1 Perso presentatie
Mijn mesje, vriend of vijand
Over behandeling van zelf-verwondend
gedrag in een residentiële setting
Isabel D’Hont
Geert Everaert
Kliniek Sintjozef Pittem
2 Perso presentatie
Kliniek Sintjozef Pittem = PZ in ‘Evolutie’
- VEILIGHEIDSMANAGEMENT
- HERSTELVISIE
- ERVARINGSDESKUNDIGHEID
- KLINISCHE PSYCHOTHERAPIE
- AFGENOMEN TABOE
3 Perso presentatie
Klinisch psychotherapeutische en NIET
psychiatrische invalshoek
- AFSTEMMING OP DIVERSE NIVEAUS!
- Repressie/restrictie = CONTROLEGEVOEL
- BLIKOPENER
- Basis-overtuigingsgroepen
- Fight/flight
- Messias
- Uiterst gevoelig en complex thema
- Bewaren van de professionele houding / kader tegen
het re-ageren
- Echte specialist = de jongere zelf
4 Perso presentatie
5 Perso presentatie
De gekwetste adolescent = prototype
- Heterogene groep en dus UNIEK
- Homogene problematiek
6 Perso presentatie
Adolescentie = bloed, zweet en tranen
- Het blijvende ‘Etiket’
>< PSYCHOTHERAPEUTISCHE of MENTALE RUIMTE
- Op zoek naar een positieve ‘ontwikkeling’ = uitbouwen van
een TOEKOMSTPERSPECTIEF
- Doorbreken van vicieuze cirkels = zicht krijgen op de
onderliggende dynamiek
7 Perso presentatie
Onderliggende psychodynamiek
- ‘Evacuerende noodsituatie’ door ‘oppervlakkige (EUFORE)
spanningsreductie’= van ‘out of touch’ naar ‘IN TOUCH’
- Van A-dictie tot ‘uw gedacht leren zeggen’- Uitageren als ondermijning psychotherapeutisch
proces
- verslaving = neurobiologisch
- De STOP…. Het creëren van een tijdsdimensie
- Iatrogene AM epidemie
8 Perso presentatie
Onderliggende psychodynamiek
- Identiteit en individuatie/separatie ; springtij van de
adolescentie
- nood aan PSYCHISCHE RUGGENGRAAT/STERKE HUID
of er dreigt versplintering door de aanval op zichzelf
- Om de externe, reële ouders te kunnen loslaten is een
veilig ouderlijk introjekt, waarop men kan terugvallen
noodzakelijk
9 Perso presentatie
Onderliggende psychodynamiek
- REGULATIE (gevoelens, zelf, relaties) probleem ; functie van
zvg = reguleren (cfr. draaiknoppen)
- Installatie van een transitionele ruimte waarin afstand
mogelijk is en echt kan gesproken worden
- Symbolisatie en mentalisatie onder druk !
- BETEKENIS VAN DE ACT IN HET HIER EN NU
- Geïnternaliseerde pre-oedipale moeder die in fantasie het
lichaam controleert : HET BEGRIJPEN VAN DE
OVERDRACHTSRELATIE
- Het betrekken van de context !
10 Perso presentatie
Behandeling = MULTIMODAAL
- ZVG = vraag naar psychotherapie (of trachten te bereiken)
- Persoonlijkheidsstoornis voorkomen
- PSYCHOTHERAPIE = UW GEDACHT ZEGGEN
- Vicieuze cirkel doorbreken
- Vermijden verslaving
- Spanning een plaats geven = PERSOONSGERICHT
- Symboliseren ipv uitageren
- Geraakt, geïntigreerd geraken ; NIET overtuigd of
overdonderd (al genoeg achtervolgende, intrusieve
objecten)
- Projectieve identificatie – CAVE EIGEN OVERSPOELING
- Kader creëren = STABIELE DERDE (OBJECTCONSTANTIE)
- Met intentie om te stoppen
11 Perso presentatie
Behandeling = MULTIMODAAL
- Geen betekenisloze act – opletten met te vroege duidingen
- Confrontatie zonder timing kan zvg doen toenemen
- POSITIVE RISK TAKING IPV REPRESSIE
- Gesloten afdeling = rode lap op een stier
- Bieden van STEUN = cruciaal
- Creëren van een illusie van zorgfiguur !
- MBT in ‘hier en nu’
- Respect tijdens de verzorging
12 Perso presentatie
In de praktijk…
Tijd om door een andere bril te kijken!
13 Perso presentatie
14 Perso presentatie
Machteloosheid +++
Zelfverwonding: vicieuze cirkel?
Zelfverwonding: 5 fasen
Het zelfverwondingsproces: 5 fases
• Fase 0: Rust en groei
• Fase 1: Beginfase
• Denkstadium
• Negatieve gedachten, frustraties, herbelevingen,
triggers,…
• Fase 2: Klimmende fase
• Gevoelsstadium
• Gevoelens overweldigend – spanning - onveiligheid
Zelfverwonding: 5 fasen
Het zelfverwondingsproces: 5 fases
• Fase 0: Rust en groei
• Fase 1: Beginfase
• Fase 2: Klimmende fase
• Fase 3: Crisisfase
• Gedragsstadium: poging tot zelfbehoud
• Controleverlies – impulsieve reactie
• Fase 4: Postcrisisfase
• Effect van ZVG
• Verschillende gevoelens:
• Direct na ZVG: opluchting
• Controleherstel en pijnbeleving
• Schuldgevoelens, schaamte en angst…
Zelfverwonding: hulpverlening
Hulpverleners
• Zelden direct getuigen van zvg
• Beslotenheid van eigen ruimte
• Wel confrontatie met bloed, wonden,…
• confronterend?
• het feit dat iemand zichzelf dat aandoet?
• Hulpverlener = verantwoordelijk
• Hulpverlener = onmacht
• Gevolgen voor relatie patiënt - hulpverlener
Zelfverwonding: belang communicatie
• Contact vaak verstoord door misverstanden
• Verschillen in prioriteiten
• HV = stoppen zelfverwonding!!
• Patiënt = niet stoppen !!
• Beiden angsten en bezorgdheden
• Stilzwijgen
• Discommunicatie
• Frustratie, boosheid, vernedering,…
• Gevolg zelfverwonding
• Tegenoverdracht, verwijt, weerzin, afwijzing
• Gevolg zelfverwonding
Zelfverwonding : communicatie – 5 T’s
Communicatieproblemen binnen de verschillende niveaus
- Tijd
- Timing
- Taal
- Technieken
- Taboes
Tijd
Techniek
Tempo
TaboeTaal
Zelfverwonding: belang communicatie
• Tijd:
• Contactmomenten:
• Wanneer – waar:
• bepaald door HV
• Ad - hoc beschikbaarheid?
• Drukte – crises - ….
• Gebrek continuïteit zorg
• bemoeilijkt vertrouwensband
• Time - out
Zelfverwonding: belang communicatie
• Tempo
• Te hoge verwachtingen en eisen
• Te snel moeten praten over…
• Verplicht mee volgen van alle
therapiesessies
Zelfverwonding: belang communicatie
• Taal:
• Beperkt of geen woorden om over emoties te praten
• Wel verwachting van HV
• Erover kunnen praten = kunnen stoppen met
gedrag
• Zeer beperkt gebruik van non-verbale middelen
• Gebruik van vakjargon
• Sluit niet aan bij beleving patiënt afstand
• Gebruik psychiatrische labels
• Gebruik stereotypen
• Mythen
Zelfverwonding: belang communicatie
• Techniek:
• Gesprekken
• Vaak in interviewstijl
• Thema bepaald door HV
• Nadruk op problemen en pathologie
• Gezonde aspecten weinig aandacht
• Humor relatief weinig ingezet
• Hulpverlener:
• Te weinig kennis en specifieke vaardigheden
• Weinig alternatieven voor begrenzing
‘pathologisch’ gedrag
• Hulpverleningsperspectief (‘expert’): domineert
vooral
Zelfverwonding: belang communicatie
• Taboes:
• Essentiële zaken niet/ te weinig besproken tussen
allen
• Geheimen binnen levensverhaal van patiënt
• Negatieve ervaringen met hulpverlening
• Eigen remmingen bij hulpverlener
• Wiens taak?
• Geen multidisciplinaire teamvisie?!
• Besmettingsgevaar?
• Taboe van lichamelijkheid?
Zelfverwonding: wat te doen?
1. Afstemming van zorg en goede communicatie
2. Vroegtijdig signaleren
3. Wat als de stress oploopt
Zelfverwonding: hulpverlening
1. Afstemming van zorg en goede communicatie
• afstemming van zorg:
• Zelfverwonding = uit evenwicht – desintegratie
• Voelen in het ‘hier – en – nu’
• ‘Ziek’ gedrag communicatief aspect
• Gedrag serieus nemen + discommunicatie aanpakken
• Ruimte leren maken voor keuzes en alternatieven
• Communicatie met familie, vrienden en omgeving
• Essentieel: geduld – structuur – veiligheid - consistentie
• Goede communicatie
Zelfverwonding: hulpverlening
1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T’s
• afstemming van zorg:
• Goede communicatie: 5 T’s
• Tijd:
• Bereikbaarheid
• Duidelijkheid – structuur binnen werkplanning o.a.
afwezigheid
• Wanneer – hoelang: op voorhand bespreken
• Timing:
• Volgen therapiesessies: keuzes bespreekbaar –
aangepast aan individuele tempo stressregulatie
• HV adviserende en motiverende rol
• Timing fysieke benadering
Zelfverwonding: hulpverlening
1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T’s
• afstemming van zorg:
• Goede communicatie: 5 T’s
• Tijd:
• Timing:
• Taal:
• Ruimte om gevoelens non-verbaal te uiten
• HV weet met woorden en gedragingen dat patiënt
aangeeft zich slecht te voelen
• Afspraken over taalgebruik en manier van
communicatie
• Gedrag positief labelen
• Herdefiniëring en normalisering van zelfverwonding
als ‘functioneel ‘ gedrag
• Vermijding van ‘pathologiserend jargon’
Zelfverwonding: hulpverlening
1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T’s
• afstemming van zorg:
• Goede communicatie: 5 T’s
• Tijd:
• Timing:
• Taal:
• Technieken:
• Verschillende werkinstrumenten o.a. non-verbaal
• ‘ Peilen van de onmiddellijke behoeften’
• Alledaagse activiteiten die bijdragen aan
stress- en emotieregulatie
• ‘Eerste hulp in crisis’
Zelfverwonding: hulpverlening
1. Afstemming van zorg en goede communicatie en : 5 T’s
• afstemming van zorg:
• Goede communicatie: 5 T’s
• Tijd:
• Timing:
• Taal:
• Technieken:
• Taboes:
• Open communicatie over zelfverwonding
• Gebruik informatiemateriaal
• Waar wil patiënt wel/niet over praten? ‘ Moeilijke
onderwerpen lijst’
• Hulp inroepen omgeving patiënt
Zelfverwonding: hulpverlening
2. Vroegtijdig signaleren
• Hoe?
• Anticiperen op stressbronnen
• Acties stress en desintegratie
• Interventies
• Alternatieven zoeken
• Proces met vallen en opstaan
• Uitlokkers en signalen niet altijd even eenduidig
• Ingezette interventies niet altijd hetzelfde effect
• Regelmatige evaluatie en analyse
• Patiënt niet altijd in staat tot zelfreflectie
• Ook aandacht voor proces van hulpverlener intervisie
Zelfverwonding: hulpverlening
2. Vroegtijdig signaleren
• Hoe?
• Proces met vallen en opstaan
• Alternatieven
• Zoektocht
• Afhankelijk van functie van zelfverwonding Moet dezelfde
functie hebben
• Individueel – persoonlijk
• Verschil:
• geen nadelige gevolgen
• Littekens
• Schuldgevoelens
• Kunnen uitstellen = gevoel van succes
• Vaak fysieke alternatieven
• Soms besluit nog niet klaar om te stoppen met
zelfverwondend gedrag
Zelfverwonding: hulpverlening
3. Wat als de stress oploopt
• acties bij verschillende fases van proces van
zelfverwondend gedrag concreet beschrijven in
signaleringsplan
• Doel : bieden van houvast
• Ervaringsdeskundigheid gebruiken
• Cave: technisch iets kunnen ≠ emotioneel iets
aankunnen
• Voldoende presentie en ondersteuning
• Duidelijke afspraken rond wanneer overnemen
Zelfverwonding: signaleringsplan
5 fases:
1. Fase 0 : Er is niets aan de hand en je voelt je
goed. Er is tijd voor rust en groei.
2. Fase 1: Een bepaalde gebeurtenis lokt gevoelens
en gedachten uit die stress geven.
3. Fase 2 : De stress neemt steeds verder toe totdat
je jezelf verwondt.
4. Fase 3: Door het zelfverwonden vermindert de
stress voor een bepaalde tijd.
5. Fase 4: Terug in rustiger vaarwater.
Zelfverwonding: signaleringsplan
• Fase 0
• Bespreekbaarheid
• Essentiële werk
• Fase 1 en fase 2:
• Ondersteunende werkinstrumenten
• ‘15 minuten regel’
• ‘Alles behalve zelfverwonden regel’
• Als zelfverwonden niet te vermijden is…
• Advieslijst
Zelfverwonding: signaleringsplan
• Fase 3: zelfverwonding
• Fase 4: Nazorg en afronding
• Acties formuleren voor na de zelfverwonding
• Hoe zich veilig voelen?
• Hoe steun krijgen?
• Wondverzorging:
• Waar en wie?
• Spoedeisende hulp?
• Gaat er iemand mee?
• Doel: werkrelatie goed houden en blijvende communicatie
• Aandacht voor afscheidsproces!
41 Perso presentatie
42 Perso presentatie
Bedankt voor jullie aandacht!!
Top Related