Download - Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Transcript
Page 1: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Anouk ten BargeLieke van Domburgh

Page 2: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Uitdaging residentiële (forensische) jeugdzorg

• Het creëren van een zo normaal mogelijks dagelijks leven dat in evenwicht is met de behoeften aan speciale behandeling binnen een speciale context

Boendermaker et al. 2013, residentiële jeugdzorg: wat werkt. www.nji.nl

Page 3: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Kenmerken forensische / jeugdzorg context

• Kwetsbare kinderen/jongeren• Residentieel: abnormale

context/omgeving• Beladen onderwerp voor veel

volwassenen, ook professionals

Page 4: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Kwetsbare kinderen• uithuisgeplaatste kinderen zijn kwetsbaarder

voor mishandeling en misbruik dan kinderen die bij hun eigen ouders wonen.

• kinderen en jongeren die al eerder misbruikt zijn, lopen een groter risico opnieuw misbruikt te worden.

• Kinderen met LVB lopen extra risico

Commissie Samson (2012), Omringd door zorg. Toch niet veilig, http://www.onderzoek-seksueel-kindermisbruik.nl/Wissink & Moonen (2014), seksueel misbruik bij kinderen en jongeren met LVB, Onderzoek & Praktijk, 12.

Page 5: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Kwetsbare kinderen• Deze jeugdigen vertonen soms – ongewild –

seksueel uitdagend gedrag • Reden/interpretatie van dit gedrag soms onjuist

als signaal dat de jeugdige bereid is aan seksuele activiteiten mee te doen

Page 6: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Kwetsbare kinderen • Gebrek aan vaardigheden om

sociaal gepast tot intimiteit te komen

• Gebrekkige impulscontrole• Kan leiden tot

dwingend/misbruikend gedrag

Page 7: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

gevolg misbruik in zorg, o.a.• Vaker psychiatrische stoornissen,• Vaker moeite hebben met emotieregulatie • Vaker moeite hebben om stabiele relaties met

anderen aan te gaan• Vaker onveilig gehecht zijn of

hechtingsproblemen ervaren• Vaker dakloos zijn en met justitie in aanraking

komen

Bartelink & Zoon (2013), wat werkt in het versterken van veiligheid in residentiële zorg, www.nji.nl

Page 8: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Abnormale context• Risico op misbruik neemt toe:

– Veel mensen in kleine gemeenschap– Groepssamenstelling– In verhouding weinig meisjes– Plekken waar veel jongeren zijn

Page 9: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Organisatie/professionals• Risico op misbruik is hoger als:

– de regels onduidelijk zijn, – de toelatingsprocedures voor nieuwe

jeugdigen niet adequaat zijn – een pikorde tussen jeugdigen

geaccepteerd wordt (Uliando & Mellor, 2012).

Page 10: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Uitdaging residentiele (forensische) jeugdzorg

• Het creëren van een zo normaal mogelijks dagelijks leven dat in evenwicht is met de behoeften aan speciale behandeling binnen een speciale context

Boendermaker et al. 2013, residentiele jeugdzorg: wat werkt

Page 11: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Aanbevelingen commissie Samson

Professionals:• Op alle niveaus is een serieuze

professionalisering van de sector nodig op het terrein van seksualiteit (zowel gewone seksuele ontwikkeling als signaleren van risico’s)

• Training in bespreekbaar maken van seksualiteit met jongeren

Page 12: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Aanbevelingen Samsonrondom het kind

Weerbaarheid vergroten:• vanaf opname gesprekken rondom seksualiteit,

omgangsvormen en verwachtingen• weerbaarheidstraining• diagnostiek• signalering/risico inschatting• zorgen voor veiligheid leven met onzekerheid• klachtenprocedure

Page 13: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Farmer en Pollock (2003)• adequaat toezicht, gebaseerd op veiligheidsplan• adequate voorlichting• bijsturen van ongepast seksueel gedrag• therapeutische aandacht voor behoeften die ten

grondslag liggen aan seksuele gedrag

Page 14: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Binnen de (forensische) jeugdzorg

• kwaliteitskader voorkomen seksueel misbruik (daarin staan bovenstaande aanbevelingen verwerkt)

• specifiek competentieprofiel jeugdzorgwerker en gedragsdeskundige thema seksualiteit

• Verplichte meldcode vermoedens kindermishandeling en huiselijk geweld

Page 15: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Wat is het vlaggensysteem?

• Een hulpmiddel om seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kinderen/jongeren te beoordelen en er neutraler en objectiever over te communiceren.

• Een methode om antwoord te kunnen geven op de vraag hoe men pedagogisch moet omgaan met seksueel gedrag van kinderen.

• Manier om seksueel gedrag, en grenzen, met kinderen en ouders te bespreken.

• Ontwikkeld op basis van internationaal wetenschappelijk literatuuronderzoek (Sensoa).

Page 16: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Het doel van het vlaggensysteem

• Hoofddoel:Het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder en ten aanzien van kinderen en jongeren van nul tot achttien jaar.

• Meer concreet: Het vergroten van competenties opdat mensen beter kunnen omgaan met SGG op de volgende gebieden:

• Het juist inschatten van seksueel gedrag van kinderen en jongeren. • Het bespreekbaar maken van seksualiteit en seksueel gedrag bij en met

kinderen en jongeren, en het geven van een aangepaste pedagogische reactie(s).

• Het bevorderen van visievorming en professionalisering binnen teams m.b.t. de beoordeling en het omgaan met SGG gedrag.

Page 17: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Vlaggensysteem: 4 vlaggen

Page 18: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Even oefenen

2.10 Een meisje van 10 zit op de schoot van een volwassen man, deze streelt haar borstjes en ze vind het best leuk.

Welke vlag?

Page 19: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

3.11 Twee 13-jarige meisjes zitten bij elkaar op de slaapkamer op bed. Ze strelen elkaar tussen en over de bovenbenen ze vinden het fijn.

Welke vlag?

Page 20: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Even oefenenWelke vlag?

1.5 Een jongen van 6 probeert het slipje van een meisje van 4 naar beneden te trekken. Hij dreigt ermee haar pop kapot te maken als ze hem niet wil gehoorzamen.

Page 21: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Welke vlag? 1.10 Drie kindjes van drie jaar zijn in de slaapkamer een seksueel spelletje aan het spelen. Ze zijn naakt en maken veel pret.

Page 22: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Even oefenenWelke vlag?

3.9 Een moeder wast de piemel van haar 12-jarige zoon onder de douche. Ze vindt goede hygiëne belangrijk

Page 23: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Even oefenenWelke vlag?

4.12 Een groepje van 17-jarige jongens masturberen samen. Ze hebben veel lol.

Page 24: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Vlaggensysteem: 6 criteria1. Wederzijdse toestemming: wil het kind het zelf, wil het

eventuele andere kind het ook, vinden beide kinderen het seksuele gedrag prettig?

2. Vrijwilligheid: kiest het kind er zelf voor, durft het/is het in staat om nee te zeggen?

3. Gelijkwaardigheid: zijn het kind en het andere kind even sterk, oud, slim of is er sprake van een machtsverschil?

4. Ontwikkelingsadequaat: doet het kind niets waar het te jong of te oud voor is, past het seksuele gedrag bij de ontwikkelingsleeftijd van het kind?

5. Contextadequaat: is het seksuele gedrag van het kind gepast, stoort of choqueert het anderen in de omgeving niet?

6. Zelfrespect: heeft het kind zicht op de gevolgen van zijn of haar gedrag, neemt het geen risico’s die schadelijke gevolgen kunnen hebben?

Page 25: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Wederzijdse toestemming• We zijn allen akkoord over wat er

gaat gebeuren.• Het is ok voor iedereen.• We weten wat de bedoeling is. • We vinden het leuk en fijn. • Ik doe graag mee.

Page 26: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Vrijwilligheid• Ik doe mee omdat ik daar zelf voor

kies.• Ik word niet onder druk gezet.• Niemand zal boos zijn als ik niet

mee doe. • Ik doe het niet voor het geld.

Page 27: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Gelijkwaardigheid• We hebben evenveel te zeggen. • Er is niemand met meer macht of

autoriteit.• Ik ben even sterk als de anderen.

Page 28: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat

• Hoort dit bij mijn leeftijd? • Is dit niet voor veel oudere of

jongere kinderen? • Past dit bij wat andere kinderen ook

doen op die leeftijd?

Page 29: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Contextadequaat• Context• Kan dit op deze plaats en op dit

moment? • Zijn er geen toeschouwers?

Page 30: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Zelfrespect• Is dit niet gevaarlijk voor mij? • Kan dit mij schade berokkenen? • Kan dit mij pijn doen? • Gaan anderen mij uitlachen?

Page 31: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Regels seksueel gedragToestemming Ik doe alleen seksuele dingen als

ik die zelf wil en de ander akkoord gaat.

Vrijwilligheid Ik voel me niet onder druk gezet. Ik zet niemand onder druk.

Gelijkwaardigheid Ik ben niet de meerdere of de mindere.

Leeftijds- of ontwikkelings- adequaat

Ik doe dingen die passen bij mijn leeftijd.

Context adequaat Ik doe de dingen op een plaats en een manier die anderen niet storen.

Zelfrespect Ik doe mezelf of anderen geen pijn.

Page 32: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

• Er een duidelijke wederzijdse toestemming is.

• Geen enkele vorm van dwang of druk is. • Beide partijen gelijkwaardig zijn. • Het gedrag bij leeftijdsgenoten

geobserveerd wordt. • Het gedrag niet aanstootgevend is voor

anderen. • Het gedrag niet schadelijk is voor het kind

of de jongere zelf.

Er is sprake van groen gedrag als:

Page 33: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Er is sprake van geel gedrag als:

• Er geen duidelijke wederzijdse toestemming is. • Er lichte vorm van dwang of druk is. • Er sprake is van lichte ongelijkwaardigheid. • Het gedrag niet helemaal leeftijdsadequaat is. • Het gedrag licht aanstootgevend is voor anderen. • Het gedrag zelfbeschadigend kan zijn voor het kind of de

jongere zelf.

• Geel gedrag is vrij “normaal” in de ontwikkeling van gezond seksueel gedrag, want grenzen verkennen en uitdagen hoort nu eenmaal bij de ontwikkeling.

Page 34: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

• Er geen duidelijke wederzijdse toestemming is. • Er gebruik wordt gemaakt van manipulatie, chantage of

macht. • Er sprake is van grote ongelijkwaardigheid. • Het gedrag niet leeftijdsadequaat is. • Het gedrag beledigend of kwetsend is voor anderen.• Het gedrag fysieke, emotionele of psychologische schade

veroorzaakt voor het kind.

Er is sprake van rood gedrag als:

Page 35: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Er is sprake van zwart gedrag als

• Er geen duidelijke wederzijdse toestemming is. • Seksueel contact wordt afgedwongen met dreigementen. • Er sprake is van grote ongelijkwaardigheid. • Het gedrag niet leeftijdsadequaat is. • Het gedrag is zwaar aanstootgevend voor anderen.• Het gedrag zware fysieke, emotionele of psychologische

schade veroorzaakt voor het kind of de jongere zelf. • Alle vormen van seksueel gedrag die bij de wet verboden

zijn

Page 36: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Reageren op gedrag Groen Geel Rood Zwart

Bekijk/beluister Bekijk/beluister Bekijk/beluister Bekijk/beluisterBenoem Benoem Benoem/

confronteerBenoem

Bevestig Begrens/leid af Verbied Verbied/grijp in.Leg uit Leg uit Leg uit Leg uit“Negeer” Observeer Observeer

extraStraf /verwijs doorObserveer extra

Page 37: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Hoe te reageren?• Groen: accepteren en eventueel

uitleggen.• Geel: begrenzen, alternatieven bieden en

uitleggen.• Rood: verbieden, uitleggen en

controleren, eventueel straf of interventie aankondigen.

• Zwart: verbieden, uitleggen, tussenkomen met straf of/en begeleiding.

Page 38: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

• Het is geen 100% lijst• Niets is zwart-wit• Eigen normen en waarden• Overleg met elkaar en GW-er!!

Page 39: Normale seksuele ontwikkeling in een abnormale situatie

Vragen?