekt met een dikke laag poeder, waardoor er maar één identiteit overblijft: die van gelijkheid, openheid en acceptatie. Het is een (internationale) feestdag waar alleen plek is voor gezelligheid en samenhorigheid. Chawtaal met een mix van Hindipop, Bhaitakgana en Bhangra zorgt er samen met de overheerlijke vegetarische maaltijden voor dat de bevolking de hele nacht op de been blijft.’

Richard Moti:Raadslid van Rotterdam‘Het Holifeest is een Hindoestaans feest dat oorspronkelijk ook buiten, dat wil zeggen in het openbaar, wordt gevierd. In Nederland gebeurt dit gelukkig ook al een aantal jaren in een aantal steden, bijvoorbeeld in Rotterdam. Medewerking van gemeenten bij het vieren van het Holifeest in de publieke ruimte zorgt ook voor een erkenning dat de Hindoestaanse gemeenschap onderdeel uitmaakt van de samenleving, en haar cultuur daar ook onderdeel van is. Tijdens de vorige gemeenteraad werd helaas de gemeentelijke medewerking bij het rood kleuren van de Hofplein-fontein stopgezet, waardoor deze het afgelopen jaar niet heeft kunnen doorgaan. Gelukkig wordt er nu geprobeerd om deze traditie in ere te herstellen.’ n

John Gajadhar, cultureel antropoloog en Voorzitter van het Comité Holi-Divali viering Amsterdam: ‘Het Holi-feest is belangrijk voor de vorming van je identiteit. Bij identiteit kan men twee betekenissen onderscheiden: als “het eigene en onderscheidene” en “als het blijvende in verandering”. Bij identiteit als “het eigene en onderscheidene” gaat het om wat specifi ek is voor een bepaalde groep, waardoor deze groep voor zichzelf en voor anderen herkenbaar is en waardoor zij zich dus kan onderscheiden van andere groepen. Men zou kunnen veronderstellen, dat een groep niet alleen van moment tot moment herkenbaar moet zijn, maar die herkenbaarheid en onderscheidbaarheid in processen van verandering ook moet bewaren.Bij Holi speelt het gelijkheidsbeginsel een speciale rol. Vooral voor landen met een multi-etnische bevolkingssamen-stelling heeft het Holi-Phagwa feest een emancipatorische boodschap: mensen zijn gelijk ongeacht hun afkomst, religie of ras. Het Holifeest heeft verder diverse (universele) boodschappen: verbroedering van mensen, tolerantie tegenover de medemens, vernietiging van het kwade en het propageren van het goede in de mens, respect voor alles wat leeft en het milieu op onze planeet. Dus het Holi-feest heeft alle ingrediënten van een multiculturele samenleving.’

Mahesvari Autar: Studente journalistiek‘Holi staat voor mooie menselijke eigenschappen als optimisme, zelfvertrouwen, geduld en

Kantoren in ROTTERDAM, DEN HAAG, ALMERE

maar ook in BOMBAY & DELHI

ERCO REIZEN IS GESPECIALEERD OP RONDREIZEN OP MAAT .(Inclusief privé-auto met chauffeur) Vertrekken wanneer u wilt.

GOEDKOPE TICKETSINDIA met KLM (2 mnd / 30 kg /1x kosteloos wijzigen) voor € 450,--Air India met binnenlandse vluchten voor € 425,--Jet Airways, Luft Hansa, Austrian Airlines, Swiss Air, Alitalia e.d.

DubAI met KLM , Britisch Airways, Alitalia e.d. vanaf € 249,--bANGKOK met KLM, Eva, China Airlines e.d. vanaf € 479,--

Offerte aanvraag: [email protected] of [email protected]

VERZORGDE RONDREIZEN:Vertrek op elk gewenst tijdstip. l 8 DAAGSE REIS DubAI met KLM € 649,--l 10 DAAGSE REIS DubAI met Alitalia € 790,--l 15 DAAGSE REIS MAuRITIuS € 850,--

l 10 DAAGSE REIS INDIA met KLM € 685,--l 15 DAAGSE PROMOTIE REIS INDIA € 950,--l 22 DAAGSE KLASSIEK INDIA € 1.250,--l 22 DAAGSE NOORD-INDIA & HIMALAYA € 1.250,--l 18 DAAGSE ZuID-INDIA TOuR € 1.350,--l 16 DAAGSE ZuID-INDIA TOuR € 1.175,--l 24 DAAGSE KERALA/GOA/NOORD-INDIA € 1.495,--l 22 DAAGSE bIHAR TOuR € 1.295,--l 22 DAAGSE YATRA TOuR INDIA € 1.295,-- l 15 DAAGSE REIS THAILAND / bANGKOK / PATTAYA € 895,--l 15 DAAGSE REIS SINGAPORE/MALEISIE € 1.199,--l 15 DAAGSE REIS MALEISIE met KLM € 1.050,--l 21 DAAGSE REIS SINGAPORE/THAILAND/MALEISIE € 1.440,--l 15 DAAGSE REIS SuRINAME verblijf in Eco Resort € 895,--l 16 DAAGSE REIS FIJI ( Nandi/Suva) en Korea € 1.750,--l 14 DAAGSE REIS ZuID-AFRIKA € 1.495,--l 15 DAAGSE REIS bALI / HONGKONG € 1.195,--

Alle door ERCO REIZEN uitgevoerde rondreizen vallen onder de garantie van SGR.

Vliegticket naar SuRINAME met KLM, SLM of MARTINAIRtegen zeer lage tarieven. Wij vezorgen gratis uw visum.

L A A G S T E P R I J S G A R A N T I E V O O R S u R I N A M E T I C K E T S

Voor spoedgevallen: 06 55 83 60 38

AGENTEN IN SuRINAME: ARA TRAVE Tel. 437 887 Dhr. Randhir Narain RASONIC TRAVELS Tel. 231447 Dhr. Sudhir Sookha NATIONAL TOuR Tel. 472 887 Dhr. Riaz Mohamedjoesoef

Wij helpen u bij aanvraag van visum van uw familie/vrienden uit Suriname. www.surinametour.nl voor rondreizen / hotelboekingen in Suriname

Dordtselaan 144 DRotterdam Tel. 010 -484 91 77

Regentesseplein 12 A Den HaagTel. 070 - 363 95 36

Allendestraat 115AlmereTel. 036 - 530 00 33

lid van SGR en IATA

Bezoek: WWW.ERCOREIZEN.NL WWW.ERCOTRAVELS.COM WWW.SuRINAMETOuR.NL


48 - januari / maart 2007

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid, stress, burnout, Candida-syndroom, parasieten, slaapstoornissen, darm-en spijsverteringsklachten, spier- en gewrichtsklachten, etc.

Gespecialiseerd in Levend-Bloed-Analyse (geavanceerde microscopisch bloedonderzoek waarbij u meekijkt op de monitor), Pancha-Karma (ontgiften, onthaasten, verjongen en vitaliseren), Hoge darmspoeling (met Ayurvedische kruiden en olieën), Mora therapie (meten van orgaan-energieën en uittesten van Ayurvedische kruiden), NAET (elimineren van allergieën).

Tevens verzorgen wij erkende opleidingen op het gebied van Levend-Bloed-Analyse (diploma Bradford) en Ayurvedische massages (diploma Poona).

Premdani Ayurveda

Premdani-Health-Clinic, Kotterikstraat 2A, 8121 RH OlstTel. 0570-564636, [email protected], www.premdani.nl

Ayurvedische behandelingen bij klachten zoals chronische vermoeidheid,

Ayurveda

Verbonden aan de universiteit van Poona. Prof. Dr. P.H. Kulkarni en Prof. Dr. Yogesh Bendale. Erkend lid BATC, NWP, LVNG, RING

het Premdani Onthaastingskliniek te Olst

Etienne Premdani en de Bradford microscoop Beena Premdani en een hoofdmassage

Premdani Health Clinic en...