Zaterdag 27 oktober 2012 www.limburger.nl

horizon E14 GO-E14

door Guus Urlings

V anaf de oostkant van de sluizenbij Osen is het uitzicht over hetMaasplassengebied van sereneschoonheid.

Het gebied zelf? Een op het oog nogal ono-verzichtelijke verzameling van landtongenen strekdammen, plassen en waterlopen:de Overlaat van Linne, de Gerelingsplas,de Spoorplas. En de Maas, natuurlijk. Hetgebied ligt in een oude buitenbocht vande rivier, en is aan alle kanten vergravenen omgewoeld ten behoeve van waterstaat-kundige werken: de stuw van Linne, desluis (in het Lateraalkanaal) bij Osen. Hieris vrijwel geen vierkante meter nog nooit‘op de schop’ geweest. En toch is het eenvan de meest bloemrijke - en dus insecten-rijke - terreinen langs de Maas.

„De Maas is kalm, hier pal achter de stuw.Ze oogt even grijs als de lucht, kabbelt watvoor zich uit, voorzichtig likkend aan de ste-nen op de oever, glad en ingetogen. Een wa-terwolf in schaapskleren. Ik volg een platge-treden spoor op de grens van nat en droog.Een reiger vliegt verstoord op, klapwiekt zwij-gend laag over het water naar de overkant.Halverwege kruist zijn pad dat van een aal-scholver die nóg lager - de vleugeltoppen lij-ken bij elke slag het water even aan te tippen- stroomafwaarts kruist. Het is stil, bijna be-klemmend stil, alsof alle geluid smoort in dealles overheersende grijsheid.”

De Nederlandse Spoorwegen hebben inde Gerelingsplas en in de Spoorplas - denaam zegt het al - heel lang grind gewon-nen voor de aanleg van spoorbedden, defundering van bielzen en rails. Toen degrindwinning ten einde was, zijn deoevers van de plassen opnieuw ingericht.In de noordelijke hoek van het terrein zijneilandjes aangelegd waarop nu wilgenbosgroeit. Langs de waterkant broeden futenen meerkoeten, en ergens in een van diebosjes heeft een bever onderdak gezochten gevonden. Beide plassen zijn belangrij-ke vogelgebieden. Tafel- en kuifeenden ver-

blijven er in grote aantallen, en ook aal-scholvers en ganzen zijn er regelmatig tegast.De Overlaat van Linne oogt heel anders.

„De Overlaat van Linne heet dit reepjegrond, dit bijna-eiland tussen de Maas eneen aftakking die alleen bij hoog water eenrivier mag heten. Vandaag is het een zompi-ge plas waarop eenden - ik zie tafeleenden,wilde eenden, een paar kuifeenden, en is dateen verdwaalde wintertaling, daar helemaalachteraan? - en meerkoeten, veel meerkoetenrond dobberen. Maar als Mooder Maas gaatspoken, is dit de noodafvoer.”

Op de hoger gelegen, grindrijke zoneslangs de weg en op de dijk komt ‘stroom-dalflora’ voor, zoals knoopkruid, ijzerharden geel bloeiende toortsen. Het grindzorgt voor een zeldzame - en in het bloei-

seizoen zeer kleurrijke - plantencombina-tie. Op de dijken staan grote populierenmet daaronder een soortenarme ruigte,die wel prima dekking verleent aan broed-vogels als de bosrietzanger. Het hele ter-rein wordt, net als de oevers van de evenverderop gelegen Molengreend, het helejaar door begraasd door galloways.

„De populieren op deze dijk zijn niet de popu-lieren uit Hendrik Marsmans bekende ‘Den-kend aan Holland...’ De populieren hier zijnniet ijl en ver weg ‘aan den einder’, ze zijnstoer en dichtbij. Zelfs als ze dood zijn, om-ver geblazen of verzwakt en krakend door deknieën gegaan, ontveld en gebleekt als reu-zenknoken, lenen ze zich meer voor prozadan voor poëzie. Het afstervende blad rondhun voeten verspreidt de kruidige, aardsegeur die zo onmiskenbaar bij de laatstemaanden van het jaar hoort.”

Op een van de eilandjes bevindt zich inhet voorjaar een kleine broedkolonie vanaalscholvers. In juni en juli worden deplassen benut door ruiende ganzen. De vo-gels kunnen dan een paar weken niet vlie-gen, en hebben rustig water - vrij van re-creanten - nodig om die kritieke periodeschadevrij door te komen. In de winter ge-bruiken grote aantallen eenden deze zelf-de plekken om vorstvrij te overwinteren.

„En dan is er plotseling muziek. Eerst heelzachtjes, uit de verte, maar gestaag aanzwel-lend. Het gakken van grauwe ganzen. Daarzijn ze. Tientallen, honderden. Ze tekenen delucht vol v’s. De v’s van verlangen, verre ver-ten, vrijheid. De wereld vrolijkt er meteeneen stuk van op.”

De cursieve passages werden eerder gepubli-ceerd in het blad Limburgs Landschap.

limburgse landschappen

D E V V A N verlangen

De gebieden die onder beheer staanvan de stichting Het Limburgs Land-schap horen bij de top van al het mooisdat deze provincie op het gebied van na-tuur en landschap in huis heeft.Een selectie van twaalf kroonjuwelenuit de collectie van het Limburgs Land-schap is door de stichting, in samenwer-king met drukkerij Schrijen-Lippertzuit Voerendaal, als basis gekozen vooreen fotowedstrijd. Het fotograferendedeel van de natie heeft zich niet onbe-tuigd gelaten, want er zijn in totaalruim 750 foto’s ingezonden.Vandaag breekt de beslissende fase aan:de verkiezing van de mooiste foto. De

jury heeft na lang beraad een selectievan twaalf foto’s gemaakt. Die wordennu voorgelegd aan de publieksjury - datbent u, dus - die de eindwinnaar zal be-palen. Stemmen kan vanaf vandaag toten met zaterdag 24 november viawww.fotowedstrijdlimburgsland-schap.nl. U kunt uw stem uitbrengenop één foto, en ontvangt dan een beves-tiging per e-mail. Nadat u die e-mailheeft bevestigd, heeft u gestemd (enkunt u niet meer op een andere fotostemmen). De prijswinnaar wordt be-kendgemaakt op vrijdag 7 december inhet hoofdkantoor van de MediagroepLimburg in Sittard.

Vooruitlopend op die dag publiceert de-ze krant een eigen selectie uit de inzen-dingen (dus niet noodzakelijk de foto’sdie door de jury voor de eindronde zijngeselecteerd).Vandaag gaan we daarvoor naar het ge-bied tussen Maasbracht en Osen, waarhet Limburgs Landschap 82 hectare wa-ter en oevers in eigendom of beheerheeft. Het gaat daarbij om de Molen-greend, de omgeving van de Overlaatvan Linne en de Gerelingsplas. Terrei-nen die gekenmerkt worden door ka-rakteristieke riviernatuur, waarbij voor-al de bloemenrijkdom in de zomer ende watervogels in de winter opvallen.

Stem mee en kies de mooiste foto van het Limburgs Landschap

Een blik op de Overlaat van Linne, vastgelegd door Marcel Ohlenforst uit Maasbracht.