WINTER SPECIAL❄

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

18 december 2013 Nr 9

Poolkoorts: geen ijsbeer of muggenmassa houdt onderzoekers tegen

Winterdip: 4 redenen om je studie vol te houden (en 1 om te stoppen)

+ Social Skate, wintertenen en een agressieve kip

Jaap Winter komt de VU verwarmen pag 6

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

Religie doet eRtoe! PRomoties, symPosia en debatten

gRaduation Week 2014

13 t/m 16 januaRi

meeR infoRmatie: WWW.godgeleeRdheid.vu.nl/gRaduationWeek

ad valvas_100x130_def.indd 1 29-11-13 10:24

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen.

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

www.uaf.nl

jaar

‘ Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

Ad Valvas-100x130mm-jan2013-1.indd 1 25-01-13 14:10

ADVALVAS nr 9 — 18 december 2013

Donderdag 12 december 2013, 13.24»

Rodelbaan op de campus. Surprise van de Spar, die op echte sneeuw gehoopt had.

Gelukkig kostte de glühwein maar één euro.Foto peter gerritsen

inHOUD Jaargang 61 — nr 9

3

VU nU

En verder Online nieuws 4

Opinie: topopleidingen gewurgd 8 Column: Elies van Sliedregt 9

Onderzoeksnieuws 16

Post 22

Opinie: allochtonen in de top 24

Column: José 25 Campus: afscheid Harmen Verbruggen 26

PP 28

Cultuur: popmuziek en restaurant 30

Sleutelgat 31

Griff 32

Het volgende nummer verschijnt op 15 januari 2014.*** FIJNE FEESTDAGEN ***

RedactieadresDe Boelelaan 1105kamer 1-D-401081 HV Amsterdamredactie.advalvas@vu.nlHoofdredacteurMarieke SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed VisserEindredactieWin Castermans, Welmoed VisserSecretariaatBarbara Vazquez,(020) 5985630secretariaat.advalvas@vu.nlBasis OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc. VormgevingRob Bömer, rbbmr.nl

MedewerkersDick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Liesbeth Kuipers, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter ValckxCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertentiesBureau Van Vliet, (023) 5714745 DrukSenefelder Misset, Doetinchem

ONAFHANKELIJK MAGAzINE VAN DE VRIJE UNIVERSItEIt

Jaap Winter, de nieuwe VU-voorzitter 6

Extreme research in de poolgebieden 10

Heb ik wel de juiste studie gekozen? 18

Skits doet pootje over 22

Cees Veerman heeft zelden zó hard gewerkt 23

Coverfoto Peter Valckx

VU gaat quitte draaien, maar wordt armerVolgens de begroting van 2014 komt de VU precies rond, maar voor de kosten van de reorganisatie wordt wel 19 miljoen euro uit de financiële reserve gehaald.

Popmuziek met een VU-motiefjeDe Nederlandse band Daryll-Ann is weer bij elkaar en brengt de verzamelbox Daryll-Ann again uit. Gitarist Anne Soldaat was in de jaren negentig voorlichter bij de dienst Communicatie.

Weer Europese beurs voor Davide IannuzziDavide Iannuzzi, fysicus en University Research Chair-hoogleraar, krijgt de prestigieuze Consolidator Grant van de European Research Council.

Leenstelsel jaar uitgesteld

Wetenschapper: ‘Er verschijnen engelen aan de VU’

Slimme mensen worden ouder

ISO luidt noodklok over rechtsbescher-ming studenten

Studenten vinden kwaliteit onder-wijsgebouwen niet belangrijk

rSS feedAbonneer je op het laatste nieuws online

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl

En weer is er een nieuwe actiegroep aan de VU. titanic springt in de bres voor de afdelingen binnen de faculteit Aard- en Levensweten-schappen die slachtof-

fer zouden zijn van een volstrekt fout financieringsmodel dat trou-wens ook andere bèta-opleidingen dupeert.De faculteit Aard– en Levenswe-tenschappen heeft nu een tekort van 2,8 miljoen euro, daardoor dreigen er ontslagen te vallen bij met name aardwetenschappen, systeembiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken. Studen-ten aardwetenschappen hebben de titanic-actie opgezet omdat ze het onterecht vinden dat hun afdeling zou moeten bezuinigen: het aantal studenten is de afgelopen jaren sterk gestegen, aardwetenschap-pen scoort goed in onderwijsen-quêtes en afgestudeerde aardwe-tenschappers vinden gemakkelijk een baan. Kleinschalige topoplei-dingen zijn de dupe van de manier waarop het geld aan de VU wordt verdeeld, stelt Maartje Korver, een van de actievoerders en masterstu-dent hydrologie, in een opiniestuk. (MS)

Lees ‘VU wurgt topopleidingen’ op pagina 8.

Topambtenaar Wim Kuijken is afgelopen week benoemd als nieuwe voorzitter van de Raad van toezicht van de stichting VU-VUmc.

Kuijken neemt het stokje over van Cees Veerman, die per 1 januari vertrekt. Ook het bestuur van de VU-Vereniging krijgt een nieuwe leider, namelijk Willem Schoo-

nen, oud-hoofdredacteur van dagblad Trouw.De VU-Vereniging stamt nog uit de tijd dat de VU als bijzondere universiteit zichzelf moest zien te bedruipen met de stuivers, dubbeltjes en kwartjes die gere-formeerden in de zogeheten VU-busjes stopten. Nu is de VU-Vereniging een maatschappe-lijk netwerk voor iedereen die zich betrokken voelt bij de VU en het

VUmc. ze organiseert allerlei acti-viteiten via VU Connected. Samen met de VU en het VUmc stelt de VU-Vereniging meerjarenplannen op waarin wordt vastgelegd hoe de identiteit en de maatschappe-lijke verbinding van de VU en het VUmc moeten worden vormgege-ven. (PB)

Zie ook het afscheidsinterview met Cees Veerman op pagina 23.

nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS4

Twee nieuwe bazende VU-Vereniging en de stichting VU-VUmc krijgen allebei een nieuwe voorzitter.

In actie voor zinkend FALW

(re)tweetseen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS 5

aDVaLVas_OnLine

Studielening iets duurder

Nog altijd is de rente op een studielening extreem laag, maar studenten die in 2014 geld lenen van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) betalen iets meer dan in 2013. Het percentage wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. De hoog-te is afhankelijk van wat de Nederlandse staat

betaalt voor leningen. (HOP)

Lees het uitgebreide bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>10 december.

@FSR_FSW_VU16-12_Zit jij er halverwege deze tentamenweek even helemaal doorheen? Kom dan gezellig langs bij de SRVU voor warme... http://fb.me/6AM1lCxmTDe SRVU deelt chocolademelk en kersthapjes uit.

Deze week in de hal van het hoofdgebouw, van 12 tot 14 uur.

@Amsterdam101216-12_Intensieve studenthouderij bij VU tentamens.... Massale start maandagochtend in RAI pic.twitter.com/5abIzTFRZp

@Frederikker16-12_Weekends zijn leuk. Maar doordeweekse dingen dankzij @EOSVU ook. Jammer van dat tentamen donderdag… #bijnakerstmis #SR13 #letitsnow #VU

@ARLodder15-12_website @vuamsterdam still violates Dutch Privacy law cf. lecture international meeting. My letter this Spring had no effect so far…15-12_@janharmendv No choice, if you don’t want Facebook/advertisers tracing, no access to website. Some colleagues therefore no longer visit..

@RonaldBon9014-12_Vol auditorium bij debat over identiteit van de Vrije Universiteit #VU #EOS #vuindemaak

@VUSociologie11-12_€2000 voor de beste scriptie! Stuur je masterscriptie vóór 31 januari 2014 naar de SER! http://fb.me/17pQGQoPkDe scriptie moet gaan over een sociaal-

economisch onderwerp of over één van de andere werkterreinen van de SER. Daar valt heel veel onder, dus insturen maar!

@EWStapper9-12_De #UvA heeft animo en de #VU heeft verschillende verzetsgroepen. Toch wijzigen de beide CvB’s voor geen cm hun koers.

Letteren en Wijsbegeerte gaan fuseren

Boventallig‘Het is zover. Ik ben ontslag-bedreigd.’ Vanaf nu met grote regelmaat het blog van een boventallige op advalvas.vu.nl>blogs>Mariska

VogelvrijArme mensen zijn vogelvrij in participatiemaatschappij. Dat vindt jurist en filosoof Marc Schuilenburg. Lees het artikel op advalvas.vu.nl>opinie

Nieuwe vrienden in 2014Daar zit je dan, in je nieuwe kamer in Amsterdam. Die bank van Ikea ziet er prima uit, maar wie komt er bij je zitten? Advalvas geeft 5 wetenschap-pelijk bewezen tips om vrien-den te maken op advalvas.vu.nl>tips&trucs

De faculteiten Letteren en Wijs-begeerte gaan fuseren. Naar verwachting neemt het college

van bestuur in januari een besluit over de fusie die nog voor het begin van het nieuwe academische jaar een feit moet zijn.Beide faculteiten hebben nu al dezelfde decaan in de persoon van Michel ter Hark die enthousiast is over de fusie. Ook de onderdeelcom-missies van beide faculteiten zijn positief. ze zien een

inhoudelijke meerwaarde in de samenwerking. Samen kunnen de faculteiten een belangrijke bijdrage leveren aan de zogeheten academi-sche kern die op alle facultei-ten wordt ingevoerd. De filo-sofen met wijsgerige vorming en letteren met onder meer academic English.De onderdeelcommissies vinden wel dat de fusie zonder ontslagen voor het personeel moet plaatsvinden. Een ande-re complicatie is dat de facul-teiten Wijsbegeerte en Godge-leerdheid nu een gezamenlijk onderwijsbureau hebben. Hoe

dat in de toekomst moet, is nog onduidelijk. Ook de faculteiten Psycho-logie & Pedagogiek en Bewegingswetenschappen praten over samengaan, maar voor die fusie ligt nog geen concreet plan op tafel. En in het kader van de vorming van de Amsterdam Faculty of Science krijgen ook de exacte faculteit en Aard- en Levens-wetenschappen één bestuur en bedrijfsvoering. (DdH)

Zie het uitgebreide bericht op advalvas.vu.nl>nieuws> 17 december.

twitter/facebook/issuu

rbbm

r.nl

De rente over een studielening wordt in 2014 0,81 %.

In 2013 was de rente 0,6%.

6 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

‘Ik wil hier ook college geven - lijkt me leuk’

VU-baas Jaap Winter

nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS 7

in aCtie

De nieuwe collegevoorzitter Jaap Winter (50) over de reorganisaties: ‘De pijn komt eerst en daarna wordt het beter.’

DOOR FlOOR Bal FOtO PEtER VALCKx

Er zijn momenteel veel boze mensen op de VU. Een behoorlijk aantal heeft zich verenigd in de Veront-ruste VU’ers. Gaat u hen geruststellen? “Die onrust is er niet zomaar, die komt

voort uit de beweging die de universiteit beter moet maken. Ik begrijp die boos-heid. We moeten keuzes maken die soms nare consequenties hebben. De ontslagen zijn erg vervelend, iedereen is er bedrukt onder. In dat proces is het belangrijk dat we goed naar de mensen luisteren. Iedereen mag voor zijn eigen belangen opkomen, dat is ook de bedoeling. Maar ik hoop ook dat mensen verder dan hun eigen wensen kunnen kijken. Met z’n allen zijn we verantwoordelijk voor de toekomst van de universiteit.”

Wat die mensen eigenlijk willen is dat u als een soort superman hier komt en de reorganisaties terugdraait. “Ja, dat

Passie in de boardroom is het doel van uw eigen bedrijf Phyleon. Hoe wilt u die in uw eigen bestuurs- kamer krijgen? “Die passie neem ik zelf ook mee, ik wil het graag goed doen met elkaar. Wat er binnen bestu-ren vaak fout gaat, is dat zaken die impact hebben op het eigen functi-oneren onbesproken blijven. Ik heb er alle vertrouwen in dat wij dat wél zullen doen. Ook in de samenwerking met de nieuwe raad van toezicht.”

Van rector Frank van der Duyn Schouten mogen studenten best langer over hun bachelor doen, als ze hun tijd maar nuttig besteden. Bent u het daarmee eens? “Wat hier relevant bij is, is dat we presta-tieafspraken met het Rijk hebben. Daarbinnen vind ik een jaartje langer studeren niet erg. Als iemand tijdens zijn studententijd heel actief is, moet dat binnen het systeem passen. De studententijd is een periode waarin mensen zichzelf en anderen beter leren kennen. Juist door relevante nevenactiviteiten. Het zou zonde zijn om daar afbreuk aan te doen.”

zou natuurlijk prachtig zijn, maar ik kan de bestaande issues niet zomaar wegto-veren. Het zou raar zijn als ik hier kwam en vervolgens de reorganisaties ineens niet meer nodig zouden zijn. We doen dit allemaal juist omdat we ervan overtuigd zijn dat we zo een betere universiteit krij-gen. De pijn komt eerst en daarna wordt het beter. Daar zijn we van overtuigd. Bovendien: als je nu niet reageert op de minder wordende overheidsbekostiging, staan we er over vijf jaar veel slechter voor. Dan verliezen we mogelijk een deel van de regie. Nu staan we tenminste zelf aan het stuur.”

De VU heeft wat last van een Cali-mero-complex. Is dit gereformeerde bescheidenheid of komt dat door het idee dat ‘echte Amsterdammers’ naar de UvA gaan? “Volgens mij heeft het helemaal niet met gereformeerde bescheidenheid te maken. En er gaan ook veel Amsterdammers naar de VU. Van buiten wordt er ook niet zo naar de VU gekeken, het zijn meer de mensen zelf hier die zo denken. We moeten ons niet kleiner maken dan we zijn. We zijn een goede universiteit waar mensen met passie onderwijs geven en onderzoek doen. Daar mogen we oprecht trots op zijn. Ik vind ook dat we onze successen explicieter mogen vieren.”

Jaap Winter2011-hedenLid raad van commissarissen, randstad Holding

2008-2013 Hoogleraar corporate governance, duisenberg School of Finance

2007-2013 boardroom consultancy, Wintercools en Phyleon

2003-2013 Partner de brauw blackstone Westbroek

2005-heden Hoogleraar internationaal ondernemingsrecht, UvA

2003 Lid commissie-Tabaksblat

1999-2004 Hoogleraar internationaal ondernemingsrecht, rotterdam

1991-1996 Advocaat, de brauw blackstone Westbroek

1992 Promotie, rijksuniversiteit Groningen

Winters collegeJaap Winter blijft als hoogleraar colleges internationaal ondernemingsrecht geven aan de UvA. Hij wil dat ook aan de VU gaan doen. “Ik heb het er met de rechtendecaan al over gehad. We moeten bedenken hoe we het gaan inpassen. Het lijkt me leuk om te doen.”

‘Ik wil hier ook college geven - lijkt me leuk’

8 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

De afdeling Aardwetenschappen ervaart op dit moment aan den lijve wat het is om bestempeld te worden als ‘financieel ongezond’. Deze benaming staat in schril contrast met de uitstekende resultaten die deze afdeling de afgelopen tijd heeft behaald. zo wordt aardwetenschappen in

de Nederlandse Studenten Enquête en de Elsevier- enquête al jaren als een van de beste studies van de VU gewaardeerd. Pas afgestudeerde aardwetenschappers hebben volgens het weekblad Elsevier een buitenge-woon hoge baanzekerheid met een bovengemiddeld hoog startsalaris. Dit alles ondanks een halvering van het wetenschappelijke personeel en een verdubbeling van het aantal eerstejaars in het afgelopen decennium. toch is er een commissie ingesteld die moet herstruc-tureren en bezuinigen op onder meer de afdeling Aard-wetenschappen. Ook Moleculaire celbiologie en het Instituut voor Milieuvraagstukken staan bovenaan het lijstje. Gerrit van der Wal, voorzitter van deze commis-sie, vergeleek het wetenschappelijk personeel tijdens een medewerkersbijeenkomst met een ‘zieke patiënt’. Het pleonasme wordt hem vergeven, maar de misplaat-sing van deze kwetsende opmerking niet. Het is niet het wetenschappelijk personeel, maar het financiële model dat ziek is! Sinds januari 2009 is op de VU het financieringsmodel Vusam ingevoerd. Dit bepaalt hoe de geldstroom van het Rijk verdeeld wordt over de opleidingen. Het uitgangs-punt is dat onderwijsinspanningen worden beloond op basis van gerealiseerde ECtS, lees studiepunten. Met andere woorden: een docent met enkele honderden studenten in een collegezaal heeft met een cursus van 6 studiepunten voor de rest van het jaar genoeg verdiend. Daarentegen moet een docent van een minder groot-

VU wurgt top- opleidingenKleinschalige topopleidingen zijn de dupe van de manier waarop de VU het geld uit Den Haag verdeelt. Een onacceptabele situatie, vindt actiegroep Titanic.

DOOR MAARTJE KORVER BEELD BAS VAN DER SCHOT

elies van sliedregt decaan rechtsgeleerdheid

9nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

Opinie WisseLCOLUmn

Reageren? mail naar redactie.advalvas@vu.nl. FoTo

Pet

er V

alck

x

Make-over

Ik begon mijn wetenschappe-lijke loopbaan aan de Katholieke Universiteit Brabant, afgekort de KUB. Deze universiteit onder-ging op een goed moment een complete make-over. De naam werd veranderd in Universiteit van

tilburg (Uvt) en tilburg University. Ook kwam er een nieuw logo. Het rood-witte jaren-tachtiglogo werd vervangen door een klassiek logo en een huisstijl in rustige blauw-gouden kleuren. Misschien verbeeld ik het me, maar deze gedaan-teverandering bracht nieuw elan en zelfver-trouwen met zich mee. Ook de campus kreeg een opknapbeurt. Recentelijk bouwde men er nog een mooie faculty club.Ik wens de VU eenzelfde make-over toe. Laten we beginnen met het logo. De griffioen is al jaren een doorn in mijn oog. Dit logo, dat op een esthe-tisch volstrekt onverantwoorde wijze aan het hoofdgebouw is vastgeklonken, zou moeten plaatsmaken voor de destijds door Kuyper verkozen zegel van de ‘maagd in de tuin’ dat nog steeds prijkt op het spreekgestoelte in de aula van de universiteit. In 1996 schreef VU-studente (semitische talen) en Trouw-colum-niste Selma Schepel dat de griffioen de VU-onwaardig is. Deze staat voor chaos en vernietiging. Het was volgens haar

onbegrijpelijk dat de griffioen het aloude logo van de maagd had vervangen. Hart-grondig ben ik het met haar eens: weg met die agressieve kip. Dan de Engelse naam van de universi-teit. Een doorn in het oog van velen. VU University Amsterdam blijft verwarring wekken vanwege de dubbeling univer-siteit/university en het risico op verbas-tering naar University of Amsterdam.

Wat mij betreft houden we gewoon de originele Nederlandse naam aan net als de Vrije Univer-siteit Brussel en de Freie Universität Berlin.tja, en als ik dan toch bezig ben: de campus. Kan die zee aan bakstenen niet weg? De VU-campus is ernstig aan vergroening en ‘ontrommeling’ toe. We kunnen niet volstaan met

het planten van hier en daar een boom. Bij een grondige make-over denk ik aan veel gras en paden met brede tegels. Natuurlijk, dit alles kost geld, veel geld. En dat in een periode van bezuiniging. Maar in de discussie over de bekostiging van een dergelijke operatie wordt het positieve effect van een make-over onvol-doende onderkend. Het is de investering waard. Het geeft identiteit en een nieuw begin, zaken waarnaar we op deze univer-siteit snakken.

Weg met die agressieve kip

Reageren? mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

schalige opleiding al snel een cursus of vijf geven voor dezelfde financiële vergoeding, waardoor er niet veel tijd overblijft voor wetenschappelijk onder-zoek.Niet alleen de studierichting aardwe-tenschappen en de verwante opleiding aarde & economie, maar veel bètastudies hebben het moeilijk binnen dit finan-cieringsmodel. technische opleidingen hebben relatief veel meer contacturen voor minder studenten, laboratorium-practica en veldwerk. ter compensatie kent dit model wel een hogere vergoe-ding toe aan onderwijs in het laborato-rium of in het veld, maar men kijkt niet naar de structurele kosten van een labo-ratorium of veldwerk. Het geldbedrag van het Rijk is voor de hele VU afgenomen. toch heeft dit finan-ciële verdeelmodel ertoe geleid dat er

afdelingen zijn met overschotten, terwijl in het bijzonder kleinschalige en

bètaopleidingen hun kwaliteit niet meer kunnen waarborgen met de

voorgestelde bezuinigingen. De VU is een universiteit waar hoog-

staand onderwijs gegeven wordt. Wil het bestuur deze kwaliteit behouden,

dan moet niet de afdeling op het slecht functionerend verdeelmodel aangepast worden, maar het verdeelmodel op een goed functionerende afdeling.

Maartje Korver is masterstudent hydrology en schrijft dit opiniestuk in naam van actiegroep Titanic.

Voor het affiche van de actiegroep Titanic zie pag 4.

10 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Extreme research

milieuwetenschapper Ko van Huissteden (links) installeert zijn meetopstelling in siberië (Foto ron Lootens)

11nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

WetensCHap

beVangen door de PooLkoortSWie eenmaal dichtbij de Noord- of de Zuidpool geweest is, wil altijd terug. Niet alleen het klimaat is er extreem, ook de schoonheid laat niemand onberoerd.

DOOR welmOeD visseR

12 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Extreme research

Zijn geweer heeft hij geluk-kig nooit hoeven gebruiken, maar ecologiehoogleraar Jelte Rozema weet hoe moet: aanleggen, scherp stellen, doorladen en de trekker overhalen mocht er ooit een

ijsbeer te dichtbij komen. Hij heeft het geoefend, op de schietbaan in Longyaer-byen, Spitsbergen. Alle onderzoekers die op het eiland komen, moeten daar verplicht op training. Als ze je ongeschikt vinden om met een geweer rond te lopen, heb je een probleem. Dan mag je niet zelfstandig op pad. In je eentje het dorp verlaten zit er sowieso niet in, dat doe je altijd minstens met z’n tweeën. In het noordelijke Ny Alesund ’s nachts naar de wc gaan (die in het centrale gebouw zit) is ook een risico. De ijsberen komen af en toe tussen de huizen.

Vilten laarzenMilieuwetenschapper Ko van Huissteden onderzoekt het vrijkomen van methaan-gas uit de toendra, een broeikasgas dat in grote hoeveelheden is opgeslagen is in de bevroren bodem. Die paar keer per

jaar dat Van Huissteden in Kytalyk, Noord-Siberië, werkt, heeft hij geen geweer bij zich. Niet dat er geen wilde dieren zijn: “Ik stond één keer oog in oog met een wolf, geluk-kig liep die weer weg.” Maar rondlopen met een geweer is ook gevaarlijk. IJsberen zijn er niet in het gebied waar Van Huis-steden werkt, maar wel bruine beren, muskusos-sen en wolven dus, die alledrie gevaarlijk kunnen zijn voor mensen. “We hebben het weleens over geweren gehad, maar alles afwegende hebben we ze nooit aangeschaft.”In het gebied waar Van Huissteden en zijn collega’s werken, wordt het ’s winters-50. Als de onderzoekers er zitten – van het vroege voorjaar tot de herfst – is het aanzienlijk minder koud, maar ’s nachts kan het nog steeds -30 worden. Van Huis-steden kocht een paar Russische vilten laarzen als bescherming tegen de kou. “ze zijn helemaal van wol, ook de zool,

maar ze werken fantas-tisch, zolang het vriest. Als de sneeuw begint te smel-ten, niet meer natuurlijk.”

Zware apparatuurEigenlijk is die sneeuw in Siberië best comforta-bel. Per sneeuwscooter worden de onderzoekers naar hun hut gebracht, dertig kilometer van het dichtstbijzijnde dorp. Op sneeuw kun je tenminste

redelijk lopen en sledes gebruiken voor de spullen die je anders moet dragen. Als de sneeuw begint te smelten, begint het echte ongemak: dan wordt alles nat en drassig omdat het water niet wegzakt vanwege de permafrost. Er komt een landschap tevoorschijn met dikke gras-pollen, waarop je voortdurend je enkels verzwikt.“Dat is ploeteren. Helemaal omdat wij vaak zware meetapparatuur bij ons hebben.” Van Huissteden wijst op een koffertje. “Dat is net terug uit Moskou. Het ding is ook zonder Siberische

Miljarden muggen steken je bont en blauw en kruipen in generatoren die daardoor stukgaan

De hut waar de onderzoekers verblijven in siberië (Foto ko van Huissteden)

13nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

omstandigheden bijna niet te tillen.”En dan zijn er natuurlijk de muggen. Die worden actief zodra het meer dan tien graden is. Miljoenen, miljarden vervelende kriebelbeestjes die in een zwerm om je hoofd gaan vliegen (“daar wen je aan”, zegt Van Huisste-den), je helemaal bont en blauw steken (“daar raak je immuun voor”, zegt hij) en ook in alle onderzoeksapparatuur en generatoren kruipen, waardoor die stukgaan. “Afge-lopen jaar hebben we veel pech gehad met onze meetapparatuur.” Hij wijst op een enorme kist waar een grote witte bol op pootjes in zit, ook allemaal net terug uit Rusland. “Dit is een apparaat om methaanuitstoot te meten, maar ook een heleboel andere gegevens waaronder de lokale temperatuur. De methaanmeter deed het nog wel, maar de meeste andere metingen niet, waardoor we heel veel gegevens niet hebben kunnen opslaan.” Hoe het apparaat is stukgegaan, weet Van

Huissteden niet precies. “Extreme omstandighe-den”, zegt hij. “Het frus-trerende is dat er vaak iets simpels stuk gaat, maar dat je daar niets hebt om het te repareren. Soms lukt het met improviseren, maar niet altijd.”Het meest gefrustreerd raakt Van Huissteden trouwens van de bureau-cratie, van de papierwin-

kel die hij moet invullen voordat hij zijn spullen in Siberië heeft. “Vooral het stuk tussen Amsterdam en Moskou is lastig. Daarna gaat het meestal soepeler.”In Siberië zijn de onderzoekers vaak met maar een paar mensen, of alleen. “Daar kan lang niet iedereen tegen”, vertelt Van Huissteden. Hij heeft een haat-liefdever-houding met zijn onderzoeksstek: aan de ene kant de ongemakken, de eenzaam-heid, de frustraties, maar aan de andere kant is fantastisch om op zo’n geïsoleerde plek te zitten. In elk geval hebben de onderzoekers alle vrijheid om hun leven in te richten zoals ze willen.

Zwemmen in IJszeeDat is op Spitsbergen wel anders. Daar hebben de Noren de touwtjes strak in handen. Wie zich niet aan hun regels houdt, wordt weggestuurd. Door de jaren heen heeft Rozema daarover af en toe problemen gehad met studenten: iemand ging kajakken met een lokale timmer-man, drie meisjes renden de Noordelijke IJszee in om te vieren dat een van hen jarig was. Rozema: “De Noren kunnen dat soort acties niet waarderen. En ze hebben een punt: als iemand in dat koude water een hartaanval had gekregen, of als de kajakker was verdwaald, hadden we echt een probleem gehad.” Op Spitsbergen mag je niet bevallen en niet doodgaan, laat staan worden begraven: door de permafrost komen botten altijd weer naar boven.Op de zuidpool waar Rozema ook onder-zoek heeft gedaan naar het effect van het gat in de ozonlaag op plantjes die daar voorkomen heerst zelfs letterlijk een militair regime: “Je gaat al vanaf Oxford in een militair vliegtuig. Eerst vlieg je met een tussenstop naar de Falk-lands. Dan is het wachten op geschikt

‘Het is fantastisch om op zo’n geïsoleerde plek te zitten’

De hut in siberië wordt warm gehouden door een pechka, een russische houtkachel (Foto ko van Huissteden) milieuwetenschappers meten de uitstoot van methaan als de

sneeuw is gesmolten (Foto ko van Huissteden)

14 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Extreme research

weer. Dat duurt vaak dagen. ze vliegen alleen als het helder is. Dan ben je nog een paar uur onderweg naar Rothera, de Britse onderzoeksbasis op Antarctica, met een klein vliegtuigje dat niet genoeg kerosine heeft om terug te vliegen als het weer omslaat.”

Jezelf morfine injecterenEn dan zit je na jaren voorbereiding eindelijk op de zuidpool en dan roos-teren ze je in om wc’s schoon te maken en vloeren te dweilen. “zonde van de onderzoekstijd”, moppert Rozema, “maar dat zijn de regels. ze bezuinigen op personeel.” Net als op Spitsbergen krijgen onderzoekers op de zuidpool strenge instructies over wat wel en niet mag, ook hier geldt weer: nooit alleen op pad, altijd opschrijven waar je naartoe gaat, bij omslaan van het weer zo snel mogelijk naar binnen. “Het kan daar verschrik-kelijk hard waaien en sneeuwen. Als je dan buiten bent, raak je zo verdwaald en onderkoeld.” De arts op de onderzoeks-basis leerde Rozema ook hoe hij zichzelf morfine moest injecteren, mocht hij

bijvoorbeeld in een gletsjerspeet glijden en botbreuken oplopen. “Dan maak je meer kans, omdat je de pijn niet voelt. Gelukkig ben ik nooit in vervelende omstandigheden terechtgekomen.”Vanaf Rothera gingen Rozema en zijn drie collega’s met de zodiac naar een nabijgelegen eiland voor hun onderzoek. Daar sliepen ze in tenten, ze hadden een aparte tent als toilet en een soort loods waar ze vuur mochten maken en zichzelf en eten konden opwarmen. Na een week

“Mensen zijn tropische dieren en uitstekend uitgerust om zich tegen hitte te beschermen, maar tegen kou zijn ze nauwelijks bestand”, aldus Hein Daanen, bijzonder hoogleraar thermofysiologie.

daanen is verbonden aan de faculteit bewegingswetenschappen en Tno, waar extreme temperatuursomstandigheden worden nagebootst in klimaatkamers. “onderzoekers die naar koudegebieden vertrekken brengen weleens een dag in zo’n klimaatkamer door om zich voor te bereiden”, vertelt daanen.

de thermofysioloog weet alles van mensen in extreme weersomstandigheden. “om zich tegen de kou te beschermen kan een mens wat extra warmte maken door te rillen en warmte beter vasthouden door zijn bloedvaten dicht te knijpen”, aldus daanen. “Verder moet hij zich aanpassen door middel van kleding en gedrag.”

Als een mens onderkoeld raakt, stopt het hart met kloppen bij een lichaamstemperatuur van ongeveer 29°c, maar reanimatie is vaak nog mogelijk. de laagste lichaamstemperatuur waarbij een mens succesvol is gereanimeerd, is 13,7°c”, zegt daanen. “Je mag een mens daarom eigenlijk niet doodverklaren wanneer hij koud is. dood is hij pas als hij warm is en dood.”

er is nog één lichamelijke afweermechanisme tegen koudeletsel dat bij de ene mens beter is dan bij de andere: in koude vingers en tenen treedt plotseling bloedvatverwijding op, zodat ze beter doorbloed raken. Het fenomeen heet cold induced vasodilation. daanen heeft het onderzocht bij mariniers die op training in noorwegen gingen (door ze hun vingers in ijswater te laten steken en de lichamelijke reactie te meten), en kan voorspellen wie risico loopt op letsel door kou. (Pb)

Jelte rozema plantte de Friese vlag op de Zuidpool, de britten waren not amused

dood is een mens pas als hij warm is en dood

Het onderzoeksteam in siberië, links: Ko van Huissteden (Foto roman Petrov)

FoTo

Jel

te r

ozem

a

15nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

ga je terug naar Rothera waar je kunt douchen. “Iedereen leeft erg met elkaar mee. toen ik er was, was er een vliegtuig waar-van in de lucht één motor was uitgevallen. Het was een emotioneel moment toen die weer veilig aan de grond stond.”

Altijd met potlood Met stroom wordt zo zuinig mogelijk gedaan, want alles moet worden geïmporteerd: “E-mails werden eenmaal in de 24 uur in bundels weggestuurd.” Rozema zat een keer op de zuidpool toen zijn moeder jarig was. Met veel moeite regelde hij dat hij twee minuten naar huis mocht bellen. Op de zuidpool zag Rozema orka’s van dichtbij, verschillende soorten pinguïns, zeeolifanten en zeeluipaarden. “Voor orka’s moet je oppassen, vooral als je op zee in zo’n zodiac zit, maar verder ben je op Antarctica betrekkelijk veilig wat

Er zijn skua’s, meeuwen met de klauwen en snavel van een roofvogel, die je aanvallen en je hoofd openpikken

wilde dieren betreft.” Wel zijn er de zogeheten skua’s, meeuwen met de klauwen en snavel van een roofvogel, die je aanvallen en je hoofd openpikken of klauwen. Rozema: “Die beesten zijn zo agressief omdat ze maar heel weinig tijd hebben om hun jongen groot te brengen. Elke verstoring kan fataal zijn.” Een collega maakte een keer zo’n heftige aanval van skua’s mee dat

ze een dag moest bijkomen.Apparatuur als laptops doet het in extre-me koude slecht omdat de accu’s heel snel leegraken. Rozema werkt daarom altijd met een opschrijfboekje en potlood, geen pen, die houden er ook mee op bij extreme koude. “Soms zijn je vingers te stijf om te schrijven.”

SneeuwblindEn dan is er overal in de poolgebieden de verblindende zon op de sneeuw. Van

Huissteden dacht dat hij een redelijke skibril had, maar kreeg pijn aan zijn ogen. Nu draagt hij een bril die zijn ogen helemaal afschermt en gebruikt sunblock om zijn huid te beschermen. Rozema wijst op zijn voorhoofd: “Hier hebben ze een stuk huid moeten wegnemen. Of dat door mijn werk in de poolgebieden komt, is lastig aan te tonen, maar het speelde vast mee.”En toch is er iets aan die barre, Arctische gebieden dat altijd blijft trekken. Je zou het de poolziekte kunnen noemen: is Van Huissteden eindelijk weg uit Siberië, dan gaat hij voor zijn vakantie wandelen in het noorden van Noorwegen. Ook aan Rozema blijft het trekken. Een aantal

jaar geleden leidde hij excursies bij een cruisereis naar Spitsbergen voor

NRC-Lux. “Dat was het mooiste wat er is. We hebben zo ongelooflijk veel

gezien.” In de toekomst wil hij meer reizen gaan doen. Elke kans om op boven de poolcirkel te zijn, grijpt hij aan. Rozema ziet het ook bij de studen-

ten die hij meenam: zonder uitzondering willen ze terug naar Spitsbergen.

een ijsbeer op spitsbergen (Foto ko van Huissteden)

Biologieprofessor Jelte rozema sleept zijn onderzoeksopstelling door de sneeuw op spitsbergen (Foto Stef Weijers)

In de zee zit heel erg veel water, daar-mee vertellen we u waarschijnlijk niks nieuws. Maar onder de zee zit ook water, dat aanzienlijk minder zout is

en waarvan makkelijker en goed-koper drinkwater is te maken. Een team van wetenschappers, onder wie de VU-hydrologen Koos Groen en Henk Kooi, schrijft erover in het nieuwste nummer van Nature.Veel van dat water stamt uit de

ijstijden, toen grote delen van de continentale randen en binnenzeeën droog lagen.

In die perioden drong zoet neerslagwater de grond in dat bewaard is

gebleven nadat het door de zee werd overspoeld. Dit

‘fossiele’ water kan ons veel vertellen over de veranderingen in het aardse systeem, de afge-lopen duizenden tot honderd-duizenden jaren, maar kan ook van grote betekenis zijn voor de wereldwatervoorziening. (PB)

16 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Arjen de Vos van de facul-teit Aard- en Levensweten-schappen won de eerste prijs bij de Climate Adap-tation Business Challenge, een wedstrijd voor initiatieven van onderne-mers die het beste inspe-len op de wereldwijde klimaatverandering. De Vos ontving 25.000 euro.

Bijzonder hoogleraar water-staatsgeschiedenis Petra van Dam is betrokken bij de tv-serie Nederland in 7 overstromingen. Zij adviseerde ook voor het bijbehorende boek. Op vrijdag 20 december om 21.10 uur op Ned. 2 inter-viewt Frank Westerman haar over het poldermodel.

Minister Schippers ontving het eerste exem-plaar van Samen werken, samen winnen. Dit boek beschrijft een aanpak van publiek-private samenwerking. Brian Tjemkes, univer-sitair hoofddocent bij de economische faculteit, en Pepijn Vos van TNO zijn de auteurs.

Naomi Spalter won de FJR-prijs (1000 euro) voor de beste publicatie van een jonge onderzoeker op het terrein van het familie- en jeugdrecht. Het betreft haar proef-schrift Grondslagen van partneralimentatie. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Vereniging voor Familie- en Jeugdrecht.

VIPs

Snelle webshops

B ij Nederlandse webshops kun je vaak tot laat in de avond bestellen en dan krijg je het de volgende dag

al geleverd. Bij webshops in ons omringende landen duurt dat langer. Dat blijkt uit onder-zoek van economiehoogleraar Sander de Leeuw in samenwer-king met consultancybureau E-sharp. Hij onderzocht de service van duizend webshops in acht grote landen. Neder-landse webshops lopen dan weer achter in hun mogelijk-heden om bestelde spullen in het buitenland af te leveren, blijkt ook uit het onderzoek. (WV)

Water uit een goed jaar

Computers kunnen kunst maken en zelfs beoordelen. Dat ontdekte Eelco den Heijer in zijn onderzoek waarop

hij 12 december promoveerde. Veel mensen vinden het idee van computers die ‘schoonheid’ maken en beoordelen, bedrei-gend. Volgens Den Heijer komt dit doordat mensen mythische eigenschappen toedichten aan de esthetische principes en denken dat deze te complex, te persoon-lijk zijn om in een computer te stoppen. Een mogelijke toepas-sing van zijn onderzoek is dat een tablet advies geeft bij de inrich-ting van een huis of bij de keuze van kleding. (FB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/computerkunst.

Kunstzinnige computers

Stud

ioVU

/Yc

P. ru

mle

r

mon

ika c

iapa

la_t

heno

unpr

ojec

t

eelco

den

Hei

jer

17nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

OnDerZOeKsnieUWs

In laaggelegen kustgebieden is het grondwater zout. Sinds de aanleg van de polders stroomt dat zoute grondwa-ter niet meer terug naar de zee, maar omhoog, de polder in. Via wellen, doorlaatbare

stukken in de bodem, komt het naar boven. Dat heet zoute kwel. Perry de Louw promoveerde op een onderzoek waaruit blijkt dat dit omhoogkomende zoute kwelwater de belangrijkste verzil-tingsbron is in veel laaggelegen polders in Nederland. Dit zoute water belemmert zoet regenwater om dieper door te dringen in de bodem, waardoor er maar een dun toplaagje zoet water blijft staan. Dat maakt deze polders heel kwetsbaar voor klimaatver-andering: als er minder regen valt, wordt de bodem wellicht zo zout dat bepaalde gewassen er niet meer willen groeien. (WV)

Zie proefschrift via tinyurl.com/zoutepolders.

Pubers gamen zich suf

“Nu de hervor-ming van de lang-durige zorg voor de deur staat en profes-sionele helpers zich meer zullen terugtrekken, is het bevorderen van mantelzorg van groot belang. Uit ons onderzoek blijkt dat er voldoende overlegd wordt met inwonende partners van ouderen die hulp nodig hebben. Maar met de uitwonende kinderen, familie en vrienden die een groter aandeel in de langdurige zorg moeten leve-ren, is overleg nog niet vanzelf-sprekend. Zo gebeurde het dat thuiszorgmedewerkers voor een alleenstaande oudere een opname in een verpleeghuis aanvroegen terwijl dit niet met familie werd besproken.

Digitale tools worden amper gebruikt. Zorgmedewerkers schrij-ven in een schriftje wat er gebeurd is. Een volwassen kind dat aan de andere kant van het land woont, kan dit niet dagelijks inzien. Het zou handig zijn als de thuiszorg een besloten computeromgeving heeft waarin mantelzorgers en vrijwilligers kunnen inloggen voor overleg en vragen. Thuiszorg-medewerkers hebben daar geen tijd voor. Er is een strak systeem waarin precies beschreven staat hoeveel minuten een handeling mag kosten. Het is een van onze belangrijkste aanbevelingen om dat strakke systeem los te laten en meer tijd voor overleg te gebrui-ken. Uiteraard kost dat geld, maar het levert ook veel op.” (FB)

Het onderzoeksrapport ‘Samen zorgen voor thuiswonende ouderen’ verscheen begin december.

Hoogleraar informele zorg Marjolein Broese van Groenou constateerde dat de thuiszorg nog niet voldoende met mantelzorgers overlegt.

Thuis- en mantelzorg

Dat blijkt uit een representatief onderzoek onder 373 Nederlandse pubers door gezondheidswetenschappers van onder meer de VU, onder wie Monique Simons, Emely de Vet en Jaap Seidell, gepubliceerd in de Journal of Science and Medicine in Sport van 9 november 2013.

Bijna de helft van de pubers speelt de actieve vorm van games, waarbij bewogen moet worden. Hier wordt minder tijd aan besteed dan aan zittend gamen, name-lijk gemiddeld 36 minuten op een doordeweekse dag en 42 minuten op een weekenddag. (PB/WC)

Zie sciencedirect.com

Het belang van sociale relaties op gezond-heid wordt onderschat, stelde Catrin Finkenauer op 13 december in haar oratie. Slechte sociale relaties hebben hetzelfde effect op gezondheid en psychisch welzijn als roken, overgewicht en hoge bloeddruk, maar blijven als

verklarende factor vaak buiten beeld. Dat moet veran-deren, vindt Finkenauer. zij onderzocht hoe partners in relaties het beste en het slechtste in elkaar naar boven kunnen halen en hoe dat zijn weerslag kan hebben op iemands gezondheid. (WV)

Ongezonde relaties

De gemiddelde tijd die pubers zittend gamen is op een doordeweekse dag

65 minuten. Op zaterdag of zondag is dat gemiddeld 80 minuten.

Zoute polders

edwa

rd b

oatm

an &

rbbm

r.nl

Studieswitchers Sebas Groeneveld, Liz reinders en mojdeh Feili

18 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Studiekeuze

19nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

OnDerWiJs

plus 1 om te stoppen

4 redenen om vol te houden

DOOR FlOOR Bal FOtO’S PEtER GERRItSEN

Daar komt-ie dan: de vraag die je al vreesde. tijdens het kerstdiner bij je ouders thuis kijkt je oma je geïnteresseerd aan: “Hoe gaat het eigenlijk met je nieuwe studie, kind?” tja, hoe gaat het eigenlijk met die studie? Je twijfelt, moet je eigenlijk wel doorgaan?

Hoe weet je eigenlijk of jouw studie de juiste is? Tips voor twijfelaars.

AD VALVAS 130 X 93 mm.indd 1 27-06-13 16:04

20 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Studiekeuze

AdVerTenTIe

‘Slechte cijfers zijn geen goede reden om met je studie te stoppen’

>Praat met vrienden en familie over je twijfels. niet alleen kunnen ze je helpen bij het maken van een beslissing, misschien hebben ze ook tips voor een studie die wel bij je past.

>nog steeds in verwarring? Klop aan bij je mentor, de studieadviseur van je studie of de studentendecanen.

>In januari begint bij het centrum voor Studie en Loopbaan van de VU de cursus Studiekeuze, voor studenten die twijfelen over hun studie of die al gestopt zijn. daar leer je een gefundeerde keuze voor een studie te maken. meer weten? mail studentcareerservices@vu.nl.

ontvang je voor het eerst studiefinanciering en stop je vóór 1 februari met studeren? dan hoef je je beurs niet terug te betalen! Als je je vóór 1 februari laat uitschrijven, geldt het bindend studieadvies ook niet. dan kun je eventueel in het nieuwe studiejaar opnieuw met dezelfde studie beginnen.

Sta je er echt slecht voor? Stop vóór 1 februari

Studiegenoten maken je studie leuker

Wennen aan universitair systeem kost tijd

Saaie vakken horen erbij

Vind je je studie wel leuk, maar haal je bijvoorbeeld door persoonlijke omstandigheden je vakken niet? Wie vóór 1 februari stopt, mag in september opnieuw in het eerste jaar beginnen. Als je eenmaal een negatief studieadvies hebt, kan dat niet meer. Van Rijn: “Het is heel erg moei-lijk om in januari nog als een dolle te gaan studeren als je nog niets gehaald hebt. Dan heb je qua studiepunten geen speling meer en is het veiliger om in het volgend studiejaar weer terug te komen.”

Voor sommige studenten is de overgang van de middel-bare school, met hun vaste vriendengroepje en eigen zitplek in de kantine, naar de grote onpersoonlijke universiteit groot. Als ze ook net op kamers wonen en nog maar weinig mensen kennen, kan dat het gevoel geven dat ze verkeerd gekozen hebben. terwijl dat niet per se aan de studie hoeft te liggen. Wegert adviseert om lid te worden van een studievereniging of na college niet meteen de trein te pakken, maar met medestudenten een kop koffie te gaan drinken. “Er zitten zoveel studen-ten bij onze faculteit, daar zitten altijd mensen bij die bij je passen. Een studie wordt leuker als je wat contacten hebt.”

Slechte cijfers zijn geen goede reden om met een studie te stoppen. Eerstejaars komen vaak van het vwo en zijn gewend aan hun oude manier van leren. Maar met twee dagen voor het tentamen pas een boek inkijken, haal je je vakken niet. “Het is niet zo raar dat je tweeën haalt als je maar tien uur per week, inclusief colleges, aan je studie besteedt”, zegt Rozemarijn Wegert, studie-adviseur bij Rechten. Volgens haar moeten de meeste studenten aan het universitair systeem wennen. “Bij de één gaat dat sneller dan bij de ander. Over het algemeen hebben ze daar de eerste drie maanden voor nodig. Besteed maar eens veertig uur per week aan je studie. Dan verbeteren die resultaten vanzelf.”

Vind je een aantal vakken saai? Dat is heel normaal, zeggen de studieadviseurs. Veel studies beginnen met het leggen van de basis voor de rest van de opleiding. Bij de economische faculteit en Psychologie & Pedagogiek beginnen ze met cijfermatige vakken. Bij Rechten star-ten ze met de beginselen van staatsrecht. Niet de smeu-igste vakken, wel heel belangrijke. “Wanneer je rond de kerstvakantie nog geen enkel vak hebt gehad dat je interessant vindt, dan moet je je eens achter je oren krabben”, zegt Olga van Rijn, studiead-viseur bij de economische faculteit. “Ik adviseer dan om in de studiegids te kijken naar de vakken die nog komen gaan.” Bij de VU-boekhandel zijn de syllabi voor de komende vakken al te koop, die kun je alvast door-bladeren. “Als je die wel leuk vindt, kun je daar naartoe werken. Dan moet je gewoon door de verplichte vakken heen zien te komen.”“Een studie moet wel een plek zijn waar je tot bloei komt”, vindt Schilder. “zin hebben om aan de gang te gaan, is belangrijk. Als je dat echt niet hebt, dan is stop-pen misschien toch een optie.”

+

4

2

3De ideale studie bestaat niettegenvallende vakken en neuzelende docenten. Heb je eindelijk na lang nadenken een studie gekozen, vallen sommige onderdelen flink tegen. Helemaal niet erg, zegt Marieke Schilder, studieadviseur bij de faculteit Psycho-logie en Pedagogiek. “Ik heb soms medelijden met de huidige generatie. Op Facebook, op Instagram, overal zien ze alleen positieve berichten. Als iets even niet leuk is, als één vak van de studie tegenvalt, gaan ze meteen twijfelen.” terwijl de ideale studie, de perfecte keuze voor de rest van je leven, helemaal niet bestaat. Elke studie heeft voor- en nadelen. “Je weet nooit honderd procent zeker of je de juiste beslissing genomen hebt. Dat hangt niet allemaal van die studierichting af, een stage en je eerste baan hebben net zoveel invloed op je loopbaan.”tijdens en na je studie kun je nog alle kanten op. Werk-gevers zoeken vooral naar mensen met academische vaardigheden. En met een stage of de juiste bijbaantjes kun je nog bijsturen.

1

Praten, praten, praten

Omzeil bindend studieadvies

21nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

Het was altijd haar grote droom: dierenarts worden. tijdens haar middelbare schooltijd begon Liz Reinders (28) te

twijfelen. toch schreef ze zich in. “Ik was bang dat ik anders later spijt zou krijgen.”Het eerste studiejaar viel tegen: ze haalde matige cijfers en kon haar interesses – Reinders deed ook veel vrijwilligerswerk – niet met haar medestudenten delen. toch besloot ze er nog een jaar aan vast te knopen en keihard te gaan studeren. “Het uiteindelijke beroep leek me nog steeds leuk. Maar met kerst ben ik toch maar met mijn ouders gaan praten. Dat ik aan het knokken was, alsnog geen hoge cijfers haalde en niet gelukkig was.” Aan het eind van de vakantie was ze eruit: ze stopte met haar studie. Maar wat moest ze dan gaan doen? Ze las boeken, sprak met familie en vrienden en deed een beroepskeuzetest. Uiteindelijk volgde ze een hbo-studie en nu doet ze de master besturen van maatschappelijke organisaties. “Dat was echt de juiste keuze.”

‘Mijn kinderdroom kwam niet uit’

Dat Mojdeh Feili (24) onverwacht haar eindexamen haalde, betekende dat ze maar één maand had om

een studie te kiezen. Dat werd taal- en cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht. “Ik heb me ook niet goed georiënteerd. De studie koos ik omdat ik Spaans wilde leren, maar dat viel tegen.” Ondanks haar goede cijfers was ze niet gemotiveerd om naar college te gaan. “Ik leefde zo in twijfel dat ik me maar heb uitgeschreven.” meer dan een jaar werkte ze in een callcenter; die tijd gebruikte ze om na te denken over haar toekomst. “Mensen die het gelukkigst met hun studie zijn, doen iets wat ze echt interessant vinden. Van jongs af aan ben ik aan het lezen, ik heb een passie voor Engelse literatuur.” Nu ze Engelse taal en cultuur studeert, zit ze helemaal op haar plek. “Ik ga met plezier naar college.”

‘Nu ga ik met plezier naar college’

Eigenlijk liet Sebas Groeneveld (19) zich meeslepen door de lol die hij had in het maken en uitvoeren van een ontwerp voor

zijn profielwerkstuk bij natuurkunde. Dus koos hij voor werktuigbouwkunde in Delft. “De eerste periode vond ik nog leuk, daarna werd mijn enthousiasme minder.” Vooral de wiskunde viel hem tegen. “Die ging echt heel diep.” Na een lang denkproces en een gesprek met zijn vader hakte hij de knoop door. “Mijn vader dacht al dat de die-hard techniek niet bij me paste.” Een kennis die Groeneveld tegenkwam, studeerde science, business & innovation. “Dat leek mij leuker dan mijn eigen studie. ik ben twee dagen met hem meegegaan om colleges bij te wonen. Dat beviel me.” Nu is hij zelf eerstejaars bij die studie. “Het richt zich meer op het bedrijfsleven. Je gaat niet heel erg diep de techniek in, maar kijkt naar het grotere plaatje.”

‘De wiskunde ging me te diep’

SKITSPootje overOp de Jaap Edenbaan staat elke maandagavond een groep studenten op de schaatsen voor de Social Skate. Van beginner tot ervaren sprinter: studentenvereniging Skits traint iedereen.

Fotoreportage op advalvas.vu.nl > razende reporter

FoTo’S en TEkST Roos Lankhorst

22 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

maiL

‘Derde van studenten ontevreden over studieadviseur’ , las ik op de site van Advalvas. Als studieadviseur heb ik me opgewonden over het feit dat een enquête onder 266 studenten(dat betreft 0,1 van de Nederlandse studentenpopu-latie) als uitgangspunt genomen wordt voor een dergelijke conclusie. Ik ben dan ook zeer verontwaardigd dat er in de vorige Advalvas op pagina 5 levensgroot de kop staat: Matig studieadvies, een op de drie studenten is ontevreden over de studieadviseur. Ik had van Advalvas verwacht dat zij een dergelijk bericht niet klakkeloos zou overnemen, maar zich zou verdiepen in de achtergrond hiervan. Hier wordt wat mij betreft zeer onterecht een beroepsgroep in een kwaad daglicht gezet.

Hanneke Hovenkamp, studieadviseur faculteit Sociale Wetenschappen

Matig studieadvies?

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

‘Het ministerschap was makkelijker’

Waarom gaat u zo snel alweer weg? “Snel? Het is maar hoe je het bekijkt. Ik trad aan in de verwachting dat het een gewone raad van

toezicht zou worden met zes vergade-ringen per jaar. Nou, dat bleek dus totaal anders te zijn. Door de opeenstapeling van vraagstukken – van de Eyeworks-affaire en de VU-reorganisatie tot de bestuurscrises bij zowel VUmc als de VU – lag er ongelooflijk veel werk. Ik heb minstens zestig vergaderingen gehad, kortom, in die twee jaar voor minstens vier jaar gewerkt.”

Heeft uw vertrek te maken met de recente bestuursperikelen bij VU en VUmc? “Integendeel. Ik zou nooit weggaan als ik niet de overtuiging had dat de juiste mensen op de juiste posities zijn gebracht. Daar heb ik onverwacht in de rol van een soort crisis-manager aan bijgedragen. Het tweede jaar hoefde ik daar geen vergoeding voor; als het maar goed kwam met de VU. De nieuwe bestuurders bij de VU en VUmc en de nieuwe toezichthouders bij VUmc

zijn zeer gekwalificeerde mensen. Die hebben mij niet meer nodig. Ik kan met een gerust hart weg.”

U heeft veel nevenfuncties: had u wel genoeg tijd voor toezicht op VU en VUmc? “zie wat er tot stand is gebracht en oordeel zelf. Ik hoef geen pluimen te hebben: ik ben aangetrokken en heb gediend. Ik heb m’n karwei afgemaakt. Maar ik durf te stellen dat ik zelden zo hard heb gewerkt; het ministerschap was makkelijker. Het is ten koste gegaan van mijn huiselijke leven. Maar het is ook bevredigend dat het nu op orde is.”

Jaap Winter blijft ook hoogleraar – gelooft u in parttime bestuurs-functies? “Hij is voltijds voorzitter van het college van bestuur van de VU en daarnaast hoogleraar. Uit eigen ervaring weet ik dat het kan. En het voegt ook veel toe om onderwijs te geven; het houdt je betrokken bij het werkveld.”

Heeft een universiteit met een christelijke levensbeschouwing nog toekomst? “Levensbeschouwing heeft

in toenemende mate toekomst voor iedereen. Mensen zijn nu onzeker over hun toekomst en die van hun kinderen; levens-beschouwing, bepaald ook de christelijke, kan houvast bieden. En weten-schap heeft uiteindelijk

Na twee roerige jaren neemt Cees Veerman afscheid als voorzitter van de raad van toezicht van VU/VUmc. ‘Ik heb zelden zo hard gewerkt.’

ook ethische grondslagen. Kijk naar de vragen rond genetische modificatie, leven en dood, euthanasie, benadering van patiënten, correct zakendoen. Daar moet je studenten mee bewerktuigen. Het is de opdracht van een bijzondere universiteit als de VU om dat te doen.”

De VU leent 230 miljoen van de Europese Inves- teringsbank, voor de nieuwbouwplannen. Is het financiële risico niet veel te groot? “De beoordeling van het bouwprogramma moet nog eens goed door het nieuwe bestuur worden bekeken. Ik ga daar niets meer over zeggen. Nee, ook niet over de hortus of het voort-bestaan van de VU-Vereniging. Ik heb me altijd geërgerd aan mensen die in hun afscheidsinterview allerlei raad-gevingen en opvattingen meegaven. Dat gaan we dus niet doen.”

DOOR liesBeth KuipeRs FOtO PEtER VALCKx

23nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

tOeZiCHtCees Veerman

Opvolger Topambtenaar Wim Kuijken is benoemd als nieuwe voorzitter van de raad van toezicht van de Stichting VU-VUmc. Lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>11 december>Weer twee nieuwe VU-bobo’s.

24 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Maurice Crul hoogleraar onderwijs en diversiteit Opinie

De VU biedt een Summerschool aan om eerstegeneratiestu-denten te integreren in de academische wereld. “Dat is een mooi opstapje, maar het moet breder. Gedurende de studie moeten er constant cursussen worden aangeboden, bijvoorbeeld academisch schrijven. Dat kost geld inderdaad, maar aangezien universiteiten worden gefinan-cierd op basis van het aantal afge-studeerden, moet je het zien als een waardevolle investering.”

Het rapport spreekt van een selffulfilling prophecy omdat docenten een student met een niet-westerse achtergrond bij voorbaat al opgeven. “Inder-daad, terwijl je ook kunt zeggen dat iemand die zo’n omweg heeft genomen om aan een universiteit te kunnen studeren, en zo drie of vier jaar langer over zijn studie doet dan vwo-instromers, in elk geval beschikt over het nodige doorzettingsvermogen om een bul te kunnen halen.”

Hoe doet de VU het in uw ogen? “Het diversiteitsbeleid is door de VU en door Leiden goed opge-pikt. ze zijn op dat gebied echt voorlopers. Maar nu moet er een

volgende stap gemaakt worden: de staf is nog vrijwel helemaal wit!”

Reageren? mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

‘Onze staf moet nog kleuren’Hoe goed of slecht doen allochtone studenten het? Hoogleraar Crul stelt dat de VU en Leiden vooroplopen op diversiteitsgebied.

tonen zijn ook eerstegeneratiestudenten. zij hebben niet dezelfde bagage en de steun die veel autochtonen hebben met hoogopgeleide ouders. Daar moeten hogescholen en universiteiten alert op zijn.”

Wat moet er gebeuren? “We moeten in elk geval niet terug naar het doelgroepen-beleid, want de doelgroep allochtonen is heel gedifferentieerd. Je hebt ook veel allochtonen uit hoogopgeleide gezinnen, vaak vluchtelingen. Je hebt doorstromers uit het hbo, enzovoort.”

maurice crul

DOOR peteR BReeDvelD FOtO REINIER GERRItSEN

‘Op de Universiteit Utrecht pres-teerden studenten van niet-west-erse afkomst het best, op de VU het slechtst’, meldt NRC Handels-blad. “Dat vind ik te kort door de bocht. zelf ben ik voorzichtiger met de ranking van universiteiten waar

allochtonen het goed of slecht zouden doen. Binnen de groep allochtonen zijn de verschillen bijvoorbeeld aanzienlijker dan tussen allochtonen van de verschil-lende universiteiten. Allochtone meisjes doen het bijvoorbeeld beter dan alloch-tone jongens. Meisjes doen het sowieso steeds beter.”

Valt er een brede conclusie te trekken op basis van het evaluatierapport ‘Generiek is divers’? “Voorzichtig geformuleerd is de trend, en die is aan de hogescholen sterker dan aan de universi-teiten, dat het gat tussen allochtonen en autochtonen niet kleiner is geworden. Als het gaat om de uitval van studenten, die is groter geworden bij allochtonen. Maar de allochtonen die overblijven, doen het goed. Er is dus veel uitval en dat is een reden tot zorg.”

Wat is de oorzaak van die uitval? “Veel allochtonen hebben een andere school-geschiedenis, hebben vaak mavo, havo en vwo gestapeld, of zijn via het hbo de universiteit binnengekomen. Veel alloch-

generiek is divers>Het rapport ‘Generiek is divers’ evalueert 5 hogescholen en 5 universiteiten die hebben deelgenomen aan het G5-studie-succesprogramma van 2008 t/m 2011. de tien instellingen hebben overheidsgeld gekregen om de verschillen tussen de allochtonen en autochtonen te verkleinen. de deelnemende universiteiten zijn VU, UvA, Utrecht, rotterdam en Leiden.

>Van de nieuwe studenten aan de VU was (van 2008 t/m 2011) 21 procent van niet-westerse afkomst, de meesten daarvan (veertig procent) waren van ‘overige niet-westerse afkomst’ (dus niet van Turkse, marokkaanse, Surinaamse of Antilliaanse afkomst).

25nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

COLUmn

“Hé, journalist!” De man hangt tegen een winkelruit met zijn matties. “Hoe is het nou afgelopen met die reportage?” Voor mijn minor journalis-tiek filmden we mensen in het winkelcentrum bij mij om de

hoek. Dat heb ik geweten: ik kom vooral hem vrijwel dagelijks tegen. Een vijftiger met het buurtcafé als beste vriend. zijn zonnebril heeft hij verruild voor een muts. Meestal groet ik kort en loop door. Nu blijf ik staan.Hij vraagt of ik in de flat verderop woon. Of ik het druk heb. En of ik niet eenzaam ben. Hij ziet me natuurlijk altijd alleen lopen. Ik hakkel dat ik alleen zijn wel prettig vind. Hij zegt dat we uiteindelijk allemaal iemand nodig hebben. Hij, de onbekende man die mij niet anders kent dan de journalist die alleen naar de winkel loopt.En om eerlijk te zijn, tijdens een super-marktbezoek overvalt me inderdaad weleens een gevoel van eenzaamheid.

Altijd iemand om mee te praten

Dan heb ik zin om te wach-ten bij het zuivelschap tot een dame een gesprek over caloriewaardes in dieetkwark begint. Of dan hoop ik op een sappige flirt bij de vleesafde-ling. Volgens de statistieken ben ik niet de enige die zich soms alleen voelt. Dertig procent van de jongeren vanaf 18 jaar participeert in de eenzaamheidsparade. Dèrtig procent! Eenzaam-heid is geen privilege dat voorbehouden is aan demen-terenden in het verzorgingstehuis. twintigers, die zijn eenzaam. ze staren op hun kamer naar het scherm. Het scherm staart terug. Alleen op de dansvloer, en verdwaald in het leven. Want het leven kan zo verrekte lastig zijn. Als je moet antwoorden op de vraag wat je met je studie wilt doen. Of je met kerstmis soep gaat uitdelen aan onbekenden, wel of geen ganzenlever eet, indruk wilt maken op de familie van je vriendin, of je kont tegen de krib gooit. Anderen om advies vragen? Doe maar niet, want je weet al wat ze gaan zeggen: “Je

moet toch uiteindelijk zelf de keuze maken.” Soms vraag ik me af waar de grens ligt tussen nonchalance en des-interesse.toch is individualisme ook charmant. In plaats van erover zeiken, kunnen we beter ons eigen gezelschap omarmen. Leve het solo synchroonzwemmen, het vals zingen terwijl er niemand luistert en het vloeken in een lege kerk! Hoewel een bekering ook zo haar voor-delen kan hebben. De aanwezigheid van een hogere macht maakt het leven knus-ser. Neem het katholicisme: een kaarsje opsteken voor iemand, een stukje brood dat spontaan in een lichaam verandert. Hoe levendig wil je het hebben? En je hebt in het biechthokje altijd iemand om mee te praten. Maar voordat ik zwicht voor de zalvende aanwezigheid van de priester in mijn leven, wil ik nog even knetterhard vloeken in de kerk. Met als enige gezel-schap de echo van mijn eigen stem.

Dan hoop ik op een sappige flirt bij de vleesafdeling

José Verwaal derdejaars antropologie

Reageren? mail naar redactie.advalvas@vu.nl.FoTo

Stu

dioV

U/Yv

onne

com

pier

26 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

Decaan Verbruggen

‘nu ga ik schaapherder worden’Na tien jaar stopt Harmen Verbruggen als decaan van de faculteit Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde. Afscheidsinterview met een markante rebel.

‘De rol en de betekenis van de decanen zijn weggeorganiseerd en wegvergaderd’

DOOR peteR BReeDvelD FOtO StUDIOVU/RIECHELLE VAN DER VALK

Een van de frustraties tijdens zijn tienjarige decanaat, zegt Harmen Verbruggen, is dat hij in het college van decanen tegen een muur van onbegrip aanliep, terwijl hij toch over-duidelijk de beste argumen-

ten had. “Dan denk ik: maar begrijpen jullie dan gewoon niet wat ik zeg?” zijn glimlach verraadt enige zelfspot.Nee, dat vindt hij niet arrogant, want als econoom is hij gewoon getraind in het maken van de beste afwegingen. “In het college van decanen praat ik met collega’s die buitengewoon capabel zijn op allerlei andere vakgebieden, maar die gewoon niet getraind zijn in het maken van die afwegingen en dat merk ik toch vaak, dat mijn argumenten die zo duidelijk zijn bij de anderen niet goed aankomen!”

Digitaal loket? Nonsens!Verbruggen heeft als decaan de reputatie een dwarsligger te zijn, een rebel. Hij was het die de zaken altijd op de spits dreef, die af en toe zorgde voor een bestuur-scrisis of een patstelling, die zijn collega-decanen en het college van bestuur uit hun bed hield. “Ja”, zegt hij, “ik heb me uitgesproken

tegen bepaalde ontwik-kelingen. tegen de centralisatie van de ondersteunende diensten, bijvoorbeeld. Ik heb daar goede argumenten voor.” toen voor de VU-mede-werkers het digitale loket werd geopend, zodat het aanvragen van vakan-tiedagen in het vervolg via het internet moest, foeterde Verbruggen in een toespraak wat een nonsens dat was en dat hij niet van plan was te gaan inloggen om vakantie aan te vragen. Hij hield woord: “Ik heb nog nooit ingelogd in dat digitale loket, dat zit helemaal niet in mijn systeem. Geen misverstand: ik voel me hier thuis, doe met plezier mijn werk, maar als het tijd is vakantie te hebben, dan ga ik. Ik hou niet bij hoeveel dagen ik heb opgenomen, ik spaar ook geen vakantiedagen op, heb nul stuwmeren en hou me daar verder helemaal niet mee bezig.”

Vuurtje opstokentoen de voorzitter van het college van bestuur, René Smit, op Verbruggens faculteit langskwam om met de medewer-kers te praten over zijn reorganisatie- en bezuinigingsplannen, kreeg hij flink wat tegenwind. Maar degene die het Smit het moeilijkst maakte, was Verbruggen zelf, die als decaan en voorzitter van de verga-

dering eigenlijk geacht werd neutraal te zijn. Verbruggen liet Smit nergens mee wegkomen, sprak hem voortdurend tegen en stookte het vuurtje onder zijn mede-werkers zelfs nog wat op. Daar had Smit duidelijk niet op gerekend.Maar hoe rebels Verbruggen zich ook opstelt, hij heeft wel altijd het belang van de VU voor ogen gehouden, benadrukt hij. “Ik ben een echte VU-man, en dat betekent dat je stelling neemt en eigen-zinnig bent en je zaak zo goed mogelijk beargumenteert en dan word je het op een gegeven moment eens, en daar voel ik me prettig bij.”Want dat is ook weer waar: na alle lawaai dat hij gemaakt heeft, is Verbruggen uiteindelijk altijd akkoord gegaan met de plannen van het college van bestuur. Hij was de felste tegenstander van de fusie met hogeschool Windesheim, maar zijn faculteit was de eerste die er een oplei-ding moest beginnen. En de centralisatie van de ondersteunende diensten heeft hij níet kunnen tegenhouden. Ook is er nooit iets terechtgekomen van zijn dreigemen-ten om zijn faculteit te verzelfstandigen.“Ik hou toch goede hoop dat bepaalde diensten straks gewoon weer gedecen-traliseerd zullen worden”, antwoordt hij. “En die opleiding bedrijfskunde aan Windesheim was al in gang gezet door mijn voorganger.” De verzelfstandiging van zijn faculteit, dat was vaak iets dat hij riep als hij weer eens gefrustreerd was over bepaalde VU-brede ontwikkelingen die hem niet zinden. Uiteindelijk was hij toch te veel een VU-man voor zo’n avon-tuur, zegt hij.

Wild vaarwaterHij zegt in het interview niet te willen terugkijken op wat er precies is gebeurd in het college van decanen, wat er in e-mails

27nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

CampUs

‘Veel mensen denken: deze farao kennen we nog, dus laten we kijken of we snel iets kunnen regelen’

hij, “waarbij de rol en de betekenis van de decanen zijn weggeorganiseerd en wegvergaderd ten gunste van een domi-nantere rol van de diensten. Geen geluk-kige gang van zaken.”toch kijkt hij met voldoening naar de faculteit die hij overdraagt aan zijn opvol-ger, Willem Verschoor. “We zijn de groot-ste faculteit, financieel gezond, zonder structurele problemen. Het onderzoek is de afgelopen tien jaar met sprongen verbeterd, we zijn heel content met onszelf. We hebben een goed ontwikkelde overlegcultuur, ik heb me altijd gesteund geweten door mijn afdelingshoofden, dus intern staan we sterk.”De laatste loodjes als decaan wegen nog even zwaar. “Het zijn intensieve weken. Veel mensen denken: deze farao kennen we nog, dus laten we kijken of we nog snel iets kunnen regelen. De druk om allerlei dossiers af te ronden, is groot. Mijn opvolger komt van buiten, dus die kent het reilen en zeilen hier nog niet zo goed, daarom zal ik hem in januari ook nog wel een tijdje aan het inwerken zijn.”

Technisch arbeidsongeschiktWat Verbruggen straks gaat doen? “Schaapherder worden. Haha!” Hij is 63, kan dus nog niet met emeritaat, en blijft voorlopig aan de VU als hoogleraar. Maar onderzoek heeft hij te lang niet meer gedaan. “technisch ben ik straks arbeids-ongeschikt.” Hij wordt vooral een kosten-post voor de VU, zegt hij, maar dat was hij volgens zijn afdelingshoofden toch al. “zolang ik maar niet in een postdecanale depressie raak. Haha!” Maar serieus, hij zou iets maatschappelijk relevants willen doen. “Voorzitter van een prestigieuze nationale commissie, op het gebied van natuurbeleid of iets dergelijks. Het moet zinvol zijn.”

en tijdens vergaderingen is gezegd, maar hij zegt ook dat hij over een jaar of zo een en ander op papier wil zetten. De VU is tijdens zijn decanaat in wild vaarwater terechtgekomen, met onder meer een explosieve groei van de studentenaantallen, met name aan de economische faculteit. “Daar hebben we,

achteraf gezien, te laat op gereageerd, zodat de faciliteiten onder druk kwamen te staan en de organisatie overal piepte en kraakte. De aantallen worden nu weer teruggedrongen met selectieprocedures en een numerus fixus en het onderwijs gaat helemaal op de schop.”En de VU is zakelijker geworden, zegt

Biologe Toby Kiers: “Interdisciplinair nadenken kun je ook met kunstenaars doen”

Een wetenschapper en een kunstenaar, gaat dat samen? De kersverse University Research Chair-hoogleraar Toby Kiers vindt van wel. Met Niels Hoebers maakte ze een animatiefilm over de complexe handelsnetwerken waarin planten en schimmels onder de grond mineralen en suikers ruilen. “Lang niet alles in het proces is bekend en Niels kwam met een voorstel voor hoe we een ontbrekend stukje in beeld konden brengen. Toen dacht ik: misschien werkt het wel echt zo! Ik ben weer op een idee gebracht.” De animatiefilm van twee minuten werd vertoond bij de lezing die Kiers op 4 december gaf in Mediamatic in Amsterdam. Het was het eerste evenement in de serie Public Science, waarmee de VU toponderzoekers aan een breed publiek laat uitleggen wat ze doen en hoe de samen-leving daarvan profiteert.

KUNST MET BACTERIËNBijzonder aan de serie is dat elke onderzoe-

ker samenwerkt met iemand uit de kunst- en cultuursector. Dat moet leiden tot evenemen-ten waarin het Amsterdamse uitgaanspubliek geïnteresseerd is. Theater, beeldende kunst, muziek: de wetenschapper bepaalt wat het wordt. Kiers nodigde voor haar programma ook biodesigner William Myers uit, die vertelde over mogelijkheden om de natuur te gebruiken in design, kunst en architectuur. Zoals beton met bacteriën erin, dat zichzelf kan repareren. Ontwerpers moeten wetenschappelijke ken-nis gebruiken, vindt Kiers, maar dat geldt ook andersom: “Wij kunnen juist weer geïnspireerd raken door kunstenaars, ons onderzoek vanuit een nieuw perspectief bekijken. We proberen grenzen te verleggen. Interdisciplinair naden-ken kun je ook met kunstenaars doen.”

MAANLEZING IN ARTISStaan wetenschappers wel te springen om hun schaarse tijd in een publieksevenement te

steken? Maan-onderzoeker Wim van Westrenen doet het graag. Hij trad al op bij de basisschool van zijn kinderen en voor amateursterrenkun-digen. Nu geeft hij een lezing over de maan aan kinderen en jongeren in het Planetarium van Artis, in een serie familielezingen die de dieren-tuin organiseert. “Ik vind het een integraal deel van mijn werk”, zegt hij. “Ik word betaald met belastinggeld. Dit is een van de manieren om uit te leggen waar dat naartoe gaat. Daarnaast vind ik het ontzettend leuk. Het is een uitdaging om je steeds aan je publiek aan te passen. Ik vertel graag over mijn onderzoek, aan iedereen die het leuk vindt.”

GRATIS ZALENDe Artis Academie, DWDD University op tv, Lowlands University, het nieuwe World Science Festival Amsterdam: wetenschap naar het publiek brengen is een trend. Om dat publiek te bereiken moet je van de campus af, vertelt

PERSONEELSPAGINAONDER REDACTIE VAN COMMUNICATIE & MARKETING VU JAARGANG 6, NUMMER 5, 18 DECEMBER 2013

HOOGGEËERD PUBLIEK, WIJ GEVEN U: DE WETENSCHAP!In de serie Public Science zetten topwetenschappers samen metkunstenaars de VU op de kaart bij het Amsterdamse uitgaanspubliek.

22493_HRM_PP-Pagina_18_12_2013.indd 1 12/13/13 9:21 AM

ABP VERLAAGT PENSIOENPREMIEDe totale pensioenpremie voor ABP Keuze- en Nabestaandenpensioen wordt per 1 januari 2014 verlaagd van 25,4% naar 21,6%. Daartegenover staat dat eveneens per 1 januari de pensioenopbouw wordt verlaagd van 2,05% naar 1,95%, een versobering die voortkomt uit de maatregelen die de overheid heeft geno-men om sparen voor (aanvullend) pensioen te beperken. De financiële positie van ABP is ver-beterd. Met een gemiddeld jaarrendement van 7,1% is de dekkingsgraad per ultimo oktober 2013 vastgesteld op 106,2%. Toch is besloten de pensioenen nu niet te indexeren, omdat ABP nog in herstel is.

> WWW.ABP.NL

SCHADUWKIND Vrije Schrijver P.F. Thomése treedt maandag 20 januari op in de medewerkersvoorstelling Schaduwkind in cultuurcentrum Griffioen. De voorstelling is gebaseerd op het boek van Thomése met dezelfde naam uit 2003. Daarin zoekt hij naar woorden waarmee hij het verlies van zijn dochtertje Ida kan verwoorden. “Een vrouw die haar man begraaft, wordt weduwe genoemd, een man die zonder zijn vrouw ach-terblijft, weduwnaar. Een kind zonder ouders is wees. Maar hoe heten vader en moeder van een gestorven kind?" Gitariste/componiste Corrie van Binsbergen schreef een muzikaal scenario, geïnspireerd op het boek en koos daarbij teksten die Thomése voorleest. Van Binsbergen improviseert op de elektrischegitaar, Albert van Veenendaal op geprepareer-de vleugel, onder begeleiding van een elfkoppig strijkersensemble uit het VU-Orkest. Kaarten, inclusief een diner vooraf, te bestellen via

> GRIFFIOEN.VU.NL > MEDEWERKERSVOOR STELLINGEN

Public Science-organisator Marieke Kolkman. Ze ontdekte dat ook de culturele instellingen daar belang bij hebben. Die zijn altijd op zoek naar inhoud en nieuw publiek. De VU, met zijn wetenschappers, studenten en alumni, kan beide leveren. Kolkman hoeft dus geen zak geld mee te brengen: instellingen als Mediamatic, Pakhuis de Zwijger en Artis zetten hun com-municatiekanalen in en stellen hun zalen beschikbaar, de VU levert sprekers en werft bezoekers. “Iedereen die ik spreek is enthousi-ast over deze koppeling tussen wetenschap en kunst, cultuur en maatschappij”, zegt Kolkman. “Mediamatic was heel tevreden over het brede publiek dat de lezing van Toby Kiers trok. Studenten, kunstenaars, biologen, leerkrach-ten, journalisten, er zat van alles in de zaal.” Voor de VU gaat het belang verder dan hetpubliek dat je op zo’n avond bereikt. De uni-versiteit wordt er zichtbaarder door. Mensen krijgen een duidelijker beeld van waar de VU voor staat, journalisten weten ons beter te vinden.

KOLONISTEN VAN KATAN Spinozalaureaat Piek Vossen gaat het theater in. Hij bedacht met zijn team het spel De schipbreukelingen van Gavagai, gebaseerd op Levend Kolonisten van Katan, dat hij in Pakhuis de Zwijger voor en met het publiek gaat spelen. Twee groepen rivaliserende zeevaarders spoelen daarin aan op een onbekend eiland. Ze moeten al doende ontdekken hoe de taal en communicatiesystemen van de bevolking werken, zodat ze kunnen onderhandelen over materiaal en gereedschappen waarmee ze een nieuw schip kunnen bouwen. “Het is een manier om mensen ervan bewust te maken hoe belangrijk taal- en taalsystemen zijn om elkaar te begrijpen”, legt Vossen uit. “Daar koppel ik een lezing aan over hoe wij computers willen leren om taal te begrijpen.” Zijn team probeerde het zelf al uit. “Het moest in een half uur passen. We moesten het steeds eenvoudiger maken!”

INLEVINGSVERMOGENNeuropsycholoog Lydia Krabbendam wilde per se iets met kinderen doen. “Ons onderzoek gaat over de ontwikkeling van kinderen.” Krabbendam werkt in haar onderzoek samen met antropologen, die kinderen meer dan zijzelf in een context onderzoeken. Theaterdocent en antropoloog Simone Roerig gebruikte daar-voor al workshops met kinderen. Die warenmakkelijk om te bouwen tot een theater-workshop over inlevingsvermogen voor kinderen uit groep 7.

Voor Toby Kiers zit het er al op. Wetenschappers die haar animatiefilm zagen waren zo enthousiast dat ze hem wilden gebruiken in hun onderwijs. Prima, vindt Kiers: “Ik ga hem niet voor mezelf houden, hij staat al op het web.” En ze wil zelf ook naar Public Science: “Ik heb mijn dochter al opgegeven voor de lezing in Artis!”

Schrijf u in voor de aankondigingen van publieks-evenementen bij marieke.kolkman@vu.nl

Redactie Personeelspagina > CHARLOTTE BROUWER, ANITA MUSSCHE EN HOUKJE VLIETSTRA Beeld > YVONNE COMPIER (STUDIO VU)Vormgeving > ESTHER VAN MUNSTER (STUDIO VU)Reageren > PP@VU.NL

NIEUWS & AGENDA MIJN IDEALE VU

Student-assistent Joris Kijzer organiseert voor diversiteitsplatform Dialoog@VU onder meer het Summerbreak Festival en de International Day. Om elkaar te leren kennen (en aan elkaar te wennen).

“Als je groepen met verschillende culturele ach-tergronden met elkaar in contact wilt brengen, blijken activiteiten met diversiteit als thema niet goed te werken. Autochtonen bleken die lezingen en debatten nauwelijks te bezoeken. Daarom organiseren we nu jaarlijks tenminste vier grote evementen op de campus, waar alle groepen die op de VU-campus rondlopen elkaar kunnen ontmoeten. Dat werkt veel beter. Ik coördineer die voor de vijf grootste studieverenigingen, Anatolia en de studievereniging voor internatio-nale studenten (ESN). Zij vertegenwoordigen zo’n 16.000 studenten. Dialoog@VU blijft daarnaast andere activiteiten organiseren die mensen met diverse achtergronden met elkaar in contact brengt, zoals de diversiteitsreis naar Israël en de Palestijnse gebieden.“Je hebt de neiging de mensen op te zoeken die op je lijken, bijvoorbeeld als je als student in een werkgroep samen moet werken. Ik raakte zelf ook pas bevriend met mensen die een andere culturele achtergrond hebben dan ik, toen ik als bestuurslid van Aureus de portefeuille diversi-teit beheerde. Dat mechanisme is erg lastig te doorbreken. Met deze feestelijke, laagdrempe-lige activiteiten proberen we dat te doen. Tijdens de International Day was er bijvoorbeeld een culturele markt waar zowel Nederlandse als internationale studenten de mogelijkheden voor studeren in hun eigen land presenteerden, met muziek en met hapjes. Daar kwamen heel veel mensen op af. We willen dat mensen elkaar eerst leren kennen. Daarna kun je het altijd nog met elkaar over diversiteit gaan hebben. “Diversiteit gaat overigens over meer dan ‘al-lochtoon’ en ‘autochtoon’. Het gaat net zo goed over man/vrouw verhoudingen, over eerste-generatiestudenten, over sexuele geaardheid. Als je het goed wilt doen, moet diversiteit als aandachtspunt terugkomen op alle gebieden. Je ziet het nu ook terug in de Onderwijsagenda. De ambities zijn hoog, nu moet de VU nog investeren in de praktische invulling van de plannen in de vorm van menskracht en activiteiten.”

Zelf je mening geven over waar het met de VU naartoe moet? Mail naar PP@VU.NL

Joris Kijzer

22493_HRM_PP-Pagina_18_12_2013.indd 2 12/13/13 9:21 AM

30 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS

CULtUUr

Afgelopen oktober zong singer/songwriter Bertolf Lentink in de Amstelveense Schouwburg met het Metropole-orkest een aantal nummers van the Beatles. Dat klonk geweldig! Nu komt hij met zijn band Her Majesty naar Uilenstede. Stel dat the Beatles gewoon bij elkaar waren gebleven! Her Majesty fantaseert hierover tijdens het theaterconcert Back to Abbey Road. Voor de pauze speelt het viertal integraal de lp Abbey Road, waar the Beatles zelf nooit aan toekwamen. Met beeldprojecties, geluidsfragmenten en verhalen, maar zonder Beatles-look-alike jasjes en dergelijke onzin. Na de pauze presenteert de groep het album dat the Beatles na 1970 hadden kúnnen uitbrengen: de beste tracks die de vier als soloartiesten opnamen.Een swingend concert voor popliefhebbers van alle generaties. tenzij je natuurlijk een verstokte Stones-fan bent.

Dick Roodenburg,publiciteitsmedewerker Griffioen

Café-restaurant Polder

CONCEPT Hippe keet in Watergraafsmeer met veel nieuwe gerech-ten.SFEER Ruim de helft van de tafels is bezet. Het is redelijk druk voor een woensdagavond. Op een gegeven moment dimt plotseling het licht, dit komt de sfeer ten goede. Oorspronkelijk bestond de klandi-zie voornamelijk uit mensen die studeren of werken op het Science Park. Maar nu lijken ook de yuppen Polder ontdekt te hebben. Na het eten merken we pas dat er geen muziek gedraaid wordt. ETEN Als voorgerecht kiezen we de linzen-tomatensoep, waarin we geen linzen kunnen ontdekken. Op de kaart staan enkele gerechten die je moet googelen voordat je we weet wat het is. zo neemt een van ons de B’stilla met pompoen, zoete aardappel en amandel. Dit is een zoet groentetaartje, lekker in combinatie met de yoghurt-muntsaus. We proberen achter het recept te komen, maar helaas blijkt dat een bedrijfsgeheim te zijn. Omdat het allemaal lekker grote porties zijn, nemen we allebei een cappuccino als dessert. Voor de echte zoete-kauw: bij de koffie komt een suikerpot in plaats van zo’n klein zakje.BEDIENING Wat zal ik zeggen? Een praatje lijkt er niet in te zitten. TIP Neem een gerecht dat je nog niet kent.AANRADER Jazeker, kwalitatief goed eten in een gezellige ambi-ance.PRIJS Met z’n tweeën zijn we 47,50 euro kwijt voor twee drankjes, twee voorgerechten, twee hoofdgerechten en twee cappuccino.WAARDERING

Yuppen ontdekken B’stilla met pompoen

Cultuurcentrum Griffioen uilenstede

Back to Abbey roadVrijdag 20 december Aanvang 20.30 uur

Studenten € 12,- VU-medewerkers € 14,50

griffioen.vu.nl

Her Majesty

CAFÉ-RESTAURANT POLDER Science Park 205cafe-restaurantpolder.nl

Ties Ammerlaan, eerstejaars Liberal Arts and Sciences, Amsterdam University College

Popmuziek Restaurant

om de week gaat een student op kosten van

advalvas uit eten en beoordeelt het restaurant.

FoTo

ray

mon

d va

n ol

phen

31nr 9 — 18 december 2013ADVALVAS

stUDenten

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van JoHN VAN MEER.

“Hier woont sowieso een gamer”, zegt student bewe-gingswetenschappen Stijn

van Asten (20) resoluut. “Dat toetsen-bord en die muis op dat tafeltje, die kunnen maar één ding betekenen: aan de andere kant van de kamer staat een gigantisch scherm waarop deze jongen heel veel tijd doorbrengt. Ik snap eigen-lijk niet wat dat schot middenin zijn kamer doet. Dat ziet er rommelig uit, terwijl de rest van zijn kamer redelijk opgeruimd is.”

“De jongen die hier woont heeft in ieder geval geen vriendin”, lachen studiege-noten bewegingswetenschappen Guido Schulten (25) en Michiel Greidanus (24). “In deze rukbunker durft beslist geen meisje te komen. Wat een mancave. Het zal wel een anti-kraakhuis zijn, die

muur staat daar wel heel random. De jongen is echt een computer-nerd, waarschijnlijk speelt hij hele dagen achter elkaar World of Warcraft. toch is hij wel sportief. Die zwarte poster daar, zou hij zijn oefeningen daarop afvinken?”

“Hé die klamboe aan het plafond, die is vast overgebleven van een van zijn verre reizen”, zegt student neuroscience Michelle Solleveld (21). “Hier in Nederland heeft hij die natuurlijk niet meer nodig. Hij is dus reislustig en ook wel een beetje rommelig. Misschien is hij wel arm, of geeft hij niet zoveel om spullen: die bureaustoel is helemaal kapot. Hij is overigens schoon, zijn was hangt achter dat vreemde muurtje netjes aan een rekje. Verder zal hij technisch zijn, in dat kastje staan allemaal doosjes met elektronica. Misschien gaat die liefde voor tech-niek en zijn tv wel een beetje ver, want door dat tafeltje lijkt het wel alsof hij ook voor de tv eet!”

John van meer 25

Studeert biomedische wetenschappen

betaalt 270 euro voor een huis in Zuidoost dat hij deelt met 5 huisgenoten

Door student-reporter Nienke StumpelFoto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.

“Eigenlijk ben ik een af- en aangamer”, zegt John van Meer (25) lachend. “Soms game ik maanden niet, en soms maan-den heel erg veel. Het klopt dus inder-daad dat er net buiten de foto een enorm scherm staat. Ik kan me nog wel inhou-den hoor, ik speel alleen single player games, geen verslavende online spellen. Die zwarte poster met vakjes is inder-daad om oefeningen af te vinken. Ik ga vaak hardlopen en ik ga ook naar de sportschool. Die klamboe komt gewoon uit Nederland. Had ik die maar bij me gehad toen ik in China en Thailand was. Gek werd ik van die muggen daar. Dat hier geen meisjes durven te komen, klopt niet. Mijn vriendin vindt het hier fijn, hoewel ze helaas geen gamer is.”

Sleutelgat 09

Griffdoor merlijn draisma

32 nr 9 — 18 december 2013 ADVALVAS