Download - MONITOR WONEN-Z - Langer zelfstandig wonenleidraadlangerzelfstandigwonen.nl/.../10/Monitor-Wonen-Zorg...2016.pdf · scheiden van wonen en zorg. Beschermd Wonen (BW) Verstrekking in

voor

Provincie Gelderland

samengesteld door

Henk Nouws (Ruimte voor zorg), Claasje Reijers (Procesmakers),

Anne Reijers, Geesje Philippi (Procesmakers), Linda Sanders

(Sanders Advies en Projecten)

Ruimte voor zorg bv

Research en advies in wonen en zorg

Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT

tel 033 - 465 54 51

fax 033 - 465 34 81

www.ruimtevoorzorg.nl

Oktober 2016

MONITOR WONEN-ZORG

PROVINCIE GELDERLAND 2016

PROVINCIAAL RAPPORT

INHOUD

1 Inleiding ...................................................................................... 1

1.1 Hoe te gebruiken ............................................................................ 1 1.2 “Wonen met zorg” en andere begrippen ............................................ 2 1.3 Bronnen en werkwijze ..................................................................... 4 1.4 Vier opvallende trends..................................................................... 5 1.5 Toepassing in woonagenda’s, woonvisies en prestatieafspraken ........... 5

2 Hoofdpunten: trends en ontwikkelingen ...................................... 7

2.1 Ontwikkelingen in wonen met zorg ................................................... 7 2.2 Bevolkingsontwikkeling ................................................................. 11 2.3 Overzicht aanbod wonen met zorg .................................................. 14 2.4 Ouderenzorg ................................................................................ 18 2.5 Ggz en Beschermd Wonen ............................................................. 23 2.6 Mensen met een verstandelijke of lichamelijke handicap .................... 28 2.7 Tot slot ....................................................................................... 31

3 Bevolkingsprognose 2016 – 2046 .............................................. 32

3.1 Ontgroening en vergrijzing ............................................................ 32 3.2 Woningmarktregio’s ...................................................................... 35 3.3 Stad en platteland ........................................................................ 38 3.4 Samenvatting .............................................................................. 40

4 Wonen met zorg voor ouderen................................................... 42

4.1 Trends en veranderende voorkeuren burgers ................................... 42 4.2 Gevolgen voor beleid .................................................................... 42 4.3 Prognose vraag ............................................................................ 45 4.4 Aanbod en plannen ....................................................................... 50 4.5 Vraag versus aanbod; waar zijn tekorten of overschotten? ................ 52 4.6 Uitgelicht: productie, indicatie, verstrekking, leeftijd ......................... 57 4.7 Uitgelicht: sluiting, nieuwbouw, verhuur, transformatie ..................... 61 4.8 Aanknopingspunten voor woonbeleid en prestatieafspraken ............... 66

5 Beschermd wonen en Ggz .......................................................... 68

5.1 Trends en veranderende voorkeuren van burgers ............................. 68 5.2 Gevolgen voor beleid .................................................................... 69 5.3 Prognose vraag ............................................................................ 71 5.4 Het aanbod .................................................................................. 73 5.5 Verschil tussen vraag en aanbod .................................................... 74 5.6 Uitgelicht: nadere analyse vraag en aanbod ..................................... 76 5.7 Uitgelicht: van Beschermd Wonen naar Wonen met Bescherming ....... 86 5.8 Aanknopingspunten voor woonbeleid en prestatieafspraken ............... 90

6 Wonen met zorg voor mensen met een handicap ...................... 92

6.1 Veranderende voorkeuren.............................................................. 92 6.2 Gevolgen voor beleid .................................................................... 93 6.3 Prognose vraag VG, LVG, SGLVG, LG .............................................. 93 6.4 Aanbod en plannen ....................................................................... 96 6.5 Waar zijn tekorten of overschotten? ................................................ 96

6.6 Uitgelicht: nadere analyse vraag en aanbod ..................................... 98 6.7 Uitgelicht: particuliere initiatieven en PGB ...................................... 106 6.8 Aanknopingspunten voor woonbeleid en prestatieafspraken .............. 109

7 Cijfers gemeenten ................................................................... 112

7.1 Wonen met zorg voor ouderen ...................................................... 112 7.2 Wonen met zorg in de Ggz ............................................................ 127 7.3 Wonen met zorg in de gehandicaptenzorg....................................... 138

8 Verantwoording ....................................................................... 147

8.1 Bronnen en werkwijze .................................................................. 147 8.2 Prevalentie dementie ................................................................... 148

9 Begrippenlijst .......................................................................... 150

Ruimte voor zorg 1

1 INLEIDING

Deze rapportage is de weerslag van een onderzoek in de provincie Gelderland naar de

ontwikkeling van vraag en aanbod op het gebied van wonen met zorg. Het onderzoek

heeft plaatsgevonden in 2016. Opdrachtgever is provincie Gelderland.

Het doel van het onderzoek is een prognose te geven van vraag en aanbod naar wonen

met zorg tot het jaar 2046. De prognose stelt gemeenten, regio’s, woningcorporaties,

zorgaanbieders en instanties beter in staat beleid te maken. Er worden cijfers gegeven

maar ook kwalitatieve trends beschreven.

De uitkomsten hebben betrekking op verschillende zorgsectoren: ouderenzorg, Ggz en

gehandicapten.

Naast deze lijvige hoofdrapportage is er een kortere samenvatting opgesteld. Bovendien

zijn er per gemeente en per woningmarktregio factsheets beschikbaar. Ook voor de

Utrechtse gemeenten Renswoude, Rhenen en Veenendaal zijn factsheets voorhanden.

De doelgroep voor het onderzoek bestaat in de eerste plaats uit beleidsmakers op het

gebied van huisvesting, wonen met zorg, ruimtelijke ordening. Zij krijgen gegevens aan-

gereikt die voorspellen hoe groot de vraag naar wonen met zorg zal zijn en hoe deze er

uit zal zien. De beleidsmakers op het gebied van de zorg en het sociaal domein zijn ook

een doelgroep voor het onderzoek, zij het dat het onderzoek zich beperkt tot wonen met

zorg en geen informatie geeft over bijvoorbeeld ambulante of specialistische zorg.

1.1 HOE TE GEBRUIKEN

Beleidsmakers hebben behoefte aan cijfers, inzicht in trends en aan een gemeenschappe-

lijke taal. Deze monitor biedt hen een onderlegger voor visie en beleid.

Bij voorkeur bespreekt een gemeente samen met zorgaanbieders, woningaanbieders en

instanties de resultaten van het onderzoek om vast te stellen welke input dit biedt voor

visie en beleid. Het onderwerp raakt zowel wonen als ruimtelijke ordening en het sociaal

domein. Vertegenwoordigers van de zorgconsumenten kunnen hier ook deel van uitma-

ken.

De cijfers geven een richting, maar geen zekerheid. Het voorspellen van de vraag is fei-

telijk onmogelijk. Behoudens de bevolkingsprognose is er weinig houvast. En zelfs de

bevolkingsprognose bevat allerlei onzekerheden.

De gegevens zijn tot stand gekomen door een inventarisatie van het aanbod bij alle aan-

bieders, en door een inschatting van de vraag op basis van de huidige zorgproductie naar

leeftijd in combinatie met een prognose van de bevolkingsontwikkeling tot 2046.

Vrijwel alle aanbieders hebben meegewerkt. Desondanks zijn er enkele aanbieders, ook

grote, die niet mee wilden werken; hun gegevens zijn zo goed mogelijk via andere bron-

nen verzameld. Met alles bij elkaar ruim 1.400 geïnventariseerde locaties, zijn fouten niet

uit te sluiten. De inventarisatie geeft een momentopname; inzichten kunnen veranderen

en plannen kunnen wijzigen.

Ondanks mogelijke missers en fouten zijn de cijfers een goed beginpunt voor het geza-

menlijke gesprek. Lokale partijen kunnen altijd afspreken om de aanbodcijfers nader te

Ruimte voor zorg 2

verfijnen. Nog mooier zou zijn als lokale partijen afspreken om de aanbodontwikkeling

regelmatig – bijvoorbeeld twee maal per jaar – te monitoren. Dan kunnen ook gelijk

vraagindicatoren worden meegenomen, zoals wachtlijstgegevens, signalen van sociale

wijkteams, registraties van woningzoekenden.

1.2 “WONEN MET ZORG” EN ANDERE BEGRIPPEN

Dit onderzoek richt zich op wonen met zorg. We verstaan hieronder woonvormen die

gekoppeld zijn aan zorg. Dit kan verblijf binnen bijvoorbeeld de Wlz zijn, inclusief klein-

schalige projecten.

Het kan ook een tussenvorm zijn: we onderscheiden hierbij Woonzorg in de ouderenzorg,

en Wonen met Bescherming in de Ggz. Deze twee tussenvormen onderscheiden zich

onder meer van verblijf door de wijze van bekostiging: de cliënt betaalt zelf de huur en

de kosten voor levensonderhoud zoals eten, wassen, schoonmaken, activiteiten. Woon-

zorg is het antwoord op het afschaffen van het verzorgingshuis. Wonen met Bescherming

in de Ggz is bedoeld om mensen minder afhankelijk te maken van intramuraal verblijf en

een perspectief te bieden op zelfstandigheid. De figuur hieronder verduidelijkt een en

ander:

Figuur 1 Onderwerp van het onderzoek is “Wonen met zorg”.

Hieronder worden enkele belangrijke begrippen uitgelegd. In de bijlage is een langere

lijst van begrippen opgenomen.

Wonen met zorg In dit onderzoek wordt hieronder verstaan zowel het tradi-

tionele verblijf als de tussenvormen Woonzorg en Wonen

met Bescherming.

Ruimte voor zorg 3

Verblijf

(verblijfszorg, verblijfs-

voorzieningen, zorg met

verblijf)

Wonen, hotelkosten, zorg en behandeling binnen de

Wlz, Zvw en Wmo Beschermd Wonen (BW).

Kleinschalige (PGB-)initiatieven: groepswonen voor

mensen met een zware zorgvraag op basis van het

scheiden van wonen en zorg.

Beschermd Wonen (BW) Verstrekking in de Ggz waarbij zowel wonen, zorg als ho-

telkosten zijn inbegrepen. Beschermd Wonen valt nu onder

de Wmo. Vóór 1-1-2015 maakte het deel uit van de Awbz

en heette het GGZ-C. Van oudsher wordt deze zorg ver-

leend door RIBW’s, regionale instellingen voor Beschermd

Wonen.

Tussenvorm In dit onderzoek worden twee “segmenten” separaat be-

noemd: Woonzorg en Wonen met Bescherming.

Woonzorg Geclusterd wonen met full-service zorgen dienstverlening.

De bewoner betaalt huur en de kosten voor levensonder-

houd. Dit kan kleinschalig of grootschalig zijn.

Wonen met Bescherming

(WmB)

Een alternatief voor Beschermd Wonen waarbij de cliënt de

huur en de kosten van levensonderhoud (hotelkosten) be-

taalt.

Individueel Wonen met

Bescherming (IWmB)

Een alternatief voor Beschermd Wonen waarbij de cliënt

zelfstandig woont, niet samen met andere cliënten, en am-

bulante hulp krijgt.

Scheiden wonen en zorg Cliënt betaalt zelf de huur en de kosten voor levensonder-

houd (“hotelkosten”)

Ggz Geestelijke gezondheidszorg, zowel de klinische zorg (Zvw),

langdurige zorg (Wlz) als Beschermd Wonen (Wmo)

Ghz Gehandicaptenzorg. In dit onderzoek zijn de volgende doel-

groepen meegenomen: VG, LVG, SGLVG en LG. Niet mee-

genomen zijn de jeugdzorg en de auditief / visueel gehan-

dicapten.

V&V Verzorging en verpleging, oftewel de sector ouderenzorg.

Wlz Wet langdurige zorg. De opvolger van de Awbz voor wat

betreft langdurige zorg.

Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Bekostigt onder meer

Beschermd Wonen.

Zvw Zorgverzekeringswet

ZIN Zorg in Natura: een verstrekkingsvorm in de Wet langduri-

ge zorg en de Wmo Beschermd Wonen waarbij de aanbie-

der het budget beheert.

ZZP Zorgzwaartepakket. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

Ruimte voor zorg 4

wonen, zorg, hotelkosten, behandeling

Zorgprofiel In de Awbz werden indicaties ZZP’s genoemd. In de Wlz

worden de indicaties zorgprofielen genoemd. Het gaat om

dezelfde indicaties. Een ZZP is in de Wlz een verstrekkings-

vorm, net als VPT, MPT en PGB. Vaak echter gebruikt men

nog de term ZZP om een indicatie aan te geven, in plaats

van de term zorgprofiel.

VPT Volledig Pakket Thuis. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

zorg, hotelkosten, behandeling exclusief huisvesting

MPT Modulair Pakket Thuis. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

een deelverstrekking die kan worden gecombineerd met het

PGB.

PGB Persoonsgebonden budget: een verstrekkingsvorm in de

Wet langdurige zorg en Wmo waarbij de cliënt of diens ver-

tegenwoordiger het budget beheert.

Prestatieafspraken Afspraken tussen gemeenten, woningcorporaties en huur-

dersvertegenwoordigers zoals bedoeld in de Woningwet

Prevalentie Het vóórkomen van iets. In dit onderzoek is de feitelijke

productie in de Wlz omgezet in leeftijdsspecifieke prevalen-

tiecijfers. Deze zijn in combinatie met de bevolkingsprogno-

se gebruikt om de toekomstige vraag te berekenen.

VG Verstandelijk Gehandicapt

LVG Licht Verstandelijk Gehandicapt

SGLVG Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapt

LG Lichamelijk Gehandicapt

1.3 BRONNEN EN WERKWIJZE

De prognoses in deze monitor zijn tot stand gekomen op basis van de volgende bronnen

en analyses:

1. Productiecijfers Wlz zorgregio Arnhem. Bron: Menzis

De productiecijfers zijn van 1-1-2013 en 1-1-2016. De GGZ-C – ook wel Beschermd

Wonen genoemd - is gemeten op 1-1-2013 en 31-12-2014.

2. Productiecijfers Beschermd Wonen. Bron: Ede, Arnhem, Doetinchem

De centrumgemeenten Ede, Arnhem en Doetinchem hebben een opgave gedaan van

het aantal cliënten Beschermd Wonen op 1-1-2016.

3. Bevolkingsprognose Gelderland op wijken buurtniveau. Bron: ABF

Deze bevolkingsprognose is begin 2016 opgesteld door ABF in opdracht van provincie

Gelderland.

Ruimte voor zorg 5

4. Inventarisatie aanbod wonen met zorg. Bron: Ruimte voor Zorg

Alle aanbieders zijn via e-mail en telefoon benaderd om een opgave te doen van hun

locaties, capaciteit, gegevens over eigendom en bekostiging en toekomstplannen. De

gegevens zijn verzameld door middel van een online enquête. De gegevens van en-

kele aanbieders die niet hebben meegedaan, zijn zo veel mogelijk via internet ver-

zameld.

5. Prognose van vraag en aanbod

De productiecijfers zijn samen met de bevolkingsprognose omgerekend naar een

vraagprognose voor de jaren 2026, 2036 en 2046 en deze is naast het aanbod ge-

legd.

De in dit onderzoek berekende “vraag” is dus een theoretische vraag op basis van de

gemiddelde prevalentie in de provincie (eigenlijk zorgregio Arnhem). De “vraag” is

niet de feitelijke vraag van mensen die zich melden bij zorgaanbieders. De - vaak

historisch gegroeide - verschillen tussen gemeenten zijn hierdoor “gladgestreken”.

Alle figuren en tabellen zijn gebaseerd op deze bronnen. De bronvermelding is daarom

niet apart vermeld in de kopjes van de figuren en tabellen.

1.4 VIER OPVALLENDE TRENDS

Er zijn vier opvallende trends waar te nemen:

1. Van twee werelden naar één wereld

Vroeger had je instellingen die voor mensen met een zware zorgvraag of beperking

alles deden: huisvesting, levensonderhoud, activiteiten en werk, zorg. Tegenwoordig

wonen mensen met een zware zorgvraag steeds vaker gewoon ín de samenleving.

Woningcorporaties en gemeenten krijgen hier steeds meer mee te maken.

2. Het 85+ tijdperk

De babyboomgeneratie zal de komende jaren met pensioen gaan en uiteindelijk zor-

gen zij voor een enorme aanwas van het aantal 85-plussers: een verdrievoudiging in

30 jaar. Dit werkt door in de vraag naar wonen met zorg.

3. Nestverlaters in de Ggz

De instroom in Beschermd Wonen door jonge mensen is zeer groot. Dit legt een flin-

ke druk op de capaciteit. De opgave is deze jongeren op weg te helpen naar een zelf-

standig bestaan.

4. Oudergestuurde ontwikkeling in de gehandicaptenzorg

De concentratie van capaciteit in de gehandicaptenzorg is van oudsher groot maar

onder invloed van ouders raakt het aanbod steeds meer verspreid over gemeenten

en woonplaatsen.

1.5 TOEPASSING IN WOONAGENDA’S, WOONVISIES EN PRESTATIEAFSPRAKEN

De Woningwet van 1 januari 2015 beschrijft de relatie tussen gemeenten en woningcor-

poraties. Gemeenten kunnen woningcorporaties vragen een bijdrage te leveren aan het

volkshuisvestingsbeleid. Gemeenten leggen hun doelstellingen vast in woonvisies of in

beknoptere documenten zoals woonagenda’s.

Ruimte voor zorg 6

Woningcorporaties moeten hier redelijkerwijs aan meewerken. Zij doen gemeenten iede-

re zomer een bod hoe zij aan de gemeentelijke doelen kunnen bijdragen. Na een over-

legfase komen de partijen, samen met de huurdersorganisaties, tot afspraken die worden

vastgelegd in de zogenaamde prestatieafspraken.

Het Rijk kan woningcorporaties en gemeenten opdragen om prioriteit te geven aan be-

paalde doelen. Op dit moment heeft het Rijk vier doelstellingen geformuleerd: betaal-

baarheid en beschikbaarheid voor de doelgroep, energiezuinige sociale huurwoningvoor-

raad, huisvesten van urgente doelgroepen, realiseren van wonen met zorg en ouderen-

huisvesting.

Drie van deze vier doelstellingen raken de zorgsector. Daarom zijn in deze monitor sug-

gesties opgenomen voor prestatieafspraken voor wonen met zorg. Prestatieafspraken zijn

niet het beleid, maar zijn wel een nuttig instrument om lopend beleid “af te maken” door

concrete doelstellingen af te spreken, of om nieuw beleid “aan te zwengelen” door nieu-

we thema’s te exploreren. Daarnaast kunnen de prestatieafspraken een middel zijn om

aanbieders en instanties samen te brengen. Vanuit de optiek van de gemeente zijn pres-

tatieafspraken een mogelijkheid om woonbeleid te verknopen met het sociaal domein.

Ruimte voor zorg 7

2 HOOFDPUNTEN: TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

De Monitor Wonen-Zorg 2016 provincie Gelderland is een prognose van vraag en aanbod

naar wonen met zorg. Het gaat zowel om ouderenzorg, gehandicaptenzorg als Ggz.

Dit hoofdstuk is een samenvatting van de resultaten van de monitor. Begonnen wordt

met een algemene inleiding op de ontwikkelingen rond wonen met zorg: de samenleving

is aangeland op een punt waarbij wonen met zorg geen apart segment meer is, maar

samenvalt met het regulier beleid en woningaanbod.

Daarna laten we zien hoe de bevolking in Gelderland zich de komende 30 jaar ontwik-

kelt: de omvang blijft gelijk, maar de leeftijdsverdeling verandert ingrijpend.

In de drie paragrafen daarna presenteren we de hoofdpunten van de analyse van respec-

tievelijk de ouderenzorg, de Ggz en de gehandicaptenzorg.

2.1 ONTWIKKELINGEN IN WONEN MET ZORG

De voorgeschiedenis van wonen met zorg

Heel vroeger leefden ouderen bij hun kinderen en leefden mensen met een beperking bij

hun ouders. In de 20e eeuw ontstonden instellingen die mensen met een hoge zorgvraag

onderdak boden. Na de oorlog brak er een periode aan van institutionalisering en groei

van deze verblijfsvoorzieningen: instellingen voor zwakzinnigen, psychiatrische instellin-

gen, verzorgingshuizen, verpleeghuizen. Het werd een overheidsverantwoordelijkheid.

Kritiek op het overheidssysteem was er al snel: het beleid was star waardoor de voorzie-

ningen niet meebewogen met de groeiende kwaliteitsvraag. De cliënten werden afgezon-

derd van de maatschappij. En vanaf de jaren ’80 waren er zorgen om de betaalbaarheid.

Al deze problemen zijn er nog steeds.

In deze eeuw is geprobeerd het tij te keren door marktprikkels in te bouwen in de zorg.

Door zorgaanbieders scherp te houden via inkoopprocedures wordt er een optimum in de

prijs-kwaliteitsverhouding nagestreefd. Het volume van de zorg wordt in bedwang ge-

houden door een landelijk budget. Zorgkantoren – en sinds kort ook gemeenten voor wat

betreft Beschermd Wonen – hebben de opdracht kwalitatief en kwantitatief de goede

voorzieningen in te kopen. Door ingrepen in de toegang – indicatie, eigen bijdragen –

worden de lichtere zorgvragen uitgesloten van verblijf. Ook wordt geprobeerd de woon-

component uit de aanspraken voor verblijf te halen waardoor het systeem flexibeler

wordt.

Al deze beleidswijzigingen hebben ingrijpende gevolgen voor het vastgoed en voor de

organisaties en instanties die zich bezig houden met het vastgoed. Woningcorporaties om

te beginnen zien een risico ontstaan bij het traditionele zorgvastgoed terwijl er tegelijker-

tijd een behoefte is aan nieuwe geclusterde woonzorgvoorzieningen op basis van schei-

den wonen en zorg. Gemeenten en woningcorporaties zien zich geconfronteerd met

transformatie van zorgvastgoed en terreinen; zorgaanbieders kunnen het vaak niet op

eigen kracht. Er is geen landelijk saneringsbeleid.

Op lokaal niveau is een explorerende fase aangebroken.

Ruimte voor zorg 8

Van twee werelden naar één wereld

Je kan het ook zo zien: vroeger waren er twee werelden, die van mensen die zorg nodig

hadden en in instellingen verbleven en die van gezonde mensen. Woningcorporaties en

gemeenten waren er voor de laatste groep.

Figuur 2 Twee werelden: instelling en buitenwereld

Dit onderscheid is niet scherp meer. Er is nu één wereld, waarin iedereen samenleeft.

Woningcorporaties merken dit heel duidelijk: er dienen zich nu allerlei doelgroepen aan

die vragen naar speciale woonvormen en vooral goedkope, kleine woningen. Gemeenten

merken het ook: zij krijgen stukje bij beetje de verantwoordelijkheid over de zorg. Voor

aanbieders is het natuurlijk ook wennen om te werken met nieuwe spelers en spelregels.

Figuur 3 Eén wereld

Ruimte voor zorg 9

Bij woningcorporaties ligt ook een opgave om de woningmarkt in beweging te houden:

doorstroming. Goedkope woningen moeten vrijkomen of bestemd worden voor mensen

met een laag inkomen, bijvoorbeeld mensen met een beperking die in de regel weinig

eigen inkomen hebben. Grote woningen moeten vrijkomen voor gezinnen. Toegankelijke

woningen moeten vrijkomen voor mensen met een lichamelijke beperking. De doorstro-

ming werkt echter niet altijd optimaal. Ouderen bijvoorbeeld laten zich maar mondjes-

maat verleiden te verhuizen naar een kleiner seniorenappartement. Mensen met een

lichamelijke beperking blijven graag in hun eigen buurt en huis wonen, met aanpassin-

gen. Jongeren die een goedkope woning zoeken komen moeilijk aan de bak. Dit thema –

de doorstroming – heeft veel raakvlakken met de zorg.

De toekomst vergt daarom dat woningcorporaties, gemeenten, zorgaanbieders en verze-

keraars gezamenlijk beleid maken met een gezamenlijke visie op het totaal, en niet al-

leen op het deel van de werkelijkheid waar men zelf verantwoordelijk voor is. Vroeger, in

de tijd van de twee werelden, kon ieder grotendeels zijn eigen weg gaan. Nu hebben

aanbieders, overheden en instanties meer een gedeelde verantwoordelijkheid en vullen

hun werkvelden elkaar aan om zodoende tot een goed resultaat te komen voor de indivi-

duele zorgvrager.

Afbouw verblijfszorg

De afgelopen jaren zijn veel maatregelen genomen in de zorg. De Awbz is per 1-1-2015

afgeschaft, en de verblijfszorg daarbinnen is overgegaan naar een nieuwe wet, de Wet

langdurige zorg, Wlz.

Eén van de maatregelen die is genomen om de omvang van de verblijfszorg in te tomen,

is het afschaffen van de lichtere verblijfsindicaties.

Figuur 4 Transitie van de Awbz: zorgprofielen die niet meer in aanmerking komen voor

de Wlz verstrekking zorg met verblijf

Ouderenzorg V&V1 V&V2 V&V3 V&V4 V&V5 V&V6 V&V7 V&V8 V&V9 V&V10

Gehandicaptenzorg VG1 VG2 VG3 VG4 VG5 VG6 VG7 VG8 Legenda:

LVG1 LVG2 LVG3 LVG4 LVG5 .. = Gehandhaafd

SGLVG1 .. = Afgeschaft

LG1 LG2 LG3 LG4 LG5 LG6 LG7 .. = Overgeheveld naar Wmo

GGZ GGZ-B1 GGZ-B2 GGZ-B3 GGZ-B4 GGZ-B5 GGZ-B6 GGZ-B7

GGZ-C1 GGZ-C2 GGZ-C3 GGZ-C4 GGZ-C5 GGZ-C6 Overgeheveld naar Wmo

Bovenstaand schema laat zien welke verblijfsindicaties zijn afgeschaft. Mensen die deze

indicatie al hadden, behouden hun recht. Gaandeweg neemt het aantal cliënten met deze

Ruimte voor zorg 10

indicaties af. Nieuwe lichte indicaties worden niet afgegeven. Mensen met deze lichte

zorgvraag zullen thuis hun zorg ontvangen, of soms in specifieke woonzorgvoorzieningen

waar zij zelf hun huur betalen.

Verstrekkingen verblijfszorg

Voor buitenstaanders is het jargon in de Wlz en Wmo niet helder. Daarom hieronder een

overzicht welk type verstrekkingen de Wlz en de Wmo kennen. Daarachter staat of de

huisvesting is inbegrepen in deze verstrekking of niet.

Uit het overzicht kan worden afgeleid dat alleen een ZZP en het traditionele Beschermd

Wonen inclusief huisvesting zijn. De andere verstrekkingsvormen zijn exclusief huisves-

ting: de cliënt betaalt zelf de huisvesting, en vaak ook de hotelkosten - het levensonder-

houd - zoals schoonmaken, koken, wassen en recreatie. Omdat huisvesting en hotelkos-

ten niet inbegrepen zitten in de verstrekking, wordt ook wel gesproken van “scheiden

wonen en zorg”.

Figuur 5 Overzicht verstrekkingen Wlz en Wmo Beschermd Wonen

Verstrekking Huisvesting inbegrepen?

Zorg in natura, ZIN

ZZP, Zorgzwaartepakket Ja

VPT, Volledig pakket thuis Nee

MPT, Modulair pakket thuis Ja / Nee

BW, Beschermd Wonen (Wmo) Ja

Persoonsgebonden bekostiging

PGB, Persoonsgebonden budget Nee

Voor een goed begrip: deze verstrekkingen zijn vaak uitwisselbaar. Iemand met een VG3

indicatie kan er bijvoorbeeld voor kiezen om die indicatie te verzilveren in de vorm van

een ZZP. Dan krijgt die persoon een plekje in een intramuraal project van een zorgaan-

bieder. Maar de persoon kan er ook voor kiezen alle zorg thuis te ontvangen, het VPT.

Combinaties van Zorg in Natura en PGB zijn mogelijk met het MPT, bijvoorbeeld wonen

en zorg intramuraal, en dagbesteding door middel van een PGB.

Beschermd Wonen, nu het domein van de gemeenten, is in principe intramuraal en Zorg

In Natura, dat wil zeggen: alle zorg, hotelkosten, huisvesting, begeleiding, dagbesteding

is inbegrepen in de verstrekking. Maar gemeenten willen een groot deel van dit intramu-

rale aanbod omzetten in een flexibeler en veelzijdiger aanbod waarbij de cliënt de huur

betaalt.

Kortom: voor iedereen die zich bezighoudt met vastgoed en de woningmarkt is er de

komende jaren nog volop te doen: transformatie van verouderd vastgoed, nieuwe woon-

zorgcombinaties op basis van scheiden wonen en zorg, en veel meer mensen een plek

geven in de reguliere woningvoorraad. Er is veel denkwerk en samenwerking nodig.

Ruimte voor zorg 11

2.2 BEVOLKINGSONTWIKKELING

Na deze algemene introductie op de veranderingen in wonen met zorg, duiken we nu in

de demografie van provincie Gelderland: de bevolkingsprognose 2016-2046.

Bevolkingsprognose Gelderland 2016-2046

De bevolking in de provincie Gelderland zal de komende decennia ietsje groeien. De pro-

vincie telt nu 2.034-duizend inwoners en dit zullen er in 2036, dus over 20 jaar, naar

verwachting 2.103-duizend zijn. Na piekjaar 2036 neemt de bevolking langzaam af.

Figuur 6 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046

Blijft de omvang van de bevolking nagenoeg gelijk, de leeftijdssamenstelling verandert

drastisch. De bevolking boven de 75 jaar neemt toe, die onder de 55 jaar neemt af, en

de groep 55-75 jarigen neemt de eerste 10 jaar nog toe om daarna ook terug te gaan

lopen. Vooral de toename van het aantal 85-plussers is opvallend:

Figuur 7 Bevolkingsprognose 55+ Gelderland 2016 – 2046

Ruimte voor zorg 12

De groep 85-plussers groeit de komende 30 jaar gestaag door, van 43-duizend naar 125-

duizend, een toename van 190%. Dit is des te belangrijker aangezien het zorggebruik

onder deze groep groot is. Het zal de vraag naar verblijfszorg verder opstuwen.

Op dit moment zijn er op iedere 10 75-plussers 31 ouderen tussen de 55 en 75 jaar. In

dertig jaar zal deze verhouding wijzigen naar nog slechts 13 jonge ouderen op iedere 10

oudere ouderen. Dit zegt iets over het vrijwilligerspotentieel.

Het beroep op wonen met zorg in de Ggz en de sector verstandelijk gehandicapten wordt

voor een belangrijk deel bepaald door de groep jongeren die het huis uit gaan. De leef-

tijdsgroep 15 tot 30-jarigen neemt de komende vijf jaar nog lichtjes toe, om daarna te

gaan dalen. Na 2036 wordt weer een geringe groei voorspeld.

Regionale bevolkingsontwikkeling

Regionaal zijn er grote verschillen:

Tabel 1 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar regio

Regionale kerncijfers

2016 2046 2016 2046 2016 2046 2016 2046 2016 2046

Achterhoek 263 231 -12% 29 22 -25% 6 17 162% 2,9 1,1 2,5% 7,4%

FoodValley 256 307 20% 38 43 12% 5 15 192% 2,9 1,3 2,0% 4,9%

FoodValley met Utrecht 345 408 18% 49 54 11% 7 21 199% 2,9 1,4 2,0% 5,1%

Noord-Veluwe 200 224 12% 24 25 3% 4 14 218% 2,9 1,2 2,2% 6,3%

Rivierenland 238 241 1% 28 26 -10% 4 13 221% 3,6 1,3 1,7% 5,5%

Arnhem e.o. 323 338 5% 38 37 -4% 7 19 173% 3,0 1,3 2,1% 5,6%

Nijmegen e.o 307 306 -1% 47 40 -16% 6 17 200% 3,2 1,3 1,8% 5,5%

Liemers 130 126 -3% 15 12 -16% 2 8 235% 3,3 1,2 1,9% 6,6%

Stedendriehoek 316 312 -1% 35 31 -11% 8 22 174% 2,9 1,2 2,5% 7,0%

Gelderland 2.035 2.084 2% 254 234 -8% 43 125 190% 3,1 1,3 2,1% 6,0%

Bevolking x 1.000 15-24 jarigen x 1.000 85-plussers x 1.000 55-74/75+ %85+

Achterhoek De Achterhoek is een regio met een sterk dalende bevolking, waaron-

der de sterkste afname van het aantal jongeren tussen 15 en 24 jaar.

De groei van het aantal 85-plussers is in De Achterhoek relatief laag,

maar door de algehele krimp is in 2046 het aandeel 85-plus op de

totale bevolking het grootst binnen de provincie: 7,4%. Ook de ver-

houding tussen jonge ouderen en oude ouderen (55-74 / 75+) neemt

het sterkst af: van 2,9 nu naar 1,1 in 2046.

FoodValley

FoodValley is in veel opzichte het tegenovergestelde van De Achter-

hoek. Hier groeit de bevolking nog de komende jaren, met 20% tot

2046. Ook het aantal jongeren tussen 15 en 24 neemt 12% toe. De

vergrijzing is gemiddeld, met een toename van 192% van het aantal

85-plussers. Het aandeel 85-plussers op de totale bevolking is het

laagst in de provincie in 2046: 4,9%. De verhouding tussen jonge

ouderen en oude ouderen daalt van 2,9 naar 1,3.

Ruimte voor zorg 13

Opmerking: in dit onderzoek zijn de Utrechtse gemeenten Renswou-

de, Rhenen en Veenendaal meegenomen. FoodValley inclusief deze

Utrechtse gemeenten is in blauw weergegeven in de tabel. De overige

regio’s zijn alleen voor het Gelderse deel opgenomen in het onder-

zoek.

Noord-Veluwe

Ook in de Noord-Veluwe zal de bevolking groeien, en wel met 12%.

Het aantal jongeren blijft nagenoeg gelijk. Het aantal 85-plussers

neemt in dertig jaar flink toe: 218%. Daardoor komt het aandeel 85-

plussers op de totale bevolkingin 2046 op 6,3% en de verhouding van

jong-oud / oud-oud daalt van 2,9 naar 1,2.

Rivierenland

In Rivierenland komt de omvang van de bevolking de komende de-

cennia niet van zijn plaats. Maar het aantal jongeren daarbinnen

neemt 10% af en het aantal ouderen neemt toe, het aantal 85-

plussers zelfs met 221%. Daardoor maakt het aantal 85-plussers

straks 5,5% uit van de totale bevolking. De verhouding jong-oud /

oud-oud is nu het gunstigst in de provincie maar zakt van 3,6 naar

1,3.

Arnhem e.o.

De regio Arnhem kent de komende decennia een lichte bevolkings-

groei. Daarbinnen neemt het aantal jongeren licht af en groeit de

groep 85-plussers met 173% zodat hun aandeel op de totale bevol-

king in 2046 is gestegen van 2,1% naar 5,6%. De verhouding jong-

oud / oud-oud neemt af van 3,0 naar 1,3.

Nijmegen e.o.

De bevolkingsomvang in de regio Nijmegen blijft nagenoeg gelijk de

komende jaren. Het aantal jongeren neemt wel fors af, met 16%,

terwijl het aantal 85-plussers 200% toeneemt. Hun aandeel is in 2046

5,5% van de totale bevolking en de verhouding jong-oud / oud-oud

wordt 1,3.

Liemers

Net als de Achterhoek is De Liemers een landelijke regio in de perife-

rie van het land, maar de sociaal-economische omstandigheden zijn

verschillend. De bevolking neemt licht af, het aantal jongeren neemt

sterk af en de toename van de 85-plussers is het grootst van alle

Gelderse regio’s: 235%. In 2046 zal dan ook 6,6% van de bevolking

85 jaar of ouder zijn, waarmee de regio na de Stedendriehoek en De

Achterhoek op de derde plaats staat. De verhouding jong-oud / oud-

oud daalt van 3,3 naar 1,2.

Stedendriehoek De Stedendriehoek (voor wat betreft het Gelderse deel) behoudt de

Ruimte voor zorg 14

komende decennia een constante bevolkingsomvang. Daarbinnen

neemt het aantal jongeren 11% af en groeit het aantal 85-plussers

174% - veel, maar zeker niet het hoogst van de provincie. Al met al

zal het aandeel 85-plussers, wat nu al op 2,5% staat, toenemen tot

7,0%. De verhouding jong-oud / oud-oud daalt van 2,9 naar 1,2 in

2046.

Stad en platteland

De kleine kernen vergrijzen en ontgroenen sneller dan de grotere agglomeraties. In die

kleine kernen zal de vraag naar wonen met zorg sterk groeien. Dit brengt ofwel een ver-

huisbeweging teweeg naar de grotere kernen waar de voorzieningen voor wonen met

zorg zijn, ofwel deze voorzieningen gaan zich de komende jaren deconcentreren naar de

kleinere bevolkingscentra.

Figuur 8 Bevolkingsprognose 85+ Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern,

2016=100

2.3 OVERZICHT AANBOD WONEN MET ZORG

In dit onderzoek zijn alle aanbieders benaderd met een digitale vragenlijst over hun ca-

paciteit en hun plannen. De uitkomsten vatten we hier samen.

2.3.1 Capaciteit nu en toekomst

Gevraagd is aan de aanbieders hoe groot hun huidige capaciteit wonen met zorg is en

wat hun plannen zijn. Er is onderscheid gemaakt naar verschillende soorten plannen:

Een verandering van de capaciteit of doelgroep

Vervangende nieuwbouw

Aanpassing aan het gebouw, zoals verbouw, aanbouw, vervanging van een deel

Het sluiten van de locatie en het verplaatsen van de capaciteit. Dit betekent dat een

organisatie voldoende contractruimte heeft om elders deze capaciteit in te zetten

Ruimte voor zorg 15

Het sluiten van de locatie en het opheffen van de capaciteit

Nieuw te ontwikkelen locaties

Wensen – geen plannen – voor nieuwe uitbreiding

Tabel 2 Huidige en toekomstige capaciteit wonen met zorg Gelderland

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

Geen verandering 6.000 7.026 2.665 505 316 9.061 850

Verandering capaciteit of doelgroep 836 1.196 318 319 219 363 8

Vervangende nieuwbouw 654 896 977 -

Verbouw, aanbouw, vervanging deel 1.487 1.314 220 6 - 1.206 15

Sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 210 117 108 13 - 131 -

Sluiten locatie en opheffen capaciteit 104 130 50 103 122 87 -

In ontwikkeling

Wens

Totaal 9.291 10.679 3.361 946 657 11.825 873 37.632

Huidig

Ouderenzorg Ggz Ghz

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

Geen verandering 6.000 7.026 2.665 505 316 9.061 850

Verandering capaciteit of doelgroep 971 840 461 298 249 440 13

Vervangende nieuwbouw 722 645 887 -

Verbouw, aanbouw, vervanging deel 1.489 1.174 218 6 - 1.215 48

Sluiten locatie en verplaatsen capaciteit

Sluiten locatie en opheffen capaciteit

In ontwikkeling 399 319 101 - - 181 -

Wens 54 90 10 - - 17 -

Totaal 9.635 10.094 3.455 809 565 11.801 911 37.270

Verandering t.o.v. huidig 3,7% -5,5% 2,8% -14,5% -14,0% -0,2% 4,4% -1,0%

Toekomstig (2021)

Ouderenzorg Ggz Ghz

Opgeteld is de capaciteit in Gelderland bijna 38.000 plaatsen voor al deze doelgroepen.

Daarbinnen is de groep verstandelijk gehandicapten het grootst. De capaciteit “Woon-

zorg, licht, somatiek” is de optelsom van capaciteit in verzorgingshuizen en verpleeghuis-

capaciteit somatiek; niet meegeteld hierin zijn geriatrische revalidatie en palliatieve zorg.

Door de massieve groei van het aantal mensen met dementie zal het verblijfsaanbod

voor deze doelgroep op termijn het grootste aandeel krijgen binnen het totaal.

Over het geheel genomen is er – op basis van wat de aanbieders hebben opgegeven in

het onderzoek - geen groei van de capaciteit. Wel groeit de capaciteit voor mensen met

dementie, Wmo capaciteit binnen de Ggz, en de capaciteit voor de doelgroep lichamelijk

gehandicapten. Maar er is een afname van de capaciteit Woonzorg + verblijf licht en so-

matiek en de overige Ggz.

Er vindt weinig activiteit plaats op het gebied van nieuwbouw, maar des te meer op het

gebied van vervanging en verbouw van bestaand vastgoed.

Ruimte voor zorg 16

2.3.2 Scheiden wonen en zorg

Vroeger werd huisvesting en hotelkosten altijd bekostigd uit de Awbz. Tegenwoordig

kunnen cliënten zelf vaak ervoor kiezen het appartement te huren en zorg op maat te

regelen: scheiden wonen en zorg. Dit is mogelijk met een PGB, maar ook met een VPT of

MPT.

Rondom het PGB zijn er veel kleinschalige initiatieven ontstaan, ook een vorm van schei-

den wonen en zorg.

Gevraagd is aan de aanbieders of locaties PGB-projecten zijn of bekostigd zijn op basis

van scheiden wonen en zorg.

Tabel 3 Huidige en toekomstige bekostiging wonen met zorg Gelderland

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

PGB-project 398 109 405 35 - 808 16 1.771

Scheiden wonen en zorg mogelijk 3.401 5.184 393 103 1 3.060 - 12.142

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 128 920 267 118 12 69 - 1.514

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 1.301 1.224 994 - - 144 143 3.806

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 145 531 6 2 - - - 684

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 3.918 2.711 1.296 688 644 7.744 714 17.715

Totaal 9.291 10.679 3.361 946 657 11.825 873 37.632

PGB-project 4% 1% 12% 4% 0% 7% 2% 5%

Scheiden wonen en zorg mogelijk 37% 49% 12% 11% 0% 26% 0% 32%

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 1% 9% 8% 12% 2% 1% 0% 4%

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 14% 11% 30% 0% 0% 1% 16% 10%

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 2% 5% 0% 0% 0% 0% 0% 2%

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 42% 25% 39% 73% 98% 65% 82% 47%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig

Ouderenzorg Ggz Ghz

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

PGB-project 410 106 572 41 50 818 16 2.013

Scheiden wonen en zorg mogelijk 5.132 6.160 1.396 103 1 3.302 181 16.275

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 308 1.403 293 121 12 88 - 2.225

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 3.785 2.425 1.194 544 502 7.593 714 16.757

Totaal 9.635 10.094 3.455 809 565 11.801 911 37.270

PGB-project 4% 1% 17% 5% 9% 7% 2% 5%



In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg


Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Ouderenzorg Ggz Ghz

Toekomstig (2021)

Al met al blijkt het aandeel van projecten die puur op PGB’s draaien gering. Relatief het

meeste PGB aanbod vinden we binnen de Wmo, het Beschermd Wonen.

Ruimte voor zorg 17

Bij een veel groter aandeel van het aanbod is het in principe mogelijk om te kiezen voor

scheiden wonen en zorg. De zorgaanbieder moet hiervoor de nodige administratieve

aanpassingen plegen in zijn organisatie. Of er veel gebruik wordt gemaakt van deze mo-

gelijkheid, is niet gemeten. Uit de productiecijfers Wlz – die later aan de orde komen –

blijkt dat veel meer cliënten een PGB hebben dan er specifiek PGB aanbod is. Deze clien-

ten zouden hun PGB kunnen gebruiken in de capaciteit die hierboven is aangeduid met

“scheiden wonen en zorg mogelijk” maar aannemelijker is dat zij met hun PGB ambulan-

te zorg inkopen.

Scheiden wonen en zorg is vooral groot en groeiende in de ouderenzorg en binnen de

Wmo.

In een toenemend aantal gevallen, vooral bij de voormalige verzorgingshuizen, is of

wordt een hele locatie omgezet naar scheiden wonen en zorg

2.3.3 Huur versus eigendom

Tot slot kijken we naar hoe het gesteld is met de eigendomssituatie van het zorgvast-

goed: is het eigendom van de zorgaanbieder, of huurt de zorgaanbieder het (van een

woningcorporatie)?

Tabel 4 Huidige en toekomstige eigendomsverhouding wonen met zorg Gelderland

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

Eigendom van zorgaanbieder 5.264 5.450 1.597 813 464 6.311 555 20.454

Huurpand 4.027 5.229 1.764 133 193 5.514 318 17.178

Totaal 9.291 10.679 3.361 946 657 11.825 873 37.632

Eigendom van zorgaanbieder 57% 51% 48% 86% 71% 53% 64% 54%

Huurpand 43% 49% 52% 14% 29% 47% 36% 46%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Ghz

Huidig

Ouderenzorg Ggz

Totaal

PG Woonzorg

, licht,

somatiek

Wmo Wlz Zvw VG/LVG/

SGLVG

LG

Eigendom van zorgaanbieder 5.269 5.052 1.599 688 322 6.381 555 19.866

Huurpand 4.366 5.042 1.856 121 243 5.420 356 17.404

Totaal 9.635 10.094 3.455 809 565 11.801 911 37.270


Huurpand 45% 50% 54% 15% 43% 46% 39% 47%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Ouderenzorg Ggz Ghz

Toekomstig (2021)

Iets meer dan de helft van het vastgoed is eigendom van de zorgaanbieder. In de toe-

komst zal het aandeel vastgoed in eigendom iets afnemen en het aandeel huur iets toe-

nemen.

Ruimte voor zorg 18

In de Ggz-Wlz, Ggz-Zvw en ook de sector LG is het merendeel van de capaciteit in bezit

van de zorgaanbieder. Maar ook hier is de trend dat het eigen bezit afneemt ten gunste

van huur.

2.4 OUDERENZORG

Na deze beschrijving van het aanbod wonen met zorg in de provincie Gelderland, gaan

we nu in op drie zorgsectoren, te beginnen met de ouderenzorg.

2.4.1 Het 85-plus tijdperk

Wat brengt ons de toekomst? De voorspelling van de vergrijzing is hard, en bovenal

moeten we rekening houden met een forse toename van het aantal mensen met demen-

tie en het aantal 85-plussers. Aangezien 85-plussers relatief een hoog beroep doen op

Wlz-zorg – zij hebben vaak meerdere ziektebeelden tegelijk waardoor zij sneller in aan-

merking komen voor een Wlz-indicatie – kunnen we gerust stellen dat de komende de-

cennia het “85-plus tijdperk” zullen zijn.

Met zo’n groei van de vraag in het verschiet, lijkt een groei van het Wlz aanbod ook on-

ontkoombaar. Voor één doelgroep gaat dat zeker op: mensen met dementie die niet zelf-

standig kunnen wonen zullen behoefte blijven houden aan wonen met zorg. We voorspel-

len een enorme groei van deze vraag. Voor een andere doelgroep niet: ouderen die van

alles mankeren maar niet dement zijn zouden er toch voor kunnen kiezen om thuis te

blijven wonen. Het beroep op thuiszorg, woningaanpassingen en diensten zal dan flink

groeien. Het zal de betaalbaarheid van de Wmo en Zvw op de proef stellen. Positief is dat

zij binnen hun eigen sociale netwerk blijven wonen waar zijn steun en hulp van krijgen.

2.4.2 Transformatie van het zorgvastgoed

De afgelopen jaren zijn de lichte verblijfsindicaties in de ouderenzorg (ZZP1-3) afge-

schaft. De ouderen met deze indicaties maakten gebruik van het verzorgingshuis. Nu

deze instroom opdroogt, bieden veel zorgorganisaties hun kamers en appartementen in

verzorgingshuizen te huur aan: scheiden wonen en zorg.

Vroeger was het vastgoed geoormerkt voor een bepaalde doelgroep. Een woonzorgcen-

trum had bijvoorbeeld een toelating voor zeg 30 verpleeghuisplaatsen PG en 50 plaatsen

verblijf licht (verzorgingshuis) en vaak was er ook nog een aanleunflat waar ouderen zelf

een woning konden huren. Dit is niet langer meer zo; het vastgoed is niet meer geoor-

merkt voor bepaalde doelgroepen of zorgprestaties. In plaats daarvan zijn zorgaanbie-

ders nu voor een bepaald aantal plaatsen gecontracteerd en moeten zij zelf bepalen hoe

zij deze plaatsen verdelen over hun zorggebouwen, uiteraard wel op voorwaarde dat de

zorg verantwoord is en voldoet aan de regels.

Zorgaanbieders kunnen nu veel flexibeler omspringen met hun vastgoed, en omgekeerd,

het vastgoed kan nu veel meer doelgroepen bedienen. In de voormalige verzorgingshui-

zen zien we nu veel cliënten die een verpleeghuisindicatie hebben. Vaak worden delen

ervan omgebouwd tot kleinschalige woonprojecten. Ouderen met een verblijfsindicatie

kunnen in veel gevallen in een aanleunwoning blijven wonen; de zorg komt naar ze toe.

Ruimte voor zorg 19

Deze verandering heeft vele gevolgen en gemeenten en woningcorporaties wordt ge-

vraagd mee te werken met de transformatie van het vastgoed:

Gemeenten wordt gevraagd om in te stemmen met nieuwe functies van zorggebou-

wen, bijvoorbeeld de verhuur;

Woningcorporaties die bezit hebben in de zorg wordt gevraagd mee te werken met

de transformatie van de zorggebouwen. Tegelijkertijd zullen veel woningcorporaties

ervaren dat de wat oudere en kleine seniorenwoningen het niet goed meer doen on-

der de doelgroep.

Zoals we zullen zien, neemt de vraag naar verblijf voor mensen met dementie enorm toe

de komende decennia. De afgelopen jaren is de capaciteit al flink uitgebreid. De groei

van de vraag zal nog zeker 30 jaar aanhouden.

Tegelijkertijd is de toekomst van de oude verzorgingshuizen onzeker. Zorgaanbieders

verhuren nu deze appartementen en bieden daar zorg en diensten aan. In dit onderzoek

noemen we dit aanbod Woonzorg: geclusterd wonen met full-service zorgen dienstver-

lening. Of dit de gebouwen zal redden, is maar de vraag. Feit is dat zorgaanbieders de

komende jaren veel werk zullen hebben aan de transformatie van hun vastgoed.

2.4.3 Dementie

De capaciteit voor mensen met dementie in relatie tot de vraag laat voor Gelderland als

geheel verrassend genoeg een overschot zien van 608 plaatsen in 2016, zie onderstaan-

de tabel (zie bijlage voor cijfers van de afzonderlijke gemeenten).

Tabel 5 Capaciteit dementie: vraag versus aanbod naar regio

Gelderland: dementie, aanbod versus vraag

Trad. Kleins. Totaal Vraag Verschil Trad. Kleins. Totaal Vraag Verschil

Achterhoek 180 933 1.113 1.286 -173 180 985 1.165 1.492 -327

FoodValley 493 665 1.158 1.019 139 405 767 1.172 1.177 -5

FoodValley met Utrecht 493 930 1.423 1.367 56 405 1.083 1.488 1.599 -111

Noord-Veluwe 711 495 1.206 889 317 533 668 1.201 1.062 139

Rivierenland 317 544 861 852 9 313 688 1.001 991 10

Arnhem e.o. 708 908 1.616 1.372 244 607 984 1.591 1.536 55

Nijmegen e.o 565 788 1.353 1.158 195 451 894 1.345 1.351 -6

Liemers 81 366 447 536 -89 81 366 447 669 -222

Stedendriehoek 601 936 1.537 1.571 -34 371 1.342 1.713 1.770 -57

Gelderland 3.656 5.635 9.291 8.683 608 2.941 6.694 9.635 10.048 -413

Huidig (2016) Toekomstig (2021)



Achterhoek 5% 17% 12% 15% -13% 6% 15% 12% 15% -22%

FoodValley 13% 12% 12% 12% 14% 14% 11% 12% 12% 0%

FoodValley met Utrecht 4% -7%

Noord-Veluwe 19% 9% 13% 10% 36% 18% 10% 12% 11% 13%

Rivierenland 9% 10% 9% 10% 1% 11% 10% 10% 10% 1%

Arnhem e.o. 19% 16% 17% 16% 18% 21% 15% 17% 15% 4%

Nijmegen e.o 15% 14% 15% 13% 17% 15% 13% 14% 13% 0%

Liemers 2% 6% 5% 6% -17% 3% 5% 5% 7% -33%

Stedendriehoek 16% 17% 17% 18% -2% 13% 20% 18% 18% -3%

Gelderland 100% 100% 100% 100% 7% 100% 100% 100% 100% -4%


Ruimte voor zorg 20

In Gelderland als geheel is een overschot zichtbaar aan capaciteit voor mensen met de-

mentie. Ten opzichte van de vraag is er 7% meer aanbod, 608 plaatsen. Daar komt nog

bij dat er van uit mag worden gegaan dat een deel van de ouderen met een ZZP5 of zelfs

ZZP7 indicatie niet eens in deze capaciteit wordt opgevangen, maar in verzorgingshuizen.

De komende jaren wordt er nog capaciteit bij gerealiseerd, maar desondanks zal dit

overschot omslaan in een tekort van 4% in 2021. Dit is het gevolg van de enorme ver-

grijzing.

Binnen de provincie zijn er aanzienlijke verschillen. In de Achterhoek en De Liemers is

sprake van een flink tekort, dat nog verder dreigt op te lopen. In de regio Noord-Veluwe

is juist een overschot zichtbaar. Het aandeel traditionele, niet-kleinschalige capaciteit in

deze regio is hoog. In de regio’s Arnhem en Nijmegen is ook sprake van een overschot,

maar de komende jaren slaat dit om in een licht tekort.

Het aantal mensen met dementie waarvoor opvang noodzakelijk is, groeit dramatisch

snel, en er is lange termijn visie en beleid nodig om dit probleem te tackelen:

Tabel 6 Vraag naar wonen met zorg voor mensen met dementie, naar regio

Gelderland: dementie, vraagontwikkeling

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 1.286 1.729 2.355 2.958

FoodValley 1.019 1.380 1.977 2.646

FoodValley met Utrecht 1.367 1.884 2.710 3.610

Noord-Veluwe 889 1.279 1.861 2.432

Rivierenland 852 1.190 1.778 2.357

Arnhem e.o. 1.372 1.790 2.550 3.325

Nijmegen e.o 1.158 1.589 2.259 2.938

Liemers 536 804 1.142 1.463

Stedendriehoek 1.571 2.077 2.962 3.753

Gelderland 8.683 11.837 16.884 21.871


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 134 183 230

FoodValley 100 135 194 260

FoodValley met Utrecht 100 138 198 264

Noord-Veluwe 100 144 209 274

Rivierenland 100 140 209 277

Arnhem e.o. 100 130 186 242

Nijmegen e.o 100 137 195 254

Liemers 100 150 213 273

Stedendriehoek 100 132 189 239

Gelderland 100 136 194 252

Ruimte voor zorg 21

2.4.4 Woonzorg, verblijf licht en verblijf somatiek

In de cijfers die nu volgen beschouwen we de vraag en het aanbod naar Woonzorg, ver-

blijf licht (ZZP4) en verblijf somatiek (ZZP6 en ZZP8) als één cluster. Dit doen we omdat

het vastgoed niet meer geoormerkt is en deze doelgroepen in de praktijk steeds meer

door elkaar wonen.

Onder “Woonzorg” wordt in deze rapportage verstaan geclusterd wonen met full-service

zorgen dienstverlening.

De vraag naar Woonzorg is lastig in te schatten. In deze rapportage stellen we de vraag

gelijk aan de oude verzorgingshuisdoelgroep, met andere woorden: de voormalige zorg-

profielen ZZP1-3.

Het is onzeker in welke mate ouderen met de zorgprofielen ZZP1-3 daadwerkelijk ge-

bruik zullen maken van Woonzorg op basis van het bekostigingsprincipe “scheiden wonen

zorg”. Hun huur en hotelkosten worden niet meer betaald uit de Wlz, voorheen Awbz. Zij

moeten zelf de huur en de hotelkosten betalen. We weten nog niet of al deze ouderen

dat ook gaan doen.

Daarom hanteren we twee modellen om de toekomstige vraag naar Woonzorg te bereke-

nen en af te zetten tegen het aanbod.

De twee vraagmodellen Woonzorg zijn:

“Theoretisch maximum”: 100% van de prevalentie ZZP1-3 (zou deze indicatie

nog bestaan)

“Realistisch maximum”: 25% van de totale prevalentie ZZP1-3 (zou deze

indicatie nog bestaan)

Bovendien gaan we er van uit dat het zorgvastgoed niet meer zo strikt in de hokjes “ver-

zorgingshuis”, “verpleeghuis” en “aanleuncomplex” is verdeeld: zorgaanbieders zijn vrij

om hun vastgoed flexibel in te zetten. Woonzorg, verblijf licht (ZZP4) en somatiek (ZZP6

en ZZP8) kunnen daardoor flexibel en door elkaar voorkomen. Dit komt tot uitdrukking in

de analyse.

We kijken om te beginnen naar de capaciteit in verzorgings- en verpleeghuizen en bere-

kenen of deze capaciteit voldoende is voor het opvangen van de vraag. In een tweede

stap tellen we daar de capaciteit aanleunwoningen bij op en kijken opnieuw of deze ca-

paciteit voldoende is voor de vraag.

Model “theoretisch maximum”

In het eerste model wordt er van uitgegaan dat alle ouderen die vroeger zouden kiezen

voor het verzorgingshuis nu kiezen voor Woonzorg.

Ruimte voor zorg 22

Tabel 7 Vraag Woonzorg (model theoretisch maximum), verblijf licht, somatiek ver-

sus aanbod naar regio

Gelderland: aanbod versus vraag woonzorg, somatiek, ZZP4

Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil

Achterhoek 1.577 2.085 -508 439 -69 1.428 2.441 -1.013 459 -554

FoodValley 1.097 1.658 -561 678 117 1.001 1.924 -923 743 -180

FoodValley met Utrecht 1.445 2.222 -777 956 179 1.299 2.614 -1.315 1.081 -234

Noord-Veluwe 657 1.445 -788 955 167 654 1.737 -1.083 982 -101

Rivierenland 1.247 1.372 -125 620 495 1.095 1.594 -499 528 29

Arnhem e.o. 2.085 2.238 -153 845 692 2.054 2.503 -449 702 253

Nijmegen e.o 1.496 1.869 -373 1.635 1.262 1.419 2.190 -771 1.541 770

Liemers 608 850 -242 466 224 608 1.081 -473 466 -7

Stedendriehoek 1.912 2.562 -650 2.139 1.489 1.835 2.885 -1.050 2.254 1.204

Gelderland 10.679 14.080 -3.401 7.777 4.376 10.094 16.353 -6.259 7.675 1.416




Achterhoek 15% 15% -24% 6% -3% 14% 15% -41% 6% -23%

FoodValley 10% 12% -34% 9% 7% 10% 12% -48% 10% -9%

FoodValley met Utrecht -35% 8% -50% -9%

Noord-Veluwe 6% 10% -55% 12% 12% 6% 11% -62% 13% -6%

Rivierenland 12% 10% -9% 8% 36% 11% 10% -31% 7% 2%

Arnhem e.o. 20% 16% -7% 11% 31% 20% 15% -18% 9% 10%

Nijmegen e.o 14% 13% -20% 21% 68% 14% 13% -35% 20% 35%

Liemers 6% 6% -28% 6% 26% 6% 7% -44% 6% -1%

Stedendriehoek 18% 18% -25% 28% 58% 18% 18% -36% 29% 42%

Gelderland 100% 100% -24% 100% 31% 100% 100% -38% 100% 9%


We lopen nu door bovenstaande tabel heen. Het aanbod van zorgvastgoed voor verblijf

licht (het oude verzorgingshuis) en verblijf somatiek hebben we opgeteld in de kolom

“Aanbod”. In de kolom daarnaast staat de vraag weergegeven: de optelsom van Woon-

zorg, verblijf licht, somatiek.

De vergelijking van vraag en aanbod laat voor Gelderland een tekort van 3.401 plaatsen

zien, 24%. Echter, je zou kunnen betogen dat de aanleunwoningen ook een deel van

deze vraag kunnen opvangen. Tel je de aanleunwoningen op bij het aanbod, kolom 4, en

zet je dit vervolgens af tegen de vraag, kolom 2, dan zou Gelderland ruim voldoende

capaciteit hebben, en zouden er nog 4.376 plaatsen beschikbaar zijn voor mensen zonder

zorgindicatie.

Deze zelfde rekenmethode is gebruikt voor het vergelijken van de toekomstige vraag en

aanbod. Te zien is dat het tekort aan intramurale capaciteit, de zorggebouwen, zou toe-

nemen, maar dat dit nog steeds makkelijk gecompenseerd wordt door de ruimte die de

aanleunwoningen bieden. De regio Achterhoek vormt een uitzondering: de capaciteit

schiet hier nu en in de toekomst tekort, volgens dit model. In de toekomst treden er ook

tekorten op in Foodvalley, Noord-Veluwe en Rivierenland.

Model “realistisch maximum”

Nu het tweede model, waarbij we niet alle vraag van ZZP1-3 meer meetellen, maar

slechts 25% van die vraag.

Ruimte voor zorg 23

Tabel 8 Vraag Woonzorg (model realistisch maximum, 25% van de prevalentie), ver-

blijf licht, somatiek versus aanbod naar regio

Gelderland: aanbod versus vraag woonzorg (25%), somatiek, ZZP4


Achterhoek 1.577 1.289 288 439 727 1.428 1.505 -77 459 382

FoodValley 1.097 1.024 74 678 752 1.001 1.187 -186 743 557

FoodValley met Utrecht 1.445 1.373 72 956 1.028 1.299 1.612 -313 1.081 768

Noord-Veluwe 657 893 -236 955 719 654 1.070 -416 982 566

Rivierenland 1.247 855 392 620 1.012 1.095 993 102 528 630

Arnhem e.o. 2.085 1.382 703 845 1.548 2.054 1.547 507 702 1.209

Nijmegen e.o 1.496 1.160 336 1.635 1.971 1.419 1.357 62 1.541 1.603

Liemers 608 531 78 466 544 608 670 -62 466 404

Stedendriehoek 1.912 1.581 331 2.139 2.470 1.835 1.781 54 2.254 2.308

Gelderland 10.679 8.716 1.963 7.777 9.740 10.094 10.109 -15 7.675 7.661



Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil Aanbod H = Verschil + Aanleun = Verschil

Achterhoek 15% 15% 22% 6% 56% 14% 15% -5% 6% 25%

FoodValley 10% 12% 7% 9% 73% 10% 12% -16% 10% 47%

FoodValley met Utrecht 5% 75% -19% 48%

Noord-Veluwe 6% 10% -26% 12% 81% 6% 11% -39% 13% 53%

Rivierenland 12% 10% 46% 8% 118% 11% 10% 10% 7% 63%

Arnhem e.o. 20% 16% 51% 11% 112% 20% 15% 33% 9% 78%

Nijmegen e.o 14% 13% 29% 21% 170% 14% 13% 5% 20% 118%

Liemers 6% 6% 15% 6% 102% 6% 7% -9% 6% 60%

Stedendriehoek 18% 18% 21% 28% 156% 18% 18% 3% 29% 130%

Gelderland 100% 100% 23% 100% 112% 100% 100% 0% 100% 76%


Uitgaande van dit model “Woonzorg realistisch maximum” is er op dit moment geen te-

kort aan zorgvastgoed voor Woonzorg plus verblijf licht plus somatiek. Over vijf jaar zou

er een licht tekort zijn. Echter, het aanbod aan aanleunwoningen nabij deze woonzorg-

centra zou dat tekort kunnen opvangen.

Een en ander gaat er van uit dat het beschikbare vastgoed dan ook geschikt is voor al

deze doelgroepen. Dat is natuurlijk niet automatisch zo. Daar is vaak transformatie van

het zorgvastgoed nodig, wat niet altijd haalbaar is.

De conclusie luidt dat er in het algemeen geen aanleiding is om zorgvastgoed voor deze

doelgroepen bij te bouwen. De opgave voor de toekomst is grotendeels het transforme-

ren van het bestaande aanbod zodat het voldoet aan de veranderende vraag.

2.5 GGZ EN BESCHERMD WONEN

2.5.1 Capaciteitsreductie

De GGZ-sector strekt zich uit over drie bekostigingsregimes: de Wmo, de Wlz en de Zvw.

De Zvw is in principe bedoeld voor kortdurende behandeling, maar binnen de sector is de

nodige verblijfscapaciteit beschikbaar. De bedoeling is dat deze capaciteit in de loop der

jaren wordt gereduceerd zodat er meer geld beschikbaar komt voor tijdelijke en ambu-

lante behandeltrajecten.

De Wlz is bedoeld voor cliënten die langdurig zijn aangewezen op zorg met verblijf in

combinatie met behandeling. Ook hier wordt gestreefd naar capaciteitsreductie en deze

Ruimte voor zorg 24

vindt vooral plaats door het afbouwen van de lichte indicaties GGZ-B1 en GGZ-B2. Met

het verdwijnen van deze indicaties verdwijnen natuurlijk niet de mensen en hun proble-

men.

De Wmo – Beschermd Wonen - is bedoeld voor cliënten die geen behandeling nodig heb-

ben. Dit impliceert een soort van “stabiele situatie” die er in veel gevallen niet is. Een

kenmerk van de GGZ is de veranderlijkheid van de ziektebeelden bij en behoeften van de

cliënten.

2.5.2 Van Beschermd Wonen naar Wonen met Bescherming

Beschermd Wonen is sterk in trek bij jongeren die de eerste schreden zetten op het pad

naar zelfstandigheid. De prevalentie laat een piek zien bij jongeren van 20-24 jaar. Ook

in de leeftijd 25-29 hebben relatief veel jongeren een indicatie.

Gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor dit aanbod. Zij streven er naar dat cliënten veel

meer geprikkeld en geholpen worden om een zelfstandig leven op te bouwen. De indruk

is dat veel cliënten onnodig lang blijven hangen in de RIBW’s, regionale instellingen voor

beschermd wonen. Daar komt bij dat er de afgelopen jaren veel nieuwe, jonge cliënten

bij zijn gekomen. Zij zijn voor een groot deel bij nieuwe aanbieders gerecht gekomen. De

RIBW’s kunnen deze nieuwe cliënten nauwelijks er bij hebben omdat oude cliënten niet

uitstromen. Bovendien zijn de nieuwe aanbieders aantrekkelijk voor deze jongeren: in

plaats van een plek binnen een beschermde woonvorm krijgen zij een individuele, be-

taalbare woning aangeboden in combinatie met zorg op maat. Het PGB maakt het moge-

lijk om cliënten dit maatwerk aan te bieden.

Gemeenten willen dat het Beschermd Wonen niet meer een langdurig aanbod is, maar

waar mogelijk een tijdelijk aanbod waar cliënten leren zelfstandig te zijn. Daarvoor zijn

nieuwe tussenvormen nodig tussen Beschermd Wonen en zelfstandig wonen: Wonen met

Bescherming. Dit is geclusterd wonen waarbij de cliënt zelf de huur en de kosten voor

levensonderhoud betaalt. Afhankelijk van wat een individuele cliënt aankan, is de vol-

gende stap verhuizen naar een gewone woning. En hopelijk leert een deel van de cliënten

uiteindelijk op eigen benen te staan.

Gemeenten doen een beroep op zorgaanbieders en woningcorporaties om samen nieuwe

tussenvormen van wonen met zorg te realiseren en een dynamiek te ontwikkelen waar-

door cliënten veilig door kunnen stromen.

2.5.3 Vraag en aanbod

We presenteren nu enkele cijfers, zie de komende tabel. Binnen de totale capaciteit van

wonen met zorg binnen de Ggz heeft het Beschermd Wonen (Wmo) veruit het grootste

aandeel: 65%. Bovendien groeit het aanbod - op basis van de opgave van de aanbieders

- nog licht.

Het aanbod aan verblijf binnen de Wlz is 19% van het totale aanbod; dat van de Zvw is

13% van het totale aanbod. De capaciteit binnen Wlz en Zvw neemt de komende jaren

juist af. Dit is in overeenstemming met het landelijke beleid om de intramurale capaciteit

met 1/3 te verminderen ten opzichte van de situatie in 2008.

Ruimte voor zorg 25

In onderstaand overzicht is ook een kolom “kleine aanbieder” opgenomen. Dit zijn kleine

aanbieders met meest een enkele locatie die zich richten op meerdere doelgroepen. In de

tabel staat de Ggz capaciteit genoemd. Meest is dit bekostigd vanuit de Wmo maar soms

vanuit de Wlz.

Tabel 9 Aanbod Wmo (GGZ-C / Beschermd Wonen), Wlz (GGZ-B) en Zvw, huidig en

toekomstig

Aanbod Ggz Huidig (2016)

Ggz Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Achterhoek 24 258 45 122 37 275 51 122

FoodValley - 285 25 - - 327 25 -

FoodValley met Utrecht - 451 25 - - 482 25 -

Noord-Veluwe 2 265 228 77 2 282 228 77

Rivierenland - 159 8 - - 160 5 -

Arnhem e.o. 55 764 281 132 65 875 278 166

Nijmegen e.o 34 719 132 87 19 610 93 83

Liemers 5 109 3 - 5 109 3 -

Stedendriehoek 37 645 224 239 38 651 126 117

Gelderland 157 3.204 946 657 166 3.289 809 565

Percentage op totaal 3% 65% 19% 13% 3% 68% 17% 12%

Toe- of afname 6% 3% -14% -14%

Gelderland + buurgemeenten 157 3.370 946 657 166 3.444 809 565

Toekomst (2021)

2.5.4 Nestverlaters en de vraag naar Beschermd Wonen

Het is op deze plaats nuttig om dieper in te gaan op Beschermd Wonen, het Wmo-

gefinancierde deel van wonen met zorg binnen de Ggz.

Onderstaande figuur brengt in beeld hoe de vraag (prevalentie van het feitelijke gebruik)

zich in de laatste periode dat Beschermd Wonen nog deel uitmaakte van de Awbz zich

ontwikkelde. De indicatie heette toen GGZ-C.

De grafiek maakt drie trends zichtbaar:

De prevalentie onder jongeren is hoog. Beschermd Wonen is een stap van het ouder-

lijk huis naar een zelfstandig leven.

De vraag is in de twee jaar tussen 1-1-2013 en 31-12-2014 gestegen. Dit is vooral

het gevolg van een grotere instroom van jongeren.

Het gebruik van het PGB is over de hele linie gestegen in deze twee jaar, maar vooral

bij de jonge instromers – de jongeren tussen 18 en 30 jaar – is het PGB populair.

Het PGB wordt waarschijnlijk vooral aangewend voor ambulante zorg en begeleiding. Er

zijn – zo blijkt uit het survey onder de aanbieders - weinig geclusterde woonvoorzienin-

gen die geheel bekostigd worden op basis van scheiden wonen en zorg en het PGB.

De vraag per regio en gemeente is berekend op basis van de gemiddelde Gelderse preva-

lentie. Dit gaat dus voorbij aan de historisch ontstane situatie waarbij zorgvragers zich

Ruimte voor zorg 26

over de provincie verplaatsten naar het aanbod toe. Veel aanbod is geconcentreerd op

instellingsterreinen of in de grotere woonplaatsen.

Figuur 9 Prevalentie GGZ-C (Beschermd Wonen) naar verstrekkingsvorm en leeftijd,

1-1-2013 (lichte kleuren) en 31-12-2014 (donkere kleuren)

2.5.5 Transformatieopgave Beschermd Wonen

Gemeenten voeren een beleid om meer doorstroming op gang te brengen binnen de ge-

clusterde woonvoorzieningen zodat er ruimte is voor nieuwe instroom.

Zoals we hierboven zagen is er vooral binnen de groep jongeren tussen 18 en 30 een

vraag naar Beschermd Wonen. Als alle cliënten die zich op jonge leeftijd aanmelden een

plaats bezet blijven houden, zal de capaciteit verstopt raken.

Om die doorstroming op gang te brengen willen gemeenten dat er meer diversiteit in het

aanbod is. Er moet meer aanbod zijn op basis van scheiden wonen en zorg (Wonen met

Bescherming, WmB) waar cliënten meer zelfstandigheid hebben en zelfstandig leren zijn.

Voor een deel van de cliënten is ook ambulante begeleiding in de eigen woning (Individu-

eel Wonen met Begeleiding, IWmB) een goede formule.

Dit beleid hebben we geconcretiseerd in een transformatieopgave Beschermd Wonen.

Deze transformatieopgave schetst een beeld van de opgave op regio- en gemeenteni-

veau in drie verschillende snelheden.

Er worden drie aanbodsvormen onderscheiden:

1. Beschermd Wonen (BW)

Een totaalverstrekking van wonen, hotelkosten, begeleiding

Ruimte voor zorg 27

2. Wonen met Bescherming (WmB)

Een geclusterde woonvorm op basis van scheiden van wonen en zorg waarbij de cli-

ent een grotere eigen verantwoordelijkheid heeft dan bij Beschermd Wonen

3. Individueel Wonen met Begeleiding (IWmB)

Een zelfstandige woning, al dan niet verkregen met behulp van een woningcorpora-

ties, waar de cliënt ambulante begeleiding krijgt

De snelheid van de transformatie van Beschermd Wonen naar Wonen met Bescherming

is in drie snelheden – Stall, Slow, Fast - uitgewerkt:

1. Stall: de capaciteit Wonen met Bescherming is afgeleid uit de plannen die de organi-

saties hebben opgegeven voor het scheiden van wonen en zorg. Er vindt dus geen

versnelling van de transformatie plaats ten opzichte van wat de aanbieders al van

plan zijn. De capaciteit Individueel Wonen met Begeleiding is gelijk aan de omvang

van de PGB productie op 31-12-2014.

2. Slow: 1/3 van de intramurale vraag (ZZP en VPT op 31-12-2014) wordt geleverd in

de vorm van Wonen met Bescherming (scheiden wonen en zorg) en 2/3 in de vorm

van Beschermd Wonen (intramuraal). Van de cliënten die gebruik maken van het

MPT is 2/3 toegerekend aan Wonen met Bescherming en 1/3 aan Beschermd Wonen.

3. Fast: 1/2 van de intramurale vraag (ZZP en VPT op 31-12-2014) wordt geleverd in

de vorm van Wonen met Bescherming (scheiden wonen en zorg). Van de cliënten die

gebruik maken van het MPT is 50% toegerekend aan Wonen met Bescherming en

50% aan Individueel Wonen met Begeleiding.

Het resultaat, doorgerekend met de bevolkingsontwikkeling tot 2021 voor provincie Gel-

derland en de woningmarktregio’s, is weergegeven in onderstaande tabel en figuur.

In de rechter twee kolommen is het aanbod, voorzover bekend, opgenomen. Daaruit kan

bijvoorbeeld afgelezen worden dat de Achterhoek in 2021 al veel capaciteit in de vorm

van PGB en scheiden wonen en zorg – “Wonen met Bescherming” – heeft en daarmee al

aan de doelstelling “Fast” voldoet. De Stedendriekhoek voldoet in 2021 zelfs nog niet aan

het model “Stall”.

Tabel 10 Transformatieopgave Beschermd Wonen 2021

Gelderland: Transformatieopgave Beschermd Wonen 2021

BW WmB IWmB Tot BW WmB IWmB Tot BW WmB IWmB Tot BW WmB

Achterhoek 330 105 182 617 246 188 182 617 185 217 215 617 102 210

FoodValley 364 115 247 726 271 208 247 726 203 240 283 726 279 48

FoodValley met Utrecht 477 151 316 945 356 273 316 945 267 314 364 945 411 71

Noord-Veluwe 262 83 156 500 196 149 156 500 147 172 181 500 207 77

Rivierenland 304 96 178 579 228 173 178 579 171 200 207 579 144 16

Arnhem e.o. 446 141 271 858 333 254 271 858 250 294 314 858 647 293

Nijmegen e.o 451 143 305 899 336 258 305 899 252 297 350 899 543 86

Liemers 166 53 92 310 124 94 92 310 93 109 108 310 49 65

Stedendriehoek 407 129 228 764 304 232 228 764 228 268 268 764 619 70

Gelderland 2.730 865 1.658 5.253 2.039 1.556 1.658 5.253 1.529 1.798 1.927 5.253 2.590 865

Aanbod 2021

Stall Slow Fast

Ruimte voor zorg 28

Figuur 10 Transformatieopgave Beschermd Wonen, 2021

Deze modelmatig berekende transformatieopgave geeft een indicatie van de omvang van

de doelgroep en het bijpassende aanbod. Het kan een begin zijn van overleg tussen ge-

meente, woningcorporaties en aanbieders.

Een gemeente kan daarnaast ook andere methoden gebruiken om zicht te krijgen op de

vraag en de ontwikkeling van het aanbod, bijvoorbeeld:

Wachtlijstanalyse;

Overzicht houden op de individuele geïndiceerden.

De gegevens in dit onderzoek kunnen afwijken van de feitelijke situatie doordat de ont-

wikkelingen doorgaan en doordat niet alle aanbieders een opgave hebben gedaan van

hun aanbod en de gegevens in dat geval zo goed mogelijk zijn ingevuld met behulp van

externe bronnen. Gemeenten kunnen samen met de aanbieders de feitelijke stand van

zaken monitoren door enkele malen per jaar het aanbod met elkaar in kaart te brengen.

2.6 MENSEN MET EEN VERSTANDELIJKE OF LICHAMELIJKE HANDICAP

2.6.1 Deconcentratie

Het aanbod aan wonen met zorg voor mensen met een verstandelijke, lichamelijke of

meervoudige aandoening is van oudsher sterk geconcentreerd op instellingsterreinen.

Deze instellingen zijn al jaren bezig om hun grote terreinen af te bouwen en in de omge-

ving kleinschalige projecten te realiseren. Dit proces van deconcentratie is nog steeds in

volle gang.

De nieuwe projecten zijn vaak bedoeld voor een gemengde doelgroep: er is plaats voor

jongvolwassenen met een LVG (Licht Verstandelijk Gehandicapt) indicatie en voor oudere

cliënten met een VG (Verstandelijk Gehandicapt) indicatie. Ook de doelgroep SGLVG

(Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapt) krijgt binnen deze projecten

een plaats.

Ruimte voor zorg 29

Voor mensen met een LG (Lichamelijk Gehandicapt) indicatie bestaat er een eigen circuit

met eigen voorzieningen. Hier is concentratie van capaciteit nog tamelijk gebruikelijk.

2.6.2 Oudergestuurde ontwikkeling

Veel meer dan andere zorgsectoren is dit een sector waar ouders een stempel op druk-

ken. Zij bepalen waar hun kinderen, als zij de stap naar volwassenheid maken en het

huis uit gaan, goed thuis zijn. Nieuwe generaties ouders maken nieuwe keuzes. Dat

maakt dat woningen en locaties die voor lange tijd zijn gebouwd niet al die tijd in de

gratie blijven van opeenvolgende generaties.

De ouders hebben het voor elkaar gekregen dat het eens zeer geconcentreerde aanbod

langzaam is uitgewaaierd over grotere en kleinere woonplaatsen. Geen enkele zorgsector

is zo sterk gedeconcentreerd als de gehandicaptenzorg. Een deel van de capaciteit be-

vindt zich nog op de instellingsterreinen. Hier wonen vaak nog de oudere cliënten. De

deconcentratie gaat door. Een ander deel van de capaciteit bevindt zich in kleine pro-

jecten in dorpen en wijken.

Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de Jeugdwet en dit is voor hen de eer-

ste kennismaking met de gehandicaptensector. Veel jeugd stroomt later namelijk door

naar de Wlz. Verder hebben gemeenten nauwelijks te maken met wonen en verblijf in

deze sector. Dit in tegenstelling tot hun sterke betrokkenheid bij wonen en verblijf in de

Ggz en de ouderenzorg - overigens ook iets van de laatste jaren.

Enkele gemeenten zijn wel sterk betrokken bij de gehandicaptensector dankzij het feit

dat een grote instelling zich binnen hun grenzen bevindt.

Ondanks het ontbreken van een formele verantwoordelijkheid is de medewerking van

gemeenten aan initiatieven van ouders en zorgaanbieders belangrijk. Het gaat vaak om

locaties, om ruimtelijke ordening, om betaalbare woonruimte. Op dat punt zijn ook wo-

ningcorporaties aantrekkelijke partners voor ouderinitiatieven. Het past in het eerder

geschetste beeld “van twee werelden naar één wereld”.

2.6.3 Vraag en aanbod vergeleken

Nu de cijfers. Het onderzoek heeft 11.825 plaatsen binnen de sector VG, LVG en SGLVG

geïnventariseerd. De gemeten vraag is ongeveer even groot: 11.636 plaatsen.

Binnen de verschillende woningmarktregio’s zien we grote verschillen optreden tussen

vraag en aanbod. Dit heeft te maken met de nog steeds bestaande concentratie op in-

stellingsterreinen; het proces van deconcentratie is nog niet voltooid.

In de regio’s Achterhoek, Noord-Veluwe en Stedendriehoek is het aanbod veel groter dan

de vraag. In de andere regio’s is het aanbod juist veel kleiner dan de vraag.

Let wel: de “vraag” is hier, net als in het hele onderzoek, berekend op basis van leef-

tijdsspecifieke prevalentiecijfers die voor heel Gelderland gelijk zijn. De “vraag” laat in de

praktijk optredende verplaatsingen van cliënten tussen gemeenten en regio’s buiten be-

schouwing. Tekorten en overschotten die uit deze berekening volgen, zijn in de praktijk

“gladgestreken” door deze verhuizingen van cliënten naar voorzieningen elders.

Ruimte voor zorg 30

Tabel 11 Verhouding vraag en aanbod verblijfszorg voor gehandicapten

(VG/LVG/SGLVG) naar woningmarktregio, huidig en toekomstig, absoluut en

relatief

Gelderland: VG/LVG/SGLVG, aanbod versus vraag

Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Achterhoek 16 1.588 1.604 1.443 161 32 1.473 1.505 1.430 75

FoodValley - 1.395 1.395 1.497 -102 - 1.459 1.459 1.587 -128

FoodValley met Utrecht - 1.905 1.905 1.990 -85 - 1.991 1.991 2.082 -91

Noord-Veluwe 26 1.455 1.481 1.114 367 26 1.484 1.510 1.142 368

Rivierenland 8 835 843 1.331 -488 16 873 889 1.330 -441

Arnhem e.o. 24 1.735 1.759 1.870 -111 24 1.712 1.736 1.933 -197

Nijmegen e.o 43 1.713 1.756 1.904 -148 45 1.704 1.749 1.950 -201

Liemers 8 283 291 726 -435 8 280 288 722 -434

Stedendriehoek 21 2.675 2.696 1.753 943 16 2.649 2.665 1.765 900

0

Gelderland 146 11.679 11.825 11.638 187 167 11.634 11.801 11.858 -57



Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Achterhoek 11% 14% 14% 12% 11% 19% 13% 13% 12% 5%

FoodValley 0% 12% 12% 13% -7% 0% 13% 12% 13% -8%

FoodValley met Utrecht -4% -4%

Noord-Veluwe 18% 12% 13% 10% 33% 16% 13% 13% 10% 32%

Rivierenland 5% 7% 7% 11% -37% 10% 8% 8% 11% -33%

Arnhem e.o. 16% 15% 15% 16% -6% 14% 15% 15% 16% -10%

Nijmegen e.o 29% 15% 15% 16% -8% 27% 15% 15% 16% -10%

Liemers 5% 2% 2% 6% -60% 5% 2% 2% 6% -60%

Stedendriehoek 14% 23% 23% 15% 54% 10% 23% 23% 15% 51%

Gelderland 100% 100% 100% 100% 2% 100% 100% 100% 100% 0%


Deze concentratie van de capaciteit is nog veel sterker in de LG sector; vooral in Arnhem

is het aanbod groot. Daarbuiten is het aanbod ongelijk gespreid.

Het gemeten LG aanbod is veel lager dan de vraag. Dit betekent niet zonder meer dat er

tekorten zijn. De vraag kan te hoog zijn ingeschat, of het aanbod is onvolledig in beeld

gebracht.

Ruimte voor zorg 31

Tabel 12 Verhouding vraag en aanbod verblijfszorg voor gehandicapten (LG) naar wo-

ningmarktregio, huidig en toekomstig, absoluut en relatief

Gelderland: LG, aanbod versus vraag

Aanbod Vraag Verschil Aanbod Vraag Verschil

Achterhoek 15 210 -195 15 215 -200

FoodValley 60 188 -128 93 202 -109

FoodValley met Utrecht 103 253 -150 189 270 -81

Noord-Veluwe 71 153 -82 71 161 -90

Rivierenland 27 180 -153 32 187 -155

Arnhem e.o. 565 249 316 565 262 303

Nijmegen e.o - 237 -237 - 248 -248

Liemers 17 104 -87 17 107 -90

Stedendriehoek 118 252 -134 118 261 -143

Gelderland 873 1.572 -699 911 1.644 -733




Achterhoek 2% 13% -93% 2% 13% -93%

FoodValley 7% 12% -68% 10% 12% -54%


Noord-Veluwe 8% 10% -54% 8% 10% -56%

Rivierenland 3% 11% -85% 4% 11% -83%

Arnhem e.o. 65% 16% 127% 62% 16% 116%

Nijmegen e.o 0% 15% -100% 0% 15% -100%

Liemers 2% 7% -84% 2% 7% -84%

Stedendriehoek 14% 16% -53% 13% 16% -55%

Gelderland 100% 100% -44% 100% 100% -45%


2.7 TOT SLOT

Hierboven zijn bij wijze van samenvatting de hoofdpunten aan de orde gekomen van de

Monitor Wonen-Zorg 2016 provincie Gelderland. We hebben gezien hoe de bevolking zich

ontwikkelt – een gelijkblijvende omvang maar verdergaande vergrijzing en ontgroening.

De ontwikkelingen in ouderenzorg, gehandicaptenzorg en Ggz zijn beschreven: hoe groot

is de vraag nu en in de toekomst en is er voldoende aanbod? De voorspelling is dat voor-

al de vraag naar opvang voor mensen met dementie enorm zal groeien. In de Ggz is de

opgave vooral om cliënten niet alsmaar “op te potten” in voorzieningen maar vooral om

hen perspectief te geven; dit is gekwantificeerd in een “transformatieopgave” in drie

snelheden. De demografische voorspellingen betekenen dat de omvang van de gehandi-

captenzorg niet veel zal veranderen; de opgave in deze sector is vooral het vernieuwen

en verder deconcentreren van het aanbod.

Tot zover de hoofdlijnen. In de komende hoofdstukken wordt dieper ingegaan op ieder

van deze ontwikkelingen.

Ruimte voor zorg 32

3 BEVOLKINGSPROGNOSE 2016 – 2046

De behoefte aan wonen met zorg is afhankelijk van vele factoren: de gezondheid van

mensen, de kosten van zorg, de economische ontwikkeling, de waarde van de eigen wo-

ning, het overheidsbeleid, de aantrekkelijkheid van de voorzieningen, de beschikbaarheid

en kwaliteit van zorg thuis, de toegankelijkheid van de woningvoorraad, maatschappelij-

ke opvattingen .... Al deze factoren zijn moeilijk te voorspellen. Een factor die wel enigs-

zins te voorspellen is, is de bevolkingsomvang.

3.1 ONTGROENING EN VERGRIJZING

In opdracht van provincie Gelderland heeft ABF in 2016 een bevolkingsprognose opge-

steld. In onderstaande tabel is deze prognose weergegeven naar leeftijdsgroep.

Tabel 13 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar leeftijd (ABF)

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

0-4 101.338 104.787 110.509 112.257 110.258 105.835 101.921

5-9 111.680 105.410 107.578 113.187 114.945 113.202 108.810

10-14 124.815 115.378 107.564 109.448 115.029 117.082 115.308

15-19 128.597 127.883 117.093 109.069 111.157 116.662 118.830

20-24 125.656 129.180 125.942 115.735 108.425 110.758 115.618

25-29 117.789 123.192 123.249 120.044 111.073 104.602 106.913

30-34 110.355 121.866 123.314 123.131 120.445 112.108 106.098

35-39 113.439 114.117 123.102 123.915 123.858 121.665 113.476

40-44 130.474 115.610 114.787 123.040 123.822 124.235 122.251

45-49 156.196 131.304 115.710 114.510 122.695 123.528 124.217

50-54 156.540 155.884 130.819 115.263 114.111 122.349 123.290

55-59 143.729 155.113 153.996 129.553 114.388 113.324 121.532

60-64 131.034 140.559 151.774 150.908 127.281 112.700 111.809

65-69 130.303 125.637 135.425 146.463 146.192 123.768 109.766

70-74 90.882 121.080 117.617 127.662 138.857 139.415 118.609

75-79 69.543 80.426 108.088 106.198 116.695 127.945 129.443

80-84 49.230 55.796 65.748 89.419 89.707 100.222 111.144

85-89 29.028 32.483 38.110 45.832 63.646 65.876 75.421

90 en ouder 14.149 17.177 20.285 24.565 30.833 43.025 49.797

Totaal 2.034.777 2.072.882 2.090.710 2.100.199 2.103.417 2.098.301 2.084.253

15-24 254.253 257.063 243.035 224.804 219.582 227.420 234.448

85+ 43.177 49.660 58.395 70.397 94.479 108.901 125.218

55-74 / 75+ 3,1 2,9 2,4 2,1 1,8 1,5 1,3

De grote lijn van de ontwikkeling is bekend: ontgroening en vergrijzing. In de bevol-

kingsomvang zit maar weinig beweging. De Gelderse bevolking neemt tot 2036 nog licht

toe, 3%, om daarna weer te gaan dalen. Het aantal 85-plussers neemt fors toe: van 43-

tot 125-duizend, een groei van 190%. Deze groei zet tot 2046 onverminderd door.

Waarom lichten we juist de groep 85+ er uit, en niet de groep 75+ of 65+? We zullen

later in deze rapportage zien dat de leeftijdsgroep 85-plus relatief sterk bijdraagt aan de

totale zorgconsumptie. Dit gegeven, in combinatie met de toename van de groep, zorgt

Ruimte voor zorg 33

voor een grote druk op de ouderenzorg. Later zullen we bijvoorbeeld zien dat de vraag

naar opvang voor mensen met dementie in 30 jaar tijd 2,5 keer zo groot wordt. De ko-

mende decennia zijn “het 85+ tijdperk”.

Tabel 14 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar leeftijd, 2016=100

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

0-4 100 103 109 111 109 104 101

5-9 100 94 96 101 103 101 97

10-14 100 92 86 88 92 94 92

15-19 100 99 91 85 86 91 92

20-24 100 103 100 92 86 88 92

25-29 100 105 105 102 94 89 91

30-34 100 110 112 112 109 102 96

35-39 100 101 109 109 109 107 100

40-44 100 89 88 94 95 95 94

45-49 100 84 74 73 79 79 80

50-54 100 100 84 74 73 78 79

55-59 100 108 107 90 80 79 85

60-64 100 107 116 115 97 86 85

65-69 100 96 104 112 112 95 84

70-74 100 133 129 140 153 153 131

75-79 100 116 155 153 168 184 186

80-84 100 113 134 182 182 204 226

85-89 100 112 131 158 219 227 260

90 en ouder 100 121 143 174 218 304 352

Totaal 100 102 103 103 103 103 102

15-24 100 101 96 88 86 89 92

85+ 100 115 135 163 219 252 290

De volgende grafieken laten een sterke verschuiving zien in de leeftijdssamenstelling van

de bevolking. De bevolking onder de 55 jaar neemt af en die boven de 75 jaar neemt

toe. De leeftijdsgroep tussen de 55 en 75 jaar neemt de komende 10 jaar nog toe, om

daarna af te vlakken en te krimpen.

Figuur 11 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046

Ruimte voor zorg 34

Figuur 12 Bevolkingsprognose 55+ Gelderland 2016 – 2046

Het gevolg van deze “inversie” is dat de verhouding 55-74 jarigen - de vrijwilligers - op

het aantal 75-plussers – de hulpbehoevenden - sterk afneemt: van 3,1 naar 1,3 (zie de

laatste regel van de eerste tabel van dit hoofdstuk).

De groep jongeren tussen 15 en 24 jaar is belangrijk om in de gaten te houden; zij zijn

starters op de woningmarkt. Zoals we later zullen zien, is het gebruik van zorg met ver-

blijf onder deze leeftijdsgroep – onder andere Beschermd Wonen - relatief hoog. Boven

de 25 jaar neemt het aandeel mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking

die gebruik maken van zorg weer af.

Om die reden is het nuttig om te kijken hoe de omvang van deze groep jongeren zich

ontwikkelt, zie onderstaande figuur. Deze figuur laat zien dat de groep jongeren de ko-

mende 5 jaar één procent toeneemt, om daarna af te nemen. In 2036 is deze groep nog

maar 86% van de omvang van 2016. Na 2036 vindt weer een lichte groei plaats.

Figuur 13 Bevolkingsprognose 15–24 jarigen Gelderland 2016 – 2046

Ruimte voor zorg 35

Afgaande op alleen de bevolkingsontwikkeling en de dalende trend bij het aantal jonge-

ren, is een lichte afname van het beroep op wonen met zorg in de GGZ en sector VG te

verwachten. De feitelijke ontwikkeling van het beroep op zorg hangt van meer af dan het

aantal inwoners – gezondheid, beleid, economie - maar deze factoren zijn niet te voor-

spellen of te becijferen.

3.2 WONINGMARKTREGIO’S

Gelderland is verdeeld in 8 woningmarktregio’s, zie het overzicht hieronder. In drie ge-

vallen maken ook gemeenten uit andere provincies deel uit van de regio: Foodvalley,

Nijmegen e.o., Stedendriehoek. De drie Utrechtse gemeenten die deel uitmaken van

FoodValley zijn meegenomen in het onderzoek. In de cijfers die nu volgen is FoodValley

steeds twee keer opgenomen, één keer alleen de Gelderse gemeenten, en één keer in-

clusief de Utrechtse gemeenten Renswoude, Rhenen en Veenendaal (deze gemeenten

hebben deelgenomen aan het onderzoek). De totalen voor Gelderland zijn steeds exclu-

sief de drie Utrechtse gemeenten.

Tabel 15 Woningmarktregio’s Gelderland

Regio Achterhoek FoodValley Noord-Veluwe Rivierenland

Gemeenten Aalten Barneveld Elburg Buren

Berkelland Ede Ermelo Culemborg

Bronckhorst Nijkerk Harderwijk Geldermalsen

Doetinchem Scherpenzeel Hattem Lingewaal

Oost Gelre Wageningen Heerde Maasdriel

Oude IJsselstreek Nunspeet Neder-Betuwe

Winterswijk Oldebroek Neerijnen

Putten Tiel

West Maas en Waal

Zaltbommel

Buiten Gelderland: Renswoude

Rhenen

Veenendaal

Regio Arnhem e.o Liemers Nijmegen e.o. Stedendriehoek

Gemeenten Arnhem Doesburg Berg en Dal Apeldoorn

Lingewaard Duiven Beuningen Brummen

Overbetuwe Montferland Druten Epe

Renkum Rijnwaarden Heumen Lochem

Rheden Westervoort Nijmegen Voorst

Rozendaal Zevenaar Wijchen Zutphen

Buiten Gelderland: Mook en Middelaar Deventer

Olst-Wijhe

Ruimte voor zorg 36

Tabel 16 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar regio

Totale bevolking

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 262.721 260.264 255.344 249.854 244.401 238.056 230.642

FoodValley 256.433 271.399 282.050 289.765 296.502 302.425 306.587

FoodValley met Utrecht 344.669 361.027 373.118 383.611 393.071 401.401 408.132

Noord-Veluwe 200.223 206.641 212.104 216.384 219.512 221.895 223.510

Rivierenland 238.246 238.733 238.375 238.473 239.291 240.423 241.276

Arnhem e.o. 323.249 332.871 338.030 341.319 342.611 341.438 338.300

Nijmegen e.o 307.395 313.637 316.265 316.325 314.284 310.818 305.724

Liemers 130.025 129.678 128.506 128.399 128.053 127.211 126.118

Stedendriehoek 316.485 319.659 320.036 319.680 318.763 316.035 312.096

Gelderland 2.034.777 2.072.882 2.090.710 2.100.199 2.103.417 2.098.301 2.084.253

De bevolkingsontwikkeling is in iedere regio weer anders. De sterkste bevolkingsafname

is in de Achterhoek. De sterkste bevolkingstoename is in Foodvalley.

Tabel 17 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar regio, 2016=100

Totale bevolking (2016=100)

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 100 99 97 95 93 91 88

FoodValley 100 106 110 113 116 118 120

FoodValley met Utrecht 100 105 108 111 114 116 118

Noord-Veluwe 100 103 106 108 110 111 112

Rivierenland 100 100 100 100 100 101 101

Arnhem e.o. 100 103 105 106 106 106 105

Nijmegen e.o 100 102 103 103 102 101 99

Liemers 100 100 99 99 98 98 97

Stedendriehoek 100 101 101 101 101 100 99

Gelderland 100 102 103 103 103 103 102

De afname van jongeren is het sterkst in de Achterhoek, Nijmegen e.o. en de Liemers. In

de laatste twee regio’s neemt het aantal jongeren al de komende jaren licht af. In de

andere regio’s is er nog 5 tot 10 jaar een lichte groei van deze jongeren tussen de 15 en

24 jaar oud. Alleen in FoodValley zal deze leeftijdsgroep op termijn groeien.

Tabel 18 Bevolkingsprognose 15–24 jarigen Gelderland 2016 – 2046, naar regio

15-24-jarigen

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 28.918 28.835 26.002 22.614 21.355 21.530 21.630

FoodValley 37.905 39.800 39.349 37.733 38.294 40.741 42.548


Noord-Veluwe 23.858 24.549 23.767 22.501 22.317 23.483 24.648

Rivierenland 28.477 28.927 26.800 24.430 23.796 24.646 25.538

Arnhem e.o. 38.396 39.867 38.678 36.291 35.250 36.025 37.021

Nijmegen e.o 47.208 45.544 42.997 39.858 38.314 38.926 39.620

Liemers 14.674 14.289 12.702 11.499 11.082 11.727 12.301

Stedendriehoek 34.817 35.252 32.740 29.878 29.174 30.342 31.142

Gelderland 254.253 257.063 243.035 224.804 219.582 227.420 234.448

Ruimte voor zorg 37

Tabel 19 Bevolkingsprognose 15–24 jarigen Gelderland 2016 – 2046, naar regio,

2016=100

15-24-jarigen (2016=100)

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 100 100 90 78 74 74 75

FoodValley 100 105 104 100 101 107 112


Noord-Veluwe 100 103 100 94 94 98 103

Rivierenland 100 102 94 86 84 87 90

Arnhem e.o. 100 104 101 95 92 94 96

Nijmegen e.o 100 96 91 84 81 82 84

Liemers 100 97 87 78 76 80 84

Stedendriehoek 100 101 94 86 84 87 89

Gelderland 100 101 96 88 86 89 92

Kijken we naar de vergrijzing – het aantal 85-plussers - dan is De Liemers koploper met

een groei van 235% in 30 jaar. Regio Achterhoek is nu hekkensluiter met 162% maar

door de bevolkingskrimp zal in die regio het aandeel 85-plussers op de totale bevolking

toenemen van 2,5% naar 7,4% in 2046 en daarmee het hoogst zijn van alle regio’s.

Tabel 20 Bevolkingsprognose 85-plussers Gelderland 2016 – 2046, naar regio

85-plussers

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 6.484 7.382 8.585 10.167 13.117 14.875 16.996

FoodValley 5.169 5.920 6.879 8.282 11.025 12.802 15.070


Noord-Veluwe 4.448 5.342 6.501 8.054 10.707 12.267 14.135

Rivierenland 4.108 4.633 5.466 6.956 9.680 11.345 13.176

Arnhem e.o. 6.944 7.630 8.891 10.464 14.266 16.466 18.952

Nijmegen e.o 5.603 6.609 7.766 9.257 12.386 14.559 16.807

Liemers 2.470 3.282 3.958 4.709 6.332 7.289 8.278

Stedendriehoek 7.951 8.862 10.349 12.508 16.966 19.298 21.804

Gelderland 43.177 49.660 58.395 70.397 94.479 108.901 125.218

Tabel 21 Bevolkingsprognose 85-plussers Gelderland 2016 – 2046, naar regio,

2016=100

85-plussers (2016=100)

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 100 114 132 157 202 229 262

FoodValley 100 115 133 160 213 248 292


Noord-Veluwe 100 120 146 181 241 276 318

Rivierenland 100 113 133 169 236 276 321

Arnhem e.o. 100 110 128 151 205 237 273

Nijmegen e.o 100 118 139 165 221 260 300

Liemers 100 133 160 191 256 295 335

Stedendriehoek 100 111 130 157 213 243 274

Gelderland 100 115 135 163 219 252 290

Ruimte voor zorg 38

Tabel 22 Bevolkingsprognose, 85-plussers op totale bevolking Gelderland 2016 –

2046, naar regio

% 85-plussers

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 2,5% 2,8% 3,4% 4,1% 5,4% 6,2% 7,4%

FoodValley 2,0% 2,2% 2,4% 2,9% 3,7% 4,2% 4,9%

FoodValley met Utrecht 2,0% 2,2% 2,5% 3,0% 3,9% 4,4% 5,1%

Noord-Veluwe 2,2% 2,6% 3,1% 3,7% 4,9% 5,5% 6,3%

Rivierenland 1,7% 1,9% 2,3% 2,9% 4,0% 4,7% 5,5%

Arnhem e.o. 2,1% 2,3% 2,6% 3,1% 4,2% 4,8% 5,6%

Nijmegen e.o 1,8% 2,1% 2,5% 2,9% 3,9% 4,7% 5,5%

Liemers 1,9% 2,5% 3,1% 3,7% 4,9% 5,7% 6,6%

Stedendriehoek 2,5% 2,8% 3,2% 3,9% 5,3% 6,1% 7,0%

Gelderland 2,1% 2,4% 2,8% 3,4% 4,5% 5,2% 6,0%

De verhouding tussen de “jonge ouderen” en “oude ouderen” is van belang omdat jonge

ouderen de oudere ouderen helpen. Jonge ouderen zijn vaak vrijwilliger. Deze verhou-

ding neemt over de hele linie fors af, het minst in FoodValley, het meest in de Achter-

hoek.

Tabel 23 Bevolkingsprognose Gelderland, verhouding 55-75-jarigen op 75-plussers

2016 – 2046, naar regio

Verhouding 55-74 / 75+

2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

Achterhoek 2,9 2,8 2,3 2,0 1,7 1,3 1,1

FoodValley 2,9 2,8 2,4 2,1 1,8 1,5 1,3

FoodValley met Utrecht 2,9 2,8 2,4 2,1 1,8 1,5 1,4

Noord-Veluwe 2,9 2,7 2,2 1,9 1,7 1,4 1,2

Rivierenland 3,6 3,4 2,7 2,3 1,9 1,6 1,3

Arnhem e.o. 3,0 2,9 2,4 2,1 1,8 1,5 1,3

Nijmegen e.o 3,2 3,1 2,5 2,2 1,8 1,5 1,3

Liemers 3,3 3,1 2,5 2,2 1,8 1,4 1,2

Stedendriehoek 2,9 2,8 2,2 1,9 1,6 1,4 1,2

Gelderland 3,1 2,9 2,4 2,1 1,8 1,5 1,3

3.3 STAD EN PLATTELAND

De prognose laat zien dat het platteland sterker vergrijst en ontgroent dan de grotere

woonkernen. Om dit verschijnsel zichtbaar te maken, hebben we vier groepen woonker-

nen samengesteld, ieder ongeveer van gelijke omvang qua inwonersaantal, die we sepa-

raat tegen het licht houden. De drie steden Arnhem, Apeldoorn en Nijmegen vormen één

groep. De tweede groep omvat 16 kernen van meer dan 20.000 inwoners. De derde

groep telt 42 middelgrote kernen van meer dan 7.800 inwoners maar minder dan 20.000

inwoners. En de groep kleine kernen tot slot telt 253 kernen met minder dan 7.800 in-

woners.

De bevolkingsontwikkeling in ieder van deze 5 groepen is weergegeven in de komende

tabellen.

Ruimte voor zorg 39

Tabel 24 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern

Bevolkingsontwikkeling

Omvang kern Aantal 2016 2021 2026 2031 2036 2041 2046

kleine kern < 7.800 253 510.997 512.168 511.510 509.688 508.391 506.191 502.635

middelgrote kern 42 509.085 516.594 518.917 517.773 516.690 514.973 511.184

grote kern > 20.000 16 548.480 563.225 570.603 577.949 582.873 584.830 584.424

drie steden 3 466.215 480.895 489.680 494.789 495.463 492.307 486.010

Gelderland 2.034.777 2.072.882 2.090.710 2.100.199 2.103.417 2.098.301 2.084.253

Tabel 25 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern, 2016=100

Bevolkingsontwikkeling


kleine kern < 7.800 253 100 100 100 100 99 99 98

middelgrote kern 42 100 101 102 102 101 101 100

grote kern > 20.000 16 100 103 104 105 106 107 107

drie steden 3 100 103 105 106 106 106 104

Gelderland 100 102 103 103 103 103 102

De kleine kernen krimpen, de grote kernen groeien. De drie steden groeien ook, maar

iets minder.

Over het geheel genomen verandert de omvang van de bevolking weinig in de komende

30 jaar. Maar de samenstelling van de bevolking verandert drastisch. Het aandeel oude-

ren neemt sterk toe. En inderdaad laten de komende tabellen en grafiek zien dat die

vergrijzing het sterkst is in de kleine kernen.

Tabel 26 Bevolkingsprognose 85+ Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern

85+


kleine kern < 7.800 253 10.503 12.386 14.761 18.247 24.616 28.759 33.323

middelgrote kern 42 12.718 15.103 18.176 21.918 29.168 33.069 37.691

grote kern > 20.000 16 11.140 12.884 15.017 18.159 24.291 28.006 32.466

drie steden 3 8.816 9.287 10.441 12.073 16.404 19.067 21.738

Gelderland 43.177 49.660 58.395 70.397 94.479 108.901 125.218

Tabel 27 Bevolkingsprognose 85+ Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern,

2016=100

85+


kleine kern < 7.800 253 100 118 141 174 234 274 317

middelgrote kern 42 100 119 143 172 229 260 296

grote kern > 20.000 16 100 116 135 163 218 251 291

drie steden 3 100 105 118 137 186 216 247

Gelderland 100 115 135 163 219 252 290

Ruimte voor zorg 40

Figuur 14 Bevolkingsprognose 85+ Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern,

2016=100

Op dit moment is het aandeel 85-plussers het hoogst in de middelgrote kernen, die tus-

sen de 7.800 en 20.000 inwoners. Zij zullen ook de komende decennia koploper blijven.

Tabel 28 Bevolkingsprognose Gelderland 2016 – 2046, naar omvang kern, verhouding

85+ op totaal

85+ op totaal bevolking


kleine kern < 7.800 253 2,1% 2,4% 2,9% 3,6% 4,8% 5,7% 6,6%

middelgrote kern 42 2,5% 2,9% 3,5% 4,2% 5,6% 6,4% 7,4%

grote kern > 20.000 16 2,0% 2,3% 2,6% 3,1% 4,2% 4,8% 5,6%

drie steden 3 1,9% 1,9% 2,1% 2,4% 3,3% 3,9% 4,5%

Gelderland 2,1% 2,4% 2,8% 3,4% 4,5% 5,2% 6,0%

Waarom is het relevant om te weten hoe de vergrijzing op het platteland zich ontwikkelt?

Verblijfsvoorzieningen zijn geclusterde voorzieningen voor meerdere individuen. Om be-

drijfseconomische redenen hebben deze clusters een bepaalde omvang. Kleine kernen

hebben te weinig draagvlak voor verblijfsvoorzieningen van een bepaalde omvang.

Met het oog op de vergrijzing in de kleine kernen en de te verwachten groei van de vraag

naar wonen met zorg voor de bewoners van deze kernen, moeten er keuzes gemaakt

worden: meer gespreide kleinschalige voorzieningen in kleine kernen? Of deze ouderen

opvangen in de grotere kernen? De eerste keuze leidt tot meer kosten. De tweede keuze

biedt weliswaar schaalvoordelen maar haalt mensen uit hun sociale netwerk.

3.4 SAMENVATTING

De bevolkingsprognose 2016-2046 voor Gelderland laat de volgende trends zien:

Grosso modo gelijkblijvende bevolking;

Een sterk veranderende bevolkingssamenstelling naar leeftijd;

Ruimte voor zorg 41

Een sterke vergrijzing: vooral het aantal 85-plussers groeit enorm: 190% in 30 jaar;

Een dalende groep jonge ouderen (55-74) en daarmee een afname van het vrijwil-

ligerspotentieel;

Een afnemende jongere bevolking, de groep die verantwoordelijk is voor de instroom

in de Ggz en de gehandicaptenzorg;

Combinatie van bevolkingsterugloop, ontgroening en vergrijzing in de perifere delen

van de provincie, vooral de Achterhoek.

Ruimte voor zorg 42

4 WONEN MET ZORG VOOR OUDEREN

De komende drie hoofdstukken gaan over drie sectoren in de zorg: de ouderenzorg, de

GGZ en de gehandicaptenzorg. Aan de orde komen steeds de prognose van de vraag, het

huidige aanbod en de plannen, de match van vraag en aanbod, en de beleidsmatige im-

plicaties. We beginnen deze trits met de ouderenzorg.

4.1 TRENDS EN VERANDERENDE VOORKEUREN BURGERS

De trend die het afgelopen decennium het meest op de voorgrond stond, was de afne-

mende belangstelling van senioren voor specifieke seniorenwoningen en woonzorgvoor-

zieningen. Senioren blijven in grote getale thuis wonen, omdat zij tevreden zijn met wo-

ning en woonomgeving en omdat zij zich niet oud voelen. Onduidelijk is in hoeverre dit

een tijdelijk fenomeen is als gevolg van de economische crisis sinds 2008.

Anderzijds is er een grote groep ouderen die vanwege dementie niet meer in staat is

zelfstandig te wonen. Zij zijn aangewezen op verpleeghuizen en kleinschalige initiatieven.

De afgelopen vijftien jaar zijn traditionele verpleeghuizen massaal overgegaan op wonen

en zorgen in kleine groepen om de bewoners een betere kwaliteit van leven te geven.

Het blijft onzeker wat ouderen met een hoge zorgvraag en een beperkte mate van zelf-

regie en zelfredzaamheid gaan doen. Voorheen konden zij goedkoop terecht in het ver-

zorgingshuis. Maar de verzorgingshuizen oude stijl zijn afgeschaft, dat wil zeggen: er

worden geen indicaties meer afgegeven voor ZZP1-3. Men verwacht dat deze ouderen nu

zullen kiezen voor geclusterde woonvormen waar alle zorg en diensten bij de hand zijn

(we noemen dit Woonzorg in deze rapportage). Dat is echter niet zeker. Een aantal zullen

daar voor kiezen, maar groot aantal ook niet, op korte termijn althans. De lange termijn

valt moeilijk te voorspellen.

De verzorgingshuizen en verpleeghuizen groeien naar elkaar toe. Zorgaanbieders verbre-

den de functionaliteit van beiden. Veel woonzorgcentra huisvesten zowel ouderen met

een zorgprofiel voor zorg én verblijf én behandeling, als een zorgprofielen voor lichtere

verblijfszorg (ZZP4 en lager). Inmiddels bieden veel aanbieders de mogelijkheid van

scheiden wonen en zorg in deze woonzorgcentra. Vroeger was een verblijfsplaats duide-

lijk gelabeld als hetzij verpleging, hetzij verzorgingshuis, hetzij wonen. Tegenwoordig

loopt dat door elkaar.

Er zijn ook veel kleinschalige initiatieven. Door het PGB en het beleid van scheiden wo-

nen en zorg binnen de Wlz kunnen nieuwe aanbieders makkelijk in een stukje van deze

vraag voorzien. Zij zitten niet met de last van de transformatie van oud vastgoed en

kunnen makkelijker een nieuw begin maken. Deze aanbieders maken het mogelijk dat er

snel nieuwe en gedifferentieerde woonzorgvormen ontstaan. Het nadeel is dat traditione-

le zorgaanbieders hier concurrentie van ondervinden.

4.2 GEVOLGEN VOOR BELEID

Wat betekent dit voor gemeenten en woningcorporaties? Wat komt er op hen af? Waar is

de komende jaren behoefte aan?

Ruimte voor zorg 43

1. Het 85-plus tijdperk

Luidde het motto in de vorige monitor “de ouderdom bestaat niet” - je kan ouderen

het beste zien als gewone consumenten – in deze monitor luidt het motto “het 85-

plus tijdperk”. Uit alle cijfers blijkt dat de komende decennia in het teken zullen staan

van de zeer oude ouderen. Deze groep groeit het snelst en doet het meest een be-

roep op zorg en specifieke huisvesting.

Figuur 15 Bevolkingsontwikkeling naar leeftijdsgroep, Gelderland, 2016-2046

2. Transitie zorgvastgoed

De vroegere verzorgingshuizen zullen een nieuwe toekomst moeten vinden. Geleide-

lijk neemt het aantal bewoners met een lichte indicatie af. De leegstaande apparte-

menten kunnen niet meer worden toegewezen aan ouderen met een lichte zorgindi-

catie voor verblijf. Er zijn veel mogelijke oplossingen voor deze dreigende leegstand:

Een deel van de vrijkomende capaciteit kan gebruikt worden voor de opvang van

mensen met dementie. De behoefte hieraan neemt toe. Soms kan een organisa-

tie er voor kiezen het oude gebouw te vervangen door nieuwbouw.

Soms is het mogelijk om appartementen te verhuren aan een andere groep zorg-

vragers.

Ouderen met een behoefte aan zorg kunnen een appartement huren, scheiden

wonen en zorg. Het aantal ouderen dat op dit aanbod ingaat is waarschijnlijk

kleiner dan het aantal ouderen dat zou hebben gekozen voor het verzorgingshuis

oude stijl. Een knelpunt hierbij is de hoogte van de huur en de kosten van de ho-

teldiensten.

De appartementen kunnen ook worden omgezet naar regulier wonen voor oude-

ren of mensen zonder zorgvraag. Dit vergt een aanpassing van de bestemming

en medewerking van de gemeente.

De gebouwen kunnen worden afgestoten door de zorgaanbieder. Voor de ge-

meente of gemeenschap kan dat nadelig zijn wanneer dit verzorgingshuis het

enige is in de woonplaats of wijk, of wanneer het een belangrijke functie heeft

voor zelfstandig wonende ouderen.

De sanering rust op de schouders van zorgaanbieders en woningcorporaties. Soms zit

een zorgaanbieder vast aan een langdurig huurcontract, en kost de leegstand hen

veel geld. Soms zeggen zorgaanbieders de huur op en heeft de woningcorporatie een

strop. Soms gaat een zorgaanbieder kopje onder aan eigen bezit. Dit alles belemmert

Ruimte voor zorg 44

de vernieuwing van wonen en zorg. Voor de gemeenschap in het algemeen is dit na-

delig. Gemeenten kunnen hier mogelijk wat in doen.

3. Zorgvastgoed wordt breder ingezet

Vroeger woonden in een verzorgingshuis alleen mensen met een lichte indicatie,

ZZP1-4. Dit beleid is volledig losgelaten. Heden ten dage kunnen ook in een verzor-

gingshuis mensen wonen met een verpleeghuisindicatie, ZZP5 en hoger, die behan-

deling krijgen. Als verzorgingshuizen zich toeleggen op deze zwaardere groep, wor-

den zij een beetje “verpleeghuis”. De groeiende vraag naar verpleeghuiszorg kan

worden opgevangen door de verzorgingshuizen, mits het gebouw daarvoor geschikt

is en de organisatie en medewerkers daarvoor gekwalificeerd zijn. Daardoor is

nieuwbouw van verpleeghuizen niet altijd meer nodig. Door het afschaffen van de

lichte indicaties ZZP1-3 komt capaciteit vrij in de verzorgingshuizen. Deze kan en

wordt dus gebruikt voor de opvang van mensen met een zwaardere indicatie.

4. Opvang mensen met dementie

Door de dubbele vergrijzing is er een gestage groei van de behoefte aan opvang voor

mensen met dementie. Thuis wonen is geen optie voor deze doelgroep. Wel kunnen

mensen het dankzij mantelzorg en ondersteuning soms maanden langer thuis vol-

houden en dit heeft een grote invloed op de benodigde capaciteit. Voorbeeld: op een

gemiddelde verblijfsduur van 1,5 jaar betekent 3 maanden uitstel 17% minder capa-

citeitsbehoefte. Dankzij de ombouw van verzorgingshuizen naar verpleeghuiszorg

komt er op dit moment veel capaciteit beschikbaar.

Er is nog steeds behoefte aan capaciteit in kleinere kernen.

Woningcorporaties en gemeenten krijgen regelmatig verzoeken van particuliere ini-

tiatieven om mee te werken aan nieuwbouw van kleinschalige groepswoningen. Hoe-

wel de opvang van mensen met dementie typisch een taak van de Wlz is, kunnen

gemeenten een visie ontwerpen op het aantal, type en de spreiding van deze op-

vang.

5. Geclusterde woonvormen: “Woonzorg”

Interessant is de vraag of senioren geïnteresseerd zijn in geclusterde woonvormen

met full-service zorg en ondersteuning, Woonzorg. Op langere termijn zal de groep

ouderen met weinig zelfregie en zelfredzaamheid enorm groeien. Thuis blijven wonen

heeft hun voorkeur. Maar het is een afweging. Als geclusterd wonen met service

goedkoop en aantrekkelijk wordt, en zorg aan huis problematisch, kan dat deze

groep over de streep trekken. Misschien ontketent het einde van de economische cri-

sis een inhaalslag. Dat zou een flinke vraag naar Woonzorg teweegbrengen. Op dit

moment is dit nog allerminst zeker.

6. Zelfstandig wonende ouderen

Er komt nog een grote vergrijzingsgolf aan. Ouderen zijn honkvast en verhuizen lie-

ver niet. Uitgangspunt van beleid kan zijn om ouderen thuis zoveel mogelijk te hel-

pen. Niet alleen met zorgen dienstverlening, maar ook met individuele woningaan-

passingen.

Ruimte voor zorg 45

7. Seniorenhuisvesting

De traditionele seniorenhuisvesting heeft het lastig omdat de meeste ouderen het

prima vinden in hun eigen huis. Verhuizen naar een seniorenwoning heeft vaak te

weinig voordelen en te veel nadelen. De afweging valt dan negatief uit.

Een belangrijke reden in de huursector om ouderen te verleiden te verhuizen naar

een seniorenwoning, is het vrij maken van grote woningen die zij “bezet” houden.

Ook kost het aanpassen van deze woningen veel geld en ook daarom zou verhuizen

naar geschikte seniorenhuisvesting beter zijn.

Hoe kan je ouderen verleiden te verhuizen?

Nieuw voor oud: haal verouderd aanbod uit de seniorenmarkt;

Zorg voor aantrekkelijke, diverse, betaalbare woningen;

Locatie is alles: in eigen woonplaats, de eigen buurt, bij voorzieningen;

Labelen voor 55+ hoeft niet;

Goed toegankelijk en doorgankelijk (dat geldt natuurlijk voor álle nieuwbouw).

Maar zoals bij het vorige punt al aangegeven: misschien is het realistischer om er

van uit te gaan dat het gros van deze ouderen in de huidige woning zal blijven wo-

nen, of het nu wenselijk is of niet.

8. Spreiding en kwaliteit

Er is onder ouderen een behoefte om in de eigen gemeenschap te blijven wonen.

Daar blijven zij contact houden met familie en vrienden. Het aanbod kan hier op in-

spelen door deconcentratie van grote voorzieningen en realisatie van nieuwe klein-

schalige voorzieningen in kleinere kernen. Voor specialistische zorg is dat niet moge-

lijk. Voor Woonzorg en ook voor opvang voor mensen met dementie is dat wel moge-

lijk. De minimale schaalgrootte voor een gezonde bedrijfsvoering is een punt van dis-

cussie.

9. Tegelijkertijd is er een kwaliteitsdiscussie. De wat oudere verblijfsvoorzieningen vol-

doen, net als de wat oudere seniorenwoningen, minder aan de wensen van de oude-

ren. Sommige aanbieders grijpen de vernieuwing aan om de capaciteit wat meer te

spreiden over kleinere kernen. Andere aanbieders kiezen voor vernieuwing onder

handhaving van de concentratie van de capaciteit.

4.3 PROGNOSE VRAAG

4.3.1 Dementie

De vergrijzing van de bevolking heeft onder andere tot gevolg dat het aantal mensen

met dementie toeneemt. Deze toename is niet tijdelijk van aard, maar zal nog zeker 30

jaar voortduren: in 2046 is het aantal mensen dat behoefte heeft aan verblijf in verband

met dementie 2,5 keer zo groot als vandaag de dag.

De behoefte aan verblijf met zorg in verband met dementie is berekend op basis van de

feitelijke gebruikscijfers naar leeftijdsklasse op 1-1-2016. Deze leeftijdsspecifieke ge-

bruikscijfers zijn toegepast op de bevolkingsontwikkeling (Primos).

Ruimte voor zorg 46

Onderstaande tabel laat de behoefte zien aan plaatsen voor mensen met dementie in

Gelderland tussen 2016 en 2046.

Tabel 29 Prognose aantal mensen met dementie dat behoefte heeft aan zorg met ver-

blijf, naar regio, absoluut en relatief (2016=100).


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 1.286 1.729 2.355 2.958

FoodValley 1.019 1.380 1.977 2.646


Noord-Veluwe 889 1.279 1.861 2.432

Rivierenland 852 1.190 1.778 2.357

Arnhem e.o. 1.372 1.790 2.550 3.325

Nijmegen e.o 1.158 1.589 2.259 2.938

Liemers 536 804 1.142 1.463

Stedendriehoek 1.571 2.077 2.962 3.753

Gelderland 8.683 11.837 16.884 21.871


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 134 183 230

FoodValley 100 135 194 260


Noord-Veluwe 100 144 209 274


Arnhem e.o. 100 130 186 242

Nijmegen e.o 100 137 195 254

Liemers 100 150 213 273


Gelderland 100 136 194 252

De prognose ligt hoger dan in de Monitor Gelderland 2013. Zie voor een uitleg en moge-

lijke verklaring het hoofdstuk Verantwoording.

Gemiddeld zal de behoefte aan opvang de komende 10 jaar 36% stijgen. De prognose

voor 2046 is een stijging van 152%.

De toename varieert naar gemeente. Zie hiervoor de tabellen in Hoofdstuk 7. In de vol-

gende 14 gemeenten is de toename in 10 jaar meer dan 50%: Renswoude (Utrecht),

Druten, Oldebroek, Wijchen, Zevenaar, Heumen, Lingewaal, Lingewaard, Harderwijk,

Overbetuwe, Rijnwaarden, Beuningen, Doesburg, Brummen.

In de volgende 7 gemeenten is de toename in 10 jaar tijd minder dan 30%: Wageningen,

Arnhem, Apeldoorn, Rheden, Winterswijk, Nijmegen, Renkum.

Ruimte voor zorg 47

4.3.2 Woonzorg, verblijf licht, somatiek

De behoefte aan Woonzorg, verblijf licht en somatiek1 is op dezelfde wijze berekend als

de behoefte aan verblijf in verband met dementie: uitgangspunt zijn de feitelijke ge-

bruikscijfers naar leeftijdsklasse op 1-1-2016. Deze leeftijdsspecifieke gebruikscijfers zijn

vervolgens toegepast op de toekomstige omvang van de bevolking.

De vergrijzing zorgt ook hier voor een sterke toename van de vraag.

Woonzorg

Woonzorg is een geclusterd aanbod van huisvesting met full-service zorg en dienstverle-

ning. Dit is vergelijkbaar met het verzorgingshuis, met dat verschil dat de ouderen nu

zelf de huur en verblijfskosten betalen. Verzorgingshuizen kunnen dus Woonzorg aanbie-

den. Dit wordt ook vaak scheiden wonen en zorg genoemd. Ook nieuwe aanbieders, al

dan niet in het luxe segment, kunnen Woonzorg aanbieden.

De prevalentie Woonzorg definieren we hier als het aandeel ouderen naar leeftijdsklasse

dat op 1-1-2013 zorg met verblijf had met een lichte indicatie (ZZP1-ZZP3), inclusief de

groep die overbruggingszorg genoot. Na 1-1-2013 zijn deze lichte indicaties stapsgewijs

afgeschaft. De ouderen met dit “zorgprofiel” zijn er natuurlijk nog en onze aanname is

dat de leeftijdsspecifieke prevalentie van dit zorgprofiel in de toekomst gelijk blijft.

De veronderstelling is dat deze doelgroep gebruik gaat maken van Woonzorg, geclusterd

wonen met full-service zorgen dienstverlening. Dit is echter nog allerminst zeker. In

deze rapportage hanteren we daarom twee modellen:

Woonzorg theoretisch maximum

verondersteld wordt dat 100% van deze ouderen zal opteren voor full-service in ge-

clusterde woonvormen.

Woonzorg realistisch maximum

verondersteld wordt dat het overgrote deel van de ouderen met dit zorgprofiel nu

zelfstandig blijven wonen. Slechts 25% zal Woonzorg afnemen.

Het feitelijk gebruik van Woonzorg is zoals gezegd nog niet bekend. Er moet meer erva-

ring worden opgedaan en het concept moet gangbaar worden onder de doelgroep. Bo-

vendien heeft nog steeds 30% van deze doelgroep een plek in het verzorgingshuis omdat

hun indicatie dateert van vóór 1-1-2013. Bijgevolg kan in dit onderzoek nog niet worden

aangegeven hoe groot de behoefte aan Woonzorg is.

Optimistische lezers kunnen daarom uitgaan van “Woonzorg theoretisch maximum”. Pes-

simistische lezers kunnen uitgaan van “Woonzorg realistisch maximum”.

Hieronder presenteren we de behoefteprognose voor het model “Woonzorg theoretisch

maximum”. Deelt men de cijfers door 4, dan krijgt men de getallen voor het model

“Woonzorg realistisch maximum”.

1 Zie Begrippenlijst voor een verklaring.

Ruimte voor zorg 48

Tabel 30 Prognose behoefte aan Woonzorg, model “Theoretisch maximum”, naar regio,

absoluut en relatief (2016=100).

Gelderland: woonzorg, vraag

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 1.061 1.450 2.044 2.671

FoodValley 846 1.152 1.705 2.368


Noord-Veluwe 736 1.076 1.634 2.210

Rivierenland 689 963 1.509 2.091

Arnhem e.o. 1.141 1.485 2.190 2.977

Nijmegen e.o 945 1.311 1.932 2.635

Liemers 426 669 988 1.319

Stedendriehoek 1.308 1.731 2.574 3.396

Gelderland 7.152 9.836 14.576 19.667


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 137 193 252

FoodValley 100 136 202 280


Noord-Veluwe 100 146 222 300


Arnhem e.o. 100 130 192 261

Nijmegen e.o 100 139 204 279

Liemers 100 157 232 310


Gelderland 100 138 204 275

NB: de regio’s FoodValley, Stadsregio Arnhem-Nijmegen en Stedendriehoek overschrijden de pro-

vinciegrenzen. De cijfers hebben alleen betrekking op dat deel van die regio’s dat binnen Gelderland

ligt. Uitzondering hierop zijn de blauwe cijfers: dit betreft de volledige regio FoodValley, inclusief de

Utrechtse gemeenten Renswoude, Rhenen en Veenendaal die hebben deelgenomen in dit onderzoek

en waar ook een factsheet van beschikbaar is.

De behoefte zal de komende decennia sterk toenemen. De groei is zelfs hoger dan die

van de behoefte aan opvang voor mensen met dementie. Dat komt omdat de doelgroep

Woonzorg vooral voorkomt onder de zeer hoge leeftijden, 85-plus, en het vooral deze

groep ouderen is die in de toekomst sterk zal groeien. Zie ook het hoofdstuk Verant-

woording.

Verblijf licht

“Verblijf licht” is gelijk aan zorgprofiel ZZP4. Bij de overgang van de Awbz naar de Wlz is

dit zorgprofiel vooralsnog gehandhaafd als grond voor een verstrekking. Ouderen met dit

zorgprofiel woonden en wonen traditioneel in het verzorgingshuis.

Het gaat om een aanzienlijke groep. 3.300 mensen hadden zo’n indicatie op 1-1-2016.

De eerdere doelgroepen die we bespraken waren wel groter: 8.600 mensen met demen-

Ruimte voor zorg 49

tie. De doelgroep Woonzorg is becijferd op 7.100 maar van deze ouderen weten we niet

of zij daadwerkelijk gebruik maken van een geclusterd aanbod met full-service. Van de

doelgroep “Verblijf licht” is dat wel zeker.

Ook deze doelgroep zal de komende decennia sterk groeien. De Wlz regels die formeel de

aanspraak regelen op een ZZP4 kunnen natuurlijk wel veranderen.

Tabel 31 Prognose behoefte aan Verblijf licht (ZZP4) naar regio, absoluut en relatief

(2016=100).

Gelderland: ZZP4, vraag

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 490 664 924 1.186

FoodValley 389 528 772 1.055

FoodValley met Utrecht 521 723 1.062 1.445

Noord-Veluwe 339 492 735 980


Arnhem e.o. 525 683 994 1.327

Nijmegen e.o 438 605 878 1.173

Liemers 199 308 448 586

Stedendriehoek 602 794 1.163 1.508

Gelderland 3.304 4.522 6.602 8.749


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 136 189 242

FoodValley 100 136 198 271


Noord-Veluwe 100 145 217 289


Arnhem e.o. 100 130 189 253

Nijmegen e.o 100 138 200 268

Liemers 100 155 225 294


Gelderland 100 137 200 265

Somatiek

Onder “somatiek” verstaan we hier verblijf met zorg en behandeling in verband met so-

matische klachten. Dit staat gelijk aan de zorgprofielen ZZP6 en ZZP8. Niet inbegrepen in

onderstaande cijfers is de geriatrische revalidatie, die geregeld is binnen de Zorgverzeke-

ringswet.

Ruimte voor zorg 50

Tabel 32 Prognose behoefte aan opname in verband met somatische klachten (ZZP6,

ZZP8) naar regio, absoluut en relatief (2016=100).

Gelderland: somatiek, vraag

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 534 708 946 1.169

FoodValley 423 567 797 1.051

FoodValley met Utrecht 569 774 1.092 1.437

Noord-Veluwe 370 522 746 965


Arnhem e.o. 572 738 1.026 1.323

Nijmegen e.o 486 657 910 1.166

Liemers 225 332 461 580

Stedendriehoek 652 850 1.184 1.485

Gelderland 3.624 4.868 6.788 8.677


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 133 177 219

FoodValley 100 134 188 248


Noord-Veluwe 100 141 202 261


Arnhem e.o. 100 129 179 231

Nijmegen e.o 100 135 187 240

Liemers 100 148 205 258


Gelderland 100 134 187 239

4.4 AANBOD EN PLANNEN

Het aanbod aan intramurale plaatsen is in dit onderzoek geïnventariseerd door alle aan-

bieders op te sporen – ook de kleine particuliere aanbieders, ook de Herbergiers - en een

opgave te vragen van hun aanbod, de capaciteit en de plannen voor de komende jaren.

Gevraagd is naar de capaciteit van de zorggebouwen en de capaciteit van de woonge-

bouwen. Deze vraag lijkt simpel, maar is eigenlijk heel lastig. Dit lichten we hieronder

toe.

Het onderscheid woongebouw / zorggebouw is heden ten dage niet langer scherp. Voor-

heen was er een duidelijk onderscheid tussen verpleeghuizen, verzorgingshuizen en aan-

leunwoningen. De contracten vanuit de AWBZ waren gekoppeld aan locaties. Tegenwoor-

dig is alles vloeibaar. Contracten voor capaciteit zijn gekoppeld aan aanbieders, niet

meer aan locaties. Een deel van het budget wordt zelfs niet meer vooraf gecontracteerd,

maar volgt de cliënt, en wordt dáár betaald waar de cliënt verkiest neer te strijken. Een

aanbieder kan er voor kiezen om verpleeghuiscliënten te huisvesten in verzorgingshui-

zen. Het is steeds gangbaarder om zelfs behandeling aan te bieden in verzorgingshuizen.

Ruimte voor zorg 51

Binnen het verzorgingshuis kunnen de verpleeghuizen in duidelijk afgezonderde klein-

schalige afdelingen verzorgd worden, maar dat hoeft niet, zij kunnen ook gewoon tussen

de bewoners met een lichte indicatie wonen. Vroeger verhuisden mensen van het verzor-

gingshuis naar het verpleeghuis wanneer de zorg te zwaar werd. Deze grens is nu sterk

opgerekt, en mensen blijven bij een verzwaring van hun indicatie in hun verzorgingsap-

partement wonen, wat zij meestal ook graag willen. Het is dus heel normaal om ver-

pleeghuiscliënten te vinden in verzorgingshuizen. En eigenlijk is de hele terminologie

verpleeghuis en verzorgingshuis niet meer bruikbaar.

Dat wat betreft zwaardere zorgvragen in verzorgingshuizen. Maar er speelt meer. In ver-

zorgingshuizen kunnen ouderen ook wonen zónder een Wlz indicatie. Zij ontvangen bij-

voorbeeld thuiszorg en betalen zelf hun huur en hotelkosten: scheiden wonen en zorg. En

dan de aanleunwoningen: het is mogelijk, en het wordt ook steeds gangbaarder, dat

ouderen met een intramurale indicatie in een aanleunwoning gaan of blijven wonen.

Het gevolg van al deze ontwikkelingen is dat zorgvastgoed niet meer scherp te omlijnen

is: de door de zorgkantoren gecontracteerde capaciteit kan zich binnen of buiten de tra-

ditionele huizen bevinden.

Vertaald naar dit onderzoek betekent dit dat de capaciteit van verzorgingshuizen of ver-

pleeghuizen niet zo veel meer zegt over tekorten of overschotten in zorgvastgoed. Dit is

in dit onderzoek getracht als volgt op te lossen:

Zorgvastgoed voor de opvang van mensen met dementie (ZZP5 en ZZP7) is apart

geïnventariseerd. Deze capaciteit is bij organisaties in het algemeen duidelijk om-

lijnd. Dat wil echter niet zeggen dat alle cliënten met een indicatie in verband met

dementie daar ook verblijven. Een groot deel is gewoon blijven wonen in het verzor-

gingshuis waar zij al een appartement hadden. Deze capaciteit wordt meestal niet

apart benoemd door zorgaanbieders.

Zorgvastgoed voor somatiek (ZZP6 en ZZP8), verblijf licht (ZZP4) en scheiden wonen

zorg is geschaard onder “Overig”: binnen deze capaciteit kunnen verschillende indi-

caties vaak flexibel worden gehuisvest, zoals hierboven uiteengezet.

De capaciteit voor palliatieve zorg en geriatrische revalidatie (Zorgverzekeringswet)

is niet meegenomen in deze aantallen.

Zorgvastgoed heet in dit onderzoek “zorggebouw”. Definitie in de enquête: “Zorgge-

bouw: primair bedoeld voor zorg en verblijf. Vanwege de ontwikkeling van scheiden

wonen en zorg is in veel gevallen ook verhuur mogelijk. Soms is scheiden wonen en

zorg de standaard in een zorggebouw”.

Aanleunwoningen, waar ook mensen met een intramurale indicatie kunnen wonen en

zorg kunnen ontvangen, heten in dit onderzoek “woongebouw”. Definitie in de en-

quête: “Woongebouw: primair bedoeld voor wonen. Bijvoorbeeld een aanleunflat.

Vanwege de ontwikkeling van scheiden wonen en zorg is in veel gevallen ook inzet

van een PGB, VPT of MPT mogelijk.” In onderstaande tabel is deze categorie aange-

duid met “Woningen”. Geïnventariseerd zijn woningen die op of aan het terrein liggen

waar ook de zorggebouwen staan. Ouderenwoningen die losstaan van zorggebouwen

zijn niet meegenomen.

Het resultaat van deze inventarisatie is in onderstaande tabel weergegeven:

Ruimte voor zorg 52

Tabel 33 Aanbod zorgvastgoed en aanleunwoningen naar regio

Aanbod

Ouderenzorg PG

tra

dit

ion

eel

PG

Kle

insc

hal

ig

Ove

rig

Wo

nin

gen

PG

tra

dit

ion

eel

Kle

insc

hal

ig

Ove

rig

Wo

nin

gen

Achterhoek 180 933 1.577 439 180 985 1.428 459

FoodValley 493 665 1.097 678 405 767 1.001 743

FoodValley met Utrecht 493 930 1.445 956 405 1.083 1.299 1.081

Noord-Veluwe 711 495 657 955 533 668 654 982

Rivierenland 317 544 1.247 620 313 688 1.095 528

Arnhem e.o. 708 908 2.085 845 607 984 2.054 702

Nijmegen e.o 565 788 1.496 1.635 451 894 1.419 1.541 Liemers 81 366 608 466 81 366 608 466 Stedendriehoek 601 936 1.912 2.139 371 1.342 1.835 2.254

Gelderland 3.656 5.635 10.679 7.777 2.941 6.694 10.094 7.675

Toe- of afname -20% 19% -5% -1%

Gelderland + buurgemeenten 3.656 5.900 11.027 8.055 2.941 7.010 10.392 8.013

Huidig (2016) Toekomst (2021)

Laten we deze cijfers eens op ons in laten werken. Wat direct opvalt is dat de capaciteit

kleinschalig wonen voor mensen met dementie groter is dan de traditionele capaciteit.

Bovendien neemt de traditionele capaciteit de komende jaren nog verder af en groeit de

kleinschalige capaciteit fors. Het totaal aan capaciteit voor PG groeit de komende jaren

met 4% van 9.267 plaatsen naar 9.611 plaatsen.

De omvang van de overige capaciteit (Woonzorg, verblijf licht, verblijf somatiek, exclu-

sief geriatrische revalidatie en palliatieve zorg) gaat de komende jaren omlaag: 5%.

De omvang van de woongebouwen blijft nagenoeg gelijk. Dit cijfer is echter niet erg be-

trouwbaar omdat veel aanleunwoningen corporatiebezit zijn en de respondenten niet

goed op de hoogte zijn van de aantallen.

4.5 VRAAG VERSUS AANBOD; WAAR ZIJN TEKORTEN OF OVERSCHOTTEN?

Nu de vraagcijfers en aanbodcijfers bekend zijn, is het mogelijk om te kijken in welke

regio’s of gemeenten nog opgaven liggen. We zetten hieronder vraag en aanbod naast

elkaar.

4.5.1 Dementie

De capaciteit voor mensen met dementie in relatie tot de vraag laat voor Gelderland als

geheel verrassend genoeg een overschot zien van 608 plaatsen in 2016, zie onderstaan-

de tabel.

Ruimte voor zorg 53

Tabel 34 Capaciteit dementie: vraag versus aanbod naar regio



Achterhoek 180 933 1.113 1.286 -173 180 985 1.165 1.492 -327

FoodValley 493 665 1.158 1.019 139 405 767 1.172 1.177 -5

FoodValley met Utrecht 493 930 1.423 1.367 56 405 1.083 1.488 1.599 -111

Noord-Veluwe 711 495 1.206 889 317 533 668 1.201 1.062 139

Rivierenland 317 544 861 852 9 313 688 1.001 991 10

Arnhem e.o. 708 908 1.616 1.372 244 607 984 1.591 1.536 55

Nijmegen e.o 565 788 1.353 1.158 195 451 894 1.345 1.351 -6

Liemers 81 366 447 536 -89 81 366 447 669 -222

Stedendriehoek 601 936 1.537 1.571 -34 371 1.342 1.713 1.770 -57

Gelderland 3.656 5.635 9.291 8.683 608 2.941 6.694 9.635 10.048 -413




Achterhoek 5% 17% 12% 15% -13% 6% 15% 12% 15% -22%

FoodValley 13% 12% 12% 12% 14% 14% 11% 12% 12% 0%

FoodValley met Utrecht 4% -7%

Noord-Veluwe 19% 9% 13% 10% 36% 18% 10% 12% 11% 13%

Rivierenland 9% 10% 9% 10% 1% 11% 10% 10% 10% 1%

Arnhem e.o. 19% 16% 17% 16% 18% 21% 15% 17% 15% 4%

Nijmegen e.o 15% 14% 15% 13% 17% 15% 13% 14% 13% 0%

Liemers 2% 6% 5% 6% -17% 3% 5% 5% 7% -33%

Stedendriehoek 16% 17% 17% 18% -2% 13% 20% 18% 18% -3%

Gelderland 100% 100% 100% 100% 7% 100% 100% 100% 100% -4%


In Gelderland als geheel is een overschot zichtbaar aan capaciteit voor mensen met de-

mentie. Ten opzichte van de vraag is er 7% meer aanbod, 608 plaatsen. Daar komt nog

bij dat er van uit mag worden gegaan dat een deel van de vraag niet eens in deze capa-

citeit wordt opgevangen, maar in verzorgingshuizen. De komende jaren wordt er nog

capaciteit bij gerealiseerd, maar desondanks zal dit overschot omslaan in een tekort van

4% in 2021.

Het aantal mensen met dementie waarvoor opvang noodzakelijk is, groeit dramatisch

snel, en er is lange termijn visie en beleid nodig om dit probleem te tackelen.

Binnen de provincie zijn er aanzienlijke verschillen. In de Achterhoek en De Liemers is

sprake van een flink tekort, dat nog verder dreigt op te lopen. In de regio Noord-Veluwe

is juist een overschot zichtbaar. Het aandeel traditionele capaciteit in deze regio is hoog.

In de regio’s Arnhem en Nijmegen is ook sprake van een overschot, maar de komende

jaren slaat dit om in een licht tekort.

Nog even terug naar het overschot aan capaciteit in Gelderland als geheel. Het wijst er

op dat er meer capaciteit is dan er gecontracteerd wordt voor dementie. Mogelijk zijn de

wachtlijsten hier en daar wel erg kort. Mogelijk wordt capaciteit niet gecontracteerd. Mo-

gelijk wordt de capaciteit ook gebruikt voor cliënten met een somatische indicatie, ZZP6

of ZZP8. Mogelijk hebben verschillende zorgkantoren een verschillend inkoopbeleid.

Is er overcapaciteit? Mogelijk, op dit moment. Het Wlz budget komt daar echter niet door

in gevaar, aangezien de zorgkantoren overcapaciteit niet hoeven te contracteren. Het

probleem ligt bij de aanbieders. Voor aanbieders kan er aanleiding zijn om kritisch te

kijken naar de plannen. De enorme groei van de vraag de komende decennia springt

Ruimte voor zorg 54

hierbij in het oog. Je zou kunnen zeggen dat de ruime capaciteit van vandaag over een

paar jaar hard nodig is. Dan moet natuurlijk wel het Wlz budget meegroeien met deze

vraag.

Wees voorzichtig met het gebruik van deze cijfers. Er kunnen fouten zitten in de opgave;

het zijn momentopnames; een paar plaatsen meer of minder zegt niets; de verschillen

tussen de gemeenten zijn voor een deel toe te schrijven aan de regionale rol van de ver-

pleeghuizen. Het beste is deze cijfers te gebruiken als het begin van het lokale of regio-

nale gesprek.

4.5.2 Woonzorg, verblijf licht, somatiek

We stappen nu over op vraag en aanbod naar het overige zorgvastgoed.

Zoals eerder uiteengezet is er op dit moment geen scherpe lijn te trekken tussen de ver-

schillende vormen van zorgvastgoed. Cliënten met een lichte of zware zorgvraag, met of

zonder scheiden wonen en zorg, kunnen door elkaar wonen in woonzorgcentra, zelfs in

aanleunwoningen.

Om een vergelijking te kunnen maken, tellen we vraag en aanbod naar Woonzorg (huur

met full-service), verblijf licht (ZZP4) en somatiek (ZZP6+8) bij elkaar op.

In het geval van Woonzorg maken we gebruik van twee modellen, het model “Woonzorg

theoretisch maximum” (100% van de prevalentie van ZZP1-3) en het model “Woonzorg

realistisch maximum” (dit is 25% van de totale prevalentie van ZZP1-3 zou deze indicatie

nog bestaan). Zie paragraaf 4.3.2 voor een beschrijving van dit model. De reden om de

vraag naar Woonzorg in het tweede model sterk naar beneden bij te stellen ten opzichte

van de historische prevalentie van de lichte zorgzwaartepakketten ZZP1-ZZP3, is het

gegeven dat lang niet zeker is dat deze doelgroep daadwerkelijk gaat kiezen voor schei-

den wonen zorg binnen het bestaande zorgvastgoed.

We kijken of de capaciteit van het aanbod in overeenstemming is met de vraag. Dat is

stap 1. Vervolgens tellen we de aanleunwoningen op bij de capaciteit en kijken we hoe

de vraag zich verhoudt ten opzichte van deze optelsom. Immers, Woonzorg en verblijf

licht en zelfs de zwaardere indicaties kunnen ook gehuisvest worden in aanleunwoningen.

Model “theoretisch maximum”


sus aanbod naar regio



Achterhoek 1.577 2.085 -508 439 -69 1.428 2.441 -1.013 459 -554

FoodValley 1.097 1.658 -561 678 117 1.001 1.924 -923 743 -180

FoodValley met Utrecht 1.445 2.222 -777 956 179 1.299 2.614 -1.315 1.081 -234

Noord-Veluwe 657 1.445 -788 955 167 654 1.737 -1.083 982 -101

Rivierenland 1.247 1.372 -125 620 495 1.095 1.594 -499 528 29

Arnhem e.o. 2.085 2.238 -153 845 692 2.054 2.503 -449 702 253

Nijmegen e.o 1.496 1.869 -373 1.635 1.262 1.419 2.190 -771 1.541 770

Liemers 608 850 -242 466 224 608 1.081 -473 466 -7

Stedendriehoek 1.912 2.562 -650 2.139 1.489 1.835 2.885 -1.050 2.254 1.204

Gelderland 10.679 14.080 -3.401 7.777 4.376 10.094 16.353 -6.259 7.675 1.416


Ruimte voor zorg 55



Achterhoek 15% 15% -24% 6% -3% 14% 15% -41% 6% -23%

FoodValley 10% 12% -34% 9% 7% 10% 12% -48% 10% -9%

FoodValley met Utrecht -35% 8% -50% -9%

Noord-Veluwe 6% 10% -55% 12% 12% 6% 11% -62% 13% -6%

Rivierenland 12% 10% -9% 8% 36% 11% 10% -31% 7% 2%

Arnhem e.o. 20% 16% -7% 11% 31% 20% 15% -18% 9% 10%

Nijmegen e.o 14% 13% -20% 21% 68% 14% 13% -35% 20% 35%

Liemers 6% 6% -28% 6% 26% 6% 7% -44% 6% -1%

Stedendriehoek 18% 18% -25% 28% 58% 18% 18% -36% 29% 42%

Gelderland 100% 100% -24% 100% 31% 100% 100% -38% 100% 9%


We lopen nu door bovenstaande tabel heen. Het aanbod van zorgvastgoed voor verblijf

licht (het oude verzorgingshuis) en verblijf somatiek hebben we opgeteld in de kolom

“Aanbod”. In de kolom daarnaast staat de vraag weergegeven: de optelsom van Woon-

zorg, verblijf licht, somatiek.

Let op: alle mensen die een lichte indicatie zouden hebben gehad, als die nog had be-

staan, hebben we hier bij inbegrepen; het is dus de vraag of deze doelgroep nog wel

naar het verzorgingshuis wil op basis van scheiden wonen en zorg.

De vergelijking van vraag en aanbod laat voor Gelderland een tekort van 3.604 plaatsen

zien, 26%. Echter, je zou kunnen betogen dat de aanleunwoningen ook een deel van

deze vraag kunnen opvangen. Tel je de aanleunwoningen op bij het aanbod, kolom 4, en

zet je dit vervolgens af tegen de vraag, kolom 2, dan zou Gelderland ruim voldoende

capaciteit hebben, en zouden er nog 4.376 appartementen beschikbaar zijn voor mensen

zonder zorgindicatie, bijvoorbeeld senioren die gewoon huren.

Deze zelfde rekenmethode is gebruikt voor het vergelijken van de toekomstige vraag en

aanbod. Te zien is dat het tekort aan intramurale capaciteit, de zorggebouwen, zou toe-

nemen, maar dat dit nog steeds makkelijk gecompenseerd wordt door de ruimte die de

aanleunwoningen bieden. Conclusie: meer capaciteit realiseren is niet nodig wanneer

men er in slaagt om de bestaande capaciteit goed te gebruiken. Een uitzondering op deze

stelling vormt de regio Achterhoek, waar de capaciteit nu en in de toekomst tekort

schiet. In de toekomst treden er ook tekorten op in Foodvalley, Noord-Veluwe en Rivie-

renland.

Model “realistisch maximum”

We zijn er in bovenstaande cijfers (model “theoretisch maximum”) van uitgegaan dat alle

ouderen die een lichte indicatie zouden hebben gehad, zou deze nog bestaan, er voor

kiezen te gaan wonen in een woonzorgcentrum, op basis van scheiden wonen en zorg.

Dit uitgangspunt is discutabel. We weten nog niet hoe deze doelgroep zich in de praktijk

gaat gedragen. Misschien blijven zij wel allemaal wonen in hun eigen woning en kiest

niemand voor verhuizen naar een woonzorgcentrum met scheiden wonen en zorg. Om

deze situatie inzichtelijk te maken hanteren we voor de vraag naar Woonzorg een tweede

model, “realistisch maximum”, en dit is 25% van de prevalentie, dus 25% van de aantal-

len die in de tabellen hierboven zijn gebruikt. Daarbij tellen we de vraag naar ZZP4,

ZZP6 en ZZP8 op zoals dat ook voor model “theoretisch maximum” is gebeurd. Het resul-

taat van het toepassen van dit model “Woonzorg realistisch maximum” is weergegeven in

onderstaande cijfers.

Ruimte voor zorg 56

Het is aan de aanbieders om in te schatten welk model voor hen het beste toepasbaar is.


blijf licht, somatiek versus aanbod naar regio



Achterhoek 1.577 1.289 288 439 727 1.428 1.505 -77 459 382

FoodValley 1.097 1.024 74 678 752 1.001 1.187 -186 743 557

FoodValley met Utrecht 1.445 1.373 72 956 1.028 1.299 1.612 -313 1.081 768

Noord-Veluwe 657 893 -236 955 719 654 1.070 -416 982 566

Rivierenland 1.247 855 392 620 1.012 1.095 993 102 528 630

Arnhem e.o. 2.085 1.382 703 845 1.548 2.054 1.547 507 702 1.209

Nijmegen e.o 1.496 1.160 336 1.635 1.971 1.419 1.357 62 1.541 1.603

Liemers 608 531 78 466 544 608 670 -62 466 404

Stedendriehoek 1.912 1.581 331 2.139 2.470 1.835 1.781 54 2.254 2.308

Gelderland 10.679 8.716 1.963 7.777 9.740 10.094 10.109 -15 7.675 7.661



Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil Aanbod H = Verschil + Aanleun = Verschil

Achterhoek 15% 15% 22% 6% 56% 14% 15% -5% 6% 25%

FoodValley 10% 12% 7% 9% 73% 10% 12% -16% 10% 47%

FoodValley met Utrecht 5% 75% -19% 48%

Noord-Veluwe 6% 10% -26% 12% 81% 6% 11% -39% 13% 53%

Rivierenland 12% 10% 46% 8% 118% 11% 10% 10% 7% 63%

Arnhem e.o. 20% 16% 51% 11% 112% 20% 15% 33% 9% 78%

Nijmegen e.o 14% 13% 29% 21% 170% 14% 13% 5% 20% 118%

Liemers 6% 6% 15% 6% 102% 6% 7% -9% 6% 60%

Stedendriehoek 18% 18% 21% 28% 156% 18% 18% 3% 29% 130%

Gelderland 100% 100% 23% 100% 112% 100% 100% 0% 100% 76%


Uitgaande van dit model “Woonzorg realistisch maximum” is er op dit moment geen te-

kort aan zorgvastgoed voor Woonzorg plus verblijf licht plus somatiek. Over vijf jaar zou

er een licht tekort zijn. Echter, het aanbod aan aanleunwoningen nabij deze woonzorg-

centra zou dat tekort kunnen opvangen.

Een en ander gaat er van uit dat het beschikbare vastgoed dan ook geschikt is voor al

deze doelgroepen. Dat is niet automatisch zo. Vaak is transformatie van het zorgvast-

goed nodig, wat niet altijd mogelijk is.

De conclusie luidt dat er in het algemeen geen aanleiding is om zorgvastgoed voor deze

doelgroepen bij te bouwen. De opgave voor de toekomst is grotendeels het transforme-

ren van het bestaande aanbod zodat het voldoet aan de veranderende vraag, bijvoor-

beeld de sterk groeiende vraag naar opvang voor mensen met dementie.

4.5.3 Regionale verschillen

De Achterhoek en De Liemers lijken een relatief gering aanbod voor mensen met demen-

tie te hebben afgezet tegen het aantal ouderen. De Noord-Veluwe daarentegen lijkt juist

een te ruim aanbod te hebben.

Het aanbod Woonzorg / verblijf licht / somatiek is ook in de Achterhoek geringer dan in

andere regio’s. De Stedendriehoek en Stadsregio Arnhem-Nijmegen hebben juist een

groot aanbod. Maar voor alle regio’s geldt dat het opletten geblazen is: laten ouderen het

aanbod Woonzorg in de voormalige verzorgingshuizen links liggen, dan is er een overca-

paciteit aan zorgvastgoed.

Ruimte voor zorg 57

4.6 UITGELICHT: PRODUCTIE, INDICATIE, VERSTREKKING, LEEFTIJD

De vraagcijfers in deze monitor zijn geëxtrapoleerd uit de productiecijfers van zorgregio

Arnhem (1-1-2013 en 1-1-2016). Deze productiecijfers zijn beschikbaar naar indicatie,

verstrekking en leeftijd. Op basis van leeftijd zijn deze cijfers opgehoogd voor Gelderland

als geheel2.

Het is interessant om eens te kijken hoe het precies zit met deze productie: op welke

indicaties zijn zij gebaseerd, welke verstrekkingen vloeien er uit voort en hoe is dit ver-

deeld over de leeftijdsgroepen?

Indicaties voor langdurige zorg met verblijf (Wlz) zijn een weergave van overheidsbeleid,

maar geven ook een indruk van het voorkomen van zorgprofielen binnen de verschillende

leeftijdsgroepen. Er zijn tien zorgprofielen3: ZZP1 – ZZP10. ZZP0 is een indicatie voor

partners die meeverhuizen naar een verblijfsvoorziening.

ZZP1 t/m ZZP3 zijn sinds 2013 stapsgewijs afgeschaft. Dit is in onderstaande grafiek

goed te zien: de lichte kleuren zijn 2013, de donkere kleuren zijn 2016. Er zijn anno

2016 nog steeds ouderen die gebruik maken van zo’n lichte ZZP; zij hadden al voor 2013

een indicatie en behouden hun rechten en hun verblijfsplaats.

Een indicatie geeft recht op zorg met verblijf. De wijze waarop kan verschillen. Het meest

voorkomend is een volledige verstrekking van zorg met verblijf, “ZZP”. Een klein deel

van de cliënten kiest voor een PGB. Het VPT komt nauwelijks voor in de ouderenzorg.

Figuur 16 Productie naar indicatie en verstrekking (zorgregio Arnhem), absoluut, 2013

(lichte kleuren) en 2016 (donkere kleuren).

2 Andere zorgkantoren kunnen een ander inkoopbeleid voeren, zodat het feitelijke gebruik in de hele provincie

af kan wijken van deze inschatting.

3 Verwarrend is dat de afkorting “ZZP” zowel wordt gebruikt voor de indicatie, het zorgprofiel, als voor de

verstrekking “zorg met verblijf”. Een zijspoor, maar op deze plek wel handig te vermelden: Zorg in Natura

(ZIN) is een term die slaat op zowel ZZP als MPT en VPT. De tegenhanger van ZIN is het PGB,

Persoonsgebonden Budget.

Ruimte voor zorg 58

Het MPT komt wel regelmatig voor als verstrekking. Dit zijn vooral cliënten die wachten

op een opname en tot die tijd overbruggingszorg hebben. Vóór 2015 bestond het MPT

niet, maar werd de intramurale Awbz indicatie vertaald naar extramurale functies, en

deze constructie is in onderstaande gegevens gelijkgesteld aan het MPT. Cliënten met

een lichte ZZP-indicatie die daar nog geen gebruik van maakten, hebben moeten kiezen

of zij opgenomen wilden worden of niet; zo niet, dan verloren zij het recht op een MPT.

In 2016 zijn er daarom vrijwel geen MPT-verstrekkingen meer voor de indicaties ZZP1-

3. Maar een MPT voor de hogere indicaties komt nog wel frequent voor, zij het minder

dan in 2013. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat cliënten in 2016 sneller een

plek in een verblijfsvoorziening vinden dan in 2013; maar het kan ook voortkomen uit

een beleidswijziging.

Bovenstaande grafiek laat goed zien hoe sterk de verstrekkingen voor de lichte indicaties

zijn afgenomen tussen 2013 en 2016. Die voor ZZP4 is licht afgenomen, maar het aantal

intramurale verstrekkingen daarbinnen is nagenoeg gelijk gebleven. De verstrekkingen

voor ZZP5 en ZZP6 zijn flink gestegen. De verstrekking ZZP7 is iets afgenomen terwijl

die voor ZZP8 flink is afgenomen.

In de grafiek hieronder kan de verhouding tussen de verschillende verstrekkingen wor-

den afgelezen.

Figuur 17 Productie naar indicatie en verstrekking (zorgregio Arnhem), relatief, 2013

(lichte kleuren) en 2016 (donkere kleuren).

De ZZP verstrekking – compleet verblijf – is binnen de ouderenzorg het belangrijkst. Het

PGB is duidelijk populairder geworden de afgelopen drie jaar. Ten opzichte van Zorg in

natura gaat het echter om een klein volume. Het MPT is, zoals gezegd, veel minder cou-

rant geworden.

Hoe zijn de indicaties verdeeld over leeftijd? Hier kan veel over gezegd worden. Onder-

staande grafiek laat de absolute verdeling van de productie naar indicatie (verstrekkin-

gen ZZP, VPT, MPT en PGB) zien.

Ruimte voor zorg 59

Figuur 18 Productie (ZZP, MPT, VPT, PGB) naar indicatie en leeftijd (Gelderland), abso-

luut, 2016.

Wat valt op? Om te beginnen natuurlijk de productie voor ZZP5: die steekt ver boven de

andere indicaties uit. Dit zegt veel over de impact van dementie in onze samenleving en

de grote behoefte aan opvang van deze doelgroep in verpleeghuizen en kleinschalige

woonvormen.

Tweede punt dat opvalt is dat de Wlz vooral gebruikt wordt door 85-plussers. Bijna 60%

van de Wlz-gebruikers is 85 jaar of ouder. Onderstaande grafiek laat dit zien.

Figuur 19 Productie (ZZP, MPT, VPT, PGB) naar indicatie en leeftijd (Gelderland), rela-

tief, 2016.

Een interessant punt, goed zichtbaar in bovenstaande grafiek, is dat de lage indicaties

relatief vaker voorkomen bij de hoge leeftijden, en de hoge indicaties, ZZP7 en ZZP8,

relatief vaker voorkomen bij de lage leeftijden.

Vooral 85-plussers maken dus gebruik van de Wlz. Dit gecombineerd met de wetenschap

dat juist het aantal 85-plussers de komende decennia gaat toenemen, doet vermoeden

dat de 85-plussers in de toekomst een nog groter aandeel op zullen eisen binnen de Wlz.

De berekening hieronder bevestigt dat het aandeel van 85-plussers binnen de Wlz tussen

2016 en 2046 zal toenemen van 60% naar 70%.

Ruimte voor zorg 60

Tabel 37 Productie 2016 en prognose 2046 naar indicatie en leeftijd (Gelderland), ab-

soluut en relatief.

ZZP0 1VV 2VV 3VV 4VV 5VV 6VV 7VV 8VV 9VVB 10VV Totaal

2016 65-69 2 - 2 15 114 160 186 147 42 4 2 675

70-74 13 - 7 55 182 443 305 151 53 4 2 1.214

75-79 26 9 24 79 366 925 452 270 41 13 9 2.211

80-84 62 19 77 179 728 1.893 637 319 49 17 13 3.992

85-89 38 40 158 398 1.218 2.584 894 343 59 13 17 5.761

90 en ouder 40 44 279 567 1.287 2.406 1.031 239 31 15 8 5.949

2046 65-69 2 - 2 13 96 135 157 124 35 4 2 569

70-74 17 - 9 72 237 578 398 197 69 6 3 1.585

75-79 48 16 44 147 681 1.721 840 502 76 24 16 4.115

80-84 139 43 173 404 1.644 4.274 1.437 721 111 38 29 9.014

85-89 98 104 410 1.033 3.166 6.714 2.324 891 153 33 44 14.969

90 en ouder 140 155 983 1.995 4.530 8.469 3.629 843 111 52 30 20.937

2016 totaal 181 112 546 1.293 3.896 8.411 3.505 1.469 274 66 51 19.803

2046 totaal 445 318 1.620 3.664 10.355 21.890 8.785 3.278 554 156 123 51.188

ZZP0 1VV 2VV 3VV 4VV 5VV 6VV 7VV 8VV 9VVB 10VV Totaal

2016 65-69 1% 0% 0% 1% 3% 2% 5% 10% 15% 7% 4% 3%

70-74 7% 0% 1% 4% 5% 5% 9% 10% 19% 7% 4% 6%

75-79 14% 8% 4% 6% 9% 11% 13% 18% 15% 19% 17% 11%

80-84 34% 17% 14% 14% 19% 23% 18% 22% 18% 26% 25% 20%

85-89 21% 36% 29% 31% 31% 31% 26% 23% 21% 19% 33% 29%

90 en ouder 22% 39% 51% 44% 33% 29% 29% 16% 11% 22% 16% 30%

2046 65-69 0% 0% 0% 0% 1% 1% 2% 4% 6% 2% 2% 1%

70-74 4% 0% 1% 2% 2% 3% 5% 6% 12% 4% 2% 3%

75-79 11% 5% 3% 4% 7% 8% 10% 15% 14% 15% 13% 8%

80-84 31% 14% 11% 11% 16% 20% 16% 22% 20% 25% 23% 18%

85-89 22% 33% 25% 28% 31% 31% 26% 27% 28% 21% 36% 29%

90 en ouder 32% 49% 61% 54% 44% 39% 41% 26% 20% 33% 24% 41%

2016 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

2046 2016 = 100 246 285 297 283 266 260 251 223 202 237 241 258

De cijfers uit bovenstaande tabellen worden hieronder gepresenteerd in grafiekvorm. De

grijze vlakken hebben betrekking op 2046. Het is goed te zien hoe sterk het beroep op

de Wlz zal zijn bij gelijkblijvend beleid en gelijkblijvende gezondheid van de bevolking.

Ook opvallend is het toenemende aandeel van de 85-plusser binnen de Wlz.

Figuur 20 Productie 2016 en prognose 2046 naar indicatie en leeftijd (Gelderland), ab-

soluut en relatief.

Ruimte voor zorg 61

4.7 UITGELICHT: SLUITING, NIEUWBOUW, VERHUUR, TRANSFORMATIE

Vanaf 2013 zijn de lichte zorgprofielen ZZP1-3 afgebouwd. Het is de vraag hoe aanbie-

ders daar op reageren. De vraag naar opvang voor mensen met dementie zal sterk toe-

nemen en de afgelopen jaren hebben we ook een sterke toename gezien van het aanbod

voor deze doelgroep. Hoe gaat deze ontwikkeling verder?

Grootte van locaties voor verzorging en verpleging

Om te beginnen verkennen we op deze plek enkele kenmerken van locaties voor oude-

renzorg. De grootte van een locatie is het eerste kenmerk waar we naar kijken.

Onderstaande tabel geeft informatie over de grootte van locaties: het deel voor opvang

van mensen met dementie, het deel voor de overige doelgroepen (Woonzorg, verblijf

licht en somatiek) en de grootte van deze beide delen samen.

Tabel 38 Grootte locaties V&V (Gelderland)

Aantal CapaciteitAantal CapaciteitAantal CapaciteitAantal CapaciteitAantal CapaciteitAantal Capaciteit

1-8 13 82 10 66 17 104 21 134 7 44 7 44

9-16 66 902 63 877 17 215 14 190 40 541 37 512

17-24 59 1.228 60 1.254 18 373 27 548 34 694 36 742

25-48 72 2.527 83 2.943 83 3.024 85 3.024 75 2.680 91 3.300

49-96 40 2.734 44 2.997 81 5.317 73 4.794 126 8.821 122 8.594

97+ 14 1.818 11 1.498 14 1.722 12 1.480 52 7.266 47 6.613

Totaal 264 9.291 271 9.635 230 10.755 232 10.170 334 20.046 340 19.805

Huidig Toekomstig Huidig Toekomstig

Totaal projectDementie Woonzorg, licht, somatiek

Huidig Toekomstig

Het aantal kleine locaties – vaak particuliere aanbieders - is beperkt. Omgerekend naar

capaciteit is het belang van deze kleine locaties nog beperkter. De bulk van de capaciteit

van de V&V sector zit hem in locaties met meer dan 49 plaatsen.

Het aantal locaties neemt de komende jaren slechts licht toe. Dit is een groot contrast

met eerdere monitoren waar sprake was van veel plannen. Organisaties focussen nu

vooral op beheersing, niet op groei.

Ruimte voor zorg 62

Figuur 21 Aantal locaties V&V naar grootte van gebouwdeel voor dementie c.q. ge-

bouwdeel voor Woonzorg / licht / somatiek (Gelderland)

Figuur 22 Capaciteit locaties V&V naar grootte van gebouwdeel voor dementie c.q. ge-

bouwdeel voor Woonzorg / licht / somatiek (Gelderland)

Toekomstplannen

In vergelijking met de Monitor Wonen en Zorg 2013 is het aantal plannen dat zorgaan-

bieders in de ouderenzorg momenteel maken zeer beperkt. De plannen die er zijn heb-

ben vooral te maken met functieveranderingen van bestaande gebouwen.

Ruimte voor zorg 63

Tabel 39 Plannen voor nieuwbouw, verbouw, sluiting van locaties V&V (Gelderland)

Aantal Aantal

PG

Woonzorg,

licht,

somatiek PG

Woonzorg,

licht,

somatiek

Nieuw: in ontwikkeling 14 399 319

Nieuw: wens 5 54 90

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 30 836 1.196 30 971 840

Bestaand: vervangende nieuwbouw 21 654 896 21 722 645

Bestaand: verbouw, aanbouw, vervanging 31 1.487 1.314 31 1.489 1.174

Bestaand: sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 10 210 117

Bestaand: sluiten locatie en opheffen capaciteit 3 104 130

Bestaand: geen verandering 242 6.000 7.026 242 6.000 7.026

Totaal 337 9.291 10.679 343 9.635 10.094

Verandering 2% 4% -5%

Capaciteit Capaciteit

Huidig Toekomst

Uit de inventarisatie blijkt dat er 14 nieuwe locaties worden ontwikkeld, maar tegelijker-

tijd worden 13 locaties gesloten. Er is een beperkt aantal nog niet in vervulling gegane

wensen voor nieuwe locaties: 5. Binnen het bestaande aanbod valt te zien dat er wat

aanpassingen plaatsvinden waardoor per saldo de capaciteit voor mensen met dementie

groeit, en die voor de overige doelgroepen afneemt.

Een deel van deze plannen is nog zacht:

Figuur 23 Status van de plannen voor nieuwbouw, verbouw en sluiting; aandeel op het

totaal aantal plannen (Gelderland)

Ruimte voor zorg 64

Figuur 24 Realisatiedatum van de plannen voor nieuwbouw, verbouw en sluiting; aan-

deel op het totaal aantal plannen (Gelderland)

PGB en scheiden wonen en zorg

Het PGB lijkt in opkomst te zijn. Maar in termen van capaciteit speelt het PGB in de

ouderenzorg een bescheiden rol. Slechts 4% van de capaciteit voor dementerenden en

1% van het aanbod voor overige zorgvragers, is specifieke PGB capaciteit.

Het feit dat het PGB beperkt gebruikt wordt als basis voor wonen en zorg wil nog niet

zeggen dat het scheiden van wonen en zorg geen rol speelt in de ouderenzorg. Scheiden

wonen en zorg kan door middel van een PGB, maar ook een VPT of MPT. Zie onderstaan-

de tabel.

Tabel 40 PGB en scheiden wonen zorg (Gelderland)

Aantal Capaciteit Aantal Capaciteit

PG

Woonzor

g, licht,

somatiek Samen PG

Woonzor

g, licht,

somatiek Samen

PGB-project 30 398 109 507 31 410 106 516

Scheiden wonen en zorg mogelijk 125 3.401 5.184 8.585 174 5.132 6.160 11.292

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 26 128 920 1.048 36 308 1.403 1.711

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 37 1.301 1.224 2.525

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 10 145 531 676

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 109 3.918 2.711 6.629 102 3.785 2.425 6.210

Totaal 337 9.291 10.679 19.970 343 9.635 10.094 19.729

Aandeel 1,8% 4% -5% -1%

ToekomstHuidig

Huidig Toekomst

Aantal Capaciteit Aantal Capaciteit

PG

Woonzor

g, licht,

somatiek Samen PG

Woonzor

g, licht,

somatiek Samen

PGB-project 9% 4% 1% 3% 9% 4% 1% 3%



In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 11% 14% 11% 13% 0%

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 3% 2% 5% 3% 0%


Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Ruimte voor zorg 65

Op dit moment kunnen ouderen in 46% van de projecten kiezen voor scheiden wonen en

zorg, en in 5% is het aanbod zelfs uitsluitend scheiden wonen en zorg. Veel aanbieders

geven aan dat zij scheiden wonen en zorg in de toekomst mogelijk willen maken. In de

toekomst is huren mogelijk in 69% van de appartementen.

Mogelijkheid van behandeling

Zoals eerder uiteengezet is de behoefte aan opvangcapaciteit voor mensen met dementie

sterk groeiende terwijl aan de andere kant de behoefte aan de lichte verblijfscapaciteit –

het verzorgingshuis van weleer – afneemt. Logisch om dan de vrijkomende lichte ver-

blijfscapaciteit om te zetten in opvangcapaciteit voor mensen met dementie.

Een van de indicatoren die er op wijzen dat zorgaanbieders dit inderdaad doen, is het feit

dat veel van hen inmiddels ook behandeling aanbieden in deze lichte verblijfscapaciteit.

Tabel 41 Mogelijkheid voor behandeling in zorglocaties (Gelderland)

Aantal Aantal

PG

Woonzorg,

licht,

somatiek PG

Woonzorg,

licht,

somatiek

Behandeling is mogelijk 281 8.642 8.792 291 9.049 8.477

Behandeling NIET mogelijk 56 649 1.887 51 586 1.617

Totaal 337 9.291 10.679 342 9.635 10.094

Huidig Toekomst


Aantal Aantal

PG

Woonzorg,

licht,

somatiek PG

Woonzorg,

licht,

somatiek

Behandeling is mogelijk 83% 93% 82% 85% 94% 84%

Behandeling NIET mogelijk 17% 7% 18% 15% 6% 16%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100%


Huidig Toekomst

In 82% van de capaciteit voor Woonzorg, verblijf licht en somatiek is het inmiddels mo-

gelijk om behandeling te ontvangen. Dat betekent dat daar verpleeghuisartsen en ver-

pleegkundigen beschikbaar zijn. In de toekomst neemt deze beschikbaarheid van behan-

deling zelfs nog iets toe tot 84%.

Eigendom gebouw

De afgelopen jaren hebben zorgorganisaties alle zeilen moeten bijzetten om hun aanbod

en vastgoed in balans te krijgen met de nieuwe spelregels in de Wlz.

Er wordt wel gezegd dat het in deze omstandigheden handiger is voor zorgaanbieders om

zelf eigenaar te zijn van het vastgoed: “je hebt meer zeggenschap over de ontwikkeling

van je locaties”. Ben je huurder, dan zit je “vast” aan het beleid van de verhuurder en

langdurige huurcontracten.

Hoeveel vastgoed is nu eigenlijk in eigendom van de zorgaanbieder? En hoeveel vastgoed

wordt gehuurd?

Ruimte voor zorg 66

Figuur 25 Eigendom locaties V&V (Gelderland)

Ongeveer 40% van de locaties is eigendom van de zorgaanbieder. Dit zijn wel de grotere

locaties. Gemeten in capaciteit bezitten zorgaanbieders 57% van het vastgoed voor men-

sen met dementie, en 51% van het vastgoed voor Woonzorg, verblijf licht en somatiek.

4.8 AANKNOPINGSPUNTEN VOOR WOONBELEID EN PRESTATIEAFSPRAKEN

De veranderingen die gaande zijn in de ouderenzorg hebben grote gevolgen voor de be-

hoefte aan specifiek vastgoed en voor de zelfstandige huisvesting van ouderen.

Gemeenten en woningcorporaties maken jaarlijks prestatieafspraken waar deze gevolgen

in kunnen worden meegenomen. Gemeenten en regio’s ontwikkelen ook op andere fron-

ten beleid – huisvesting, sociaal domein – waar antwoorden worden gezocht op deze

veranderingen.

Het beleid zal meer dan ook in het teken komen te staan van de oudere ouderen: het 85-

plus tijdperk. Dit is de doelgroep die sterk groeit. Dit zijn de ouderen waar veel proble-

men samen komen.

Het beeld van de afgelopen jaren en voor de komende jaren is ambivalent. Er zijn teke-

nen van overcapaciteit, zowel bij de opvang van mensen met dementie als bij het aanbod

Woonzorg. Aan de andere kant gaat de vergrijzing door, en vooral de groep ouderen die

een beroep doet op de verblijfsvoorzieningen neemt snel toe.

De groep ouderen die opvang nodig heeft in verband met dementie groeit 36% in de

komende tien jaar en 94% in de komende twintig jaar. Dus de capaciteit die nu over is,

is straks hard nodig. Nodig is een lange termijn visie en beleid.

De groep ouderen die voorheen naar het verzorgingshuis ging, neemt minstens even snel

toe. Of deze groep verhuist naar het aanbod “Woonzorg” (geclusterd wonen met full-

service, bijvoorbeeld in voormalige verzorgingshuizen, maar ook in nieuw particulier aan-

bod) is onzeker. De overcapaciteit in dit deel van het zorgvastgoed is des te groter door-

dat aangrenzende aanleunwoningen vaak net zo goed voor deze doelgroep gebruikt kun-

Ruimte voor zorg 67

nen worden. Stel dat alle ouderen met dit zorgprofiel gebruik zouden maken van Woon-

zorg, en stel dat de capaciteit aanleunwoningen daar ook voor benut kan worden, dan is

er gemiddeld in Gelderland ruim voldoende capaciteit tot 2021. Dit is waarschijnlijk nog

een optimistisch scenario, want stel dat maar 25% van deze ouderen met dit zorgprofiel

besluiten gebruik te maken van Woonzorg, dan is er nog vele jaren overcapaciteit.

Welke afspraken op het gebied van huisvesting zouden lokale partijen (gemeenten, wo-

ningcorporaties) met elkaar kunnen maken?

1. Zoek lokale maatwerkoplossingen. De situatie is in iedere regio, gemeente en woon-

plaats anders. Spreek concreet, lokaal maatwerk af.

2. De enorme vergrijzing lijkt een pleidooi te zijn voor méér: méér specifieke senioren-

woningen, méér Woonzorg. Dit is echter een voorbarige conclusie: de totale bevol-

king groeit nauwelijks of neemt zelfs af en ouderen zijn tot op hoge leeftijd honkvast.

Het is onzeker of al deze ouderen willen verhuizen naar specifieke ouderenwoningen.

Het is veiliger om hier enigszins conservatief in te zijn. Het is beter om bestaand

vastgoed slim om te vormen, verouderd vastgoed een nieuwe toekomst te geven.

Daarbij kan gestreefd worden naar meer variatie in het aanbod, afgestemd op de lo-

kale situatie, omdat de doelgroep ook gevarieerde wensen en mogelijkheden heeft.

3. Faciliteer bovengenoemde transformatie van zorgvastgoed. Zorgaanbieders zoeken

nieuwe functies voor hun zorgvastgoed, zoals scheiden wonen en zorg en het huis-

vesten van mensen met dementie. Gemeenten doen er goed aan deze functiewijzi-

ging van verzorgingshuizen te faciliteren, voor het lokale belang, en waar mogelijk

beperkingen in de Ruimtelijke ordening weg te nemen. In de prestatieafspraken met

woningcorporaties kan hier naar toe worden gewerkt.

4. Hou rekening met een groot aantal ouderen dat op hoge leeftijd en met hoge zorg-

vraag thuis wil blijven wonen. Dit betekent onder meer een grotere behoefte aan in-

dividuele woningaanpassingen. Faciliteer dat, bijvoorbeeld door voorlichting over wo-

ningaanpassingen, óók in koopwoningen, en maak hierover afspraken. Het bevorde-

ren van doorstroming naar geschikte en kleine woningen is natuurlijk zinvol, maar

hou er rekening mee dat een groot deel van deze ouderen niet wil verhuizen.

5. Zij die wel willen verhuizen zijn kritisch. Wensverhuizers zijn niet te verleiden met de

oudere, kleinere seniorenwoningen. Vaak wordt de prijs-kwaliteit verhouding negatief

beoordeeld. Er is behoefte aan nieuw voor oud. Ook in de krimpregio’s is er daarom

behoefte aan nieuwbouw. Een vervangingsmarkt. Hierover kunnen lokaal concrete

afspraken worden gemaakt.

6. De 85-plusser die uiteindelijk toch nog wil verhuizen, heeft haast. Dit is de “noodver-

huizer”. De behoefte van deze noodverhuizer is een geschikte woning, zorgzekerheid,

full-service, met andere woorden “Woonzorg”. Zorg voor een goed functionerende

woonruimteverdeling voor deze vraag.

7. Zorg waar mogelijk ook in de kleinste kernen voor creatieve oplossingen voor de

noodverhuizer. Ouderen willen graag in hun eigen omgeving blijven wonen. Het con-

centreren van Woonzorg in grotere kernen is vanuit bedrijfseconomisch oogpunt ver-

standig, maar vanuit markttechnisch oogpunt niet. Deze afspraken dienen samen

met zorgaanbieders te worden gemaakt.

8. Maak lokaal lange termijn beleid voor het huisvesten van mensen met dementie. Dit

past in de lokale woonvisie of woonagenda.

Ruimte voor zorg 68

5 BESCHERMD WONEN EN GGZ

De sector die in dit hoofdstuk aan de orde komt, is de geestelijke gezondheidszorg, Ggz.

We zullen zien dat de ontwikkelingen in deze sector sterk afwijken van die van de zojuist

besproken ouderenzorg. Het hoofdstuk beginnen we met een uitleg van de ontwikkelin-

gen in deze sector. Vervolgens presenteren we cijfers die betrekking hebben op Gelder-

land, achtereenvolgens de vraag, het aanbod, en de match van vraag en aanbod.

Voor hen die nog meer de diepte in willen, volgt een paragraaf met nadere cijfers over

vraag en aanbod.

De paragraaf daarna behandelt mogelijkheden voor beleid om Beschermd Wonen te

transformeren tot Wonen met Bescherming – het is een woordspeling, maar Wonen met

Bescherming is vergelijkbaar met Woonzorg in de ouderenzorg. Deze paragraaf beschrijft

een kwantitatief model voor deze transformatie.

Tot slot worden enkele suggesties gedaan voor gemeenten en woningcorporaties om

concrete prestatieafspraken te maken op het gebied van Beschermd Wonen.

5.1 TRENDS EN VERANDERENDE VOORKEUREN VAN BURGERS

Instellingen voor mensen met een psychiatrisch probleem kenden na de oorlog, onder de

hoede van de overheid, hun bloeitijd. Patiënten werden er langdurig gehuisvest en be-

handeld. Al snel ontstond er een maatschappelijke discussie over de wenselijkheid van

dit type “total institutions”. Waren psychiatrische aandoeningen wel een ziekte? Of waren

zij het gevolg van een falende opvoeding en integratie? In de jaren ’80 werden allerlei

tussenvoorzieningen en sociale pensions gecreëerd, búiten de muren van de instellingen.

De bewoners van deze RIBW’s stonden meer in de maatschappij. De capaciteit werd on-

der regie van de overheid regionaal georganiseerd. Terwijl vanaf de jaren ’90 de psychia-

trische instellingen hun capaciteit afbouwden, moderniseerden en naar gewone woonwij-

ken brachten – deïnstitutionalisering – groeiden deze RIBW’s sterk. Alleen al tussen 2000

en 2010 nam de capaciteit met een derde toe.

In de afgelopen jaren is de GGZ opgeknipt in drie verschillende regimes. Om te beginnen

ambulante behandeling en kortdurende opname met behandeling (minder dan drie jaar);

dit wordt betaald door de zorgverzekeraars uit de Zvw. Langdurig verblijf met behande-

ling wordt bekostigd uit de Wlz. Langdurig verblijf zonder behandeling – De RIBW’s - valt

sinds 2015 onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten, de Wmo. Dit heet tegen-

woordig “Beschermd Wonen”. Gemeenten hebben deze beleidstaak in het algemeen sa-

mengevoegd met die van de Maatschappelijke Opvang, dat wil zeggen dak- en thuislozen

en mensen met een verslaving.

In 2012 hebben verzekeraars, overheid en aanbieders afgesproken de verblijfscapaciteit4

tot aan 2020, ten opzichte van 2008, met 1/3 te verminderen. De besparingen worden

teruggeploegd in het systeem in de vorm van ambulante zorg en behandeling. Het doel is

dat mensen een kans krijgen om mee te doen in de samenleving, en niet langdurig ach-

4 Met verblijfscapaciteit wordt de combinatie van wonen, zorg en vaak ook behandeling bedoeld. Het is te

vergelijken met hoe de verzorgingshuizen en verpleeghuizen werken.

Ruimte voor zorg 69

ter de deuren van een instelling blijven hangen waardoor hun kansen op het vinden van

hun plek in de samenleving verkeken zijn. We zitten nu, anno 2016, midden in dit beleid.

De door de zorgverzekeraars bekostigde curatieve gespecialiseerde GGZ instellingen zijn

daar het meest voortvarend mee gestart.

Ook de Wlz bekostigde voorzieningen, waar mensen langdurig verblijven, zijn daadwer-

kelijk aan het afbouwen, zij het voorzichtig.

De RIBW’s zijn echter nog een tijdje gegroeid. De afbouw van de intramurale capaciteit

wordt inmiddels wel ter hand genomen en daarom is de roep om nieuwe woonvormen en

gewone woningen voor deze doelgroep momenteel extra groot. Nu gemeenten de zeg-

genschap hebben over het Beschermd Wonen, pakken ze de gewenste “vermaatschappe-

lijking” en “ambulantisering” voortvarend aan. Het beleid is nog sterk in ontwikkeling,

maar nu reeds is zichtbaar dat gemeenten op een veel grotere afbouw van de traditione-

le capaciteit Beschermd Wonen mikken dan de in 2012 geformuleerde doelstelling. Die

capaciteit moet worden omgezet in wonen met bescherming en individueel wonen met

bescherming in allerlei vormen en schakeringen waarbij de cliënt gestimuleerd en gehol-

pen wordt zich te ontwikkelen en zelfstandig te gaan wonen. En waar ouderen nog voor

een groot deel in de koopsector hun huisvesting hebben, zullen deze vaak jonge mensen

vrijwel uitsluitend op de goedkope huursector aangewezen zijn.


Waar staan we nu? Wat betekent dit alles voor wonen en zorg in de GGZ? Wat merken

woningcorporaties hier van? Wat kunnen gemeenten doen?

1. Afbouw en transformatie van de traditionele intramurale capaciteit

Van de RIBW’s wordt verwacht dat zij hun intramurale capaciteit terugbrengen. Zij

kunnen vastgoed afstoten of omzetten naar scheiden wonen en zorg waarbij cliënten

zelf hun huur betalen. Net als in de ouderenzorg is deze transformatie van het vast-

goed lastig: er is sprake van langdurige huurcontracten of van relatief duur vastgoed

dat je niet makkelijk om kan zetten naar betaalbare huur. De lasten en risico’s zijn

voor rekening van de aanbieders, net als in de ouderenzorg. Nieuwkomers in de GGZ

hebben deze historische ballast niet.

Vanuit cliëntperspectief is scheiden wonen en zorg veel ingrijpender dan alleen het

betalen van de eigen huur. Ook de kosten voor het levensonderhoud gaan uit de ei-

gen portemonnee en voor eigen verantwoordelijkheid.

Wat geldt voor de RIBW’s, geldt in mindere mate voor de intramurale verblijfsvoor-

zieningen die gefinancierd zijn vanuit de Wlz. De capaciteit neemt af. Deels is dit in-

gezet door het afschaffen van enkele lichtere zorgzwaartepakketten. De curatieve

GGZ (Zvw) kent ook nog steeds verblijfsplekken en ook hier wordt capaciteit afge-

bouwd.

Gemeenten en woningcorporaties kunnen helpen bij deze transformatie van vastgoed

en locaties.

2. Differentiatie in woonvormen

Er is behoefte aan nieuwe, gedifferentieerde woonvormen:

Ruimte voor zorg 70

geclusterde woonvormen, deels intramuraal, deels scheiden wonen zorg;

zelfstandig woningen, die gereserveerd zijn voor deze doelgroep;

zelfstandige woningen, binnen de reguliere woningvoorraad.

Voor een deel van de cliënten vindt de bekostiging plaats op basis van scheiden wo-

nen en zorg. De cliënt betaalt dus zelf huur. Deze woningen moeten daarom goed-

koop zijn. Goedkope woonruimte is schaars. Woningcorporaties spelen een belangrij-

ke rol in dit aanbod van goedkope huurwoningen. Het instrument woonruimteverde-

ling kan worden ingezet om te verzekeren dat de woningen naar de gewenste doel-

groep gaan. Niet alle woningen en locaties zijn geschikt. Grote concentraties van de-

ze cliënten bijeen is niet wenselijk. Cliënten hebben logischerwijs ook hun woonwen-

sen. Er zijn discussies met omwonenden. Het is belangrijk, ook voor de woningcorpo-

raties, dat er voldoende begeleiding is, voldoende waarborgen, snelle actie bij pro-

blemen, voldoende crisisopvang. Aangepaste huurcontracten maken de huur om-

keerbaar. Gemeenten willen weten hoe groot de behoefte is, om hoeveel cliënten het

gaat.

Er is een groeiende behoefte aan capaciteit binnen de reguliere woningvoorraad, al

dan niet in de plaats van verouderde intramurale capaciteit.

3. Spreiding

Binnen Beschermd Wonen wordt gestudeerd op het de-regionaliseren van de verant-

woordelijkheid. Momenteel wordt Beschermd Wonen aangestuurd door centrumge-

meenten die deze taak waarnemen voor de gemeenten in hun regio. In de toekomst

zal de verantwoordelijkheid bij de individuele gemeenten komen te liggen. Deze kun-

nen de verantwoordelijkheid delegeren naar de centrumgemeenten.

Of dit er toe leidt dat kleinere gemeenten meer specifiek geclusterd aanbod realise-

ren voor hun eigen inwoners, is de vraag. Veelal zijn de centrumgemeenten aantrek-

kelijker vestigingsplaatsen voor deze doelgroep dan de kleinere randgemeenten. Wel

is het aannemelijk dat de kleinere gemeenten meer cliënten kunnen huisvesten in de

reguliere woningvoorraad. Een rol voor de woningcorporaties.

Binnen de Wlz – en daar niet alleen natuurlijk - is het streven om beter te luisteren

naar de wensen van de klant: maatwerk. Aanbieders zullen dit vertalen in het reali-

seren van nieuwe woonvormen en het afbouwen van verouderde woonvormen. Er

blijft dus een ontwikkelbehoefte, ondanks het terugdringen van de intramurale capa-

citeit.

4. PGB

Het PGB is een kans voor consumenten om een maatwerkoplossing te vinden die

binnen het reguliere aanbod niet of onvoldoende beschikbaar is. PGB aanbieders spe-

len snel in op deze wensen. Vooral jongeren die het ouderlijk huis verlaten, weten zij

te binden. Het PGB-aanbod is daarmee een doorkijkje op wat aantrekkelijk is vanuit

cliëntperspectief: een warme en persoonlijke aanpak, aandacht voor persoonlijke

ontwikkeling, een positieve omgeving, mooie en betaalbare woonruimte. Vooral bin-

nen de GGZ heeft het PGB een grote vlucht genomen. De meeste PGB aanbieders

richten zich overigens niet op wonen met zorg, maar meer op begeleiding en dagbe-

steding. De overheid wil het PGB terugdringen, onder meer door PGB aanbieders van

wonen en zorg de mogelijkheid te bieden een contract te krijgen voor Zorg in Natura.

Ruimte voor zorg 71

Het gaat hier echter maar om een klein stukje van het PGB aanbod. Maatwerk binnen

de intramurale zorg wordt gestimuleerd. Woningcorporaties en gemeenten worstelen

met de vraag welke PGB initiatieven ze al of niet moeten honoreren.

5. Samenhang

Om goed beleid te voeren in het aanbod van woonvormen, zowel aantallen als vor-

men, is het belangrijk de samenhang van al het aanbod in de gaten te houden. In de

GGZ is dit extra lastig door de opdeling in drie regimes. Er zijn drie verantwoordelijke

lagen:

Zorgverzekeraars voor de curatieve zorg in het kader van de Zorgverzekerings-

wet. Het gaat hier om kortdurend verblijf (< 3 jaar) met behandeling;

Zorgkantoren / zorgverzekeraars voor de verblijfszorg in het kader van de Wet

langdurige zorg. Het gaat hier om langdurig verblijf met behandeling;

Gemeenten voor het Beschermd Wonen in het kader van de Wet maatschappelij-

ke ondersteuning. Het gaat hier om langdurig verblijf zonder behandeling.

Veranderingen in ieder van deze kolommen hebben effecten in de andere twee ko-

lommen. In de komende paragrafen wordt deze becijferd. Op landelijk niveau is er

een expliciete afstemming van de ontwikkelingen. Op lokaal niveau zou dat ook moe-

ten gebeuren. Gemeenten en woningcorporaties, verantwoordelijk voor het wonen,

kunnen er op sturen dat deze afstemming lokaal op orde is.

5.3 PROGNOSE VRAAG

Een grote tegenstelling tussen de ouderenzorg en de Ggz is dat de vraag in de eerste

sector als gevolg van de vergrijzing enorm groeit terwijl de vraag in de Ggz licht af-

neemt.

Tabel 42 Ontwikkeling van de vraag naar Beschermd Wonen, 2016 – 2046, absoluut

en relatief

Gelderland: Beschermd Wonen, vraagontwikkeling

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 598 574 512 485

FoodValley 654 709 703 737


Noord-Veluwe 469 487 476 489


Arnhem e.o. 791 822 786 775

Nijmegen e.o 839 846 789 772

Liemers 300 290 270 271


Gelderland 4.935 5.000 4.732 4.727

Ruimte voor zorg 72


2016 2026 2036 2046

Achterhoek 100 96 86 81

FoodValley 100 108 107 113


Noord-Veluwe 100 104 101 104


Arnhem e.o. 100 104 99 98

Nijmegen e.o 100 101 94 92

Liemers 100 97 90 90


Gelderland 100 101 96 96

Alleen in FoodValley, en een heel klein beetje in de Noord-Veluwe, is een groei van de

vraag te zien.

Deze prognose gaat uit van gelijkblijvende prevalentiecijfers naar leeftijdsklasse. Dit is

een theoretische aanname; de praktijk is dat beleid en samenleving voortdurend veran-

deren en daarmee ook de behoefte aan en het beroep op zorg.

Ook van de Wlz zijn prevalentiecijfers beschikbaar, en ook hier een gelijkblijvende om-

vang de komende decennia:

Tabel 43 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz GGZ-B, 2016 – 2046, absoluut

en relatief

Gelderland: Wlz, vraag

2016 2026 2036 2046


FoodValley 82 89 93 96


Noord-Veluwe 67 71 73 74


Arnhem e.o. 110 115 115 113

Nijmegen e.o 103 107 105 102

Liemers 46 46 45 44


Gelderland 690 710 708 697

Ruimte voor zorg 73


2016 2026 2036 2046


FoodValley 100 109 113 117


Noord-Veluwe 100 106 109 110


Arnhem e.o. 100 105 105 103

Nijmegen e.o 100 104 102 99

Liemers 100 100 98 96


Gelderland 100 103 103 101

5.4 HET AANBOD

De GGZ-sector strekt zich uit over drie bekostigingsregimes: de Wmo, de Wlz en de Zvw.

De Zvw is in principe bedoeld voor kortdurende behandeling, maar binnen de sector is de

nodige verblijfscapaciteit beschikbaar. De bedoeling is dat deze capaciteit in de loop der

jaren wordt gereduceerd zodat er meer geld beschikbaar komt voor tijdelijke en ambu-

lante behandeltrajecten.

De Wlz is bedoeld voor cliënten die langdurig zijn aangewezen op zorg met verblijf in

combinatie met behandeling. Ook hier wordt gestreefd naar capaciteitsreductie en deze

vindt vooral plaats door het afbouwen van de lichte indicaties GGZ-B1 en GGZ-B2. Met

het verdwijnen van deze indicaties verdwijnen natuurlijk niet de mensen en hun proble-

men. Zij zullen waarschijnlijk gebruik gaan maken van de mogelijkheden die de Wmo

biedt.

De Wmo – Beschermd Wonen - is bedoeld voor cliënten die geen behandeling nodig heb-

ben. Dit impliceert een soort van “stabiele situatie” die er in veel gevallen niet is. Een

kenmerk van de GGZ is de veranderlijkheid van de ziektebeelden bij en behoeften van de

cliënten. Een cliënt die jarenlang redelijk zelfstandig functioneert en zelfstandig woont,

kan een terugval krijgen waardoor hij of zij weer een traject moet doorlopen binnen de

Zvw en gedurende een periode terugkeert in een Wlz voorziening. Het is niet op voor-

hand te zeggen welke cliënten meer of minder kans maken op een stabiele situatie. De

ene persoon kan een zelfstandige indruk maken maar zal een zelfstandiger woonsituatie

niet aankunnen. De andere persoon kan als zorgwekkend worden ingeschat maar bloeit

bij meer zelfstandigheid misschien op. Er blijft altijd een risico dat cliënten te vroeg over

de rand van het nest geraken.

In de nuvolgende cijfers is ook een vierde “type” genoemd: kleinschalige projecten. Deze

projecten zijn in dit onderzoek apart geïnventariseerd, onder de noemer “Kleinschalig

project voor meerdere doelgroepen”. Meestal richten deze kleinschalige, vaak particuliere

projecten zich zowel op de gehandicaptenzorg als op de Ggz en soms ook jeugdigen. De

bekostiging zal in veel gevallen via de Wmo verlopen, maar dat hoeft niet, er kunnen ook

cliënten zijn die een Wlz-PGB hebben en sommige projecten zullen ook een Wlz toelating

hebben.

Ruimte voor zorg 74


toekomstig


Ggz Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Achterhoek 24 258 45 122 37 275 51 122

FoodValley - 285 25 - - 327 25 -

FoodValley met Utrecht - 451 25 - - 482 25 -

Noord-Veluwe 2 265 228 77 2 282 228 77

Rivierenland - 159 8 - - 160 5 -

Arnhem e.o. 55 764 281 132 65 875 278 166

Nijmegen e.o 34 719 132 87 19 610 93 83

Liemers 5 109 3 - 5 109 3 -

Stedendriehoek 37 645 224 239 38 651 126 117

Gelderland 157 3.204 946 657 166 3.289 809 565

Percentage op totaal 3% 65% 19% 13% 3% 68% 17% 12%

Toe- of afname 6% 3% -14% -14%

Gelderland + buurgemeenten 157 3.370 946 657 166 3.444 809 565

Toekomst (2021)

In dit overzicht zijn alleen locaties meegeteld die bedoeld zijn voor meerdere cliënten.

Een individuele woning of appartement, ook al is deze specifiek gereserveerd voor deze

doelgroep, is niet meegeteld. Behoort zo’n individuele woning of appartement bij een

groepswoning, of een cluster (gespikkeld wonen), dan is deze wél meegeteld.

De capaciteit die is vermeld bij “klein” – kleinschalige projecten – is bedoeld voor, of

wordt gebruikt door de Ggz doelgroep, en niet voor andere doelgroepen. Dit is ongeveer

de helft van de totale capaciteit die deze kleinschalige projecten aanbieden.

Er zijn in totaal ongeveer 267 locaties. Vaak heeft een locatie zowel cliënten uit de Wmo

als cliënten uit de Wlz. Van één grote organisatie in de regio Arnhem en Veluwe Vallei is

niet bekend waar de capaciteit zich exact bevindt, alleen de gemeenten zijn bekend, de

aantallen zijn van drie jaar geleden.

Het meest in het oog springende in bovenstaande tabel is dat het overgrote deel van de

capaciteit deel uitmaakt van de Wmo. Binnen de Wmo nemen de kleine aanbieders maar

een klein deel van de capaciteit voor hun rekening, namelijk 157 plaatsen ten opzichte

van 3204 reguliere plaatsen, dat is 5%. Binnen die 157 plaatsen kan een deel in feite

benut zijn door Wlz cliënten; dat is niet exact bekend.

5.5 VERSCHIL TUSSEN VRAAG EN AANBOD

Opvallend: er is een groot verschil tussen vraag en aanbod. Het aanbod van Beschermd

Wonen, inclusief de PGB projecten, is veel kleiner dan de vraag. Circa 1/3 deel van de

cliënten met een indicatie heeft kennelijk andere oplossingen gevonden. Deze oplossin-

gen zijn in dit onderzoek niet geïnventariseerd. Zij kunnen bestaan uit individuele, niet-

geclusterde, woningen met ambulante hulp, of ambulante hulp thuis. Het verschil tussen

vraag en aanbod kan niet gekwalificeerd worden als “tekort”; om die verwarring te voor-

komen is de term “Rest” gebruikt, zijnde het verschil tussen vraag en aanbod.

Ruimte voor zorg 75

Tabel 45 Verschil tussen vraag en aanbod Beschermd Wonen, huidig en toekomstig

Gelderland: Beschermd Wonen, aanbod versus vraag

Klein Wmo Totaal Vraag Rest Klein Wmo Totaal Vraag Rest

Achterhoek 24 258 282 598 316 37 275 312 595 283

FoodValley - 285 285 654 369 - 327 327 694 367

FoodValley met Utrecht - 451 451 862 411 - 482 482 903 421

Noord-Veluwe 2 265 267 469 202 2 282 284 482 198

Rivierenland - 159 159 555 396 - 160 160 557 397

Arnhem e.o. 55 764 819 791 -28 65 875 940 822 -118

Nijmegen e.o 34 719 753 839 86 19 610 629 856 227

Liemers 5 109 114 300 186 5 109 114 299 185

Stedendriehoek 37 645 682 729 47 38 651 689 737 48

Gelderland 157 3.204 3.361 4.935 1.574 166 3.289 3.455 5.043 1.588




Achterhoek 15% 8% 8% 12% 53% 22% 8% 9% 12% 48%

FoodValley 0% 9% 8% 13% 56% 0% 10% 9% 14% 53%

FoodValley met Utrecht 48% 47%

Noord-Veluwe 1% 8% 8% 10% 43% 1% 9% 8% 10% 41%

Rivierenland 0% 5% 5% 11% 71% 0% 5% 5% 11% 71%

Arnhem e.o. 35% 24% 24% 16% -4% 39% 27% 27% 16% -14%

Nijmegen e.o 22% 22% 22% 17% 10% 11% 19% 18% 17% 27%

Liemers 3% 3% 3% 6% 62% 3% 3% 3% 6% 62%

Stedendriehoek 24% 20% 20% 15% 6% 23% 20% 20% 15% 7%

Gelderland 100% 100% 100% 100% 32% 100% 100% 100% 100% 31%


In de Wlz is het juist andersom: hier is het aanbod, zoals dat is geïnventariseerd in dit

onderzoek, hoger dan de vraag: op dit moment is het ongeveer een derde hoger dan de

vraag. Het kennelijke overschot aan capaciteit kan deels leegstand zijn van verouderd

vastgoed. Maar het is ook mogelijk dat deze capaciteit wordt gebruikt door andere doel-

groepen, bijvoorbeeld de Beschermd Wonen-doelgroep. In de toekomst zal het overschot

Wlz-Ggz afnemen tot 15% door de geplande capaciteitsreductie.

Tabel 46 Verschil tussen vraag en aanbod Wlz GGZ-B, huidig en toekomstig

Gelderland: Wlz, aanbod versus vraag

Aanbod Vraag Rest Aanbod Vraag Rest

Achterhoek 45 92 47 51 92 41

FoodValley 25 82 57 25 86 61

FoodValley met Utrecht 25 110 85 25 116 91

Noord-Veluwe 228 67 -161 228 69 -159

Rivierenland 8 80 72 5 81 76

Arnhem e.o. 281 110 -171 278 113 -165

Nijmegen e.o 132 103 -29 93 106 13

Liemers 3 46 43 3 46 43

Stedendriehoek 224 110 -114 126 111 -15

Gelderland 946 690 -256 809 704 -105


Ruimte voor zorg 76



Achterhoek 5% 13% 51% 6% 13% 45%

FoodValley 3% 12% 70% 3% 12% 71%

FoodValley met Utrecht 77% 78%

Noord-Veluwe 24% 10% -240% 28% 10% -230%

Rivierenland 1% 12% 90% 1% 12% 94%

Arnhem e.o. 30% 16% -155% 34% 16% -146%

Nijmegen e.o 14% 15% -28% 11% 15% 12%

Liemers 0% 7% 93% 0% 7% 93%

Stedendriehoek 24% 16% -104% 16% 16% -14%

Gelderland 100% 100% -37% 100% 100% -15%


Veel Wlz capaciteit is nog steeds geconcentreerd op instellingsterreinen. De afgelopen

decennia is er flink gewerkt aan deconcentratie, maar de historische situatie is nog

steeds goed af te lezen uit bovenstaande tabel (Noord-Veluwe en Stadsregio subregio

Arnhem). Deze regio’s hebben overigens ook een relatief grotere capaciteit aan Be-

schermd Wonen; zie de eerdere tabellen in deze paragraaf.

Wat te doen met deze cijfers? Hoe te interpreteren? Feit is dus dat er veel meer cliënten

met een Beschermd Wonen indicatie zijn dan er geclusterd aanbod is. In de Wlz is er

juist meer aanbod dan vraag, maar de Wlz is slechts 15% van de omvang van de Wmo.

Deze cijfers zijn een signaal van de dynamiek binnen het Beschermd Wonen. Het vraag-

stuk is maar voor een heel klein stukje “wonen” en voor een heel groot deel “bescher-

ming”. In een volgende paragraaf gaan we dieper in op de behoefte om het eenvormige

concept “Beschermd Wonen” om te vormen tot een dynamisch en veelzijdig concept

“Wonen met Bescherming”.

Een tweede kenmerk van de cijfers zijn de capaciteitsverschillen tussen regio’s en ge-

meenten (de gemeentelijke tabellen staan in de bijlage). De eerste reden hiervoor is

historisch van aard: vroeger was het aanbod geconcentreerd bij grote instellingen. De

afgelopen decennia is een groot deel van het aanbod gedeconcentreerd. Dit proces is nog

gaande. Een tweede reden is de voorkeur van vooral jongere cliënten voor een meer

stedelijke omgeving. De vraagcijfers hierboven zijn theoretisch: bij een gegeven bevol-

kingsomvang zou je een x aantal cliënten mogen verwachten. In de praktijk zijn deze

mensen mobiel over gemeentegrenzen en regiogrenzen heen. Toch kan het nuttig zijn

voor gemeenten om zich te oriënteren op deze theoretische behoefte; samen met hun

centrumgemeente en hun buurgemeenten kunnen ze zich een beter beeld vormen van de

te verwachten vraag.

5.6 UITGELICHT: NADERE ANALYSE VRAAG EN AANBOD

Achter de cijfers over vraag en aanbod, zoals hierboven gepresenteerd, gaat een verhaal

schuil: de Ggz is een veelzijdige en dynamische sector. We spreken weliswaar over

“langdurig verblijf” en “Beschermd Wonen” maar de waarheid is dat het “wonen” maar

een klein stukje is van de oplossing van de problemen waar deze doelgroep mee zit, en

in veel gevallen is er helemaal geen woon- of verblijfsaanbod nodig om deze mensen te

Ruimte voor zorg 77

helpen. Het bewijs hiervoor is dat circa 1/3 van de cliënten binnen Beschermd Wonen

waarschijnlijk helemaal geen gebruik maakt van beschermde woonvormen!

Voor hen die het interesseert, volgen hieronder daarom extra cijfers over de kenmerken

van vraag en aanbod.

5.6.1 Kenmerken van het aanbod wonen met zorg

We beginnen met enkele feiten over het aanbod. De respondenten hebben enkele vragen

beantwoord over de toekomstplannen, de bekostiging en het eigendom van het zorg-

vastgoed.

In onderstaande tabel is in beeld gebracht welke plannen organisaties hebben met hun

capaciteit. Meestal hebben deze plannen een beperkte horizon van een aantal jaar. Het

geeft een indruk van welke kant het op gaat met de capaciteit in de nabije toekomst.

Tabel 47 Projecten, capaciteit en plannen GGZ (Gelderland)

Aantal Aantal

Klein Wmo Wlz Zvw Klein Wmo Wlz Zvw

Nieuw: in ontwikkeling 10 14 87

Nieuw: wens 2 10

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 19 82 236 319 219 19 87 374 298 249

Bestaand: verbouw, aanbouw, vervanging 5 11 209 6 5 11 207 6

Bestaand: sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 14 10 98 13

Bestaand: sluiten locatie en opheffen capaciteit 10 50 103 122

Bestaand: geen verandering 219 54 2611 505 316 219 54 2611 505 316

Totaal 267 157 3204 946 657 255 166 3289 809 565

Verandering -4% 6% 3% -14% -14%


Huidig Toekomst

Aantal Aantal


Nieuw: in ontwikkeling 8% 3%

Nieuw: wens 0% 0%

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 52% 7% 34% 33% 52% 11% 37% 44%

Bestaand: verbouw, aanbouw, vervanging 7% 7% 1% 7% 6% 1% 0%

Bestaand: sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 6% 3% 1%

Bestaand: sluiten locatie en opheffen capaciteit 0% 2% 11% 19%

Bestaand: geen verandering 34% 81% 53% 48% 33% 79% 62% 56%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig Toekomst


Het aantal locaties lijkt de komende jaren licht te dalen. De capaciteit van Zvw en Wlz

daalt, die van kleinschalige projecten en Wmo stijgt.

De capaciteitsreductie binnen Wlz en Zvw zal leiden tot een instroom in de Wmo. Hoe

groot dit effect is de komende jaren, is hieronder becijferd.

Ruimte voor zorg 78

Tabel 48 Overzicht capaciteitsverandering GGZ (Gelderland)

Wlz Zvw Samen Klein Wmo Samen

Huidige capaciteit 946 657 1603 157 3204 3361

Toekomstige capaciteit 809 565 1374

Verschil heden / toekomst -229

Extra behoefte uit Wlz / Zvw 229

Benodigde capaciteit 3590

Feitelijke capaciteit 166 3289 3455

Tekort -135

-4%

De tabel hierboven laat zien wat het effect is van de capaciteitsreductie in de Zvw en Wlz

op de Wmo. De reductie in Zvw en Wlz is 229 plaatsen. De Wmo krijgt daardoor in theo-

rie 229 cliënten extra instroom. De capaciteit van Wmo en kleinschalige projecten neemt

volgens opgave van de respondenten toe met 94 plaatsen. Dit is onvoldoende om de

uitstroom uit Zvw en Wlz op te vangen.

De dalende totale capaciteit wonen met zorg in de Ggz als geheel leidt tot een grotere

behoefte aan ambulante hulp in combinatie met individueel wonen.

De genoemde capaciteitsontwikkeling is een indicatie. Misschien worden er meer plannen

ontwikkeld dan organisaties hebben opgegeven in het onderzoek. Aan de andere kant

zijn lang niet alle opgegeven plannen hard, zie onderstaande tabel.

Tabel 49 Status plannen, Ggz (Gelderland)

Aantal Aantal


Wens 2 10

Idee 7 6 317 14 5 317 14

In onderzoek 8 24 38 89 87 33 56 69 83

Plan uitgewerkt 2 23

In voorbereiding 10 31 70 222 132 55 186 221 166

In uitvoering 7 32 20 19 86

Geen plan 243 64 2759 621 438 54 2611 505 316

Totaal 279 157 3204 946 657 166 3289 809 565

Huidig Toekomst


Aantal Aantal


Wens 0%

Idee 4% 10% 1% 3% 10% 2%

In onderzoek 15% 1% 9% 13% 20% 2% 9% 15%

Plan uitgewerkt 0% 1%

In voorbereiding 20% 2% 23% 20% 33% 6% 27% 29%

In uitvoering 20% 1% 11% 3%

Geen plan 41% 86% 66% 67% 33% 79% 62% 56%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%


Huidig Toekomst

De volgende tabel laat zien hoe de verhouding is tussen eigendom en huur van het zorg-

vastgoed. In de Wmo is ongeveer de helft van het vastgoed eigendom van de zorgaan-

bieder. In het geval van de Wlz is 80-90% eigendom van de zorgaanbieder, veel meer

dus. In de Zorgverzekeringswet neemt het eigendom de komende jaren af, hetgeen te

verklaren is door de afbouw van verouderde capaciteit op de instellingsterreinen.

Ruimte voor zorg 79

Tabel 50 Eigendom van zorgvastgoed, GGZ (Gelderland)

Aantal Aantal


Eigendom van zorgaanbieder 96 53 1544 813 464 95 69 1530 688 322

Huurpand 171 104 1660 133 193 160 97 1759 121 243

Totaal 267 157 3204 946 657 255 166 3289 809 565

Huidig Toekomst


Aantal Aantal



Huurpand 66% 52% 14% 29% 58% 53% 15% 43%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig Toekomst


Tot slot enkele gegevens over de bekostiging van de zorg.

Het PGB speelt een marginale rol in het aanbod van (geclusterd) wonen met zorg. Indica-

ties worden weliswaar vaak omgezet in PGB’s – hier komen we nog op terug - maar dit

zien we niet terug in de bekostiging van wonen met zorg: slechts een klein deel van de

capaciteit is toe te schrijven aan projecten die voornamelijk op PGB’s draaien. Binnen de

kolom “klein”, de kleinschalige projecten, is het aandeel van PGB’s wel groot, circa drie-

kwart van de capaciteit in deze kolom, maar op het totaal weegt dit nauwelijks mee.

Binnen de Wmo is scheiden wonen en zorg vaak wel mogelijk en bovenal geven de res-

pondenten aan dat zij in de toekomst meer aanbod op deze manier willen kunnen bekos-

tigen. In de toekomst zal bij tweederde van het aanbod scheiden wonen en zorg mogelijk

zijn.

Binnen Wlz en Wzv wordt deze mogelijkheid veel minder geboden, maar het neemt wel

toe.

Tabel 51 Bekostiging van de zorg, GGZ(Gelderland)

Aantal Aantal


PGB-project 61 119 286 35 62 112 460 41 50

Scheiden wonen en zorg mogelijk 32 32 361 103 1 89 48 1348 103 1

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 23 267 118 12 25 293 121 12

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 55 994

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 1 6 2

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 95 6 1290 688 644 79 6 1188 544 502

Totaal 267 157 3204 946 657 255 166 3289 809 565

Aandeel 3% 65% 19% 13% 3% 68% 17% 12%

Huidig Toekomst


Aantal Aantal


PGB-project 76% 9% 4% 0% 67% 14% 5% 9%



In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 0% 31% 0% 0%

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 0% 0% 0% 0%


Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig Toekomst


5.6.2 Kenmerken van de vraag naar Beschermd Wonen

De vraag naar Beschermd Wonen – afgelezen naar het aantal verstrekkingen – is veel

groter dan het aanbod. We zagen dit in een eerdere paragraaf. In de nuvolgende figuur

representeert oranje de vraag en blauw het aanbod.

Ruimte voor zorg 80

Figuur 26 Vraag versus aanbod Beschermd Wonen (Gelderland)

Dit kan verschillende oorzaken hebben:

1. Het aanbod individueel Beschermd Wonen is niet meegeteld in onze aanbodcijfers.

Het is bekend dat veel cliënten een individuele woning krijgen via de zorgaanbieder.

Andere cliënten krijgen ambulante hulp in hun eigen woning.

2. Een deel van de cliënten verblijft mogelijk nog in een gezinshuis. Als zij de leeftijd

van 18 jaar bereiken, gaat de bekostiging over van jeugdzorg op Beschermd Wonen

maar dat betekent niet dat de cliënt ook meteen verhuist.

3. Veel cliënten hebben een PGB. Daarmee kunnen zij (ambulante) hulp inkopen. De

hulp kan gekoppeld zijn aan een Beschermd Wonen-plek – scheiden wonen en zorg –

maar kan ook thuis worden gegeven of in een individuele woning of in een gezins-

huis, zie het punt hierboven.

4. Veel cliënten hadden onder de Awbz een MPT. Zij krijgen nu waarschijnlijk individueel

begeleid wonen. Dit kan gekoppeld zijn aan een Beschermd Wonen-plek – scheiden

wonen en zorg – maar het is ook mogelijk dat zij een individuele woning bewonen of

in een gezinshuis wonen.

5. Er is een onderzoekstechnische verklaring: het onderzoek heeft mogelijk niet alle

aanbod kunnen achterhalen.

Met andere woorden: voor deze groep mensen, mensen met een indicatie voor Be-

schermd Wonen, is een veel breder hulppakket beschikbaar dan alleen het traditionele

beschermde wonen, en daar wordt goed gebruik van gemaakt.

Beschermd Wonen is vooral een aanbod voor jongeren die de eerste schreden zetten op

het pad van de zelfstandigheid. De prevalentie laat een piek zien bij jongeren van 20-24

jaar. Ook in de leeftijd 25-29 hebben relatief veel jongeren een indicatie. Boven de leef-

tijd van 30 is de prevalentie een stuk lager. Zie onderstaande grafiek. In deze grafiek zijn

drie meetmomenten samengenomen: een opgave vanuit de Awbz GGZ-C op de data 1-1-

2013 en 31-12-2014 (op 1-1-2015 is de GGZ-C overgegaan naar de Wmo) en een opga-

ve vanuit de Wmo op 1-1-2016.

Ruimte voor zorg 81

Figuur 27 Prevalentie Beschermd Wonen naar leeftijd, Gelderland

Wanneer nieuwe, jonge instromers niet doorstromen naar een zelfstandige woonsituatie,

dan zal de benodigde capaciteit alsmaar moeten groeien. Dat komt omdat er vele malen

meer cliënten op jonge leeftijd instromen dan er cliënten op oudere leeftijd overlijden.

Bovenstaande grafiek omspant slechts drie jaar; het is uit deze cijfers niet op te maken

of er binnen de jonge cohorten voldoende doorstroming plaatsvindt. Het kan zijn dat de

hoge prevalentie binnen de jonge cohorten meeschuift in de tijd. Er zal dan te weinig

doorstroming plaatsvinden en dus zal de totale capaciteit moeten groeien. Beleidsmatig

is het dus nodig om jonge cliënten te helpen tijdig een volgende stap te maken in hun

zelfstandigheid.

Figuur 28 Prevalentie Beschermd Wonen naar zorgprofiel, Gelderland

Ruimte voor zorg 82

In bovenstaande grafiek is zichtbaar dat er de afgelopen jaren een behoorlijke groei is

geweest van de prevalentie. Dus een relatieve groei van het aantal cliënten. NB: voor de

datum 1-1-2016 is geen uitsplitsing naar zorgprofiel beschikbaar.

De prevalentie is tussen 1-1-2013 en 31-12-2014 14,8% toegenomen (van 0,197% naar

0,226% op de totale bevolking). Tussen 31-12-2014 en 1-1-2016 is de prevalentie 6,6%

toegenomen (naar 0,241%).

Dan nu het PGB en scheiden wonen en zorg. De gegevens in de figuur hieronder hebben

betrekking op 1-1-2013 en 31-12-2014. Voor de datum 1-1-2016 is geen uitsplitsing

naar verstrekkingsvorm beschikbaar.

Figuur 29 Productie GGZ-C naar verstrekkingsvorm, Gelderland, 1-1-2013 en 31-12-

2014

De figuur laat zien dat een groot deel van de productie in de vorm van een PGB of MPT

was. Op 1-1-2013 was 63% van de productie in de vorm van een integrale verstrekking

van wonen, verblijf, zorg. 24% van de productie was in de vorm van een PGB. Nog eens

12% was een MPT (op die datum bestond het MPT formeel niet; het gaat hier om extra-

murale producten). Op 31-12-2014, twee jaar later, was het aandeel PGB gegroeid van

24% naar 33%. De totale prevalentie was 14,8% toegenomen.

Het PGB – zo blijkt ook uit deze cijfers - is vooral populair bij jongeren. Dit kunnen we in

onderstaande twee figuren zien, waar de verstrekkingsvorm is afgezet tegen de leeftijd.

Ruimte voor zorg 83

Figuur 30 Productie GGZ-C naar verstrekkingsvorm en leeftijd, Gelderland, 1-1-2013

Figuur 31 Productie GGZ-C naar verstrekkingsvorm en leeftijd, Gelderland, 31-12-2014

De eerste figuur hierboven is de situatie op 1-1-2013. De tweede figuur is die op 31-12-

2014. In deze tweede figuur is zichtbaar dat het gebruik van het PGB is toegenomen. De

aanwas van het gebruik van het PGB tussen 1-1-2013 en 31-12-2014 is vooral toe te

schrijven aan jongeren. Aangezien deze jongeren ook het merendeel uitmaken van de

totale populatie cliënten, is het PGB in deze twee jaar sterk gegroeid.

Ruimte voor zorg 84

Figuur 32 Prevalentie GGZ-C (Beschermd Wonen) naar verstrekkingsvorm en leeftijd,

1-1-2013 (lichte kleuren) en 31-12-2014 (donkere kleuren)

Zoals we in de analyse van het aanbod al zagen, wordt het PGB weinig gebruikt voor

wonen met zorg in geclusterde woonvormen maar waarschijnlijk vooral voor individuele

woonvormen met begeleiding. Op basis van deze cijfers weten we helaas niet wat precies

de woonsituatie is van deze PGB-ers.

5.6.3 Kenmerken vraag Wlz

Hierboven is stilgestaan bij wonen en zorg binnen de Wmo, het Beschermd Wonen. In

deze paragraaf komen nog enkele gegevens over de Wlz aan de orde.

Zien we binnen de Wmo een grote groep jongvolwassenen, in de Wlz maken juist men-

sen van middelbare leeftijd – 45-plus - relatief vaak gebruik van wonen met zorg.

Ruimte voor zorg 85

Figuur 33 Prevalentie GGZ-B (Wlz) naar leeftijdsklasse, 1-1-2013 en 1-1-2016

Let op: de aantallen cliënten in iedere leeftijdsgroep zijn klein, dus er kan niet te veel

betekenis worden gehecht aan de verschillen tussen 1-1-2013 en 1-1-2016. Over het

geheel genomen is de productie wel afgenomen. De prevalentie op 1-1-2016 is lager dan

die op 1-1-2013:

Figuur 34 Prevalentie GGZ-B (Wlz) naar zorgprofiel, 1-1-2013 en 1-1-2016

Ruimte voor zorg 86

5.7 UITGELICHT: VAN BESCHERMD WONEN NAAR WONEN MET BESCHERMING

5.7.1 Uitgangspunten voor beleid

De doelgroep voor Beschermd Wonen is een bijzondere doelgroep. Ooit zijn de RIBW’s in

het leven geroepen om uitbehandelde cliënten met een langdurige psychiatrische beper-

king een plek te geven in de samenleving. Nu vinden we die oude woonvormen – een

kamer in een groepswoning – ouderwets. De meeste RIBW’s zijn hier al van af gestapt

en bieden een breed spectrum aan woonvormen. Nog meer dan voorheen stelt men zich

ten doel de cliënten te laten integreren in de samenleving.

De cijfers in de paragrafen hiervoor laten iets bijzonders zien: het Beschermd Wonen

heeft een bredere functie gekregen. Er is een grote groep jong volwassenen die er ge-

bruik van maakt. Zij hebben niet per definitie een psychiatrisch verleden. Zij komen uit

huis en zoeken hun weg naar zelfstandigheid. Mogelijk hebben zij vóór hun 18e gebruik

gemaakt van jeugdzorg en is Beschermd Wonen daar een logisch vervolg op.

Deze twee veranderingen – een nieuwe kijk op de traditionele RIBW en een grote doel-

groep jong volwassenen – vragen om beleid dat daar op aansluit. Als alle cliënten die

zich op jonge leeftijd aanmelden in deze een plaats bezet blijven houden, zal de capaci-

teit verstopt raken.

Globaal kunnen in het bereik Beschermd Wonen twee doelgroepen worden onderschei-

den:

a) Jong volwassenen, jonger dan 30 jaar

De Wmo zou hiervoor een ontwikkeldoelstelling moeten hanteren: het begeleiden van

deze mensen naar een reguliere positie in de samenleving. Daarvoor is de volgende kijk

nodig:

De cliënten hebben per definitie een ontwikkelperspectief, zij leren en groeien;

Bouw een individueel, dynamisch, cliëntvolgend beleid rondom deze doelgroep;

Voorkom doorsteek van deze doelgroep naar maatschappelijke opvang.

Het product “Beschermd Wonen” omvat voor deze doelgroep onder meer de volgende

ontwikkeldoelstellingen, ingrediënten om het zelfstandige leven een goede basis te ge-

ven:

Woonles, inclusief omgaan met geld en instanties;

Netwerkvorming: meehelpen met het creëren van een bestendig eerste netwerk van

vrienden, familie, vrijwilligers, professionals;

Werkomgeving en werkervaring.

b) Chronische cliënten, meest boven de 30 jaar

De Wmo heeft hiervoor een beschermingsdoelstelling: een bestendige, bij de persoon

passende, vorm van wonen met zorg. Een diversiteit aan vormen is nodig omdat de cli-

enten zeer verschillend zijn. Dus maatwerk in wonen. En maatwerk in bescherming en

eigen verantwoordelijkheid. De situatie van cliënten blijft dynamisch, zij het minder dan

binnen de groep jong volwassenen.

Ruimte voor zorg 87

Voor beide doelgroepen zou een diversiteit aan vormen van wonen en zorg beschikbaar

kunnen zijn:

1. Beschermd Wonen

Een totaalverstrekking van wonen, hotelkosten, begeleiding

2. Wonen met Bescherming

Een geclusterde woonvorm op basis van scheiden van wonen en zorg waarbij de cli-

ent een grotere eigen verantwoordelijkheid heeft dan bij Beschermd Wonen

3. Individueel Wonen met Begeleiding

Een zelfstandige woning, al dan niet verkregen met behulp van een woningcorpora-

ties, waar de cliënt ambulante begeleiding krijgt

De dynamiek in individuele situaties van cliënten vergt dat er zeer snel geschakeld moet

kunnen worden tussen deze drie aanbodsvormen (en natuurlijk ook tussen de zorgvor-

men en de bekostigingsregimes). Als zelfstandig wonen met begeleiding niet lukt moet er

teruggegrepen kunnen worden op wonen met bescherming of Beschermd Wonen. Sociale

wijkteams kunnen deze rol op zich nemen omdat zij de lokale situatie goed kennen en

maatwerk kunnen leveren.

De cijfers in deze monitor geven een inschatting van de omvang van deze doelgroep in

iedere gemeente. Dit is een praktisch oriëntatiepunt voor beleid. Hieronder wordt daaruit

een transformatieopgave berekend volgens drie modellen “Stall”, “Slow” en “Fast”. Ge-

meenten kunnen de doelgroep volgen ongeacht in welk regime (Wlz, Zvw, Wmo) deze

mensen op enig moment verkeren.

5.7.2 Transformatieopgave Beschermd Wonen

Tot slot worden hier enkele gegevens samengenomen tot een transformatieopgave voor

Beschermd Wonen: “hoe groot is de doelgroep in mijn gemeente en welk aanbod aan

wonen met zorg is daar voor nodig?”.

De volgende aannames zijn verwerkt in deze transformatieopgave:

Prevalentie conform de laatste meting Abwz, 31-12-2014;

Groei (evenredig over alle leeftijdsgroepen) van deze prevalentie met 6,6% tot 1-1-

2016, conform de gemeten toename van de prevalentie tussen 31-12-2014 en 1-1-

2016;

Ophogen met de capaciteit die in Wlz en Zvw wordt afgebouwd tussen 2016 en 2021,

zijnde 229 plaatsen, te verdelen over de gemeenten naar rato van de prevalentie;

Doorrekenen met de bevolkingsontwikkeling 2016-2021.

Deze aannames zijn allen gebaseerd op de geïnventariseerde feiten. Het resultaat van

deze berekening voor Gelderland is als volgt:

Ruimte voor zorg 88

Tabel 52 Prognose vraag Beschermd Wonen naar verstrekkingsvorm, 2021


ZZP+VPT PGB MPT Totaal ZZP+VPT PGB MPT Totaal ZZP+VPT PGB MPT Totaal

Achterhoek 325 171 59 555 321 171 61 553 370 182 65 617

FoodValley 332 216 63 611 353 232 68 653 407 247 72 726

FoodValley met Utrecht 442 281 83 806 463 297 89 849 533 316 95 945

Noord-Veluwe 249 142 46 437 255 146 48 449 294 156 51 500

Rivierenland 298 167 54 519 297 167 55 519 342 178 59 579

Arnhem e.o. 418 241 77 736 434 254 82 770 500 271 87 858

Nijmegen e.o 426 280 80 786 437 286 85 808 503 305 91 899

Liemers 164 87 30 281 162 86 30 278 187 92 32 310

Stedendriehoek 394 210 73 677 396 214 75 685 456 228 80 764

Gelderland 2.607 1.514 482 4.603 2.655 1.556 504 4.715 3.058 1.658 537 5.253

31-12-2014 2021 2021 + toename prevalentie + reductie Wlz Zvw

Uit deze cijfers wordt vervolgens een transformatieopgave afgeleid. Er worden drie aan-

bodsvormen onderscheiden, zoals beschreven in de vorige paragraaf:

1. Beschermd Wonen (BW)

2. Wonen met Bescherming (WmB)

3. Individueel wonen met begeleiding (IWmB)

De snelheid van de transformatie van Beschermd Wonen naar Wonen met Bescherming

is in drie modellen – Stall, Slow, Fast - uitgewerkt:

1. Stall: de capaciteit Wonen met Bescherming is afgeleid uit de plannen die de organi-

saties hebben opgegeven. In 2021 is circa 1/4 (24%) van de prevalentie (zie vorige

tabel) ZZP+VPT+MPT “scheiden wonen en zorg”, oftewel Wonen met Bescherming.

Beschermd Wonen is dan 3/4. En 100% van de prevalentie PGB is Individueel Wonen

met Begeleiding.

ZZP VPT MPT PGB

Beschermd Wonen 76% 76% 76% 0%

Wonen met Bescherming 24% 24% 24% 0%

Individueel Wonen met Begeleiding 0% 0% 0% 100%

Stall

2. Slow: De prevalentie ZZP / VPT is nu voor 1/3 toegerekend aan Wonen met Be-

scherming (scheiden wonen en zorg) en 2/3 aan Beschermd Wonen (intramuraal).

De prevalentie MPT is voor 2/3 toegerekend aan Wonen met Bescherming en 1/3 aan

Beschermd Wonen.

ZZP VPT MPT PGB




Slow

3. Fast: De prevalentie ZZP / VPT is voor 50% toegerekend aan Wonen met Bescher-

ming en 50% aan Beschermd Wonen. De prevalentie MPT is voor 50% toegerekend

aan Wonen met Bescherming en 50% aan Individueel Wonen met Begeleiding.

ZZP VPT MPT PGB




Fast

Ruimte voor zorg 89

Het resultaat voor provincie Gelderland en de woningmarktregio’s is weergegeven in on-

derstaande tabel en figuur. In de bijlage zijn de gemeentelijke cijfers opgenomen. In de

rechter twee kolommen is het aanbod, voorzover bekend, opgenomen. Daaruit kan bij-

voorbeeld afgelezen worden dat de Achterhoek in 2021 al veel capaciteit in de vorm van

PGB en scheiden wonen en zorg – “Wonen met Bescherming” – heeft en daarmee al aan

de doelstelling “Fast” voldoet. De Stedendriekhoek voldoet in 2021 zelfs nog niet aan het

model “Stall”.




Achterhoek 330 105 182 617 246 188 182 617 185 217 215 617 102 210

FoodValley 364 115 247 726 271 208 247 726 203 240 283 726 279 48

FoodValley met Utrecht 477 151 316 945 356 273 316 945 267 314 364 945 411 71

Noord-Veluwe 262 83 156 500 196 149 156 500 147 172 181 500 207 77

Rivierenland 304 96 178 579 228 173 178 579 171 200 207 579 144 16

Arnhem e.o. 446 141 271 858 333 254 271 858 250 294 314 858 647 293

Nijmegen e.o 451 143 305 899 336 258 305 899 252 297 350 899 543 86

Liemers 166 53 92 310 124 94 92 310 93 109 108 310 49 65

Stedendriehoek 407 129 228 764 304 232 228 764 228 268 268 764 619 70

Gelderland 2.730 865 1.658 5.253 2.039 1.556 1.658 5.253 1.529 1.798 1.927 5.253 2.590 865

Stall Slow Fast

Aanbod 2021

Figuur 35 Transformatieopgave Beschermd Wonen, 2021

Deze modelmatig berekende transformatieopgave geeft een indicatie van de omvang van

de doelgroep en het bijpassende aanbod. De cijfers zijn een indicatie en geven geen ze-

kerheid. Het kan een begin zijn van overleg tussen gemeente, woningcorporaties en aan-

bieders. Een gemeente kan daarnaast andere methoden gebruiken om zicht te krijgen op

de vraag en de ontwikkeling van het aanbod, bijvoorbeeld:

Wachtlijstanalyse;

Overzicht krijgen op de individuele geïndiceerden.

De gegevens in dit onderzoek kunnen afwijken van de feitelijke situatie doordat ontwik-

kelingen veranderen en doordat niet alle aanbieders een opgave hebben gedaan van hun

aanbod en de gegevens zo goed mogelijk zijn ingevuld met behulp van externe bronnen.

Ruimte voor zorg 90

Gemeenten kunnen samen met de aanbieders de feitelijke stand van zaken monitoren

door enkele malen per jaar het aanbod met elkaar in kaart te brengen.


Gemeenten en woningcorporaties maken in het kader van de Woningwet jaarlijks presta-

tieafspraken. Aan tafel zitten ook de huurdersorganisaties. Gemeenten kunnen een

woonvisie of woonagenda ontwikkelen en de woningcorporaties vragen om daar invulling

aan te geven.

Zoals we gezien hebben is er sprake van een grote groep jonge mensen die een beroep

doen op Beschermd Wonen. Zij verlaten het ouderlijk huis en slaan hun vleugels uit, wat

niet vanzelf gaat. Met de nodige hulp kan het lukken. Het is belangrijk dat zij dan het

beschermde milieu geleidelijk inruilen voor meer zelfstandigheid zodat er weer capaciteit

Beschermd Wonen beschikbaar komt voor nieuwe instromers.

Gemeenten en aanbieders zijn druk bezig om bovenstaande visie in praktijk te brengen.

De prestatieafspraken zijn een interessante kans om het beleid vanuit het woondomein

een extra impuls te geven.

Afspraken die gemeenten en woningcorporaties samen kunnen maken:

1. Het is waarschijnlijk moeilijk sturen op kwantitatieve doelstellingen. Er is vooral

maatwerk nodig, in handen van professionals die de lokale situatie goed kennen in

een wijk of plaats, bijvoorbeeld sociale wijkteams of de aanbieders zelf. De optelsom

van het maatwerk is de “oogst” van het beleid. Dat is lastiger stuurbaar dan wanneer

er aan zorgaanbieders transformatieopgaven worden “opgelegd”. Maak het stuurbaar

door behalve doelstellingen ook indicatoren van beleidsontwikkeling af te spreken,

bijvoorbeeld omvang wachtlijst, concentratieniveau’s in wijken, tekorten of over-

schotten aan bepaalde woonvormen. Meet regelmatig hoe het er mee staat. Stel

jaarlijks de concrete prestatieafspraken bij.

2. Bevorder de doorstroming van cliënten door aan de onderzijde van het aanbodspec-

trum voldoende goedkope woningen - zowel individuele woningen als geclusterde

woningen - beschikbaar te hebben die voldoen aan de woonwensen. Met woningcor-

poraties kunnen concrete aantallen worden afgesproken. In de woonruimteverdeling

kunnen woningcorporaties een x aantal woningen beschikbaar houden voor deze

doelgroep. In het voorraadbeleid kunnen woningcorporaties goedkope woningen rea-

liseren die (mede) bedoeld zijn voor deze doelgroep.

3. Leg verbanden tussen de verschillende regionale agenda’s. Er is een regionale agen-

da voor Beschermd Wonen, voorgezeten door de “centrumgemeenten” Beschermd

Wonen en Maatschappelijke Opvang. En er is een regionale woningmarktagenda.

Aangezien cliënten Beschermd Wonen mobiel zijn binnen de woningmarkt, is het

goed om bij lokaal beleid rekening te houden met regionale bewegingen. Bij het for-

muleren van het lokaal beleid kan voortgebouwd worden op het regionaal beleid.

4. Woningcorporaties en zorgaanbieders kunnen samen nieuwe vormen van geclusterd

wonen realiseren. Ook bij de transformatie van bestaand vastgoed – bijvoorbeeld het

omzetten van een intramuraal project naar scheiden wonen en zorg - kan in sommi-

ge gevallen worden samengewerkt. In prestatieafspraken kunnen concrete projecten

worden benoemd.

Ruimte voor zorg 91

5. Onder bepaalde voorwaarden kunnen woningcorporaties in wijken waar zij veel wo-

ningen aanbieden maatschappelijk vastgoed exploiteren. Daar is soms vanuit de GGZ

behoefte aan. In prestatieafspraken kunnen concrete projecten worden benoemd.

6. Een randvoorwaarde voor de huisvesting van deze doelgroep is goede begeleiding en

mogelijkheden om snel in te grijpen wanneer zaken niet goed lopen. Woonbeleid

heeft dus behoefte aan flankerend sociaal beleid. In de prestatieafspraken kunnen

gemeenten – in afstemming met zorgaanbieders en zeker ook de Zvw bekostigde

zorg – dit flankerend beleid vastleggen. Bijvoorbeeld concrete afspraken met sociale

wijkteams, wijkbeheer, snel opschalen van de Wmo zorg in crisissituaties etc.

7. Wat betreft het proces van totstandkoming van de afspraken: in het opstellen van die

afspraken of het woonbeleid kan de doelgroep er bij worden betrokken – naar analo-

gie van de rol die de huurders hebben gekregen in de Woningwet. Vanzelfsprekend

kunnen de RIBW’s en andere aanbieders gevraagd worden mee te denken. Gemeen-

ten, woningcorporaties en huurders kunnen creatieve mogelijkheden verkennen om

deze samenspraak vorm te geven. Gemeenten kunnen binnen hun eigen organisatie

een verbinding leggen tussen volkshuisvestingsbeleid en sociaal domein.

Ruimte voor zorg 92

6 WONEN MET ZORG VOOR MENSEN MET EEN HANDICAP

We verleggen onze aandacht nu naar een groep mensen die vanwege een chronische

verstandelijke of lichamelijke beperking langdurig zorg nodig heeft. We zullen zien dat

deze sector zijn eigen kenmerken heeft. We zullen ook aanlopen tegen een overeen-

komst met de Ggz: de hoge instroom van jonge mensen.

Het hoofdstuk is opgebouwd zoals de vorige twee hoofdstukken: een inleiding over de

ontwikkelingen, cijfers over vraag en aanbod, een diepgaander analyse van de cijfers

voor hen die daar belangstelling voor hebben, en suggesties voor prestatieafspraken

tussen gemeenten en woningcorporaties.

6.1 VERANDERENDE VOORKEUREN

Vroeger waren er voor mensen met een handicap – verstandelijk, lichamelijk, meervou-

dig – gespecialiseerde instellingen. Zij bezaten meestal uitgestrekte terreinen in een lan-

delijke of bosrijke omgeving. Binnen deze instellingen voor “zwakzinnigen” was alles

beschikbaar wat ook in de echte wereld aanwezig was: woningen, werkmogelijkheden,

recreatie, winkels.

Na de tweede wereldoorlog is het aanbod van deze instellingen sterk uitgebreid en staps-

gewijs ondergebracht in de Abwz.

De tegenbeweging kwam vanuit de ouders van kinderen met een handicap. Veel ouders

wilden liever hun kinderen in de buurt, in een gewone omgeving, kansen bieden in de

gewone samenleving. Zij namen initiatieven om zelf projecten te starten. Door het PGB

werd dit makkelijk. Veel ouders vonden elkaar, zochten hulp bij gemeenten en woning-

corporaties, en startten een woongroep. De zorg wordt in veel gevallen ingehuurd bij de

reguliere instellingen.

Vanuit deze ouderinitiatieven ontstonden er samenwerkingsverbanden en nieuwe para-

pluorganisaties. Vernieuwers institutionaliseren. En ook ondernemers werden aangetrok-

ken tot deze nieuwe “markt”. Misschien viel het eerste ouderinitiatief niet op. Maar zoals

dat gaat, ineens besef je dat ouderinitiatieven geen marginaal verschijnsel zijn, maar

blijvers, en ook nog eens wijd verspreid. Misschien maakte het eerste Thomashuis weinig

indruk, maar nu zijn het er meer dan honderd, zijn zij niet meer weg te denken uit het

zorglandschap en vervullen zij een onmisbare rol.

Overigens, aardig om te noteren dat Philadelphia Zorg ooit is begonnen als ouderinitia-

tief: in 1956, zo lezen we op de website, richtte Joop Dondorp, onderwijzer in het Bui-

tengewoon Onderwijs, de landelijke Oudervereniging Philadelphia op. Dit initiatief is ge-

evolueerd tot de Philadelphia die wij vandaag de dag kennen.

De traditionele instellingen zijn meegegaan met deze maatschappelijke behoefte. Zij zijn

gaandeweg hun terreinen gaan afbouwen. Capaciteit werd verplaatst naar de gewone

samenleving, vaak wel in de buurt van de moederinstelling. De ene aanbieder pakt de

transformatie rigoreuzer op dan de andere. Ondanks alle initiatieven van onderop, zijn de

grote instellingen nog steeds de leveranciers van het overgrote deel van de capaciteit.

Hun proces van transformatie is nog lang niet afgerond. Op de instellingsterreinen ver-

blijven nog steeds veel mensen met een beperking, vaak de wat oudere cliënten die er al

Ruimte voor zorg 93

sinds jaar en dag wonen. De terreinen bieden kansen voor gespecialiseerde zorg voor

specifieke doelgroepen. En nog steeds wordt capaciteit verplaatst, samen met dagbeste-

dingsmogelijkheden en werk. De eerste deconcentratiestroom bleef dicht bij de moeder-

organisatie. Volgende deconcentratiestromen zullen zich verder weg begeven.

Geen enkele sector in de zorg is inmiddels zo sterk aanwezig in de kleinste woonplaatsen

en gemeenschappen, als de sector verstandelijk gehandicapten. Dit proces gaat door.

Anderzijds is er ook een tendens om projecten te vergroten vanwege schaalvoordelen.


Gemeenten zijn sinds 2015 verantwoordelijk voor de Jeugdwet en dit is voor hen de eer-

ste kennismaking met de gehandicaptensector. Veel jeugd stroomt later namelijk door

naar de Wlz.

Enkele gemeenten zijn sterk betrokken bij de gehandicaptensector dankzij het feit dat

een grote instelling zich binnen zijn grenzen bevindt. Dit is voor een gemeente als bij-

voorbeeld Ermelo een belangrijke bron van economische activiteit. Bovendien zoeken

instellingen vaak binnen de eigen gemeente mogelijkheden om capaciteit te verplaatsen

van het instellingsterrein naar de wijk.

Maar verder vindt het beleid en de bekostiging voor de gehandicaptensector vooral plaats

binnen de Wlz, waar de zorgverzekeraars / zorgkantoren verantwoordelijk voor zijn. Te

verwachten valt dat gemeenten ondanks het ontbreken van een formele verantwoorde-

lijkheid wel benaderd zullen blijven worden door ouders en door organisaties om mede-

werking te verlenen aan het realiseren van woonprojecten. Gezien de logica van de ont-

wikkelingen is er ook een logica om mee te gaan in deze verzoeken.

Woningcorporaties krijgen ook veel vragen om mee te werken aan ouderinitiatieven.

Samenwerkingsverbanden met de grote instellingen zijn al gemeengoed. Maar het be-

oordelen van ouderinitiatieven is veel lastiger omdat woningcorporaties niet kunnen in-

schatten hoe levensvatbaar deze initiatieven zijn. Dit blijft voorlopig lastig, omdat er

geen garanties zijn voor een langdurige bekostiging. De regels veranderen ook voortdu-

rend.

Wellicht kunnen gemeenten, samen met woningcorporaties, in hun woonvisies ook in-

gaan op de behoeften en mogelijkheden op het gebied van wonen en zorg voor mensen

met een verstandelijke en lichamelijke beperking. Dit geeft burgers in die gemeenten die

behoefte hebben aan deze zorg enige houvast en draagt bij aan de ontwikkelingen. De

cijfers die in de komende paragrafen volgen, kunnen alvast de basis vormen voor zo’n

visieontwikkeling binnen de lokale overheid.

6.3 PROGNOSE VRAAG VG, LVG, SGLVG, LG

We beginnen de analyse met een inschatting van de vraagontwikkeling: hoe groot is de

vraag en neemt hij de komende jaren verder toe?

Naar verwachting zal op lange termijn het aantal mensen met een Wlz indicatie voor een

verstandelijke beperking afnemen. Deze afname zal de eerste tien jaar nog niet merk-

baar zijn. Pas daarna zet deze daling in. De oorzaak is de afname van het aantal jonge-

Ruimte voor zorg 94

ren; juist onder jongeren is het beroep op de Wlz op grond van een verstandelijke beper-

king groot. Deze prognose gaat uiteraard uit van gelijkblijvend beleid; worden de indica-

tieregels veranderd, dan verandert ook het beroep op zorg.

De ontwikkeling de komende dertig jaar is in onderstaande tabellen weergegeven. In

deze tabellen zijn de zorgprofielen VG, LVG en SGLVG (Verstandelijk Gehandicapt, Licht

Verstandelijk Gehandicapt, Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapt) bij

elkaar opgeteld. Dit jaar doen bijna 12.000 mensen in Gelderland een beroep op de ge-

handicaptenzorg.

Tabel 54 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz VG, LVG, SGLVG, 2016 – 2046,

absoluut en relatief

Gelderland: VG/LVG/SGLVG, vraagontwikkeling

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 1.443 1.378 1.223 1.138

FoodValley 1.497 1.621 1.610 1.662


Noord-Veluwe 1.114 1.151 1.123 1.136

Rivierenland 1.331 1.309 1.236 1.236

Arnhem e.o. 1.870 1.934 1.850 1.795

Nijmegen e.o 1.904 1.930 1.805 1.738

Liemers 726 700 648 638

Stedendriehoek 1.753 1.730 1.611 1.566

Gelderland 11.638 11.753 11.107 10.909


2016 2026 2036 2046


FoodValley 100 108 108 111


Noord-Veluwe 100 103 101 102


Arnhem e.o. 100 103 99 96

Nijmegen e.o 100 101 95 91

Liemers 100 96 89 88



Behalve de VG sector, kijken we in deze monitor ook naar de LG sector (Lichamelijk Ge-

handicapt), exclusief auditief en visueel gehandicapten. Deze sector heeft een veel klei-

nere omvang, bijna 1.600 personen, zie onderstaande tabellen.

Ruimte voor zorg 95

Tabel 55 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz LG, 2016 – 2046, absoluut en

relatief

Gelderland: LG, vraagontwikkeling

2016 2026 2036 2046

Achterhoek 210 214 208 193

FoodValley 188 210 222 229


Noord-Veluwe 153 166 174 176


Arnhem e.o. 249 269 275 270

Nijmegen e.o 237 253 253 244

Liemers 104 108 108 105


Gelderland 1.572 1.675 1.697 1.666


2016 2026 2036 2046


FoodValley 100 112 118 122


Noord-Veluwe 100 108 114 115


Arnhem e.o. 100 108 110 108

Nijmegen e.o 100 107 107 103

Liemers 100 104 104 101


Gelderland 100 107 108 106

Zien we in de VG sector een langzame daling van de vraag optreden, binnen de LG sector

is juist sprake van een lichte stijging de komende tien jaar, en een afvlakking in de peri-

ode daarna. Deze stijging heeft te maken met de prevalentie: ouderen hebben relatief

vaker een LG indicatie dan jongeren, dus met de vergrijzing zal ook het aantal mensen

met een LG indicatie toenemen.

Deze conclusie houdt natuurlijk alleen stand bij gelijkblijvend beleid. Zoals we verderop

zullen zien, is er in het indicatiebeleid LG het nodige veranderd – ouderen krijgen veel

moeilijker een LG indicatie – waardoor een sterke toename van deze groep geïndiceerden

in de toekomst is afgewend. Dit voorbeeld dient op deze plaats als reminder: beleid is

alles.

Ruimte voor zorg 96

6.4 AANBOD EN PLANNEN

Het aanbod aan wonen met zorg voor mensen met een beperking is per woningmarktre-

gio weergegeven in onderstaande tabel. In deze tabel wordt met “Kleine aanbieder” be-

doeld kleinschalige projecten voor meerdere doelgroepen. Dit is maar een klein deel van

het aanbod, in totaal een capaciteit van 146 plaatsen. Het traditionele aanbod voor de

mensen met een verstandelijke beperking is het meest omvangrijk: 11.679 plaatsen.

Hierbinnen zijn ook veel kleinschalige projecten, gespreid over de hele provincie. Het

aanbod in de sector Lichamelijk Gehandicapten is een stuk lager: 873 plaatsen. De ko-

mende jaren zal de totale capaciteit, afgaand op de opgave van de aanbieders, weinig

veranderen.

Tabel 56 Aanbod Wonen en zorg in de gehandicaptenzorg (Wlz), huidig en toekomstig

Aanbod Gehandicaptenzorg

Ghz Kle

ine

aan

bie

der

VG

/LV

G/S

GLV

G

LG Kle

ine

aan

bie

der

VG

/LV

G/S

GLV

G

LG

Achterhoek 16 1.588 15 32 1.473 15

FoodValley - 1.395 60 - 1.459 93

FoodValley met Utrecht - 1.905 103 - 1.991 189

Noord-Veluwe 26 1.455 71 26 1.484 71

Rivierenland 8 835 27 16 873 32

Arnhem e.o. 24 1.735 565 24 1.712 565

Nijmegen e.o 43 1.713 - 45 1.704 -

Liemers 8 283 17 8 280 17

Stedendriehoek 21 2.675 118 16 2.649 118

Gelderland 146 11.679 873 167 11.634 911

Percentage op totaal 1% 92% 7% 1% 92% 7%

Toe- of afname 14% 0% 4%

Gelderland + buurgemeenten 146 12.189 916 167 12.166 1.007


6.5 WAAR ZIJN TEKORTEN OF OVERSCHOTTEN?

Te beginnen met de mensen die geïndiceerd worden met een VG-, LVG- of SGLVG-

zorgprofiel: over de gehele provincie genomen is de capaciteit ongeveer even groot als

de vraag. Binnen de woningmarktregio’s zien we echter grote verschillen optreden.

Noord-Veluwe en Stedendriehoek hebben een groot aanbod; andere regio’s veel lager.

Dit heeft te maken met de nog steeds bestaande grote instellingsterreinen; het proces

van deconcentratie is nog niet voltooid.

Let wel: de “vraag” is hier, net als in het hele onderzoek, berekend op basis van leef-

tijdsspecifieke prevalentiecijfers die voor heel Gelderland gelijk zijn. De “vraag” laat in de

praktijk optredende verplaatsingen van cliënten tussen gemeenten en regio’s buiten

beeld. Tekorten en overschotten die uit deze berekening volgen, zijn in de praktijk “glad-

gestreken” door deze verhuizingen van cliënten naar voorzieningen elders.

Ruimte voor zorg 97



relatief


Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Achterhoek 16 1.588 1.604 1.443 161 32 1.473 1.505 1.430 75

FoodValley - 1.395 1.395 1.497 -102 - 1.459 1.459 1.587 -128

FoodValley met Utrecht - 1.905 1.905 1.990 -85 - 1.991 1.991 2.082 -91

Noord-Veluwe 26 1.455 1.481 1.114 367 26 1.484 1.510 1.142 368

Rivierenland 8 835 843 1.331 -488 16 873 889 1.330 -441

Arnhem e.o. 24 1.735 1.759 1.870 -111 24 1.712 1.736 1.933 -197

Nijmegen e.o 43 1.713 1.756 1.904 -148 45 1.704 1.749 1.950 -201

Liemers 8 283 291 726 -435 8 280 288 722 -434

Stedendriehoek 21 2.675 2.696 1.753 943 16 2.649 2.665 1.765 900

0

Gelderland 146 11.679 11.825 11.638 187 167 11.634 11.801 11.858 -57



Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Achterhoek 11% 14% 14% 12% 11% 19% 13% 13% 12% 5%

FoodValley 0% 12% 12% 13% -7% 0% 13% 12% 13% -8%


Noord-Veluwe 18% 12% 13% 10% 33% 16% 13% 13% 10% 32%

Rivierenland 5% 7% 7% 11% -37% 10% 8% 8% 11% -33%

Arnhem e.o. 16% 15% 15% 16% -6% 14% 15% 15% 16% -10%

Nijmegen e.o 29% 15% 15% 16% -8% 27% 15% 15% 16% -10%

Liemers 5% 2% 2% 6% -60% 5% 2% 2% 6% -60%

Stedendriehoek 14% 23% 23% 15% 54% 10% 23% 23% 15% 51%

Gelderland 100% 100% 100% 100% 2% 100% 100% 100% 100% 0%


Deze concentratie van de capaciteit is nog veel sterker zichtbaar in de LG sector, de ta-

bellen die nu volgen. Hier zien we vooral in Arnhem een groot aanbod. Veel gemeenten

hebben geen enkel aanbod voor deze doelgroep (zie de tabel met de gemeentelijke cij-

fers in de bijlage).

Overigens is de vraag naar LG-zorg, afgeleid uit de prevalentie van zorgregio Arnhem

(zie Inleiding), veel groter dan het totale aanbod. Dit kan een gevolg zijn van het feit dat

juist zorgregio Arnhem prevalentiecijfers heeft aangeleverd, die vervolgens zijn geëxtra-

poleerd voor de hele provincie. Aangezien Arnhem toevallig ook heel veel aanbod heeft,

hetgeen zijn weerslag heeft in de cijfers van de zorgregio, kan het extrapoleren ervan

naar de hele provincie een vertekening veroorzaken.

Ruimte voor zorg 98





Achterhoek 15 210 -195 15 215 -200

FoodValley 60 188 -128 93 202 -109

FoodValley met Utrecht 103 253 -150 189 270 -81

Noord-Veluwe 71 153 -82 71 161 -90

Rivierenland 27 180 -153 32 187 -155

Arnhem e.o. 565 249 316 565 262 303

Nijmegen e.o - 237 -237 - 248 -248

Liemers 17 104 -87 17 107 -90

Stedendriehoek 118 252 -134 118 261 -143

Gelderland 873 1.572 -699 911 1.644 -733




Achterhoek 2% 13% -93% 2% 13% -93%

FoodValley 7% 12% -68% 10% 12% -54%


Noord-Veluwe 8% 10% -54% 8% 10% -56%

Rivierenland 3% 11% -85% 4% 11% -83%

Arnhem e.o. 65% 16% 127% 62% 16% 116%

Nijmegen e.o 0% 15% -100% 0% 15% -100%

Liemers 2% 7% -84% 2% 7% -84%

Stedendriehoek 14% 16% -53% 13% 16% -55%

Gelderland 100% 100% -44% 100% 100% -45%


6.6 UITGELICHT: NADERE ANALYSE VRAAG EN AANBOD

De monitor geeft inzicht in meer aspecten rond vraag en aanbod dan staat beschreven in

de vorige paragraaf. Op de komende bladzijden wordt dieper ingegaan op de kenmerken

van vraag en aanbod.

6.6.1 Kenmerken van het aanbod

Ter introductie staan we om te beginnen stil bij de gebruikte onderzoeksmethode om het

aanbod in beeld te krijgen. Alle organisaties zijn benaderd en gevraagd om per locatie

enkele gegevens te leveren met behulp van een digitaal enquête formulier. De grote

aanbieders hebben veelal een overzicht ingeleverd en deze gegevens zijn door de onder-

zoekers overgenomen in de digitale enquête. Daarbij zijn niet altijd gegevens over toe-

komstplannen ogegeven.

Ruimte voor zorg 99

Een deel van het aanbod is niet geïnventariseerd, namelijk zelfstandige woningen die

geen deel uitmaken van een cluster. Liggen deze zelfstandige woningen bijeen, of nabij

een groepsproject, dan zijn zij wel meegeteld.

Het aanbod aan wonen met zorg voor mensen met een beperking is omvangrijk, divers

en gespreid. Er zijn enkele zeer grote organisaties die locaties hebben over de hele pro-

vincie maar ook nog op de traditionele instellingsterreinen. Er zijn veel kleinere aanbie-

ders met enkele locaties. En er zijn kleine projecten voor zowel cliënten uit de Ggz als de

gehandicaptenzorg.

Er zijn indicaties voor VG, LVG en SGLVG – verstandelijk gehandicapt, licht verstandelijk

gehandicapt, sterk gedragsgestoord licht verstandelijk gehandicapt. Vaak bieden pro-

jecten plaats aan cliënten uit meerdere doelgroepen tegelijk, VG, LVG en SGLVG. Een

onderscheid tussen VG, LVG en SGLVG is praktisch gezien niet zo nuttig voor ons doel –

prognose wonen en zorg - en in deze analyse zijn deze groepen daarom bij elkaar opge-

teld.

De inventarisatie van het aanbod op provinciaal niveau komt op nagenoeg hetzelfde getal

uit (11.634) als de gemeten productie (11.858).

Ook de LG sector is lastig in beeld te brengen. Dit aanbod is meestal geconcentreerd en

gespecialiseerd. Hier is het aanbod juist een stuk lager (873) dan de productie (1.644).

Na deze korte introductie laten we nu cijfers zien van het aantal projecten, de capaciteit

en de toekomstplannen. Uit onderstaande tabel kan worden opgemaakt dat er 755 loca-

ties zijn met een totale capaciteit van bijna 13.000 plaatsen. Het overgrote deel van de

capaciteit is bedoeld voor de indicaties VG, LVG en SGLVG. De kolom “Klein” heeft be-

trekking op kleinschalige zelfstandige locaties/organisaties die zich richten op meerdere

doelgroepen. De capaciteit binnen deze projecten voor de doelgroep gehandicapten is

zeer beperkt: 146 plaatsen. De sector Lichamelijk Gehandicapten staat op zichzelf. Hier

hebben we een capaciteit van 873 plaatsen gevonden.

Tabel 59 Plannen voor nieuwbouw, verbouw, verandering capaciteit, sluiting gehandi-

captenzorg, absoluut en relatief, Gelderland

Aantal Aantal

Klein VG/LVG/SGLVG LG Klein VG/LVG/SGLVG LG

Nieuw: in ontwikkeling 12 13 168 -

Nieuw: wens 3 - 17 -

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 24 32 331 8 24 53 387 13

Bestaand: vervangende nieuwbouw 24 - 977 - 24 - 887 -

Bestaand: verbouw, aanbouw, vervanging 16 5 1.201 15 16 8 1.207 48

Bestaand: sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 15 16 115 -

Bestaand: sluiten locatie en opheffen capaciteit 9 - 87 -

Bestaand: geen verandering 667 93 8.968 850 667 93 8.968 850

Totaal 755 146 11.679 873 746 167 11.634 911

Verandering 114% 100% 104%


Huidig Toekomst

Ruimte voor zorg 100

Aantal Aantal


Nieuw: in ontwikkeling 8% 1% 0%

Nieuw: wens 0% 0% 0%

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 22% 3% 1% 32% 3% 1%

Bestaand: verandering capaciteit of doelgroep 0% 8% 0% 0% 8% 0%

Bestaand: verbouw, aanbouw, vervanging 3% 10% 2% 5% 10% 5%

Bestaand: sluiten locatie en verplaatsen capaciteit 11% 1% 0%

Bestaand: sluiten locatie en opheffen capaciteit 0% 1% 0%

Bestaand: geen verandering 64% 77% 97% 56% 77% 93%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig Toekomst


Wanneer we alle plannen en wensen in ogenschouw nemen – nog steeds bovenstaande

tabel – dan zien we weinig verandering in capaciteit de komende jaren. Er gebeurt wel

veel, maar dat is vooral vernieuwing en verplaatsing van oude capaciteit. Er wordt bij-

voorbeeld nog steeds volop gewerkt aan de deconcentratie en modernisering van de gro-

te instellingsterreinen.

Dan nu de bekostiging van het aanbod wonen met zorg, zie de volgende tabel. De grote

vraag is natuurlijk welk deel van de capaciteit door het PGB wordt gefinancierd. Verderop

zullen we kijken naar het feitelijke gebruik van het PGB. Maar hier volgt allereerst een

overzicht van de capaciteit in de gehandicaptensector naar bekostiging.

Een beperkt deel van de capaciteit – zo’n 800 plaatsen op de 13.000 – is specifiek PGB

capaciteit. Binnen de kleinschalige projecten voor meerdere doelgroepen is het aandeel

PGB 78%, maar dit is maar een klein deel van het totale aanbod. Binnen het aanbod

specifiek voor mensen met een verstandelijke beperking is het aandeel 6%. De komende

jaren blijft dit gelijk. Het PGB is getalsmatig niet zo belangrijk.

Wel biedt een aanzienlijk deel van het aanbod – 26% nu, iets stijgend naar 28% in de

nabije toekomst – de mogelijkheid van scheiden wonen en zorg. Dit kan met een PGB,

maar ook met een VPT of MPT.

Tabel 60 Bekostiging gehandicaptenzorg, absoluut en relatief, Gelderland

Aantal Aantal


PGB-project 100 114 694 16 97 127 691 16

Scheiden wonen en zorg mogelijk 211 5 3.055 - 231 13 3.289 181

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 7 10 59 - 9 10 78 -

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 18 - 144 143 - - - -

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg - - - - - - -

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 419 17 7.727 714 408 17 7.576 714

Totaal 755 146 11.679 873 745 167 11.634 911

Aandeel 1% 92% 7% 1% 92% 7%

Huidig Toekomst


Aantal Aantal


PGB-project 78% 6% 2% 76% 6% 2%

Scheiden wonen en zorg mogelijk 3% 26% 0% 8% 28% 20%

Alle appartementen scheiden wonen en zorg 7% 1% 0% 6% 1% 0%

In toekomst scheiden wonen en zorg mogelijk 0% 1% 16% 0% 0% 0%

In toekomst alle appartementen scheiden wonen en zorg 0% 0% 0% 0% 0% 0%

Scheiden wonen en zorg niet mogelijk 12% 66% 82% 10% 65% 78%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100%


Huidig Toekomst


Als laatste kijken we nu naar de eigendomssituatie van het vastgoed, zie onderstaande

tabel. Binnen het reguliere aanbod voor verstandelijk gehandicapten en lichamelijk ge-

handicapten is het grootste deel van de woongebouwen eigendom van de zorgaanbieder,

54% respectievelijk 64%. Bij de kleinschalige projecten voor meerdere doelgroepen

wordt juist het grootste deel gehuurd. De komende jaren zijn er lichte verschuivingen in

deze verhouding huur / eigendom.

Tabel 61 Eigendom locaties gehandicaptenzorg, absoluut en relatief, Gelderland

Aantal Aantal


Eigendom van zorgaanbieder 288 56 6.255 555 292 74 6.307 555

Huurpand 467 90 5.424 318 453 93 5.327 356

Totaal 755 146 11.679 873 745 167 11.634 911

Huidig Toekomst


Aantal Aantal


Eigendom van zorgaanbieder 38% 54% 64% 44% 54% 61%

Huurpand 62% 46% 36% 56% 46% 39%

Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Huidig Toekomst


6.6.2 Kenmerken van de vraag

Binnen de gehandicaptensector is het overgrote deel van de vraag geïndiceerd als zorg-

profiel VG, Verstandelijk Gehandicapt; zie onderstaande grafiek. De prevalentie binnen

de totale Gelderse bevolking is 0,57%. De lichte zorg binnen dit zorgprofiel, VG1 en VG2,

zijn net als de verzorgingshuiszorg uit de Wlz gehaald. Deze indicaties worden niet meer

afgegeven. Bestaande cliënten behouden hun rechten

Figuur 36 Prevalentie van verstandelijke beperkingen d.d. 1-1-2016.


Het zorgprofiel LVG, Licht Verstandelijk Gehandicapt, is bedoeld voor jongvolwassenen

tussen de 18 en 23 jaar. De indicatie SGLVG - Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk

Gehandicapt – wordt niet frequent afgegeven; in de productiecijfers is deze groep opge-

nomen binnen de VG. Tot slot is er het zorgprofiel LG – Lichamelijk Gehandicapt, en de

prevalentie hiervan is 0,08% op de totale Gelderse bevolking.

Mensen die zorg krijgen op basis van een VG indicatie vinden we vooral in de jonge leef-

tijdsgroepen, onder de 30 jaar. Bovendien maken deze jongeren veel gebruik van het

PGB. De vraag stijgt licht: tussen 1-1-2013 en 1-1-2016 is de prevalentie met 4% toe-

genomen. In de grafieken die komen zijn deze kenmerken goed terug te vinden.

Figuur 37 Prevalentie VG en SGLVG naar leeftijdsklasse, 1-1-2013 en 1-1-2016

Figuur 38 Prevalentie VG en SGLVG naar leeftijdsklasse en verstrekking, 1-1-2016


Figuur 39 Prevalentie VG en SGLVG naar leeftijdsklasse en verstrekking, 1-1-2016

Het totale patroon van de VG sector is vergelijkbaar met de sector Beschermd Wonen,

waarover het vorige hoofdstuk handelde. Ook daar zagen we een sterke vertegenwoordi-

ging in de jonge leeftijden, een groot gebruik van de PGB’s in de jonge leeftijden, en een

toename van de prevalentie. Verschillen tussen de Ggz en Ghz zijn er ook: een belangrijk

verschil tussen de sector VG en de sector Beschermd Wonen is dat de laatste de afgelo-

pen 3 jaar sterk is gegroeid. De prevalentie op de totale Gelderse bevolking is in 3 jaar

met 22% toegenomen. In de VG is deze toename slechts 4%.

Nu enkele cijfers over cliënten met een LVG indicatie.

Figuur 40 Prevalentie LVG naar leeftijdsklasse, 1-1-2013 en 1-1-2016


Binnen de LVG sector is de afgelopen jaren veel veranderd. Jongeren onder de 18 met dit

zorgprofiel vallen sinds 1-1-2015 onder de Jeugdwet. In de grafiek hieronder is duidelijk

te zien dat de prevalentie binnen de Wlz daardoor enorm is teruggelopen tussen 1-1-

2013 en 1-1-2016.

Jongeren onder de 18 krijgen nog maar zelden toegang tot de nieuwe Wlz die in de

plaats is gekomen van de Awbz. Dat komt omdat de Wlz is bedoeld voor mensen die

langdurig zijn aangewezen op verblijf en behandeling en bij jongeren is dat moeilijk met

zekerheid vast te stellen omdat er nog een (onbekend) ontwikkelpotentieel aanwezig is.

De jeugdzorg heeft deze ruimte ingevuld: jongeren krijgen vooral toegang tot de Jeugd-

wet. Bij het bereiken van de leeftijd van 18 jaar komt daar vaak een LVG indicatie voor in

de plaats. Bij het bereiken van de leeftijd van 23 jaar wordt deze LVG indicatie beëindigd

en komt daarvoor meestal een VG indicatie voor in de plaats. Jongeren met een stoornis

in het autistisch spectrum stromen bijvoorbeeld in in VG6.

Ook in de LVG wordt veel gebruik gemaakt van het PGB en het MPT. Het valt op basis

van deze cijfers niet vast te stellen in hoeverre cliënten daarmee ambulante zorg inkopen

danwel gaan wonen in een PGB wooninitiatief. Vermoedelijk maakt een groot deel van

deze mensen gebruik van ambulante zorg, aangezien er veel meer PGB’s en MPT’s uitge-

geven zijn dan er specifiek PGB aanbod is.

Figuur 41 Prevalentie LVG naar leeftijdsklasse en verstrekking, 1-1-2016

Dan nu de sector LG, lichamelijk gehandicapten. De prevalentie van het zorgprofiel LG

binnen de bevolking ziet er heel anders uit dan de VG. Deze prevalentie is binnen alle

leeftijdsgroepen ongeveer hetzelfde en loopt ietsje op naarmate de leeftijd toeneemt, zie

onderstaande grafiek. Bijzonder is wel dat er de afgelopen drie jaar een duidelijke veran-

dering is te zien: de prevalentie onder ouderen is de afgelopen periode enorm afgevlakt.


Vooral onder ouderen wordt er veel gebruik gemaakt van het MPT. Overigens zijn de

aantallen niet groot, en aan schommelingen kan dan ook niet al te veel betekenis worden

gehecht.

Figuur 42 Prevalentie LG naar leeftijdsklasse, 1-1-2013 en 1-1-2016

Figuur 43 Prevalentie LG naar leeftijdsklasse en verstrekking, 1-1-2016


Figuur 44 Prevalentie LG naar leeftijdsklasse en verstrekking, 1-1-2016

6.7 UITGELICHT: PARTICULIERE INITIATIEVEN EN PGB

Het aantal particuliere initiatieven voor wonen en zorg groeit. Vooral voor mensen met

een verstandelijke beperking vinden we veel particuliere initiatieven. Daarom staan we er

hier kort bij stil. Waardoor stijgt de vraag naar deze initiatieven en hoe onderscheiden ze

zich van reguliere zorg?

Particuliere initiatieven zijn er in vele soorten en maten:

1. Zorgboerderijen: professionals die iets anders willen

De huidige zorgboer sluit aan bij de behoefte van mensen om onderdeel uit te (blij-

ven) maken van de samenleving. Mensen kunnen naar vermogen meehelpen op de

boerderij en de zorg ontvangen die nodig is. Een zorgboerderij wordt veelal opgestart

door zorgprofessionals die in de zorg gewerkt hebben, maar de behoefte hadden om

er een eigen draai aan te geven. De zorgprofessionals kunnen zelf de zorg verlenen

die nodig is. Landleven speelt vooral bij de zorgboeren een grote rol. Het is voor

klanten mogelijk in beweging en buiten te blijven, wat hun gezondheid ten goede

komt.

2. Ouderinitiatieven:

De term ‘ouderinitiatief’ zegt het al: ouders nemen het initiatief tot een kleinschalige

woonvorm voor hun kind met een beperking. Het initiatief komt veelal voort uit on-

vrede over het bestaande aanbod. De (groep) ouders en kinderen houdt zelf regie

over het wonen, de zorg en begeleiding en werkt daarin samen met een zorgaanbie-

der.

3. Franchise: bijvoorbeeld Driestroom, Grasboom

De Driestroom en Stichting Grasboom zijn franchiseconcepten die zijn gegroeid van-

uit ouderinitiatieven. Ouders kunnen lokaal hun eigen organisatie vormgeven en


daarbij gebruik maken van het concept en de ervaring van de franchiseorganisatie.

De overkoepelende franchiseorganisaties maken afspraken met zorgorganisaties

en/of woningcorporaties. De zorgvragers sluiten een separaat huur- en zorgcontract

af met de franchiselocaties.

4. Franchise: Herbergier en Thomashuizen

De Drie Notenboomen heeft de zorgformules Herbergier en Thomashuizen ontwik-

keld. De Thomashuizen richten zich op mensen met een verstandelijke beperking. De

Herbergier is er voor mensen met dementie. De franchisenemers van de verschillen-

de locaties hebben de leiding over een woonlocatie en wonen er zelf ook. Zij dragen

alle verantwoordelijkheid voor hun cliënten en kunnen terugvallen op het concept dat

de franchiseorganisatie heeft ontwikkeld.

5. Hoge segment: Gouden Leeuw Groep (ouderen)

Daarnaast zijn er particuliere organisaties die zich richten op klanten uit het hogere

segment, zoals de Gouden Leeuw. De Gouden Leeuw Groep is een familiebedrijf dat

wonen met zorg, zorghotels en thuiszorg aanbiedt.

Overeenkomstig aan de diverse initiatieven is dat veel initiatiefnemers persoonlijke

(werk)ervaring hebben die hen ertoe aanzet om de zorg op eigen persoonlijke wijze vorm

te geven. Bovendien speelt een groot deel van het persoonlijke leven van de initiatiefne-

mer zich op locatie van het initiatief af. Dat zorgt voor bezieling en persoonlijke beleving.

De initiatieven combineren regelmatig verschillende doelgroepen.

Bekostiging

De meeste particuliere initiatieven worden bekostigd via scheiden wonen en zorg en PGB.

Dat zorgt ervoor dat klanten in staat zijn om de zorg te gebruiken die zij zelf prettig vin-

den. Dat past bij de visie van veel initiatieven om echt aan te sluiten bij de wensen van

hun klant, en de regie bij de klant zelf te laten. Zorgkantoren bieden de laatste tijd de

mogelijkheid om PGB’s om te zetten in Zorg in Natura; de kleinschalige aanbieders krij-

gen daarbij een contract met het zorgkantoor zodat de zorg voortgezet kan worden.

Bij de meeste particuliere initiatieven staat het aanbod van dagbesteding en activiteiten

centraal. Bij een aantal initiatieven wordt wonen als primaire functie aangeboden.

Werving

Vooral de grotere initiatieven zijn goed vindbaar op internet via websites zoals

www.woonzelf.nl, www.zorgboeren.nl, www.nationalehulpgids.nl,

www.persaldohulpgids.nl en eigen websites. De kleinere (ouder)initiatieven zijn niet altijd

goed vindbaar of werken met verouderde websites.

Klanten en particuliere initiatieven vinden elkaar via persoonlijke netwerken en klanter-

varing van anderen. Daarnaast zijn bovengenoemde websites een goede vindplaats.

De initiatieven hebben meestal een sterk netwerk met hun directe omgeving. Ze beseffen

zich goed dat een relatie met bijv. huisartsen, wijkverpleegkundige en wijkteams bij-

draagt aan de kwaliteit van zorg en de bekendheid van het initiatief. De mate waarin een

relatie met de omgeving is opgebouwd is veelal afhankelijk van de initiatiefnemer zelf.


Waarom zijn deze projecten aantrekkelijk voor de doelgroep

Particuliere initiatieven zijn aantrekkelijk voor de doelgroep vanwege de kleinschaligheid,

het ondernemerschap en de persoonlijke betrokkenheid. De cliënt staat centraal en houdt

zelf de regie over wonen, zorg en begeleiding.

De initiatieven spelen vooral in op de behoefte van mensen om huiselijk, veilig en klein-

schalig zorg te ontvangen en te wonen op een locatie die een nieuw thuis is voor bewo-

ners. Het is een plek waar de zorgvrager én zijn familie een goed gevoel bij hebben.

De klanten worden vooral aangesproken op hun mogelijkheden om mee te blijven doen

en zelf regie te houden en minder op hun zorgvraag.

De eigenaar van het initiatief is zeer betrokken bij het initiatief en heeft veel persoonlijk

contact met de cliënten die er gebruik van maken. Initiatieven hebben snel zicht op de

mogelijkheden en de behoefte van de klant en creeëren de voorwaarden om daar opti-

maal invulling aan te geven. Dat vraagt om flexibiliteit en creativiteit en dat wordt ge-

waardeerd door de klanten.

Particuliere initiatieven zijn een goede leerschool als het gaat om:

Persoonlijk contact en gastvrijheid/hospitality

Begeleiding, dagbesteding en wonen combineren

Een goed gevoel voor de mantelzorgers

De mogelijkheid om een indicatie voor zorg én wonen flexibel in te zetten

Eigen kracht van de klant benutten

Flexibel inspelen op de vraag

Hoe kun je particulier initiatief faciliteren?

Het ontstaan van particulier initiatief komt als reactie op de werking van een het grote

zorgsysteem, waarin de systeemwereld steeds meer aandacht kreeg. De beweging is er

al tientallen jaren.

Niet alleen particuliere initiatieven reageren daarop. We zien dat ook zorgkantoren, (gro-

te) zorgaanbieders en gemeenten zoeken naar manieren om de leef- en systeemwereld

beter op elkaar aan te laten sluiten.

Aan de ene kant willen zorgkantoren en gemeenten meer inspelen op o.a. de klant cen-

traal, de behoefte aan flexibiliteit en dialoog met elkaar. Aan de andere kant zijn zij bud-

getverantwoordelijk en moeten zorgen voor objectieve besteding en verdeling van het

geld dat voor kwalitatief goede zorg bestemd is.

Om daar een modus in te vinden, vinden er tal van ontwikkelingen plaats. Die ontwikke-

lingen moeten ervoor zorgen dat er kwalitatief goede zorg wordt geleverd voor een lage

prijs, aansluitend bij de leefwereld.

Zorgkantoren streven naar:

Vastgelegde kwaliteitseisen en evalueren van de kwaliteitsstandaarden in samen-

spraak met aanbieders.

Een gelijk speelveld voor bestaande en nieuwe aanbieders

Meerjarige contracten om de kwaliteit te verbeteren

Meer keuzevrijheid en maatwerk door persoonsvolgende bekostiging, waarbij een

deel van het budget niet vooraf wordt gecontracteerd, maar de klant volgt


Ruimte voor zelfanalyse van zorgorganisaties, daarin is plek voor de ervaringen van

cliënten

Ontwikkeling van inkoopafspraken in samenspraak met aanbieders en cliën-

ten(raden)

De mogelijkheid dat aanbieders aan de voorzijde laten zien dat ze kwalitatief goede

zorg kunnen leveren, en geld ontvangen als daadwerkelijk zorg geleverd wordt.

Het omzetten van PGB’s naar Zorg in Natura. Daarmee biedt men de klant de moge-

lijkheid tot minder administratie, de aanbieder meer zekerheid, de financier meer vat

op de ontwikkelingen.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo, waar-

onder Beschermd Wonen valt. Gemeenten zijn nog zoekend naar dit soort ontwikkelingen

in hun zorginkoopbeleid. De VNG biedt daarvoor de nodige handreikingen. Geleidelijk aan

betreden gemeenten het domein van de zorg. Gemeenten gaan de laatste tijd vaker in

overleg met zorgaanbieders. Regelmatig is er ook afstemming met het zorgkantoor.

Zorgaanbieders hebben direct of indirect ook hun voordeel gedaan met de PGB ontwikke-

ling:

Zij bieden keuzevrijheid aan klanten

Zij verkleinen de ruimte tussen thuis wonen en verblijf door ook ambulante en thuis-

zorg aan te bieden en al vroeger in de zorgketen een rol te nemen

Zij zoeken meer naar samenwerking met kleine (particuliere) initiatieven. Zij kunnen

de (specialistische) zorg leveren die bij een klein initiatief niet voorhanden is. Dit is

een veel voorkomende constructie.

Woningcorporaties krijgen regelmatig verzoeken van initiatiefnemers om hen te helpen

met het vastgoed. Vaak staan zij welwillend tegenover deze vragen. Zij vinden het echter

lastig om de aanvragen te kunnen beoordelen. Aangezien het aanbod van wonen en zorg

veel meer marktwerking kent dan het aanbod van regulier wonen, is het voor woningcor-

poraties ook moeilijk inschatten in hoeverre een initiatief levensbatbaar is en waar voor

hen de risico’s liggen. De hulp die woningcorporaties bieden zou idealiter moeten samen-

hangen met het beleid van zorgkantoren en gemeenten. Het ligt voor de hand dat ge-

meenten en woningcorporaties samen optrekken in het faciliteren van het particulier

initiatief.


Gemeenten kunnen woningcorporaties vragen een bijdrage te leveren aan het woonbe-

leid. Jaarlijks kunnen zij samen met huurdersorganisaties prestatieafspraken opstellen.

Een en ander is geregeld in de nieuwe Woningwet, die per 1 januari 2015 is ingegaan.

Toevallig is 1 januari 2015 ook de datum waarop een deel van de Awbz taken en provin-

ciale taken is overgeheveld naar de gemeenten. We zagen hierboven bijvoorbeeld dat

LVG-ers jonger dan 18 jaar nu onder de nieuwe Jeugdwet vallen en dus onder de vleu-

gels van de lokale overheid.


Prestatieafspraken tussen gemeenten, woningcorporaties en huurders zijn een kans om

vernieuwing tot stand te brengen in wonen met zorg voor mensen met een verstandelijke

of lichamelijke beperking.

Hier volgen enkele suggesties om het onderwerp wonen met zorg voor mensen met een

beperking een plek te geven in de prestatieafspraken.

1. Visie. Gemeenten – en andere partijen – kunnen nadenken over het wenselijke land-

schap van wonen met zorg voor mensen met een beperking. Begin met afstand te

nemen van het oude concept van twee werelden, een wereld voor de gezonde men-

sen, en een wereld waar mensen met een verstandelijke / lichamelijke handicap wo-

nen. Deze tweedeling is er niet meer, en in de toekomst zal regulier en specifiek nog

veel meer door elkaar gaan lopen.

Wat zijn goede antwoorden op de maatschappelijke trends? Belangrijke trends zijn

dynamiek en diversiteit. Er treedt vermenging op met de reguliere woningmarkt –

dat is nu al goed zichtbaar doordat allerlei doelgroepen om goedkope woningen vra-

gen die er onvoldoende zijn. Daarmee worden thema’s als betaalbaarheid, beschik-

baarheid en kwaliteit óók gekoppeld aan de doelgroep mensen met een beperking.

De scheiding tussen verschillende doelgroepen verwatert. Woonbehoeften van oude-

ren, mensen in de Ggz en mensen met een verstandelijke / lichamelijke beperking

hebben een overlap en doelstellingen op het gebied van wonen met zorg kunnen

breed – dat wil zeggen voor meerdere doelgroepen tegelijk – worden geformuleerd.

2. Ingrijpend aangepaste woningen zijn een koppelpunt voor mensen in de doelgroep

LG die willen schakelen van groepswonen naar zelfstandig wonen. De zorgaanbieders

hebben hier kennis over in huis. Vertaal de wensen in de woonvisie en maak concrete

afspraken met woningcorporaties over aantallen, kwaliteit, locatie, toewijzing.

3. Faciliteren van spreiding, deconcentratie en transformatie van verouderd aanbod. Dit

is een typisch thema voor deze sector. Veel instellingen zijn al jaren bezig om hun

oude terreinen en gebouwen af te stoten, om te bouwen etc. etc. Er is al veel capaci-

teit verplaatst van de instellingsterreinen naar de dorpen en woonplaatsen. Dit pro-

ces gaat door. In deze monitor staan cijfers over vraag en aanbod, en het verschil,

maar het is niet nuttig om deze aantallen als doel te nemen voor het beleid. Het is

beter om het tempo af te stemmen op de wensen van de doelgroep zelf, en die ken-

nis is aanwezig bij de instellingen.

Gemeenten en woningcorporaties kunnen zich faciliterend opstellen in dit beleid. Bij

faciliteren gaat het weer om goede locaties, betaalbaarheid, transformatie van ver-

ouderd vastgoed, nieuwe kansen voor de grote instellingsterreinen etc. Omgekeerd

kunnen gemeenten en woningcorporaties de aanbieders verzoeken na te denken over

de dynamiek, veranderbaarheid van het aanbod, aangezien het steeds moeilijker

wordt om zorgvastgoed voor langere tijd te exploiteren.

In de prestatieafspraken kunnen concrete projecten worden benoemd.

4. Jonge mensen met een verstandelijke handicap zijn samen met hun ouders op zoek

naar een goede basis voor hun leven. In de eerste jaren voor en na het bereiken van

de volwassen leeftijd speelt er veel. Er is behoefte aan verschillende oplossingen voor

wonen met zorg. Gemeenten kunnen zich hier van bewust zijn en een faciliterende

rol spelen vanuit het cliënt perspectief. Met woningcorporaties kunnen afspraken

worden gemaakt over beschikbaarheid en prijs van gewenste woningen, over woon-


ruimte verdeling en over informatievoorziening naar deze doelgroep. De gemeente

heeft vanuit haar verantwoordelijkheid in het kader van de Jeugdwet zicht op een

deel van deze doelgroep en kan zorgen voor een naadloze aansluiting met de Wlz, in

samenwerking met zorgkantoren.

In de prestatieafspraken kan met woningcorporaties worden afgesproken om een x

aantal woningen beschikbaar te hebben voor deze doelgroep. De inbreng van de ge-

meente is informatievoorziening en begeleiding van deze doelgroep.

5. Particulier initiatief mag niet ontbreken in dit lijstje. Geen andere doelgroep op het

gebied van wonen met zorg is zo gespreid over dorpen, plaatsen, wijken, als de

groep mensen met een beperking. In de prestatieafspraken kunnen concrete initia-

tieven van ouders worden benoemd.

6. Tot slot kunnen gemeenten en woningcorporaties contact leggen met vertegenwoor-

digers van de doelgroep en van de aanbieders en hen vragen om input voor de pres-

tatieafspraken. Afstemming tussen gemeente en het zorgkantoor kan ook gevolgen

hebben voor de te maken prestatieafspraken.


7 CIJFERS GEMEENTEN

7.1 WONEN MET ZORG VOOR OUDEREN

Tabel 62 Prognose aantal mensen met dementie dat behoefte heeft aan zorg met ver-

blijf, naar gemeente, absoluut en relatief (2016=100).


2016 2026 2036 2046

Aalten 132 180 239 302

Apeldoorn 736 905 1.283 1.630

Arnhem 509 616 892 1.187

Barneveld 204 275 407 558

Berg en dal 185 242 356 463

Berkelland 220 324 455 565

Beuningen 88 133 197 272

Bronckhorst 203 274 366 461

Brummen 112 169 234 297

Buren 84 121 186 248

Culemborg 102 133 202 270

Doesburg 49 74 107 133

Doetinchem 257 337 449 557

Druten 62 99 156 220

Duiven 90 133 190 272

Ede 475 644 903 1.227

Elburg 91 126 183 237

Epe 182 271 367 445

Ermelo 141 211 311 412

Geldermalsen 96 130 189 249

Harderwijk 179 274 405 536

Hattem 60 88 123 155

Heerde 92 122 184 241

Heumen 75 117 168 214

Lingewaal 40 62 93 117

Lingewaard 173 266 395 521

Lochem 214 278 382 480

Maasdriel 93 125 188 248

Montferland 159 237 324 411

Neder-Betuwe 79 105 151 197

Neerijnen 41 54 79 100

Nijkerk 146 218 308 394

Nijmegen 590 747 1.016 1.292

Nunspeet 129 168 243 315

Oldebroek 89 142 208 277

Oost Gelre 127 166 234 303

Oude IJsselstreek 195 258 363 461

Overbetuwe 157 238 338 439

Putten 108 147 204 258

Renkum 225 289 413 529

Renswoude 12 25 51 61

Rheden 296 365 497 632

Rhenen 90 133 191 253

Rijnwaarden 41 62 93 119

Rozendaal 12 16 15 16

Scherpenzeel 39 56 82 100

Tiel 146 217 335 460

Veenendaal 245 346 491 649

Voorst 121 182 273 351

Wageningen 154 186 277 366

West Maas en Waal 75 105 150 200

Westervoort 51 70 112 153

Wijchen 158 251 365 478

Winterswijk 152 190 248 308

Zaltbommel 98 138 205 267

Zevenaar 146 228 315 376

Zutphen 204 272 422 549

Gelderland 8.683 11.837 16.884 21.871



2016 2026 2036 2046Aalten 100 136 181 229

Apeldoorn 100 123 174 221

Arnhem 100 121 175 233

Barneveld 100 135 200 274

Berg en dal 100 131 192 250

Berkelland 100 147 207 257

Beuningen 100 151 224 309


Brummen 100 151 209 265

Buren 100 144 221 295

Culemborg 100 130 198 265

Doesburg 100 151 218 271

Doetinchem 100 131 175 217

Druten 100 160 252 355

Duiven 100 148 211 302

Ede 100 136 190 258

Elburg 100 138 201 260

Epe 100 149 202 245

Ermelo 100 150 221 292


Harderwijk 100 153 226 299

Hattem 100 147 205 258

Heerde 100 133 200 262

Heumen 100 156 224 285

Lingewaal 100 155 233 293

Lingewaard 100 154 228 301

Lochem 100 130 179 224

Maasdriel 100 134 202 267


Neder-Betuwe 100 133 191 249

Neerijnen 100 132 193 244

Nijkerk 100 149 211 270

Nijmegen 100 127 172 219

Nunspeet 100 130 188 244

Oldebroek 100 160 234 311

Oost Gelre 100 131 184 239


Overbetuwe 100 152 215 280

Putten 100 136 189 239

Renkum 100 128 184 235

Renswoude 100 208 425 508 Rheden 100 123 168 214

Rhenen 100 148 212 281 Rijnwaarden 100 151 227 290

Rozendaal 100 133 125 133


Tiel 100 149 229 315

Veenendaal 100 141 200 265 Voorst 100 150 226 290

Wageningen 100 121 180 238



Wijchen 100 159 231 303


Zaltbommel 100 141 209 272

Zevenaar 100 156 216 258

Zutphen 100 133 207 269

Gelderland 100 136 194 252


Tabel 63 Prognose behoefte aan Woonzorg, model “Theoretisch maximum”, naar ge-

meente, absoluut en relatief (2016=100).


2016 2026 2036 2046

Aalten 110 153 210 273

Apeldoorn 615 742 1.096 1.454

Arnhem 424 500 748 1.044

Barneveld 169 224 346 491

Berg en dal 153 197 304 413

Berkelland 180 273 402 517

Beuningen 69 108 167 243


Brummen 92 143 207 272

Buren 64 94 154 215

Culemborg 84 106 169 238

Doesburg 39 61 94 120

Doetinchem 213 284 389 505

Druten 48 79 132 196

Duiven 72 111 160 243

Ede 396 547 782 1.109

Elburg 75 102 157 209

Epe 151 236 333 418

Ermelo 118 184 281 384


Harderwijk 148 233 356 489

Hattem 49 75 110 143

Heerde 76 98 157 213

Heumen 60 96 146 193


Lingewaard 138 218 338 470

Lochem 180 234 333 434

Maasdriel 76 102 159 221




Nijkerk 116 179 265 348

Nijmegen 488 622 867 1.160

Nunspeet 109 140 213 286

Oldebroek 72 122 183 255

Oost Gelre 102 135 197 268


Overbetuwe 123 193 286 387

Putten 89 123 178 231

Renkum 194 248 368 487


Rheden 250 310 437 574

Rhenen 74 114 171 235


Rozendaal 10 16 13 15


Tiel 119 179 290 417

Veenendaal 202 292 425 585

Voorst 100 155 241 326

Wageningen 133 154 238 328



Wijchen 127 208 316 430



Zevenaar 115 191 278 342

Zutphen 170 220 363 494

Gelderland 7.152 9.836 14.576 19.667



2016 2026 2036 2046Aalten 100 139 191 248

Apeldoorn 100 121 178 236

Arnhem 100 118 176 246

Barneveld 100 133 205 291

Berg en dal 100 129 199 270

Berkelland 100 152 223 287

Beuningen 100 157 242 352


Brummen 100 155 225 296

Buren 100 147 241 336

Culemborg 100 126 201 283

Doesburg 100 156 241 308

Doetinchem 100 133 183 237

Druten 100 165 275 408

Duiven 100 154 222 338

Ede 100 138 197 280

Elburg 100 136 209 279

Epe 100 156 221 277

Ermelo 100 156 238 325


Harderwijk 100 157 241 330

Hattem 100 153 224 292

Heerde 100 129 207 280

Heumen 100 160 243 322

Lingewaal 100 156 250 331

Lingewaard 100 158 245 341

Lochem 100 130 185 241

Maasdriel 100 134 209 291


Neder-Betuwe 100 134 200 272

Neerijnen 100 130 203 264

Nijkerk 100 154 228 300

Nijmegen 100 127 178 238

Nunspeet 100 128 195 262

Oldebroek 100 169 254 354

Oost Gelre 100 132 193 263


Overbetuwe 100 157 233 315

Putten 100 138 200 260

Renkum 100 128 190 251



Rozendaal 100 160 130 150


Tiel 100 150 244 350


Wageningen 100 116 179 247



Wijchen 100 164 249 339


Zaltbommel 100 142 222 301

Zevenaar 100 166 242 297

Zutphen 100 129 214 291

Gelderland 100 138 204 275


Tabel 64 Prognose behoefte aan Verblijf licht (ZZP4) naar gemeente, absoluut en rela-

tief (2016=100).


2016 2026 2036 2046

Aalten 51 70 95 121

Apeldoorn 283 343 498 649

Arnhem 195 232 343 468

Barneveld 78 104 158 220

Berg en dal 70 91 138 184

Berkelland 84 125 181 229

Beuningen 33 50 76 108


Brummen 43 65 93 120

Buren 31 45 71 97

Culemborg 39 49 77 106

Doesburg 18 28 42 53

Doetinchem 98 130 176 224

Druten 23 37 60 87

Duiven 33 51 73 108

Ede 182 250 354 493

Elburg 35 47 71 94

Epe 70 107 148 183

Ermelo 54 83 125 169


Harderwijk 68 106 160 217

Hattem 23 34 49 63

Heerde 35 45 71 95

Heumen 28 44 66 86


Lingewaard 65 101 153 209

Lochem 82 107 150 193

Maasdriel 35 47 72 99




Nijkerk 54 83 120 156

Nijmegen 225 286 394 517

Nunspeet 50 64 96 127

Oldebroek 33 55 82 113

Oost Gelre 47 63 90 120


Overbetuwe 58 90 131 173

Putten 41 56 80 103

Renkum 88 112 165 215

Renswoude 5 9 21 25

Rheden 114 141 196 254

Rhenen 34 52 76 103


Rozendaal 5 7 6 7


Tiel 55 83 131 185

Veenendaal 93 133 192 261

Voorst 46 71 108 143

Wageningen 60 71 108 146



Wijchen 59 96 143 191



Zevenaar 54 87 125 152

Zutphen 78 102 164 220

Gelderland 3.304 4.522 6.602 8.749



2016 2026 2036 2046Aalten 100 137 186 237

Apeldoorn 100 121 176 229

Arnhem 100 119 176 240

Barneveld 100 133 203 282

Berg en dal 100 130 197 263

Berkelland 100 149 215 273

Beuningen 100 152 230 327


Brummen 100 151 216 279

Buren 100 145 229 313

Culemborg 100 126 197 272

Doesburg 100 156 233 294

Doetinchem 100 133 180 229

Druten 100 161 261 378

Duiven 100 155 221 327

Ede 100 137 195 271

Elburg 100 134 203 269

Epe 100 153 211 261

Ermelo 100 154 231 313


Harderwijk 100 156 235 319

Hattem 100 148 213 274

Heerde 100 129 203 271

Heumen 100 157 236 307

Lingewaal 100 153 240 313

Lingewaard 100 155 235 322

Lochem 100 130 183 235

Maasdriel 100 134 206 283


Neder-Betuwe 100 133 197 260

Neerijnen 100 133 207 260

Nijkerk 100 154 222 289

Nijmegen 100 127 175 230

Nunspeet 100 128 192 254

Oldebroek 100 167 248 342

Oost Gelre 100 134 191 255


Overbetuwe 100 155 226 298

Putten 100 137 195 251

Renkum 100 127 188 244



Rozendaal 100 140 120 140


Tiel 100 151 238 336


Wageningen 100 118 180 243



Wijchen 100 163 242 324


Zaltbommel 100 141 216 286

Zevenaar 100 161 231 281

Zutphen 100 131 210 282

Gelderland 100 137 200 265


Tabel 65 Prognose behoefte aan opname in verband met somatische klachten (ZZP6,

ZZP8) naar gemeente, absoluut en relatief (2016=100).


2016 2026 2036 2046

Aalten 55 74 97 120

Apeldoorn 306 373 515 646

Arnhem 215 258 363 476

Barneveld 85 113 165 222

Berg en dal 76 98 141 181




Brummen 46 68 94 117

Buren 36 51 76 99



Doetinchem 107 138 180 221

Druten 26 41 63 87

Duiven 38 56 78 107

Ede 196 265 364 488

Elburg 38 51 74 94

Epe 75 110 146 177

Ermelo 58 86 125 164



Hattem 25 36 49 62

Heerde 38 49 73 94

Heumen 31 47 67 84



Lochem 88 112 152 189





Nijkerk 62 90 125 157

Nijmegen 247 312 412 517

Nunspeet 53 68 97 125


Oost Gelre 53 69 94 119



Putten 45 60 82 102

Renkum 92 116 164 208


Rheden 120 146 197 248

Rhenen 37 54 76 101


Rozendaal 5 7 6 6


Tiel 62 90 135 183

Veenendaal 102 143 198 260

Voorst 50 74 109 139




Wijchen 67 103 147 189



Zevenaar 61 93 127 150

Zutphen 86 112 169 218

Gelderland 3.624 4.868 6.788 8.677



2016 2026 2036 2046Aalten 100 135 176 218

Apeldoorn 100 122 168 211

Arnhem 100 120 169 221

Barneveld 100 133 194 261

Berg en dal 100 129 186 238

Berkelland 100 143 198 243

Beuningen 100 149 216 289


Brummen 100 148 204 254

Buren 100 142 211 275

Culemborg 100 128 188 249

Doesburg 100 143 205 252

Doetinchem 100 129 168 207

Druten 100 158 242 335

Duiven 100 147 205 282

Ede 100 135 186 249

Elburg 100 134 195 247

Epe 100 147 195 236

Ermelo 100 148 216 283


Harderwijk 100 151 217 285

Hattem 100 144 196 248

Heerde 100 129 192 247

Heumen 100 152 216 271

Lingewaal 100 153 218 276

Lingewaard 100 150 215 281

Lochem 100 127 173 215

Maasdriel 100 133 195 254


Neder-Betuwe 100 133 185 239

Neerijnen 100 129 188 235

Nijkerk 100 145 202 253

Nijmegen 100 126 167 209

Nunspeet 100 128 183 236

Oldebroek 100 159 227 297

Oost Gelre 100 130 177 225


Overbetuwe 100 148 204 263

Putten 100 133 182 227

Renkum 100 126 178 226



Rozendaal 100 140 120 120


Tiel 100 145 218 295


Wageningen 100 119 172 225



Wijchen 100 154 219 282


Zaltbommel 100 139 202 259

Zevenaar 100 152 208 246

Zutphen 100 130 197 253

Gelderland 100 134 187 239


Tabel 66 Aanbod zorgvastgoed en aanleunwoningen naar gemeente

Aanbod

Ouderenzorg PG

tra

dit

ion

eel

PG

Kle

insc

hal

ig

Ove

rig

Wo

nin

gen

PG

tra

dit

ion

eel

Kle

insc

hal

ig

Ove

rig

Wo

nin

gen

Aalten - 104 140 12 - 116 128 12

Apeldoorn 374 414 1.155 1.130 265 604 1.157 1.246

Arnhem 300 523 838 534 210 545 813 439

Barneveld 152 60 218 248 152 75 298 283

Berg en Dal 106 253 306 630 92 181 253 524

Berkelland - 95 260 - - 95 211 -

Beuningen 32 24 - - 24 96 64 22

Bronckhorst - 123 180 129 - 139 164 129

Brummen - 66 133 55 - 86 123 55

Buren - 63 86 62 - 63 94 70

Culemborg - 117 164 50 - 117 164 50

Doesburg 64 - - - 64 - - -

Doetinchem 124 124 288 41 124 124 288 41

Druten 6 36 37 30 43 36 - 30

Duiven - 75 69 62 - 75 69 62

Ede 101 258 515 347 14 323 412 377

Elburg 188 - 34 87 141 50 26 72

Epe 82 45 170 266 65 93 150 278

Ermelo 48 126 96 74 - 142 118 85

Geldermalsen 44 - 149 80 - 124 38 20

Harderwijk 48 92 250 225 48 152 268 262

Hattem 16 - 66 91 16 - 66 91

Heerde 164 112 53 138 164 94 34 138

Heumen 20 12 94 90 20 12 94 90

Lingewaal 15 - 57 - 15 - 57 -

Lingewaard 90 42 254 105 90 42 254 105

Lochem 37 199 187 183 - 251 133 170

Maasdriel - 124 180 71 - 124 180 71

Montferland - 94 147 - - 94 147 -

Neder-Betuwe 22 34 92 26 22 34 92 26

Neerijnen - 34 21 60 - 16 8 8

Nijkerk 15 114 135 38 - 136 106 38

Nijmegen 270 360 780 868 272 399 729 858

Nunspeet 223 36 30 100 140 101 20 100

Oldebroek - 78 64 49 - 78 58 43

Oost Gelre 56 104 165 - 56 104 165 -

Oude IJsselstreek - 263 288 198 - 287 216 218

Overbetuwe 36 68 154 150 36 72 148 78

Putten 24 51 64 191 24 51 64 191

Renkum 111 78 323 56 100 128 323 80

Renswoude - 8 - - - 8 - -

Rheden 171 197 516 - 171 197 516 -

Rhenen - 57 46 49 - 81 46 49

Rijnwaarden 17 34 102 43 17 34 102 43

Rozendaal - - - - - - - -

Scherpenzeel 14 - 71 21 28 - 27 21

Tiel 161 36 273 176 161 36 273 176

Veenendaal - 200 302 229 - 227 252 289

Voorst 32 48 86 203 - 104 72 203

Wageningen 211 233 158 24 211 233 158 24

West Maas en Waal 75 93 98 22 115 99 62 34

Westervoort - 16 169 103 - 16 169 103

Wijchen 131 103 279 17 - 170 279 17

Winterswijk - 120 256 59 - 120 256 59

Zaltbommel - 43 127 73 - 75 127 73

Zevenaar - 147 121 258 - 147 121 258

Zutphen 76 164 181 302 41 204 200 302

Gelderland 3.656 5.900 11.027 8.055 2.941 7.010 10.392 8.013

Gelderland + buurgemeenten 3.656 5.635 10.679 7.777 2.941 6.694 10.094 7.675



Tabel 67 Capaciteit dementie: vraag versus aanbod naar gemeente



Aalten - 104 104 132 -28 - 116 116 155 -39

Apeldoorn 374 414 788 736 52 265 604 869 790 79

Arnhem 300 523 823 509 314 210 545 755 537 218

Barneveld 152 60 212 204 8 152 75 227 231 -4

Berg en dal 106 253 359 185 174 92 181 273 206 67

Berkelland - 95 95 220 -125 - 95 95 271 -176

Beuningen 32 24 56 88 -32 24 96 120 108 12

Bronckhorst - 123 123 203 -80 - 139 139 242 -103

Brummen - 66 66 112 -46 - 86 86 137 -51

Buren - 63 63 84 -21 - 63 63 99 -36

Culemborg - 117 117 102 15 - 117 117 112 5

Doesburg 64 - 64 49 15 64 - 64 60 4

Doetinchem 124 124 248 257 -9 124 124 248 293 -45

Druten 6 36 42 62 -20 43 36 79 80 -1

Duiven - 75 75 90 -15 - 75 75 111 -36

Ede 101 258 359 475 -116 14 323 337 560 -223

Elburg 188 - 188 91 97 141 50 191 104 87

Epe 82 45 127 182 -55 65 93 158 228 -70

Ermelo 48 126 174 141 33 - 142 142 176 -34

Geldermalsen 44 - 44 96 -52 - 124 124 110 14

Harderwijk 48 92 140 179 -39 48 152 200 224 -24

Hattem 16 - 16 60 -44 16 - 16 75 -59

Heerde 164 112 276 92 184 164 94 258 100 158

Heumen 20 12 32 75 -43 20 12 32 94 -62

Lingewaal 15 - 15 40 -25 15 - 15 49 -34

Lingewaard 90 42 132 173 -41 90 42 132 219 -87

Lochem 37 199 236 214 22 - 251 251 240 11

Maasdriel - 124 124 93 31 - 124 124 104 20

Montferland - 94 94 159 -65 - 94 94 200 -106

Neder-Betuwe 22 34 56 79 -23 22 34 56 90 -34

Neerijnen - 34 34 41 -7 - 16 16 45 -29

Nijkerk 15 114 129 146 -17 - 136 136 181 -45

Nijmegen 270 360 630 590 40 272 399 671 660 11

Nunspeet 223 36 259 129 130 140 101 241 146 95

Oldebroek - 78 78 89 -11 - 78 78 113 -35

Oost Gelre 56 104 160 127 33 56 104 160 143 17

Oude IJsselstreek - 263 263 195 68 - 287 287 218 69

Overbetuwe 36 68 104 157 -53 36 72 108 197 -89

Putten 24 51 75 108 -33 24 51 75 125 -50

Renkum 111 78 189 225 -36 100 128 228 248 -20

Renswoude - 8 8 12 -4 - 8 8 18 -10

Rheden 171 197 368 296 72 171 197 368 321 47

Rhenen - 57 57 90 -33 - 81 81 108 -27

Rijnwaarden 17 34 51 41 10 17 34 51 52 -1

Rozendaal - - - 12 -12 - - - 15 -15

Scherpenzeel 14 - 14 39 -25 28 - 28 46 -18

Tiel 161 36 197 146 51 161 36 197 175 22

Veenendaal - 200 200 245 -45 - 227 227 296 -69

Voorst 32 48 80 121 -41 - 104 104 150 -46

Wageningen 211 233 444 154 290 211 233 444 159 285

West Maas en Waal 75 93 168 75 93 115 99 214 90 124

Westervoort - 16 16 51 -35 - 16 16 57 -41

Wijchen 131 103 234 158 76 - 170 170 203 -33

Winterswijk - 120 120 152 -32 - 120 120 170 -50

Zaltbommel - 43 43 98 -55 - 75 75 117 -42

Zevenaar - 147 147 146 1 - 147 147 188 -41

Zutphen 76 164 240 204 36 41 204 245 225 20

Gelderland 3.656 5.635 9.291 8.683 608 2.941 6.694 9.635 10.048 -413




Trad. Kleins. Totaal Vraag Verschil Trad. Kleins. Totaal Vraag VerschilAalten 0,0% 1,8% 1,1% 1,5% -21% 0,0% 1,7% 1,2% 1,5% -25%

Apeldoorn 10,2% 7,3% 8,5% 8,5% 7% 9,0% 9,0% 9,0% 7,9% 10%

Arnhem 8,2% 9,3% 8,9% 5,9% 62% 7,1% 8,1% 7,8% 5,3% 41%

Barneveld 4,2% 1,1% 2,3% 2,3% 4% 5,2% 1,1% 2,4% 2,3% -2%

Berg en dal 2,9% 4,5% 3,9% 2,1% 94% 3,1% 2,7% 2,8% 2,1% 33%

Berkelland 0,0% 1,7% 1,0% 2,5% -57% 0,0% 1,4% 1,0% 2,7% -65%

Beuningen 0,9% 0,4% 0,6% 1,0% -36% 0,8% 1,4% 1,2% 1,1% 11%

Bronckhorst 0,0% 2,2% 1,3% 2,3% -39% 0,0% 2,1% 1,4% 2,4% -43%

Brummen 0,0% 1,2% 0,7% 1,3% -41% 0,0% 1,3% 0,9% 1,4% -37%

Buren 0,0% 1,1% 0,7% 1,0% -25% 0,0% 0,9% 0,7% 1,0% -36%

Culemborg 0,0% 2,1% 1,3% 1,2% 15% 0,0% 1,7% 1,2% 1,1% 4%

Doesburg 1,8% 0,0% 0,7% 0,6% 31% 2,2% 0,0% 0,7% 0,6% 7%

Doetinchem 3,4% 2,2% 2,7% 3,0% -4% 4,2% 1,9% 2,6% 2,9% -15%

Druten 0,2% 0,6% 0,5% 0,7% -32% 1,5% 0,5% 0,8% 0,8% -1%

Duiven 0,0% 1,3% 0,8% 1,0% -17% 0,0% 1,1% 0,8% 1,1% -32%

Ede 2,8% 4,6% 3,9% 5,5% -24% 0,5% 4,8% 3,5% 5,6% -40%

Elburg 5,1% 0,0% 2,0% 1,0% 107% 4,8% 0,7% 2,0% 1,0% 84%

Epe 2,2% 0,8% 1,4% 2,1% -30% 2,2% 1,4% 1,6% 2,3% -31%

Ermelo 1,3% 2,2% 1,9% 1,6% 23% 0,0% 2,1% 1,5% 1,8% -19%

Geldermalsen 1,2% 0,0% 0,5% 1,1% -54% 0,0% 1,9% 1,3% 1,1% 13%

Harderwijk 1,3% 1,6% 1,5% 2,1% -22% 1,6% 2,3% 2,1% 2,2% -11%

Hattem 0,4% 0,0% 0,2% 0,7% -73% 0,5% 0,0% 0,2% 0,7% -79%

Heerde 4,5% 2,0% 3,0% 1,1% 200% 5,6% 1,4% 2,7% 1,0% 158%

Heumen 0,5% 0,2% 0,3% 0,9% -57% 0,7% 0,2% 0,3% 0,9% -66%

Lingewaal 0,4% 0,0% 0,2% 0,5% -63% 0,5% 0,0% 0,2% 0,5% -69%

Lingewaard 2,5% 0,7% 1,4% 2,0% -24% 3,1% 0,6% 1,4% 2,2% -40%

Lochem 1,0% 3,5% 2,5% 2,5% 10% 0,0% 3,7% 2,6% 2,4% 5%

Maasdriel 0,0% 2,2% 1,3% 1,1% 33% 0,0% 1,9% 1,3% 1,0% 19%

Montferland 0,0% 1,7% 1,0% 1,8% -41% 0,0% 1,4% 1,0% 2,0% -53%

Neder-Betuwe 0,6% 0,6% 0,6% 0,9% -29% 0,7% 0,5% 0,6% 0,9% -38%

Neerijnen 0,0% 0,6% 0,4% 0,5% -17% 0,0% 0,2% 0,2% 0,4% -64%

Nijkerk 0,4% 2,0% 1,4% 1,7% -12% 0,0% 2,0% 1,4% 1,8% -25%

Nijmegen 7,4% 6,4% 6,8% 6,8% 7% 9,2% 6,0% 7,0% 6,6% 2%

Nunspeet 6,1% 0,6% 2,8% 1,5% 101% 4,8% 1,5% 2,5% 1,5% 65%

Oldebroek 0,0% 1,4% 0,8% 1,0% -12% 0,0% 1,2% 0,8% 1,1% -31%

Oost Gelre 1,5% 1,8% 1,7% 1,5% 26% 1,9% 1,6% 1,7% 1,4% 12%

Oude IJsselstreek 0,0% 4,7% 2,8% 2,2% 35% 0,0% 4,3% 3,0% 2,2% 32%

Overbetuwe 1,0% 1,2% 1,1% 1,8% -34% 1,2% 1,1% 1,1% 2,0% -45%

Putten 0,7% 0,9% 0,8% 1,2% -31% 0,8% 0,8% 0,8% 1,2% -40%

Renkum 3,0% 1,4% 2,0% 2,6% -16% 3,4% 1,9% 2,4% 2,5% -8%

Renswoude 0,0% 0,1% 0,1% 0,1% -33% 0,0% 0,1% 0,1% 0,2% -56%Rheden 4,7% 3,5% 4,0% 3,4% 24% 5,8% 2,9% 3,8% 3,2% 15%

Rhenen 0,0% 1,0% 0,6% 1,0% -37% 0,0% 1,2% 0,8% 1,1% -25%Rijnwaarden 0,5% 0,6% 0,5% 0,5% 24% 0,6% 0,5% 0,5% 0,5% -2%

Rozendaal 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% -100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% -100%

Scherpenzeel 0,4% 0,0% 0,2% 0,4% -64% 1,0% 0,0% 0,3% 0,5% -39%

Tiel 4,4% 0,6% 2,1% 1,7% 35% 5,5% 0,5% 2,0% 1,7% 13%

Veenendaal 0,0% 3,5% 2,2% 2,8% -18% 0,0% 3,4% 2,4% 2,9% -23%Voorst 0,9% 0,9% 0,9% 1,4% -34% 0,0% 1,6% 1,1% 1,5% -31%

Wageningen 5,8% 4,1% 4,8% 1,8% 188% 7,2% 3,5% 4,6% 1,6% 179%

West Maas en Waal 2,1% 1,7% 1,8% 0,9% 124% 3,9% 1,5% 2,2% 0,9% 138%

Westervoort 0,0% 0,3% 0,2% 0,6% -69% 0,0% 0,2% 0,2% 0,6% -72%

Wijchen 3,6% 1,8% 2,5% 1,8% 48% 0,0% 2,5% 1,8% 2,0% -16%

Winterswijk 0,0% 2,1% 1,3% 1,8% -21% 0,0% 1,8% 1,2% 1,7% -29%

Zaltbommel 0,0% 0,8% 0,5% 1,1% -56% 0,0% 1,1% 0,8% 1,2% -36%

Zevenaar 0,0% 2,6% 1,6% 1,7% 1% 0,0% 2,2% 1,5% 1,9% -22%

Zutphen 2,1% 2,9% 2,6% 2,3% 18% 1,4% 3,0% 2,5% 2,2% 9%

Gelderland 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 7% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% -4%




sus aanbod naar gemeente



Aalten 140 216 -76 12 -64 128 256 -128 12 -116

Apeldoorn 1.155 1.204 -49 1.130 1.081 1.157 1.282 -125 1.246 1.121

Arnhem 838 834 4 534 538 813 871 -58 439 381

Barneveld 218 332 -114 248 134 298 374 -76 283 207

Berg en dal 306 299 7 630 637 253 331 -78 524 446

Berkelland 260 356 -96 - -96 211 442 -231 - -231

Beuningen - 139 -139 - -139 64 174 -110 22 -88

Bronckhorst 180 331 -151 129 -22 164 401 -237 129 -108

Brummen 133 181 -48 55 7 123 224 -101 55 -46

Buren 86 131 -45 62 17 94 155 -61 70 9

Culemborg 164 166 -2 50 48 164 181 -17 50 33

Doesburg - 78 -78 - -78 - 96 -96 - -96

Doetinchem 288 418 -130 41 -89 288 481 -193 41 -152

Druten 37 97 -60 30 -30 - 128 -128 30 -98

Duiven 69 143 -74 62 -12 69 180 -111 62 -49

Ede 515 774 -259 347 88 412 925 -513 377 -136

Elburg 34 148 -114 87 -27 26 169 -143 72 -71

Epe 170 296 -126 266 140 150 378 -228 278 50

Ermelo 96 230 -134 74 -60 118 292 -174 85 -89

Geldermalsen 149 154 -5 80 75 38 174 -136 20 -116

Harderwijk 250 291 -41 225 184 268 369 -101 262 161

Hattem 66 97 -31 91 60 66 123 -57 91 34

Heerde 53 149 -96 138 42 34 159 -125 138 13

Heumen 94 119 -25 90 65 94 150 -56 90 34

Lingewaal 57 64 -7 - -7 57 80 -23 - -23

Lingewaard 254 277 -23 105 82 254 357 -103 105 2

Lochem 187 350 -163 183 20 133 391 -258 170 -88

Maasdriel 180 150 30 71 101 180 167 13 71 84

Montferland 147 251 -104 - -104 147 325 -178 - -178

Neder-Betuwe 92 127 -35 26 -9 92 146 -54 26 -28

Neerijnen 21 65 -44 60 16 8 72 -64 8 -56

Nijkerk 135 232 -97 38 -59 106 289 -183 38 -145

Nijmegen 780 960 -180 868 688 729 1.078 -349 858 509

Nunspeet 30 212 -182 100 -82 20 239 -219 100 -119

Oldebroek 64 142 -78 49 -29 58 184 -126 43 -83

Oost Gelre 165 202 -37 - -37 165 229 -64 - -64

Oude IJsselstreek 288 316 -28 198 170 216 349 -133 218 85

Overbetuwe 154 248 -94 150 56 148 316 -168 78 -90

Putten 64 175 -111 191 80 64 201 -137 191 54

Renkum 323 374 -51 56 5 323 409 -86 80 -6

Renswoude - 20 -20 - -20 - 29 -29 - -29

Rheden 516 484 32 - 32 516 526 -10 - -10

Rhenen 46 145 -99 49 -50 46 175 -129 49 -80

Rijnwaarden 102 66 36 43 79 102 85 17 43 60

Rozendaal - 20 -20 - -20 - 25 -25 - -25

Scherpenzeel 71 64 7 21 28 27 75 -48 21 -27

Tiel 273 236 37 176 213 273 285 -12 176 164

Veenendaal 302 397 -95 229 134 252 487 -235 289 54

Voorst 86 196 -110 203 93 72 246 -174 203 29

Wageningen 158 257 -99 24 -75 158 260 -102 24 -78

West Maas en Waal 98 120 -22 22 - 62 146 -84 34 -50

Westervoort 169 82 87 103 190 169 91 78 103 181

Wijchen 279 253 26 17 43 279 330 -51 17 -34

Winterswijk 256 250 6 59 65 256 281 -25 59 34

Zaltbommel 127 157 -30 73 43 127 189 -62 73 11

Zevenaar 121 230 -109 258 149 121 305 -184 258 74

Zutphen 181 334 -153 302 149 200 365 -165 302 137

Gelderland 10.679 14.080 -3.401 7.777 4.376 10.094 16.353 -6.259 7.675 1.416




Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = VerschilAalten 1,3% 1,5% -35% 0,2% -30% 1,3% 1,6% -50% 0,2% -45%

Apeldoorn 10,8% 8,6% -4% 14,5% 90% 11,5% 7,8% -10% 16,2% 87%

Arnhem 7,8% 5,9% 0% 6,9% 65% 8,1% 5,3% -7% 5,7% 44%

Barneveld 2,0% 2,4% -34% 3,2% 40% 3,0% 2,3% -20% 3,7% 55%

Berg en dal 2,9% 2,1% 2% 8,1% 213% 2,5% 2,0% -24% 6,8% 135%

Berkelland 2,4% 2,5% -27% 0,0% -27% 2,1% 2,7% -52% 0,0% -52%

Beuningen 0,0% 1,0% -100% 0,0% -100% 0,6% 1,1% -63% 0,3% -51%

Bronckhorst 1,7% 2,4% -46% 1,7% -7% 1,6% 2,5% -59% 1,7% -27%

Brummen 1,2% 1,3% -27% 0,7% 4% 1,2% 1,4% -45% 0,7% -21%

Buren 0,8% 0,9% -34% 0,8% 13% 0,9% 0,9% -39% 0,9% 6%

Culemborg 1,5% 1,2% -1% 0,6% 29% 1,6% 1,1% -9% 0,7% 18%

Doesburg 0,0% 0,6% -100% 0,0% -100% 0,0% 0,6% -100% 0,0% -100%

Doetinchem 2,7% 3,0% -31% 0,5% -21% 2,9% 2,9% -40% 0,5% -32%

Druten 0,3% 0,7% -62% 0,4% -31% 0,0% 0,8% -100% 0,4% -77%

Duiven 0,6% 1,0% -52% 0,8% -8% 0,7% 1,1% -62% 0,8% -27%

Ede 4,8% 5,5% -33% 4,5% 11% 4,1% 5,7% -55% 4,9% -15%

Elburg 0,3% 1,1% -77% 1,1% -18% 0,3% 1,0% -85% 0,9% -42%

Epe 1,6% 2,1% -43% 3,4% 47% 1,5% 2,3% -60% 3,6% 13%

Ermelo 0,9% 1,6% -58% 1,0% -26% 1,2% 1,8% -60% 1,1% -30%

Geldermalsen 1,4% 1,1% -3% 1,0% 49% 0,4% 1,1% -78% 0,3% -67%

Harderwijk 2,3% 2,1% -14% 2,9% 63% 2,7% 2,3% -27% 3,4% 44%

Hattem 0,6% 0,7% -32% 1,2% 62% 0,7% 0,8% -46% 1,2% 28%

Heerde 0,5% 1,1% -64% 1,8% 28% 0,3% 1,0% -79% 1,8% 8%

Heumen 0,9% 0,8% -21% 1,2% 55% 0,9% 0,9% -37% 1,2% 23%

Lingewaal 0,5% 0,5% -11% 0,0% -11% 0,6% 0,5% -29% 0,0% -29%

Lingewaard 2,4% 2,0% -8% 1,4% 30% 2,5% 2,2% -29% 1,4% 1%

Lochem 1,8% 2,5% -47% 2,4% 6% 1,3% 2,4% -66% 2,2% -23%

Maasdriel 1,7% 1,1% 20% 0,9% 67% 1,8% 1,0% 8% 0,9% 50%

Montferland 1,4% 1,8% -41% 0,0% -41% 1,5% 2,0% -55% 0,0% -55%

Neder-Betuwe 0,9% 0,9% -28% 0,3% -7% 0,9% 0,9% -37% 0,3% -19%

Neerijnen 0,2% 0,5% -68% 0,8% 25% 0,1% 0,4% -89% 0,1% -78%

Nijkerk 1,3% 1,6% -42% 0,5% -25% 1,1% 1,8% -63% 0,5% -50%

Nijmegen 7,3% 6,8% -19% 11,2% 72% 7,2% 6,6% -32% 11,2% 47%

Nunspeet 0,3% 1,5% -86% 1,3% -39% 0,2% 1,5% -92% 1,3% -50%

Oldebroek 0,6% 1,0% -55% 0,6% -20% 0,6% 1,1% -68% 0,6% -45%

Oost Gelre 1,5% 1,4% -18% 0,0% -18% 1,6% 1,4% -28% 0,0% -28%

Oude IJsselstreek 2,7% 2,2% -9% 2,5% 54% 2,1% 2,1% -38% 2,8% 24%

Overbetuwe 1,4% 1,8% -38% 1,9% 23% 1,5% 1,9% -53% 1,0% -28%

Putten 0,6% 1,2% -63% 2,5% 46% 0,6% 1,2% -68% 2,5% 27%

Renkum 3,0% 2,7% -14% 0,7% 1% 3,2% 2,5% -21% 1,0% -1%

Renswoude -100% -100% -100% -100%Rheden 4,8% 3,4% 7% 0,0% 7% 5,1% 3,2% -2% 0,0% -2%

Rhenen -68% -34% -74% -46%Rijnwaarden 1,0% 0,5% 55% 0,6% 120% 1,0% 0,5% 20% 0,6% 71%

Rozendaal 0,0% 0,1% -100% 0,0% -100% 0,0% 0,2% -100% 0,0% -100%

Scherpenzeel 0,7% 0,5% 11% 0,3% 44% 0,3% 0,5% -64% 0,3% -36%

Tiel 2,6% 1,7% 16% 2,3% 90% 2,7% 1,7% -4% 2,3% 58%

Veenendaal -24% 34% -48% 11%Voorst 0,8% 1,4% -56% 2,6% 47% 0,7% 1,5% -71% 2,6% 12%

Wageningen 1,5% 1,8% -39% 0,3% -29% 1,6% 1,6% -39% 0,3% -30%

West Maas en Waal 0,9% 0,9% -18% 0,3% 0% 0,6% 0,9% -58% 0,4% -34%

Westervoort 1,6% 0,6% 106% 1,3% 232% 1,7% 0,6% 86% 1,3% 199%

Wijchen 2,6% 1,8% 10% 0,2% 17% 2,8% 2,0% -15% 0,2% -10%

Winterswijk 2,4% 1,8% 2% 0,8% 26% 2,5% 1,7% -9% 0,8% 12%

Zaltbommel 1,2% 1,1% -19% 0,9% 27% 1,3% 1,2% -33% 1,0% 6%

Zevenaar 1,1% 1,6% -47% 3,3% 65% 1,2% 1,9% -60% 3,4% 24%

Zutphen 1,7% 2,4% -46% 3,9% 45% 2,0% 2,2% -45% 3,9% 38%

Gelderland 100,0% 100,0% -24% 100,0% 31% 100,0% 100,0% -143% 100,0% 9%




blijf licht, somatiek versus aanbod naar gemeente



Aalten 140 134 7 12 19 128 157 -29 12 -17

Apeldoorn 1.155 743 412 1.130 1.542 1.157 793 364 1.246 1.610

Arnhem 838 516 322 534 856 813 542 271 439 710

Barneveld 218 205 13 248 261 298 232 67 283 350

Berg en dal 306 184 122 630 752 253 205 48 524 572

Berkelland 260 221 39 - 39 211 273 -62 - -62

Beuningen - 87 -87 - -87 64 109 -45 22 -23

Bronckhorst 180 204 -24 129 105 164 246 -82 129 47

Brummen 133 112 21 55 76 123 138 -15 55 40

Buren 86 83 3 62 65 94 98 -4 70 66

Culemborg 164 103 61 50 111 164 113 51 50 101

Doesburg - 49 -49 - -49 - 60 -60 - -60

Doetinchem 288 258 30 41 71 288 297 -9 41 33

Druten 37 61 -24 30 6 - 80 -80 30 -50

Duiven 69 89 -20 62 42 69 112 -43 62 19

Ede 515 477 38 347 385 412 568 -156 377 221

Elburg 34 92 -58 87 29 26 105 -79 72 -7

Epe 170 183 -13 266 253 150 231 -81 278 197

Ermelo 96 142 -46 74 29 118 179 -61 85 24

Geldermalsen 149 96 53 80 133 38 109 -71 20 -51

Harderwijk 250 180 70 225 295 268 227 41 262 303

Hattem 66 60 6 91 97 66 76 -10 91 81

Heerde 53 92 -39 138 99 34 99 -65 138 73

Heumen 94 74 20 90 110 94 93 1 90 91

Lingewaal 57 40 17 - 17 57 50 7 - 7

Lingewaard 254 174 81 105 186 254 222 32 105 137

Lochem 187 215 -28 183 155 133 240 -107 170 63

Maasdriel 180 93 87 71 158 180 104 76 71 147

Montferland 147 157 -10 - -10 147 201 -54 - -54

Neder-Betuwe 92 79 13 26 39 92 91 2 26 28

Neerijnen 21 40 -19 60 41 8 45 -37 8 -29

Nijkerk 135 145 -10 38 28 106 180 -74 38 -36

Nijmegen 780 594 186 868 1.054 729 667 62 858 920

Nunspeet 30 130 -100 100 -0 20 147 -127 100 -27

Oldebroek 64 88 -24 49 25 58 114 -56 43 -13

Oost Gelre 165 126 40 - 40 165 143 22 - 22

Oude IJsselstreek 288 195 93 198 291 216 216 -0 218 218

Overbetuwe 154 156 -2 150 148 148 197 -49 78 29

Putten 64 108 -44 191 147 64 124 -60 191 131

Renkum 323 229 95 56 151 323 250 73 80 153

Renswoude - 13 -13 - -13 - 19 -19 - -19

Rheden 516 297 220 - 220 516 322 194 - 194

Rhenen 46 90 -44 49 6 46 108 -62 49 -13

Rijnwaarden 102 41 61 43 104 102 53 49 43 92

Rozendaal - 13 -13 - -13 - 15 -15 - -15

Scherpenzeel 71 39 32 21 53 27 47 -20 21 2

Tiel 273 147 126 176 302 273 177 96 176 272

Veenendaal 302 246 57 229 286 252 300 -48 289 241

Voorst 86 121 -35 203 168 72 152 -80 203 124

Wageningen 158 157 1 24 25 158 160 -2 24 22

West Maas en Waal 98 75 23 22 45 62 91 -29 34 6

Westervoort 169 51 118 103 221 169 57 112 103 215

Wijchen 279 158 121 17 138 279 204 75 17 92

Winterswijk 256 154 102 59 161 256 172 84 59 143

Zaltbommel 127 98 29 73 102 127 117 10 73 83

Zevenaar 121 144 -23 258 235 121 189 -68 258 190

Zutphen 181 207 -26 302 277 200 227 -27 302 275

Gelderland 10.679 8.716 1.963 7.777 9.740 10.094 10.109 -15 7.675 7.661




Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = Verschil Aanbod - Vraag = Verschil + Aanleun = VerschilAalten 1,3% 1,5% 5% 0,2% 14% 1,3% 1,6% -18% 0,2% -11%

Apeldoorn 10,8% 8,5% 56% 14,5% 208% 11,5% 7,8% 46% 16,2% 203%

Arnhem 7,8% 5,9% 62% 6,9% 166% 8,1% 5,4% 50% 5,7% 131%

Barneveld 2,0% 2,4% 6% 3,2% 127% 3,0% 2,3% 29% 3,7% 151%

Berg en dal 2,9% 2,1% 66% 8,1% 408% 2,5% 2,0% 23% 6,8% 279%

Berkelland 2,4% 2,5% 18% 0,0% 18% 2,1% 2,7% -23% 0,0% -23%

Beuningen 0,0% 1,0% -100% 0,0% -100% 0,6% 1,1% -41% 0,3% -21%

Bronckhorst 1,7% 2,3% -12% 1,7% 51% 1,6% 2,4% -33% 1,7% 19%

Brummen 1,2% 1,3% 19% 0,7% 68% 1,2% 1,4% -11% 0,7% 29%

Buren 0,8% 1,0% 4% 0,8% 78% 0,9% 1,0% -4% 0,9% 67%

Culemborg 1,5% 1,2% 59% 0,6% 108% 1,6% 1,1% 45% 0,7% 90%

Doesburg 0,0% 0,6% -100% 0,0% -100% 0,0% 0,6% -100% 0,0% -100%

Doetinchem 2,7% 3,0% 12% 0,5% 27% 2,9% 2,9% -3% 0,5% 11%

Druten 0,3% 0,7% -39% 0,4% 10% 0,0% 0,8% -100% 0,4% -63%

Duiven 0,6% 1,0% -22% 0,8% 47% 0,7% 1,1% -38% 0,8% 17%

Ede 4,8% 5,5% 8% 4,5% 81% 4,1% 5,6% -27% 4,9% 39%

Elburg 0,3% 1,1% -63% 1,1% 32% 0,3% 1,0% -75% 0,9% -7%

Epe 1,6% 2,1% -7% 3,4% 139% 1,5% 2,3% -35% 3,6% 85%

Ermelo 0,9% 1,6% -32% 1,0% 20% 1,2% 1,8% -34% 1,1% 14%

Geldermalsen 1,4% 1,1% 55% 1,0% 138% 0,4% 1,1% -65% 0,3% -47%

Harderwijk 2,3% 2,1% 39% 2,9% 164% 2,7% 2,2% 18% 3,4% 133%

Hattem 0,6% 0,7% 10% 1,2% 161% 0,7% 0,7% -13% 1,2% 107%

Heerde 0,5% 1,1% -42% 1,8% 108% 0,3% 1,0% -66% 1,8% 74%

Heumen 0,9% 0,8% 27% 1,2% 149% 0,9% 0,9% 1% 1,2% 98%

Lingewaal 0,5% 0,5% 43% 0,0% 43% 0,6% 0,5% 14% 0,0% 14%

Lingewaard 2,4% 2,0% 46% 1,4% 107% 2,5% 2,2% 14% 1,4% 62%

Lochem 1,8% 2,5% -13% 2,4% 72% 1,3% 2,4% -45% 2,2% 26%

Maasdriel 1,7% 1,1% 94% 0,9% 170% 1,8% 1,0% 73% 0,9% 141%

Montferland 1,4% 1,8% -6% 0,0% -6% 1,5% 2,0% -27% 0,0% -27%

Neder-Betuwe 0,9% 0,9% 16% 0,3% 49% 0,9% 0,9% 2% 0,3% 30%

Neerijnen 0,2% 0,5% -48% 0,8% 101% 0,1% 0,4% -82% 0,1% -64%

Nijkerk 1,3% 1,7% -7% 0,5% 19% 1,1% 1,8% -41% 0,5% -20%

Nijmegen 7,3% 6,8% 31% 11,2% 177% 7,2% 6,6% 9% 11,2% 138%

Nunspeet 0,3% 1,5% -77% 1,3% 0% 0,2% 1,5% -86% 1,3% -18%

Oldebroek 0,6% 1,0% -27% 0,6% 28% 0,6% 1,1% -49% 0,6% -11%

Oost Gelre 1,5% 1,4% 31% 0,0% 31% 1,6% 1,4% 16% 0,0% 16%

Oude IJsselstreek 2,7% 2,2% 48% 2,5% 149% 2,1% 2,1% 0% 2,8% 101%

Overbetuwe 1,4% 1,8% -1% 1,9% 95% 1,5% 1,9% -25% 1,0% 15%

Putten 0,6% 1,2% -41% 2,5% 136% 0,6% 1,2% -48% 2,5% 106%

Renkum 3,0% 2,6% 41% 0,7% 66% 3,2% 2,5% 29% 1,0% 61%

Renswoude -100% -100% -100% -100%Rheden 4,8% 3,4% 74% 0,0% 74% 5,1% 3,2% 60% 0,0% 60%

Rhenen -49% 6% -57% -12%Rijnwaarden 1,0% 0,5% 147% 0,6% 252% 1,0% 0,5% 93% 0,6% 175%

Rozendaal 0,0% 0,1% -100% 0,0% -100% 0,0% 0,2% -100% 0,0% -100%

Scherpenzeel 0,7% 0,5% 81% 0,3% 134% 0,3% 0,5% -42% 0,3% 3%

Tiel 2,6% 1,7% 86% 2,3% 206% 2,7% 1,8% 54% 2,3% 154%

Veenendaal 23% 116% -16% 80%Voorst 0,8% 1,4% -29% 2,6% 139% 0,7% 1,5% -52% 2,6% 82%

Wageningen 1,5% 1,8% 0% 0,3% 16% 1,6% 1,6% -1% 0,3% 14%

West Maas en Waal 0,9% 0,9% 31% 0,3% 60% 0,6% 0,9% -31% 0,4% 6%

Westervoort 1,6% 0,6% 230% 1,3% 431% 1,7% 0,6% 195% 1,3% 375%

Wijchen 2,6% 1,8% 77% 0,2% 88% 2,8% 2,0% 37% 0,2% 45%

Winterswijk 2,4% 1,8% 66% 0,8% 105% 2,5% 1,7% 49% 0,8% 83%

Zaltbommel 1,2% 1,1% 30% 0,9% 105% 1,3% 1,2% 9% 1,0% 71%

Zevenaar 1,1% 1,6% -16% 3,3% 164% 1,2% 1,9% -36% 3,4% 101%

Zutphen 1,7% 2,4% -12% 3,9% 134% 2,0% 2,2% -12% 3,9% 121%

Gelderland 100,0% 100,0% 23% 100,0% 112% 100,0% 100,0% 0% 100,0% 76%



7.2 WONEN MET ZORG IN DE GGZ

Tabel 70 Ontwikkeling van de vraag naar Beschermd Wonen, 2016 – 2046, absoluut

en relatief


2016 2026 2036 2046

Aalten 61 60 54 50

Apeldoorn 376 374 351 347

Arnhem 414 444 431 427

Barneveld 132 145 149 157

Berg en dal 80 74 69 68




Brummen 47 46 42 41

Buren 59 56 55 56



Doetinchem 133 128 114 106

Druten 42 41 38 38

Duiven 59 53 48 50

Ede 278 295 297 317

Elburg 53 55 53 53

Epe 73 72 69 70

Ermelo 62 66 66 70


Harderwijk 108 117 116 120

Hattem 27 29 28 28

Heerde 42 41 38 39

Heumen 36 33 31 32



Lochem 71 69 63 61





Nijkerk 95 104 99 101

Nijmegen 531 552 518 505

Nunspeet 63 63 62 64


Oost Gelre 68 65 59 57


Overbetuwe 105 110 105 103

Putten 58 59 57 59

Renkum 67 66 63 62


Rheden 100 97 91 90

Rhenen 44 42 41 43


Rozendaal 3 3 3 3


Tiel 99 96 92 94

Veenendaal 152 158 162 171

Voorst 54 55 54 54

Wageningen 128 143 136 141



Wijchen 92 89 81 77



Zevenaar 73 78 76 75

Zutphen 107 107 98 96

Gelderland 4.935 5.000 4.732 4.727



2016 2026 2036 2046Aalten 100 98 89 82

Apeldoorn 100 99 93 92

Arnhem 100 107 104 103

Barneveld 100 110 113 119

Berg en dal 100 93 86 85




Brummen 100 98 89 87

Buren 100 95 93 95


Doesburg 100 92 85 85


Druten 100 98 90 90

Duiven 100 90 81 85

Ede 100 106 107 114

Elburg 100 104 100 100

Epe 100 99 95 96

Ermelo 100 106 106 113


Harderwijk 100 108 107 111

Hattem 100 107 104 104

Heerde 100 98 90 93

Heumen 100 92 86 89

Lingewaal 100 100 92 92


Lochem 100 97 89 86

Maasdriel 100 104 100 102



Neerijnen 100 100 93 89

Nijkerk 100 109 104 106

Nijmegen 100 104 98 95

Nunspeet 100 100 98 102

Oldebroek 100 102 100 102

Oost Gelre 100 96 87 84



Putten 100 102 98 102

Renkum 100 99 94 93



Rozendaal 100 100 100 100


Tiel 100 97 93 95


Wageningen 100 112 106 110



Wijchen 100 97 88 84



Zevenaar 100 107 104 103

Zutphen 100 100 92 90



Tabel 71 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz GGZ-B, 2016 – 2046, absoluut

en relatief


2016 2026 2036 2046

Aalten 9 9 9 8


Arnhem 51 55 56 55

Barneveld 17 19 21 22

Berg en dal 12 12 12 12


Beuningen 9 9 9 9


Brummen 7 8 7 7

Buren 9 9 9 9

Culemborg 9 9 9 9

Doesburg 4 4 4 4


Druten 6 6 6 6

Duiven 9 9 8 8

Ede 36 39 41 43

Elburg 7 8 8 8

Epe 11 11 11 11

Ermelo 9 10 10 11



Hattem 4 4 4 4

Heerde 6 6 7 7

Heumen 6 6 6 5

Lingewaal 4 4 4 4


Lochem 12 12 12 11

Maasdriel 8 9 9 9



Neerijnen 4 4 4 4

Nijkerk 14 15 15 15

Nijmegen 56 59 59 57

Nunspeet 9 9 9 9

Oldebroek 8 8 8 8




Putten 8 8 8 8

Renkum 11 11 11 11

Renswoude 2 2 2 2

Rheden 15 16 15 15

Rhenen 6 6 6 7

Rijnwaarden 4 4 4 3

Rozendaal 1 1 1 1


Tiel 14 14 14 14


Voorst 8 9 9 9



Westervoort 5 5 5 5

Wijchen 14 14 14 13


Zaltbommel 9 9 9 9


Zutphen 16 17 16 16

Gelderland 690 710 708 697



2016 2026 2036 2046Aalten 100 100 100 89

Apeldoorn 100 100 100 96

Arnhem 100 108 110 108

Barneveld 100 112 124 129

Berg en dal 100 100 100 100


Beuningen 100 100 100 100


Brummen 100 114 100 100

Buren 100 100 100 100

Culemborg 100 100 100 100

Doesburg 100 100 100 100


Druten 100 100 100 100

Duiven 100 100 89 89

Ede 100 108 114 119

Elburg 100 114 114 114

Epe 100 100 100 100

Ermelo 100 111 111 122


Harderwijk 100 113 113 120

Hattem 100 100 100 100

Heerde 100 100 117 117

Heumen 100 100 100 83

Lingewaal 100 100 100 100


Lochem 100 100 100 92

Maasdriel 100 113 113 113


Neder-Betuwe 100 100 100 114

Neerijnen 100 100 100 100

Nijkerk 100 107 107 107

Nijmegen 100 105 105 102

Nunspeet 100 100 100 100

Oldebroek 100 100 100 100

Oost Gelre 100 100 100 90


Overbetuwe 100 106 106 106

Putten 100 100 100 100

Renkum 100 100 100 100



Rozendaal 100 100 100 100


Tiel 100 100 100 100


Wageningen 100 108 108 108



Wijchen 100 100 100 93


Zaltbommel 100 100 100 100

Zevenaar 100 109 109 109

Zutphen 100 106 100 100

Gelderland 100 103 103 101



toekomstig


Ggz Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Kle

ine

aan

bie

der

Wm

o

Wlz

Zvw

Aalten - 3 1 - - 3 1 - Apeldoorn 2 415 110 150 2 420 11 28 Arnhem 16 532 24 - 16 646 26 50 Barneveld - 45 - - - 45 - - Berg en Dal - 24 - - - 24 - - Berkelland 12 11 5 - 12 5 11 - Beuningen - 19 - - - 19 - - Bronckhorst 8 58 4 - 14 46 4 - Brummen - 68 - - - 68 - - Buren - - - - - - - - Culemborg - 43 - - - 43 - - Doesburg - - - - - - - - Doetinchem - 140 - 72 - 175 - 72 Druten - 24 3 - - 24 3 - Duiven - - - - - - - - Ede - 165 25 - - 169 25 - Elburg - 74 - - - 72 - - Epe 24 59 1 - 33 60 2 - Ermelo - 25 218 77 - 44 218 77 Geldermalsen - - - - - - - - Harderwijk - 41 - - - 41 - - Hattem - - - - - - - - Heerde - - - - - - - - Heumen - 20 2 - - 20 2 - Lingewaal - 25 - - - 25 - - Lingewaard 11 21 2 - 11 18 - - Lochem 3 9 - - 3 9 - - Maasdriel - - - - - - - - Montferland 5 37 - - 5 37 - - Neder-Betuwe - 18 1 - - 18 1 - Neerijnen - - - - - - - - Nijkerk - 4 - - - - - - Nijmegen 32 630 127 87 19 523 88 83 Nunspeet 1 56 - - 1 56 - - Oldebroek - 39 - - - 39 - - Oost Gelre - 6 5 15 - 6 5 15 Oude IJsselstreek - 32 30 8 - 32 30 8 Overbetuwe 20 - - - 30 - - - Putten 1 30 10 - 1 30 10 - Renkum - 94 250 132 - 94 247 116 Renswoude - - - - - - - - Rheden 8 117 5 - 8 117 5 - Rhenen - - - - - - - - Rijnwaarden - - - - - - - - Rozendaal - - - - - - - - Scherpenzeel - 24 - - - 46 - - Tiel - 49 5 - - 50 2 - Veenendaal - 166 - - - 155 - - Voorst - 36 - - - 36 - - Wageningen - 47 - - - 67 - - West Maas en Waal - 24 2 - - 24 2 - Westervoort - 46 - - - 46 - - Wijchen 2 2 - - - - - - Winterswijk 4 8 - 27 11 8 - 27 Zaltbommel - - - - - - - - Zevenaar - 26 3 - - 26 3 - Zutphen 8 58 113 89 - 58 113 89

Totaal 157 3.370 946 657 166 3.444 809 565

Toekomst (2021)


Tabel 73 Verschil tussen vraag en aanbod Beschermd Wonen, huidig en toekomstig



Aalten - 3 3 61 58 - 3 3 61 58

Apeldoorn 2 415 417 376 -41 2 420 422 380 -42

Arnhem 16 532 548 414 -134 16 646 662 438 -224

Barneveld - 45 45 132 87 - 45 45 141 96

Berg en dal - 24 24 80 56 - 24 24 77 53

Berkelland 12 11 23 100 77 12 5 17 98 81

Beuningen - 19 19 59 40 - 19 19 58 39

Bronckhorst 8 58 66 81 15 14 46 60 81 21

Brummen - 68 68 47 -21 - 68 68 47 -21

Buren - - - 59 59 - - - 58 58

Culemborg - 43 43 65 22 - 43 43 64 21

Doesburg - - - 26 26 - - - 26 26

Doetinchem - 140 140 133 -7 - 175 175 133 -42

Druten - 24 24 42 18 - 24 24 43 19

Duiven - - - 59 59 - - - 57 57

Ede - 165 165 278 113 - 169 169 289 120

Elburg - 74 74 53 -21 - 72 72 55 -17

Epe 24 59 83 73 -10 33 60 93 74 -19

Ermelo - 25 25 62 37 - 44 44 65 21

Geldermalsen - - - 60 60 - - - 61 61

Harderwijk - 41 41 108 67 - 41 41 113 72

Hattem - - - 27 27 - - - 28 28

Heerde - - - 42 42 - - - 41 41

Heumen - 20 20 36 16 - 20 20 35 15

Lingewaal - 25 25 26 1 - 25 25 26 1

Lingewaard 11 21 32 102 70 11 18 29 104 75

Lochem 3 9 12 71 59 3 9 12 71 59

Maasdriel - - - 56 56 - - - 58 58

Montferland 5 37 42 82 40 5 37 42 82 40

Neder-Betuwe - 18 18 55 37 - 18 18 55 37

Neerijnen - - - 28 28 - - - 28 28

Nijkerk - 4 4 95 91 - - - 101 101

Nijmegen 32 630 662 531 -131 19 523 542 552 10

Nunspeet 1 56 57 63 6 1 56 57 64 7

Oldebroek - 39 39 55 16 - 39 39 56 17

Oost Gelre - 6 6 68 62 - 6 6 67 61

Oude IJsselstreek - 32 32 90 58 - 32 32 88 56

Overbetuwe 20 - 20 105 85 30 - 30 110 80

Putten 1 30 31 58 27 1 30 31 59 28

Renkum - 94 94 67 -27 - 94 94 67 -27

Renswoude - - - 12 12 - - - 11 11

Rheden 8 117 125 100 -25 8 117 125 99 -26

Rhenen - - - 44 44 - - - 43 43

Rijnwaarden - - - 25 25 - - - 24 24

Rozendaal - - - 3 3 - - - 3 3

Scherpenzeel - 24 24 22 -2 - 46 46 23 -23

Tiel - 49 49 99 50 - 50 50 99 49

Veenendaal - 166 166 152 -14 - 155 155 155 -

Voorst - 36 36 54 18 - 36 36 56 20

Wageningen - 47 47 128 81 - 67 67 140 73

West Maas en Waal - 24 24 43 19 - 24 24 42 18

Westervoort - 46 46 36 -10 - 46 46 35 -11

Wijchen 2 2 4 92 88 - - - 92 92

Winterswijk 4 8 12 66 54 11 8 19 67 48

Zaltbommel - - - 64 64 - - - 66 66

Zevenaar - 26 26 73 47 - 26 26 76 50

Zutphen 8 58 66 107 41 - 58 58 109 51

Gelderland 157 3.204 3.361 4.935 1.574 166 3.289 3.455 5.043 1.588




Klein Wmo Totaal Vraag Rest Klein Wmo Totaal Vraag RestAalten 0,0% 0,1% 0,1% 1,2% 95% 0,0% 0,1% 0,1% 1,2% 95%

Apeldoorn 1,3% 13,0% 12,4% 7,6% -11% 1,2% 12,8% 12,2% 7,5% -11%

Arnhem 10,2% 16,6% 16,3% 8,4% -32% 9,6% 19,6% 19,2% 8,7% -51%

Barneveld 0,0% 1,4% 1,3% 2,7% 66% 0,0% 1,4% 1,3% 2,8% 68%

Berg en dal 0,0% 0,7% 0,7% 1,6% 70% 0,0% 0,7% 0,7% 1,5% 69%

Berkelland 7,6% 0,3% 0,7% 2,0% 77% 7,2% 0,2% 0,5% 1,9% 83%

Beuningen 0,0% 0,6% 0,6% 1,2% 68% 0,0% 0,6% 0,5% 1,2% 67%

Bronckhorst 5,1% 1,8% 2,0% 1,6% 19% 8,4% 1,4% 1,7% 1,6% 26%

Brummen 0,0% 2,1% 2,0% 1,0% -45% 0,0% 2,1% 2,0% 0,9% -45%

Buren 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100%

Culemborg 0,0% 1,3% 1,3% 1,3% 34% 0,0% 1,3% 1,2% 1,3% 33%

Doesburg 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 100%

Doetinchem 0,0% 4,4% 4,2% 2,7% -5% 0,0% 5,3% 5,1% 2,6% -32%

Druten 0,0% 0,7% 0,7% 0,9% 43% 0,0% 0,7% 0,7% 0,9% 44%

Duiven 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,1% 100%

Ede 0,0% 5,1% 4,9% 5,6% 41% 0,0% 5,1% 4,9% 5,7% 42%

Elburg 0,0% 2,3% 2,2% 1,1% -40% 0,0% 2,2% 2,1% 1,1% -31%

Epe 15,3% 1,8% 2,5% 1,5% -14% 19,9% 1,8% 2,7% 1,5% -26%

Ermelo 0,0% 0,8% 0,7% 1,3% 60% 0,0% 1,3% 1,3% 1,3% 32%

Geldermalsen 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100%

Harderwijk 0,0% 1,3% 1,2% 2,2% 62% 0,0% 1,2% 1,2% 2,2% 64%

Hattem 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 100%

Heerde 0,0% 0,0% 0,0% 0,9% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,8% 100%

Heumen 0,0% 0,6% 0,6% 0,7% 44% 0,0% 0,6% 0,6% 0,7% 43%

Lingewaal 0,0% 0,8% 0,7% 0,5% 4% 0,0% 0,8% 0,7% 0,5% 4%

Lingewaard 7,0% 0,7% 1,0% 2,1% 69% 6,6% 0,5% 0,8% 2,1% 72%

Lochem 1,9% 0,3% 0,4% 1,4% 83% 1,8% 0,3% 0,3% 1,4% 83%

Maasdriel 0,0% 0,0% 0,0% 1,1% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% 100%

Montferland 3,2% 1,2% 1,2% 1,7% 49% 3,0% 1,1% 1,2% 1,6% 49%

Neder-Betuwe 0,0% 0,6% 0,5% 1,1% 67% 0,0% 0,5% 0,5% 1,1% 67%

Neerijnen 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 100%

Nijkerk 0,0% 0,1% 0,1% 1,9% 96% 0,0% 0,0% 0,0% 2,0% 100%

Nijmegen 20,4% 19,7% 19,7% 10,8% -25% 11,4% 15,9% 15,7% 10,9% 2%

Nunspeet 0,6% 1,7% 1,7% 1,3% 10% 0,6% 1,7% 1,6% 1,3% 11%

Oldebroek 0,0% 1,2% 1,2% 1,1% 29% 0,0% 1,2% 1,1% 1,1% 30%

Oost Gelre 0,0% 0,2% 0,2% 1,4% 91% 0,0% 0,2% 0,2% 1,3% 91%

Oude IJsselstreek 0,0% 1,0% 1,0% 1,8% 64% 0,0% 1,0% 0,9% 1,7% 64%

Overbetuwe 12,7% 0,0% 0,6% 2,1% 81% 18,1% 0,0% 0,9% 2,2% 73%

Putten 0,6% 0,9% 0,9% 1,2% 47% 0,6% 0,9% 0,9% 1,2% 47%

Renkum 0,0% 2,9% 2,8% 1,4% -40% 0,0% 2,9% 2,7% 1,3% -40%

Renswoude 100% 100%Rheden 5,1% 3,7% 3,7% 2,0% -25% 4,8% 3,6% 3,6% 2,0% -26%

Rhenen 100% 100%Rijnwaarden 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% 100%

Rozendaal 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 100%

Scherpenzeel 0,0% 0,7% 0,7% 0,4% -9% 0,0% 1,4% 1,3% 0,5% -100%

Tiel 0,0% 1,5% 1,5% 2,0% 51% 0,0% 1,5% 1,4% 2,0% 49%

Veenendaal -9% 0%Voorst 0,0% 1,1% 1,1% 1,1% 33% 0,0% 1,1% 1,0% 1,1% 36%

Wageningen 0,0% 1,5% 1,4% 2,6% 63% 0,0% 2,0% 1,9% 2,8% 52%

West Maas en Waal 0,0% 0,7% 0,7% 0,9% 44% 0,0% 0,7% 0,7% 0,8% 43%

Westervoort 0,0% 1,4% 1,4% 0,7% -28% 0,0% 1,4% 1,3% 0,7% -31%

Wijchen 1,3% 0,1% 0,1% 1,9% 96% 0,0% 0,0% 0,0% 1,8% 100%

Winterswijk 2,5% 0,2% 0,4% 1,3% 82% 6,6% 0,2% 0,5% 1,3% 72%

Zaltbommel 0,0% 0,0% 0,0% 1,3% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,3% 100%

Zevenaar 0,0% 0,8% 0,8% 1,5% 64% 0,0% 0,8% 0,8% 1,5% 66%

Zutphen 5,1% 1,8% 2,0% 2,2% 38% 0,0% 1,8% 1,7% 2,2% 47%

Gelderland 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 32% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 31%



Tabel 74 Verschil tussen vraag en aanbod Wlz GGZ-B, huidig en toekomstig



Aalten 1 9 8 1 9 8

Apeldoorn 110 55 -55 11 55 44

Arnhem 24 51 27 26 53 27

Barneveld - 17 17 - 18 18

Berg en dal - 12 12 - 12 12

Berkelland 5 16 11 11 16 5

Beuningen - 9 9 - 9 9

Bronckhorst 4 13 9 4 13 9

Brummen - 7 7 - 7 7

Buren - 9 9 - 9 9

Culemborg - 9 9 - 9 9

Doesburg - 4 4 - 4 4

Doetinchem - 20 20 - 19 19

Druten 3 6 3 3 6 3

Duiven - 9 9 - 9 9

Ede 25 36 11 25 38 13

Elburg - 7 7 - 8 8

Epe 1 11 10 2 11 9

Ermelo 218 9 -209 218 9 -209

Geldermalsen - 9 9 - 9 9

Harderwijk - 15 15 - 16 16

Hattem - 4 4 - 4 4

Heerde - 6 6 - 7 7

Heumen 2 6 4 2 6 4

Lingewaal - 4 4 - 4 4

Lingewaard 2 16 14 - 16 16

Lochem - 12 12 - 12 12

Maasdriel - 8 8 - 8 8

Montferland - 13 13 - 12 12

Neder-Betuwe 1 7 6 1 7 6

Neerijnen - 4 4 - 4 4

Nijkerk - 14 14 - 14 14

Nijmegen 127 56 -71 88 58 -30

Nunspeet - 9 9 - 9 9

Oldebroek - 8 8 - 8 8

Oost Gelre 5 10 5 5 10 5

Oude IJsselstreek 30 14 -16 30 14 -16

Overbetuwe - 16 16 - 17 17

Putten 10 8 -2 10 8 -2

Renkum 250 11 -239 247 11 -236

Renswoude - 2 2 - 2 2

Rheden 5 15 10 5 16 11

Rhenen - 6 6 - 6 6

Rijnwaarden - 4 4 - 4 4

Rozendaal - 1 1 - 1 1

Scherpenzeel - 3 3 - 3 3

Tiel 5 14 9 2 14 12

Veenendaal - 21 21 - 21 21

Voorst - 8 8 - 9 9

Wageningen - 12 12 - 13 13

West Maas en Waal 2 7 5 2 7 5

Westervoort - 5 5 - 5 5

Wijchen - 14 14 - 14 14

Winterswijk - 10 10 - 10 10

Zaltbommel - 9 9 - 9 9

Zevenaar 3 11 8 3 12 9

Zutphen 113 16 -97 113 17 -96

Gelderland 946 690 -256 809 704 -105




Aanbod Vraag Rest Aanbod Vraag RestAalten 0,1% 1,3% 89% 0,1% 1,3% 89%

Apeldoorn 11,6% 8,0% -100% 1,4% 7,8% 80%

Arnhem 2,5% 7,4% 53% 3,2% 7,5% 51%

Barneveld 0,0% 2,5% 100% 0,0% 2,6% 100%

Berg en dal 0,0% 1,7% 100% 0,0% 1,7% 100%

Berkelland 0,5% 2,3% 69% 1,4% 2,3% 31%

Beuningen 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Bronckhorst 0,4% 1,9% 69% 0,5% 1,8% 69%

Brummen 0,0% 1,0% 100% 0,0% 1,0% 100%

Buren 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Culemborg 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Doesburg 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,6% 100%

Doetinchem 0,0% 2,9% 100% 0,0% 2,7% 100%

Druten 0,3% 0,9% 50% 0,4% 0,9% 50%

Duiven 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Ede 2,6% 5,2% 31% 3,1% 5,4% 34%

Elburg 0,0% 1,0% 100% 0,0% 1,1% 100%

Epe 0,1% 1,6% 91% 0,2% 1,6% 82%

Ermelo 23,0% 1,3% -2322% 26,9% 1,3% -2322%

Geldermalsen 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Harderwijk 0,0% 2,2% 100% 0,0% 2,3% 100%

Hattem 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,6% 100%

Heerde 0,0% 0,9% 100% 0,0% 1,0% 100%

Heumen 0,2% 0,9% 67% 0,2% 0,9% 67%

Lingewaal 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,6% 100%

Lingewaard 0,2% 2,3% 88% 0,0% 2,3% 100%

Lochem 0,0% 1,7% 100% 0,0% 1,7% 100%

Maasdriel 0,0% 1,2% 100% 0,0% 1,1% 100%

Montferland 0,0% 1,9% 100% 0,0% 1,7% 100%

Neder-Betuwe 0,1% 1,0% 86% 0,1% 1,0% 86%

Neerijnen 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,6% 100%

Nijkerk 0,0% 2,0% 100% 0,0% 2,0% 100%

Nijmegen 13,4% 8,1% -127% 10,9% 8,2% -52%

Nunspeet 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Oldebroek 0,0% 1,2% 100% 0,0% 1,1% 100%

Oost Gelre 0,5% 1,4% 50% 0,6% 1,4% 50%

Oude IJsselstreek 3,2% 2,0% -114% 3,7% 2,0% -114%

Overbetuwe 0,0% 2,3% 100% 0,0% 2,4% 100%

Putten 1,1% 1,2% -25% 1,2% 1,1% -25%

Renkum 26,4% 1,6% -2173% 30,5% 1,6% -2145%

Renswoude 100% 100%Rheden 0,5% 2,2% 67% 0,6% 2,3% 69%

Rhenen 100% 100%Rijnwaarden 0,0% 0,6% 100% 0,0% 0,6% 100%

Rozendaal 0,0% 0,1% 100% 0,0% 0,1% 100%

Scherpenzeel 0,0% 0,4% 100% 0,0% 0,4% 100%

Tiel 0,5% 2,0% 64% 0,2% 2,0% 86%

Veenendaal 100% 100%Voorst 0,0% 1,2% 100% 0,0% 1,3% 100%

Wageningen 0,0% 1,7% 100% 0,0% 1,8% 100%

West Maas en Waal 0,2% 1,0% 71% 0,2% 1,0% 71%

Westervoort 0,0% 0,7% 100% 0,0% 0,7% 100%

Wijchen 0,0% 2,0% 100% 0,0% 2,0% 100%

Winterswijk 0,0% 1,4% 100% 0,0% 1,4% 100%

Zaltbommel 0,0% 1,3% 100% 0,0% 1,3% 100%

Zevenaar 0,3% 1,6% 73% 0,4% 1,7% 75%

Zutphen 11,9% 2,3% -606% 14,0% 2,4% -565%

Gelderland 100,0% 100,0% -37% 100,0% 100,0% -15%



Tabel 75 Prognose vraag Beschermd Wonen naar verstrekkingsvorm, 2021


ZZP+VPT PGB MPT Totaal ZZP+VPT PGB MPT Totaal ZZP+VPT PGB MPT Totaal

Aalten 33 17 6 56 33 17 6 56 38 18 6 63

Apeldoorn 201 111 37 349 203 113 38 354 234 120 40 395

Arnhem 212 134 40 386 225 146 43 414 259 156 46 461

Barneveld 67 43 13 123 72 46 14 132 83 49 15 147

Berg en dal 43 22 8 73 42 21 8 71 48 22 9 79

Berkelland 54 28 10 92 53 28 10 91 61 30 11 102

Beuningen 32 17 6 55 31 17 6 54 36 18 6 60

Bronckhorst 45 22 8 75 44 22 8 74 51 23 9 83

Brummen 26 14 5 45 26 13 5 44 30 14 5 49

Buren 33 17 6 56 32 16 6 54 37 17 6 60

Culemborg 35 19 6 60 34 19 6 59 39 20 6 66

Doesburg 14 7 3 24 14 7 3 24 16 7 3 27

Doetinchem 71 38 13 122 71 39 13 123 82 42 14 137

Druten 23 12 4 39 23 12 4 39 26 13 4 44

Duiven 32 17 6 55 31 17 6 54 36 18 6 60

Ede 143 89 27 259 149 93 29 271 172 99 31 302

Elburg 28 16 5 49 29 17 5 51 33 18 5 57

Epe 40 21 7 68 40 21 8 69 46 22 9 77

Ermelo 33 19 6 58 34 20 7 61 39 21 7 68

Geldermalsen 32 18 6 56 32 18 6 56 37 19 6 62

Harderwijk 58 33 11 102 60 35 11 106 69 37 12 118

Hattem 14 8 3 25 15 8 3 26 17 9 3 29

Heerde 23 12 4 39 22 12 4 38 25 13 4 42

Heumen 20 10 4 34 19 10 4 33 22 11 4 37

Lingewaal 14 8 3 25 14 8 3 25 16 9 3 28

Lingewaard 56 29 10 95 57 30 10 97 66 32 11 108

Lochem 39 19 7 65 39 19 7 65 45 20 7 73

Maasdriel 31 17 6 54 31 17 6 54 36 18 6 60

Montferland 45 24 8 77 44 24 8 76 51 26 9 85

Neder-Betuwe 28 18 5 51 28 18 5 51 32 19 5 57

Neerijnen 15 8 3 26 15 8 3 26 17 9 3 29

Nijkerk 51 29 9 89 54 31 10 95 62 33 11 106

Nijmegen 257 191 50 498 272 201 54 527 313 214 58 585

Nunspeet 33 20 6 59 33 20 6 59 38 21 6 66

Oldebroek 29 17 5 51 29 17 6 52 33 18 6 58

Oost Gelre 37 20 7 64 36 20 7 63 41 21 7 70

Oude IJsselstreek 49 25 9 83 48 25 9 82 55 27 10 92

Overbetuwe 57 31 10 98 59 32 11 102 68 34 12 114

Putten 31 18 6 55 31 18 6 55 36 19 6 61

Renkum 37 18 7 62 37 18 7 62 43 19 7 69

Renswoude 6 4 1 11 6 4 1 11 7 4 1 12

Rheden 54 29 10 93 54 28 10 92 62 30 11 103

Rhenen 23 13 4 40 23 13 4 40 26 14 4 45

Rijnwaarden 14 7 2 23 13 7 2 22 15 7 2 25

Rozendaal 2 1 - 3 2 1 - 3 2 1 - 3

Scherpenzeel 12 7 2 21 12 7 2 21 14 7 2 23

Tiel 54 31 10 95 52 30 10 92 60 32 11 103

Veenendaal 80 48 15 143 82 48 15 145 94 51 16 162

Voorst 30 16 5 51 30 16 6 52 35 17 6 58

Wageningen 59 49 12 120 66 55 14 135 76 59 15 150

West Maas en Waal 24 12 4 40 23 12 4 39 26 13 4 44

Westervoort 20 11 4 35 19 10 3 32 22 11 3 36

Wijchen 51 27 9 87 50 26 9 85 58 28 10 95

Winterswijk 36 19 7 62 36 20 7 63 41 21 7 70

Zaltbommel 34 19 6 59 35 21 7 63 40 22 7 70

Zevenaar 40 21 7 68 41 22 8 71 47 23 9 79

Zutphen 58 31 11 100 59 31 11 101 68 33 12 113

Gelderland 2.607 1.514 482 4.603 2.655 1.556 504 4.715 3.058 1.658 537 5.253

31-12-2014 2021 2021 + toename prevalentie + reductie Wlz Zvw





Aalten 34 11 18 63 25 19 18 63 19 22 21 63 - 3

Apeldoorn 208 66 120 395 156 118 120 395 117 137 141 395 407 15

Arnhem 232 73 156 461 173 132 156 461 130 152 178 461 426 236

Barneveld 74 24 49 147 55 43 49 147 41 49 56 147 45 -

Berg en dal 43 14 22 79 32 25 22 79 24 28 27 79 24 -

Berkelland 54 17 30 102 41 31 30 102 31 36 35 102 6 11

Beuningen 32 10 18 60 24 18 18 60 18 21 21 60 19 -

Bronckhorst 45 14 23 83 34 25 23 83 25 30 28 83 9 51

Brummen 27 8 14 49 20 15 14 49 15 18 17 49 68 -

Buren 33 10 17 60 25 19 17 60 18 22 20 60 - -

Culemborg 35 11 20 66 26 19 20 66 20 23 23 66 43 -

Doesburg 15 5 7 27 11 9 7 27 8 10 9 27 - -

Doetinchem 73 23 42 137 55 41 42 137 41 48 48 137 55 120

Druten 23 7 13 44 18 13 13 44 13 15 15 44 24 -

Duiven 32 10 18 60 24 18 18 60 18 21 21 60 - -

Ede 154 49 99 302 114 88 99 302 86 101 115 302 150 19

Elburg 29 9 18 57 22 16 18 57 17 19 21 57 39 33

Epe 41 13 22 77 31 24 22 77 23 27 27 77 91 2

Ermelo 35 11 21 68 26 21 21 68 20 23 25 68 25 19

Geldermalsen 33 10 19 62 25 19 19 62 18 22 22 62 - -

Harderwijk 61 19 37 118 46 35 37 118 35 40 43 118 41 -

Hattem 16 5 9 29 12 9 9 29 9 10 10 29 - -

Heerde 22 7 13 42 17 13 13 42 13 15 15 42 - -

Heumen 20 6 11 37 15 12 11 37 11 13 13 37 20 -

Lingewaal 15 5 9 28 11 9 9 28 8 10 10 28 25 -

Lingewaard 58 18 32 108 44 33 32 108 33 38 37 108 18 11

Lochem 40 13 20 73 30 22 20 73 22 26 24 73 9 3

Maasdriel 32 10 18 60 24 18 18 60 18 21 21 60 - -

Montferland 45 14 26 85 34 25 26 85 25 30 30 85 - 42

Neder-Betuwe 29 9 19 57 22 16 19 57 16 19 22 57 18 -

Neerijnen 16 5 9 29 12 9 9 29 9 10 10 29 - -

Nijkerk 55 18 33 106 41 31 33 106 31 36 38 106 - -

Nijmegen 282 89 214 585 209 162 214 585 157 185 243 585 456 86

Nunspeet 34 11 21 66 25 19 21 66 19 22 25 66 56 1

Oldebroek 30 10 18 58 22 18 18 58 17 20 21 58 16 23

Oost Gelre 37 12 21 70 28 21 21 70 21 24 25 70 - 6

Oude IJsselstreek 49 16 27 92 37 28 27 92 28 32 31 92 32 -

Overbetuwe 61 19 34 114 45 34 34 114 34 40 40 114 - 30

Putten 32 10 19 61 24 18 19 61 18 21 22 61 30 1

Renkum 38 12 19 69 28 22 19 69 21 25 23 69 94 -

Renswoude 6 2 4 12 5 3 4 12 3 4 5 12 - -

Rheden 55 18 30 103 41 31 30 103 31 36 35 103 109 16

Rhenen 23 7 14 45 18 13 14 45 13 15 16 45 - -

Rijnwaarden 13 4 7 25 10 7 7 25 7 9 9 25 - -

Rozendaal 2 1 1 3 2 1 1 3 1 1 1 3 - -

Scherpenzeel 12 4 7 23 9 7 7 23 7 8 9 23 46 -

Tiel 54 17 32 103 40 31 32 103 30 35 37 103 34 16

Veenendaal 84 27 51 162 63 47 51 162 47 55 59 162 132 23

Voorst 31 10 17 58 23 18 17 58 17 20 20 58 36 -

Wageningen 69 22 59 150 51 40 59 150 38 45 66 150 38 29

West Maas en Waal 23 7 13 44 18 13 13 44 13 15 15 44 24 -

Westervoort 19 6 11 36 15 10 11 36 11 13 12 36 46 -

Wijchen 51 16 28 95 38 29 28 95 29 34 32 95 - -

Winterswijk 37 12 21 70 28 21 21 70 21 24 25 70 - 19

Zaltbommel 36 11 22 70 27 21 22 70 20 24 26 70 - -

Zevenaar 42 13 23 79 31 24 23 79 24 28 28 79 3 23

Zutphen 61 19 33 113 45 34 33 113 34 40 39 113 8 50

Gelderland 2.730 865 1.658 5.253 2.039 1.556 1.658 5.253 1.529 1.798 1.927 5.253 2.590 865

Stall Slow Fast

Aanbod 2021


7.3 WONEN MET ZORG IN DE GEHANDICAPTENZORG

Tabel 77 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz VG, LVG, SGLVG, 2016 – 2046,

absoluut en relatief


2016 2026 2036 2046

Aalten 147 143 130 118

Apeldoorn 899 891 834 811

Arnhem 956 1.024 999 974

Barneveld 306 338 348 361

Berg en dal 191 178 164 158

Berkelland 241 225 195 180

Beuningen 144 137 126 123


Brummen 114 111 100 97

Buren 145 138 133 133

Culemborg 155 152 141 143


Doetinchem 319 304 271 248

Druten 102 100 92 89

Duiven 142 131 116 117

Ede 644 685 691 723

Elburg 127 130 126 124

Epe 176 172 162 162

Ermelo 148 157 156 162


Harderwijk 259 277 276 281

Hattem 64 69 66 66

Heerde 101 98 92 92

Heumen 87 81 75 75


Lingewaard 249 246 224 215

Lochem 173 167 152 143

Maasdriel 136 138 134 134


Neder-Betuwe 127 127 121 125


Nijkerk 227 246 236 236

Nijmegen 1.155 1.218 1.152 1.111

Nunspeet 148 149 144 147

Oldebroek 130 133 129 129

Oost Gelre 163 156 142 134


Overbetuwe 255 265 254 245

Putten 138 138 134 135

Renkum 163 159 150 145


Rheden 239 232 216 208

Rhenen 105 98 96 99


Rozendaal 7 8 7 7


Tiel 238 229 218 220

Veenendaal 360 374 382 398

Voorst 131 132 127 126

Wageningen 267 298 285 292



Wijchen 224 216 195 183


Zaltbommel 152 157 149 147

Zevenaar 177 185 181 177

Zutphen 260 258 237 226

Gelderland 11.638 11.753 11.107 10.909



2016 2026 2036 2046

Aalten 100 97 88 80


Arnhem 100 107 104 102

Barneveld 100 110 114 118

Berg en dal 100 93 86 83




Brummen 100 97 88 85

Buren 100 95 92 92


Doesburg 100 95 85 85


Druten 100 98 90 87

Duiven 100 92 82 82

Ede 100 106 107 112

Elburg 100 102 99 98

Epe 100 98 92 92

Ermelo 100 106 105 109


Harderwijk 100 107 107 108

Hattem 100 108 103 103

Heerde 100 97 91 91

Heumen 100 93 86 86

Lingewaal 100 100 94 92


Lochem 100 97 88 83

Maasdriel 100 101 99 99




Nijkerk 100 108 104 104

Nijmegen 100 105 100 96

Nunspeet 100 101 97 99

Oldebroek 100 102 99 99

Oost Gelre 100 96 87 82



Putten 100 100 97 98

Renkum 100 98 92 89

Renswoude 100 93 104 111

Rheden 100 97 90 87

Rhenen 100 93 91 94


Rozendaal 100 114 100 100


Tiel 100 96 92 92

Veenendaal 100 104 106 111

Voorst 100 101 97 96

Wageningen 100 112 107 109



Wijchen 100 96 87 82



Zevenaar 100 105 102 100

Zutphen 100 99 91 87



Tabel 78 Ontwikkeling van de vraag naar verblijf Wlz LG, 2016 – 2046, absoluut en

relatief


2016 2026 2036 2046

Aalten 21 22 22 20

Apeldoorn 125 130 130 127

Arnhem 115 126 130 129

Barneveld 39 45 49 51

Berg en dal 28 29 29 28




Brummen 17 18 18 17

Buren 20 21 22 22


Doesburg 9 9 9 9


Druten 14 15 16 15

Duiven 20 20 20 19

Ede 83 92 98 102

Elburg 17 19 19 19

Epe 26 27 27 26

Ermelo 21 23 25 26



Hattem 9 10 11 11

Heerde 15 15 16 16

Heumen 13 14 14 13

Lingewaal 9 9 9 9


Lochem 28 29 28 27




Neerijnen 9 9 9 9

Nijkerk 31 34 35 36

Nijmegen 130 141 140 135

Nunspeet 20 22 22 22





Putten 19 20 20 20

Renkum 26 27 28 28

Renswoude 4 4 4 4

Rheden 36 37 37 37

Rhenen 15 15 15 16

Rijnwaarden 9 9 9 8

Rozendaal 1 1 1 1


Tiel 31 33 34 34


Voorst 19 21 21 21




Wijchen 32 33 34 32




Zutphen 37 39 40 38

Gelderland 1.572 1.675 1.697 1.666



2016 2026 2036 2046

Aalten 100 105 105 95

Apeldoorn 100 104 104 102

Arnhem 100 110 113 112

Barneveld 100 115 126 131

Berg en dal 100 104 104 100


Beuningen 100 105 105 100


Brummen 100 106 106 100

Buren 100 105 110 110

Culemborg 100 105 105 105

Doesburg 100 100 100 100


Druten 100 107 114 107

Duiven 100 100 100 95

Ede 100 111 118 123

Elburg 100 112 112 112

Epe 100 104 104 100

Ermelo 100 110 119 124


Harderwijk 100 115 121 124

Hattem 100 111 122 122

Heerde 100 100 107 107

Heumen 100 108 108 100

Lingewaal 100 100 100 100

Lingewaard 100 106 106 103

Lochem 100 104 100 96

Maasdriel 100 105 111 111


Neder-Betuwe 100 106 113 113

Neerijnen 100 100 100 100

Nijkerk 100 110 113 116

Nijmegen 100 108 108 104

Nunspeet 100 110 110 110

Oldebroek 100 112 118 118

Oost Gelre 100 104 100 96


Overbetuwe 100 111 114 111

Putten 100 105 105 105

Renkum 100 104 108 108

Renswoude 100 100 100 100

Rheden 100 103 103 103

Rhenen 100 100 100 107


Rozendaal 100 100 100 100


Tiel 100 106 110 110

Veenendaal 100 111 117 123

Voorst 100 111 111 111

Wageningen 100 114 114 114



Wijchen 100 103 106 100


Zaltbommel 100 110 110 110

Zevenaar 100 108 112 108

Zutphen 100 105 108 103

Gelderland 100 107 108 106


Tabel 79 Aanbod Wonen en zorg in de gehandicaptenzorg (Wlz), huidig en toekomstig

Aanbod Gehandicaptenzorg

Ghz Kle

ine

aan

bie

der

VG

/LV

G/S

GLV

G

LG Kle

ine

aan

bie

der

VG

/LV

G/S

GLV

G

LG

Aalten - 227 - - 227 - Apeldoorn 15 1.338 28 14 1.354 28 Arnhem 10 813 448 10 795 448 Barneveld - 240 - - 240 - Berg en Dal - 507 - - 507 - Berkelland 10 238 - 13 238 - Beuningen - 17 - - 17 - Bronckhorst 4 123 - 12 129 - Brummen - 116 - - 116 - Buren - 75 - - 75 - Culemborg - 61 18 - 61 18 Doesburg - 18 - - 18 - Doetinchem - 505 15 - 398 15 Druten - 391 - - 391 - Duiven - 41 - - 41 - Ede - 857 45 - 899 45 Elburg - 105 6 - 105 6 Epe - 136 79 - 148 79 Ermelo - 702 - - 707 - Geldermalsen - 183 - - 193 - Harderwijk - 180 - - 180 - Hattem - - 32 - - 32 Heerde - 79 - - 79 - Heumen - 71 - - 71 - Lingewaal - 9 - - 9 - Lingewaard 9 283 - 9 263 - Lochem 2 247 - 2 238 - Maasdriel - - - - - - Montferland - 112 - - 114 - Neder-Betuwe - 133 - - 154 - Neerijnen 8 8 - 16 8 - Nijkerk - 148 15 - 150 48 Nijmegen 19 659 - 33 650 - Nunspeet 15 214 33 15 227 33 Oldebroek - 79 - - 88 - Oost Gelre - 174 - - 174 - Oude IJsselstreek - 146 - - 132 - Overbetuwe - 147 - - 147 - Putten 11 96 - 11 98 - Renkum 5 198 23 5 198 23 Renswoude - - - - - - Rheden - 294 94 - 309 94 Rhenen - 231 - - 253 - Rijnwaarden 8 14 - 8 14 - Scherpenzeel - 28 - - 28 - Rozendaal - - - - - - Tiel - 214 - - 221 - Veenendaal - 279 43 - 279 96 Voorst - 609 - - 560 - Wageningen - 122 - - 142 - West Maas en Waal - 72 9 - 68 14 Westervoort - 29 17 - 31 17 Wijchen 24 68 - 12 68 - Winterswijk 2 175 - 7 175 - Zaltbommel - 80 - - 84 - Zevenaar - 69 - - 62 - Zutphen 4 229 11 - 233 11

Totaal 146 12.189 916 167 12.166 1.007





relatief


Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Aalten - 227 227 147 80 - 227 227 147 80

Apeldoorn 15 1.338 1.353 899 454 14 1.354 1.368 906 462

Arnhem 10 813 823 956 -133 10 795 805 1.007 -202

Barneveld - 240 240 306 -66 - 240 240 328 -88

Berg en dal - 507 507 191 316 - 507 507 185 322

Berkelland 10 238 248 241 7 13 238 251 237 14

Beuningen - 17 17 144 -127 - 17 17 140 -123

Bronckhorst 4 123 127 195 -68 12 129 141 195 -54

Brummen - 116 116 114 2 - 116 116 114 2

Buren - 75 75 145 -70 - 75 75 141 -66

Culemborg - 61 61 155 -94 - 61 61 154 -93

Doesburg - 18 18 62 -44 - 18 18 62 -44

Doetinchem - 505 505 319 186 - 398 398 317 81

Druten - 391 391 102 289 - 391 391 103 288

Duiven - 41 41 142 -101 - 41 41 139 -98

Ede - 857 857 644 213 - 899 899 672 227

Elburg - 105 105 127 -22 - 105 105 130 -25

Epe - 136 136 176 -40 - 148 148 176 -28

Ermelo - 702 702 148 554 - 707 707 154 553

Geldermalsen - 183 183 144 39 - 193 193 145 48

Harderwijk - 180 180 259 -79 - 180 180 269 -89

Hattem - - - 64 -64 - - - 67 -67

Heerde - 79 79 101 -22 - 79 79 100 -21

Heumen - 71 71 87 -16 - 71 71 85 -14

Lingewaal - 9 9 62 -53 - 9 9 63 -54

Lingewaard 9 283 292 249 43 9 263 272 253 19

Lochem 2 247 249 173 76 2 238 240 173 67

Maasdriel - - - 136 -136 - - - 139 -139

Montferland - 112 112 196 -84 - 114 114 196 -82

Neder-Betuwe - 133 133 127 6 - 154 154 128 26

Neerijnen 8 8 16 67 -51 16 8 24 66 -42

Nijkerk - 148 148 227 -79 - 150 150 240 -90

Nijmegen 19 659 678 1.155 -477 33 650 683 1.214 -531

Nunspeet 15 214 229 148 81 15 227 242 150 92

Oldebroek - 79 79 130 -51 - 88 88 132 -44

Oost Gelre - 174 174 163 11 - 174 174 161 13

Oude IJsselstreek - 146 146 217 -71 - 132 132 214 -82

Overbetuwe - 147 147 255 -108 - 147 147 265 -118

Putten 11 96 107 138 -31 11 98 109 139 -30

Renkum 5 198 203 163 40 5 198 203 163 40

Renswoude - - - 28 -28 - - - 27 -27

Rheden - 294 294 239 55 - 309 309 237 72

Rhenen - 231 231 105 126 - 253 253 101 152

Rijnwaarden 8 14 22 61 -39 8 14 22 59 -37

Rozendaal - - - 7 -7 - - - 8 -8

Scherpenzeel - 28 28 52 -24 - 28 28 53 -25

Tiel - 214 214 238 -24 - 221 221 235 -14

Veenendaal - 279 279 360 -81 - 279 279 367 -88

Voorst - 609 609 131 478 - 560 560 133 427

Wageningen - 122 122 267 -145 - 142 142 293 -151

West Maas en Waal - 72 72 105 -33 - 68 68 103 -35

Westervoort - 29 29 88 -59 - 31 31 85 -54

Wijchen 24 68 92 224 -132 12 68 80 223 -143

Winterswijk 2 175 177 160 17 7 175 182 159 23

Zaltbommel - 80 80 152 -72 - 84 84 156 -72

Zevenaar - 69 69 177 -108 - 62 62 182 -120

Zutphen 4 229 233 260 -27 - 233 233 263 -30

Gelderland 146 11.679 11.825 11.638 187 167 11.634 11.801 11.858 -57




Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil Aanbod

klein

Aanbod

VG/LVG

/SGLVG

Aanbod

totaal

Vraag

VG/LVG/

SGLVG

Verschil

Aalten 0,0% 1,9% 1,9% 1,3% 54% 0,0% 2,0% 1,9% 1,2% 54%

Apeldoorn 10,3% 11,5% 11,4% 7,7% 51% 8,4% 11,6% 11,6% 7,6% 51%

Arnhem 6,8% 7,0% 7,0% 8,2% -14% 6,0% 6,8% 6,8% 8,5% -20%

Barneveld 0,0% 2,1% 2,0% 2,6% -22% 0,0% 2,1% 2,0% 2,8% -27%

Berg en dal 0,0% 4,3% 4,3% 1,6% 165% 0,0% 4,4% 4,3% 1,6% 174%

Berkelland 6,8% 2,0% 2,1% 2,1% 3% 7,8% 2,0% 2,1% 2,0% 6%

Beuningen 0,0% 0,1% 0,1% 1,2% -88% 0,0% 0,1% 0,1% 1,2% -88%

Bronckhorst 2,7% 1,1% 1,1% 1,7% -35% 7,2% 1,1% 1,2% 1,6% -28%

Brummen 0,0% 1,0% 1,0% 1,0% 2% 0,0% 1,0% 1,0% 1,0% 2%

Buren 0,0% 0,6% 0,6% 1,2% -48% 0,0% 0,6% 0,6% 1,2% -47%

Culemborg 0,0% 0,5% 0,5% 1,3% -61% 0,0% 0,5% 0,5% 1,3% -60%

Doesburg 0,0% 0,2% 0,2% 0,5% -71% 0,0% 0,2% 0,2% 0,5% -71%

Doetinchem 0,0% 4,3% 4,3% 2,7% 58% 0,0% 3,4% 3,4% 2,7% 26%

Druten 0,0% 3,3% 3,3% 0,9% 283% 0,0% 3,4% 3,3% 0,9% 280%

Duiven 0,0% 0,4% 0,3% 1,2% -71% 0,0% 0,4% 0,3% 1,2% -71%

Ede 0,0% 7,3% 7,2% 5,5% 33% 0,0% 7,7% 7,6% 5,7% 34%

Elburg 0,0% 0,9% 0,9% 1,1% -17% 0,0% 0,9% 0,9% 1,1% -19%

Epe 0,0% 1,2% 1,2% 1,5% -23% 0,0% 1,3% 1,3% 1,5% -16%

Ermelo 0,0% 6,0% 5,9% 1,3% 374% 0,0% 6,1% 6,0% 1,3% 359%

Geldermalsen 0,0% 1,6% 1,5% 1,2% 27% 0,0% 1,7% 1,6% 1,2% 33%

Harderwijk 0,0% 1,5% 1,5% 2,2% -31% 0,0% 1,5% 1,5% 2,3% -33%

Hattem 0,0% 0,0% 0,0% 0,5% -100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% -100%

Heerde 0,0% 0,7% 0,7% 0,9% -22% 0,0% 0,7% 0,7% 0,8% -21%

Heumen 0,0% 0,6% 0,6% 0,7% -18% 0,0% 0,6% 0,6% 0,7% -16%

Lingewaal 0,0% 0,1% 0,1% 0,5% -85% 0,0% 0,1% 0,1% 0,5% -86%

Lingewaard 6,2% 2,4% 2,5% 2,1% 17% 5,4% 2,3% 2,3% 2,1% 8%

Lochem 1,4% 2,1% 2,1% 1,5% 44% 1,2% 2,0% 2,0% 1,5% 39%

Maasdriel 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% -100% 0,0% 0,0% 0,0% 1,2% -100%

Montferland 0,0% 1,0% 0,9% 1,7% -43% 0,0% 1,0% 1,0% 1,7% -42%

Neder-Betuwe 0,0% 1,1% 1,1% 1,1% 5% 0,0% 1,3% 1,3% 1,1% 20%

Neerijnen 5,5% 0,1% 0,1% 0,6% -76% 9,6% 0,1% 0,2% 0,6% -64%

Nijkerk 0,0% 1,3% 1,3% 2,0% -35% 0,0% 1,3% 1,3% 2,0% -38%

Nijmegen 13,0% 5,6% 5,7% 9,9% -41% 19,8% 5,6% 5,8% 10,2% -44%

Nunspeet 10,3% 1,8% 1,9% 1,3% 55% 9,0% 2,0% 2,1% 1,3% 61%

Oldebroek 0,0% 0,7% 0,7% 1,1% -39% 0,0% 0,8% 0,7% 1,1% -33%

Oost Gelre 0,0% 1,5% 1,5% 1,4% 7% 0,0% 1,5% 1,5% 1,4% 8%

Oude IJsselstreek 0,0% 1,3% 1,2% 1,9% -33% 0,0% 1,1% 1,1% 1,8% -38%

Overbetuwe 0,0% 1,3% 1,2% 2,2% -42% 0,0% 1,3% 1,2% 2,2% -45%

Putten 7,5% 0,8% 0,9% 1,2% -22% 6,6% 0,8% 0,9% 1,2% -22%

Renkum 3,4% 1,7% 1,7% 1,4% 25% 3,0% 1,7% 1,7% 1,4% 25%

Renswoude -100% -100%

Rheden 0,0% 2,5% 2,5% 2,1% 23% 0,0% 2,7% 2,6% 2,0% 30%

Rhenen 120% 150%

Rijnwaarden 5,5% 0,1% 0,2% 0,5% -64% 4,8% 0,1% 0,2% 0,5% -63%

Rozendaal 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% -100% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% -100%

Scherpenzeel 0,0% 0,2% 0,2% 0,4% -46% 0,0% 0,2% 0,2% 0,4% -47%

Tiel 0,0% 1,8% 1,8% 2,0% -10% 0,0% 1,9% 1,9% 2,0% -6%

Veenendaal -23% -24%

Voorst 0,0% 5,2% 5,2% 1,1% 365% 0,0% 4,8% 4,7% 1,1% 321%

Wageningen 0,0% 1,0% 1,0% 2,3% -54% 0,0% 1,2% 1,2% 2,5% -52%

West Maas en Waal 0,0% 0,6% 0,6% 0,9% -31% 0,0% 0,6% 0,6% 0,9% -34%

Westervoort 0,0% 0,2% 0,2% 0,8% -67% 0,0% 0,3% 0,3% 0,7% -64%

Wijchen 16,4% 0,6% 0,8% 1,9% -59% 7,2% 0,6% 0,7% 1,9% -64%

Winterswijk 1,4% 1,5% 1,5% 1,4% 11% 4,2% 1,5% 1,5% 1,3% 14%

Zaltbommel 0,0% 0,7% 0,7% 1,3% -47% 0,0% 0,7% 0,7% 1,3% -46%

Zevenaar 0,0% 0,6% 0,6% 1,5% -61% 0,0% 0,5% 0,5% 1,5% -66%

Zutphen 2,7% 2,0% 2,0% 2,2% -10% 0,0% 2,0% 2,0% 2,2% -11%

Gelderland 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0%







Aalten - 21 -21 - 22 -22

Apeldoorn 28 125 -97 28 129 -101

Arnhem 448 115 333 448 122 326

Barneveld - 39 -39 - 42 -42

Berg en dal - 28 -28 - 29 -29

Berkelland - 36 -36 - 37 -37

Beuningen - 20 -20 - 20 -20

Bronckhorst - 30 -30 - 31 -31

Brummen - 17 -17 - 18 -18

Buren - 20 -20 - 21 -21

Culemborg 18 21 -3 18 22 -4

Doesburg - 9 -9 - 9 -9

Doetinchem 15 45 -30 15 45 -30

Druten - 14 -14 - 15 -15

Duiven - 20 -20 - 20 -20

Ede 45 83 -38 45 89 -44

Elburg 6 17 -11 6 18 -12

Epe 79 26 53 79 27 52

Ermelo - 21 -21 - 22 -22

Geldermalsen - 20 -20 - 21 -21

Harderwijk - 34 -34 - 37 -37

Hattem 32 9 23 32 10 22

Heerde - 15 -15 - 15 -15

Heumen - 13 -13 - 13 -13

Lingewaal - 9 -9 - 9 -9

Lingewaard - 36 -36 - 38 -38

Lochem - 28 -28 - 29 -29

Maasdriel - 19 -19 - 20 -20

Montferland - 28 -28 - 29 -29

Neder-Betuwe - 16 -16 - 17 -17

Neerijnen - 9 -9 - 9 -9

Nijkerk 15 31 -16 48 33 15

Nijmegen - 130 -130 - 137 -137

Nunspeet 33 20 13 33 21 12

Oldebroek - 17 -17 - 18 -18

Oost Gelre - 23 -23 - 24 -24

Oude IJsselstreek - 32 -32 - 33 -33

Overbetuwe - 35 -35 - 38 -38

Putten - 19 -19 - 19 -19

Renkum 23 26 -3 23 27 -4

Renswoude - 4 -4 - 4 -4

Rheden 94 36 58 94 37 57

Rhenen - 15 -15 - 15 -15

Rijnwaarden - 9 -9 - 9 -9

Rozendaal - 1 -1 - 1 -1

Scherpenzeel - 7 -7 - 7 -7

Tiel - 31 -31 - 32 -32

Veenendaal 43 47 -4 96 50 46

Voorst - 19 -19 - 20 -20

Wageningen - 28 -28 - 31 -31

West Maas en Waal 9 15 -6 14 15 -1

Westervoort 17 12 5 17 12 5

Wijchen - 32 -32 - 33 -33

Winterswijk - 23 -23 - 23 -23

Zaltbommel - 20 -20 - 21 -21

Zevenaar - 26 -26 - 27 -27

Zutphen 11 37 -26 11 39 -28

Gelderland 873 1.572 -699 911 1.644 -733





Aalten 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,3% -100%

Apeldoorn 3,2% 8,0% -78% 3,1% 7,8% -78%

Arnhem 51,3% 7,3% 290% 49,2% 7,4% 267%

Barneveld 0,0% 2,5% -100% 0,0% 2,6% -100%

Berg en dal 0,0% 1,8% -100% 0,0% 1,8% -100%

Berkelland 0,0% 2,3% -100% 0,0% 2,3% -100%

Beuningen 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,2% -100%

Bronckhorst 0,0% 1,9% -100% 0,0% 1,9% -100%

Brummen 0,0% 1,1% -100% 0,0% 1,1% -100%

Buren 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,3% -100%

Culemborg 2,1% 1,3% -14% 2,0% 1,3% -18%

Doesburg 0,0% 0,6% -100% 0,0% 0,5% -100%

Doetinchem 1,7% 2,9% -67% 1,6% 2,7% -67%

Druten 0,0% 0,9% -100% 0,0% 0,9% -100%

Duiven 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,2% -100%

Ede 5,2% 5,3% -46% 4,9% 5,4% -49%

Elburg 0,7% 1,1% -65% 0,7% 1,1% -67%

Epe 9,0% 1,7% 204% 8,7% 1,6% 193%

Ermelo 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,3% -100%

Geldermalsen 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,3% -100%

Harderwijk 0,0% 2,2% -100% 0,0% 2,3% -100%

Hattem 3,7% 0,6% 256% 3,5% 0,6% 220%

Heerde 0,0% 1,0% -100% 0,0% 0,9% -100%

Heumen 0,0% 0,8% -100% 0,0% 0,8% -100%

Lingewaal 0,0% 0,6% -100% 0,0% 0,5% -100%

Lingewaard 0,0% 2,3% -100% 0,0% 2,3% -100%

Lochem 0,0% 1,8% -100% 0,0% 1,8% -100%

Maasdriel 0,0% 1,2% -100% 0,0% 1,2% -100%

Montferland 0,0% 1,8% -100% 0,0% 1,8% -100%

Neder-Betuwe 0,0% 1,0% -100% 0,0% 1,0% -100%

Neerijnen 0,0% 0,6% -100% 0,0% 0,5% -100%

Nijkerk 1,7% 2,0% -52% 5,3% 2,0% 45%

Nijmegen 0,0% 8,3% -100% 0,0% 8,3% -100%

Nunspeet 3,8% 1,3% 65% 3,6% 1,3% 57%

Oldebroek 0,0% 1,1% -100% 0,0% 1,1% -100%

Oost Gelre 0,0% 1,5% -100% 0,0% 1,5% -100%

Oude IJsselstreek 0,0% 2,0% -100% 0,0% 2,0% -100%

Overbetuwe 0,0% 2,2% -100% 0,0% 2,3% -100%

Putten 0,0% 1,2% -100% 0,0% 1,2% -100%

Renkum 2,6% 1,7% -12% 2,5% 1,6% -15%

Renswoude -100% -100%

Rheden 10,8% 2,3% 161% 10,3% 2,3% 154%

Rhenen -100% 0,0% 0,9% -100%

Rijnwaarden 0,0% 0,6% -100% 0,0% 0,5% -100%

Rozendaal 0,0% 0,1% -100% 0,0% 0,1% -100%

Scherpenzeel 0,0% 0,4% -100% 0,0% 0,4% -100%

Tiel 0,0% 2,0% -100% 0,0% 1,9% -100%

Veenendaal -9% 92%

Voorst 0,0% 1,2% -100% 0,0% 1,2% -100%

Wageningen 0,0% 1,8% -100% 0,0% 1,9% -100%

West Maas en Waal 1,0% 1,0% -40% 1,5% 0,9% -7%

Westervoort 1,9% 0,8% 42% 1,9% 0,7% 42%

Wijchen 0,0% 2,0% -100% 0,0% 2,0% -100%

Winterswijk 0,0% 1,5% -100% 0,0% 1,4% -100%

Zaltbommel 0,0% 1,3% -100% 0,0% 1,3% -100%

Zevenaar 0,0% 1,7% -100% 0,0% 1,6% -100%

Zutphen 1,3% 2,4% -70% 1,2% 2,4% -72%

Gelderland 100,0% 100,0% -44% 100,0% 100,0% -45%



8 VERANTWOORDING

8.1 BRONNEN EN WERKWIJZE

De prognoses in deze monitor zijn tot stand gekomen op basis van de volgende bronnen

en analyses:

1. Productiecijfers Wlz zorgregio Arnhem. Bron Menzis.

De productiecijfers zijn van 1-1-2013 en 1-1-2016. De GGZ-C – ook wel Beschermd

Wonen genoemd - is gemeten op 1-1-2013 en 31-12-2014; per 1-1-2015 is deze

zorg overgegaan naar de Wmo. De productiecijfers zijn uitgesplitst naar 5-jarige leef-

tijdsklassen. Uit de productiecijfes per 1-1-2016 zijn prevalentiecijfers berekend: het

gebruik van zorg naar 5-jarige leeftijdsklasse. Deze prevalentie is als basis genomen

voor de hele provincie en gebruikt voor de prognose van de zorgvraag. Zorgregio

Arnhem maakt 46% uit van de bevolking van Gelderland.

2. Productiecijfers Beschermd Wonen. Bron Ede, Arnhem, Doetinchem.

De centrumgemeenten Ede, Arnhem en Doetinchem hebben een opgave gedaan van

het aantal cliënten Beschermd Wonen op 1-1-2016 naar 5-jarige leeftijdsklasse. Deze

drie centrumgemeenten maken 47% uit van de bevolking van Gelderland.

3. Bevolkingsprognose Gelderland op wijken buurtniveau. Bron ABF.

De bevolkingsprognose voor 2026, 2036 en 2046 is in combinatie met bovenstaande

prevalentiecijfers gebruikt als basis voor de berekening van de toekomstige zorg-

vraag.

4. Inventarisatie aanbod wonen met zorg. Bron Ruimte voor Zorg.

Alle aanbieders zijn via e-mail en telefoon benaderd om een opgave te doen van hun

locaties, capaciteit, gegevens over eigendom en bekostiging en toekomstplannen.

Het overzicht van aanbieders is tot stand gekomen door het combineren van adres-

senlijsten en door het gericht zoeken op internet. De aanbieders zijn gedurende drie

maanden herhaaldelijk benaderd. Vrijwel alle aanbieders hebben uiteindelijk meege-

daan. De gegevens van enkele aanbieders die niet hebben meegedaan, zijn zo veel

mogelijk via internet verzameld. De gegevens zijn verzameld door middel van een

online enquête. Enkele zeer grote aanbieders hebben overzichten aangeleverd die

vervolgens door de onderzoekers via de online enquête zijn toegevoegd aan de data-

base.

5. Prognose van de vraag.

De vraagprognose voor de jaren 2026, 2036 en 2046 is tot stand gekomen door de

bevolkingsprognose en prevalentiecijfers met elkaar te combineren.

6. Match vraag en aanbod.

De match tussen vraag en aanbod is berekend door de vraagprognose af te zetten

tegen het geïnventariseerde aanbod. De toekomstige situatie is berekend door de

plannen die de respondenten hebben opgegeven voor bestaande en nieuwe locaties

af te zetten tegen de vraagprognose voor 2021.

Alle figuren en tabellen zijn gebaseerd op deze bronnen. De bronvermelding is daarom

niet apart vermeld in de kopjes van de figuren en tabellen.


8.2 PREVALENTIE DEMENTIE

Prevalentie en gebruik

De behoefte aan verblijfsplaatsen voor mensen met dementie blijkt in dit onderzoek ho-

ger te zijn dan in de Monitor Gelderland 2013.

In 2013 was de aanname dat 22% van de mensen met dementie daadwerkelijk zorg met

verblijf aanvragen. Dit correspondeerde goed met de omvang van het aanbod. In dat

jaar 2013 is het aantal mensen met dementie vastgesteld op basis van de prevalentiecij-

fers van het ERGO bevolkingsonderzoek5.

In het huidig onderzoek is anders tewerk gegaan: gemeten is wat het feitelijke voorko-

men is van zorg met verblijf op basis van zorgprofielen ZZP5 en ZZP76. De aantallen

blijken nu hoger te liggen, circa 27% van het aantal mensen met dementie. Dit blijkt te

komen doordat 90-plussers met dementie veel meer gebruik maken van zorg met verblijf

dan mensen met dementie onder de 90 jaar. Zie onderstaande figuur.

Figuur 45 Gebruik zorg met verblijf als gevolg van dementie. ER-

GO:bevolkingsonderzoek 1990 - 1993 (prevalentie x 22%). Feitelijk: cijfers

Menzis productie ZZP5 en ZZP7 1-1-2016 gerelateerd aan bevolking naar

leeftijd.

Het feit dat de 90-plussers relatief vaker gebruik maken van zorg met verblijf, én het

gegeven dat het aantal mensen boven de 90 zeer sterk zal stijgen, heeft tot gevolg dat

het aantal mensen met een behoefte aan opname in verband met dementie fors sterker

zal stijgen dan aangenomen in het vorige onderzoek. De Monitor Gelderland 2013 voor-

5 https://www.ntvg.nl/artikelen/de-prevalentie-bij-ouderen-van-de-ziekte-van-alzheimer-vasculaire-dementie-

en-dementie-bij/volledig

6 Opgave Menzis

https://www.ntvg.nl/artikelen/de-prevalentie-bij-ouderen-van-de-ziekte-van-alzheimer-vasculaire-dementie-en-dementie-bij/volledig

https://www.ntvg.nl/artikelen/de-prevalentie-bij-ouderen-van-de-ziekte-van-alzheimer-vasculaire-dementie-en-dementie-bij/volledig


spelde een groei tot 11.969 personen tot 2033. De huidige Monitor Gelderland 2016

komt uit op 16.884 personen in 2036.

Prevalentie woonzorg, verblijf licht, somatiek

Het gebruik van Wlz (voorheen Awbz) verblijfszorg neemt onder ouderen sterk toe met

de leeftijd. Dat is logisch.

Intuïtief zou men denken dat hoe hoger de leeftijd, hoe groter de kans op een hoog

zorgprofiel. Echter, dat is niet juist. De lage zorgprofielen, wat we hier noemen Woon-

zorg, komen relatief juist veel sterker voor onder 90-jarigen. De consequentie is dat de

sterke groei van het aantal 90-plussers vooral zwaar zal wegen bij de toename van de

behoefte aan woonzorg. Onderstaande tabel maakt dat duidelijk.

Tabel 82 Relatief gewicht prevalentie naar leeftijdsklasse, 80-84 jaar = 100.

Woonzorg Licht PG Somatiek

50% ZZP1-3 2013 ZZP4 ZZP5, ZZP7 ZZP6, ZZP8

65-69 3 6 6 12

70-74 9 16 14 27

75-79 29 36 39 50

80-84 100 100 100 100

85-89 288 293 226 247

90 en ouder 701 661 449 557


9 BEGRIPPENLIJST

Awbz Algemene wet bijzondere ziektekosten. Is per 1-1-2015

opgeheven. Langdurig verblijf is nu opgenomen in de nieu-

we Wlz, Wet langdurige zorg.

Beschermd Wonen (BW) Verstrekking in de Ggz waarbij zowel wonen, zorg als ho-

telkosten zijn inbegrepen. Beschermd Wonen valt nu onder

de Wmo. Vóór 1-1-2015 maakte het deel uit van de Awbz

en heette het GGZ-C. Van oudsher wordt deze zorg ver-

leend door RIBW’s, regionale instellingen voor Beschermd

Wonen.

Ggz Geestelijke gezondheidszorg, zowel de klinische zorg (Zvw),

langdurige zorg (Wlz) als Beschermd Wonen (Wmo)

Ghz Gehandicaptenzorg. In dit onderzoek zijn de volgende doel-

groepen meegenomen: VG, LVG, SGLVG en LG. Niet mee-

genomen zijn de jeugdzorg en de auditief / visueel gehan-

dicapten.

Inclusie Inclusie betekent de insluiting in de samenleving van ach-

tergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en

plichten. Het is de maatschappij die zich aanpast. (Bron:

Wikipedia).

Individueel Wonen met

Bescherming (IWmB)

Een alternatief voor Beschermd Wonen waarbij de cliënt

zelfstandig woont, niet samen met andere cliënten, en am-

bulante hulp krijgt.

LG Lichamelijk Gehandicapt

LVG Licht Verstandelijk Gehandicapt

MPT Modulair Pakket Thuis. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

een deelverstrekking die kan worden gecombineerd met het

PGB.

PGB Persoonsgebonden budget: een verstrekkingsvorm in de

Wet langdurige zorg en Wmo waarbij de cliënt of diens ver-

tegenwoordiger het budget beheert.

Prestatieafspraken Afspraken tussen gemeenten, woningcorporaties en huur-

dersvertegenwoordigers zoals bedoeld in de Woningwet

Prevalentie Het vóórkomen van iets. In dit onderzoek is de feitelijke

productie in de Wlz omgezet in leeftijdsspecifieke prevalen-

tiecijfers. Deze zijn in combinatie met de bevolkingsprogno-

se gebruikt om de toekomstige vraag te berekenen.

Prevalentie Beschermd

Wonen

Productie zorgprofielen GGZ-C1 – GGZ-C6 (ZZP, PGB, VPT,

MPT) op 31-12-2014.

Prevalentie GGZ-B Productie zorgprofielen GGZ-B1 – GGZ-B7 (ZZP, PGB, VPT,


MPT) op 1-1-2016.

Prevalentie LG Productie zorgprofielen LG1 - LG7 (ZZP, PGB, VPT, MPT) op

1-1-2016.

Prevalentie somatiek Productie zorgprofielen ZZP6 en ZZP8 (ZZP, PGB, VPT, ex-

clusief MPT) op 1-1-2016.

Prevalentie verblijf de-

mentie

Productie zorgprofielen ZZP5 en ZZP7 (ZZP, PGB, VPT, ex-

clusief MPT) op 1-1-2016

Prevalentie verblijf licht Productie zorgprofielen ZZP4 (ZZP, PGB, VPT, exclusief

MPT) op 1-1-2016

Prevalentie

VG/LVG/SGLVG

Productie zorgprofielen VG1 – VG8, LVG1 - LVG5, SGLVG1

(ZZP, PGB, VPT, MPT) op 1-1-2016.

Prevalentie woonzorg “Theoretisch maximum”: 100% van de productie van 1-1-

2013 van ZZP1-3 inclusief MPT.

“Realistisch maximum”: 25% van de productie van 1-1-

2013 van ZZP1-3 inclusief MPT.

Primos Model voor het berekenen van de bevolkingsomvang. Ge-

bruik is gemaakt van de Primos prognose die voor de pro-

vincie Gelderland is samengesteld in 2016 voor wijken

buurtniveau.

Scheiden wonen en zorg Cliënt betaalt zelf de huur en de kosten voor levensonder-

houd (“hotelkosten”)

SGLVG Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapt

Tussenvorm In dit onderzoek worden twee “segmenten” separaat be-

noemd: Woonzorg en Wonen met Bescherming.

Verblijf

(verblijfszorg, verblijfs-

voorzieningen, zorg met

verblijf)

Wonen, hotelkosten, zorg en behandeling binnen de

Wlz, Zvw en Wmo Beschermd Wonen (BW).

Kleinschalige (PGB-)initiatieven: groepswonen voor

mensen met een zware zorgvraag op basis van het

scheiden van wonen en zorg.

V&V Verzorging en verpleging, oftewel de sector ouderenzorg.

VG Verstandelijk Gehandicapt

VPT Volledig Pakket Thuis. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

zorg, hotelkosten, behandeling exclusief huisvesting

Wlz Wet langdurige zorg. De opvolger van de AWBZ voor wat

betreft langdurige zorg met verblijf.

Verstrekking Een indicatie voor zorg met verblijf kan worden omgezet in

verschillende verstrekkingen. Een indicatie is bijvoorbeeld

zorgprofiel ZZP4. De verstrekkingen zijn ZZP, MPT, VPT

(samen ook wel Zorg in Natura genoemd, ZIN) en PGB.


Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Bekostigt onder meer

Beschermd Wonen.

Wonen met Bescherming

(WmB)

Een alternatief voor Beschermd Wonen waarbij de cliënt de

huur en de kosten van levensonderhoud (hotelkosten) be-

taalt.

Wonen met zorg In dit onderzoek wordt hieronder verstaan zowel het tradi-

tionele verblijf als de tussenvormen Woonzorg en Wonen

met Bescherming.

Woonzorg Geclusterd wonen met full-service zorgen dienstverlening.

De bewoner betaalt huur en de kosten voor levensonder-

houd. Dit kan kleinschalig of grootschalig zijn.

ZIN Zorg in Natura: een verstrekkingsvorm in de Wet langduri-

ge zorg en de Wmo Beschermd Wonen waarbij de aanbie-

der het budget beheert.

Zorgprofiel In de Awbz werden indicaties ZZP’s genoemd. In de Wlz

worden de indicaties zorgprofielen genoemd. Het gaat om

dezelfde indicaties. Een ZZP is in de Wlz een verstrekkings-

vorm, net als VPT, MPT en PGB. Vaak echter gebruikt men

nog de term ZZP om een indicatie aan te geven, in plaats

van de term zorgprofiel.

Zvw Zorgverzekeringswet

ZZP Zorgzwaartepakket. Verstrekkingsvorm Zorg in Natura:

wonen, zorg, hotelkosten, behandeling