Limburgs miLieu

De Mergellandcorporatie maakt doorstart

Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo

Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië

Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL

Samen aan de slag voor duurzame energie

Prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht

Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen bij de Raad van State

Schaliegas blijft de gemoederen bezig houden

4

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

E e n u i t g a v e v a n S t i c h t i n g M i l i e u f e d e r a t i e L i m b u r g - j a a r g a n g 2 7 - d e c e m b e r / j a n u a r i 2 0 1 4

De Nationale Postcode Loterij is medefi nancier van

diverse projecten van de Milieufederatie Limburg.

Het uitgeven van Limburgs Milieu wordt mede

mogelijk gemaakt door een fi nanciële bijdrage

van de Provincie Limburg.

NieuWsbrieF

De Milieufederatie Limburg heeft ook een digitale nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief

bevat het laatste nieuws over natuur en milieu in Limburg en wordt gemiddeld

eenmaal per maand verstuurd. Je kunt je voor deze nieuwsbrief opgeven via:

WWW.milieuFeDerATielimburg.Nl

Je vindt de milieufederatie limburg op:

Dit magazine is geproduceerd door SHD Grafi media onder gecontroleerde omstandigheden conform ISO 14001 Grafi media getoetst door de SCGM, Certifi caatnummer SCGM-MZ:2011.01.01

C O L O F O Nlimburgs milieu is een uitgave van stichting milieufederatie limburgDe Milieufederatie Limburg werd opgericht in 1971. De stichting zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. Zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. Dit werk kan de Milieufederatie doen dankzij giften, overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de Provincie Limburg en de Nationale Postcode Loterij.

Hoofdredactie en eindredactie:Monique Demarteau

Aan dit nummer werkten mee:Bart Cobben, Gert-Jan van Elk, Hans Heijnen, Olaf op den Kamp, Wim Kuipers, Sandi Mackowiak, Lily van Onna, Wim van Opbergen, Marije van der Park, Roy Renneberg, Hub Slangen, Jelle Vegt, Amber Verbunt, Frank Vermeij

Vormgeving & drukwerk:SHD Grafimedia, Swalmen

Abonnementen en adreswijzigingen:Limburgs Milieu verschijnt vier maal per jaar. Een jaarabonnement kost €12,50. Betaling geschiedt middels acceptgiro of automatische incasso. Natuur- en milieuorganisaties die bij de Milieufederatie zijn aangesloten, ontvangen het tijdschrift gratis. Wil je een abonnement? Gebruik de abonneebon in dit tijdschrift of stuur een e-mail met daarin je naam en adresgegevens naar: sml@milieufederatielimburg.nl

redactionele bijdragen:Bijdragen kunnen alleen na overleg met de redactie worden ingediend. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel. Plaatsing van een artikel hoeft niet te betekenen dat de vermelde meningen de visie van de redactie of van de Milieufederatie Limburg weerspiegelen.

redactieadres:Stichting Milieufederatie LimburgGevestigd in Het GroenHuisGodsweerderstraat 26041 GH ROERMONDT 0475 - 386 410F 0475 - 386 459www.milieufederatielimburg.nlsml@milieufederatielimburg.nl

Limburgs Milieu is gedrukt op FSC-papier

Foto

: Luu

k Be

lger

s/N

atuu

ridee

.nl

2 l i m b u r g s m i l i e u

inhoud

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3

4 Kort nieuws

5 De Mergellandcorporatie maakt doorstart

6 Milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens Wallonië

7 Schaliegas blijft de gemoederen bezighouden

8 Groter aanbod biologische producten Cadeau voor nieuwe abonnees

9 Navigeren in de tijd met Napoleon in GaiaZoo

10 Column Wim Kuipers

11 Win een boek

12 Veel Limburgse initiatieven bij Evenement HIER opgewekt

13 Lancering eerste interactieve zonatlas Limburg Leudal Energie gaat voor zonne-energie

14 Driekwart Nederlanders levert lampen in voor recycling Samen aan de slag voor duurzame energie

15 Milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderij

16 Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280

17 Graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-POL

18 NatuurSUPER viert alle seizoenen

19 Jouw foto in dit tijdschrift?

20 Provincie draagt bij aan project Tuinzicht Lichtenberg Meer ruimte voor bomen in de IJzeren Man

21 Opknapbeurt parkbos bij Jachtslot Mokerheide Milieudefensie meet ‘rochelroute’ in Maastricht

22 Kort nieuws

23 Milieufederatie zoekt vrijwilliger Concept-POL door Gedeputeerde Staten vastgesteld

24 Prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht

26 Het GroenHuis

30 Activiteitenoverzicht 2014

31 Provincie start met aanleg Buitenring

32 Kort nieuws

33 Werkgroep Behoud de Peel wint beroepen Raad van State

34 Meer maïs in Limburg door Duitse Energiewende

36 Onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015?

38 Provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van Rijk Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari

39 Site-seeing

Kort nieuwsNieuw duurzaam eNergie-iNitiatief iN HeerLeN

De Werkgroep Douve Weien in Heerlen gaat een nieuw duurzaam

energie-initiatief starten dat op de nodige steun van de gemeente kan

rekenen. Wethouder Fred Gillissen was bij de startbijeenkomst en

wenste de werkgroep veel succes. De werkgroep gaat voorlopig aan de

slag met een onderzoek naar de mogelijkheden van zonne-energie op

centraal gelegen daken in Heerlen. De werkgroep komt voort uit een

initiatief van de wijkvereniging die duurzaamheid in de wijken Douve

Weien en Caumerveld wil bevorderen. De gemeente stelt secretariële

ondersteuning en vergaderruimte beschikbaar.

tiHaNge tieN jaar LaNger opeN

Kernreactor Tihange mag tien jaar langer in bedrijf blijven dan eerder

was gepland. De Belgische Kamer heeft ingestemd met het voorstel

om de reactor tot 2025 in bedrijf te houden. Dat is volgens de

regering nodig om de energievoorziening in België niet in gevaar te

brengen. Tihange ligt zo’n 40 kilometer van Maastricht. Twee andere

kernreactoren die dichtbij Nederland liggen (in Doel bij Antwerpen)

moeten volgens de Kamer wel in 2015 dicht. De Senaat moet nog

over de plannen stemmen.

sameNwerkiNg NatuurmoNumeNteN eN dsm

Natuurmonumenten en DSM gaan samen op zoek naar een bedrijf

dat bij natuurbeheer vrijkomende biomassa wil gaan hergebruiken.

Dat kan zijn voor het produceren van energie, hernieuwbare

brandstoffen of biobased materialen. Bij het natuurbeheer van

Natuurmonumenten komt jaarlijks 175.000 ton biomassa vrij in de

vorm van riet, gras, stro en houtresten. DSM beschikt over de

technologie om dat te verwerken tot biologische grondstoffen, zoals

bijvoorbeeld biogas. Samen met Natuurmonumenten gaat DSM de

komende drie jaar op zoek naar bedrijven die deze grondstoffen gaan

gebruiken in hun productieproces. Per business case beoordelen de

twee partijen de economische haalbaarheid en een eventueel

vervolgtraject.

Limburgs eNergie foNds vaN start

In Venlo ging in september het Limburgs Energie Fonds officieel van

start. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan Limburgse

projecten die bijdragen aan beperking van CO2-uitstoot door

energiebesparing of duurzame energieopwekking. Het LEF is opgericht

door de Provincie Limburg. Het LEF verstrekt geen subsidies maar biedt

financiering in de vorm van participaties, leningen en garanties. De

Provincie Limburg heeft 18 miljoen euro beschikbaar gesteld.

gemeeNte NutH wordt duurzamer

De gemeente Nuth gaat de komende jaren verduurzamen. Gebouwen

die in het beheer van de gemeente zijn, worden duurzamer gemaakt

en er komt een krediet voor particulieren voor energiebesparende

maatregelen zoals isolatie en zonnecellen. In december bepaalt de

gemeenteraad hoe hoog dat krediet wordt. Het project is afgetrapt in

Wijnandsrade met een voorlichtingsdag voor basisscholen. De

basisscholen in de gemeente strijden komend schooljaar voor de titel

meest duurzame school van Nuth.

miLieufederatie wiL coNtroLe LaNdbouwgif

Minder controle op het gebruik van bestrijdingsmiddelen door boeren

is funest voor de waterkwaliteit. Dat zegt de Milieufederatie Limburg.

Die denkt dat er, nu de boeren meer zelf moeten controleren, bewust of

onbewust zaken fout kunnen gaan waardoor het water vervuild raakt.

De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) is juist blij met minder

controles. Volgens de bond bewijst dit dat boeren goed omgaan met

het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Boeren die zich niet aan de regels

houden, lopen vroeg of laat tegen de lamp, aldus de bond. Waterschap

Peel en Maasvallei dat de boeren controleert, houdt in de toekomst

alleen een oogje in het zeil bij risicovolle bedrijven die bijvoorbeeld in

het verleden in de fout zijn gegaan. In het gebied van Waterschap Peel

en Maasvallei liggen zo’n 3.000 agrarische bedrijven.

woNiNgbouw bramert-Noord vaN de baaN?

In het concept-POL dat de Provincie Limburg in november publiceerde,

wordt niet meer gesproken over woningbouw in Bramert-noord. Op de

bijbehorende kaarten is Bramert-noord niet aangewezen als woonge-

bied. Sinds kort beslist de provincie hierover. De gemeente Stein ziet de

woningbouw in het gebied nog wel zitten. Twee jaar geleden kocht de

gemeente hier voor 2,5 miljoen euro grond in het gebied.

ecoducteN a2 bij meersseN geopeNd

De twee ecoducten over de A2 in de gemeente Meerssen zijn in

september officieel geopend. De ecoducten Bunderbosch en

Kalverbosch verbinden de natuurgebieden bij Bunde aan de westkant

van de snelweg met de bossen bij Ulestraten aan de oostkant. Twee

ecoducten waren nodig omdat de A2 op die plek een middenstrook

van meer dan 150 meter breed heeft. De bouwwerken zijn al

ongeveer een jaar klaar. Met de opening is gewacht totdat het wild er

daadwerkelijk gebruik van ging maken, en dat is sinds enige tijd het

geval. In de brede groenstrook tussen de twee ecoducten is voor de

dieren een waterpoel en een heuvel aangelegd.

4 l i m b u r g s m i l i e u

de mergellandcorporatie maakt doorstartde mergellandcorporatie - in 1997 gestart als een samenwerkingsverband van de LLtb en de stichting milieufederatie

Limburg - maakt een doorstart. de corporatie groeit door als een onderdeel van een van de vier agrarische Natuur

verenigingen die samen Natuurrijk Limburg vormen. de mergellandcorporatie blijft als organisatie - en in naam -

bestaan en werkt met deze samenwerking verder aan een natuurlijk en landschapsrijk zuid-Limburg.

De oorspronkelijke doelstelling blijft bestaan. De

Mergellandcorporatie gaat zich inzetten voor het behoud van

het fraaie Limburgse landschap mét de ontwikkeling van de

hedendaagse landbouw. Begrip creëren voor elkaars situaties - voor

de landbouwers én de natuurorganisaties - en samenwerken aan

projecten staan voorop. Nieuw in dit samenwerkingsverband is de

rol die de corporatie oppakt als een Agrarische Natuur Vereniging.

Samen met de andere drie Agrarische Natuur Verenigingen en

Natuurrijk Limburg als bindende kracht maken zij zich sterk voor het

Limburgse land. De juiste doelen, mensen, kennis en middelen komen

bij elkaar om de ecologische kwaliteit van het beheer te waarborgen.

Een van de bekendste projecten van de Mergellandcorporatie is het

project ‘Bloemrijke akkerranden’, een prima voorbeeld hoe agrariërs

en natuurorganisaties samen opkomen voor een betere natuur.

De Mergellandcorporatie zal de samenwerking wederom breed

opzoeken met onder andere de drie regionale LLTB-afdelingen,

Landschapsbeheer Mergelland, IKL en Waterschap Roer en

Overmaas. Daarmee volgt de Mergellandcorporatie het beleid om in

collectieven te werken en op die manier versnippering tegen te gaan.

Samenwerking aan duurzame ideeën is effectiever. Er wordt bekeken

hoe en waar de natuurvriendelijke landbouw en natuurinrichting

het effi ciëntst kan gaan plaatsvinden en blijven plaatsvinden.

Vanwege de beperkte beschikbaarheid van overheidsmiddelen zal de

Mergellandcorporatie over de voorwaarden van de te maken keuzes

met het (agrarische) veld overleggen:

- welke landbouwer voelt zich aangesproken voor het inschakelen

van natuur- én landschapsdoelen op zijn bedrijf en doet mee?

- welke, met name ecologische en economische randvoorwaarden

zijn noodzakelijk voor het daadwerkelijk duurzaam realiseren van

de natuurdoelen?

- welke bijdrage kan de biologische landbouw leveren aan het

invullen van de regionale natuur- en landschapsdoelen en op

welke manier?

bestuursLedeN gezocHt

Met deze frisse doorstart zoekt de Mergellandcorporatie

nieuwe bestuursleden. Mensen uit alle sectoren van de

landbouw, maar ook uit de natuurbeschermingsorganisaties,

kunnen zich melden. Met een hernieuwd bestuur kan de

corporatie naar elkaars motieven blijven luisteren en begrip

daarvoor creëren. voor informatie kun je contact opnemen

met de voorzitter Jos Brands (tel. 06-20602094) of met de

secretaris hans heijnen (tel. 06-21106446).

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 5

milieufederatie vreest aantasting landschap door windmolens walloniëde milieufederatie Limburg heeft mede namens Natuurmonumenten en het Limburgs Landschap bezwaar gemaakt

tegen het voornemen van de waalse regering om nabij teuven (b) windmolens te bouwen. de belangrijkste reden ligt

in de aantasting van de landschappelijke kwaliteit van het zuid-Limburgse heuvelland.

Het kleinschalige cultuurlandschap in

en rondom Epen behoort tot de fraaiste

van ons land. Niet voor niets maakt het

gebied onderdeel uit van het Nationaal

Landschap Zuid-Limburg. Het beleid

ten aanzien van Nationale Landschap-

pen is erop gericht om de bijzondere

landschappelijke en cultuurhistorische

waarden te beschermen en in stand te

houden. Activiteiten die deze waarden

aantasten, zijn dan ook verboden.

De Waalse regering heeft onlangs een

plan opgesteld voor de plaatsing van

windturbines in Wallonië. In het bij-

behorende ‘Cartografieplan’ zijn zones

op de kaart aangewezen die in principe

geschikt zijn voor de plaatsing van

windmolens. Eén van die zones ligt ten

oosten van Teuven op korte afstand

van de Nederlandse grens bij Epen. De

bevolking en andere belangstellenden

kunnen zich over het plan uitspreken

via een openbare enquête. Van deze

mogelijkheid hebben ook Nederlandse

instanties (Milieufederatie Limburg, VVV

Zuid-Limburg, gemeente Gulpen-Wittem)

gebruikgemaakt.

De Nederlandse provincie Limburg heeft

in haar ruimtelijke beleid opgenomen dat

de plaatsing van windmolens in het

Nationaal Landschap Zuid-Limburg niet is

toegestaan. Volgens de provincie tasten

windmolens in dit deel van de provincie

de landschappelijke kwaliteit van het

heuvelland te zeer aan en vormen ze

een bedreiging voor de belevingswaarde

van dit gebied. Toeristen komen in grote

getale naar Zuid-Limburg om te genieten

van het mooie landschap. Hoge wind-

molens net over de grens op Belgisch

grondgebied zullen vanuit het Neder-

landse heuvelland duidelijk zichtbaar zijn

en leiden tot ‘horizonvervuiling’. Juist

dit argument vormt voor de VVV Zuid-

Limburg eveneens reden om bezwaar te

maken tegen het Waalse windmolenplan.

De windmolens worden geplaatst vlakbij

het Onderste en Bovenste Bosch bij Epen,

een bos- en natuurgebied dat onderdeel

uitmaakt van het Natura 2000-gebied

Geuldal. In de bij het Waalse plan

behorende milieueffectrapportage zijn

wel de (milieu)gevolgen van de ontwik-

keling van windenergie op het Waalse

grondgebied in kaart gebracht, maar

dat is niet gebeurd voor het net over de

grens gelegen Nederlandse gebied. De

natuur- en milieuorganisaties zijn dan

ook van mening dat er alsnog onder-

zoek moet plaatsvinden naar mogelijk

significante negatieve effecten van de

te plaatsen windmolens op de natuur-

waarden van het Natura 2000-gebied.

Een zelfde onderzoek dient ook plaats te

vinden naar mogelijke geluidsoverlast en

overlast van slagschaduw van de molens

voor bewoners aan de Nederlandse kant

van de grens.

Bart Cobben

Milieufederatie Limburg

6 l i m b u r g s m i l i e u6 l i m b u r g s m i l i e u

schaliegas blijft de gemoederen bezighoudende discussies over schaliegaswinning in Nederland zijn weer wat geluwd. Nog in september was de milieufederatie

Limburg in het nieuws, toen ze bij monde van directeur Hans Heijnen reageerde op een door minister kamp

gepresenteerd rapport waarin te lezen was dat de milieurisico’s van schaliegaswinning beheersbaar zijn.

Het rapport van minister Kamp leek een opstap te gaan worden

naar het begin van een tijdperk met boortorens in het land-

schap. Ook in Limburg zijn er voorraden schaliegas en steenkool-

gas die interessant genoeg zijn om er opsporingsvergunningen

voor aan te vragen. In Midden-Limburg van Weert tot en met

Roermond heeft Quadrilla Resources sinds september 2011 een

aanvraag lopen. Tussen Roermond en Venlo is zo’n vergunning

aan Hexagon (eigendom van DSM) verleend voor de opsporing

van steenkoolgas.

Na de publicatie van het onderzoeksrapport bleek dit behoorlijk

vatbaar voor kritiek. Het hele onderzoek bleek niet meer dan

een literatuurstudie en de Commissie MER constateerde dat

bepaalde gevolgen van schaliegaswinning buiten het onderzoek

zijn gebleven:

- Wet- en regelgeving zijn niet voldoende in orde om risico’s te

ondervangen. Zo heeft het ‘fraccen’ geen duidelijke plaats in

de regelgeving.

- Schaliegaswinning kan dichtbij bestaande breuken in de

ondergrond aardbevingen opwekken. Het is daarom essentieel

om de nabijheid van breuken van te voren uit te sluiten.

- Het risico op vervuiling van het grondwater is beheersbaar

door het nemen van de juiste technische maatregelen en een

goede omgang met afvalwater.

- Risico’s in de praktijk ontstaan veelal door menselijk falen.

- Staatstoezicht op de Mijnen speelt een essentiële rol als toe-

zichthouder. Voldoende capaciteit is daarvoor een vereiste.

Het verzet tegen schaliegaswinning in Nederland is inmiddels

al behoorlijk gegroeid. Vier provincies, waaronder Gelderland

en Noord-Brabant, en een honderdtal gemeenten, waaronder

Gulpen-Wittem, Landgraaf, Roermond en Leudal, hebben zich

schaliegasvrij verklaard. Geen wonder dat Minister Kamp besloten

heeft de storm van protest eerst maar even over te laten waaien.

Op 18 september schreef de minister de Tweede Kamer dat er

eerst een breder onderzoek moet komen naar de mogelijke

locaties voor proefboringen. Dat onderzoek gaat zeker een jaar

duren. Pas als dat onderzoek klaar is, zullen aanvragen voor een

opsporingsvergunning in behandeling worden genomen. Voor de

gebieden waarvoor al een opsporingsvergunning is afgegeven,

wordt met de initiatiefnemers afgesproken dat er tot het vol-

tooien van het landelijke onderzoek geen stappen worden gezet.

Intussen gaat Milieudefensie door met het verzamelen van

handtekeningen voor een petitie die de Tweede Kamer oproept

geen boringen naar schaliegas toe te staan, een activiteit die

mede door De Natuur en Milieufederaties wordt ondersteund.

Voor meer informatie kun je kijken op de websites: milieufede-

ratielimburg.blogspot.nl, www.milieudefensie.nl/schaliegas en

www.schaliegasvrij.nl.

Jelle Vegt

Milieufederatie Limburg

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 7

✁

een abonnement op het Limburgs milieu? Dat kan! Graag zelfs, want met het abonnement steun je de Milieufederatie Limburg met haar doelstellingen. Samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties zet de Milieufederatie Limburg zich al ruim 40 jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu én duurzaamheid in Limburg. Een jaarabonnement op Limburgs Milieu kost 12,50 euro. Je krijgt Limburgs Milieu dan ieder kwartaal thuisgestuurd. Als je een abonnement neemt vóór 1 februari 2014, ontvang je het leuke en leerzame Be Green spel als welkomstgeschenk.

❏ Ja, ik neem een abonnement op het Limburgs Milieu voor 12,50 euro per jaarNaam :

Adres: :

Postcode :

Woonplaats :

Telefoon :

E-mail :

Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden aangegaan tot wederopzegging.

Deze bon in een ongefrankeerde envelop opsturen naar:Milieufederatie LimburgAntwoordnummer 100536040 XT Roermond

Handtekening: Datum:

groter aanbod biologische producten in supermarktHet aantal producten met eko-keurmerk dat bij de reguliere supermarkten in de schappen ligt, is dit jaar tien procent hoger

dan vorig jaar. Het fairtrade aanbod steeg zelfs met twintig procent. de afgelopen zeven jaar is het biologisch aanbod elk

jaar groter geworden, gemiddeld met zestien procent. dit blijkt uit de laatste jaarlijkse eko-tellingen van milieudefensie

onder Nederlandse supermarkten met medewerking van ruim tweehonderd vrijwilligers.

Supermarktketen Hoogvliet scoort als beste, met gemiddeld

398 biologische producten in de schappen. PLUS staat met

een gemiddelde van 342 EKO-producten op de tweede plaats.

Milieudefensie stopt

na zestien jaar met

de landelijke EKO-

tellingen. ,,Biologisch

voedsel is niet langer

voorbehouden

aan speciaalzaken,

maar heeft zijn weg

gevonden naar de

schappen van alle

supermarkten. De

recente EKO-tellingen

getuigen daarvan”,

aldus een woordvoerder

van Milieudefensie.

Milieudefensie startte

in 1998 met de EKO-

tellingen om het aanbod

van biologische producten

in reguliere supermarkten

te stimuleren. In het

eerste jaar werden er

nog maar gemiddeld 6

EKO-producten geteld per

supermarkt. Milieudefensie

hoopt dat de supermarkten

de trend voortzetten. De fi lialen met de meeste EKO- en Fairtrade

producten hebben een award gekregen. Kijk voor de volledige

uitslag op www.ekotellingen.nl.

8 l i m b u r g s m i l i e u

De jaarlijkse dag voor de achterban, de bij

de Milieufederatie Limburg aangesloten

groepen, vond dit jaar plaats in GaiaZoo in

Kerkrade. Op het programma stond een le-

zing over de Tranchotkaarten van directeur

Hans Heijnen. Deze kaarten van Limburg zijn

unieke en zeer gedetailleerde kaarten uit de

tijd van Napoleon. De kaarten worden veel

gebruikt, ook door de organisaties uit de

achterban van de Milieufederatie. Maar er

is iets nieuws aan toegevoegd. De kaarten

zijn door de Milieufederatie gegeorefereerd.

Dat wil zeggen dat de bestaande kaarten

voorzien zijn van coördinaten, zodat de

plaats waar je op dat moment bent, kan

worden aangegeven met behulp van een

gps-signaal. Hierdoor zijn ze voor veel meer

doeleinden te gebruiken. Je kunt als het ware

door de tijd reizen. Al lopend, of reizend

met de trein, kun je switchen in de tijd

(van 1805 naar 2013) en in het landschap.

Je kunt ter plekke zien hoe het landschap

Navigeren in de tijd met Napoleon in gaiazoo‘we hebben goed kunnen netwerken’, ‘het was een interessante lezing over de tranchotkaarten’, ‘Napoleon en

een franse soldaat waren er ook’, ‘wat leuk, een filmpje waarin je met de trein door de tijd van Napoleon reist’,

‘prachtige locatie’ en niet te vergeten ‘boeiende rondleiding door het park’. dat waren wat reacties van de gasten die

deelnamen aan de achterbandag op zaterdag 9 november in gaiazoo.

eruit zag in 1805, wat er allemaal veranderd

is en waar bijvoorbeeld onze plaats- en

straatnamen vandaan komen.

De uitleg over het ontstaan van de kaarten

werd door Napoleon in hoogst eigen

persoon gegeven. Hij gaf de gasten een les

in zijn eigen geschiedenis, waarin hij werd

ondersteund door een van zijn soldaten, met

soms hilarische scenes. Gedeputeerde Van

der Broeck van de provincie Limburg was

aanwezig en voegde met een druk op een

knop het gps-signaal toe aan de Tranchot-

kaarten waardoor de locatie van GaiaZoo

zichtbaar werd voor de gasten. Daarmee

gaf hij de start voor het project: ‘Navigeren

in de Napoleontische tijd’. Na een smake-

lijke lunch, en volop gelegenheid om te

netwerken, stonden de gidsen van GaiaZoo

klaar om iedereen in groepen rond te leiden

door het park. Er was ook gelegenheid om

in te schrijven voor de workshop: ‘Navigeren

in de Napoleontische tijd’ die de Milieufe-

deratie gaat starten en om met Napoleon

op de foto te gaan. Kortom, een geslaagde

dag met een afwisselend programma en

tevreden gasten.

Je kunt je nog inschrijven voor de workshop

‘Navigeren in de Napoleontische tijd’. De

workshop is alleen toegankelijk voor de

groepen die bij de Milieufederatie Limburg

zijn aangesloten. Heb je interesse,

stuur een e-mail aan Lily van Onna:

l.vanonna@milieufederatielimburg.nl. Je

wordt dan op de hoogte gehouden van de

voortgang van de plannen.Foto

’s: M

oniq

ue D

emar

teau

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 9

Column Wim Kuipers

Op twaalf-elf-dertien omstreeks elf-elf uur besloot ik me een niet

zo serieuze vraag te stellen. Een elf-vraag: wie maakte de beste

milieugrap van dit jaar? Die onbekende die een neergeschoten

wolf over duizend en nog wat kilometers in zijn auto meenam naar

Nederland en daar als eigenheims verkeersslachtoffer neerlegde, of

het restant van de Roermondse VVD?

Ik zal duidelijker worden. Op de site van L1 verscheen die dag

om 10.58 het bericht: VVD Roermond bezorgd om dijken. De

waterkeringen zijn niet in orde, zo is het wakkere fragment te

weten gekomen, en dus moet het college maar meedelen ‘wat er

gedaan moet worden om de waterkeringen weer op orde te krijgen,

en hoe lang dat duurt.’ Lees nu vooral verder: ‘Volgens de VVD is de

kwestie extra actueel, nu door de regen van de afgelopen dagen het

waterpeil in de Maas stijgt.’

Ik rende onmiddellijk de trap af naar buiten. Ik woon nauwelijks

honderd meter van de Maas, maar moet wel vijf wegen oversteken

om er te komen: dat mag ook wel eens gezegd worden. En ja hoor:

het water leek wat hoger. Goed, die ‘afgelopen dagen’ zijn uiteraard

afgelopen, maar het was kantje boord. Was de Maas 7,89 meter

gestegen… heel Nederland had weer aandacht gehad voor Limburg.

Maar wat betekent dat nu: drie, vier, zes meter in vergelijking met

een VVD-snelheid van 130.000 meter? Er zijn genoeg deskundigen

die willen verklaren dat bij die snelheid de kans op verkeersdoden

heel wat groter is dan bij 100 kilometer, de laten we zeggen

Groen-snelheid. Maar wat vergelijk ik helemaal? Hoeveel zwakkeren

bevinden zich op de autoweg, in een kwetsbare positie? Geen

voetgangers, fietsers, rolstoelers, mensen met een 45-auto. Waar

maak ik me dan druk om?

Hoho! Wat is de kans dat er mensen verdrinken bij een overstroming

van de Maas? Daar moeten we echt eens over na gaan denken.

Ik ben als Maasman onlangs geïnterviewd voor een boek van de

provincie over de watersnoden van de jaren negentig. Reden: die van

Kerstmis 1993 is twintig jaar geleden, en de hoeveelheid neerslag in

Limburg stijgt met niet minder dan twintig procent. Dus...

... ja wat dus? Eerst echte feiten. Als er in het noordoosten van

Frankrijk en in het oosten van Wallonië in korte tijd heel wat water

Help, moder maas gaat...

beschikbaar komt, gaat het water in de Limburgse Maas stijgen.

Altijd zo geweest. Het stijgende water komt vrij rustig naar ons

toe. Allez, de snelheid verdubbelt, verdrievoudigt misschien, maar

die snelheid is absoluut niet te vergelijken met het razende, alles

vernielende water van een vloedgolf. Bovendien zien we het water

komen. En als we het niet zien, waarschuwen de computers ons.

De mensen die dicht bij de Maas wonen, kunnen alle noodzakelijke

maatregelen nemen. Desondanks vindt de VVD dat de vele

kilometers dijk die al aangelegd zijn wat hoger moeten vanwege de

regen die we zouden kunnen krijgen.

Kúnnen krijgen, maar dat is voor de meeste politici al krijgen. Nou

ga ik daar niet tegen in. Ik ga niet zeggen: niet iedereen is van

mening dat het zoveel natter wordt. Integendeel: ik doe er nog wat

water bij en ga braaf uit van een kwart méér regen oftewel 200

millimeter. Omgerekend: vier millimeter per week meer. Ook die

berekening mag men nog royaal noemen, want Midden-Limburg

heeft jaren met minder dan 700 millimeter. Hoe groot is de kans op

ongelukken? Mijn vraag daarom: wat voor tekenen zijn er dat die

extra regen in enorme plensbuien valt, of dat het wekenlang aan

één stuk door regent? Even doordenken en dan de vraag: moet je

dus wel die kades en dijken verhogen?

Ja – vindt de VVD Roermond. Ik noem dat bangmakerij. Bang

maken voor wilde dieren, geheimzinnige virussen, inbrekende

bollen breigaren (bul garen ...) en magnetrons die alles wat je zegt

afluisteren. Regelmatig lees ik dat VVD’ers opscheppen over ‘hun

Verlichting’, de Verlichting die een einde maakte aan de macht

van de kerk, dus aan allerlei afgoderij en ander bijgeloof. Geen

dreigende god meer die de mensheid strafte met donder, droogte,

plagen: de mens nam de heerschappij helemaal over. De wereld

werd maakbaar. Hogere dijken dus...

... want als er iets mis gaat kunnen we God of natuurkrachten

niet meer de schuld geven. Maar waar gaat het helemaal om?

Hoeveel mensen krijgen de Maas thuisbezorgd over tien jaar, of

in 2043, 2106? Waarom moet ik nu denken aan mensen die het

gras van hun gekoesterd gazon onkruid noemen als het op de

oprit gedijt?

Wim Kuipers

Foto

: Fot

obur

eau

Kuit

, Roe

rmon

d

1 0 l i m b u r g s m i l i e u

Prijsvraag: win het Handboek Natuurfotografi e+

bij kNNv uitgeverij is onlangs het Handboek Natuurfotografie+ verschenen. Het boek gaat uitgebreid in op de

landschapsfotografie en is een onmisbare praktijkgids voor natuurfotografen. doe mee aan de prijsvraag en win een

exemplaar van dit bijzondere boek.

prijsvraag

Geef het goede antwoord op de

onderstaande vraag en maak kans

op een exemplaar van het handboek

natuurfotografi e+. De Milieufederatie

Limburg en Knnv Uitgeverij verloten

twee exemplaren onder de goede

inzenders.

Wie maakte in 1861 (in Londen) de

allereerste kleurenfoto?

A. James Maxwell

B. William talbot

c. George eastman

D. Gabriel Lippmann

Stuur het antwoord op deze vraag per

briefkaart vóór 1 februari 2014 naar:

Milieufederatie Limburg

t.a.v. Limburgs Milieu

Godsweerderstraat 2

6041 Gh roermond

of stuur een e-mail naar:

SML@milieufederatielimburg.nl

o.v.v. Limburgs Milieu/handboek

natuurfotografi e+

vermeld volledige naam- en

adresgegevens. De winnaars krijgen het

boek automatisch thuisgestuurd.

Olifanten, leeuwen, tijgers, apen, giraffen,

pinguïns, walvissen of ijsberen? Je hebt ze

geen van allen nodig om een goede

natuurfoto te maken. Wat dan wel? Dit

boek! Met deze uitgebreide versie van het

best verkochte standaardwerk over natuur-

fotografi e wordt aan de hand van concrete

opdrachten en nieuw fotomateriaal de

natuurfotografi e naar een hoger niveau

getild. Het Handboek Natuurfotografi e+

laat zien dat natuur dichtbij huis begint en

hoe je daar boeiende beelden van maakt.

Als complete opvolger van het Handboek

Natuurfotografi e gaat deze plusversie

een stap verder. Ben jij bijvoorbeeld een

technisch, biologisch, kunstzinnig of fi lo-

sofi sch gedreven fotograaf? Op de eerste

pagina kom je daar al achter, zodat je snel

doorziet op welke vlakken je het meest

kan bijleren. Ook is er een compleet nieuw

hoofdstuk opgenomen over het nut van

het beoordelen en bespreken van foto’s.

Tevens wordt er meer informatie gegeven

over het presenteren en publiceren van

foto’s. Concrete opdrachten moedigen je

aan om meteen het veld in te gaan. Welke

apparatuur heb je nodig? Hoe benut je

de technische mogelijkheden? Hoe vind

je fotogenieke dieren? Wat geeft een

natuurfoto zeggingskracht? Hoe kom je tot

verdieping?

Auteurs Bart Siebelink en Edo van Uchelen

zijn gedreven biologen en natuurfotografen.

Als geen ander weten ze hun enorme

kennis op eenvoudige wijze over te dragen.

Samen hebben ze het Centrum voor

Natuurfotografi e opgericht, hét kennis-

en educatieplatform voor alle natuurfoto-

grafen. Je vindt dit online via de website

www.centrumvoornatuurfotografi e.nl.

Bart Siebelink en Edo van Uchelen

Handboek Natuurfotografi e+

Formaat: 17x24 cm

300 pagina’s, full color

Genaaid gebonden

KNNV Uitgeverij

ISBN 978 90 5011 4646

Prijs: € 29,95

Verkrijgbaar in de boekhandel,

via www.knnvuitgeverij.nl en

www.centrumvoornatuurfotografi e.nl

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 1

Op dit evenement kwamen zo’n 750 vertegenwoordigers bijeen van

initiatieven, overheden, corporaties, provincies en serviceverleners.

Het sterk groeiende aantal lokale duurzame energie-initiatieven is

één van de meest zichtbare aanwijzingen dat Nederlanders zelf de

regie pakken.

De lokale energiebeweging krijgt mogelijk een impuls door de

belastingkorting per 1 januari 2014 voor collectieve lokale

energieopwekking. Dat kan bijvoorbeeld rendabele collectieve

zonneparken dichterbij brengen. Tientallen initiatieven zijn al bezig

met de voorbereiding en honderden deelnemers bezochten tijdens

het Evenement HIER opgewekt de sessies over dit onderwerp. HIER

opgewekt haakt daarop in met de oprichting en ondersteuning van

het Kenniscluster Zonneparken. Samen met juristen, fiscalisten en

lokale initiatieven onderzoekt HIER opgewekt de mogelijkheden en

ontwikkelt handvatten.

Er zijn al meer initiatieven dan Nederland gemeenten telt. En

wekelijks komt er wel één bij. De ambitie van HIER opgewekt is om

lokale duurzame energie voor iedereen bereikbaar te maken.

Limburg telt 22 duurzame initiatieven verspreid over de hele

provincie. Verschillende van hen waren aanwezig in Amersfoort,

namen deel aan de workshops en deelden hun ervaringen en

ambities met de andere initiatiefnemers uit de rest van het land.

Het steunpunt HIER opgewekt van de Milieufederatie Limburg

ondersteunt de duurzame initiatieven in Limburg.

veel Limburgse initiatieven bij evenement Hier opgewekt in amersfoortNederland telt inmiddels bijna 500 lokale duurzame energie-initiatieven. en de beweging heeft effect. Lokale

overheden, energiebedrijven en netbeheerders signaleren dat hun rol moet veranderen. dat is de belangrijkste

conclusie van het landelijk evenement Hier opgewekt dat op vrijdag 15 november in amersfoort plaatsvond.

Hier opgewekt

hier opgewekt is hét kennisplatform voor lokale duurzame

energie-initiatieven en iedereen die daar interesse in

heeft: initiatiefnemers, maar ook samenwerkingspartners

zoals gemeenten, provincies, corporaties, verenigingen

van eigenaren, adviesbureaus en serviceverleners.

hier opgewekt verbindt mensen die werk maken van

duurzame energie en helpt de beweging groter en

professioneler te maken. het brengt alle duurzame lokale

energie initiatieven in nederland in beeld, ontwikkelt

in samenwerking met lokale initiatieven kennisdossiers

en organiseert informatie- en inspiratiesessies door het

hele land. hier opgewekt is een initiatief van het hier

Klimaatbureau en De natuur en Milieufederaties. Kijk voor

meer informatie op www.hieropgewekt.nl. hier vind je ook

de deelnemerslijst en een verslag van het evenement hier

opgewekt in Amersfoort.

1 2 l i m b u r g s m i l i e u

De gemeente wil met dit initiatief inwoners

en bedrijven helpen met energiebesparing

en energieopwekking door het gebruik van

zonne-energie. Bovendien helpt de

zonatlas om gemeentelijke doelstellingen

Lancering eerste interactieve zonatlas van Limburgin oktober lanceerde wethouder ruud guyt van sittard-geleen de eerste interactieve zonatlas van Limburg.

dit interactieve instrument is gemaakt in samenwerking met klimaatverbond Nederland en geeft de zonne-

energiepotentie van alle daken binnen de gemeente weer.

op energiegebied te realiseren. Vanaf nu

kunnen inwoners van Sittard-Geleen in één

oogopslag zien welke daken in de

gemeente geschikt zijn voor het plaatsen

van zonnepanelen en het opwekken van

Om dit doel te bereiken heeft Leudal

Energie een route uitgestippeld. Hierin zijn

drie hoofdfasen te onderscheiden. Zo is

Leudal Energie begonnen met de actie

‘Leudal zoekt zon’, waarin de coöperatie

helpt en ontzorgt in de aanschaf van

zonnepanelen. Daarvoor zijn vier installa-

teurs geselecteerd die voldoen aan het

eisenpakket. Vervolgens is er via infoavon-

den de gelegenheid gegeven aan inwoners

van Leudal om kennis te maken met de

installateurs, maar ook om te horen wat de

coöperatie voor hen kan betekenen. Op

deze avonden in Roggel en Grathem

kwamen respectievelijk 80 en 90 mensen af.

Leudal Energie kijkt er dan ook met

tevredenheid op terug. De eerste stap is

gezet.

Maar ook met de tweede fase is men al

begonnen. ‘Zon zoekt dak’ houdt in dat er

naar geschikte daken voor zonnepanelen

wordt gezocht. Zo wordt er nu bekeken of

er op de daken van scholen panelen gelegd

Leudal energie gaat voor zonne-energieLeudal energie timmert al enkele maanden aan de weg in de gemeente Leudal. deze duurzame energie coöperatie

heeft sinds haar oprichting op 27 mei jongstleden niet stil gezeten. ze moet ook wel, want er is een ambitieus doel dat

nagestreefd wordt. twintig procent van de energie in de gemeente moet in 2020 duurzaam zijn.

kunnen worden. In de toekomst wil de

coöperatie ook omwonenden van deze

daken mee laten profiteren van de

opgewekte energie. Dus ook wanneer men

zelf geen geschikt dak heeft, kan men

gebruik maken van zonne-energie. Ten

slotte ligt er het plan om een solarpark

mogelijk te maken. De leden van Leudal

Energie participeren in het solarpark en

kunnen hun eigen stroom afnemen via de

coöperatie. Een mooi streven.

Maar bovenal is Leudal Energie een

coöperatie. Leden mogen meebeslissen en

ideeën aandragen. Zo kunnen ze profiteren

van gezamenlijke inkoop en andere acties.

Er wordt al gesproken over energiecoaches

en op dit moment kunnen leden goedkoop

LED-verlichting aanschaffen. Kortom,

Leudal Energie bestaat door én voor haar

leden.

zonne-energie. Vervolgens kunnen ze met

een eenvoudige rekenmodule uitrekenen

wat de investering hen zal opleveren.

De zonatlas is niet alleen geschikt voor

huishoudens. Ook scholen en bedrijven

kunnen zien welke kansen er liggen voor

het opwekken van duurzame energie. In

Nederland maken naast Sittard-Geleen ook

Arnhem, Tiel, Groningen, Ten Boer,

Dordrecht, Eindhoven, Haarlem, Bloemen-

daal, Heemstede, ‘s-Hertogenbosch,

Utrecht en Boxtel gebruik van de zonatlas.

Je vindt de zonatlas op de website www.

zonatlas.nl/sittard-geleen.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 3

Het komt er nu op aan de afspraken uit het akkoord waar te

maken. Dat gebeurt natuurlijk door op landelijk niveau invulling

te geven aan de afspraken. Maar dat kan ook gebeuren op

individueel niveau. Daarom vragen de bovengenoemde organisa-

ties hun leden en donateurs om medewerking. Dat kan bijvoor-

beeld door waar mogelijk energie te besparen. Het kan ook door,

zoals al veel huishoudens hebben gedaan, zonnepanelen aan te

schaffen en zo eigen duurzame energie op te wekken.

Natuur & Milieu organiseert daartoe de actie Zon Zoekt Dak.

Met deze actie maakt Natuur & Milieu het mensen gemakkelijk

goede zonnepanelen aan te schaffen tegen een aantrekkelijke

prijs. Zonnepanelen zijn goed voor het milieu, maar ook goed

voor de portemonnee, want je bespaart minstens 16 procent op

samen aan de slag voor duurzame energievijf landelijke natuur- en milieuorganisaties (greenpeace, milieudefensie, Natuur & milieu, de Natuur en

milieufederaties, wereld Natuur fonds) tekenden onlangs samen met de overheid en vele andere maatschappelijke

organisaties, onder wie werkgevers en werknemers, het energieakkoord.

de energierekening. Bij Zon Zoekt Dak heb je al een pakket

zonnepanelen voor € 2.690,- en alles wordt geregeld, van

offerte tot installatie. Meer informatie: www.zonzoektdak.nl.

Nederlanders worden zich er steeds meer van bewust dat ze - nu de

gloeilamp uit de schappen is verdwenen - al hun lampen in moeten

leveren voor recycling, aldus Stichting LightRec. Energiezuinige

verlichting kan namelijk voor meer dan 90 procent worden

gerecycled. Uit de Verlichtingsmonitor blijkt dat de meeste

consumenten hun lampen inleveren bij de milieustraat. Daarnaast

zijn de supermarkt in de buurt en de chemokar populaire inlever-

punten.

Nu er geen gloeilampen meer verkocht worden, moeten straks alle

oude lampen en armaturen worden ingezameld voor recycling om

ervoor te zorgen dat er geen stoffen in het milieu terechtkomen.

Dit geldt ook voor armaturen. En omdat energiezuinige verlichting

bijna volledig kan worden gerecycled, blijven daarmee kritische

grondstoffen behouden. ,,We roepen consumenten dan ook op om

hun oude verlichting af te danken in de Wecycle-inleverbakken,”

aldus Jeroen Bartels, manager van LightRec en een van de

opdrachtgevers van Wecycle.

Consumenten kunnen altijd hun oude tl-buizen, spaar- en ledlam-

pen en armaturen inleveren bij de winkel als ze een nieuwe lamp

kopen. Ook zijn er inzamelbakken bij de gemeentelijke milieustraat

en bij veel bouwmarkten, elektronicawinkels en supermarkten.

driekwart Nederlanders levert lampen in voor recyclingsteeds meer Nederlanders (75%) weten waar ze hun oude lampen in kunnen leveren voor recycling. dat blijkt uit de

verlichtingsmonitor van stichting Lightrec. Hoewel energiezuinige verlichting altijd moet worden ingeleverd voor

recycling, gooit een kwart van de consumenten de oude lampen nog bij het huisvuil.

Steeds meer winkels gaan proactief een samenwerking aan met

Wecycle. Bij deze winkels kunnen consumenten hun oude lampen

altijd kwijt. Op dit moment is dit al mogelijk bij MediaMarkt,

Saturn, Hornbach, Gamma, Blokker en de supermarkten Bas van der

Heijden, DekaMarkt, Digros, Dirk van den Broek en MCD.

1 4 l i m b u r g s m i l i e u

milieuorganisaties willen duidelijke normen voor groei melkveehouderijde Natuur en milieufederaties en milieudefensie zijn kritisch op het voornemen van staatssecretaris dijksma om de

melkveehouderij in Nederland te laten groeien. dit plan werd medio december bekend in een brief die dijksma naar de tweede

kamer stuurde. de milieuorganisaties stellen dat Nederland niet zit te wachten op meer vee-industrie met alle gevolgen van dien.

De groei van de melkveesector wordt door

de staatssecretaris toegestaan als er voldaan

wordt aan mestverwerking. Volgens De

Natuur en Milieufederaties en Milieudefensie

is er echter onvoldoende capaciteit om al die

mest weg te werken. ‘Het Planbureau voor

de Leefomgeving geeft nú al aan dat er niet

voldoende capaciteit is voor mestverwerking,

nu niet en straks ook niet. Daarnaast worden

andere milieuproblemen die gepaard gaan

met de groei van de melkveehouderij niet

opgelost’, aldus de organisaties.

Het Planbureau voor de Leefomgeving

concludeerde in een eerdere evaluatie van

het mestbeleid dat de uitbreiding van de

mestverwerking onvoldoende is voor de

vanaf 2015 verwachte hoeveelheid mest.

Verder stelt het Planbureau dat mestver-

werking een ‘end of pipe-maatregel’ is, en

overige milieuproblemen er niet mee worden

opgelost, zoals uitstoot van ammoniak en

broeikasgassen. ‘De effecten van stank en in-

fectiedruk blijven zelfs volledig onbesproken.

Wil de melkveehouderij binnen de milieu-

grenzen opereren, dan moet de omvang van

de veestapel direct verbonden worden met

de hoeveelheid landbouwgrond. Dat betekent

niet nog meer koeien erbij. Anders wordt het

dweilen terwijl we de mestkraan verder open

zetten’, zo meent het Planbureau.

De milieuorganisaties vinden het wel goed

dat de staatssecretaris het heeft over

grondgebonden veehouderij als voorwaarde

voor uitbreiding. Wel moeten hier duidelijke

normen voor komen, bijvoorbeeld niet meer

dan twee koeien per hectare gras. Ook zijn ze

positief over het behouden van dierrechten

voor varkens en kippen. Hiermee wordt een

grens gesteld aan het aantal kippen en

varkens dat de Nederlandse vee-industrie

mag houden. Dat stelsel blijft nu in ieder

geval tot 2018 intact, terwijl het eerst in

2015 zou verdwijnen.

De milieuorganisaties voerden wekenlang

campagne tegen de ongebreidelde groei

van de vee-industrie. Op www.maakvan-

nederlandgeenmegastal.nl hebben duizenden

mensen al een kaartje naar Dijksma gestuurd

met de oproep van Nederland geen megastal

te maken. Uit onderzoek van Arcadis bleek

eerder al dat door afschaffi ng van de dier-

rechten in provincies met veel vee-industrie,

zoals Brabant, Limburg, Gelderland en

Overijssel, de juridische ruimte ontstaat voor

een verdubbeling van de veestapel. Groei van

de intensieve veehouderij in Nederland zorgt

voor veel problemen waar iedereen mee te

maken heeft. Het milieu gaat achteruit door

meer uitstoot van methaan en verzuring

van de bodem en water door de extra mest.

De groei van de veehouderij is ook niet

goed voor de volksgezondheid. Intensieve

veehouderijen zorgen voor verspreiding van

antibiotica-resistente bacteriën en uitstoot

van fi jnstof. Ook neemt de kans op de

verspreiding van dierziektes toe naarmate de

dieraantallen toenemen.

Hans Heijnen (directeur Milieufederatie Lim-

burg) pleit al jaren voor een dier-standstill in

Limburg. Het afschaffen van de dierrechten

en het melkquotum ziet de Milieufederatie

Limburg dan ook niet zitten. ,,Maak van

Limburg geen mestvaalt. Er zijn al te veel

dieren in onze provincie. Daarom kampen we

met problemen als geurhinder, ammoniak

en fi jnstof. Kortom, een aantasting van de

kwaliteit van onze leefomgeving. Middels de

campagne hebben we onze achterban op-

geroepen om te reageren op de voornemens

in Den Haag. Ook elders in Nederland werd

de campagne gesteund. Hopelijk met een

positief resultaat.”

dijksma moet Niet wacHteN op europees beLeid

Staatssecretaris Dijksma van economische zaken wil een europese richtlijn voor

het welzijn van melkkoeien, liet ze in december weten in de tweede Kamer. Maar

andere europese landen willen dat vooralsnog niet. volgens Milieudefensie moet de

staatssecretaris niet wachten op europa om in te zetten op welzijn van melkkoeien.

Als het melkquotum vervalt in 2015 en er explosieve groei dreigt van de nederlandse

melkveehouderij staat dierenwelzijn op de tocht. ,,er is de afgelopen jaren een kleine

winst geboekt door extra aandacht voor weidegang voor koeien. Als we niks doen

om de groei aan banden te leggen gaat het weer hard de verkeerde kant op,” aldus

Jacomijn Pluimers, campagneleider duurzaam voedsel van Milieudefensie. ,,De groei

en schaalvergroting zorgt ervoor dat meer koeien opgehokt staan in megastallen

en niet of amper meer buiten komen. overigens staat niet alleen het welzijn van

melkkoeien op het spel. ook het welzijn van mensen wordt aangetast met een

verdere groei van de veestapel en een groter mestoverschot. Dijksma moet inzetten

op een veehouderij die past binnen nederland. Daar past geen forse groei bij.”

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 5

Nieuwe ontwikkelingen rond N266 en N280over de N266 is weer redelijk veel nieuws te melden. er zijn inmiddels een tweetal alternatieven afgevallen; het

betreft de variant met een directe aansluiting op de a2 en de oostelijke randweg rond budschop. waar de a2-

variant vele malen te duur bleek, bood de randweg aan de oostzijde geen oplossend vermogen, met name de grote

hoeveelheden sluipverkeer waren hierbij een probleem.

Er blijven twee alternatieven over (1 en 2), met beiden een tweetal

varianten. Alternatieven 1A en 1B volgen beide het bestaande tracé.

Bij 1A zijn er nauwelijks aanpassingen. Deze variant is in verhouding

dan ook heel goedkoop. Variant 1B kent een verdiepte ligging. Verder

zijn er variant 2A en 2B, beide gaan door het westelijke buitengebied.

Variant 2A ligt vlak langs de kern Nederweert, 2B voert door het

buitengebied, dicht bij de aldaar gelegen natuur. Voor deze vier alter-

natieven wordt nu gekeken of ze haalbaar gemaakt kunnen worden.

In dit geval betekent haalbaar ‘betaalbaar’. Dat betekent dus ook dat

er geschaafd wordt aan de varianten. De eerder aangevraagde gelden

vanuit het GOML zijn reeds toegezegd. Er komt 4,8 miljoen euro vrij

voor de reconstructie van de N266. Samen met de 10 miljoen euro van

de Provincie Limburg en de 5 miljoen euro van de gemeente Neder-

weert komt dit neer op een budget van een kleine 20 miljoen euro.

De vraag is echter wat dit ‘schaven’ betekent voor de milieueffecten

op mens, natuur en landschap. Minder mitigerende en compense-

rende maatregelen kunnen immers ervoor zorgen dat de belasting

voor de natuur of de inwoners dusdanig wordt dat alternatieven

afvallen. Denk hierbij aan een te hoge stikstofdepositie in een Natura

2000-gebied of te hoge geluidbelasting op woningen. Zijn de alterna-

tieven fi nancieel haalbaar? En zo niet, moeten ze ten koste van alles

N280

Bij de N280 bij Baexem zijn eveneens een aantal varianten nader

onderzocht. Ook hier gaat het om vier alternatieven. Alternatief 2

- dicht langs de kern voor een groot deel over het huidige tracé - is

er als laatste bijgekomen doordat de Commissie-MER had aan-

gegeven dat dit alternatief onderzocht moest worden omdat het

problemen kon oplossen zonder al te veel ingrepen. Het tweede

alternatief dat verder onderzocht is, is alternatief 3 (iets verder van

de kern gelegen). Dit is door de groep stakeholders (met uitzonde-

ring van Baexemse Zaken) als voorkeursalternatief aangegeven. Ook

de Milieufederatie Limburg maakt deel uit van deze groep stakehol-

ders. Dan zijn er nog de alternatieven 5A en 5C. Die gaan allebei in

een ruime boog om Baexem heen. Voorstanders

van deze varianten zijn de actiegroep N280

en Baexemse Zaken, een ondernemersvereni-

ging waar een aantal van de ondernemers uit

Baexem bij aangesloten is.

De Milieufederatie hanteert bij ruimtelijke

ontwikkelingen de speerpunten natuur-

Roy Renneberg

Milieufederatie Limburg

bescherming en zuinig ruimtegebruik. Vanuit dit perspectief ging de

voorkeur van de Milieufederatie uit naar alternatief 2, vlak langs de

kern. Om echter tot de integraal beste oplossing te komen, heeft de

Milieufederatie zich geschaard achter alternatief 3. Bij dit alterna-

tief wordt ook de natuur gespaard, is duurzaamheid gegarandeerd

en zal het ruimtegebruik beperkt blijven.

In de meest recente informatieavond over de N280 heeft men een

nieuw alternatief gepresenteerd. Dit betreft een variant op alter-

natief 3 waarbij enkele punten (onder meer het aantal te slopen

woningen) verbeterd zijn. Bij deze variant wordt de aansluiting van

Baexem op de N280 op een andere plek gerealiseerd. Op 7 februari

2014 moet het defi nitieve besluit rond het

wegvak Baexem genomen worden. De Milieu-

federatie blijft intussen aanschuiven in de

diverse overleggen om haar standpunten uit te

dragen.

fi nancieel haalbaar gemaakt worden?

De groep van veertien stakeholders die eensgezind was over het be-

houd van het huidige tracé - en waar ook de Milieufederatie Limburg

deel van uitmaakt - blijft achter haar keuze staan. Er zijn onlangs vier

nieuwe stakeholders bijgekomen. Zij zijn vanwege de overgebleven

alternatieven belanghebbenden. Eén van de nieuwe stakeholders

heeft zich aangesloten bij de groep van veertien. Ook deze stakehol-

der heeft gekozen om zich in te zetten voor een oplossing op het hui-

dige tracé. Er is ook een

nieuwe projectleider, dit

vanwege de twee paral-

lel lopende infrastruc-

turele projecten (N266

en N280) die beide door

Gaston Graaf geleid

werden. De nieuwe

projectleider zal zich nu

volledig richten op de

N280 en Henk Luijpers

zal zijn werkzaamheden

bij de N266 overnemen.

1 6 l i m b u r g s m i l i e u

graetheide geschrapt als toekomstig industrieterrein in ontwerp-poLde bewonersorganisatie graetheidecomité zet zich al 40 jaar in voor het behoud van een groene graetheide (sittard-

born). altijd werd het gebied geclaimd voor bedrijvigheid en industrie. Nu is er volgens het graetheidecomite een

doorbraak in het ontwerp van het nieuwe provinciaal omgevingsplan Limburg (poL): geen reservering meer van het

220 hectare grote gebied als (reserve) bedrijventerrein. zal de graetheide dan toch altijd groen blijven?

In de nog op te stellen gebiedsvisie moet de toekomst van Graet-

heide uiteindelijk helder worden. De gemeente Sittard-Geleen

gaat die visie opstellen en het Graetheidecomité is uitgenodigd

om hierover mee te denken. Vele jaren is er niets gedaan aan

mogelijkheden om groene waarden, ecologische verbindings-

zones en landschapsontwikkeling te realiseren. Dergelijke maat-

regelen werden terzijde geschoven omdat de politiek telkens

koos voor industriële- dan wel bedrijfsbestemmingen ten gunste

van DSM en later Chemelot.

Het Graetheidecomité heeft jarenlang strijd gevoerd tegen de

opeenvolgende claims die DSM op het gebied legde. Het provin-

ciaal bestuur van Limburg reserveerde in streekplannen en later

in het POL keer op keer de Graetheide als (reserve)bedrijven-

terrein. In al die jaren kwamen tal van plannen voorbij: een olie-

raffinaderij, zware chemische industrie, een Naftakraker, een

OPAC installatie, uitbreiding van de Chemelotcampus, etcetera.

Maar nu lijken er dan toch plannen te zijn om het gebied te la-

ten zoals het is. In het onlangs gepubliceerde ontwerp-POL staat

namelijk: ‘We vinden het, gezien de overmaat aan terreinen, van

belang om zoveel mogelijk plannen en ideeën te schrappen. Dat

geldt in elk geval voor St. Joost-West, Panneslager, uitbreiding

bedrijventerrein Hendrik en diverse kleinere lokale plannen. Dit

geldt ook voor de reserveringslocatie Graetheide in de tot nu toe

beoogde vorm en omvang. De op te stellen gebiedsvisie moet het

toekomstperspectief voor onder meer dit gebied schetsen. Als

er in de toekomst een eventuele uitbreiding van de chemie-

campus aan de orde zou zijn, kan de Lexhy daarvoor een geschikte

locatie zijn.’

Nog geen twee jaar nadat de Provincie Limburg en DSM een

overeenkomst sloten die DSM het recht geeft de komende

30 jaar industrie te vestigen op Graetheide én de Lexhy, is er nu

ruimte voor een andere visie op de toekomst van Graetheide.

Gedeputeerde Staten geven aan dat het gebied geschrapt kan

worden als (reserve)bedrijventerrein. Dat is volgens het Graet-

heidecomité een doorbraak die mede gerealiseerd is door de

steun van heel veel inwoners die rondom Graetheide wonen.

Het Graetheidecomité roept het provinciaal bestuur op haar

besluit met daden te onderstrepen. Zo zou er eenmalig geld

geïnvesteerd kunnen worden in versterking van groene en land-

schappelijke waarden in dit gebied. De provincie is er mede de

oorzaak van dat dit veertig jaar lang vanwege de DSM-claim op

het gebied niet is gedaan. Dat kan nu ingehaald worden. Daarom

doet het Graetheidecomité een beroep op het provinciaal

bestuur nu hierover een helder signaal af te geven.

Bestuur Graetheidecomité

Foto

’s: G

raet

heid

ecom

ité

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 7

Natuursuper viert alle seizoenen ,,wat een heerlijke zomer was het” aldus marije van der park, initiatiefnemer van Natuursuper. ,,we genieten nog

na en bereiden ons nu voor op de winter.” Natuursuper gaat over groene buurten en een groene buurt maak je zelf.

samen met anderen verander je een braakliggend terrein in jouw buurt in een tijdelijke tuin. winter betekent ook

een periode van nieuwe tuinen, initiatieven en mensen die zich aandienen. een uitstekende tijd om met elkaar in

gesprek te gaan en plannen te maken.

Niets mooier om van de seizoenen gebruik

te maken en mee te deinen op hun ritme.

De tijd van het vele oogsten is voorbij.

,,Alles was dit jaar wat later met volop

pompoenen, spinazie, maïs, sla, oost-

indische kers en kolen”, benadrukt Marije

Van der Park. ,,Voorraden zijn aangelegd

en de bak of tuin is voorzien van een com-

post- en mulchlaag. Zo is de grond goed

beschermt tegen de kou. Ook zorgt het

voor het microklimaat en leven in je bak of

tuin. Het voorjaar lijkt nog ver weg, maar

de voorpret begint nu al met het sorteren,

drogen en bewaren van de zaden die je

straks kunt gaan planten.”

Net zoals de natuur maakt ook Natuur-

SUPER zich op om nieuwe plannen en

ideeën vorm te geven. Ze zijn gerijpt in de

zomer, nu is het tijd voor concrete stappen.

Naast het ondersteunen van tuinen zal

NatuurSUPER zich de komende tijd ook

richten op het ontwikkelen van work-

shops, zoals een workshop ‘zaden oogsten,

drogen en bewaren inclusief zonnedroog-

kast bouwen’. Van Der Park: ,,Gezellig en

leerzaam om hier met elkaar een dag aan

te besteden. Dat levert naast kennis ook

nog eens een prachtig eindproduct op in

de tuinen. Hoe mooi is dat als je zo weer

kan delen.” In het najaars SUPERzine wordt

aandacht besteed aan dingen die vaak

blijven liggen in de lente en zomer. ,,Neem

nu een crowdfunding stappenplan. Als jij je

daar in verdiept, kun je er in 2014 mee aan

de slag. We hebben ook leuke onderwerpen

voor kinderen (en hun ouders): pompoen-

zaden oogsten. Verder een interview met

Uit je Eigen Stad, serieuze ‘grootschalige’

stadslandbouw in Rotterdam.”

NatuurSUPER bestaat dankzij de hulp van

vele anderen. Van der Park is de initiator

maar zonder samenwerking zou het een

stuk lastiger zijn. ,,Het is heel mooi om

te zien en te ervaren hoe je samen kunt

groeien en elkaars expertise tot zijn recht

kan laten komen. NatuurSUPER staat voor

het delen van de weelde en het zorgen

voor de aarde en de mensen. Dat is in onze

tuinen belangrijk maar ook voor iedereen

die deelneemt aan NatuurSUPER. Samen

kunnen we grote stappen zetten om

Nederland mooier en leefbaarder te maken

en vooral te laten zien dat we samen

waarde creëren op braakliggende terreinen

en leegstaande gebouwen.”

Het NatuurSUPER DoeHetZelf Stappenplan

is tot en met 3 januari 2014 te bestellen

voor 18 euro in plaats van 25 euro exclusief

verzendkosten. Wil je hierbij ook het eerste

SUPERzine ontvangen, dan betaal je

20 euro exclusief verzendkosten.

Meer informatie vind je op de website

http://natuursuper.nu.

Foto

’s: B

art

Oos

terv

eld/

Iris

Lat

uasa

n

1 8 l i m b u r g s m i l i e u

jouw foto in dit tijdschrift? ben jij iemand die graag de natuur intrekt om foto’s te maken? en zou je het leuk vinden als je foto’s gepubliceerd

worden? stuur ons dan jouw mooiste foto door. wij plaatsen je beste natuurfoto in een volgende editie van

Limburgs milieu. uiteraard met naamsvermelding.

De foto’s moeten gemaakt zijn in Limburg en natuur, milieu of

landschap als thema hebben. Alleen digitaal aangeleverde foto’s

(>3 MB) worden geplaatst. Geef tevens een korte omschrijving van

de foto.

Door je foto in te sturen, geef je de Milieufederatie Limburg

toestemming om deze eenmalig te plaatsen in dit tijdschrift, vrij

van vergoeding maar uiteraard altijd met naamsvermelding. Stuur

je foto per e-mail naar: SML@milieufederatielimburg.nl o.v.v. ‘foto

Limburgs Milieu’.

Onderstaande prachtige natuurfoto is gemaakt door Luuk Belgers

(1986) uit Midden-Limburg. De bosuil is gefotografeerd in Vlodrop

in april 2013. Meer foto’s van Luuk vind je op www.natuuridee.nl.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 1 9

meer ruimte voor bomen in de ijzeren manNatuurgebied de ijzeren man in weert is nog aantrekkelijker gemaakt. de gemeente weert is trotse eigenaar van

het bos- en natuurgebied en heeft onlangs beheerwerkzaamheden laten verrichten in de ijzeren man.

Belangrijk onderdeel van de werkzaam-

heden was het uitdunnen van een deel

van het bos. Als een boom meer ruimte

krijgt, groeit deze beter en wordt hij dikker,

stabieler en vitaler. Hierdoor komt er ook

meer licht op de bodem wat een positieve

invloed heeft op de ondergroei van het

bos. Het bos wordt aantrekkelijker voor de

dieren en de recreanten door een toename

van boom- en struiksoorten, afwisseling

tussen licht en donker en open- en geslo-

tenheid.

Bij de uitvoering van de werkzaamheden

die de laatste drie maanden van 2013 in

beslag namen, is gestuurd op het behoud

en de versterking van de aanwezige

natuurwaarden. Er is gewerkt volgens de

‘Gedragscode zorgvuldig bosbeheer’. Dat

betekent dat nesten van roofvogels, spech-

ten en mieren, holen en zeldzame fl ora zijn

ontzien. Percelen zijn geïnventariseerd op

aanwezigheid van bijzondere soorten zodat

deze gespaard bleven.

Bomen die oorspronkelijk niet in het gebied

thuishoren zijn geveld. Hierdoor krijgt een

mooi inheems exemplaar de ruimte om

zich te ontwikkelen. Door deze aanpak

verandert het bos langzaam maar zeker

naar een bos met meer inheemse boom-

soorten. Het vellen gebeurt met uiterste

zorgvuldigheid om schade in het bosgebied

te beperken. Het hout wordt vervolgens in

de houtverwerkende industrie verwerkt of

gebruikt om energie op te wekken.

Op verschillende manieren wordt de IJzeren

Man als recreatiegebied opgewaardeerd.

Recent zijn nieuwe toegangsborden

geplaatst. Ook zijn de randen van diverse

vennen opgeschoond. En er vindt natuur-

lijke begrazing plaats met een kudde

schapen. Nog uit te voeren projecten zijn

het verbeteren van de bestaande oever-

beschoeiing en verdere uitdunning van een

deel van het bosgebied. (Bron: Gemeente

Weert / Bosgroep Zuid Nederland)

provincie draagt bij aan project tuinzicht Lichtenbergom de leefbaarheid en de groene voorzieningen in de buurt te stimuleren, hebben gedeputeerde staten besloten

maximaal 70 duizend euro beschikbaar te stellen voor het project tuinzicht Lichtenberg in maastricht-Heugem. Het

doel van dit project is om op buurtniveau samen te werken aan meer groen en gezonder voedsel in de wijk.

Gedeputeerde Noël Lebens noemt het project een uniek voor-

beeld waar leefbaarheid, burgerparticipatie, groen, educatie en

het bevorderen van de gezondheid samen komen. Aan de rand

van Heugem in Maastricht ligt de moestuin Tuinzicht Lichten-

berg. De tuin is het resultaat van een buurtinitiatief van twee

jaar geleden. Toen werd samen met de leerlingen van de Bernard

Lievegoedschool en OBS De Spiegel een plan gemaakt voor de

toekomst van de wijk. Bij de gesprekken met de kinderen uit de

wijk kwam veelvuldig de wens naar voren een moestuin op te

zetten. Waarom? Omdat een moestuin goed is voor de samen-

werking tussen buurtbewoners, de gezondheid van jong en oud,

de (bio)diversiteit en het groen in de wijk. Ook draagt het bij aan

voedselproductie dicht bij huis.

Een aantal actieve buurtbewoners is met deze plannen aan de

slag gegaan en heeft van Woonpunt Zuid een stuk land in beheer

gekregen voor vijf jaar. Met de moestuin wordt gewerkt aan het

zichtbaar, voelbaar en ‘behapbaar’ maken van natuur voor de

mens. In het project wordt tevens een verbinding gelegd tussen

mensen met en zonder beperkingen. Wanneer het goed loopt, kan

het een voorbeeld zijn voor een nieuwe aanpak die ook in andere

delen van Limburg navolging verdient. (Bron: Provincie Limburg)

2 0 l i m b u r g s m i l i e u

opknapbeurt parkbos bij jachtslot mookerheidevereniging Natuurmonumenten kan in het kader van de subsidieregeling Historische buitenplaatsen rekenen op een

bijdrage van de provincie Limburg van ruim 200 duizend euro voor het herstellen en renoveren van het parkbos bij

jachtslot mookerheide in mook en middelaar. met deze subsidie wordt het verwilderde parkbos rond het jachtslot

hersteld. Hierdoor krijgt het bosdeel ten noorden van de beide oprijlanen, tussen het jachtslot en de Heumense

baan, haar authentieke karakter en allure terug.

Gedeputeerde Noël Lebens is trots op de ruim vijftig historische

buitenplaatsen die Limburg telt. ,,Het zijn stuk voor stuk plekken

om tot rust te komen en van te genieten. In het kader van het

landelijk jaar van de buitenplaatsen in 2012 hebben we als

provincie geld uitgetrokken om de groene en landschappelijke

elementen van deze buitenplaatsen te herstellen en voor de

toekomst te behouden. Met deze opknapbeurt komt het histo-

risch ontwerp weer tot zijn recht en kunnen de mensen uit de

omgeving blijven genieten van deze unieke plek. Het restauratie-

werk levert bovendien een bijdrage aan de werkgelegenheid.”

Het ontwerp van het gehele complex Landgoed Mookerheide

dateert uit 1901. In de kale woeste heide verrees een jachtslot

met tuinen, parkbos en aangrenzend een uitgestrekt landgoed.

Toen Natuurmonumenten het landgoed in 1985 verwierf was van

een ‘landgoed’ nog nauwelijks sprake. Het parkbos en de tuinen

waren in vervallen staat en van het origineel ontwerp was dan

ook weinig meer te herkennen. Door mensenwerk is dit cultuur-

historische erfgoed ontstaan en met respect voor de bedenkers

van dit landgoed willen Natuurmonumenten en de Provincie

Limburg dan ook werken aan het behoud ervan. Daarbij wordt

een verbinding gemaakt tussen de cultuurhistorische aspecten

van een buitenplaats met de natuurlijke en landschappelijke

elementen zoals lanen, hagen, tuinkamers, borders en zichtlijnen

in de tuinen. (Bron: Provincie Limburg)

milieudefensie meet ‘rochelroute’ in maastrichtverkeersdeelnemers in de dorpstraat, de drukke verkeersweg in de wijk Heer-maastricht, ademen hoge concentraties

van het ongezonde ultrafijnstof in. dit blijkt uit metingen van milieudefensie. de milieuorganisatie heeft samen

met klaor Loch, de lokale actiegroep die opkomt voor gezonde lucht in maastricht en omgeving, gemeten hoeveel

ultrafijnstof er in de lucht zit tijdens een fietstocht door genoemde straat.

,,Omdat er geen norm is voor ultrafijnstof, nemen overheden

ook geen maatregelen,” aldus Ivo Stumpe, campagneleider

verkeer van Milieudefensie. ,,En dat terwijl veel mensen hier

last van hebben en iedereen weet wat de oorzaak is.” De door

Milieudefensie gemeten concentraties tonen aan dat vooral

vervuilend verkeer zoals vrachtwagens, scooters en oude diesels

veel ultrafijnstof uitstoten. Fietsers ademen die uitstoot direct

in. Gemeenten kunnen hier iets aan doen door het meest

vervuilende verkeer uit steden te weren met een efficiëntere

milieuzone en door schoon vervoer te stimuleren. De milieu-

organisatie wijst er op dat niet alleen fietsers maar ook

andere weggebruikers zoals automobilisten, voetgangers en

ov-reizigers te kampen hebben met ultrafijnstof. Op de website

www.milieudefensie.nl/rochelroutes zijn films van de routes te

zien waarbij direct zichtbaar is hoeveel ultrafijnstof de fietser

op elk moment inademt.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 1

Kort nieuwsvraagtekeNs bij fusie waterscHappeN

Een aantal partijen in het Limburgs Parlement zet vraagtekens bij de

fusie van de twee Limburgse waterschappen als dat leidt tot een

tariefstijging voor de burgers. De PVV verklaarde zich nu al tegen als

dat inderdaad het geval is. Dat bleek in een statencommissie. In het

coalitieakkoord staat dat de waterschappen Roer en Overmaas en

Peel en Maasvallei in 2015 moeten fuseren. Waterschap Roer en

Overmaas is tegen, maar het provinciebestuur houdt aan de fusie

vast. Wel is ze bereid die tot 2017 uit te stellen.

LLtb HeLpt moderNe boereN op oude Hoeves

De Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) gaat boeren helpen

die op een moderne manier willen boeren op oude hoeves in Zuid-

Limburg. De LLTB zoekt ondernemers die plannen hebben om hun

bedrijf te verbouwen en tegelijkertijd het karakter van hun historische

boerderij willen behouden.

Deskundigen geven de boeren advies op het gebied van cultuur-

historie en landschap. Ze maken een ontwerp dat past bij de

bestaande bebouwing en het landschap rondom de boerderij, maar

dat ook functioneel is voor de hedendaagse agrarische bedrijfsvoering.

De bedoeling is dat de ontwerpen ook daadwerkelijk worden

uitgevoerd. De LLTB zoekt ook boeren die hun historische hoeve in

het verleden al dan niet met succes hebben verbouwd.

weer water door oude geuLarm iN guLpeN

Er gaat weer water stromen door de oude Geularm bij Gulpen. In de

19de eeuw werd de rivier verlegd langs kasteel Wittem en kwam de

oorspronkelijke loop van de Geul droog te liggen. De gemeente

Gulpen-Wittem, het waterschap Roer en Overmaas en de stichting Het

Limburgs Landschap presenteerden in september een plan voor de

opwaardering van het Geuldal tussen Wittem, Gulpen en Wijlre.

De bedoeling is om oude waarden in het landschap te herstellen, het

waterbeheer te verbeteren en het gebied aantrekkelijker te maken voor

toerisme. De kosten van het project bedragen 1,8 miljoen euro. Een

derde deel van dat bedrag wordt betaald door de Provincie Limburg.

opgeLapte uiLeN uitgezet iN de Natuur

Op de akkers rondom museumboerderij Nonke Buusjke in Schinveld

zijn in september bosuilen, steenuilen en torenvalken vrijgelaten. Veel

van deze vogels werden maanden geleden gewond binnengebracht

door vrijwilligers van Dierenbescherming Limburg bij het Belgisch-

Limburgse Natuurhulpcentrum in Opglabbeek. Volgens de Dieren-

bescherming waren de dieren voldoende opgeknapt om de vleugels

uit te slaan in hun nieuwe leefgebied: de Schinveldse Bossen.

veiLigHeid traNsport gevaarLijke stoffeN oNvoLdoeNde

Naar aanleiding van ongelukken met de nafta-leiding van Sabic heeft

het Graetheidecomité de veiligheid van dit soort leidingen bekeken

en dat blijkt niet zo best te zijn. Ook over de geplande ammoniak-

leiding naar de haven in Stein heeft de belangenorganisatie nog veel

vragen. Het Graetheidecomité heeft in oktober een gesprek met

veiligheidsdeskundigen van Sitech (DSM) gehad. Daar is de kwestie

uitvoerig besproken.

Heidekamppark iN steiN geopeNd

In november is het recreatie- en natuurgebied Heidekamppark tussen

Stein en Urmond officieel geopend en daarmee toegankelijk voor

publiek. Het veertig hectare grote Heidekamppark is één van de vier

landschapsprojecten waarin de gemeente Stein investeert. ,,Ondanks

dat er nog behoorlijk wat werkzaamheden op dit terrein in het

verschiet liggen, willen we het gebied toch al recreatief openstellen

voor publiek”, aldus de gemeente.

Binnenkort wordt gestart met de aanleg van de nieuwe entree in de

Heidekampweg, worden diverse oude rasters verwijderd en worden er

(in het kader van beheer en onderhoud) schapenrasters geplaatst.

Het natuurgebied wordt aangesloten op groengebieden in de omgeving

zoals de groenzone A2 en het Steinerbos. Ingezet wordt op de beleving

van dit veelzijdige gebied door het inrichten van onder andere rust-

punten en een klimaatpad. De cultuurhistorische onderdelen van de

veedrift blijven behouden en worden versterkt. Medio april 2014 staat

de afronding van een wielerparcours en een bikepark op de planning.

Ook wordt een tachtig meter lange voetgangers- en fietsbrug over

het spoor van Chemelot gerealiseerd. Met het landschapsproject

Heidekamppark is 1,3 miljoen euro gemoeid. De werkzaamheden

worden naar verwachting in de zomer van 2014 afgerond.

ikL gaat zicH ricHteN op LokaLe iNitiatieveN

Stichting IKL gaat zich meer richten op het ondersteunen van lokale

initiatieven. Het accent van IKL (Instandhouding Kleine Landschaps-

elementen) wordt daarmee verlegd van de uitvoering van het

landschapsbeheer naar het stimuleren en begeleiden van maatschap-

pelijke projecten. Toekomstige bezuinigingen van de provincie zijn

mede de oorzaak van de organisatieverandering. Vanaf 2016 krijgt

stichting IKL minder geld te besteden. Hoeveel de provincie kort op

de subsidie voor IKL is nog onduidelijk. Wel zullen een aantal van de

60 mensen die bij IKL werken, moeten vertrekken.

2 2 l i m b u r g s m i l i e u

concept-poL door gedeputeerde staten vastgesteldHet huidige provinciaal omgevingsplan Limburg (poL) dateert uit 2006 en wordt integraal herzien. Het poL bevat de

provinciale visie op de ontwikkeling van Limburg: wat is er nodig om de kwaliteit van de fysieke omgeving te verbeteren

om zo te komen tot een leef- en vestigingsklimaat van voortreffelijke kwaliteit?

De visie is tot stand gekomen in samenwerking met gemeenten

en regionale stakeholders. In bestuurlijke dialogen met verschil-

lende partners zijn ideeën voor de aanpak besproken. De resulta-

ten daarvan zijn verwerkt in het concept-POL, aangevuld met

gedachten over de concrete uitwerking, spelregels en kaartbeelden.

Het concept-POL is nog niet af. Er moeten nog witte vlekken

worden ingevuld. Voor een aantal onderwerpen (in het concept-

POL nader aangeduid) moeten nog stappen worden gezet. De

precieze aanpak (welke spelregels, hoe organiseren, welke instru-

menten) is nog onderwerp van discussie.

Het concept-POL 2014 staat online op de site van de provincie.

Volgens planning dient het nieuwe POL halverwege 2014 gereed

te zijn.

de milieufederatie Limburg zet zich al ruim veertig jaar in voor natuur en landschap, een gezond leefmilieu en ecologische duurzaamheid in Limburg. zij doet dit samen met de circa honderd bij haar aangesloten organisaties. dit werk kan de milieufederatie doen dankzij overheidsbijdragen en subsidies van onder meer de provincie Limburg en de Nationale postcode Loterij. vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden van de milieufederatie. momenteel is er een vacature voor een camera journalist (camjo). de milieufederatie wil middels korte filmpjes haar visie uitdragen op de sociale media facebook, twitter en Youtube. de camjo gaat daar een belangrijke rol in spelen.

Functienaam vrijwillig medewerker camera journalist (camjo) - videoredacteur (m/v)

Beschrijving De Milieufederatie Limburg is op zoek naar een vrijwilliger die als zelfstandige online camera journalist (camjo) - videoredacteur kan werken. Liefst met MBo+ of hBo werk- en denkniveau (bijvoorbeeld een opleiding

communicatie of journalistiek). Je hebt ervaring met fi lmen en video-editing en met het maken van korte inhoudelijke video’s voor websites

(reportage, nieuwsitems, interview). Je bent in het bezit van een rijbewijs en bereid om zelfstandig in Limburg op reportage te gaan. Je bent creatief, fl exibel en toont initiatief.

Wij zoeken een kandidaat die: - aantoonbare ervaring heeft met het maken van video-items (bijvoorbeeld professioneel, via lokale omroep of

hobbymatig) en actief wil blijven op zijn/haar vakgebied; - mondeling en schriftelijk communicatief sterk is; - zowel zelfstandig als in teamverband kan samenwerken; - ongeveer 5 dagen per maand beschikbaar is voor het maken van video’s (werktijden in overleg).

Extra eisen/wensen het bezit van een auto en eigen videocamera/montagemogelijkheden is in eerste instantie noodzakelijk. Beschikbaarheid vanaf 1 januari 2014.

Informatie voor meer informatie kun je bellen met Monique Demarteau (beleidsmedewerker communicatie Milieufederatie Limburg), tel. 0475 – 386 410. Bereikbaar op maandag tot en met woensdag.

Wat biedt de De Milieufederatie Limburg biedt: Milieufederatie? - een stimulerende en professionele omgeving waarin ruimte is voor initiatieven en collegialiteit; - een vrijwilligersovereenkomst met een collectieve ongevallen- en WA- verzekering; - onkostenvergoeding (reiskosten, telefoon e.d.), alsmede een attentiebeleid (deelname personeelsuitje, gebruik

faciliteiten kantoor)

STICHTING MILIEUFEDERATIE LIMBURG

Samen voor een mooi en duurzaam Limburg

milieufederatie Limburg zoekt vrijwilliger

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 3

prachtige belevenissen tijdens 9de Nacht van de Nacht

Bovendien vroegen diverse Limburgse gemeenten, de provincie

Limburg en bedrijven, door middel van het doven of dimmen

van verlichting bij gebouwen of monumenten op hun manier

aandacht voor de lichtvervuiling. De gemeente Weert doofde bij-

voorbeeld de aanstraalverlichting van de Sint Martinuskerk en de

gemeente Kerkrade doofde de verlichting bij het gemeentehuis.

De Milieufederatie Limburg is blij met zoveel aandacht voor de

duisternis en het terugdringen van lichtvervuiling. op die manier

wordt de bewustwording vergroot en dat is goed voor de mens

en de natuur. in de nacht van 26 op 27 oktober konden alle

deelnemers genieten van de vele activiteiten. het zachte weer, de

heldere lucht, en niet te vergeten de inzet van alle organisatoren

en vrijwilligers heeft van de 9de nacht van de nacht een groot

succes gemaakt.

korte impressies vaN de activiteiteN

in De Meinweg in herkenbosch merkte Staatsbosbeheer dat zelfs

mensen uit nieuwstadt aan de pikdonkere wandeling deelnamen.

Bij FunForest venlo waren de deelnemers aan het nachtklimmen

razend enthousiast. nadat de klimmers enkele stations hadden

geklommen, waren ze gewend aan het donker en hoorde je overal

lachende mensen. een goed teken!

in Kasteelpark Born waren maar liefst 115 bezoekers, die vooraf

aan de nachtwandeling geboeid naar de lezing van astronoom

henk Bril hebben geluisterd.

van het nachtklimmen bij roccA Sport & Adventure stond een

leuk artikel in Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. Met 50

deelnemers was het een speciale nacht van de nacht voor hen.

het ivn Munstergeleen had een succesvolle donkere avond rond

de Windraak met in de nachtelijke heemtuin een klankschalen-

concert. er werd glühwein en warme chocomel geserveerd voor

de deelnemers.

De spannende tocht bij de scouting Lambertus uit reuver was

een groot succes met 125 deelnemers. De gemeente Beesel, waar

reuver deel van uit maakt, heeft de nacht van de nacht ook

weer als een leuke activiteit ervaren en ondersteunde het initia-

tief door de verlichting van veel openbare gebouwen en kunst-

werken te doven. er was nog een groep die vertrok vanuit reuver,

ivn De Steilrand. De organisatoren gingen vanaf de parkeerplaats

aan de Muiterdijk in reuver het nachtelijke duister in. op de

parkeerplaats werd nog een vleermuisspel gespeeld om duidelijk

te maken op welke manier vleermuizen hun prooi vangen in het

donker. Daarna vertrokken de deelnemers het bos in. Met vlagen

kwamen er koude en warme luchtstromen het pad op, een teken

dat er water in de buurt is in de kwelzones op de Steilrand, een

raar gevoel voor de wandelaars. het was een gevarieerde wande-

ling met uitleg over de sterren (er waren zelfs vallende sterren te

zien) en met proefsessies, onder andere een groen biertje waar

Lievevrouwenbedstro in verwerkt is!

in Meijel hield het ivn het sober en zagen de deelnemers de

invloed van al het licht op de omgeving. tevens kregen ze uitleg

over de gevolgen hiervan voor mens en natuur. het aantal deel-

nemers was de helft meer dan vorig jaar!

in nationaal Park De Maasduinen werd de groep begeleid door

tientallen glimwormpjes. een unieke ervaring voor de deelnemers.

in helden werd tijdens de wandeling én de picknick genoten van

een zeer mooie sterrenhemel.

De cursus nachtfotografi e door Photograag in Sevenum had een

dankbare groep deelnemers die veel geleerd hebben.

zaterdagnacht van 26 op 27 oktober vond de 9de editie

van de Nacht van de Nacht plaats, georganiseerd door

de Natuur en milieufederaties in alle provincies door

het hele land. in Limburg noteerde de milieufederatie

Limburg ruim 30 organisaties die activiteiten hadden

georganiseerd met naar schatting 1.100 deelnemers.

Foto

: Pho

togr

aag©

2 4 l i m b u r g s m i l i e u2 4 l i m b u r g s m i l i e u

het uitzonderlijke goede weer was perfect voor de lig- en zit-

oefeningen van de deelnemers bij Jos Kleijnen natuurcoaching in

Swalmen.

in Spaubeek vertrok een groep van ruim 50 deelnemers voor een

tocht door het donkere bos, die georganiseerd werd door het

ivn Spau-Beek. De zintuigen van de deelnemers werden meteen

op de proef gesteld. in het eerste stuk bos kon je merken dat

iedereen, vooral de kinderen, stiller werd. het lopen in het donker

vergde alle concentratie. vooral op het verschijnen van koeien in

een donkere wei was niemand voorbereid.

het ivn Maastricht, samen met het centrum voor natuur en

Milieu educatie (cnMe), genoot met alle deelnemers in de

natuurtuinen Jekerdal van een presentatie van de sterrenhemel

door de weer- en sterrenkundevereniging Galileo. Daarna werd er

gewandeld naar de Sint Pietersberg om te kijken naar de licht-

vervuiling richting Maastricht.

in Brunssum, bij ‘ruis en gespuis’ op de hei, vertrokken 100

deelnemers in groepjes. De vrijwilligers van het ivn Brunssum en

onderbanken kregen bij terugkomst te horen dat alle lopers wel

ergens van het ‘gespuis’ in het bos geschrokken waren.

Bij de ‘Smaak van de nacht’ in Sevenum konden de deelnemers

het mooie weer waarderen. er waren proeverijen uit de natuur

met pompoensoep na afl oop.

in Ulestraten werden de ruime 25 deelnemers aan de wandeling

boven op de Wijngaardsberg begroet door leden van de weer- en

sterrenkundevereniging Galileo. Met het heldere weer konden zij

prima uitleg geven over de sterren.

Foto

: Wim

Ver

dons

chot

noordelijker in nationaal Park De Groote Peel maakten de deel-

nemers onder begeleiding van de Peelgidsen een wandeling in

de donkere Peel. om zelf te ervaren hoe donker het wel niet was,

werden er opdrachtjes gedaan met blinddoeken.

ivn Kerkrade wandelde in Baalsbruggen (Kerkrade). onderweg

was het erg donker in de holle weg waar struikrovers op wacht

lagen. De kinderen knepen fl ink in de hand van de ouders. Bij

abdij rolduc werd een kort verhaal verteld over de geschiedenis

van het complex.

in het bezoekerscentrum Leudal werd een presentatie gegeven over

de ruimtevaart en de sterren met een boswandeling na afl oop.

Al met al een prachtige reeks van ervaringen met de nacht! Door

heel Limburg hebben deelnemers genoten van de nacht in al zijn

vormen. van genieten van de stilte of de geluiden van de nacht

tot het ervaren wat echt donker nu eigenlijk is en wat dat met

natuur en mens doet. reden temeer ieder jaar weer aandacht te

besteden aan de nacht van de nacht!

Lily van onna

Milieufederatie Limburg

deeL je meNiNg over de NacHt vaN de NacHt

vul de evaluatie in op www.nachtvandenacht.nl. Laat weten

wat jij van de nacht van de nacht activiteiten vond en maak

kans op een waardebon van Bever zwerfsport t.w.v. 500 euro.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 5 s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 5

Op zaterdag 16 februari organiseert het Natuurhistorisch Genootschap in Limburg (NHGL) de 16de editie van de

Genootschapsdag. Deze vindt plaats in het Bisschoppelijk College Broekhin, Bob Bouwmanstraat 30-32 te Roermond.

kom naar de genootschapsdag op 16 februari

toe. Annemarieke Spitzen heeft het laatste

nieuws over de achteruitgang van de

vuursalamander.

Deelname aan de Genootschapsdag is voor

iedere natuurliefhebber gratis. Aanmelden

is niet nodig. Tijdens de lunch zijn belegde

broodjes te koop. Koffi e en thee zijn de

gehele dag verkrijgbaar. Meer informatie

krijg je via het Natuurhistorisch Genoot-

schap in Limburg, Godsweerderstraat 2 in

Roermond, tel. 0475-386470 of e-mail:

kantoor@nhgl.nl.

In de middag zijn er langere lezingen.

Patrick Hommel vertelt over de verande-

ringen in fl ora en vegetatie in de Zuid-

Limburgse hellingbossen. René Janssen

gaat in op het vleermuizenonderzoek

in de Vijlenerbossen. Harry Vossen vertelt

over de bosvlinders in het Weerterbos.

René Krekels zal ingaan op de toestand van

de hazelmuis in Limburg. Wilbert Bosman

vertelt over de problemen waarmee de

vuursalamander te maken heeft en Bart

Beekers licht het project ‘Dood doet leven’

De Genootschapsdag is voor iedereen,

zowel leden als niet-leden, gratis toegan-

kelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis

over de Limburgse fl ora en fauna bijspij-

keren. Dit jaar staan de Limburgse bossen

centraal. Daarnaast kun je contacten

leggen en vernieuwen met natuurliefheb-

bers uit de hele provincie en daarbuiten. In

de pauzes kunnen de groene markt en de

boekenstands bezocht worden.

Het programma start om 10.00 uur (zaal

open om 9.30 uur) en duurt tot 16.30 uur.

In het ochtendprogramma lichten leden

van de studiegroepen in korte presenta-

ties de bijzondere vondsten toe op hun

studiegebied. In de middag worden langere

lezingen verzorgd. De dag wordt feestelijk

afgesloten met een borrel. Het actuele

programma van de Genootschapsdag is te

vinden op de website van het Natuurhisto-

risch Genootschap in Limburg: www.nhgl.nl

onder de rubriek ‘Binnenwerk Buitenwerk’.

In het ochtendprogramma staan lezin-

gen op het programma over onder meer:

nachtvlinders, heidegebieden, boskrekels,

bevers en de grofgestreepte glimslak. Rond

12.00 uur is er een lunchpauze en kunnen

deelnemers de stands bezoeken van o.a.

Vereniging Natuurmonumenten, Stichting

Limburgs Landschap, Staatsbosbeheer,

Stichting Ark en de de Zoogdiervereniging. Fo

to’s

: Ola

f 0p

den

Kam

p

Het GroenHuis

2 6 l i m b u r g s m i l i e u2 6 l i m b u r g s m i l i e u

Schoolkinderen en dorpsbewoners van Ven-Zelderheide (Gennep) waren op 20 november bij de aanplant van een grote

ouderwetse hoogstamboomgaard, indachtig de wens van de vorig jaar overleden eigenaresse van het weiland, Ada Harmsen.

Een opmerkelijk initiatief, dat een ereplaats krijgt in de campagne Bloesemlint van IKL.

Een ouderwetse boomgaard met hoog-

stamfruitbomen in een parkje achter de

kapel, dat had Ada Harmsen (1953-2012)

voor ogen in het voorjaar van 2012.

Toegankelijk voor jong en oud. Een plek

om tot rust te komen. Mogelijk zou de

steenuil zich er gaan thuis voelen. Dat

was haar droom voor de wei bij het sauna-

bedrijf dat ze in 25 jaar tijd met haar man

Hans Pijpers opbouwde. De grond lag er

klaar voor. Maar de tijd om die wens in

vervulling te laten gaan, was haar niet

gegund. Eind augustus 2012 overleed

ze aan kanker. Nu, vijftien maanden na

de crematie, wordt de wens van Ada

werkelijkheid. Rond een eerder geplante

opmerkelijk initiatief bloesemlint in gennep

Het handelen in ‘groen’ leverde de aan-

wezige bedrijven en maatschappelijke

organisaties maar liefst 83 matches op. De

beursvloer werd georganiseerd door IVN

samen met ABN AMRO, CITAVERDE College,

Kamer van Koophandel Limburg, Kids Uni-

versity for Cooking en Regio Venlo.

Bedrijven en maatschappelijke organisa-

ties handelden in goederen en diensten,

Op 13 november 2013 vond de eerste

maatschappelijke beursvloer in de

regio Venlo plaats bij ABN AMRO

in Venlo. De opkomst was groot en

het bruiste van de energie; ruim 100

mensen van bijna zestig verschillende

organisaties waren aanwezig bij de

beursvloer Lekker Groen Doen.

eerste beursvloer regio venlo levert 83 matches op

herdenkingsboom zijn liefst dertig fruit-

bomen op hoogstam aangeplant.

De aanplant is mogelijk in het kader van het

Bloesemlint dat IKL in de provincie Limburg

met de steun van vele betrokkenen aan

het uitrollen is. Hoogstamboomgaarden

geven al eeuwenlang cachet en kleur aan

Limburg. Veel mensen zijn vergroeid met

de cultuur in en rond de boomgaarden. Tot

enkele decennia geleden hadden de meeste

mensen met een huisweide fruitbomen op

een hoge stam. De liefde voor en de kennis

van de fruitsoorten en hun toepassingsmo-

gelijkheden komt gelukkig weer terug. In

het kader van het Bloesemlint verbindt IKL

het verhaal en de beleving van de boom-

gaarden met nieuwe generaties. Dat gebeurt

door burgers en bedrijven te inspireren tot

aanplant en herstel, door het houden van

plantevenementen, maar ook door de kennis

via cursussen door te geven.

allemaal gericht op duurzame voeding,

educatie en leefomgeving. De ‘handel’ met

gesloten portemonnee leverde verras-

sende matches op. Zo sloot men deals om

duurzaam voedsel te verbouwen zoals

pastinaakchips, om Maasoevers op te scho-

nen, buurten en speeltuinen te vergroenen,

mankracht uit te wisselen, locaties beschik-

baar te stellen en ‘groene’ leerlijnen door

te ontwikkelen. ,,Dat is het leuke van een

beursvloer: je ontmoet nieuwe partijen en

gaat onverwachte samenwerkingen aan.

Op de beursvloer komen de beste initiatieven

rondom natuur en milieu tot stand”, aldus

Jan Loonen, wethouder gemeente Venray.

Notaris Martens bekrachtigde alle gemaakte

matches. ,,Met een match geef je aan

dat je met een partij verder in gesprek

wilt gaan of wilt samenwerken. Door die

afspraken vast te leggen, stimuleer je part-

ners ermee aan de slag te gaan. Dat leidt

hopelijk tot mooie, duurzame samenwer-

kingsverbanden waardoor we de regio ver-

sterken”, vertelt Ine van Huet, projectleider

van IVN Limburg. Dat in de regio behoefte

is aan die samenwerking, blijkt ook uit het

enthousiasme van de deelnemers voor een

vervolg van de beursvloer in 2014.

Meer informatie vind je op de website

www.lekkergroendoen.nl/beursvloer.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 7

De Natuurwerkdag in Limburg die op

2 november werd gehouden, heeft

een recordaantal van meer dan 1.450

deelnemers opgeleverd. Op de 42 loca-

ties in Limburg was de opkomst groter

dan aanvankelijk verwacht.

Handen uit de mouwen op Natuurwerkdag

Het GroenHuis

hei-opschoningsactie op de Schaaksheide

met onder meer hulp van atletiekvereniging

de Peelrunners en aan de Grote Molenbeek

waar werd gewerkt door de Groengroep

Sevenum. In Peel en Maas ging Jeugd en

Natuur Maasbree op enthousiaste wijze

met een grote groep jongeren aan de slag

in hun adoptieproject. In het dal van de

Kwistbeek werd men ontvangen door het

IVN Helden waar kikkerpoelen werden

vrijgemaakt.

Ook elders in Limburg werd er hard gewerkt.

In Roermond zette de werkgroep Driestruik

een scoutinggroep aan het werk om het

leefgebied van de knoflookpad te herstel-

len. Op de Melickerheide hielp bijna het

voltallige personeel van een bedrijf mee

om het heideterrein te herstellen.

De hoogstambrigade Susteren werkte aan

rustplekken voor vlinders. In Weert was

men op de locatie Tungelderwallen hard in

de weer om het stuifduin open te maken.

In Sittard-Geleen snoeiden vrijwilligers

Er is op de Natuurwerkdag veel werk verzet.

Landschapsbeheer Nederland, de initia-

tiefnemer, stelt dat de vrijwillige inzet van

lokale mensen, van jong tot oud, onmis-

baar is voor het behoud en herstel van

het landschap. „Mensen spannen zich in

omdat ze het van waarde vinden voor hun

eigen omgeving”. Vaak gebeurt dat vanuit

het besef dat wat eenmaal weg is niet snel

meer terugkeert. Samen met partners als

Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en

Limburgs Landschap zet Landschapsbeheer

Nederland zich in voor het voortbestaan

van het vrijwilligerswerk. Dit werd in 2013

gedaan met de actie ‘Ik wil dit blijven doen’.

In Limburg coördineert IKL de jaarlijkse

Natuurwerkdag. In het noorden gingen de

handen stevig uit de mouwen. In Bergen

werden deelnemers welkom geheten op

’t Quin waar de heide vrijgemaakt werd

van bomen. Venray had maar liefst drie

prachtige werkplekken in de aanbieding.

Op de Heidsepeel maakten de vrijwil-

ligers oude boerenturfputten vrij. Op

de Paardenkop bij Ysselsteyn verbeterde

men het leefgebied van hagedissen. In de

Boshuizerbergen werden de waggelberen

(Jeneverbessen) weer vrijgesteld.

In Venlo werkten de vrijwilligers in het

brongebied van de Aalsbeek bij Belfeld.

Horst aan de Maas was wederom stevig van

de partij met twee werkplekken: bij een

samen met IVN Land van Swentibold

een hoogstamboomgaard in Obbicht. In

Schinnen knapte het IVN Spau-Beek een

oud parkbos op. Iets oostelijker werd in

Onderbanken voor de eerste maal bij

de nieuwe visvijver van de Schinveldse

bossen gewerkt. In Simpelveld werkten

de vrijwilligers aan de Miljoenenlijn.

In Nuth ging het IVN knotten langs

de Platsbeek. In Gulpen-Wittem werd

een feestelijke aanplant van Italiaanse

populieren verzorgd door schoolkinderen

bij de Eyser plantage. In Maastricht ging

onder leiding van het CNME een grote

groep vrijwilligers aan het werk om het

biotoop voor de muurhagedis te herstellen

bij de vestingswerken. In Stein werkte de

vaste werkgroep van het IVN Elsloo aan de

Hemelbeek en werd een nieuw wandelpad

aangelegd door de Werkgroep voor

Dorpsontwikkeling Meers. Meer informatie

over de Natuurwerkdag en de actie ‘Ik

wil dit blijven doen’ vind je op de website

www.natuurwerkdag.nl.

2 8 l i m b u r g s m i l i e u

terugkeer bedreigde dagvlinder in maasdal

waardevolle restauratie fruitboomgaard thorn

Vijf jaar geleden begon IKL op basis van

een beschermingsplan van de Vlinderstich-

ting in Maastricht met het verbeteren van

In het witte stadje Thorn zijn

medewerkers van IKL gestart met de

restauratie van de oude fruitboomgaard

bij buitenplaats Huize Groenenberg. In

de oude hooi- en appelweide zijn naast

de stokoude appelbomen 19 nieuwe

hoogstamfruitbomen geplant. Het gaat

om een breed fruitassortiment. Een

speciaal plekje wordt ingeruimd voor

de authentieke Reinette de Thorn, een

geschenk van de buurtvereniging De

Waterkant in Thorn.

Huize Groenenberg ligt schilderachtig in

het dal van de Thornerbeek. Vroeger vorm-

de het met de Kleine en Grote Hegge een

geheel van buitenplaatsen aan de zuidrand

van Thorn. Het pand werd voor de eerste

keer vermeld in 1347. Toen was er al sprake

van boomgaarden voor en achter het huis.

De nog resterende appelbomen zijn gega-

randeerd ouder dan zestig jaar. In historisch

opzicht is het niet alleen een zeer waarde-

volle restauratie van de oude boomgaard,

maar leidt het ook tot een landschappelijke

opwaardering van het monumentale pand

aan de rand van het stadje.

In het Maasdal bij Maastricht heeft de stichting IKL twee leefgebieden voor de

veldparelmoervlinder gemaaid. Dat gebeurde bij het Cannerbos en langs het kanaal

bij de sluis van Limmel. De veldparelmoervlinder is een van de meest bedreigde

dagvlinders van Nederland. De laatste jaren komen er vanuit het Waalse deel van

de St. Pietersberg en Lanaken echter weer veldparelmoervlinders naar Limburg.

Hoogstamboomgaarden geven al eeu-

wenlang cachet en kleur aan het witte

stadje Thorn. Her en der zijn nog diverse

oude boomgaarden aanwezig. In Thorn

zijn ook veel mensen vergroeid met de

cultuur in en rond de boomgaarden, met

het snoeien, het plukken, het op de markt

brengen van het fruit en met fruit voor

eigen gebruik.

Over het oude Huis Groenenberg is weinig

bekend. Kanunniken bewoonden het

gebouw dat in 1756 nog als ´slot´ betiteld

werd. In de achttiende eeuw zou het ver-

vangen zijn door een nieuw buitenhuis.

Op kaarten van 1828 was er zelfs een

gracht rondom het slot. Het pand was

vroeger eigendom van het Stift Thorn en

heeft gefungeerd als kloostergebouw en

bejaardenoord. In Huize Groenenberg is

sinds 1981 de gebedsgemeenschap Foyer

de Charité Marthe Robin gevestigd.

de leefomstandigheden voor de veldparel-

moervlinder. Elk jaar wordt het maaibeheer

herhaald en dit heeft succes. De dagvlinder

vliegt vooral in laagblijvende graslanden

waar veel smalle weegbree groeit. De rup-

sen hebben hoog gras nodig om te kunnen

overwinteren en om zich te verpoppen.

Daarnaast bestaat het leefgebied van de

veldparelmoervlinder uit open kale stukjes

grond, bloemrijke ruigten met voldoende

nectarplanten en verspreid liggende

struiken en bosranden die voor beschutting

kunnen zorgen.

De twee gebieden die door IKL beheerd

worden, maken deel uit van een netwerk

van terreinen die in potentie geschikt zijn

als leefgebied van deze zeldzame vlinder-

soort. Het gebied strekt zich van de Sint

Pietersberg uit tot aan de Grensmaas

in noordelijke richting. De laatste jaren

worden er ook weer vlinders gezien rond

de Bemelerberg.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 2 9

Activiteitenoverzicht 2014Natuur en milieu zijn volop in beweging. onderstaand vind je een overzicht van activiteiten en evenementen die

de milieufederatie of andere groene organisaties organiseren in 2014. ontbreekt er een activiteit in dit overzicht?

stuur dan alle relevante informatie hierover naar: sml@milieufederatielimburg.nl. voor meer informatie, volg de

milieufederatie op twitter of facebook.

Het GroenHuis

januari18-01 tuinvogeltelling

19-01 Vogelbescherming Nederland en Sovon

Vogelonderzoek Nederland organiseren op 18 en

19 januari de Nationale Tuinvogeltelling. Tel in dit

weekend 30 minuten lang de vogels in je tuin en

geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl.

februari 16-02 genootschapsdag NHgL

De Genootschapsdag is voor iedereen gratis

toegankelijk. Tijdens deze dag kun je jouw kennis

over Limburgse flora en fauna bijspijkeren. Dit jaar

staan de Limburgse bossen centraal. In de pauzes

kunnen de groene markt en de boekenstands

bezocht worden. De Genootschapsdag vindt

plaats in het BC Broekhin in Roermond.

juli 13-07 big jump

Op zondag 13 juli springen in heel Europa

duizenden mensen in het water voor schone

rivieren, beken en meren. De Natuur en

Milieufederaties organiseren de Big Jump in

Nederland.

oktober 25-10 Nacht van de Nacht

Tijdens de Nacht van de Nacht worden op

honderden plaatsen in Nederland activiteiten

georganiseerd die de schoonheid van echte

duisternis benadrukken. De Nacht van de Nacht

is een jaarlijks terugkerend evenement en wordt

georganiseerd door De Natuur en Milieufederaties

in samenwerking met Natuur & Milieu.

zeldzaam bont dikkopje profiteert van bosrandbeheer Leudal

Het bont dikkopje is een vlinder die op

sommige plaatsen in dit gebied voor-

komt langs bosranden en bospaden. De

vlinder moet het hebben van vochtige

graslanden en bloemrijke begroeiingen.

Door verdroging en het dichtgroeien

van bosranden en open plekken is de

vlinderpopulatie de laatste decennia

sterk afgenomen. Niet alleen de aantal-

len vlinders, maar ook de leefgebieden.

De vlinders komen alleen nog voor in de

Midden-Limburgse peelgebieden, in de

gemeente Onderbanken (Schinveld) en

verder nog in Noord-Brabant, Twente en

de Achterhoek. Voor het afzetten van

de eitjes is het bont dikkopje aangewe-

zen op planten als het pijpestrootje en

In Leudal heeft IKL herstelwerk uitgevoerd voor het bont dikkopje, een vrij zeldzame vlinder. In de randen van bospercelen is

hiervoor op kleine schaal gekapt. De bosjes liggen in de omgeving van de Neerpeelbeek tussen Caluna en de Hollander in de

voormalige gemeente Heyhuysen. Daarnaast vond heideherstel plaats in een tussenliggend perceel.

hennegras. Hier kunnen de rupsen zich

voeden en verpoppen. Omdat het om een

kwetsbare vlinder gaat, spreidt IKL het

werk over enkele jaren.

3 0 l i m b u r g s m i l i e u

De uitspraak van de Raad van State van 4 september 2013

betekent dat de Provincie Limburg aan de slag kan voordat de

bestuursrechter een definitieve uitspraak heeft gedaan over

het totale plan voor de Buitenring. Het nieuwe wegtracé mag

echter niet in gebruik worden genomen. Eerst moet de definitieve

uitspraak over de Buitenring worden afgewacht. Dat geldt niet

voor de rotonde bij Avantis. Die mag meteen na de aanpassing in

gebruik worden genomen.

Omdat eerst een uitspraak van het Europese Hof van Justitie

wordt afgewacht over de verbreding van de A2 tussen Eindhoven

en Den Bosch (met een vergelijkbare problematiek wat betreft

stikstofdepositie), vreesde de provincie negatieve gevolgen

doordat de uitspraak over de Buitenring te lang zou gaan duren.

Vandaar dat zij verzocht om de schorsing die de Raad van State

eind 2012 had uitgesproken, ongedaan te maken. Ondanks verzet

van de Milieufederatie Limburg, Natuurmonumenten, lokale

natuur- en milieuorganisaties en tal van burgers heeft de Raad

van State het verzoek van de provincie Limburg gehonoreerd.

In totaal moeten honderden bomen wijken voor de nieuwe weg.

Begin november is gestart met de kap van de bomen langs de

Brunssummerweg bij Amstenrade, ondanks verzet van actievoer-

ders. Het neerhalen van de monumentale eiken betekent een

onherstelbare aantasting van het landschap ter plekke. Ook in

Amstenrade moeten twee rijen eeuwenoude eiken langs de Allee

gekapt worden. De gemeente Schinnen ziet een massale kap van

deze bomen niet zitten, omdat die een belangrijk onderdeel vormt

van het ‘beschermd dorpsgezicht Amstenrade’. Daarom heeft de

gemeente deze bomen onlangs een beschermde status gegeven.

Na overleg met de provincie is besloten dat een deel van de

bomen gespaard kan blijven.

Het is vreemd dat de Raad van State akkoord is gegaan met een

dergelijke aantasting van natuur en landschap, voordat een defi-

nitieve uitspraak is gedaan over het wel of niet doorgaan van de

Buitenring. De Provincie Limburg loopt hiermee een groot risico.

Als de Raad van State over anderhalf jaar tot de conclusie komt

dat de stikstofproblematiek bij het Geleenbeekdal en de Bruns-

summerheide niet opgelost kan worden en de resterende delen

van de Buitenring niet aangelegd mogen worden, dan liggen er

verspreid in Parkstad onbruikbare stukken 2x2-baans autoweg die

een negatieve invloed hebben op verkeersveiligheid, leefbaarheid,

natuur en milieu.

De Milieufederatie Limburg en Natuurmonumenten hebben vorig

jaar het alternatief ‘Parkstad Bereikbaar, Leefbaar en Groen’

opgesteld dat elementen bevat om de verkeersknelpunten in de

provincie Limburg start met aanleg buitenring op 4 september jongstleden gaf de raad van state de provincie Limburg toestemming om te starten met de aanleg

van delen van de buitenring parkstad. Het gaat om een zes kilometer lang wegtracé tussen amstenrade en brunssum

en de aanpassing van een rotonde bij avantis. in november zijn de eerste werkzaamheden begonnen, onder meer het

kappen van bomen die moeten wijken voor de buitenring.

regio Parkstad veel goedkoper op te lossen, met aanzienlijk minder

schade voor natuur en milieu. Beide organisaties blijven bereid

om met de provincie Limburg in overleg te treden over nadere

uitwerking van hun variant.

Bart Cobben

Milieufederatie Limburg

miNder bomeNkap aLLee iN amsteNrade

De gemeente Schinnen en de Provincie Limburg hebben

samen met Mno vervat een aangepast ontwerp voor de Allée

in Amstenrade gemaakt. in dit plan worden meer bomen

gespaard, wordt de structuur van het beschermd dorpsgezicht

gerespecteerd en wordt het verkeer in veilige banen geleid.

De gemeente Schinnen kon zich niet vinden in het

oorspronkelijke ontwerp, omdat er te veel bomen gekapt

zouden worden. in goed overleg is vervolgens gekeken naar een

alternatief plan met minder kap en het zoveel mogelijk in stand

houden van de structuur van het Kasteellaantje.

in het nieuwe ontwerp worden in plaats van oorspronkelijk

39 bomen nu 15 bomen gekapt. Aan de zuidzijde van de

gereconstrueerde Allee worden 24 nieuwe bomen aangeplant.

het Kasteellaantje blijft haar functie als cultuurhistorisch

verlengstuk van het kasteel behouden.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 1 s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 1

Kort nieuws1,3 miLjoeN voor Nieuwe eNergieprojecteN iN parkstad

Parkstad Limburg heeft 1,3 miljoen euro uitgetrokken voor vier nieuwe

energieprojecten in die regio. Het gaat om een duurzaamheidswinkel

in Heerlen, enkele zonnepanelen-initiatieven in Brunssum en

Landgraaf, de energietuin bij het Continium in Kerkrade en het project

Modlar testwoningen. De vier projecten hebben volgens Parkstad

Limburg een meerwaarde voor de regio als het gaat om nieuwe en

duurzame energie. Ook leiden ze tot een actieve betrokkenheid van

burgers en het bedrijfsleven. De projecten beginnen in 2014.

petitie tegeN LosLateN dierrecHteN

Natuur- en milieuorganisaties (onder wie de Milieufederatie Limburg)

hebben de Tweede Kamer in oktober een petitie aangeboden om vast

te houden aan het maximum aantal te houden kippen en varkens. De

regering wil deze zogeheten dierrechten loslaten. Maar volgens

directeur Hans Heijnen van de Milieufederatie leiden meer dieren

ertoe dat de milieuwinst door duurzamer te werken, weer verloren

gaat. Voor de zomer ondertekende de Milieufederatie samen met de

provincie en de LLTB een manifest voor een evenwichtige veehouderij.

Daarin is onder meer afgesproken jaarlijks de stand van zaken in

Limburg te monitoren op het gebied van geurhinder, fijnstof en

ammoniakuitstoot. Heijnen is bang dat daarbij de seinen niet op

groen maar op rood staan door het nieuwe regeringsbeleid.

gezameNLijk waterbeHeerspLaN

Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei gaan

samen één waterbeheersplan 2016-2021 maken voor de hele provincie

Limburg. Hoewel er ook al bij eerdere waterbeheersplannen samenge-

werkt werd, maakten de beide waterschappen tot nu toe elk een eigen

plan. Het besluit om samen één nieuw waterbeheersplan te maken is

een logische uitwerking van ‘Water in beweging’, de gezamenlijke visie

op waterbeheer in Limburg in 2020. Hiervoor is een projectorganisatie

ingericht met medewerkers van beide waterschappen.

Het voorbereidende werk startte in 2013. In het voorjaar van 2015

wordt het plan officieel ter visie gelegd. In december 2015 moet het

plan officieel zijn vastgesteld. Het deel dat betrekking heeft op de EU

Kaderrichtlijn Water wordt opgenomen in het stroomgebiedsbeheers-

plan Maas. Het waterbeheersplan wordt overigens gelijktijdig en in

afstemming met het Provinciaal Waterplan 2016-2021 opgesteld.

proviNcie mag edeLcHemie verder opruimeN

De Provincie Limburg mag beginnen met de verdere sanering van

het terrein van recyclingbedrijf Edelchemie in Panheel. Dat heeft de

voorzieningenrechter in Roermond bepaald. Afvalverwerker Sita is

in opdracht van de provincie gestart met het opruimen van de

resterende kleine 10.000 ton gevaarlijke afvalstoffen op het

voormalige bedrijfsterrein. Eigenaar Leo Nevels wilde een half jaar

extra om die afvalstoffen zelf af te voeren. Eerder ruimde hij zelf al

een deel op. Maar de provincie weigerde die extra termijn omdat ze

er geen vertrouwen in heeft dat dit gebeurt. De rechtbank keurde

een nieuw plan goed. Verder bepaalde zij dat Edelchemie en de op

het terrein gevestigde verffabriek Phoenica als één bedrijf mogen

worden beschouwd. Dat maakt het verhalen van de kosten

eenvoudiger omdat Edelchemie en Phoenica formeel op naam staan

van verschillende leden van de familie Nevels. De kosten van de

bovengrondse sanering bedragen zes tot zeven ton.

peeL eN maasvaLLei Niet meer tegeN fusie

Waterschap Peel en Maasvallei heeft het verzet opgegeven tegen

een fusie met Waterschap Roer en Overmaas, aldus PvdA-gedepu-

teerde Bert Kersten na gesprekken met de twee waterschappen.

Voorwaarde is wel dat de fusie dan op 1 januari 2017 ingaat en niet

al in 2015. Voor de gedeputeerde is dat geen probleem. Tot nu toe

was Peel en Maasvallei tegen omdat een fusie niet noodzakelijk zou

zijn. De huidige waterschappen zouden naar behoren functioneren

en kostenefficiënt zijn. Het Waterschap Roer en Overmaas is nog

niet om. In november nam het bestuur een standpunt in naar

aanleiding van de nieuwe situatie. Zij ziet een fusie voorlopig niet

zitten.

aNderHaLve toN proviNciegeLd voor LaNdgoed

kruisdoNk

Landgoed Kruisdonk in Maastricht kan rekenen op bijna anderhalve

ton subsidie van de Provincie Limburg. Met het geld wordt het

landgoed opgeknapt, ook komt er een verbinding tussen de

buitenplaats en de omgeving. Het werk maakt deel uit van het plan

om de Landgoederenzone Maastricht om te bouwen tot een

aantrekkelijk gebied voor wandelaars en fietsers. Landgoed

Kruisdonk werd eind 19de eeuw gebouwd, en was lang eigendom

van de rijke Maastrichtse porseleinfamilie Regout.

3 2 l i m b u r g s m i l i e u

werkgroep behoud de peel wint beroepen bij raad van state werkgroep behoud de peel (wbdp) heeft in november twee belangrijke beroepen bij de raad van state (rvs)

gewonnen. Het ging om vergunningen volgens de Natuurbeschermingswet die door de provincie Limburg en

provincie Noord-brabant waren verleend voor uitbreiding van veehouderijbedrijven.

Provincie Limburg stelde dat door de vergun-

ningverlening de uitstoot van stikstof niet

toenam. De uitstoot was volgens haar niet

hoger dan de waarde die aanwezig was op

de ‘referentiedatum’, zijnde het moment dat

de Peel beschermd werd volgens de Europese

Vogelrichtlijn (juni 1994) en de Habitatrichtlijn

(december 2004). WBdP ontdekte echter dat

er na die referentiedatum door de gemeente

een nieuwe vergunning verleend was, waarbij

de uitstoot duidelijk was gedaald. Volgens

de provincie mocht nu de uitstoot weer

toenemen, omdat het niet meer werd dan de

waarde die tijdens de referentie aanwezig was.

Dit mag volgens WBdP niet. Indien er na de

referentiedatum een nieuwe vergunning is

verleend voor minder, dient uitgegaan te

worden van die laagste waarde. Er is dan geen

recht meer op het niveau van de referentie-

datum. De Raad van State gaf WBdP hierin

volkomen gelijk. Andere provincies (onder wie

Noord-Brabant) pasten op dezelfde wijze de

richtlijnen toe als Limburg. Ook deze provin-

cies mogen die handelwijze nu dus niet meer

toepassen. De Raad van State heeft er een

stokje voor gestoken.

WBdP had tevens vier beroepen ingediend

tegen de Provincie Noord-Brabant. De pro-

vincie stelde dat de vergunningen verleend

konden worden, omdat er gesaldeerd was met

haar ‘depositiebank’. In die bank worden door

de provincie vergunningen verzameld van

bedrijven die gestopt zijn. Bedrijven die willen

uitbreiden, krijgen een bepaalde waarde uit die

bank toebedeeld. Per saldo neemt daardoor

volgens de provincie de stikstofbelasting op de

Europees beschermde natuur niet toe.

WBdP betoogde bij de Raad van State dat die

bank niet voldoet aan de Europese eisen. De

intrekkingen die in de bank zitten, zijn door de

provincie namelijk enkel getoetst aan de refe-

rentiedatum van de Habitatrichtlijn (december

2004). Voor onder meer de Peel had de provin-

cie ze ook moeten toetsen aan de datum van

de Vogelrichtlijn, zijnde 10 jaar eerder (juni

1994). Dat is niet gebeurd. De Raad van State

gaf WBdP ook hierin gelijk.

Tevens kreeg WBdP van de Raad van State

gelijk op de volgende punten:

- De provincie mag alleen intrekkingen ge-

bruiken die gedaan zijn na het moment dat

haar verordening met de depositiebank van

start ging. Dat is volgens de Raad van State

vanaf 29 september 2009. De provincie had

ook vergunningen gebruikt die al eerder

waren ingetrokken (vanaf december 2004).

- Ook had de provincie onterecht verzuimd

om na te gaan of de bedrijven waarvan de

ingetrokken vergunning in de bank waren

gedaan, nog wel bestonden.

- Het gewonnen beroep tegen de Provincie

Limburg betekent bovendien dat de provin-

cie had moeten nagaan of de emissie die in

1994-2004 vergund was, tot het moment

van intrekking steeds vergund is gebleven.

Het kan zijn dat WBdP straks nog op een

ander punt van de Raad van State gelijk krijgt.

WBdP had in haar beroep betoogd dat bij het

rekensysteem van de provincie de stikstofneer-

slag weliswaar gemiddeld genomen op de Peel

gelijk blijft, maar dat het daarbij kan voorko-

men dat de belasting op het ene deel van de

Peel toeneemt en op andere delen afneemt.

Volgens WBdP is dit in strijd met de Europese

richtlijnen. Delen van het gebied kunnen zo

opgeofferd worden ten gunste van andere.

De habitat wordt er in feite kleiner door. De

RvS heeft hierover naar aanleiding van een

andere zaak ‘prejudiciële’ vragen gesteld aan

het Europese Hof. De Raad van State stelt dat

ze hierover daarom nu nog geen uitspraak

kan doen. Afhankelijk van het antwoord van

Europa kan WBdP hierin later dus nog gelijk

krijgen.

WBdP had in haar beroepen ook aangevoerd

dat het systeem van de provinciale depositie-

bank niet inzichtelijk is. Indien de provincie

stelt dat de uitbreiding vergund kan worden

omdat er uit de bank voldoende gesaldeerd is,

kan niemand dat afdoende controleren. Helaas

werd dit argument door de RvS ongegrond

verklaard. De provincie mag volgens de RvS op

haar eigen (niet inzichtelijke, niet door derden

narekenbare) wijze werken. Op dit punt moet

de burger dus maar blind vertrouwen op de

overheid.

Wellicht betekenen de door WBdP gewonnen

beroepen het einde van de Brabantse Veror-

dening met de depositiebank. Als de provincie

er mee verder wil gaan, zal ze de hele invulling

van de bank opnieuw moeten gaan beoorde-

len en herberekenen. Dat betekent nogal wat.

Het kan best zijn dat de provincie ermee gaat

stoppen en besluit te wachten op de door

het Rijk aangekondigde Programmatische

Aanpak Stikstof (PAS). Wanneer de PAS door

gaat, zal WBdP weer in actie moeten komen.

De PAS zal namelijk enkel extra eisen stellen

aan de techniek (bijvoorbeeld luchtwassers).

Tegelijkertijd wil de overheid toelaten dat de

veestapel in de Peelregio verder kan groeien.

Dan wordt er met de PAS helemaal geen

reductie bereikt. Zelfs zonder groei van de

veestapel is de mogelijke reductie door de

PAS al veel te mager, namelijk slechts zo’n 10

procent. De overheid wil nog steeds niet inzien

dat de enige oplossing voor de problematiek

bestaat uit een drastische vermindering van de

veestapel.

Werkgroep Behoud de Peel

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 3

De waarde van snijmaïs stijgt nu onze oosterburen gebrek aan

landbouwgrond hebben door de enorme vraag naar snijmaïs als

energiebron. Dit gaat ongetwijfeld leiden tot extra maisaanbouw in

onze regio. Dit kan ook de speciale energiemaïs zijn die wel 5 meter

hoog wordt. Duitse ondernemers bieden tot 1.000 euro per hectare

om in Limburg maïs te kunnen verbouwen. Langs de grens van

Limburg met Duitsland tussen Vaals en Mook liggen 50 grote Duitse

biogasinstallaties die behoefte hebben aan snijmaïs. Bovendien wordt

gewerkt aan nieuwe installaties. Het is lonend om de maïs tot 50 kilo-

meter van de vergistingsinstallatie te verbouwen. Dus Limburgse

landbouwgrond is een interessante optie voor de biogasinstallaties in

het Duitse Nordrhein-Westfalen.

In Limburg staan slechts 9 installaties die werken met (co)vergisting.

Hierbij wordt een mix van landbouwgewassen en mest ingezet als

grondstof. Door een terughoudend subsidiebeleid is biogas uit maïs

door (co)vergisting in Nederland minder aantrekkelijk. Hierdoor wordt

het interessant om mest en snijmaïs (en in de toekomst energiemaïs)

naar Duitsland te exporteren.

In Duitsland is na 2002 als gevolg van de Energiewende de snijmaïs

populair geworden als bron voor biomassa. Het gunstige subsidie-

klimaat leidde tot een explosieve groei van de vraag naar deze

grondstof voor biogasinstallaties. In 10 jaar tijd zijn alleen al in

Nordrhein-Westfalen 600 biogasinstallaties gebouwd. De maïsaan-

bouw in deze regio steeg met 40 procent. Hierdoor nam de vraag

naar landbouwgrond dramatisch toe en stegen de grondstof- en de

landbouwgrondprijzen. Dit remt de verdere ontwikkeling van

biogascentrales in Duitsland enigszins af. Momenteel wordt ongeveer

7 procent van het Duitse akkerland (800.000 hectare) gebruikt voor

de teelt van energiegewassen. Het meest gebruikte energiegewas

voor de productie van biogas is maïs.

In Duitsland groeit de weerstand tegen deze mono-maiscultuur.

Milieuorganisaties wijzen op de nadelige aspecten van akkerbouw-

gewassen als bron voor duurzame energie. Deze vorm van intensieve

landbouw door het geconcentreerd kweken van monoculturen heeft

nadelen. Het systeem put de grond uit, verschraalt de biodiversiteit en

is kwetsbaarder voor schade door ziektes of insecten. Om dit te

voorkomen willen de zaadproducenten de sterk omstreden, genetisch

gemodificeerde maïs aanbieden. Een ander nadeel is de verdringing

van de verbouwing van andere teelgewassen. Dit laatste geldt

natuurlijk niet voor biologisch afval uit snoeihout en andere bronnen.

Het effect van biogasproductie op de klimaatverandering staat ter

discussie. Maïs is als energiebron zeker niet klimaatneutraal. Indien

standaardgas wordt vervangen door biogas wordt theoretisch geen

broeikasgas geproduceerd. Men verbrandt plantaardig materiaal of

meer maïs in Limburg door duitse energiewendefietsen door het Limburgse landschap in de zomer is niet leuk meer. je fietst door een soort maïsoerwoud. in de

laatste decennia is de maïsaanbouw in Limburg sterk toegenomen. de teelt van snijmaïs heeft de intensivering van

de veeteelt mogelijk gemaakt. snijmaïs wordt namelijk hoofdzakelijk gebruikt als veevoer. momenteel wordt in

Limburg ongeveer 16.000 hectare grond gebruikt voor de teelt van deze maïs.

Foto

’s: M

ath

Mer

tens

3 4 l i m b u r g s m i l i e u

biogas en produceert CO2 . Maar tevens verbouwt men nieuwe

aanwas. Deze neemt weer CO2 uit de lucht op. Hiermee lijkt dit

proces CO2-neutraal, maar dit is zeker niet het geval.

Nieuwe regelgeving in de EU eist een broeikasgasreductie van 60

procent bij de productie van hernieuwbare energie. Deze eis geldt

voor moderne installaties. De werkelijke reductie is bijna niet vast te

stellen. De berekende resultaten variëren van 0 tot 70 procent

reductie. Biogas uit maïs is absoluut niet klimaatneutraal (omdat het

niet volledig CO2-neutraal is) en dit is het gevolg van de volgende

aspecten:

- Gedurende de productiecyclus neemt maïs niet alleen CO2 uit de

lucht op als koolstofbron, maar neemt het ook gebonden koolstof

uit de grond op. Koolstofrijke (humusrijke) grond die wordt ingezet

om het maïsareaal te vergroten, veroorzaakt een extra uitstoot van

greenhouse gas. Hierdoor wordt de koolstofbalans verstoord en

verarmt de grond. De EU werkt aan regelgeving om de inzet van

koolstofrijke grond voor de teelt van bio-gewassen te beperken.

- Bij het gebruik van kunstmest wordt N2O (lachgas) geproduceerd.

Een kilogram N2O heeft hetzelfde broeikaseffect als 325 kilo CO2.

- Door lekverliezen tijdens de productie ontsnapt methaan naar de

atmosfeer. Een kilogram methaan staat gelijk aan 25 kilogram CO2.

Maïs als energiegewas is dus niet echt klimaatneutraal. Het levert wel

hernieuwbare energie. Over de netto energieopbrengst is meer

consensus in de literatuur. Indien men 1 eenheid energie investeert in

de productie van bio-energie uit maïs krijgt men 2 tot 4 eenheden

terug. Een hectare maïs levert gemiddeld ongeveer 6000 m3 methaan

op. Methaan is ook het hoofdbestanddeel van aardgas. De productie

kan niet volledig verkocht worden. Het energie-equivalent van

ongeveer 2.000 m3 (dus een derde) heeft de ondernemer nodig om

een nieuwe hoeveelheid mais te produceren en te verwerken tot

biogas. Er blijft 4.000 m3 over voor levering aan de consument. Met

deze 4.000 m3 die is geproduceerd op een hectare landbouwgrond

kunnen twee gezinnen theoretisch in hun energieverbruik voorzien.

Het verbruik wordt gesteld op gemiddeld 1.600 m3 gas en 3.500 kWh

elektriciteit per jaar. De belangrijkste conclusies zijn:

- Een gezin dat biogas uit maïs inzet als energiebron reduceert zijn

broeikasgasemissie. De reductie is echter beperkt en ongeveer 30

procent ten opzichte van een gezin dat energie betrekt uit fossiele

brandstoffen. De energiebron is wel hernieuwbaar (duurzaam).

- Door het inzetten van landbouwgrond voor de kweek van biomassa

voor energie gaat de gelegenheid verloren om andere producten te

telen. Een hectare landbouwgrond levert gemiddeld 7 ton

graansoorten op. Het inzetten van teelgewassen als biomassa-

grondstof heeft een nadelig effect op de voedselproductie.

In 2009 verscheen een rapport van McKinsey. Het onderzoeksbureau

concludeerde dat er geen duidelijk inzicht bestaat over de middelen

en kosten die gemaakt moeten worden om de greenhouse gas-emis-

sie te reduceren door het inzetten van alternatieve duurzame

brandstof.

Woningisolatie levert de beste prijs-prestatie verhouding. Door

isolatie verlaagt het gasverbruik tegen relatief lage kosten en

vermindert de CO2-emissie . Een ton reductie in CO2-emissie door

isolatie kost 25 euro . Bij bio-energie uit maïs zijn de kosten een stuk

hoger. In de literatuur worden getallen tussen de 200 tot 400 euro

ingezet om een ton CO2 te besparen door de inzet van biogas als

vervanger van de standaard fossiele gas-mix. McKinsey adviseert dan

ook om meer te investeren in woningisolatie en energiezuinige

apparatuur als middel om de broeikasgas-emissie en het fossiele

brandstofverbruik te reduceren.

Math Mertens

Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 5

Goed nieuws dus voor de drinkwater-

bedrijven die nog steeds te veel over-

schrijdingen constateren van de drink-

waternormen in de Maas. Opmerkelijk

ook, omdat de staatssecretaris zich met

het verbod voor particulieren niet alleen

richt op de glyfosaathoudende middelen,

zoals Round Up en Clear Up, maar alle

onkruidbestrijdingsmiddelen. Dat

betekent concreet dat alle middelen uit

de schappen van de winkels zullen

moeten verdwijnen. Het is begrijpelijk

dat de staatssecretaris deze maatregel

neemt, want door uitsluitend glyfosaat-

houdende middelen te verbieden wordt

de indruk gewekt dat andere middelen,

op basis van andere chemische stoffen,

geen risico’s zouden kunnen opleveren

voor de volksgezondheid.

steeds het onkruid in de openbare ruimte

met chemische middelen bestrijden,

waarbij kan worden opgemerkt dat dit er

in Limburg gelukkig steeds minder zijn.

Ook hoveniersbedrijven die voor

onkruidbestrijdingsmiddelen uit de winkel in 2015?Na een telkens weer terugkerende discussie in de tweede kamer over het gebruik van glyfosaathoudende

onkruidbestrijdingsmiddelen heeft de staatssecretaris van milieu wilma mansveld een ‘stevig’ standpunt

ingenomen. zij wil het gebruik van alle bestrijdingsmiddelen door particulieren na 2015 verbieden. daarnaast wordt

het gebruik van glyfosaathoudende middelen voor professionele doeleinden - behoudens de landbouw - vanaf

november 2015 aan banden gelegd. dat wil zeggen dat dit soort middelen (met enkele uitzonderingen) niet meer

mag worden toegepast op verhardingen.

In haar brief van 3 september jongstleden

aan de Tweede Kamer schreef Mansveld

dat nog onderzoek wordt gedaan naar de

risico’s van het gebruik van gewasbe-

schermingsmiddelen op basis van

organische vetzuren. Dit zijn middelen

die door fabrikanten graag worden

gepromoot als biologisch en ecologisch

verantwoord. Mocht uit het onderzoek

blijken dat er onvoldoende grond bestaat

voor een verbod van dergelijke stoffen,

dan wil de staatssecretaris het totaalver-

bod heroverwegen.

Voor het professioneel gebruik volgt de

staatssecretaris een apart spoor. Het

gebruik op verharde terreinen wordt

vanaf november 2015 verboden. Dit

verbod treft vooral gemeenten die nog

3 6 l i m b u r g s m i l i e u

bedrijven parkeerterreinen en opstel-

plaatsen ‘schoonhouden’ krijgen met het

verbod te maken. Er zijn in de loop der

jaren goede alternatieve methodes

ontwikkeld zoals borstelen en branden.

Voor sport- en recreatieterreinen en

parken moet het verbod in november

2017 ingaan. Voor deze categorie wordt

een langere overschakeltermijn noodza-

kelijk geacht. Het gaat hier om toepas-

sing op onverharde terreinen waar de

eerder genoemde alternatieve bestrij-

dingsmethoden minder goed te gebrui-

ken zijn.

Voor particulieren betekent een verbod

dat er in het geheel niet meer gespoten

mag worden. Op dit moment zijn er

weliswaar onkruidbestrijdingsmiddelen

te koop, maar deze mogen niet op

verhardingen worden toegepast. Helaas

is menigeen niet bekend met deze

restrictie, maar dat zal wel komen

doordat deze niet expliciet in de

gebruiksaanwijzing staat. Voor de

particulier, evenals voor de professionele

gebruikers, zijn er goede alternatieven.

Er zijn goede borstels te koop, je kunt

kokend water gebruiken en……… wieden

is gezond!

Het zijn ambitieuze voornemens van de

staatssecretaris die door de Milieufede-

ratie Limburg van harte worden toege-

juicht. Het is echter afwachten of ze

uiteindelijk allemaal tot uitvoering

gebracht kunnen worden. De staatssecre-

taris laat immers onderzoeken of het

allemaal ‘haalbaar en betaalbaar’ is en of

een verbod - Europees gezien - juridisch

houdbaar is. Voor het einde van het jaar

licht de staatssecretaris de Tweede Kamer

hierover in. Ongetwijfeld zal er door het

bedrijfsleven flink gelobbyd worden om

te voorkomen dat de middelen uit de

schappen moeten worden gehaald.

Komt er inderdaad een verbod, dan zal

het helaas nog niet afgelopen zijn met

het gebruik van bestrijdingsmiddelen

door particulieren. Men kan immers een

voorraad inslaan en - zeker in Limburg

- zal het verleidelijk zijn om de spullen in

België of Duitsland te halen waar het

beleid minder stringent is. Het handha-

ven van zo’n verbod is dus lastig en het

is de vraag of men daar prioriteit aan wil

geven. Daarom zal door de overheid fors

moeten worden ingestoken op een

effectieve voorlichting over de risico’s

van het gebruik van bestrijdingsmidde-

len. De Milieufederatie Limburg zal daar

zeker een bijdrage aan willen leveren.

Frank Vermeij

Vrijwilliger Milieufederatie Limburg

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 7

Iedereen met een tuin of balkon kan meedoen, zowel kinderen

als volwassenen. Tel een half uur lang alle vogels die je ziet en

geef de resultaten door via de website www.tuinvogeltelling.nl.

Vogelbescherming stelt aan hand van deze resultaten de

‘Nationale tuinvogel top 10’ op. Nieuw dit jaar is dat deel-

nemers zich al vanaf november kunnen inschrijven. Wie zich

hiervoor aanmeldt, krijgt wekelijks een tuinvogeltip per e-mail

en daarnaast aanbiedingen uit de webshop van de Vogel-

bescherming.

Nationale tuinvogeltelling op 18 en 19 januari Het derde weekend van januari staat bol van de tuinvogels! vogelbescherming Nederland en sovon vogelonderzoek

Nederland organiseren de Nationale tuinvogeltelling. tel in het weekend van 18 en 19 januari 30 minuten lang de

vogels in jouw tuin en geef het aantal door via www.tuinvogeltelling.nl.

Het is niet nodig om alle vogels te kennen. Op de website

www.tuinvogeltelling.nl staan de verschillende soorten

tuinvogels omschreven met een afbeelding en met een

geluidsfragment. Vorig jaar namen zo’n 80.000 mensen deel

aan dit evenement. De top 3 tuinvogels bestond toen uit:

huismus, koolmees en merel.

provincie Limburg koopt 1.900 hectare grond van rijkde verantwoordelijkheid voor de uitvoering van natuurbeleid ligt voortaan vrijwel volledig bij de provincie. dit is in

september jongstleden met staatssecretaris dijksma van economische zaken en de twaalf provincies vastgelegd in

een bestuursovereenkomst.

Met de nieuwe afspraken krijgen de

provincies de mogelijkheid om het instru-

ment grond op een effectieve manier in te

zetten om robuuste natuur te realiseren.

Om de uitvoering een extra impuls te

geven, nemen de provincies 4.000 hec-

tare grond van het Rijk (Bureau Beheer

Landbouwgronden) over. Daarmee is een

bedrag van 160 miljoen euro gemoeid.

Tegelijkertijd wordt door het Rijk 14.000

hectare aan de provincies overgedragen.

Met deze grondvoorraad moet voortaan

onder provinciale regie op gebiedsontwik-

keling worden gestuurd. Instemmen met

de bestuursovereenkomst betekent voor

Limburg dat tegen betaling van

21 miljoen euro de provincie de beschik-

king krijgt over een grondvoorraad van

1.900 hectare.

De Provincie Limburg speelde al eerder in

op de veranderde situatie met een nieuwe

beleidsvisie, vastgelegd in de nota ‘Natuur-

beleid: natuurlijk eenvoudig’. Gedeputeerde

Patrick van der Broeck bevestigt dat de

afgelopen jaren veel ontwikkelingen in het

landelijk gebied stil hebben gelegen. ,,Ge-

lukkig krijgt natuur nu de positieve klank

die het verdient. Natuur is wat mij betreft

van en voor de mensen. Natuurbeleid staat

niet alleen in dienst van het halen van de

Europese doelstellingen. Het is een essenti-

eel bestandsdeel bij de realisatie van vitaal

platteland in de provincie. Dat is voor mij

de grootste winst van 2013. De provincies

nemen hun regierol serieus’, zo geeft Van

der Broeck aan.

In de afgelopen maanden hebben

provincies intensief overleg gevoerd met

belangrijke maatschappelijke organisaties

die bij de uitvoering van het beleid zijn

betrokken. Met deze organisaties hebben

de provincies over de uitvoering van het

beleid een overeenkomst gesloten. Die

overeenkomst maakt het mogelijk dat de

stagnatie, waarvan sinds 2010 sprake is,

wordt opgeheven en dat partijen nu weer

met de uitvoering van het natuurbeleid

aan de slag kunnen.

3 8 l i m b u r g s m i l i e u3 8 l i m b u r g s m i l i e u

site-seeing in Limburg zijn tal van interessante musea te vinden, maar dan moet je wel weten waar. wat is er leuker dan tijdens de

kerstvakantie of op een regenachtige zondagmiddag een bezoekje te brengen aan een mooie tentoonstelling of unieke expositie?

Limburg kent een rijke verscheidenheid aan musea. daarom zetten we deze keer een aantal bijzondere musea in de spotlight.

www.scHuNck.NL

In Heerlen is het Glaspaleis een bijzondere architectonische blik-

vanger midden in het centrum. Het werd in 1935 ontworpen door

architect Frits Peutz. Het Glaspaleis, één van de duizend belang-

rijkste architectonische monumenten van de twintigste eeuw, is in

2003 geheel gerestaureerd. Het is omgebouwd tot een cultureel

en muzisch centrum. Het Glaspaleis biedt interessante exposities,

tentoonstellingen, dans- en muziekvoorstellingen en een biblio-

theek met voorleesuurtjes voor de kleintjes. In december en januari

zijn er tal van tentoonstellingen in het Glaspaleis, onder meer van

de kunstenaars Aad de Haas (werken uit de eigen collectie van

Schunck), Jan van der

Ploeg (muurschildering

in trappenhuis), Andreas

Eminius (beeldende kunst

met thema ‘zware indu-

strie’) en Ted van Lieshout

(overzichtstentoonstel-

ling van zijn werk).

www.boNNefaNteN.NL

Het bekendste Limburgse museum is het Bonnefantenmuseum

in Maastricht. Dit provinciaal museum voor beeldende kunst is

gehuisvest in een schepping van de Italiaanse architect Aldo Rossi.

Gedurende het hele jaar zijn er meerdere tentoonstellingen te zien.

Tot en met 26 januari is er een tentoonstelling op het snijvlak van

beeldende kunst en tekst die kunstenaar Navid Nuur speciaal heeft

ontwikkeld voor het Bonnefantenmuseum. Nuur heeft een Iraans-

Nederlandse achtergrond met roots in de graffiti- en skateboard-

scene. Verder is er werk te zien van Chaim van Luit uit Heerlen. Van

Luit maakt in zijn kunstwerken gebruik van media als video, audio,

steen, vuurwerk, zout en site-specific aangetroffen materialen. JCE

is een reizende tentoonstelling met 48 jonge kunstenaars uit acht

Europese landen. De Jeune

Création Européenne Bien-

nale stimuleert de kunst-

praktijk door jong talent een

internationaal podium te

bieden en de artistieke uit-

wisseling binnen de Europese

gemeenschap te bevorderen.

De JCE-kunstwerken zijn nog

tot en met 5 januari in Maas-

tricht te bewonderen.

www.Limburgsmuseum.NL

In het Limburgs Museum in Venlo kun je de meest uiteenlopende

tentoonstellingen zien. De horecavoorziening heeft in 2013 een

complete metamorfose doorgemaakt. Naam, concept, inrichting

en assortiment zijn veranderd. Het Museumcafé is in november

jongstleden heropend.

Tijdens de kerstvakantie

heb je nog de kans om de

tentoonstellingen Sesam-

straat en Geschilderd van

Eijsden tot de Mookerhei

te bekijken. Iedere dag

om 14.00 uur start een

workshop ‘maken van een

Sesamstraatkerststalletje‘ onder begeleiding van docenten van

het Kunstencentrum Venlo. De workshop wordt tegen een meerprijs

van 1,5 euro per stalletje aangeboden. Er is een beperkt aantal

plekken beschikbaar per dag (vol = vol). Dus wil je zeker zijn van

een plekje in de workshop, dan kun je beter vantevoren reserveren

via de webwinkel. Op zondag 29 december kun je vanaf 14.00 uur

genieten van het filmprogramma ‘Oude filmfragmenten, nieuwe

verhalen’.

www.tHermeNmuseum.NL

Waan jezelf in de Romeinse tijd en proef de sfeer van 2000 jaar

geleden! Dat is de belevenis die het Thermenmuseum Heerlen biedt.

In het museum in Heerlen vind je de indrukwekkende restanten

van een Romeins badhuis, de thermen. Het is het best bewaarde

Romeinse (publieke) badgebouw van Nederland. Het museum heeft

daarnaast een gevarieerde collectie gebruiksvoorwerpen uit de

Romeinse tijd, afkomstig uit Coriovallum - de Romeinse stad die

onder Heerlen ligt. Het Thermenmuseum ligt in het centrum van

Heerlen, op 10 minuten loopafstand van het station. Let op: het

museum is gedurende de kerstvakantie niet alle dagen geopend.

Kijk op de website voor meer informatie over de openingstijden.

s t i c h t i n g m i l i e u f e d e r a t i e l i m b u r g 3 9

U e

en k

ans…

Zij

een

kans

De

Nat

iona

le P

ostc

ode

Lote

rij is

de

groo

tste

goe

dedo

elen

lote

rij v

an

Ned

erla

nd. S

inds

198

9 is

ruim

3,

8 m

iljar

d eu

ro g

esch

onke

n aa

n 89

 org

anis

atie

s di

e zi

ch in

zett

en

voor

de

besc

herm

ing

van

men

s en

na

tuur

. Met

de

bijd

rage

van

de

lote

rij k

unne

n D

e N

atuu

r- e

n M

ilieu

fede

ratie

s zi

ch in

de

12

prov

inci

es v

oor n

atuu

r, m

ilieu

en

land

scha

p in

zett

en. W

aard

oor

bijv

oorb

eeld

zel

dzam

e da

g-vl

inde

rs k

unne

n bl

ijven

bes

taan

.

Mee

doen

is e

envo

udig

, be

l 090

0 30

0 15

00 (1

0cpm

) of m

eld

u aa

n vi

a w

ww

.pos

tcod

elot

erij.

nl.

Voor

€ 1

1,75

per

lot s

peel

t u a

l mee

. Al

vast

har

telij

k da

nk v

oor u

w

deel

nam

e.

Foto: Lars Soerink/FN

2171

1 Ad

v_N

at&M

ilFed

_210

x143

AvS

.indd

1

26-1

1-13

12

:58