nrc.n ex tV R I J DAG 19 DECEMBER 2 0 1418 19.d e n ke n

‘E en simpel gesprekje, datgeeft mij een beter gevoel.”En als ik dat zo ervaar, dan

moeten anderen dat ook hebben,dacht Joris van Huijstee. Daarom be-dacht hij een app, Raendel, waarmeeeenzame mensen gemakkelijk con-tact kunnen leggen met lotgenoten.

Hoe kwam u op het idee van de app?„Ik heb heb het syndroom vanAsperger en zat twintig jaar geledenin een psychiatrisch ziekenhuis.Daardoor vereenzaamde ik. Later

E enappvo o rc o nt a c t ,zomaarB ellen Joris van Huijsteeleidde een teruggetrokkenleven. Hij maakte een app,waarmee hij contact kanleggen met onbekenden.

Sabotage van de zorgwet leidt sowieso tot gezichtsverlies bij de PvdA

OUDSTE FOTOMijn grootvader staatdaar naast die Pieten

schrijft A.J.A. Labouchère u itPézenas, Frankrijk

In nrc.next van 12 december toondeEwoud Sanders de oudst bekendefoto van zwarte Piet. Tot mijnvreugde kwam ik daar de naam tegenvan mijn grootvader, A.J. Labou-chère, die in 1886 was begonnen metzijn studie Nederlands recht inUtrecht en lid was geworden van hetUtrechts Studenten Corps. Hij wasvoorzitter van het nieuw aangeko-men jaar en vervulde – volgens eenoude traditie – de rol van Sinterklaas.Dat was zwaar werk, want Sint reedte paard alle hoogwaardigheidsbe-kleders af die Utrecht toen telde, ombij hen een borrel te drinken, en erwaren er vele!Sanders suggereert dat ze geen geldhadden voor de juiste Pietenkleding.Ik heb het idee dat de afwijkende kle-dij vooral komt door hun eigengewoontes in plaats van slaafsenavolging van het boekje van school-meester Jan Schenkman.

n ex t .b r i eve n

Ongeacht wat de afloop zalzijn van de kerstcrisis, kunje al wel een aantal conclu-sies trekken. Om te begin-nen heeft de sabotage vande zorgwet door de drie

dissidente PvdA-senatoren heel erg veelkwaad bloed gezet. Ik denk dat ze dit zelfvolledig hebben onderschat. Ik wil bestgeloven dat ze principiële bezwaren heb-ben tegen de inperking van de vrije art-senkeuze en uitbreiding van de machtvan de zorgverzekeraars. Maar zelfs alshun eigen droomscenario waar wordt en

als de wet wordt aangepast conform hunwensen, zullen ze dat nauwelijks kunnenpresenteren als een overwinning. Daar-voor heeft hun actie te veel schade aange-r i c ht .Want iedereen is woedend. Niet alleen decoalitiepartner de VVD, maar ook de drieconstructieve oppositiepartijen. De SGPhad zelfs haar doodzieke senator Holdijklaten opdraven in de gedachte dat zijnstem onontbeerlijk zou zijn om degemaakte afspraken te kunnen nakomen.Dat is dus helemaal voor niets geweestvanwege het spookrijden van drie leden

van nota bene een regeringspartij. Maarook in hun eigen partij, de PvdA, is ergeen enkel begrip voor hun actie die hetkabinet aan het wankelen heeft gebracht.Want de crisis is vooral een vertrouwens-crisis geworden. De PvdA is dus kennelijkonbetrouwbaar. Afspraken worden nietnagekomen. Dit is een enorm gezichtver-lies voor de partij binnen de coalitie,waardoor het, als het kabinet al blijftvoortbestaan, alleen maar moeilijker zalworden om nog iets gedaan te krijgen bijde VVD. Om van de constructieve opposi-tie nog maar te zwijgen. Die kijken voort-aan wel linker uit om compromissen tesluiten om de coalitie te helpen.Dit gezichtverlies straalt vooral af op Die-derik Samsom. Het is zijn handtekeningdie onder het regeerakkoord staat en hij isde partijleider. Maar kennelijk heeft hijniet genoeg overwicht om zijn partij bij-een te houden en zijn eigen handtekeningwaar te maken. Daarmee wordt de kabi-netscrisis een leiderschapscrisis binnen

de PvdA. Dat kon je al zien als je alleenmaar keek wie er bij het crisisoverlegwaren betrokken. Van de kant van deVVD waren dat de premier, de betrokkenminister en de fractievoorzitter. Logisch.Maar bij de PvdA moest Jan en Allemaneraan te pas komen: Samsom, vicepre-mier Asscher, minister Dijsselbloem ende fractievoorzitter van de Eerste Kamer.Wie heeft er daar nu eigenlijk de leiding?Samsom kan het kennelijk niet alleen af.Hij moest het aan Asscher overlaten omop de drie dissidenten in te praten, wantzelf heeft hij kennelijk niet genoeg gezag.En een van hen, Adri Duivesteijn, is eenverklaard tegenstander van Samsom.Daarom verdenk ik hem ervan dat hijhelemaal niet zulke grote principiëlebezwaren had. Hij heeft tegengestemdom Samsom ten val te brengen. Wellichtkomt hij als enige overwinnaar uit de bus.

Ilja Leonard Pfeijffer is schrijver en dichter

Ook in hun eigen partij iser geen enkel begrip voorhun actie die hetkabinet liet wankelen

mail naard e n ke n @ n rc . n l

Ker stcrisis Zelfs als de zorgwetwordt aangepast, zullen de driedissidente PvdA-senatoren datniet kunnen presenteren alseen overwinning, schrijftIlja Leonard Pfeijffer.

E enzaamheidverdwijnt als we e c htalleen durven zijnInnerlijk leven De druk op jongeren is groot: ze ‘m o e t e n’ een dynamisch sociaal levenleiden. Sarah Leers bepleit het tegendeel. Sluit vriendschap met jezelf.

Op een zondag-middag zit ik inde trein op wegnaar Amster-dam. Vlak voorvertrek komt ereen groep oude-ren binnen, dekapsels kort engeverfd, de sche-

dels grijs en kaal. De groep verspreidtzich her en der over de zitplaatsen, totdatelke stoel in de coupé bezet is. Aan hetopgewonden geklets te horen, zijn de 55-plussers een dagje uit. Naast mij zit eenmeisje van een jaar of vijfentwintig. Dehele rit bekijkt ze vacaturesites via hetinternet op haar smartphone.Uit een onderzoek dat Ee nVandaag ko r t -geleden presenteerde, bleek dat ruim driemiljoen mensen in Nederland zich af entoe eenzaam voelen. Terwijl eenzaam-heid meestal gezien wordt als een pro-bleem dat vooral ouderen treft, kwam uithet onderzoek naar voren dat jongerennet zo vaak eenzaam zijn. Van de onder-vraagde jongeren bleek 33 procent regel-matig of vaak last te hebben van een-zaamheid. Dat was net zoveel als onderde groep volwassenen. Volgens trendwat-cher Adjied Bakas is eenzaamheid onderjongeren dan ook een van de trends indeze jaren.

Trouwe metgezelOok voor mij is eenzaamheid een trouwemetgezel. Ik ben 33 jaar, single en woon inde Randstad. Terwijl mijn leeftijdsgeno-ten gezinnen stichten en in die nieuwefase van hun leven aansluiting vinden bijelkaar heb ik steeds meer het gevoel bui-ten de boot te vallen. Goddank heb ik eenbaan. Ik zou er niet aan moeten denkenwat ik zonder mijn surrogaatfamilie vanc o l l e g a’s moest doen. Mijn ouders wonen

in het zuiden van het land en hebben ophun grijze dag een drukker leven dan ooit.Mijn zussen kregen de laatste jaren bei-den een kind en hebben hun handen vol.Eenzaamheid onder jonge mensen is eentaboe. Van ons wordt verwacht dat we‘het leven zelf leuk maken’, omdat wedaarvoor, in tegenstelling tot ouderen, deenergie hebben. Wij kunnen ‘erop uit ennieuwe mensen ontmoeten’ in elk wille-keurig koffiehuis of café om de hoek.Zieligheid wil ik niet propageren. Maarmet dit soort adviezen schiet ik niks op.Ik ga er heus op uit, deze zondag in detrein ben ik op weg naar een workshop.En zeker eenmaal in de week spreek ikmet een vriendin af in de kroeg. Maar hetkomt ook voor dat ik dagen achter elkaarmet niemand praat, behalve met debarista bij wie ik mijn koffie bestel. Als ikthuiskom van een zware dag op mijnwerk, kan ik alleen stoom afblazen onderde afzuigkap.

Hectische maatschappijVoor jongeren zijn er geen organisatiesdie uitjes organiseren. Geen Geer en Goordie eenzame jongeren uit hun isolementhalen door gekke dingen met hen tedoen. Geen overheidsbeleid om eenzamejonge mensen tot hun recht te latenkomen in de hectische maatschappij. Endat terwijl uit onderzoek blijkt dat een-zaamheid schadelijk kan zijn voor degezondheid. Wie weinig sociale verbon-denheid ervaart, krijgt eerder fysiekeklachten en loopt een groter risico op eenburn-out. Niet gek dat steeds meer men-sen onder de 35 gebukt gaan onder stressen uitvalsverschijnselen.In onze samenleving beoordelen weelkaar nog altijd op prestaties, concretesuccessen. Maar er vormt zich een groepmensen onder de 35 die naar een anderevorm van erkenning verlangt. Zij streven

naar zelfinzicht, zoeken naar wat wezen-lijk is in het leven en willen authentiek engeen oppervlakkig contact.Gevolg is wel dat deze mensen zich vaakeenzaam voelen. Ze hebben onderlingmisschien gedeelde waarden, maar vol-gen in hun persoonlijke ontwikkeling eeneigen, unieke weg. Bovendien zijn zij nogaltijd in de minderheid. Het betekent datzij zich losmaken van de kudde en in huneentje verder gaan.Eenzaamheid is van alle tijden, maar wijhebben nooit geleerd hiermee ook alsjongvolwassenen om te gaan en die tezien als een wezenlijk onderdeel van hetleven. We proberen de eenzaamheid voorte zijn, deze weg te drukken, te doen alsofze er niet is. Het gevolg is dat we onszelf

opbranden, ziek worden of denken dat eriets mis met ons is. Terwijl we eenzaam-heid eigenlijk moeten accepteren, omar-men, beschouwen als een leraar die onsdat zelfinzicht biedt: het vermogen jezelfte kennen, wat samenwonenden vaako nt b e e r t .Zelfinzicht verkrijg je door de weg naarbinnen af te leggen. Door de nadruk op debuitenkant, je omgeving, los te laten en instilte te onderzoeken waar het bij echtcontact om gaat. Dat kan met allerlei acti-viteiten die je uit je prestatiegerichteritme halen. Dansen, mediteren, muziekluisteren, autorijden voor mijn part,koken of tuinieren: als je het maar doetmet lijfelijke overgave, je gevoelswereld,je innerlijk.

Paradoxaal genoeg verdwijnt de een-zaamheid als we ons echt op die inner-lijke belevingswereld kunnen afstem-men. We gaan op in een onzichtbaresaamhorigheid, in non-verbaal contact,in een laag die verder reikt dan vakanties,gezinnetjes of carrières. Als ik contactmaak met mijn binnenwereld, bijvoor-beeld door middel van meditatie, kan hetzomaar gebeuren dat alle verlangen naarmensen en levendigheid om me heenineens wegvalt. Terwijl tien minutengeleden de muren nog op me afkwamenen ik me zielig alleen voelde, herinner ikme na de meditatie ineens weer hoe hetvoelt om comfortabel in je vel te zitten,tevreden te zijn met wie je bent.

B ezinningsbijeenkomstDaarom een oproep aan de samenleving,de media en de politiek, maar ook aanzielige, eenzame mensen zelf. Hou opmet eenzaamheid te zien als een pro-bleem alleen van ouderen. Hou op metdenken dat eenzaamheid bestreden kanworden met vrolijke uitjes. Dat wil nietzeggen dat die uitjes moeten wordenafgeschaft. Maar bedenk eens iets anders,in de vorm van bezinningsbijeenkomsten– dat kan zelfs in plaats van de verplichtekerstvieringen. Of organiseer eens eenbijeenkomst in bibliotheken, of in single-vriendelijke horecagelegenheden.De enige voorwaarde is dat mensen metopgeheven hoofd eenzaam mogen zijn.Dat de omgeving hen niet op de hielenzit. Eenzaamheid is namelijk geen gebrekmaar een gave, als je erin slaagt jezelf teaanvaarden zoals je bent.Nu de anderen nog.

Sarah Leers (33) woont in Den Haag enwerkt als eindredacteur bij een bureau voorbedrijfsjournalistiek. Ze werkt aan een boekover haar familiegeschiedenis.

Eenzaamheid isniet alleen maareen probleem vanouderen

ILLU

STRAT

IE ANNE VAN W

IEREN

merkte ik dat een gesprekje met bij-voorbeeld de loodgieter mij al eenbetere dag bezorgde. Ik bedacht medat dit komt doordat het om eenpersoon gaat met wie ik in het dage-lijks leven niet snel contact zou leg-gen, dus blijkbaar maakt het niet uitmet wie je een praatje maakt.”

Hoe helpt de app specifiek eenzameme nse n?„De app vraagt om je leeftijd,geslacht en locatie, en je kunt instel-len op welke afstand je met iemandwilt praten. Dan komt er een lijstmet wie je contact kunt opnemen.Fo to’s zitten niet in de app, dus jekunt je niet achter een valse foto ver-schuilen. Door gps kun je niet liegenover je locatie. Ook belangrijk: hetbellen gaat via de app, dus je tele-foonnummer wordt niet gedeeld.”

Bellen kan toch een drempel zijn

voor eenzame mensen?„Niet voor iedereen, maar ik denkwel dat direct iemand bellen voorsommigen lastig is. Daarom hebbengebruikers zelf in de hand met wieze willen praten. Je kunt zien vanwelke leeftijd of welk geslachtiemand is en op welke afstandiemand zich bevindt. Dan kun je kie-zen: direct antwoorden, op een latermoment terugbellen of blokkeren.”

Wat voegt het toe aan sociale media?„Het directe contact is belangrijk.Op sociale media kun je ontsnappenaan de realiteit. Dan kun je je een-zaamheid maskeren. In een gesprekis dat lastiger. Eenzaamheid kan eenrivier zijn die te breed is geworden.Met mijn app leg ik een steen in hetmidden van de rivier om het over-steken makkelijker te maken.”

MARLOE VAN DER SCHRIER