Download - Klasse voor Leraren 108

Transcript
Page 1: Klasse voor Leraren 108

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Nr.108 • Oktober 2000 www.klasse.be

Twaalf trends in onderwijs §

Leraar trekt door duivelsstreek §

Herrie in de klas. § Niks gezien? ␣ ␣ ␣ ␣ ␣

Page 2: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 3: Klasse voor Leraren 108

BIG BROTHERWat er kan gebeuren als jepakweg 24 wildvreemde men-sen een dag lang in één lo-kaal propt? Dat weten leraarsal lang. Om nog te zwijgen vande hel die «De Bus» op wegnaar school, pretpark of stadkan zijn. De leerkracht is danmeestal niet ver weg. En hijkrijgt het nog behoorlijk ondercontrole ook.Maar er staan gééncamera’s op gericht. En er magniemand afvallen. Slecht ge-drag of niet: op het einde vande rit zijn we er hopelijk nogaltijd allemaal bij. Geen BigBrother. Geen Bus. Menzo ofChé dan? Klasse zet de tegen-beweging in. Vanaf nu halenwe voor de cover geregeld eengewone leraar voor de lens.Collega, vriend én mens. Geensuperman of supervrouw. Ge-woon deelgenoot in onder-wijs. Volgende keer uw beurt?

Maandblad voor Onderwijsin VlaanderenUitgegeven door het ministerievan de Vlaamse Gemeenschapdepartement Onderwijs

Nr.108 • Oktober 2000

Hoofdredacteur Leo BormansProductcoördinator Diana De CaluwéEindredacteur Gaby De MoorRedactie Veerle Devos, Jan T’Sas, DirkVander Beken, Michel Van Laere, BavoWoutersRedactiesecretaris Patrick De BusscherSecretariaat Anny Lecocq, Veerle DeSmet, Nadine De Cuyper

Foto’s Luc Daelemans, e.a.Cartoons CampVormgeving Artefact

Verantw. uitgever Georges Monard,Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel

Abonnement (10x per jaar): 900␣ fr.Alle Vlaamse leerkrachten, PMS-medewerkers enz. (van elk net en van elkniveau) krijgen KLASSE gratis.Adreswijzigingen uitsluitend regelen via deeigen schooladministratie.

Er is ook een Klasse voor Ouders (t.e.m.tweede jaar secundair onderwijs) en eenKlasse voor Jongeren (van het derde tot hetzevende jaar secundair onderwijs) voorscholen die dat wensen.

KLASSE, Koning Albert II-laan 15, 1210BrusselTel. redactie 02-553 96 86Tel. coördinatie 02-553 96 94Tel. abonnementen 02-553 96 84Tel. publiciteit 02-553 96 94Tel. KLASSE voor Ouders 02-553 96 90Tel. KLASSE voor Jongeren 02-553 96 92Telefax 02-553 96 85E-mail [email protected] www.klasse.be

IN DIT NUMMER

Warm water. De trends in onderwijs 4-9Leerkrachten voelen zelf het best aan wanneer het water warm, lauw of koudwordt. Maar niets is toeval: onderwijsontwikkelingen drijven vaak op eeninternationale onderstroom. Klasse zoekt de recente stroomversnellingen op.

Hoeveel verdienen de collega’s? 10-14Wat verdient een Vlaamse leerkracht precies? Is dat meer of minder dan inons omringende landen? Eén van de 24 hot items in vijf pagina’s journaal.

Vitaminen voor cultuur Idee 15-36Collega’s helpen elkaar: de vezelrijke kruisbestuiving van de Canon Cultuur-dagen. Maar ook: de betere film, theater, wetenschap, literatuur, vormingen… smijten met modder. 137 ideeën voor actief onderwijs.

Herrie in de klas? Tien tips 37Als het kalf verdronken is, komen de tips te laat. Maar wie meer herrie wilvermijden…

Mensen met klasse 40-41Er zit een winnaar, een ouder, een leraar, een leerling, een twijfelaar in u. Eenglimp van mensen met Klasse.

Support op de nulde lijn 42-43«We hebben allemaal onze specialiteit. Natascha is goed in relatieproble-men. Jasmine houdt zich met pesten bezig. Ik met faalangst», zegt Anke. Zijis vertrouwensleerling. Op de nulde lijn.

De les van de duivel 44-45Eén leerkracht, één ouder en twee leerlingen trokken met Klasse naar delandloze boeren in Brazilië. Hoe overleeft lerares Mieke Janssen de tocht dooreen duivelsstreek?

Marijn: een schaarse elektronica 46-47Hoe ziet het werk van een docent hoger onderwijs eruit? Waarom doet zehet? Wat verdient ze? In de reeks gesprekken met collega’s: een schaarseelektronica.

Het pedagogisch project: een façade? 48Het woord kennen we maar wat zit er precies achter «het pedagogischproject van de school»? Vaak is het niet meer dan façade, stellen onderzoe-kers nu vast.

Elke dag: meer brieven 51-53U reageert snel (en met velen) op artikels, nieuws en op de forums inwww.klasse.be. Een duik in de dagelijkse brievenstroom.

Win uw citytrip.Doorbreek de code.

p. 40

Niets is toeval. Op zoeknaar de onderstroom.Vizier p. 4-9

«Tegen ons durven zemeer zeggen dan tegeneen leraar.» p. 42

De regen maaktlesgeven onmogelijk.We zijn in Brazilië. p. 44

KLASSE NR.108 3

Verrast op school(en meteen op de cover)Ann, leerkracht: «Ik kannog lachen, ja. Dat ligtvooral aan de algemenesfeer op onze school:open, democratisch enallemaal dicht opelkaar.»

Schrijf, mail, lach enbedonder.

[email protected]

Page 4: Klasse voor Leraren 108

4 KLASSE NR.108

VIZIER

Meer, minder en overal:

Leerkrachten lager onderwijs voelen het: er zijnminder leerlingen. Sinds 1975 neemt het aantaljonge mensen in Europa en meer bepaald het aantalkinderen onder de tien jaar af. Nochtans zit 57procent van de Europeanen op de schoolbanken,meer dan ooit tevoren. De gemiddelde Europeaangaat vroeger naar school en blijft er langer. Maarwat gebeurt daar? Klasse graaft dieper in de meestrecente onderwijsgegevens van de Europese Com-missie, op zoek naar de belangrijkste trends.

Meer kleutersHet begint vroeg. Hoewel bij ons de kleuterklassen alsinds 1960 vol zitten, sturen andere landen hunkleuters (en peuters) pas de jongste decennia massaalnaar school. «Jonge werkende moeders willen meerdan kinderopvang», luidt het. «Ze willen dat hunkinderen zich zo goed mogelijk ontwikkelen. Daarom

§

1

1© www.eurydice.orgwww.oecd.org/els/stats/els_stat.htm Statistieken over V

is naar school gaan zo belangrijk.» Ook jongerenweten dat. Al jaren noteert het hoger onderwijs in demeeste Europese landen een groeiend aantal inschrij-vingen, vooral van meisjesstudenten. Dit zet steedsmeer landen nu ertoe aan de toegang tot het hogeronderwijs te beperken via numerus clausus, toela-tingsexamens en andere procedures. Ondanks eentraditie van vrije toegang tot het hoger onderwijsontsnapt ook ons land niet aan deze tendens. Recentwerden er toelatingsexamens ingevoerd voor de stu-dierichtingen tandarts en geneeskunde. Voor inge-nieur en architect bestonden er al instapproeven.

Minder jongeren haken afBeslissingen en verplichte keuzes verschuiven. Nogmaar weinig landen trekken een streep onder hetbasisonderwijs door een diploma uit te reiken enleerlingen daarmee te oriënteren. Ze beschouwen

laanderen in Oeso-perspectief

Page 5: Klasse voor Leraren 108

trends in onderwijs

www.klasse.be/kvl/108/4

MIA GEYENS

het secundair onderwijs steeds meer als een naad-loos vervolg van het basisonderwijs. Daar legt eengroeiend aantal landen voor alle leerlingen eengemeenschappelijke basispakket op. In sommigelanden blijven ook in het hoger secundair onderwijsverplichte basispakketten bestaan, al bestaat daarde tendens om leerlingen meer keuzemogelijkhe-den aan te bieden. Momenteel verlaat drie kwartvan alle jongeren het secundair onderwijs met eendiploma op zak. Vier jaar geleden zat nog een derdezonder. Maar voor elke 100 jongens die afstuderen,zijn er 129 meisjes. Die nemen dan ook almaar meerzitjes in aan universiteit en hogeschool.

Salaris ter discussieEn hoe zit het met de leerkracht? Zijn takenpakketneemt overal toe. Vooral in het lager onderwijsstellen de invoering van informatie- en communica-

tietechnologie, de toename van verplichte vreemde-taalvakken en vakoverschrijdende projecten hun ei-sen. In de meeste Europese landen wordt teamwerkdaardoor belangrijker. Het curriculum en de taak-verdeling worden ook flexibeler. Scholen krijgendaarbij meer autonomie om zelf die flexibiliteit in tevullen. Daartegenover staat dat steeds meer landenmensen en middelen inzetten om hun onderwijssys-teem en -kwaliteit te meten en indien nodig bij testuren. Er is ook een tendens om de lerarenopleidingop te trekken naar een universitair niveau. Professio-nalisering is overal het codewoord. De vraag is welof er in de toekomst nog genoeg leerkrachten zullenzijn om dat waar te maken. Het corps blijft vergrij-zen. Binnen tien jaar zal een leerkracht op vijf metpensioen zijn. Er dreigt een ernstig rekruteringspro-bleem. Daarom staat in veel landen het salaris vande leerkracht op de beleidsagenda. ■

KLASSE NR.108 5

Page 6: Klasse voor Leraren 108

De 12 versnellingenvan onderwijs

Sinds 1 septemberzitten ze met meerdan 83 miljoen opde schoolbanken.

De kinderen enjongeren van de

Europese Unie. Zebeginnen steedsvroeger aan hunschoolcarrière,overtreffen qua

onderwijsniveauhun ouders en

trekken meer naarhet buitenland. Hun

leerkrachtenworden echtersteeds ouder.

Binnenkort gaatéén op vijf met

pensioen. Europeseverschuivingen in

onderwijs in twaalfversnellingen.

VIZIER

Scholen krijgen steedsmeer autonomie, maar

in sommige landenbeslissen ze enkel over

het lessenrooster.

6 KLASSE NR.108

[1] Kinderen gaan steeds vroeger naar school

Steeds meer ouders sturen hun peuters en kleutersnaar school. Die trend begon twintig jaar geleden enhoudt nog steeds aan. In alle landen. Sinds 1997 zitmeer dan de helft van de Europese vierjarigen in dekleuterklas. Hoogvliegers zijn de Benelux, Spanje,Frankrijk, Italië, Groot-Brittannië en Hongarije (meerdan 90␣ %). Verlaten nog maar net de startbaan:Polen (28␣ %) en Finland (36␣ %, tegen 29␣ % in1997). Heel wat driejarigen lopen al school in Frank-rijk en Italië, in België doen ze dat zelfs bijna alle-maal. De jongste schoolgangers - peuters vantwee - vinden we in Frankrijk. In IJsland houdt deleikskóli zijn deuren zelfs open voor eenjarigen.Nochtans is schoollopen voor kleuters nergens in deEuropese Unie verplicht. Tenzij in het Groothertog-dom Luxemburg, waar kinderen vanaf vier jaar naar

de Spillschoul moeten, en in Ierland, dat vanaf dieleeftijd verplicht lager onderwijs organiseert.«Aanvankelijk schoof men deze stijgende lijn in deschoenen van het groeiend aantal jonge werkendemoeders op zoek naar kinderopvang», zegt de Eu-ropese Commissie. «Maar daar mogen we niet lan-ger van uitgaan. In alle landen erkent men nu hetbelang van kleuteronderwijs voor de ontwikkelingen socialisatie van heel jonge kinderen. Kleuteron-derwijs wordt ook steeds professioneler: overal be-paalt men doelstellingen, werkt men programma’sen evaluatiemethodes uit en zoeken scholen naarspecifieke onderwijsmethodes. Voorts is er een ten-dens om de opleiding voor kleuterleider op te tillentot universitair niveau.»

en door

[2] Computeronderwijs breekt in alle land Ook u kon er de jongste jaren niet naast kijken. Een vande meeste recente evoluties in het Europese klaslokaalis de introductie van informatie- en communicatie-technologie (ICT). Sinds het schooljaar 1997-98 staathet computeronderwijs in alle Europese landen op hetprogramma, zowel voor het lager als voor het secun-dair onderwijs. Maar enkel in Groot-Brittannië is ICT opalle onderwijsniveaus een verplicht vak.Europese landen besteden zestig tot tachtig procentvan de beschikbare middelen aan de aankoop vanhardware (Bulgarije zelfs 90 tot 95␣ %). Twintig totveertig procent gaat naar begeleiding en ondersteu-ning. Voor Griekenland moeten we die cijfers omke-ren. Dat land stopt meer geld in de mens dan inde machine.Hoe scholen met ICT omspringen, verschilt naarge-lang van het onderwijsniveau. Zo worden de pc en

internet in de lagere school vooral gebruikt als instru-menten voor bijvoorbeeld vakoverschrijdende projec-ten, terwijl ze een vak op zich vormen in het secundaironderwijs, gegeven door een vakleraar. In de voor-malige Oostbloklanden is ICT ook in het lager onder-wijs al een vak. Leerlingen leren vooral programme-ren, software hanteren, informatie zoeken en com-municeren via een netwerk. Waar ICT een verplichtvak is, plakt men er ook een vast aantal lesuren perjaar op: van 14 in Tsjechië tot 143 in Noorwegen.En hoe zit het met de leraar? Die dreigt achter telopen, stelt het Europees rapport, tenminste als hetvan de lerarenopleiding afhangt: «In het schooljaar1997-98 maakte ICT slechts in een derde van deEuropese Unie verplicht deel uit van de opleiding. Inde helft van de Europese landen kwam het op geenenkele manier voor in het curriculum.»

Page 7: Klasse voor Leraren 108

Leerkrachten krijgen steeds meer werk

[3] Studenten trekken (iets) vaker de grens over

Niets aan de hand als u de jongste jaren wat meerstudenten ziet op de trein. In 1990 trokken 27.000Europese studenten er met een Erasmusbeurs op uitom in een ander land te gaan studeren. Zo’n beursgeeft hen de kans drie maanden tot een jaar lang ineen van de 29 Europese landen te studeren die aanhet programma deelnemen. In 1999, tien jaar na destart, bedraagt hun aantal al 181.000. De meesteeurotrotters vinden we in Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Spanje. De jongste jaren maken ookFinland en Zweden zich populair. Dat komt vooraldoordat ze cursussen in het Engels aanbieden.

Maar los van Erasmus blijken studenten toch nogerg honkvast. Van de twaalf miljoen studentenhoger onderwijs in de Europese Unie studeert in 1997amper twee procent in het buitenland. Uitzonderin-gen op de regel zijn Griekenland en Ierland (meer dan10␣ %) en het Groothertogdom Luxemburg (80␣ %).Het Groothertogdom biedt evenwel niet op alle do-meinen hoger onderwijs aan, waardoor Letzeburge-sche studenten wel verplicht zijn elders hun studievoort te zetten. Niet-Erasmusstudenten trekken voor-al naar Groot-Brittannië (83.000), Duitsland (46.000),Frankrijk (29.000) en… België (19.000).

ouder

[4] De Europese leerkracht wordt almaar U bent niet alleen. In 1997 telt Europa zes miljoenleerkrachten in het lager en secundair onderwijs.Bijna de helft daarvan is ouder dan veertig. In Duits-land en Zweden is dat zelfs drie kwart of meer.Slechts vijf op honderd Duitse en Italiaanse leer-krachten zijn jonger dan dertig. In het Groothertog-dom Luxemburg daarentegen is meer dan een vijfdevan de leerkrachten jonger dan dertig. Ook Finlanden Oostenrijk hebben een relatief jong onderwij-zend personeel. Onderwijzers zijn jonger in hetvoormalig Oostblok dan in de Europese Unie. En inalle landen, behalve Ierland en Groot-Brittannië, zijnde leerkrachten van het secundair onderwijsouder dan die van het lager onderwijs.Hoe lang zullen al deze leerkrachten nog lesgeven?In de meeste landen van de Unie gaat één leerkrachtop vijf binnen tien jaar met pensioen. In de voorma-lige Oostbloklanden is dat een kwart, in Italië één opdrie en in Tsjechië twee op vijf, dubbel zoveel als het

Europees gemiddelde dus. Oostenrijk en Groot-Brittannië hebben minder te vrezen van zo’n leeg-loop. Daar gaat tegen 2008 maar één op negenleerkrachten op rust. De pensioenregeling zelf ver-schilt in alle landen, maar de maximum pensioen-leeftijd is overal zowat dezelfde: 60 jaar in ondermeer België, Frankrijk en Spanje, 65 jaar in demeeste andere landen. In Portugal kunnen onder-wijzers al met pensioen als ze 52 zijn, maar zemogen blijven lesgeven tot hun 70ste. De meesteex-Oostbloklanden leggen een verschillend mini-mum op voor vrouwen en voor mannen. In Slowa-kije kunnen vrouwen bovendien vroeger met pen-sioen als ze drie of meer kinderen hebben. OokTsjechië kent zo’n regeling.Al bij al vergrijst het lerarenkorps mee met zijnbevolking. Vooral voor talenonderwijs en voor ICTdreigt een rekruteringsprobleem.

[5] Steeds meer vrouwen behalen een diploma hoger onderwijs

GEZOCHT: DEELTIJDSELEERKRACHT

Dacht u eraan deeltijds te gaanwerken? In een land als Italiëzou u de grote uitzonderingzijn. Daar doet geen drie pro-cent van de leerkrachten dat.Op Europees vlak blijft het aantaldeeltijds werkende leerkrach-ten veeleer beperkt. Gemid-deld heeft minder dan twin-tig procent geen volledi-ge betrekking. Dat gemid-delde verbergt grote verschil-len. Zo werkt in Italië minderdan drie procent van de leer-krachten halftijds tegenover meer

Vijftien procent van alle Europese jongeren volgthoger onderwijs. Koplopers met bijna 20 procentzijn Griekenland, Spanje, Finland en Noorwegen.Van de voormalige Oostbloklanden zit ook Bulgarije(16␣ %) boven het Europees gemiddelde. De laagstepercentages vinden we in het Groothertogdom Luxemburg(3␣ %) en Liechtenstein (2␣ %). In Oost-Europa halenRoemenië, Slowakije en Cyprus geen tien procent.België zit met veertien procent net onder het Euro-pees gemiddelde. Hoe dan ook is het aantal jonge-ren dat voor hoger onderwijs kiest de jongste twin-tig jaar in alle landen toegenomen. In Portugalstuderen zelfs viermaal zoveel jongeren voort dantwintig jaar geleden. De aantallen stabiliseren mo-menteel in België, Duitsland en Oostenrijk. Frankrijken Nederland kennen zelfs een lichte achteruitgang.Meer studenten betekent ook een hoger algemeenonderwijsniveau. Drie verschijnselen vallen daarbijop. Zo komen jongeren onder de 25 moeilijk aanwerk. En als dat dan lukt, bekleden ze vaak een

dan de helft (53␣ %) in Neder-land. Ook in Duitsland (39␣ %)

functie onder hun diploma. Pas op latere leeftijdvinden zij een meer gepaste baan. Voorts behalenmeer vrouwen dan mannen een diploma hoger on-derwijs. Twintig jaar geleden waren zij haast overalnog in de minderheid. De regerende kampioenheet Portugal, met zeven gediplomeerde vrouwentegen vier mannen. Het enige Europese land dat meergediplomeerde mannen dan vrouwen aflevert (vijftegen vier) is Duitsland. Vier jaar geleden was dat ookzo in Nederland, maar daar ligt de lat nu gelijk. Maarondanks hun numerieke meerderheid in het hogeronderwijs zitten meer vrouwen dan mannen zonderwerk. Dat uit zich vooral in Griekenland, Spanje enItalië. Enkel in Zweden en Groot-Brittannië trekken demannen aan het kortste eind. Ten slotte neemt hetaantal landen dat uitsluitend studiebeurzen voor eenhogere studie uitreikt almaar af. Momenteel doenenkel Vlaanderen, Griekenland, Ierland, Oostenrijk enPortugal dat. Steeds meer landen voeren daarnaastde studielening in of overwegen dat te doen.

gen

[6] Scholen krijgen het meer voor het zeg en Zweden (48␣ %) is deeltijdslesgeven courant. Van de ex-Oostbloklanden komt enkel Let-land boven het Europees ge-middelde. Deeltijds lesgevenkomt het vaakst voor in het(hoger) secundair onderwijs,waar dat organisatorisch hetmakkelijkst te regelen is.

Hoeveel autonomie hebben scholen als het overpedagogie, organisatie, financiën en personeelsma-nagement gaat? Steeds meer, zo blijkt. In alle lan-den is een groeiende decentralisatie merkbaar. Ne-derland en Groot-Brittannië schenken hun scholenbijna volledig beslissingsrecht over zowel pedagogi-sche en organisatorische kwesties, als over geld enpersoneel. Vlaamse lagere scholen behoren even-eens tot dit kransje. De minste bewegingsvrijheid en

beslissingsrecht krijgen Luxemburgse (lager secun-daire) en Duitse scholen. Die hebben enkel hetlessenrooster in eigen beheer. In Vlaanderen(secundair onderwijs), Ierland, Finland en Liechten-stein nemen scholen de meeste beslissingen zelf, zijhet in overeenstemming met of binnen de regelge-ving van een koepel of overheid. In de voormaligeOostbloklanden worden de meeste beslissingen ge-nomen in overleg met de overheden. Daar genieten

KLASSE NR.108 7

Page 8: Klasse voor Leraren 108

8 KLASSE NR.1081

Estlandse scholen nog de meeste zelfstandigheid.In het algemeen hebben scholen meer te zeggenover pedagogische en organisatorische zaken danover financiën en personeelsmanagement. Scholenstellen zelf hun lessenroosters samen en kiezen zelfhun schoolboeken en lesmethodes. Alhoewel. InDuitsland, Spanje, het Groothertogdom, IJsland enLiechtenstein moeten leerkrachten hun schoolboe-ken kiezen uit een lijst of op basis van criteria die vanhogerhand worden aangereikt. In de voormaligeOostbloklanden (behalve in Estland) worden school-boeken gekozen in overleg met de bevoegde over-heid. Cypriotische scholen kunnen niet kiezen. Zijkrijgen hun onderwijsmethodes en schoolboeken

N

© www.klasse.be/kvl/69/28 De school van onze burenwww.klasse.be/kvl/87/10 De banken van de buren

van overheidswege opgelegd.Over personeelsmanagement hebben scholen in Cyprusevenmin wat te zeggen. In de meeste andere Euro-pese landen daarentegen kan een school vrij beslis-sen welke leerkrachten zij rekruteert, maar nietwelke directeur. Die wordt meestal van hogerhandaangesteld. Dat is echter niet het geval in Wallonië(lager onderwijs), Nederland, Engeland en Wales.Ten slotte neemt de financiële autonomie van scho-len af naarmate de bedragen stijgen. In Duitsland enPortugal (lager en secundair), en in Frankrijk en hetGroothertogdom (lager onderwijs) zijn financiën zelfsvolledig een overheidskwestie.

[7] Lager onderwijs versoepelt

De een begint er wat vroeger aan, de ander eindigtwat later, maar in zowat alle landen van Europavolgen kinderen van zes tot tien jaar lager onderwijs.Denemarken, Portugal, Finland en Zweden latenhun lager onderwijs naadloos doorlopen in het lagersecundair. Ze bieden in totaal negen à tien jaarbasisonderwijs aan. Veelal bepaalt de leeftijd vanhet kind zijn startdatum in de lagere school, maar insommige landen baseert men zich daarvoor op dematuriteit van het kind of op de resultaten van tests.Hoe groot zijn de klassen in de Europese lagereschool? Sommige landen laten dit over aan lokaleoverheden of aan de scholen zelf, andere plakkendaar minimum- en maximumquota’s op. De verschil-len zijn groot. Zo volstaan in Oostenrijk tien kinderenom een klas te vormen, terwijl men er in Portugal nietaan begint onder de twintig. In de ex-Oostbloklandenvarieert het maximum aantal leerlingen per klas tus-sen 24 in Litouwen en 36 in Estland en Letland. Deminima lopen van tien in Tsjechië en Roemenië totniet minder dan 25 in Polen.

Wat zijn de nieuwe trends in het lager onderwijs? Detaakverdeling verzwaart en wordt steeds flexibeleren gevarieerder. Teamwerk wint aan belang. InFrankrijk, Nederland, Portugal, Zweden en Noorwe-gen is het geen uitzondering dat een klas les krijgtvan verschillende leerkrachten. In Denemarken enItalië is het zelfs de regel. De reden voor dezeevolutie? Het groeiend aantal vakken en de toena-me van vakoverschrijdende projecten en benaderin-gen Steeds meer landen maken hun vreemdetalen-onderwijs verplicht, alle landen voeren momenteelinformatie- en communicatietechnologie in.Een laatste trend: de schoolresultaten van leerlingenbepalen steeds minder welke weg ze mogen uit-gaan in het secundair onderwijs. Enkel in Duitsspre-kende landen hangt de oriëntatie van leerlingen inhet eerste jaar secundair nog af van hun lagere-schoolprestaties. Wel calculeert de meerderheid vande Europese landen de mogelijkheid in dat eenleerling een jaar overdoet.

[8] Meer meisjes in algemeen vormend onderwijs

Over heel Europa blijkt dat meer meisjes dan jon-gens algemeen vormend onderwijs volgen, behalvein Ierland en Groot-Brittannië. De meeste landenbieden een lager secundair onderwijs aan waarinalle leerlingen eenzelfde basiscurriculum afwerken.Algemene vorming staat voorop. In het hoger se-cundair bieden ze een waaier van mogelijkhedenaan. In bijna alle landen eindigt de leerplicht na het

lager secundair onderwijs. Algemeen kunnen jon-geren twee kanten uit: een algemeen vormende eneen beroepsgeoriënteerde. Meer leerlingen kiezenvoor een beroepsgeoriënteerde richting. In Duitsland,Oostenrijk en Liechtenstein doet drie kwart dat.Omgekeerde situatie in Ierland en Portugal, waarmeer dan drie kwart voor een algemeen vormendonderwijs kiest.

verplichtbeginnen er al mee vanaf het eerste leerjaar.

[9] Vreemde talen op school steeds meer

Het vreemdetalenonderwijs vindt vroeger plaats, wordtin meer landen een verplicht vak en krijgt meer urentoegewezen. Dat zijn tendensen in onder meer Frank-rijk, Italië en Polen. Het aantal talen dat wordt aange-leerd, neemt geleidelijk af ten voordele van het Engels,dat in sommige landen door het beleid wordt verplicht.Gemiddeld de helft van alle leerlingen lager onderwijsleert een vreemde taal, al of niet verplicht. Meestal zijnde kinderen tien jaar oud als ze een vreemde taalmoeten leren, maar Luxemburgse en Noorse scholen

Onbedreigd leider op het talenpodium is het Engels. Datwordt in de Europese Unie verreweg het meest aange-leerd (ca. één kind op drie). Het percentage ligt hethoogst in Portugal (84␣ %), Spanje (71␣ %) en in Oosten-rijk, Finland en Zweden (60␣ %). In België en Luxemburgkomt het niet of nauwelijks voor in het lager onderwijs,in IJsland leert slechts veertien procent Engels. Hogepercentages Engels vinden we ook in Estland, Letlanden Cyprus. Op respectabele afstand van het Engels volgt

De Europese onderwijsstatistieken geven gemiddelden weervoor 29 landen. Met welke cijfers en curven springt ons landuit de band?• Nergens in Europa zitten er zoveel kinderen in de kleuter-klas als in België. Van de drie- en vierjarigen is dat 99procent, van de vijfjarigen quasi honderd.• Belgische lagere-schoolkinderen zitten jaarlijks 849

WAAR BLINKE

§

1

WIJ IN UIT?uur in de klas. Vijf landen, waaronder Nederland, overtreffendat getal. Schotland zit bovenaan met 950 uren.• 81 procent van de leerlingen behaalt zijn diploma secun-dair onderwijs. Enkel Finland en Zweden (90␣ %) doen beter.• De meerderheid van de Europese leerlingen zit in eenstaatsschool. Slechts in Nederland en België loopt de meer-derheid school in wat het Europees rapport gesubsidieerd

Page 9: Klasse voor Leraren 108

Eén op vijf met pensioen

het Frans (ca. één kind op dertig). In alle landen blijftdeze taal onder de tien procent steken, behalve inPortugal (16%), Vlaanderen en Luxemburg (100␣ %). Inhet voormalig Oostblok leert 43 procent van de Roem-eense kinderen Frans in de basisschool. Roemenië isdaarmee een eenzame uitschieter.In het secundair onderwijs leert elke leerling minstenséén vreemde taal, met als uitersten Ierland en Portugal(één) en Luxemburg (drie). Gemiddeld 91 procent vande leerlingen leert Engels, wat twee procent meer isdan vier jaar geleden. 34 procent leert Frans, 15procent Duits en 10 procent Spaans. Engels scoort

2© www.klasse.be/kvl/86/4 De scholen top-100

lager (tussen 68 en 83␣ %) in België, Griekenland, Italië,Luxemburg, Portugal en IJsland. Frans scoort het hoogstin België (95␣ %) en Luxemburg (98␣ %). Duits heeft debovenhand in Denemarken (76␣ %), Luxemburg (98␣ %)en ex-Oostbloklanden (20 tot 60␣ %). Spaans ten slottekomt nergens boven de tien procent uit, behalve inLuxemburg (11␣ %) en Frankrijk (33␣ %).Het percentage leerlingen dat meer dan één taalleert, hangt af van de onderwijsvorm. De kloof tussenalgemeen vormend onderwijs en beroepgeoriënteerdonderwijs neemt toe. Nog maar weinig leerlingen ineen beroepsrichting leren een vreemde taal.

[10] Grote verschillen in schoolvakanties

Nog maar weinigleerlingen in eenberoepsrichting lereneen vreemde taal.

Vallen de schoolvakanties in lager en secundair onder-wijs samen? Bij ons wel, ja. Maar dat is lang niet overalhet geval. In Griekenland, Bulgarije en Litouwen wordthet schooljaar in het secundair onderwijs over eenlangere periode gespreid dan in het lager onderwijs. InSpanje, Ierland en Nederland is dat net omgekeerd. Dekortste zomervakantie (ca. 6 weken) valt onder meerin Duitsland, Nederland (lager onderwijs), Groot-Brit-tannië, Liechtenstein en IJsland. Het langst duurt zevoor de Bulgaarse lagere-schoolkinderen: 15 tot 16weken. Voorts kennen alle scholen in Europa eentiental dagen kerstvakantie en een ongeveer even

lange break met Pasen. Niet in Tsjechië en Sloveniëechter. Daar is het paasei slechts goed voor een oftwee vrije dagen. De meeste Europese landen kennengeen vrije dagen toe tussen Pasen en de zomerva-kantie. Sommige landen geven ook geen herfst- ofkrokusvakantie. Landen als Griekenland, Italië, IJsland,Hongarije, Roemenië en Cyprus geven hun leerlingenenkel vrij tijdens weekends, wettelijke feestdagen ende wettelijk bepaalde schoolvakanties. En in sommigelanden, zoals Duitsland, zijn er ook regionale verschil-len. Wie daar de Länder doorkruist, kan in enkele urentijd van schooldag naar vrije dag en weer terug reizen.

n

[11] Ouders: van adviseren naar beslisse Alle Europese landen beschikken over participatie-or-ganen waarin ouders zitting hebben of die uitsluitenduit ouders bestaan. In Wallonië, Duitsland, Ierland,Oostenrijk, Portugal, Finland, Zweden en Noorwegenbestaan er ouderraden op nationaal niveau. Ze hebbenadviserende bevoegdheid tegenover de overheid envormen een informatieplatform voor hun leden. Voorhet secundair onderwijs in Liechtenstein hebben oudersook een beperkte beslissingsrecht. Ook op schoolni-veau kennen zowat alle landen participatie-organenmet ouders. Enkele landen kennen participatieradenmet uitsluitend ouders, zoals de Duitstalige Gemeen-schap van België, IJsland, Liechtenstein en Cyprus.Waarover hebben deze raden het zoal op hun ver-gaderingen? De vaakst voorkomende topics zijn

schoolreglement, schoolwerkplan en pedagogischproject, doelstellingen van het onderwijs, finan-ciële controle en budgettering. In sommige landenhebben de raden heel wat in de pap te brokkelen. Zoonder meer in Groot-Brittannië en Roemenië. InGriekenland.daarentegen krijgt de raad enkel zijnzeg over het schoolbudget. In andere landen heb-ben de participatieraden adviserende bevoegdheidover schoolkwesties (Vlaanderen, Nederland, Litou-wen) of over zowat alle kwesties (Wallonië, Noor-wegen, Estland). In Oostenrijk is er een mix vanadvies- en beslissingsrecht, naargelang van het on-derwerp. En in Finland en Zweden hangt de be-voegdheid van een participatie-orgaan met oudersaf van de school of gemeente.

t geïsoleerd

[12] Centrale examens: Vlaanderen raak In de jaren negentig en vooral de laatste jaren nemenheel wat landen initiatieven om hun onderwijssysteemte evalueren en indien nodig bij te sturen. Die evaluatiegebeurt op schoolniveau of breder en op verschillendemanieren, via een doorlichting bijvoorbeeld. In de helftvan de Europese landen moeten scholen daarvooronder meer een schoolwerkplan kunnen voorleggen.Dat is bijvoorbeeld verplicht in Wallonië en - voor hetlager onderwijs - in Vlaanderen. Veel landen hebbenhun wetgeving hiervoor pas de laatste jaren aangepast:Ierland (1998), Italië (1995), Zweden (1994) enz. In hetvoormalig Oostblok moeten momenteel al zeven lan-den een werkplan opstellen. Voor alle Europese landengelden wel verschillende regels over de periodiciteit van

©

2

het plan, de invalshoek, de punten en de komma’s.Anders dan in Vlaanderen kent Europa een toene-mende tendens om de kwaliteit van zijn onderwijs temeten op basis van centrale examens voor alle of eenbeperkt aantal vakken. Enkele landen publiceren dieexamenresultaten, in een rapport en zelfs in de krant,of gebruiken ze om scholen te rangschikken. Inspec-tierapporten van scholen halen eveneens de pers. Datis onder meer het geval in Engeland, Wales, Noord-Ierland, Frankrijk, Denemarken, Italië en Portugal. Inde jaren negentig zien we ook landen als Slovenië,Estland en Cyprus centrale tests afnemen en deresultaten ervan publiceren.

www.klasse.be/kvl/108/6

privé-onderwijs noemt. Bij ons heet dat het gesubsidi-eerd vrij onderwijs. In tegenstelling tot andere landen is ditsoort onderwijs bij ons en onze noorderburen gratis.• In de leeftijdscategorie tot 29 jaar telt België, samen metFrankrijk, het hoogste aantal leerlingen en studen-ten. 62 procent van deze bevolkingsgroep. Het Europesegemiddelde ligt vijf procent lager.

• Samen met Zweden kent België het hoogste aantal 30- tot 34-jarigen met een diploma hoger onderwijs: 29 procent heefter een in bezit. Het Europees gemiddelde bedraagt 22 procent.• Leerkrachten in België vertegenwoordigen 5,1 pro-cent van de actieve bevolking. Geen enkel anderEuropees land komt ook maar in de buurt van dat percenta-ge. Het gemiddelde is 2,7 procent.

KLASSE NR.108 9

Page 10: Klasse voor Leraren 108

«Waarom twee filmopleidingen op enkelemetrohaltes van elkaar, in een land dat

amper een filmindustrie heeft?»

WEDDEN (1)

Wat verdient een Vlaamse leerkracht werkelijk?NA DE JONGSTE INDEXSPRONG:

beginwedde, tijdelijk, ongehuwd bruto per maand netto per maandonderwijzer (148) 70.399 45.723regent (301) 70.399 45.723licentiaat (501) 88.170 53.203

15 jaar dienst, vastbenoemd, gehuwd, 2 kinderen ten laste, echtgenote met beroepsinkomenonderwijzer (148) 95.675 59.245regent (301) 99.656 61.388licentiaat (501) 128.777 73.867

einde loopbaan, vastbenoemd, gehuwd, echtgenote met beroepsinkomen, geen kinderen ten lasteonderwijzer (148) 113.907 65.147regent (301) 122.608 68.657licentiaat (501) 155.480 82.566

(In deze bedragen wordt geen rekening gehouden met de bijzondere bijdrage voor de sociale zekerheid, ingesteld in hetkader van het ‘Globaal Plan’. De bijdrage hangt immers af van het driemaandelijks gezinsinkomen en van de gezinstoe-stand. Het departement houdt maandelijks een bedrag af volgens het loon dat per kwartaal aan de Rijksdienst voorSociale Zekerheid wordt aangegeven. De bijdrage varieert van 350 tot 2000 frank per maand. Het definitieve bedrag vandeze bijdrage wordt vastgesteld door de Administratie der Directe Belastingen aan de hand van de belastingsaangifte.)

JargonTelkens als uw wedde verandert, krijgt u een afschrift van betaling. Daar staan dan afkortingen op die voor uwaarschijnlijk jargon zijn. VGZ staat voor Verzekering Geneeskundige Zorgen en FOP is de afkorting van Fondsvoor Overlevingspensioenen. Zo weet u tenminste waar deze afhoudingen naartoe vloeien.

OPLEIDING

Regenten bestaan niet meerVoor de vakantie studeerde de eerste lichting regenten‘nieuwe stijl’ af. Zij genoten een opleiding op basis vande vernieuwde lerarenopleiding aan de hogescholen.Voortaan heten ze geaggregeerden voor het secundaironderwijs, groep 1. De secundaire scholen moeten dezeleraren kunnen aanstellen. Over de onderwijsbevoegd-heid van deze afgestudeerden keurt de Vlaamse rege-ring nu een omzendbrief aan de scholen goed. Dezegeaggregeerden SO, groep 1 krijgen dezelfde lesbevoegd-heid als de huidige regenten. Dat betekent dat ook zij inde eerste én de tweede graad van het secundair onder-wijs les mogen geven, en niet alleen in de eerste graadzoals werd gedacht. De nieuw afgestudeerden ko-zen een combinatie van vakken, bijvoorbeeld Neder-lands-Engels-Geschiedenis. Maar daarbij specialiseerdenze zich in één van deze vakken. Dit is nieuw.

«Waarom zijn zoveel mensen dom?Omdat het veilig is met veel te zijn.»

(Freek De Jonge)

PH

OTO

DIS

C

NETTENVERVAGING

Bauhaus in BrusselDe wallen tussen de verschillende onderwijsnetten verder dempen iseen prioriteit voor het volgende schooljaar. Onderwijsminister Mar-leen Vanderpoorten wil dringend een doorbraak forceren. Samenwer-ken over de netten heen wordt gestimuleerd. De Brusselse kunsthoge-scholen RITS en Sint-Lukas hebben alvast concrete plannen. Dezeautonome en vrije hogeschool willen zelfs fuseren. Zal dat lukken?In 1995 was er een poging om alle hogere kunstopleidingen in het Brusselse in éénenkele hogeschool samen te brengen. Maar dat mislukte.Brak de filmlas?Marnix Verduyn, departementshoofd RITS-Brussel: «Toen legde het decreet overhet hoger onderwijs fusies op. Gemeenschapsscholen verenigden zich in autono-me hogescholen. Het RITS behoort tot de autonome Erasmushogeschool. Sint-Lukas zit in het vrije (katholieke) net. Met deze wafelijzerpolitiek garandeert deoverheid de vrijheid van onderwijs en de vrije onderwijskeuze. Elk net organiseertzijn eigen kunstopleiding en de studenten kunnen kiezen tussen een katholieke ofeen meer pluralistische hogere kunstopleiding. Daarmee is er een overaanbod.»U wil een fusie tussen een autonome en een vrije hogeschool. Is datpolitiek haalbaar?Marnix Verduyn: « Wij hebben een initieel akkoord om te fuseren. Maar de politicimoeten hun zegen geven. Het decreet van 1995 voorziet namelijk niet in een regelingals scholen willen defuseren en een nieuwe fusie willen aangaan. Wat ook het gevolgmag zijn van de politieke beslissing, we zullen netoverschrijdend samenwerken.»Weg met de versnippering?Marnix Verduyn: «Juist. Van de Vlaamse bevolking houdt ongeveer een procentzich met kunst bezig. Weinigen daarvan beschikken over artistieke en pedagogi-

10 KLASSE NR.108

sche kwaliteiten. Bovendien zijn die nu versnipperd over een vijftal scholen. Waar-om twee filmopleidingen op enkele metrohaltes van elkaar, in een land dat ampereen filmindustrie heeft? Met onze fusieplannen rationaliseren wij alvast een deelvan de hogere kunstopleidingen. Laten we de krachten bundelen en een waardigekunsthogeschool creëren die het beste in zich verenigt. In Brussel zou zo’n vereni-ging de Vlaamse culturele aanwezigheid meer uitstraling geven.»De vrije onderwijskeuze is grondwettelijk verankerd. U haalt dat anker op.Marnix Verduyn: «De gevolgen van de schoolstrijd en de splitsing in netten zal dejongeren een zorg zijn. Ze schuiven geen eng ideologische normen naar voren,maar kwalitatieve. In een verenigd Europa en in een wereld waarin de grenzenvervagen via internet hanteren zij uitsluitend kwaliteitsnormen. Ze hebben geenbehoefte aan een katholiek of aan vrijzinnig instituut, maar aan een goede opleiding,de beste. Ik vind trouwens dat Vlaanderen nu rijp zou moeten zijn om van de split-sing in netten af te stappen.»Waarom wil u per se vanonder de administratieve koepel van de auto-nome Erasmushogeschool vandaan?Marnix Verduyn: «De huidige fusies van hogescholen zijn een amalgaam. Ik heballe respect voor tolken, verplegers, leraars en landbouwingenieurs. Maar onzeopleiding krijgt geen meerwaarde door met deze mensen samen te werken. Daaren-tegen zou samenwerken met opleidingen voor plastische kunsten wel een meer-waarde inhouden. Op onze school zijn bijvoorbeeld geen interieurarchitecten. Ikgeloof in het Bauhaus-idee. Hierin zijn de kunsten en de diverse ateliers van dekunstopleidingen geïntegreerd.»Waarom aparte hogere kunstopleidingen?Marnix Verduyn: «Het algemeen academisch onderwijs heeft weinig voeling met

Page 11: Klasse voor Leraren 108

DEELTIJDS KUNSTONDERWIJS

Jureren zonder problemenIn het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) moeten leerkrachten geregeld in de jury zittenvoor openbare proeven in andere academies. Voor de directies is het vaak een jaarlijksterugkerend probleem om genoeg juryleden te vinden. Een aantal leerkrachten dreigtnamelijk het toegestane contingent te overschrijden als zij naast lesverplaatsingenvoor persoonlijke artistieke activiteiten er ook nog voor deelname aan jury’s aanvra-gen. Om dat te vermijden, valt deel uitmaken van een jury voortaan buiten het contin-gent. Dat contingent is individueel bepaald per leerkracht. Elke leerkracht mag maxi-mum vijf procent van zijn jaaropdracht verplaatsen. Dat stemt overeen met tweemaalde wekelijkse lesopdracht.Hoewel een schoolreglement voor DKO-scholen wettelijk niet verplicht is, veron-derstelt het departement Onderwijs dat de meeste academies dat toch nodig vindenom hun school goed te laten werken. Het reglement voor lesverplaatsingen mag danook geïntegreerd worden in het schoolreglement.Lesverplaatsingen, toelatingsperiode, pedagogische evaluatiefiche en het begripvrije leerling zijn enkele onderwerpen uit de versoepelingsomzendbrief OND/13EA/SBT 00/5. De wijzigingen en aanpassingen die deze rondzendbrief introduceert,zullen na een jaar geëvalueerd worden.

Directies vanacademies vinden

soms moeilijkjuryleden.

BIJZONDERE JEUGDZORG

«Sommigen denken dat je uitschot bent»«Om middernacht moet ik weer binnen zijn. Nog voor de fuif echt begint, moet ik debus halen. Jongeren in een instelling hebben namelijk geen pa of ma die hen met deauto komt ophalen», vertelt Bieke (15) in Maks! (www.klasse.be/kvj/37/4). «Het homeis mijn thuis, maar ik mis er liefde en aandacht. De begeleiders moeten zich verdelenover alle jongeren in de instelling. Als je je niet goed voelt, vrágen ze eerst of ze je eenknuffel mogen geven. Dat geeft toch een ander gevoel dan de spontane troost van jemoeder. Ik zeg altijd eerlijk dat ik in een home verblijf. Ik schaam me niet. Op schooldoen ze er gewoon over. Nochtans denken mensen soms dat je uitschot bent als je ineen home woont. Dat je aan de drugs zit of diefstallen hebt gepleegd. Dat zal bijsommigen natuurlijk wel het geval zijn. Ik bijt die paar jaar in het home nog wel door.Misschien ga ik later werken in een opvangtehuis voor buitenlandse vrouwen. Zo wilik mensen met problemen helpen en de samenleving beter maken.»Jongeren zoals Bieke, die opgroeien in een problematische gezinssituatie,kunnen een beroep doen op het Comité voor Bijzondere Jeugdzorg. Dat comitébekijkt het probleem, samen met de ouders en de jongere. Er zijn verschillendemogelijkheden: een pleeggezin, thuisbegeleiding, opvang in een dagcentrum, zelf-standig begeleid wonen, een open instelling of home. Jaarlijks worden zo’n 6500jongeren begeleid door een (lokaal) Comité voor Bijzondere Jeugdzorg.Scholen kunnen een problematische gezinssituatie signaleren aan het CLB of contactopnemen met het Steunpunt Algemeen Welzijnswerk - tel 03-366 15 40.

Bieke (15): «Het home is mijn thuis.Ik schaam me daar niet over.»

het specifieke van het kunstonderwijs. Terwijl men overhet algemeen schaalvergrotende modellen voor ogenheeft, gebruiken wij veeleer het kleinschalig model meteen verhouding meester-leerling. Kunstonderwijs doceerje niet. Een docent begeleidt een ontwikkeling. Hijhanteert in het kunstontwikkelingsproces per individuverschillende normen. Hij kan geen algemeen acade-misch methodisch model toepassen op al zijn studen-ten. Hoe onderscheidt de ene acteur zich van de ande-re? Door zijn eigen stijl. Een kunstopleiding moet dieontwikkeling van een eigen stijl mogelijk maken.»Aanvaardt de maatschappij dat zulke indivi-duele begeleiding veel geld kost?Marnix Verduyn: «Als Vlaanderen niet kan of wil investe-ren in degelijke hogere kunstopleidingen met een zo breedmogelijke waaier, moeten we onze studenten laten genie-ten van goede systemen in het buitenland. En dan kunnenwe meteen de kunstopleiding in Vlaanderen afschaffen.»

Wat is uw mening over nettenvervaging?Surf naar www.klasse.be/forum en leg uw ei.Of schrijf een briefje naar Klasse (Dialoog) - KoningAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Niets gemist• De leerplicht van 6 op 5 jaar brengen. Dat is eenplan van Jean-Marc Nollet, minister van het basison-derwijs in de Franse Gemeenschap. Daar voeren im-mers de basisscholen vanaf dit schooljaar de cycli 5-8 en 9-12 in. Hierdoor worden de derde kleuterklas ende eerste twee leerjaren van het lager onderwijs eenpedagogisch geheel. Maar deze herindeling heeft eenwettelijke basis nodig. Bijna honderd procent van devijfjarigen gaat nu al naar de kleuterschool, zij het nietaltijd regelmatig. Dit voorstel om de leerplicht te ver-vroegen moet federaal geregeld worden.

• Minder leerkrachten krijgen een detachering. Datbeslist de onderwijsminister in samenspraak met deVlaamse Onderwijsraad (Vlor). Vanderpoorten wil dedetacheringen op kosten van de Vlaamse overheid bin-nen de perken houden. De maatregel treft maar een kleindeel van de 1000 gedetacheerde leerkrachten. De over-heid wil volgend schooljaar nog 70 detacheringen toe-staan in plaats van de huidige 83,5 voltijdse ambten. Deminister bekijkt nu wat budgettair haalbaar is.

• De subsidies aan de instituten hoger kunstonder-wijs bedragen in totaal maximum bijna 55 miljoen frank,die aan projecten maximum 41 miljoen frank. De Vlaamseregering keurde deze subsidiëring goed.

• «Op dit moment kunnen jongeren in het secundaironderwijs niet kiezen voor Turks of Arabisch als derdeof vierde taal», merkt de Brusselse politica Brigitte Grou-wels op. «Duits, Spaans, Italiaans en zelfs Russisch staanop de lijst van talen die scholen mogen aanbieden als ergenoeg vraag naar is. Turks en Arabisch niet.» Grouwelswil hierover een debat op gang brengen.

• Pesten op school vermindert niet. Eén op vijfkinderen wordt nog altijd gepest. Eén kind op twintigkrijgt er wekelijks tot dagelijks mee te maken. Zowat40.000 kinderen zijn geregeld mikpunt van pesterijen.Dat zegt de Kinder- en Jongerentelefoon. Uit hun re-gistratiecijfers blijkt dat pesten bij jongeren tussen tienen twaalf onveranderd de top-tien aanvoert van deprobleemoproepen.

KLASSE NR.108 11KLASSE NR.108 11

Page 12: Klasse voor Leraren 108

WEDDEN (2)

Minder verdienen. Hoezo?De wedde van Vlaamse onderwijzers en regenten ligt onder het gemid-delde van de geïndustrialiseerde landen (Oeso). Daarentegen ligt dewedde van Vlaamse licentiaten iets boven dat gemiddelde. Vaak ver-dienen leerkrachten elders meer. Uitwijken naar Zwitserland?Leerkrachten in de Franse Gemeenschap zouden tot tien procent meer verdienen danhun Vlaamse collega’s. Dat blijkt althans uit het jongste Oeso-onderwijsrapport. Meteenrijzen er vragen over deze verschillen tussen de twee gemeenschappen. Wat blijkt ech-ter? Op basis van de gegevens die de Organisatie voor Economische Samenwerking enOntwikkeling (Oeso) aangeleverd kreeg, vergelijkt de organisatie nu koeien met kalve-ren. Voor de Vlaamse Gemeenschap omvatten de cijfers alleen het brutojaarloon. DeFranse Gemeenschap zou er daarentegen extra’s, zoals vakantiegeld, bijgeteld hebben.Ook de Christelijke Onderwijscentrale (COC) betwist de juistheid van de Oeso-cijfers. De COC bestudeerde cijfermateriaal van haar Franstalige zustervereniging.Daaruit blijkt dat het aantal te presteren lesuren en de vakantieregeling in beidelandsdelen gelijk zijn. Vlaamse leerkrachten zouden tijdens hun hele loopbaanminstens 1,8 tot 5 procent meer verdienen dan hun Franstalige collega’s. Eén ver-schil: een Franstalige regent die lesgeeft in de hogere cyclus van het secundaironderwijs komt ook in die loonschaal terecht.Of deze uitleg over het verschil in wedde een 10/10 krijgt, is zeer de vraag. In eenpoging internationale trends aan te geven, veroorzaken de vele statistische opera-ties van de Oeso voorlopig verwarring. Daarom wachten we op een rechtzettingdie de Oeso eerlang zal publiceren. We schrappen de cijfers over de Franse Ge-meenschap uit de tabellen, omdat vergelijken met Vlaanderen nu geen zin heeft.Toch leggen we de wedden van verschillende onderwijsniveaus uit andere Europe-se geïndustrialiseerde landen naast elkaar. Neem alvast uw zakjapanner.

12 KLASSE NR.108

Vlaamse licentiatenverdienen meer danhet Oeso-gemiddelde.

12 KLASSE NR.108

CAO

Leraars waarderenVerdient u binnenkort meer? Op deze vraag komt voor-lopig nog geen antwoord. De onderhandelingen overeen nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst (CAO VI)starten namelijk pas na de gemeenteraadsverkiezingen.Dan wil de onderwijsminister met alle vakbonden rondde tafel zitten. Loonsverhoging is een onderwerp indeze CAO, maar de Vlaamse regering herhaalt dat zevan het lerarenberoep (her)waarderen snel werk wil maken.

ALLOCHTONEN

Sluipende discriminatieVeel allochtonen zijn werkloos. «Dat komt niet alleendoor een gebrekkige talenkennis en een lager oplei-dingsniveau», zeggen bedrijfsleiders van het VEV enVKW. «Er is ook sluipende discriminatie bij wervingen selectie. Bovendien ervaren allochtonen op de werk-vloer vaak racisme. Economische integratie opentevenwel de weg naar maatschappelijke integratie.»

Pas op met omrekenenWat u in de grafieken-tabellen ziet, is het gemiddelde brutoloon per jaar van eenleerkracht met voltijdse opdracht in 1998. 27 lidstaten van de Oeso komen voor deberekeningen in aanmerking. Om verschillende landen met elkaar te kunnen verge-lijken, zijn de bedragen uitgerekend in US$ en aangepast volgens de ‘PurchasingPower Parity exchange rates’. Deze PPP-index is een coëfficiënt die per land dekoopkracht weergeeft. De bedragen volgens US$-koers omrekenen, geeft geen correctbeeld van wat een leerkracht echt verdient. Hoewel, als u met 42 vermenigvul-digt, zit u niet ver naast een relatief vergelijkbaar bedrag in Belgische frank.

Je kan niet zeggen dat de Vlaamse onderwijzer in vergelijking met zijn collega’sextra goed bediend is. Met een beginwedde van 19.020 US$-PPP verdient hijgemiddeld ongeveer 63.000 frank bruto per jaar minder dan collega’s uit Oeso-landen. Zijn wedde ligt op elk ogenblik van zijn carrière onder het Oeso-gemiddel-

Naar ZwitserlandOnderwijzer

beginwedde na 15 jaar dienst einde loopbaanVlaamse Gemeenschap 19.020 26.157 31.252Duitsland 28.654 38.138 39.041Frankrijk 20.080 27.116 40.337Nederland 24.593 29.328 35.494Engeland 22.393 34.087 50.656Zwitserland 32.391 42.724 50.508Oeso-gemiddelde 20.530 28.441 35.737

Modulair onderwijs wil scholierenvooral succes doen ervaren.

MODULAIR ONDERWIJS

De grote hervorming begintGeen graden of leerjaren meer. Nu gaan negentien scholenuit het voltijds en deeltijds beroepssecundair onderwijsvan start met een experiment. Voor het eerst maken Vlaam-se scholieren kennis met modulair onderwijs. De leerstofmodulariseren is een hervorming die een grote impact zalhebben op de motivatie van jongeren. Om te verhinderendat jongeren afhaken in het huidige alles-of-niets-systeemwil het departement Onderwijs een leersysteem met mo-dules invoeren. Dit systeem wil scholieren vooral succesdoen ervaren. Nu oriënteren scholen ze te veel op basis vanmislukkingen. Ze krijgen ten slotte nog weinig kansen omdat wat ze wél kennen en kunnen te bewijzen.De beroepsopleiding in kleinere pakketten aanbieden,de leerstof modulariseren, zou een stop kunnen zijnop de glijbaan naar mislukkingen. Elk pakket is eenmodule. Een deelcertificaat bekrachtigt de module ende bedrijfswereld erkent dit. De scholier kan de deel-certificaten kapitaliseren tot een certificaat. Maar mochthij op het einde van zijn schoolroute geen volledigcertificaat behalen, heeft hij in elk geval een bewijsvan wat hij wel al kan en kent. Daarmee kan hij zijnwerkgever iets waardevols voorleggen.Vorig schooljaar hebben de negentien experimenteerscholenzich intensief voorbereid om te starten met leerlingen inde studiegebieden auto, bouw, handel, mechanica-elek-triciteit, personenzorg (inclusief vierde graad). Hierbij

werkten de scholen netoverstijgend rond de omzet-ting van de module-inhouden naar leerdoelen, de prakti-sche organisatie op school enz. Zo konden alle experi-menteerscholen op een gelijke basis met een maximumaan kansen starten om te slagen.Het modulair onderwijs invoeren gebeurt progressief. Tel-kens bereidt het schoolteam in het voorafgaande school-jaar de invoering ervan voor eer het er de leerlingen bijbetrekt. Medewerkers van de dienst Beroepsopleidingenvan het departement Onderwijs (DBO) en de PedagogischeBegeleidingsdiensten ondersteunen deze voorbereiding.Vanaf september 2001 is een uitbreiding gepland vanbijkomende studiegebieden: grafische technieken, hout,juwelen, kleding, koeling en warmte, lichaamsverzor-ging, textiel en voeding. Met het oog op deze uitbrei-ding selecteerde de onderwijsminister bijkomende nieu-we experimenteerscholen. In totaal worden zo dertigprojecten in het voltijds en deeltijds beroepsonder-wijs en achttien scholen vierde graad verpleegkundebij het experiment betrokken.Tegelijkertijd vindt het modulaire leersysteem zijn wegnaar buitengewoon secundair onderwijs. In een beperktevorm (drie scholen van opleidingsvorm 3) zal men tij-dens dit schooljaar toetsen of de invoering van modu-lair onderwijs er haalbaar is.

www.klasse.be/kvl/93/10

Page 13: Klasse voor Leraren 108

Bijna 3 miljoenleerkracht hoger secundair onderwijs (licentiaat)

beginwedde na 15 jaar einde loopbaanVlaamse Gemeenschap 24.079 35.986 43.448Duitsland 35.177 43.307 47.923Frankrijk 22.579 29.615 42.697Nederland 25.762 43.820 51.956Engeland 22.661 38.010 52.023Zwitserland 45.693 60.514 68.829Oeso-gemiddelde 23.201 33.050 41.616

de. Binnen de Oeso strijken beginnende Zwitserse onderwijzers meer dan een halfmiljoen frank bruto per jaar meer op dan de Vlaamse beginners. Maar ze presterenper jaar bijna 900 klokuren onderwijstijd (teaching time). Volgens de Oeso-cijferspresteert de Vlaamse onderwijzer er 781. Dit zouden echter de minimum te preste-ren uren zijn.

Vlaamse leerkrachten die lesgeven in het lager secundair onderwijs verdienen on-der het Oeso-gemiddelde. Hun beginwedde van 19.472 US$-PPP ligt gemiddeldzowat 83.000 frank bruto per jaar onder het gemiddelde. Op het einde van hunloopbaan is dat verschil al opgelopen tot ongeveer 146.000 frank. Koplopers zijnZwitserland en het Engeland. Het verschil tussen beginwedde en de wedde eindeloopbaan bedraagt in Engeland meer dan 1,2 miljoen frank per jaar. Het Oeso-gemiddelde van dit verschil is bijna 700.000 frank.

…En weer naar Zwitserlandleerkracht lager secundair onderwijs (regent)

Beginwedde na 15 jaar dienst einde loopbaanVlaamse Gemeenschap 19.472 27.932 34.262Duitsland 32.769 38.640 43.156Frankrijk 22.579 29.615 42.697Nederland 25.515 31.380 38.988Engeland 22.661 38.010 52.023Zwitserland 38.143 51.361 59.133Oeso-gemiddelde 21.459 29.899 37.749

SEKS

Ongewenst«Mijn klasgenoot Jurgen pakt na de turnles mijn borsten vast, laat zijn broek zakkenen drukt me op een bank om op mij te gaan liggen. Hij valt bijna alle meisjes van hetvierde jaar BSO lastig. Maar wie zal ons geloven als we dit vertellen?» Eén school opdrie kreeg ooit te maken met ongewenst seksueel gedrag binnen haar muren. Dat leerteen onderzoek van CGSO Trefpunt (Denkstation over seks & relaties) in een dertigtalVlaamse scholen. Bovendien werden in al die bevraagde scholen leerlingen op een ofandere manier geconfronteerd met seksueel misbruik buiten de schoolmuren.Recent Nederlands onderzoek geeft preciezere cijfers. In het vierde jaar middelbaaronderwijs is bijna één leerling op vijf ooit slachtoffer geweest van ongewenstseksueel gedrag. Of 24 procent van de meisjes en elf procent van de jongens. In drieop vier gevallen is de dader een medeleerling. In een op vier iemand van het school-personeel. Meer dan de helft van de bevraagde leerlingen zegt ooit vervelendesituaties in de klas te hebben meegemaakt.Volgens CGSO Trefpunt zijn de meeste scholen niet echt voorzien op situaties vanextern of intern ongewenst seksueel gedrag. Maar CGSO Trefpunt zorgt nu voor eenBeleidsplan voor scholen ter preventie van ongewenst seksueel gedrag. Schoolkli-maat, leerlingenbegeleiding, participatie en klachtenbehandeling zijn er de kracht-lijnen van. Het is een praktische en gebruiksvriendelijke handleiding in vier delen:theoretisch model, werkinstrumenten, basisinformatie en nuttige adressen.U kan het gratis beleidsplan (een realisatie van CGSO Trefpunt Gent, met steun vanhet departement Onderwijs) aanvragen bij het departement Onderwijs - fax 02-553 9565 - [email protected]. Voor alle informatie rond het voorkomenvan ongewenst seksueel gedrag op school kan u terecht bij CGSO Trefpunt - Meers-straat 138 B - 9000 Gent - tel 09-220 65 22 - fax 09-220 84 06 - [email protected]

Ongewenst seksueel gedrag: ineen op vier gevallen iemand van

het schoolpersoneel.

Vlaamse licentiaten verdienen op elk ogenblik van hun carrière meer dan het Oeso-gemiddelde. De positieve verschillen bedragen in het begin ongeveer 37.000 frankbruto per jaar, na 15 jaar 123.000 frank en op het einde van de loopbaan 78.000frank. In het hoger secundair onderwijs worden de Engelse en Nederlandse leraarsbeter betaald dan hun Vlaamse collega’s. Hun wedde op het einde van de loopbaanbedraagt omgerekend zowat 2,1 miljoen frank, tegenover 1,8 miljoen frank voor deVlaamse licentiaten. Maar de Zwitsers staan op hun Matterhorn-top: 2,9 miljoenfrank bruto per jaar.

KLASSE NR.108 13

WEDDE (3)

Gematigd positiefDe Vlaamse Gemeenschap besteedt bijna 90 procent van het onderwijsbudget aande wedden van het onderwijzend korps. Volgens Oeso-cijfers van 1996 nam Vlaan-deren in vergelijking met andere Europese landen nog een goede middenpositie invoor de wedden van de leerkrachten. «Ondanks deze (gematigd) positieve vaststel-ling, zullen we aandacht moeten besteden aan een voldoende instroom van jongeleerkrachten, vooral in het lager onderwijs», staat in Vlaamse Onderwijsindicatorenin Internationaal Perspectief (editie 1999).Opslag om het beroep aantrekkelijker te maken? Privé-bedrijven lokken pas afge-studeerden, al betalen ze in het algemeen vooral voor niet-commerciële functies ergmatige beginwedden. Maar misschien bieden ze meer doorgroeikansen in de ogenvan pas afgestudeerden. De leerkracht heeft alvast een streepje voor op de privé.Zijn pensioenregeling is gunstiger. Zijn pensioen loopt op tot 75 procent van zijneindwedde. Dat is meer dan in de privésector.Overigens zijn de wedden van kleuterleid(st)ers en onderwijzers gelijkgesteld.Bovendien worden over de periode 1999-2005 de wedden van leerkrachten basis-onderwijs en regenten geleidelijk gelijkgeschakeld. De wedde van de directeurbasisonderwijs zal even veel stijgen, zodat de spanning tussen zijn wedde en dievan de leerkracht gelijk blijft.

• Education at a glance - Oecd Indicators: Education and skills – OECD – 2000• Vlaamse onderwijsindicatoren in internationaal perspectief (editie 1999) – ministe-

rie van de Vlaamse Gemeenschap – departement Onderwijs• Meer informatie over deze uitgaven via [email protected]

Page 14: Klasse voor Leraren 108

TEST AANKOOP

Rode markeringenSlechts iets meer dan een kwart van de leerlingen gaat de leraar opzoeken bij problemen.Dat is een van de vaststellingen van Test Aankoop na een enquête waaraan 47 VlaamseASO-scholen uit alle netten deelnamen. In totaal telt de Vlaamse Gemeenschap 418secundaire scholen met een ASO-afdeling. Franstalige scholen weigerden mee te doenaan het onderzoek. In totaal vulden bijna 35.000 respondenten een vragenlijst in. TestAankoop wil hiermee de kwaliteit van scholen meten. De criteria hiervoor reikten leer-krachten, leerlingen, oud-leerlingen en ouders zelf aan in een voorbereidende enquête.«Het is niet onze bedoeling scholen te classificeren op basis van ranking, zoals dat inEngeland en Nederland gebeurt», zegt Guy Sermeus van Test Aankoop. «We gevengeen globaal oordeel per school, maar in overleg noemen we wel namen. We zijn er onsvan bewust dat onderwijskwaliteit een complexe aangelegenheid is.» Over het alge-meen zijn de ondervraagden best tevreden over hun school. Toch springen hier endaar rode markeringen uit de elf aandachtspunten.• Algemene sfeer op school: De leerlingen vinden dat die beter kan door meer sa-menwerking en wederzijds respect, zowel tussen leerlingen onderling als tussenleraars en leerlingen. Leerkrachten vinden teamgeest, de sfeer in de klas en de relatiemet de directie belangrijk.• Engagement van leraars: Leraars doen hun best om boeiend les te geven, maarslagen daar niet altijd in. Zij houden geen rekening met wat de leerlingen van deleerstof verwachten. De leerlingen prijzen ze wel omdat ze bereid zijn om te luisterenen te helpen. De leerkrachten zelf zijn van oordeel dat ze vaker een andere lesme-thode zouden moeten gebruiken.• Hulp bij leerproblemen: Als ze iets niets begrijpen, stapt slechts 27 procent van deleerlingen naar de leraar. Ze gaan liever raad halen bij medeleerlingen of ouders.Rotvakken zijn voor hen Frans, fysica, wiskunde en Duits.• Slaagkansen in hoger onderwijs: 90 procent van de scholen bereidt de leerlingenvoor op een verdere studie.

14 KLASSE NR.108

Leraars zouden geen rekeninghouden met wat de leerlingenvan de leerstof verwachten.

De leerkrachverschille

INSCHRIJVINGSGELD

2600 frank kortingJongeren die zich in het Deeltijds Kunstonderwijs (DKO) inschrijven (teken- ofmuziekschool), betalen 200 frank meer. Vorig jaar besliste de Vlaamse regering hetinschrijvingsgeld te verhogen om de nieuwe programmaties te bekostigen. Toenzouden ze dat vooral doorrekenen aan de volwassenen. Dat lokte reacties uit. Nuzegt het departement Onderwijs dat volwassenen tussen 18 en 24 jaar die nogvoltijds studeren en kinderbijslag genieten, 2600 frank korting krijgen. Als com-pensatie komt er een lichte verhoging voor de jongeren die het volledige tariefbetalen. Volwassenen van 18 tot 24 jaar die voltijds studeren en nog kinderbijslaggenieten, krijgen een sociale korting.

Hoeveel kost DKO dit schooljaar?Tarief volgens rondzendbrief van 2 mei 2000 Nieuw tarief

Volwassenen 6200␣ fr. 6200␣ fr.Volwassenen, met korting 4500␣ fr. 3600␣ fr.Jongeren 1700␣ fr. 1900␣ fr.Jongeren, met korting 1200␣ fr. 1200␣ fr.

• Veiligheid op school: Ouders hebben oog voor scholen zonder geweld en mis-daad. Leerkrachten signaleren pesterijen, diefstal, vechtpartijen, verbaal geweld envandalisme vaker dan leerlingen en ouders.• Hulp bij studiekeuze: PMS-raad rond studiekeuze speelt amper een rol in de studie-keuze. Het PMS moet een andere invulling krijgen. Hier zijn de enquêteresultaten vanTest Aankoop achterhaald. Het PMS is vanaf dit schooljaar immers een Centrumvoor Leerlingenbegeleiding met andere prioriteiten dan begeleiding bij studiekeuze.• Discipline: De leerlingen ergeren zich aan geroezemoes in de klas. Leerkrachten ervarenals grootste probleem het gebrek aan belangstelling van leerlingen voor hun vak.• Informatie aan ouders: Gemiddeld blijft 29 procent van de ouders afwezig op eenoudervergadering. Nochtans zeggen ouders dat de school hun vaker moet informeren.• Begeleidingskader: In de ene school is er meteen een vervanger voor een afwe-zige leerkracht. In de andere kan dat weken duren. De vervangingspool kan dit pro-bleem opvangen.• Pedagogisch materieel: Meer dan 70 procent van de leerlingen zegt dat zijn schoolis uitgerust met laboratoria, computers met internetaansluiting en een sporthal. Debibliotheek is het minst up to date.• Lerarenkorps: 82 procent van de leerlingen vindt dat ze hun leerkrachten tijdens de lesmakkelijk kunnen aanspreken. Buiten de lessen en schooltijd is dat heel wat minder.Om apart aan te stippen: kinderen kiezen hun school op basis van mogelijke studierichtin-gen, vrienden en afstand tot de woonplaats. Het onderwijsnet, de afstand tot de school enhoe duur de school is, vinden ouders niet zo belangrijk. Ouders en leerlingen maken vandrugs minder een probleem dan leerkrachten. «Het onderzoekswerk van de consumen-tenorganisatie is schabouwelijk. Test Aankoop onderneemt geen poging om de re-sultaten te controleren voor verschillen in de instroom», menen sociologen van deVUB Brussel.«Sensatiezucht?»

www.klasse.be/kvl/103/14 De school als beste koop?

ONDERZOEK

Leraars benadelen meisjes«Zeg Jorien, je bent al de vijfde keer aan het woord. Hou het kort en laat Jeroen eensaan de beurt komen.» Bezorgt deze uitspraak van leerkracht Josiane u ook eenfrons? En als meester Jos dit zou zeggen? Volgens het literatuuronderzoek vanHilde Sarens (lector orthopedagogie Karel de Grote-Hogeschool) en Tine Symoens(leraar secundair onderwijs) als eindwerk voor hun Vrouwenstudies aan de UIAnt-werpen krijgt u terecht een frons. In Genderbepaalde interacties in de klas besluitenzij dat leerkrachten verschillen rond sekse (en andere ongelijkheden) in stand hou-den, zelfs versterken. Jeroen krijgt in de interactie in een gemengde klas meerbeurten dan Jorien. Dat ligt niet alleen aan leerkracht Jos(iane). Jongens nemen zoal makkelijker aan de interactie deel. Meisjes komen zo al moeilijk uit zichzelftussen. Hun verschillend gedrag gaat de schoolse opvoeding vooraf. Hun gen-deridentiteit is al volgens stereotiepe rolpatronen gevormd. Video-opnameswijzen wel uit dat de leerkracht verschillen op basis van sekse onbewust stimuleert:jongens krijgen meer inhoudelijke antwoordbeurten en meer bedenktijd, meisjesmeer correctiebeurten (d.i. na een fout antwoord, vaak dus van een jongen) eninhoudelijke hulp maar minder tijd. Jongens krijgen positieve feedback over hunprestaties en expliciet negatieve commentaar op hun houding tegenover regels. Deleraar prijst de meisjes veeleer voor hun netheid, ijver en motivatie maar mijdtexpliciete negatieve commentaar op hun gedrag en prestaties. Hoe kan u meisjes enjongens even sterk aanspreken en gelijke kansen geven om hun kennis te tonen? Deauteurs hebben werkmateriaal klaar voor uw pedagogische studiedag. Aanvragenvia [email protected]

www.klasse.be/kvl/74/4 Meisjes: ze slikken het in

t stimuleert onbewustn op basis van sekse.

Page 15: Klasse voor Leraren 108

idee

© Vitaminen voor cultuurp. 16-17

© Ontdek de betere filmp. 21

©

©

Smijten met modderp. 29

Recht naar Indiap. 33

Page 16: Klasse voor Leraren 108

Na

Vol

...

Sch

StuConII-lacaninfo

Hoe schrijf ik in?Inschrijven doet u via de bon (één bonper persoon). U ontvangt dan een schrif-telijke bevestiging, uitgebreide informa-tie en een reisroute en uw naam komt opde aanwezigheidslijst. De organisatorenrekenen erop dat u ook effectief komt. Laatzeker tijdig iets weten mocht u in extremis

ED

DY D

UQ

UE

NN

E

Een cultuurmarkt voor duizendleerkrachten.

Werkwinkels voor alle onderwijs-niveaus.

Op cultuurjacht met Canon AIs cultuur in uw school hoofdzakelijk een toetje na de maal-tijd? Of geeft u het hele jaar door cultuurvitaminen aan uw leerlin-gen? Steeds meer scholen kiezen voor het laatste. Ze doen dat zelfsop langere termijn. Lagere en secundaire scholen starten een pro-ject, en ontplooien en verdiepen dit het jaar daarop. Ze werkensamen met andere scholen, culturele instellingen, kunsthuizen…Ze bundelen hun aanbod in mooie en kwaliteitsvolle programma-boekjes, verslagen, affiches. Steeds meer betrekken ze ouders actiefin het proces, als kunstenaar, regisseur of begeleider. U vraagtzich af hoe ze het allemaal voor elkaar krijgen? Kom op13, 14 en/of 17 november naar de vierde Canon Cultuurdagen. 35lagere en secundaire scholen delen graag hun cultureel projectmet u. Samen met u exploreren ze mogelijkheden om cultuur ookin uw klas te integreren: concepten, ideeën en praktische regelin-gen, maar ook valkuilen en problemen. Vul snel de bon in en stuurhem naar Canon. Uw cultureel paspoort ligt klaar.

Hoe ziet mijn cultuurdag eruit?De Canon Cultuurdagen worden over drie dagen uitgesmeerd.Elke dag en lokatie bieden u een verschillend programma aan. Ukan terecht in Dilbeek (maandag 13 november), Genk (dinsdag 14november) en Torhout (vrijdag 17 november), telkens van 9 tot16.30 uur. U stelt vrij uw dagprogramma samen. U bent overalwelkom voor zover er plaatsen beschikbaar zijn. Dit is het pakket:• Elke dag zijn er drie momenten waarop u kan deelnemen aanwerkwinkels. Op de volgende pagina vindt u alvast een beknoptoverzicht per lokatie en onderwijsniveau. Elke werkwinkel duurt 75minuten en richt zich tot een specifiek onderwijsniveau (gewoonof buitengewoon, basis- of secundair onderwijs), maar vertalen entoepassen op uw eigen onderwijsniveau kan altijd. Tijdens heteerste deel van elke werkwinkel stelt een school of project haarconcrete werking voor. Het volledige verhaal, ook met de proble-men en hoe ze werden opgelost. Na de presentatie zoekt u samenmet een stafmedewerker uit de culturele sector naar mogelijkhe-den om het voorgestelde initiatief vorm te geven in uw eigen school.U kan vrij vragen stellen en uw bedenkingen uiten.• Tijdens of tussen de werkwinkels door kan u snuisteren opde Markt, een cultuurbeurs waar organisaties hun educatiefkunst- en cultuuraanbod aan u voorstellen. Kennismaking staatvoorop. Geen contracten maar contacten. En u gaat ongetwijfeldmet heel wat infobrochures naar huis.• Verpozen en van gedachten wisselen met collega’skan u te allen tijde in de cafetaria, waar u ook eventueel eenlunchpakket kan nuttigen (wel vooraf bestellen via de bon).• De dag wordt afgerond met een gezamenlijk en kunstig slot-moment. Of hoe anderen denken over kunst en cultuur in het

16 KLASSE NR.108

CANON CULTUURDAGENJa, ik schrijf mij in voor de Canon Cultuurdagen.

Ik kies voor (duid aan):

M Dilbeek, 13 november

M Genk, 14 november

M Torhout, 17 november

M Ik wens ook een lunchpakket te bestellen(3 broodjes + 1 drank) en betaal ter plaatse 200␣ fr.

am: ..........................................................................

ledig adres: ...............................................................

.................................................................................

ool: .........................................................................(invullen in drukletters a.u.b.)

ur deze volledig ingevulde bon vóór 4 november naar Pietvents - Canon Cultuurcel - departement Onderwijs - Koning Albertan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 96 69 - fax 02-553 96 75 [email protected] . Na inschrijving ontvangt u uitgebreidermatie en een reisroute.

16 KLASSE NR.108

A = Algemeen / B = BasisonderwijsS = Secundair onderwijs

H = Hoger onderwijs

moeten passen. Dan kan een collega opde wachtlijst uw plaats innemen.

Wat zijn de thema’s?Het jaar 2000 staat in het teken van lees-bevordering, cultureel erfgoed en monu-mentenzorg, samenwerking tussen mu-sea en onderwijs, sterprojecten vanuitDynaMO2, vraag en antwoord met kun-stenaars, projecten met scholen, kunst-huizen en professionele kunstenaars.

Waar vind ik meerinformatie?

Een overzicht van de scholen die huncultuurverhaal doen, vindt u, samen metadresgegevens, contactpersoon enz. opwww.klasse.be/kvl/108/teksten/16.Voor meer informatie kan u ook terechtbij Piet Convents - Canon Cultuurcel -departement Onderwijs - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-55396 69 - fax 02-553 96 75 [email protected]

onderwijs. Dan krijgt u ook een brochure met enkele boeiendeinternationale essays en artikels over cultuur en onderwijs, metpoëzie en foto’s ook. En omdat Canon zijn eerste lustrum viert (endaarom extra uw fantasie wil prikkelen) krijgt u ook een fraai boekcadeau: KUNST(EN) op SCHOOL. Een beeld van 5 jaar cultuur-projecten in Vlaamse scholen.

Werkwinkels Canon Cultuurdagen A

Werkwinkel / Plaats

2000 Natuur[lijk] Kunst / DilbeekOok na 2000 heeft ieder recht op een gezond leefmilieu. Dit maat-schappelijk thema is de instap om vak- en klasoverschrijdend tewerken via kunst: ontmoeting met kunstenaars, zelf een kunstpro-duct maken, een leerlingenshow presenterenActie! / DilbeekLeerlingen van de derde graad maken in klasverband en onder bege-leiding van professionals een videomagazine rond het thema ‘actie’.Cultuurraad / DilbeekEen uitgebreid programma van parascolaire culturele activiteitenvervangt de verplichte schoolvoorstellingen. Tijdens een kunstma-nifestatie bieden leerlingen het programma aan hun collega’s aan.Een dag uit het leven van Eric / DilbeekSpijbelen is de aanleiding voor 15 leerlingen uit verschillendeklasgroepen om samen een videofilm te maken rond hun eigenleefwereld. Het resultaat, ‘A journey in fiction’, zet de kijker tel-kens op het verkeerde been.Jonge Gouden Uil / DilbeekOnder de noemer De Jonge Gouden Uil kent Vlaanderen en Neder-land een schoolvariant op de bekende literatuurprijs. Dit leesbe-vorderingsproject krijgt hier een eigen gestalte: via gevarieerdewerkvormen en taakgericht onderwijs maken de leerlingen eenpersmap over hun jureringswerk.kunSTof / DilbeekFotograaf Dominique Van Huffel werkt de ene keer met leerlingenBuSO rond muziek en deegwaren en een andere keer rond poëzieen liefdesgedichten met leerlingen economie-moderne talen. Leer-stof anders bekeken.Landart en Arte Povera / DilbeekKunstzinnig omgaan met de ruimte en de natuur rond de school.De omgeving creëert zijn eigen ruimte, de omgeving wordt kunst.Leerlingen werken vanuit hun zintuigen en in confrontatie methedendaagse kunstenaars. De resultaten leiden tot een dialoogtussen ouders en leerkrachten over kunst.Licht / Dilbeek‘Licht’ omvat alle aspecten van de ons omringende wereld envormt dus een boeiend uitgangspunt om een schooljaar langmet heel de basisschool hierrond te werken. Hoogtepunt is eentoondag voor ouders.Meester Te Leen / DilbeekDrie maanden een grote reproductie van ‘De val van Icarus’ te leen.Daarbij zeven thematische blokken met lessuggesties en werkma-teriaal voor alle leergebieden van de derde graad. Een blik op hetechte werk in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten vanBelgië te Brussel bekroont het project.“Mohamed” naar Hamlet / DilbeekDrie basisscholen en het Gemeenschapscentrum in Molenbeekmaken Shakespeares Hamlet toegankelijk voor hoofdzakelijkallochtone leerlingen. Zij spelen hun versie en confronteren diemet de versie van kinderen uit Ninove. Hoe toneelspelen bij-draagt tot het taalonderricht.Open Monumentendag / DilbeekSommige schoolgebouwen zijn echte monumenten. Leerlingenontdekken dat door zelf de voorbereiding, de uitwerking en depresentatie van hun schoolgebouw te verzorgen in het kader vande Open Monumentendag. Erfgoededucatie in het leerproces.Tango, het verdriet waarop je kan dansenDilbeekVanuit bewegingsexpressie maken leerlingen kennis met de tango.De andere vakken vallen later in. Leerlingen doen onderzoek, verken-nen de schoolomgeving en de stadscultuur, toetsen de actualiteit aanhun bevindingen en maken ten slotte kunstzinnige eindproducten.

Page 17: Klasse voor Leraren 108

Meer info:www.klasse.be/kvl/108/

teksten/16

Breng uw notitieboekje mee.

Uw cultureel paspoort ligt klaar.

Good Girls Bad Girls / GenkLaatstejaars gaan de confrontatie met zichzelf en met een kunste-naar aan. Een omkadering rond het thema ‘Vrouw en kunst’ ver-diept de confrontatie. Uiteindelijk ontwerpen ze in de school eenkunstwandeltraject waarin elk individueel persoonlijk en kunstzin-nig aanwezig is via een lade of een schuif.CD-rom Jan Kiemeneij / GenkJan Kiemeneij behoort tot de Vlaamse avant-garde begin vorigeeeuw. Hij woonde en werkte in dezelfde streek als de school. Hoedaarmee omspringen via de hedendaagse media? Het resultaat iseen kunstzinnig project op website en cd-rom.Cultuuractieve school / GenkEen systematische uitbouw van kunst en cultuur in het schoolwerk-plan, vanaf de eerste kleuterklas, is de doelstelling van de school.Via projecten en activiteiten in en buiten de school wordt dit geheelondersteund. Zo krijg je vanzelf een cultuuractieve school. Vanzelf?Dansexpressie als creatieve impulsGenkDansexpressie als impuls om je eigen creativiteit te ontwikkelen enje eigen belevingswereld te uiten. Thematische dansexpressie bin-nen de les lichamelijke opvoeding krijgt een beeldende verwerking,een ‘schilderwand’ en een aanzet tot vakoverschrijdend werken. Ukan er al doende mee kennismaken (soepele werkkledij gewenst).De MUZE is op (de) TIJD / GenkRond de millenniumwende staat ‘de tijd’ in de actualiteit. Twee basis-scholen denken en werken hierrond vakoverschrijdend, samen metvier kunstenaars. Eén van hen vat het samen als volgt: «Kunst genie-ten en er actief aan deelnemen geeft een meerwaarde aan ons samen-leven en aan het (w)onderwijzen waarmee we dagelijks bezig zijn.»Fli Fla Floes Wat een mengelmoesGenkEen school met vooral kansarme migranten en vluchtelingen wilde kinderen op uitdeinende wijze de wereld laten verkennen. Eerstde eigen school, thuis en de buurt, later andere dorpen en steden,nog later andere landen en culturen. Een project voor heel de schoolen in nauwe samenwerking met een kunstenaar.kunSTof / GenkEen kunstenaar geeft in de ene klas zijn visie op de symboliek vanhet licht en de cirkel, in de andere klas is het lievelingsdier uit-gangspunt. Dan volgen activiteiten met de leerlingen. Met beeld-houwer Koen Vanmechelen wordt driedimensioneel vorm gege-ven aan de gedachten van de klas.Reünie in de ruïne. Pietersheim leeft!GenkDe Open Monumentendag probeert het cultureel erfgoed onderde aandacht te brengen. Laatstejaars spelen hierop in en ontdek-ken via diverse vakken en in samenwerking met de gemeente eneen archeoloog de rijkdom van een plaatselijke kasteelsite. Zepresenteren hun inzichten in een historische rondleiding.Tijdsluiter / GenkDe complete schoolbevolking werkt samen op creatief vlak, zoweltijdens lesmomenten als daarbuiten. Op het einde van het school-jaar komen de resultaten samen in een groot podiumevenement.Welkom fantasia / GenkTextiel als uitgangspunt, lessen wereldoriëntatie als ingang, eentextielmuseum als geïntegreerde uitstap en creatief werken mettextiel als eindpunt. Het resultaat: Welkom fantasia in hoedvorm.Dit project voor leerlingen van het type een en acht biedt inspiratievoor andere onderwijsvormen.Welkom in Utopia / GenkKlasoverschrijdend en vakoverschrijdend. Dat is het sciencefic-tionproject Welkom in Utopia. Een week lang bieden leerkrach-ten en kunstenaars de leerlingen van de derde graad workshopsaan. Een feestelijk toonmoment voor medeleerlingen en oudersrondt het werkproces af.

B.R.A.K. / TorhoutEen Boek Rond Actuele Kunst, B.R.A.K., dat zal het worden. Maarhet wordt meer dan een boek alleen. Het wordt een kunstjaarverdeeld in drie fasen, waarbij al de leerlingen met een kunste-naar aan de slag gaan. Bij wijze van dessert mag de school sa-menwerken met het S.M.A.K.cAsh, Art, dAnce / TorhoutEen jaar lang werken rond de vijf kunstenaars die op onze Bel-gische bankbiljetten prijken: Permeke, Magritte, Ensor, Sax enHorta. Werken in de klas, samenwerken met een kunstenaar, buurt-bewoners, musea. Een dansvoorstelling geïnspireerd op kunst-werken van deze vijf kunstenaars, rondt het project af.Fantasie / TorhoutFantasie ontwikkelen bij kinderen begint bij filosoferen. De inbrengvan de kinderen bepaalt welke richting ze uitgaan. Een filosoof, eendanser en een oudercomité ondersteunen de hele werking.Kom maar dichter / TorhoutEen school die iets met poëzie heeft. Elk jaar. Een wedstrijd voorleerlingen en leerkrachten, ambachtelijk gemaakte poëziebundels,poëzie samen met kunst in glazen kastjes, gedichten maken in Brusselin het kader van Het Groot Beschrijf… Elk jaar een nieuw verhaal dus.kunSTof / TorhoutEen kunstenaar geeft zijn eigen visie op een maatschappelijk feno-meen en werkt daarrond met leerlingen. Met leerlingen Sociale enTechnische Wetenschappen maakt cineast Reginald Van Severeneen spot rond antidrugsbeleid, in een andere school werkt hij metleerlingen Verzorging rond hef- en tiltechnieken.Jonge Gouden Uil / TorhoutOnder de noemer De Jonge Gouden Uil kent Vlaanderen en Ne-derland een schoolvariant op de bekende literatuurprijs. Instap-pen in dit leesbevorderingsproject is voor een klas met een heelheterogeen leesgedrag een grote uitdaging. Maar allemaal krij-gen ze een poort naar een nieuwe wereld.Maartse violen / TorhoutEen school kunstzinnig op stelten zetten met de kleur paars als‘rode draad’! Leerlingen ASO, TSO en BSO boksen twee theater-voorstellingen, een journalistiek project, graffiti, video, dans,zang en magic boxes in elkaar.Musea en onderwijs: natuurlijke partnersTorhoutHoe breng je museum en onderwijs dichter bij elkaar brengen?Vanuit hun artistieke visie starten studenten van twee lerarenop-leidingen een pedagogische werking in vier musea. Er ontstaateen intense zoektocht in de museale en de onderwijswereld.Spel zonder grenzen / TorhoutTwee klassen uit twee Vlaamse scholen en evenzoveel klassen uiteen Waalse school werken een week lang samen aan zee. Via dra-ma leren ze elkaars cultuur beter kennen. Een tweetalig theaterpro-duct is het eindresultaat. Motivatie voor vreemde talen, cultureleuitwisseling en verdraagzaamheid zijn belangrijke effecten!Sprakeloos / Torhout‘Iets’ doen met poëzie was het uitgangspunt. Met een klein groepjegeïnteresseerden selecteren we gedichten. Het eindigt met eenvoorstelling met poëzie, saxofoon en disco. Als setting voor depresentatie krijgt het ‘metserslokaal’ een apart jasje.Suzie / TorhoutKleuters maken zelf een film! De vijf muzische domeinen worden ge-plaatst in een sociale context: respect voor andere culturen. Alert lerenomgaan met audiovisuele boodschappen wordt een kans, luisteren enkijken naar geluiden en klanken én het besef van wederzijdse beïn-vloeding worden vaardigheden. Een videast stapt mee in dit gebeuren.Zet ze een trapje hoger / TorhoutMuzische vorming is de ‘motor’ van het hele gebeuren. Het helejaar lang. De leerlingen worden letterlijk en figuurlijk op eenpodium gezet. Daarmee groeit ook de muzische klasatmosfeerwaarbinnen zich alle leerprocessen optimaal ontwikkelen.

KLASSE NR.108 17

Page 18: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 19: Klasse voor Leraren 108

§

Canon CultuurcelKoning Albert II-laan 15 - 1210Brussel - Erna Schelstraete enJan Staes - tel 02-553 96 65 tot

67 - fax 02-553 96 75 -

Kunstenaars voor jongerenTot vrijdag 27 oktober kunnen leerlingen secundair onder-wijs (vanaf de tweede graad) een eigen creatief project-voorstel bij Canon indienen. In uw vorige Klasse kon u deoproep al vinden. De leerlingen zetten dit project in de tweedehelft van dit schooljaar in de praktijk om. Daarbij krijgen ze dehulp van een professioneel kunstenaar (danser, schrijver, muzi-kant…). In de jongerenjury zitten o.a. vertegenwoordigers vande Vlaamse Scholierenkoepel (VSK). De jury kiest de beste leer-lingenprojecten. Iedereen krijgt vóór de kerstvakantie bericht ofhet projectvoorstel al dan niet ondersteuning krijgt. Wie dit nogniet heeft gedaan, vraagt meteen het inschrijvingsformulier aanbij Canon Cultuurcel (A Shot of Art) - Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel. Let wel: het is écht de bedoeling dat uw leerlingendit project zélf bedenken en indienen. Natuurlijk mag u hen bij-staan in woord en daad.

Canon Cultuurdagen AOp p. 16-17 van dit nummer vindt u het volledige programmavan en een inschrijvingsstrookje voor de Canon Cultuurda-gen voor leerkrachten en directies. Wij verwachten u inde Culturele Centra van Dilbeek (maandag 13/11), Genk (dins-dag 14/11) of Torhout (vrijdag 17/11). Canon garandeert dat umet heel wat nieuwe inspiratie huiswaarts keert.

De Kroon op het WerkHaal de decorstukken maar vast uit de kelder en schraap dekelen. Ook dit schooljaar staat een nieuwe editie van de po-diumwedstrijd De Kroon op het Werk in de steigers. In hetnovembernummer van Klasse krijgt u alle info. De laureaten vanvorige editie stuurden alvast een enthousiast kaartje van het thea-terfestival van Avignon (dat bezoek is precies de prijs die bij dezewedstrijd te winnen valt).

©

Wandel, speur, zoeken win!

Gratis ticket voor eenvirtuele wereld.

[email protected] [email protected]

Gevonden voorwerpen S9 klassen uit het secundair onderwijs hebben originele poëziegecreëerd over één van de drie Brusselse treinstations. Denegen vreemde affiches van het project Gevonden Voorwerpen(Canon en Het Beschrijf) hingen al in april in de stations.De negen gedichten zijn nu gebundeld in een kleine, aantrekke-lijke uitgave (beschikbaar op 10.000 ex.). In de begeleidendebrochure (500 ex.) vindt u o.a. persoonlijke commentaar van dedichters en de leerlingen op hun gedichten, maar ook een uitge-breide methodiek om rond poëzie te werken in de klas (voorleerlingen vanaf het vierde jaar).U kan beide publicaties gratis aanvragen bij Canon Cultuurcel(Gevonden voorwerpen) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brus-sel. Vermeld op uw kaartje of in uw brief uw naam, naam en adresvan de school en het aantal exemplaren van gedichtenbundel(één ex. per leerling) en begeleidende brochure (in principe éénex. per aanvrager) die u wenst te ontvangen.

100 kunstzinnigeadoptiepakketten B100 klassen uit de derde graad lager onderwijs adopteren injanuari het museumpakket Meester te leen, een initiatief vande Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Brussel in samenwer-king met de Koning Boudewijnstichting en de CANON Cultuurcel.Dit museumpakket bestaat uit een grote afbeelding naar BruegelsVal van Icarus, met daarbij een aantal lessuggesties voor alleleergebieden, verhalen en verwante websites voor opzoekingen inklasverband. Een ideale instap om kunst in de klas bespreekbaar temaken. Wil u met uw leerlingen (derde graad lagere school) één vande honderd pakketten adopteren? Stuur dan meteen uw naam, adres,telefoonnummer en e-mail + dezelfde gegevens over uw schoolnaar K tot de derde graad (K3) - Piet Bodyn - Koninklijke Museavoor Schone Kunsten van België - Educatieve Dienst - Museum-straat 9 - 1000 Brussel - [email protected] kandidaat-deelnemers krijgen in november bericht.

School en vernieuwing AHoe houden scholen zich recht in een turbulente be-leidsomgeving? Dat is de centrale vraag op de 7de Dialoog-dag De innoverende kracht van de school (18 oktober inCC Bornem). Welke ervaringen hebben scholen rond vernieu-wing? Wat verklaart hun succes? Welke lessen trekken we hieruitvoor de toekomst? Wat is de rol van de overheid hierbij? DeDialoogdag krijgt de steun van Vlerick Leuven Gent Manage-ment School en het Project Schoolmanagement KULeuven.Deelnemen kost 2000␣ fr. Hiervoor krijgt u vooraf een DIROO-cahier rond het centrale thema én achteraf een verslagboek.Meer info en inschrijvingen bij vzw DIROO - Vitsdam 6 -2880 Bornem - tel en fax 03-899 22 01

Zoeken naar steden ASpeuren naar een leefbare stad is de gemeenschappelijkenaam voor vier wandelzoektochten voor jong en oud. De wan-delaar krijgt een andere, kritische, kijk op de ontwikkelingen rondmilieu en natuur in de bezochte steden. Antwerpen, Brugge, Hasselten Leuven geven hun geheimen prijs als u met het gratis wandel-boekje op stap gaat. In het boekje krijgt u achtergrondinformatie, erzijn extra evenementen en attracties om uw tocht te verlevendigen, ukan uitzonderlijk bepaalde gebouwen bezoeken én er zijn mooieprijzen te winnen. Een leuk idee voor een klasuitstap?U kan de wandelboekjes gratis afhalen bij de startplaatsen inBrugge (Beurs Beter Leven 2000, Beursplein; tot 1/11),Leuven (Dienst Toerisme, Stadhuis; 2 tot 8/10), Antwerpen(Milieubus, St. Jansplein; 9 tot 15/10) en Hasselt (DienstToerisme, Lombaardstraat; 13 tot 22/10).Meer info bij Stichting Leefmilieu vzw - KBC - Kipdorp 11 -2000 Antwerpen - tel 03-231 64 48 - fax 03-232 63 98 [email protected] - www.stichtingleefmilieu.be

Kunst en nieuwe media AWebsites programmeren, digitaal musiceren, video, digitale fotogra-fie, Dj’en en voorts nog films, tentoonstellingen en cybercafés: datvindt u van 27 oktober tot 5 november op Artef@ct, een multime-diafestival waaraan culturele centra, jeugdhuizen en kunstencentrauit Vlaams-Brabant meewerken. Het volledige programma vindt u opde speciale artef@ct-website. Op www.sesuadra.org vindt u die heleperiode de drie-dimensionale virtuele wereld Sesuad’ra. Alle surferskunnen deze wereld mee vorm geven.Op zaterdag 4 november is er een slothappening in de Stads-schouwburg van Leuven, met allerlei multimediavoorstellingenen -happenings.Het multimediafestival Artef@ct is een organisatie van vzwJeugd en Stad.Voor Klasse-lezers zijn er 30 gratis tickets voor deslothappening in Leuven. U vraagt de tickets (max. 2per persoon) aan via de website www.artefact.vl-brabant.be of met een grappig kaartje naar Artef@ct -Jeugd en Stad vzw - Werkhuizenstraat 3 - 1080 Brussel

Taalunieversum AKen u interessante taalwebsites van onderwijsinstellingen inVlaanderen? Hebt u bepaalde vragen over het taalonderwijs inuw onderwijstype? Stuur dan een berichtje naar De NederlandseTaalunie. Die ontwikkelt een portaalsite waarop iedere taalge-bruiker in Nederland en Vlaanderen antwoorden kan zoeken opvragen over de Nederlandse taal. Via een geavanceerde zoekma-chine komt de bezoeker bij andere sites die als bronnen fungerenen u bieden wat u zoekt. Uw suggesties maken de site groter enbeter, met uw vragen kunnen de samenstellers de zoekmachinebeter op uw behoeften afstemmen.Drs. M. Klein Tank –Stichting voor Leerplanontwikkeling(SLO) - Postbus 2041 - 7500 CA Enschede – Nederland -Martin Klein Tank - [email protected]

KLASSE NR.108 19KLASSE NR.108 19

Page 20: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 21: Klasse voor Leraren 108

Haal de échte Don Juanop school.

Stop een tomaat in uw tank.

©

§

Ontdek nu de betere film.

©

LAV

A

ALA

IN G

IEB

EN

SK

INE

SC

OLA

Zeulen met een tézware boekentas.

Op de ruïnes van de liefde S«Mijn laatste verovering heeft mij niet gesmaakt», zegt Don Juan,bij het ziekbed van zijn stervende moeder. In Don Juan of op deruïnes van de liefde vertelt Pierre Plateau het verhaal van eenman die verstrikt zit in zijn herinneringen. De vrouwen waarvan hijzou kunnen houden, durft hij niet aan te spreken; de anderen kan hijprobleemloos bereiken en versieren. Plateau haalt Don Juan van zijnvoetstuk en vertolker Frans Maas maakt hem kwetsbaar, een held opzoek naar perfectie, hopeloos jagend op de volmaakte liefde.Dit stuk is beschikbaar als schoolvoorstelling voor leerlin-gen secundair onderwijs.Op zaterdag 7 (20.30 u.) en zondag 8 oktober (15 u.)speelt Frans Maas twee gratis voorstellingen voor leer-krachten, lezers van Klasse. Plaats: Theater Het Ap-peltje. U kan uw gratis plaatsen (twee per leerkracht,zodat uw partner of een collega meekunnen) reserve-ren op tel 03-231 71 81.Meer info en reservaties schoolvoorstellingen: JeugdtheaterHet Appeltje vzw - Lange Nieuwstraat 81 - 2000 Antwerpen -tel 03-231 71 81 - fax 03-226 42 77

Klasse-Service A

Een bos vol verbeeldingDit is meteen ook het thema van de 22ste Week van het Bos.Van zondag 1 tot zondag 8 oktober is het bos inspiratiebron voortal van activiteiten. Een aantal daarvan zijn zeker ook geschiktvoor klasgroepen.Meer info en gratis brochure bij AMINAL- afdeling Bos enGroen - Koning Albert II-laan 20 bus 8 - 1000 Brussel - tel02-553 81 37 - fax 02-553 81 05 - www.vbv.be/weekbos.htmKleutermusicalvzw De Notenboom werkt aan een kleutermusical rond mi-lieuproblemen. Geïnteresseerde scholen kunnen een seintjegeven op [email protected] in de horecaMeer dan 120 standhouders presenteren vakantiejobs, stagesen tewerkstellingsmogelijkheden in de hotel- en restau-ratiesector. De beurs is een initiatief van de drie Vlaamse oplei-dingen Hotelbeheer (Brussel, Brugge-Oostende en Antwerpen) envindt plaats op 4 oktober in het Internationaal Congrescentrum Gent.Meer info bij Jobbeurs Hotelbeheer Secretariaat - KatholiekeHogeschool Brugge-Oostende - Campus St.-Michiel - TheoVerkoyen - Spoorwegstraat 12 - 8200 St.-Michiels-Brugge -tel 050-40 51 20 - fax 050-40 51 30Broodje gezondMet praktische tips en recepten roept LAVA u op om meer verse,inlandse groenten in uw lunchbox te stoppen. LAVA is het sa-menwerkingsverband van 7 Belgische groente- en fruitveilingen.Meer info en gratis nieuwsbrief bij LAVA - Tiensevest 136 -3000 Leuven - tel 016-20 00 80 - fax 016-20 86 35ComputerlekenInstapcursussen voor computerleken, introducties in internetge-bruik, didactische rekenbladen ontwerpen…: wie zijn eerste stap-pen op deze terreinen zet, kan bijvoorbeeld terecht bij de navor-mingspakketten van Natalis.Meer info in inschrijvingen bij educatief bureau Natalis -Europastraat 58 - 2850 Boom - tel 03-289 09 37 - fax 03-28971 01 - [email protected] - www.go.to/natalisGezocht: opvanggezinnenDringend gezocht: opvanggezinnen voor kinderen tot 12 jaar, diewegens een sociale reden tijdelijk niet meer thuis kunnen verblijven.Meer info bij Kinderdienst vzw - Kogelstraat 40 - 1000 Brus-sel - tel 02-289 72 70PartnerschuleKleine Grundschule (Schüler von 6-10 Jahren) im östlichen West-falen (ländlich) sucht eine Partnerschule in Flandern. Ge-plant sind erste Brief, e-mail, Bild, Fax-Kontakte in Deutsch oderEnglisch. Die Schule baut ein kleines Computernetz auf und istinteressiert an Partnern in Europa.Weitere Informationen: Dr. Ulrike Kurth - [email protected], mijn rugU las het vroeger al in Klasse: veel Vlaamse leerlingen zeulenmet een té zware boekentas (meer dan 10 procent van hunlichaamsgewicht). De oplossing van Jeugdtip vzw: een rijden-de boekentas. Prijs: 1000␣ fr. (500␣ fr. voor leden van de VlaamseNeutrale Ziekenfondsen).Meer info bij vzw Jeugdtip - Nijverheidsstraat 5 - 9300 Aalst- tel 053-70 89 26 - fax 053-70 89 27 [email protected] - www.jeugdwerknet.be/jeugdtipAdvies én vormingJAC-Centraal (hartje Antwerpen) verzorgt vorming in secun-daire scholen: in klasverband werken rond thema’s als relatiesen seksualiteit, aidspreventie, weerbaarheid/sociale vaardighedenen drugspreventie. Voor de derde graad lager onderwijs is er eenaangepast programma rond voortplanting, geboorte, seksualiteit,verliefdheid. Zo’n vorming kost 500␣ fr. per uur (+ vervoerkosten).U kan ook met uw klas bij het JAC op bezoek gaan. Dat is gratis.JAC-Centraal - Minderbroedersrui 19 - 2000 Antwerpen - tel03-232 71 81 - [email protected] - www.tnt.be/JACHuistaakbegeleidingVrijwilligers begeleiden een schooljaar lang anderstalige kinde-ren bij de huistaken. Dat is het opzet van vzw Meters & Peters.Kandidaat-vrijwilligers mogen zich nog steeds melden.Vzw Meters & Peters - Marleen Van Ouytsel - Grétrystraat 54- 2018 Antwerpen - tel en fax 03-230 17 96 [email protected]

Cinema om te leren AOp de 3de regionale KineScola-dagen kan u weer heel watideeën opdoen om met en rond film te werken in uw klas. Deaanwezige leerkrachten krijgen meteen ook de nieuwe Kine-Scola box mee naar huis. Daarin vindt u het pedagogisch na-slagwerk Leren leven met beelden (prof. de Bleeckere); een reekstechnische fiches over nog te verschijnen films én over enkelefilmklassiekers; pedagogische dossiers; info over het Animatie-centrum voor Talen, Imax en speciale evenementen.U komt echter niet alleen uw box ophalen. U kan tegelijk immerskennis maken met twee gloednieuwe films: The Road toEldorado, een komische animatiefilm over vriendschap en avon-tuur en de Spielberg-productie The Last Days, een historischedocumentaire over het laatste jaar van de Holocaust (enkel be-doeld voor secundair onderwijs).De regionale KineScola-dagen vinden plaats in KinepolisBrussel (3/10 om 18.30 u.; tel 02-474 26 13 - fax 02-474 2616); Supercity Leuven (4/10 om 15.30 u.; tel 016-31 96 31 -fax 016-31 96 06); Metropolis Antwerpen (11/10 om 13.30u.; tel 03-544 36 14 - fax 03-544 36 06); Kinepolis Hasselt(18/10 om 13.15 u.; tel 011-29 86 12 - fax 011-29 86 26);Kinepolis Kortrijk (19/10 om 18.30 u.; tel 056-26 66 31 - fax056-26 66 36) en Decascoop Gent (25/10 om 13.30 u.; tel09-265 06 15 - fax 09-265 06 06).U schrijft in door bijgaand bonnetje te faxen naar hetcomplex van uw keuze. U krijgt een bevestiging retour.Wie niet naar de infodagen komt, maar wel graag zo’nbox heeft, kan die in het complex van zijn keuze gaanophalen. U faxt dan óók het bonnetje door en wacht eenweek. Daarna ligt uw box klaar.

CINEMA OM TE LERENNaam: ...........................................................................

Naam en adres van de school: .........................................

.....................................................................................

Tel (school): ....................................................................

Fax (school): ...................................................................

Aantal deelnemende leerkrachten: ...................................

Ik schrijf me/ons in voor de regionale KineScoladag in

O Kinepolis Brussel O Supercity LeuvenO Metropolis Antwerpen O Kinepolis HasseltO Kinepolis Kortrijk O Decascoop Gent

O Wij willen graag een Kinebox

O Wij hebben al een Kinebox

O Wij komen niet naar de infodag, maar willen graag ……. ex.van de Kinebox afhalen in het aangeduide complex

Dit bonnetje volledig ingevuld meteen doorfaxen naar het complexvan uw keuze. U krijgt een bevestiging retour.

KLASSE NR.108 21

Page 22: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Tram 23* AAan boord van Tram 23* (begin- en eindstation onbekend) zitten sociaal-artistieke pro-jecten die zich bewegen op het snijpunt van welzijn, cultuur en stedelijk beleid én diemensen in sociaal kwetsbare situaties centraal stellen. In het boek maakt u kennismet deelnemers, begeleiders en publiek die verhalen over een tiental projecten in Antwer-pen, Brussel, Kortrijk, Menen, Aalst, Genk en Dendermonde. Zeven «bevoorrechte obser-vatoren» kaderen, elk vanuit hun expertise, dit soort artistieke projecten. Ten slotte krijgtu een aantal suggesties voor een verdere aanpak, op basis van de verzuchtingen uit depraktijk. De video (door Vincent Rouffaer) toont drie van de projecten-in-actie.Het cijfer 23 verwijst naar het grondwetsartikel met dat nummer, dat het recht opculturele en maatschappelijke ontplooiing van alle Belgen garandeert.Het boek kost 500␣ fr. (de video krijgt u er dan gratis bij).Bestellen bij Contactcentrum van de Koning Boudewijnstichting - tel 070-23 37 28- fax 070-23 37 27 - [email protected] - Meer info over dit project bij KoningBoudewijnstichting - Jan Blondeel - Brederodestraat 21 - 1000 Brussel - tel 02-511 18 40 - [email protected]

Met mes en vork ADe voedingsdriehoek vormt de basis van een informatief gezelschapsspelvoor leerlingen van alle leeftijden (drie niveaus met verschillende moeilijkheidsgraad).Uw leerlingen leren zo hun eigen voedingsgewoonten kritisch bekijken en besprekenén alternatieven voor verbetering zoeken. De voedingsdriehoek krijgt meteen een zeerpraktische toepassing.SNAPjeHAPje is een uitgave van vzw Nutricare, i.s.m. het Vlaams Instituut voorGezondheidspromotie (VIG) en Productiehuis Impressant. Het spel kost 2500␣ fr.Meer info bij Impressant - Einde Were 276 - 9000 Gent - tel 09-223 04 36 - fax09-223 28 75 - [email protected]

Met eten speel je niet,… of toch?

MU

ZE

NIS

SE

N

Leuk! Muizenin de turnzaal.

Muzenissen AUw leerlingen doen actief mee met de verteller. Mee dansen, uitbeelden, mimespel,voelen, luisteren… Daarom speelt Chris De Backer (Kindertheater Muzenissen)eigenlijk nog het liefst in de turnzaal van de school. Op dit moment heeft hij tweevoorstellingen in de aanbieding: De kabouterschat (leerlingen 3de kleuterklas en1ste, 2de en 3de leerjaar) en Boer Dokus & zijn vrouw (leerlingen 4de, 5de en 6deleerjaar). Elke voorstelling duurt één lesuur.De richtprijs is 25.000␣ fr. voor een halve dag. De Backer speelt dan beide voorstellingen.Bovendien krijgt u vooraf een uitgewerkte lessenmap om de voorstellingen voor tebereiden. Na elke voorstelling volgt een kleine tekenwedstrijd. Hiermee kan u eengratis bezoek aan de Antwerpse Zoo winnen voor uw hele school! Nog een extraatje: wiedit pakket boekt vóór eind oktober krijgt bovendien een korting van 5000␣ fr.En om ook de laatste «muzenissen» te vergeten, schenken De Backer enKlasse bovendien nog een gratis voorstelling weg. Stuur gewoon een aardigkaartje naar Klasse (Muzenissen) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.Chris De Backer zal de winnaar contacteren voor verdere afspraken.Meer info bij Kindertheater Muzenissen - Herentalsebaan 381 - 2100 Deurne - telen fax 03-322 78 38 - [email protected]

Zoek een bitje ASpelenderwijs en efficiënt leren zoeken op het world wide web. Al drie keer konden uwleerlingen daarmee in de prijzen vallen. Dit najaar start de vierde editie van de InternetMasters Trophy, voor secundaire scholen. Voor u het weet, is de wedstrijd voorbij.Twee weken voorrondes afwerken, een week op een eindronde zwoegen en misschienwel de finale spelen. Tijdens de voorrondes krijgen uw leerlingen elke dag een op-dracht: een webpagina opsnorren waar het antwoord staat op een vraag. De beste ensnelste zoekers komen in de finale. Daar strijden vijf scholen live om de trofee. Er staanvoor meer dan een miljoen frank prijzen in de toonzaal: van kickers of computergames tot… Schrijf u vlug in via de website, want op 2 oktober start de wedstrijd al. Aan deeerste editie van de Internet Masters Trophy namen 158 scholen deel, in februari van ditjaar waren dat er al meer dan 600.Info en inschrijvingen: www.i-academie.be/imt

Page 23: Klasse voor Leraren 108

Uw leerlingen leren proeven vanKlassiek met Klasse.

T HE

ATE

R H

ET

AFF

RO

NT

Hebben ze u ooit al «dolfijn»genoemd?

©

§

§

©SA

LGA

DO

MA

KS!

MA

KS!

Maks! steunt AmnestyInternational

Terra Nova BLaat uw leerlingen de verdwenen ontdekkingsreiziger Gene Savoyopsporen en u schenkt hen niet enkel een boeiend avontuur, tege-lijk bent u vakoverschrijdend bezig en biedt u hen een lage drem-pel aan naar de computer. Zelf hoeft u enkel noties te hebben vanWindows en internet. Het project Terra Nova werd vorig jaar aluitgetest (en goed bevonden) in de derde graad basisonderwijs,waarvoor het ook bestemd is. Zo’n dertig lesuren gebruikt u edu-catieve software en (facultatief) internet. U hapt eindtermen weg uitwereldoriëntatie, taal, wiskunde en muzische vorming. Elke metsucces uitgevoerde opdracht brengt uw leerlingen dichter bij deontdekkingsreiziger en verder op hun leerlijn. Op de website vanTerra Nova vindt u alle ondersteuning en meer info.U kan het lespakket er gratis downloaden. Papierenversie en cd-roms op bestelling.Info: Jeroen Devlieghere & Anouk Vanherf - Steunpunt NT2 -Blijde Inkomststraat 7 - 3000 Leuven - tel 016-32 53 55 - fax016-32 53 60 - [email protected] [email protected] -www.terranova.kuleuven.be

100.000 volt door je lijf AMarthe (16), Philip (17), Naomi (17), Leen (20), Ann (17), So-phie (16) en Lindsey (17) trokken vorig schooljaar samen metKlasse voor Jongeren (Maks!) voor drie dagen naar het zwaarbeveiligde internationaal hoofdkwartier van Amnesty Internatio-nal in Londen. De zeven Vlaamse jongeren leren er persberich-ten maken, krijgen info over hoe ze zelf een schrijfkern kunnenoprichten, vernemen hoe de mensenrechten geschonden wor-den in Saoedie-Arabië, Tsjetsjenië en Amerika, schrijven eenbrief naar de Chinese president om de vrijlating te vragen vaneen 11-jarig jongetje en luisteren geschokt naar de NigeriaanAmeen Ayodele die in Togo gefolterd werd.In meer dan de helft van alle landen worden mensen regelmatiggefolterd. Daarom start Amnesty International op 20 oktober eenwereldwijde campagne tegen het folteren. Die dag staat dejaarlijkse schrijf-ze-VRIJ-dag helemaal in het teken van dit the-ma. Jongeren in meer dan 600 Vlaamse scholen schrijven dan brie-ven naar regeringsleiders, gevangenisdirecteuren en andere verant-woordelijken om opheldering te vragen over verdwenen, gefolterdeof onterecht gevangen genomen mensen. Voor jongeren die zelf eenschrijfgroep willen oprichten, is er een infobrochure met tips. Am-nesty organiseert ook een mensenrechtenwandeling en biedt leer-krachten een overzicht van haar educatief materiaal. Meer info bijAmnesty International - Schrijf-ze-VRIJdag - Kerkstraat 156 - 2060Antwerpen - tel 03-271 16 16 - fax 03-235 78 12 - [email protected] www.aivl.be - een verslag van het werkbezoek staat in Maks! vanseptember - www.maks!.be

60 muzikale kaarsen AJeugd en Muziek is 60 jaar jong en we zullen het geweten heb-ben. Naast de kinder- en familiehappenings is er immers op-nieuw een uitgebreid aanbod van schoolconcerten (al danniet in uw eigen school). Er zit wat in de pot voor elke leeftijds-groep. Voor de kleuters zijn er trommelverhalen en ateliers rondklankexploratie en ritmiek. Voor de lagere school is er vooralMuziek in Klas, een project met twee concerten op uw eigenschool en ééntje in een cultureel centrum bij u in de buurt. Hetaanbod voor het secundair onderwijs is zo mogelijk nog ruimer,met o.a. aandacht voor volksmuziek, jazz, pop, kamermuziek,musical, muziek en woord, klassieke muziek en poëzie. Meerover dit alles leest u in de gratis folder.Een buitenbeentje is Klassiek met Klasse, een reeks avond-concerten (in Brussel) die in de namiddag samen met de leer-lingen worden voorbereid: repetities bijwonen, gesprekken eninterviews, bezoek aan de Munt, het Paleis voor Schone Kunstenof het Instrumentenmuseum, inleidingen op het concert enz.Naargelang van het programma zal er ook een educatieve map ofinformatiebundel beschikbaar zijn. Meer details in de aparte,gratis brochure Klassiek met Klasse.Meer info en reservaties bij Jeugd en Muziek Brussel vzw -Baron Hortastraat 5 - 1000 Brussel - tel 02-507 83 44(Philippe Broeckmeyer; basisonderwijs) en 02-507 83 40(Liesbeth Nouwkens; secundair onderwijs) [email protected] en [email protected]

Niemand is een eiland… A… want de zee brengt ons bijeen. Midden in de diepe,blauwe Zuidzee ligt een eiland. Planten en dieren, vogels envlinders worden er overschaduwd door vier versteende, starre,eenzame kolossen. Een storm werpt een piepklein bootje op hetstrand en daarin: een hip hop vrolijk meisje met een dansendebuik. Zal dit meisje de stenen beelden weer tot leven kunnenwekken? En waarom noemen ze haar «dolfijn»? En wat is dekleur van haar bootje? Niemand is een eiland… is een para-bel over luisteren met je lijf, denken met je hart en voelen met jeverstand. Philip Demeester schreef en regisseert, Vera Van denBerghe danst en speelt.Theater het Affront en Klasse nodigen 50 leerkrach-ten (max. 2 per school) uit voor een gratis voorstellingop woensdag 18 oktober om 15 u. in de Akteerstudio(Rijschoolstraat, Leuven). U kan uw gratis tickets re-serveren op tel 016-23 90 51.Meer info bij Theater het Affront vzw - Vaartkom 18 - 3000 Leuven- tel 016-23 90 51 - [email protected] - www.users.skynet.be/a/

Grond of leven AHerkent u deze foto, die de wereld rondreist? Landloze boeren be-zetten de fazenda Giacometi, een gebied van 16.800 hectaren vrucht-bare landbouwgrond in Zuid-Brazilië. De eigenaar doet er nietsmee. In Brazilië laten grootgrondbezitters heel wat landbouwgrondbraak liggen. Dat vijf miljoen boeren met hun gezin landloos hunmiserie verbijten, kan ze weinig schelen. De landloze boeren kun-nen niet anders dan grond bezetten in de hoop het uiteindelijk langsjuridische weg te verwerven. Ze brengen er jaren van ontberingendoor in gammele tentenkampen. Krijgen hun kinderen onderwijs?MST, de Beweging van Landloze Boeren vormt leerkrachten,ontwerpt lesmateriaal, helpt schooltjes inrichten. Dat kost geld. Zoektu met uw klas naar een 11.11.11-project om te ondersteunen? Zoektu een concreet doel voor een inzamelactie? Onderwijs voor de kin-deren van landloze boeren is zo’n project. Voor elke 300 frank dieu stort op rekeningnummer 00-000011-11 van 11.11.11 (het vroe-gere NCOS) krijgt u de hiernaast afgedrukte foto van SebastiaoSalgado op A4-formaat toegestuurd. Vermeld bij uw overschrijving«Klasse - MST». Meer over de situatie van de landloze boeren inBrazilië en het onderwijs aldaar leest u in dit nummer van Klasse(reportage p. 44). Bij 11.11.11 kan u voorts materiaal ontlenen omuw actie of project te ondersteunen. Over Brazilië, maar ook overandere ontwikkelingsgebieden. Het adres is 11.11.11 - Vlasfabriek-straat 11 - 1000 Brussel - tel 02-536.11.25 - fax 02-536 19 02 [email protected] - www.11.be

Goedkoop jongerentheater SVoor goedkope schoolvoorstellingen (mét inleiding) voor leerlin-gen derde graad secundair onderwijs en voor het hoger onderwijs(lerarenopleiding) kan u terecht bij het Mechels Miniatuurtheater(MMT). Op het programma: De nacht van Margaretha (eenliterair-historische voorstelling; 3, 12, 17, 19 en 20/10, telkens om13.30 u.); HOK! (een spannend, eigenzinnig stuk van Stany Crets;19 en 24/10 om 13.30 u. en 7/11 om 10 u.); Tempeesten (of hoeeen klassieke tekst van Shakespeare toch over vandaag gaat; 21 en22/12 om 10 u. en 8 en 9/1/2001 om 13.30 u.); De kop van deMameluk Djaber (gastvoorstelling door Woestijn ‘93, een ver-zoening van traditionele vertellingen en modern theater; 19 en 20/2/2001 om 13.30 u.) en ten slotte God is een DJ («een technotrip opde theatervloer»; 19, 20, 23 en 24/4/2001 om 13.30 u.).Tickets kosten 200␣ fr. per leerling. Leerlingen en studenten be-talen daarnaast slechts 250␣ fr. voor voorstellingen op donder-dag- en zondagavond.In de marge is daarenboven een nevenprogramma met le-zingen, workshops enz. Vraag hierover meer info op onderstaandadres. De activiteiten zijn gratis als u meedoet op de door deeducatieve dienst vooropgestelde data. Als u (in overleg) voorandere data kiest, betaalt u 50␣ fr. per leerling.Meer info bij MMT - Nite Silverans - Hanswijkstraat 63 -2800 Mechelen - tel 015-42 25 44 - fax 015-42 25 60 [email protected]

KLASSE NR.108 23KLASSE NR.108 23

Page 24: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 25: Klasse voor Leraren 108

FR

AN

ÇO

IS BO

UR

GE

ON

/CA

STE

RM

AN

1990

Snel sparen voor langzaamverkeer?

LAN

GZ

AA

M V

ER

KE

ER V

ZW

AZ

G

Muziek zonder grenzen,van Roemeense straatjo-

chies tot Braziliaansebossa-nova-profs

§

©

©

Een andere kijk op deMiddeleeuwen.

Vorming voor ouders ADrugs, pesten, faalangst, vergadertechnieken, opvoeden… Al-lemaal zinvolle onderwerpen om met de ouders op school evenover na te denken of van gedachten te wisselen. Ouders die vor-ming op school willen organiseren, staan nooit alleen. De ver-schillende ondersteuningscentra en andere organisaties heb-ben vormingspakketten klaar die kunnen inspelen op de vragendie bij de ouders leven. Een onvolledige greep uit wat zij ditschooljaar programmeren.Koepel van ouderverenigingen van hetOfficieel Gesubsidieerd Onderwijs(KOOGO):Dat kan mij niet overkomen (over kansarmoede) - Anders naar school(over de verkeersproblematiek) - Peuters, kleuters en schoolrijp-heid (ontwikkeling van baby tot lagereschoolkind) - Coaching bijouderparticipatie (hoe organiseert u het oudercomité of de partici-patieraad) - Procesmatig gaan naar parallelle en andere vorming(hoe kiest en organiseert een oudervereniging interessante en effec-tieve vormingsavonden voor ouders?) - Computeren voor ouders…KOOGO zoekt mensen die gespecialiseerd zijn in kansarmoede ofeen kei zijn in computers en ook bereid zijn ’s avonds op pad te gaan(tegen betaling) om voordrachten te geven aan ouders. Voelt u zichaangesproken, stuur een briefje of e-mail naar onderstaand adres.Meer info over het aanbod bij KOOGO - Ravensteingalerij 27/8 - 1000 Brussel - tel 02-512 88 74 - fax 02-502 12 64 [email protected] voor Ouders van het Gemeen-schapsonderwijs (ROGO)Werken aan efficiënte ouderparticipatie op school (Interactievesessies voor ouderverenigingen) - Mijn kind is dyslectisch? Watnu? (Hoe taal- en leerproblemen tijdig herkennen en aanpakken?)- De ouderwerking van Vlaamse ouders en ouderverenigingen vanhet Gemeenschapsonderwijs afstemmen op de multiculturele sa-menleving (Onderwijs in een multi-etnisch en multicultureel per-spectief) - Bijzonder Decreet voor het Gemeenschapsonderwijs:van twee naar drie sporen (sensibiliseringscampagnes over hetouderverenigingswerk en het bijzondere decreet)…Meer info over het aanbod bij ROGO - Schoonmeersstraat 26- 9000 Gent - tel 09-242 01 68 - fax 09-242 01 69 -www.gemeenschapsonderwijs.be/oudersVlaamse Confederatie van ouders enouderverenigingen (VCOV)Participatieraden actief op school (werken aan een efficiënte par-ticipatieraad) -Sociaal(v)aardig door het leven (sociale vaardig-heden thuis en op school) - Naar een betere communicatie tus-sen ouder en kind - Opvoeden tot respect, dat kan! (over bandentussen kinderen/jongeren en hun leefwereld) - Ouderverenigin-gen in ’t verkeer - Gezondheid?! - Opvoeden doe je zo! (overbasisvaardigheden en houdingen van opvoeding) - Efficiënt énaangenaam vergaderen…Meer info over het aanbod bij VCOV - Guimardstraat 1 - 1040Brussel - tel 02-511 65 05 - fax 02-514 33 21 -www.gallery.uunet.be/vcovKWB-KAV OnderwijsdienstProjectwerking samen-beter-school-maken (hoe werken ouders,leerkrachten en directie aan concrete projecten op school).Meer info bij KWB-KAV-Onderwijsdienst - Lakensestraat 76 -1000 Brussel - tel 02-210 88 24

Sparen op het milieu BEén week lang komen uw leerlingen, zelfstandig of onder bege-leiding, milieuvriendelijk naar school: te voet, met de fiets of metde bus. Elke leerling krijgt bij aankomst op school een rode stip.Al die stippen brengt u samen op kaartjes en die kleeft u op dedaarvoor voorziene plaatsen op het spaaractiespandoek. Op be-paalde punten op de slang zijn prijzen te verdienen. Die hebbende leerlingen/de leerkrachten/iedereen samen vooraf zelf gezocht.Enkele tips: spelmateriaal voor op de speelplaats; fietsreflecto-ren en fluobandjes; een kwartiertje meer speeltijd; een stapelnieuwe leesboeken; een receptie met gezonde hapjes… Laat uwcreativiteit werken en gebruik de prijzen om uw leerlingen temotiveren (of hou de prijzen als verrassing achteraf).Meer info bij Langzaam Verkeer vzw - Gert Zuallaert -Minckelersstraat 43A - 3000 Leuven - tel 016-31 77 00 - fax016-29 02 10 - [email protected]

KLASSE NR.108 25

Wereldmuziek SDertien tracks slepen uw leerlingen in géén tijd mee naar deandere kant van de wereld. Visum niet verplicht. Congolezen,Armeniërs en Peruvianen brengen hun verhaal, hun hoop, hunangst. Percussie, blues of funk, de hele mix is terug te vinden opdeze cd. Van straatjochies uit Roemenië tot doorwinterde muzi-kanten van de Braziliaanse bossa nova. In het bijhorende info-boekje vindt u informatie over de artiesten en het land waar zevandaan komen. En uiteraard meer informatie over de projectenvan Artsen Zonder Grenzen (AZG) ter plaatse.Want Saka Saka is de eerste cd die wordt uitgegeven door hetgelijknamige jongerenmagazine van AZG. Dat jongerenma-gazine heeft een nieuwe look gekregen: een kleiner formaat, eennieuwe look, een nog interactievere site, radio-uitzendingen rondde thema’s uit het magazine en een grote wedstrijd (de winnaargaat met twee een AZG-project bezoeken).Wie een abonnement neemt op Saka Saka, krijgt de cd er gra-tis bij. Een abonnement (vier nummers per jaar) kost 954␣ fr.Om een gratis nummer en een inschrijvingsformulier te krij-gen, belt u gewoon naar tel 02-474 74 63 of u neemt eenkijkje op www.sakasaka.be.Meer info bij AZG - Brigitte Jaspard, verantwoordelijkeJeugdprojecten - Dupréstraat 94 - 1090 Brussel - tel 02-47474 83 - fax 02-474 75 75 - [email protected]

Bent u milieubewust? AHoe brengt u de natuur in uw klas? Welk materiaal of welk initia-tief sluit het beste aan bij uw leerlingen? Wat rendeert het meest?Zoek het op in de gratis brochure Kwaliteitsindicatorenvoor natuur- en milieueducatie. Hiermee krijgt u een prak-tisch inzicht in de belangrijkste uitgangspunten van natuur- enmilieueducatie. Geen vaste criteria, wel een instrument om zelfprojecten en producten te beoordelen.Vraag uw gratis exemplaar bij Aminal - cel Natuur- en Milieu-educatie en -Informatie - Koning Albert II-laan 20 - 1000Brussel - [email protected]

Strips in de klas A• «Meneer Janssens, waarom hebben al uw leerlingen strips ophun bank liggen?» vraagt de directeur. «Wij gebruiken die alsdidactisch materiaal, meneer.»Hoe gebruikt u strips in de klas? Hoe bereikt u leerdoelen metstripverhalen (bijvoorbeeld met de reeks JoJo van André Geerts)? Uhoort er alles over op 15 december, tijdens een studiedag in hetBelgisch Centrum voor het Beeldverhaal (Zandstraat - Brussel).Meer info bij Strips en onderwijs - Paul Verstappen -Groenendaalcollege - Gagelveldenstraat 71 - 2170 Merksem -tel 03-645 74 40 - fax 03-644 25 92 (JoJo vermelden)• De Middeleeuwen door de blik van striptekenaars,waarom niet? Strips - Een evocatie van de Middeleeuwen(695 fr; 500␣ fr. bij aankoop meerdere ex.) bekijkt het werk van vijfbekende striptekenaars: François Craenhals (De Koene Ridder),Vance (Ramiro), Gilles Chaillet (Vasco), Hermann (De Torens vanSchemerwoude) en François Bourgeon (De Gezellen van de Sche-mering). Vooral het werk van Bourgeon wordt grondig geanaly-seerd. Het boek is ontstaan uit enkele licentiaatsthesissen (vano.a. bovengenoemde Paul Verstappen).Bestellingen bij KULeuven - faculteit Letteren - departementGeschiedenis - Blijde-Inkomststraat 21/05 - 3000 Leuven -tel 016-32 50 60 - fax 016-32 49 93

Happy Shots SLeerlingen van 14 tot 20 jaar kunnen deelnemen aan een foto-wedstrijd rond het thema Geluk. Ze sturen vóór 1 december driefoto’s over wat hen écht gelukkig maakt (samen met hun naam,adres en leeftijd) naar onderstaand adres. Met een beetje gelukprijken de foto’s binnenkort op een ludieke fototentoonstelling,zijn ze vereeuwigd op een postkaart of wint de jonge fotograaf eenskireis, een Teek-jaarabonnement, een Teek-prijzenpakket of eenseXplorer-cd-rom. Bij organisator MJA kunnen uw leerlingen zelfseen gratis Kodak-wegwerpcamera bestellen (per kaartje ofsurf naar www.mja.be, zolang de voorraad strekt).Meer info bij MJA - Happy Shots - St. Jansstraat 32 - 1000Brussel - [email protected] - www.mja.be

Page 26: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 27: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 28: Klasse voor Leraren 108

VLI

O

Gratis poort op de wereld.

ED

UC

ATI

EV

E D

IEN

ST

DE M

UN

T

Maak gratis kennis met heteducatieve aanbod van deMuntschouwburg.

EN

GIN

EE

RIN

G T

HE F

UTU

RE/F

AB

RIM

ETA

L

Een toekomstvisie van het VrijTechnisch Instituut Lier: vorigjaar goed voor de eerste prijs

(60.000␣ fr. aankoopbonnen).

©

§

§

28 KLASSE NR.108

De weg naar Noord-Zuid ALeerkrachten en leerlingen van kleuter- tot hoger onderwijs vin-den bij VLIO een paar duizend educatieve materialen voormundiale vorming. Lesmappen, videobanden, diareeksen, cd-roms, informatieve spellen, materialenkoffers, muziekcassettesen cd’s, gespecialiseerde tijdschriften…: al die leermiddelenkan u ontlenen in de zes documentatiecentra. Cocos edu-catief is de naam van de databank waarin al deze educatievematerialen beschreven staan. U kan ze gratis raadplegen in dedocumentatiecentra of op www.cocosnet.ngonet.be. Ook uitprin-ten van recensies en ontlenen van papieren leermiddelen zijngratis. Voor video’s betaalt u een klein ontleningsbedrag.VLIO of de Vlaamse dienst Verspreiding Leermiddelen Internatio-nale Opvoeding is een educatieve dienst, opgericht door Broeder-lijk Delen, Vredeseilanden/Coopibo, Wereldsolidariteit, 11.11.11,Unicef en Oxfam-Wereldwinkels. VLIO is erkend en krijgt subsidiesvan de Vlaamse provinciebesturen en de Vlaamse gemeenschap.Meer info bij de documentatiecentra in Roeselare (tel 051-2650 57); Gent (WIO - tel 09-233 75 46); Antwerpen (tel 03-23535 30); Turnhout (Alfa - tel 014-41 94 39); Domein Bokrijk(tel 011-26 54 35) en Brussel (VLIO Nationaal - tel 02-53619 31 - [email protected])

Stoet van dieren BLeerkrachten eerste graad lager onderwijs kunnen deelnemenaan een gratis vormingsdag rond Le carnaval des ani-maux van Camille Saint-Saens. De compositie bestaat uit veer-tien delen: een inleiding (de dans van koning Leeuw), twaalftaferelen en een finale (de stoet van dieren). Op de vormingsdagkrijgt u per tafereel mogelijkheden aangereikt om hiermee in deklas aan de slag te gaan. Samen met uw aanwezige collega’s gaatu bovendien op zoek naar bijkomende mogelijkheden.De gratis vormingsdagen vinden plaats in de Munt (Ko-ninklijke Muntschouwburg) in Brussel op zaterdag 21 oktober ofdinsdag 31 oktober, telkens van 10 tot 16 u. In het tweede tri-mester kan u met uw leerlingen een speciale voorstellingvan Le carnival des animaux bijwonen. Die voorstellingen vin-den plaats op donderdag 29 maart, om 11 u. of om 14 u. (duurvan de voorstelling: 50 min.). U betaalt dan 100␣ fr. per leerling.Bij dit project hoort ook het kinderboek Stoet van dieren (ori-ginele tekst van Carl Norac, vertaald door Bart Moeyaert; illustra-ties van Gabriel Lefebvre). De teksten zijn geïnspireerd op de mu-ziek van Saint-Saens. In die mate zelfs dat de muziek een logischvervolg is op wat men net heeft gelezen/heeft horen vertellen. Hetboek kost 500␣ fr. (eventueel plus 100␣ fr. verzendingskosten).Meer info, inschrijvingen (tot 15 oktober) en bestellingen bijEducatieve Dienst van de Munt - Linda Lovrovic -Leopoldstraat 4 - 1000 Brussel - tel 02-229 13 73 [email protected]

Vol-ledig BTot 15 oktober kan u in het Felix Happark (Brussel) de open-luchttentoonstelling Beeld in Park bezoeken. Belgischeén buitenlandse kunstenaars hebben speciaal hiervoor werkgecreëerd. Om ook uw leerlingen bij dit project te betrekken, iser Vol-ledig, een educatief project voor de tweede enderde graad. Naast oefeningen in het park zelf, reikt dit projectstof, associaties en ideeën aan voor lessen vóór en na het klas-sikaal bezoek. Uitwisselingen tussen verschillende klassen/scho-len zijn mogelijk, want één van de voorbereidende oefeningen isbijvoorbeeld het onderzoeken en gebruiken van nieuwe media.Vol-ledig is een samenwerking tussen de gemeenschaps-centra De Maalbeek, Elzenhof en De Kriekelaar. Het projectduurt anderhalf uur (één klas per voor- of namiddag) en isbeschikbaar van 18 september tot 13 oktober. U betaalt100␣ fr. per leerling.Meer info en reservaties bij De Maalbeek - Oudergemselaan90 - 1040 Brussel - tel 02-734 84 43 - fax 02-732 49 85 [email protected]

Opsporing verzocht A

Halve coördinatorEen kans om professioneel en privé-leven te combineren: eenjob als halftijds coördinator op het landelijk secretariaat van FOS.Een duobaan, voor mensen vertrouwd met jeugdwerk.Meer info en kandidaturen (vóór 15/10) bij Federatie voorOpen Scoutisme - Pascal Lefever, voorzitter -Kortrijksesteenweg 639 - 9000 Gent.Volle medewerkerVóór 29 september kan u solliciteren als educatief medewer-ker bij de Vlaamse Federatie van Jeugdhuizen en Jongerencentra(VFJ). Het is dringend, dus meteen bellen naar Sep Kindt - tel 03-226 40 83 of mailen naar [email protected] onmiddelijke indiensttreding: een coördinator voor destafdienst van vzw Schoolopbouwwerk Nederlandstalig OfficieelOnderwijs Brussel (SNOOB).Meer info, functiebeschrijving en kandidaturen bij SNOOBvzw - J. Goris, voorzitter - p/a Victor Horta school -Oudstrijderslaan 200 - 1140 Evere - tel 02-702 30 61 [email protected] vormingWie geboeid is door Zuiderse culturen, kan aan de slag als vrij-williger-begeleider van educatieve programma’s rondmondiale vorming voor lager én secundair onderwijs (o.a. eenGuatemala-inleefatelier).Meer info bij vzw Alians - Barbara Dewyn - Doornzelestraat15 - 9000 Gent - tel 09-234 04 13 - [email protected] en koksDringend gezocht: lesgevers voor de cursussen lichaamsver-zorging, aangepaste kledij en koken met de microgolf.Meer info en kandidaturen bij Ziekenzorg CM St.Michielsbond - Haachtsesteenweg 1805 - 1130 Brussel - tel02-240 85 37 - fax 02-240 87 99Vrijwillige orenLiefst drie organisaties doen een beroep op uw luisterend oor, uwvlotte babbel en uw ervaring. Telefonische hulpverlening is deboodschap. Een interne opleiding brengt u voorbereid aan het toestel.Meer info bij* Opvoedingstelefoon Vlaanderen (anonieme lijn voor oudersmet vragen rond het opvoeden van hun kinderen) - tel 070-2223 30 (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 15 tot 18u.) - Jeannine Heyndrickx - K. Geertstraat 5 - 9120 Beveren [email protected] - [email protected]* Aidstelefoon (informatie en preventie rond aids en veiligvrijen) - tel 078-15 15 15 - [email protected]* Holebifoon (informatie en hulpverlening rond homo- enbiseksualiteit) - Krista Vanderstraeten - tel 09-223 69 29SpeelvogelsWanted: spelbegeleiders, levend. De vorming krijgt u ter plaat-se, uw enthousiasme en uw ervaring in werken met groepen brengtu zelf mee.Meer info bij Centrum Informatieve Spelen - Naamsesteenweg164 - 3001 Leuven - tel 016-22 25 17 - fax 016-29 50 99 [email protected] - www.edu-web.be/centrumisLesgevers dactylografieDringend gezocht: gemotiveerde leerkrachten voor naschoolsecursussen dactylografie in heel Vlaanderen. Wagen en tele-foon een must.Meer info en kandidaturen bij Teach & Type - Bieststraat 286- 3191 Hever - tel 015-61 75 50 - [email protected]

Geef de toekomst een gezicht ALeerlingen eerste graad secundair onderwijs ontwerpen met de heleklas een technisch systeem dat een originele, creatieve oplossingbiedt voor een zelf gekozen uitdagende opdracht. De wedstrijd heetEngineering the future en de prijzenpot is overvloedig gespijsd.Begin oktober krijgt u op school een uitgebreide folder metalle info over deze wedstrijd. Tegen de paasvakantie moet hettechnisch systeem klaar zijn. Een selectiecommissie selecteertvervolgens drie inzendingen per provincie voor een finale dieeind april zal plaatsvinden in Technopolis. Fabrimetal-Vlaande-ren, Febeltex Vlaanderen en Vacature zijn de andere partners.Meer info bij Fabrimetal-Vlaanderen - tel 02-706 78 34 - fax02-706 78 44 - [email protected] ofFebeltex Vlaanderen - tel 09-242 98 10 - fax 09-242 98 19 [email protected]

Page 29: Klasse voor Leraren 108

KLASSE NR.108 29

PR

OV

INC

IEB

ES

TUU

R O

OS

T-V

LAA

ND

ER

EN

Een voeldoos voor elke hand.

PA

RTN

ER

S TR

AIN

ING

& IN

NO

VA

TIE

Wat is de functie van degrote hersenen?

In meer dan 120 landen krijgenkinderen onderwijs in het

Nederlands.

AX

IPR

ES

S

©

§

©

Hier hoor je dehaan niet kraaien.

Smijten met modder BEen kromme woensdagnamiddag. Linde rijdt met haar nieuwefiets de hoge beukenheg in. Achter diezelfde haag proberen (netop dat moment) broertje Janus en zijn vriend Rolf een knoop ineen pier te leggen. Daarvan krijg je glibberige vingers. Mod-dersmijtersvingers!…Zo begint De moddersmijters, een spannende monoloogmet levende muziek voor kinderen (3de tot 6de leerjaar) énvolwassenen. Eén acteur en zes muzikanten gidsen u en uw leer-lingen door een avontuurlijk geheel van klank, geur en… modder.De moddersmijters is de nieuwste productie van vzw Ema-non, i.s.m. Artforum vzw. Tekst en muziek zijn van Stefan Boo-nen en Stefaan Vande Ginste. De première vindt plaats op 30september in Auditorium Minnepoort (Leuven). De productie zaldaarna beschikbaar zijn als schoolvoorstelling.Klasse en vzw Emanon nodigen u uit op twee gratistry-outvoorstellingen op donderdag 28 (10 u.) en vrij-dag 29 september (9.30 u.) in Auditorium Minnepoort(Leuven). U kan de gratis tickets meteen telefonischbestellen (max. 2 per school) op het secretariaat - tel052-34 59 39.Meer info over deze en andere producties (b.v. projecten rondBelgische muziek) bij vzw Emanon - Dries 58 - 9255 Opdorp- tel 052-34 59 39 - [email protected]

Handig die handen BHandig die handen, Sleuteltje in het museum, Kleuren-kriebels en Gezicht in zicht zijn vier uitleenkoffers, gratisbeschikbaar voor Oost-Vlaamse basisscholen. De nieuwste in hetrijtje, Handig die handen, gaat over het unieke van elke hand, deduim en de handpalm, de hand als ontvanger van informatie enverwekker van emoties en de gebarende hand als communicatie-middel. Een voeldoos, twee originele kunstwerken, twaalf repro-ducties (een tentoonstelling in uw klas), drie spellen, een video,een gedichtenmap en een werkmap voor de leerkracht stellen u instaat om een heel project rond dit thema uit te werken.Meer info en reservaties bij Provinciebestuur Oost-Vlaande-ren - 9de directie - Musea - Gouvernementstraat 1 - 9000Gent - tel 09-267 72 82 - fax 09-267 72 52 [email protected] - www.oost-vlaanderen.be

Kassoemai Aminata A«Wakker worden Aminata!» roept Fatou. «Je bent een echte slaap-kop. Hoor je de haan niet kraaien?»Zo begint de inleefwerkwinkel Kassoemai Aminata vanCentrum voor Mundiale Vorming-Jongeren (Cemuvo-jongeren).Met voorwerpen, instrumenten, kleding, poppen, verhalen, fo-to’s ervaren uw kleuters (4-5-jarigen) het dagelijkse leven vanhun leeftijdgenootjes in een West-Afrikaans dorp. Deze inleef-werkwinkel duurt 1,5 uur en kost 3500␣ fr. Ideaal zou zijn dat udeze werkwinkel verwerkt in een totaalproject rond West-Afrika in de kleuterklas.Dat totaalpakket begint met een pedagogische studiedag/vormingssessie rond mundiale vorming in de kleuterklas(4000␣ fr.). Dan volgt de inleefwerkwinkel. De thema’s die u hier-in krijgt aangereikt, kan u vervolgens verder uitdiepen met hetmateriaal uit de speciale uitleenkoffer (1500␣ fr. voor de eersteweek; 1000␣ fr. per bijkomende week). U kan het project afronden(bijvoorbeeld tijdens een schoolfeest of klas-overschrijdendeactiviteit) met een slotmoment, waarbij ook mensen uit Afrikaaanwezig kunnen zijn.West-Afrika in de kleuterklas is één voorbeeld uit het grote aan-bod voor alle leeftijden van basis- en secundair onderwijs.Ten slotte organiseert Cemuvo-jongeren mundiale vormingvoor individuele leerkrachten en directies uit het ba-sisonderwijs. De volgende sessies vinden plaats op 4 (Alken)en 11 oktober (CC ‘t Poorthuis Peer). Na een inleidend theore-tisch gedeelte over ICO en mundiale vorming, kan u er kennis-maken met enkele concrete methodieken. Deelnemen kost 450␣ fr.Meer info bij Cemuvo-jongeren vzw - Stationsstraat 135 -3570 Alken - tel 011-31 32 11 - fax 011-59 86 33 [email protected]

De mens S«Mag ik uw ruggenmerg a.u.b.?» Misschien een wat ongewonevraag, maar bij het kwartetspel Het menselijk lichaam uitde biologiedoos Domein De Mens moet dit kunnen. Leer-lingen secundair onderwijs testen d.m.v. vragen en antwoordenspelenderwijs hun kennis over het menselijk lichaam. De doosbevat naast dit kwartetspel ook twee bordspellen, Weet eneet (over de stofwisseling) en Je eigen lijf (over spijsverte-ring, hart, zenuwstelsel, oog, oor, ademhaling en voortplanting).De biologiedoos Domein De Mens kost zo’n 1800␣ fr. (95 fl.),verzendingskosten niet inbegrepen. Dit is een project van Cen-trum Educatieve Dienstverlening, Rotterdam.Meer info en bestellingen bij Partners Training & Innovatie -afdeling Verkoop - antwoordnummer 90118 - 3009 VB Rot-terdam - Nederland - tel 00-31-10-407 16 66 - fax 00-31-10-420 22 27 - [email protected]

Mag het enkele genen meer zijn? A

Zijn GGO’s lekker?Na een bezoek aan uw plaatselijke supermarkt liggen er vastenkele genetisch gewijzigde voedingsproducten in uw karretje.Even lekker… of niet soms? Makkelijk herkenbaar… of nietsoms? Helemaal veilig… of niet soms?Op 15 november beantwoorden Belgische en Nederlandse des-kundigen al uw vragen over genetisch gewijzigde organis-men (GGO’s) in onze voeding. Achteraf kan u het allemaalzelf proeven op een receptie met «biotech»-hapjes en -drankjes.De infodag vindt plaats in de Aula Major van de UIA (Antwer-pen), van 10 tot 17 u. Deelnemen kost 1500␣ fr. (studenten:500␣ fr.). Inschrijven vóór 1 november. Meer info bij VlaamsInteruniversitair Instituut voor Biotechnologie - Ann Van Geysel- Rijvisschestraat 120 - 9052 Zwijnaarde - tel 09-244 66 11 -fax 09-244 66 10 - [email protected] - www.vib.beGentechnologie in ons dagelijks levenMet drie lezingen en één debatavond probeert de vormingscyclusGenetische manipulatie: een overzicht het volledige gam-ma van de diverse toepassingen van gentechnologie in onsdagelijks leven te bestrijken. Hogere opbrengsten en beterekwaliteit van voedingswaren, ziekten opsporen en medicijnen pro-duceren, gentherapie bij kanker, diabetes… De lezingen gaan overhet wetenschappelijk onderzoek (5/10), toepassingen in biotech-nologie (19/10) en in de geneeskunde (8/11).Alle lezingen en de debatavond (23/11) vinden plaats in dePromotiezaal van de UIA (Antwerpen). Deelnemen kost 800␣ fr.(studenten: 300␣ fr.) voor de hele cyclus. Meer info bij (dejongerenafdeling van de) Koninklijke Vlaamse ChemischeVereniging - Groot-Begijnhof 6 - 3000 Leuven - tel 016-2932 14 - fax 016-22 68 92 - www.gmo.w3.to

Stop de school in uw valies AGeregeld trekken Vlamingen en Nederlanders voor langere tijdnaar het buitenland. Dat levert soms problemen op voor het onder-wijs van hun kinderen. Die kunnen naar een internationale schoolof proberen aan te pikken in een lokale school. Meestal is het daarniet mogelijk les te volgen in het Nederlands. Sommige kinderengaan daarom zelfs helemaal niet meer naar school. In beide geval-len lopen ze een gevoelige achterstand op, met alle problemen vandien, ook als ze na een tijd terugkeren naar hun vaderland.Om kinderen in het buitenland toch onderwijs in het Ne-derlands te kunnen blijven bieden werd in 1948 de We-reldschool opgericht. Die biedt een gevarieerd aanbodvan lesprogramma’s voor kinderen van 2,5 tot 18 jaar.De leerlingen volgen in leeftijdsmodules basis- en secundaironderwijs, taalcursussen e.d. via zelfstudie, met begeleidingvia de moderne communicatiekanalen. Er zijn ook introductie-cursussen in de taal van het land waar het kind naartoe gaat. Hetaantal uren dat ze daarmee bezig zijn, hangt af van het feit of zein het buitenland school lopen of niet. Eenmaal terug thuis wor-den de vorderingen van de kinderen geëvalueerd, kunnen deouders advies krijgen voor hun schoolkeuze en zorgt de Wereld-school voor begeleiding bij de instroom van het kind in de nieu-we school. Jaarlijks volgen zo’n 1500 Vlaamse en Nederlandsekinderen dit onderwijs, verspreid over meer dan 120 landen.Meer info, documentatie en publicaties bij Wereldschool -Melissa Wouters - Schimpenstraat 92 - 3511 Kuringen - tel011-72 04 52 - [email protected]

Page 30: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 31: Klasse voor Leraren 108

Het kamertje BWat speelt zich zoal af in de lerarenka-mer van een kleine Nederlandse basis-school die dreigt te fuseren met een an-dere? Hoe trekt Anneke zich na dertigdienstjaren uit de slag als remedialteacher? Waarom doet Johan zo chagrij-nig en danst directeur Wouter op hetslappe koord? Leerkrachten delen lief enleed met elkaar in een anekdotisch re-laas van luizen, ouderavonden, straffen,inspecteurs, schoonmaakperikelen, ein-deloze teamvergaderingen en relaties.Een boekje met veel zin voor relativeringgeschreven. Prijs: ca. 275␣ fr.Het Kamertje, Jacques Vriens - uit-geverij Unieboek - Postbus 97 - 3990DB␣ Houten - Nederland - tel +31-3063 77 660 - fax +31-30 63 77 600 [email protected] - www.unieboek.nlTien gratis exemplaren van Hetkamertje wachten op een lezer.Schrijf naar Klasse (leraarska-mer) - Koning Albert II-laan 15 -1210 Brussel. Vertel ons hoe de

©

Algemeen A

VerzekerdSven (3) krijgt een schaar in zijn oog. Nadine (9) loopt op weg naar hetzwembad onder een auto. Bas (17) maakt de straten van Rome onvei-lig. Het kan allemaal, in schoolverband. En veel leerkrachten stellenzich vragen. Hoe zit dat met de verzekering? Wie zorgt daarvoor inschool en leest de kleine lettertjes? Wat betekent persoonlijk aanspra-kelijk voor een leerkracht? Leesbare antwoorden vindt u in het Dos-sier schoolverzekeringen van KBC Verzekeringen. Haal uw gra-tis exemplaar bij een KBC-kantoor in uw buurt of laat het u opsturen.Dossier Schoolverzekeringen - KBC Verzekeringen - Waai-straat 6 - 3000 Leuven - tel 02-429 65 01 - fax 02-429 81 60DyslexieDe computer leest woorden voor die op het scherm verschijnen,registreert wat de leerling zegt en controleert de juistheid ervan. Of:de leerling leest hardop en de pc zegt onmiddellijk hoe goed hij hetdoet. Of: woorden flitsen op het scherm, de leerling tikt ze na. Enten slotte: de computerleraar dicteert, de leerling tikt in. Op dezemanier wil het computerprogramma Lector mensen met leespro-blemen en dyslectici remediëren. Het programma hanteert denieuwste spraaktechnologie (een Pentium III met 128 Mb Ramge-heugen is wel een minimumvereiste) en spitst zich toe op proble-men met woordherkenning en -reproductie. Lector bevat 8 opbou-wende niveaus: van korte, éénlettergrepige woorden tot korte zin-netjes en verhaaltjes. De ingebouwde woordenlijst (6000 woor-den) werd samengesteld op basis van woordfrequentielijsten. Lectorregistreert de prestaties van de leerling en geeft ook een score.Lector, 4500␣ fr. + 50␣ fr. verzendingskosten - Educa - Hofstraat10-14 - 9100 Sint-Niklaas - tel 03-766 03 31 - fax 03-766 03 32Gratis wereldU kan de wereld in uw klas brengen via didactische brochuresmet titels als Voedselveiligheid, Carlos en de straatkinderen,Bestemming: de hele wereld en Wie wordt er rijk van kinderar-beid? U vraagt ze schriftelijk aan bij DGIS, Directie-GeneraalInternationale Samenwerking. Of vraag de folder aan met hetvolledige aanbod van publicaties. DGIS verzorgt ook animatie-programma’s mundiale vorming voor lager, secundair en hogeronderwijs. Een medewerker bespreekt met leerlingen lager on-derwijs een van drie continenten (Afrika, Azië of Zuid-Amerika)en met leerlingen secundair of hoger onderwijs één van negenonderwerpen over ontwikkelingssamenwerking (schuldenpro-blematiek, vol van de vrouw, volksgezondheid, culturele ver-scheidenheid enz.). Alles gratis en op schriftelijke aanvraag.DGIS-Informatie - Brederodestraat 6 -1000 Brussel - fax 02-519 05 44 - [email protected] - www.diplobel.org

Basisonderwijs B

AfwezigOok in het basisonderwijs blijven al kinderen veelvuldig en omonduidelijke redenen weg van school. Wat doet u daaraan? Hoekan u problematische afwezigheden voorkomen? Een draaiboekrond communicatie, regels en afspraken, opvolging, begelei-ding en organisatie staat voor u uitgestippeld in Wees erbijals de schoolbel rinkelt! Deze brochure werd naar alle ba-sisscholen verstuurd.Wees erbij als de schoolbel rinkelt! – Cel publicaties -Afdeling Informatie en Documentatie – departement Onder-wijs – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel – tel 02-55366 72 – fax 02-553 66 54 –[email protected] –www.ond.vlaanderen.beHelm opFietsende kinderen zijn vaker het slachtoffer van een valpartijdan volwassenen. Vaak komen ze daarbij met hun hoofd tegenasfalt of boordsteen terecht. En hoewel veel kinderen een fiets-helm bezitten, dragen ze hem zelden. U kan daar wat aan doen,via de Fietshelmkrant bijvoorbeeld. Die kost 10 frank perexemplaar en wil leerlingen van de tweede en de derde graadstimuleren de helm (op een goede manier) te dragen.Fietshelmkrant - Verkeerspedagogisch Instituut - Spinnersstraat29 - 8800 Roeselare - tel/fax 051-21 04 17 (8-19 u.)

sfeer in uw leraarskamer is of zeteen anekdote op papier. Tienbriefschrijvers krijgen het boek-je toegestuurd.

Secundair S

KiespijnZe kunnen er hun tanden op stukbijten, maar ze moeten net als unaar het stemlokaal: de achttienjarigen onder uw leerlingen. De gidsKiespijn geeft leerlingen van de derde graad een beeld van depolitieke structuur in ons land. In een les gegoten wordt dat achter-grondkennis verwerven, zelf informatie opzoeken, een eigen meningvormen en discussiëren. De JeP!-website ondersteunt u daarbij.Kiespijn, 395 fr. (350, 320 of 300 fr. naargelang van het aan-tal bestelde exemplaren) – Standaard Uitgeverij – Belgiëlei147a – 2018 Antwerpen – tel 03-285 72 00 – fax 03-285 7299 - www.jep.beTransportVrachtwagenchauffeur, heftruckbestuurder, dispatcher, scheeps-agent, expediteur… Wat doen ze? Waar werken ze? De meestejongeren blijven alvast het antwoord schuldig. Daar wil de gratislesbrochure Transport en Organisatie Internationale Lo-gistiek wat aan doen. Via cases en taken maken uw leerlingen metberoepen uit de transportsector. Meer info vindt u op www.letsgo.be.Transport en Organisatie Internationale Logistiek -Belgisch Instituut der Transportorganisatoren -Archimedesstraat 5 bus 2 - 1000 Brussel - tel 02-230 30 43 -fax 02-230 30 53 - [email protected] in 3DHoe werken uw ogen? Uw bloedsomloop? Uw gewrichten? Metde cd-rom De mens 3D kan u al deze mechanismen van bin-nenuit en in drie dimensies observeren. Deze lichaamsencyclo-pedie bevat 500 bladzijden tekst, 400 gedetailleerde illustraties,3D-animaties, een medisch woordenboek en een zoekfunctie opbasis van trefwoorden. Prijs: 1195␣ fr.De mens 3D, Glashelder-serie - Global Image - Brazilië-straat 27-29 - 2000 Antwerpen - tel 03-226 74 08 - fax 03-226 72 78 - [email protected] - www.denda.comNieuwkomerZe zijn pakweg 14 jaar, spreken geen Nederlands of zijn misschienzelfs nooit naar school geweest. En nu zitten ze bij u in de klas. Hoekrijgt u ze mee? Taalkit 1 is een bronnenboek waarmee u andersta-lige nieuwkomers de taalvaardigheden bijbrengt die ze nodig heb-ben op school, de basis van luisteren, spreken, lezen en schrijvenin het Nederlands. Het nieuwe Taalkit 2 gaat nog verder en focustop de geschreven tekst. Leerlingen moeten zelf korte geschreventeksten lezen om taken uit te voeren of produceren zelf tekst. Decontext is ruimer dan de school alleen. Hebt u een heterogeenpubliek? Taalkit 2 laat u naar believen differentiëren. De methodebevat een inleiding, een handleiding en kopieerbladen. De activi-teiten zijn over acht blokken verdeeld: gezondheid, brieven, zoek-opdrachten, verhalen, puzzels, uitvindingen en wetenschap enz.Taalkit 2, 3200␣ fr. - Steunpunt NT2 - BlijdeInkomststraat 7 -3000 Leuven - tel 016-32 53 64 - fax 016-32 53 60ZwangerHoe reageren als een leerling in verwachting is? De brochureEen leerling is zwanger… (250␣ fr.) wil onder meer leer-krachten een houvast bieden om ermee om te gaan op school.Meer theoretische achtergrondinformatie over de oorzaken engevolgen van moederschap op jonge leeftijd vindt u in Tiener-zwangerschap, hoe en waarom (350␣ fr.). Voor de derde graad iser de lesmap Ongewenste zwangerschap en abortus (350␣ fr.).Een gevarieerd aanbod van werkvormen helpt jongeren een ge-nuanceerde visie vormen over relaties, seksualiteit, vruchtbaar-heid en (on)gewenste zwangerschap. Jong en moeder (100␣ fr.)biedt tienermoeders en hun omgeving praktische info over uit-keringen, kinderbijslag, huisvesting, kinderopvang enz.Centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen -Kapucijnenvoer 35 - 3000 Leuven - tel 016-33 69 54 - fax016-33 69 52 - [email protected]

KLASSE NR.108 31

Page 32: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 33: Klasse voor Leraren 108

KM

SK

, BR

US

SE

L

Eindelijk andersom:de gids volgt de leerlingen.

IND

IA FE

STIV

AL M

AR

KT

Gratis én zonder vliegtuig-ticket naar India.

Spring door een vensterin Brugge.

©

§

§

STE

DE

LIJK

E M

US

EA

BR

UG

GE

Algemeen A

Tweehonderd jaar hoofdstadBrussel, kruispunt van culturenTweehonderd jaar Belgische cultuurgeschiedenis, ge-concentreerd op Brussel, dat is het uitgangspunt. U ziet belang-rijk werk van buitenlandse kunstenaars die in Brussel gecreëerdof tentoongesteld hebben en het culturele leven van onze hoofd-stad en de artistieke stromingen in België hebben beïnvloed.Foto’s, portretten, teksten, documenten enz. illustreren de histo-rische en maatschappelijke context.De tentoonstelling loopt nog tot 5 november in het Paleisvoor Schone Kunsten, Brussel.Tickets kosten 300␣ fr. (audiogids inbegrepen). Groepen beta-len 200␣ fr. (zonder audiogids). Schoolgroepen betalen 100␣ fr.Een geleid bezoek kost 1500␣ fr. per 15 leerlingen. Meteen re-serveren op tel 02-507 85 51.Meer info bij Europalia - Koningsstraat 10 - 1000 Brussel -tel 02-507 85 94 - [email protected] - www.europalia.comVijf eeuwen leef- en wooncultuur (1400-1900)Vensters op BruggeCartografisch materiaal en oude stadsgezichten leiden u de ech-te tentoonstelling binnen: een reeks interieurreconstructies(meubilair, wandtapijten, muziekinstrumenten, schilderijen enz.).Speciale workshops met actieve rondleidingen (100␣ fr.per leerling; 10-16-jarigen) dompelen uw leerlingen dieper inde leef- en wooncultuur van die tijden. Daarnaast zijn er ookpraktische ateliers in het Stedelijk Museum voor Volkskunde(zelfde voorwaarden). Daar komen vooral glasblazen, hoedenmaken en volkse muziekinstrumenten aan bod.De tentoonstelling loopt tot 20 november in hetGruuthusemuseum - Dijver 17 - 8000 Brugge. Tickets kosten200␣ fr. (400␣ fr. voor een gezinsticket). Groepen betalen 150␣ fr.en schoolgroepen 100␣ fr. Een geleid bezoek kost 1500␣ fr.Meer info en reservaties: Stedelijke Musea - Educatievedienst - Dijver 12 - 8000 Brugge - tel 050-44 87 32 - fax050-44 87 78 - [email protected] - www.brugge.be/VOB -rondleidingen: tel 050-44 86 86Gratis folderMet uw klas naar een museumVolgt de gids de leerlingen en stelt hij hen pertinente vragen? On-derzoeken ze samen plastische karakteristieken van kunstwerken?Raden leerlingen lager onderwijs verhalen bij kunstwerken? Ver-gelijken ze kleuren? Eén ding is zeker: Seurats zicht op de Seinenodigt u (met uw klas) uit voor een educatief museumbezoek.Het nieuwe educatieve programma is gratis verkrijgbaar bijKoninklijke Musea voor Schone Kunsten - Regentschapstraat3 - 1000 Brussel - tel 02-508 32 11 - fax 02-508 32 32 [email protected] - www.fine-arts-museum.beFilm en televisieCinekidNieuwe jeugdfilms en televisieprogramma’s uit de hele wereld,workshops (drama, reclame, animatie, informatie), de nieuwstecomputerspelletjes en internetsites (met o.a. een cyberkrant) enz.,dat is Cinekid, een internationaal film-, televisie- ennieuwe mediafestival voor jongeren van 4 tot 16 jaar.Cinekid vindt plaats van 22 tot 29 oktober in De Balie enPathé City (Leidseplein, Amsterdam).Meer info bij Cinekid - Korte Leidsedwarsstraat 12 - 1017 RCAmsterdam - Nederland - tel 00-31-20-531 78 90 - fax 00-31-20-531 78 99 - www.cinekid.nlVerlengingIk hou niet van cultuurIn deze tentoonstelling vindt u een kleurrijk overzicht van de cul-turele evoluties en hoogtepunten van de (bijna) voorbije eeuw. Zieook Klasse 107, p. 31.De tentoonstelling is verlengd tot en met 3 december.Een ticket kost 350 fr. Schoolgroepen betalen 200 fr. Er is eenB/excursieticket (NMBS) en er zijn combinatiemogelijkhedenmet Kinepolis, Mini-Europa, Océade, Atomium,Bellevuemuseum en Folonstichting.Meer info en reservaties bij EuroCulture Production sa - tel02-478 06 24 - [email protected] -www.ikhounietvancultuur.org

Secundair onderwijs S

Gratis naar IndiaIndia Festival MarktToneel, volksdans, klassieke Indiase dans en bhajanmuziek zijn dehoofdingrediënten van de India Festival Markt, een feestelijk pro-gramma waarbij ook de Indiase keuken niet ontbreekt. Voorts zijn erstandjes met kunst, wierook, muziekinstrumenten, kleding en sie-raden. Er zijn workshops hennadecoratie en Indiase make-up, ve-getarische voeding en ayurveda (traditionele geneeskunde).De India Festival Markt vindt plaats op zondag 8 oktober instadsfeestzaal De Harmonie (Mechelsesteenweg, Antwerpen),van 15 tot 21 u. De toegang is gratis. Meer info bij RitaBouwman - Baron D’Hanislaan 19 bus 13 - 2000 Antwerpen -tel en fax 03-216 29 69Literatuur in de stadSchrijvers in stedenJoyce en Dublin, Döblin en Berlijn, Pessoa en Lissabon, Queneauen Parijs, Borges en Buenos Aires: sommige schrijvers zijn onlos-makelijk verbonden met «hun» stad. En Brussel? Op deze ten-toonstelling ziet u een caleidoscoop met impressies van ver-schillende schrijvers, Franstalig, Nederlandstalig en buitenlands.Alleen zo’n mozaïek kan Brussel, met haar onzekere identiteit(die ook haar rijkdom vormt), literair bevatten.De tentoonstelling loopt nog tot 12 november. Tickets kosten100␣ fr. per leerling (leerkracht gratis). U kan gratis vooraf opverkenning komen (reserveren bij Service des Lettres - JosephDuhamel - tel 02-413 23 17). Centrum Bruxelles/Brussel 2000- Schildknaapstraat 50 - 1000 Brussel - tel 02-278 20 00CobraPierre AlechinskyFantastische wezens bevolken de wereld van Cobra-kunstenaarPierre Alechinsky. Zijn werk werd gevoed door een cocktail vanverhalen, toevallige vondsten en ontmoetingen, kunstgeschie-denis, volkskunst en mythes.De tentoonstelling loopt tot 12 november. Een ticket kost200␣ fr. Reductiehouders en groepen betalen 160␣ fr., school-groepen 100␣ fr. (gratis toegang tot 12 jaar). Er is een B-DagTrips-arrangement (NMBS). Provinciaal Museum voorModerne Kunst - Romestraat 11 - 8400 Oostende - tel 059-50 81 18 - fax 059-80 56 26 - www.pmmk.beBrussel in beeldMet passer en penseelHoe hebben kunstenaars in de loop der eeuwen onze hoofdstaden haar omgeving (het oude hertogdom Brabant) in beeldgebracht? Het antwoord ziet u in zo’n 170 schilderijen, tekeningen,getekende reisverslagen, gravures, geleerde traktaten, kaarten enz.De tentoonstelling loopt tot 17 december. Een ticket kost250␣ fr. Reductiehouders en groepen betalen 150␣ fr., school-groepen 100␣ fr. (gratis tot 13 jaar). Rondleidingen zijn moge-lijk (tel 02-508 34 50). Koninklijke Musea voor Schone Kun-sten van België - Museum voor Oude Kunst - Regentschaps-straat 3 - 1000 Brussel - tel 02-508 34 50 - fax 02-508 32 32- [email protected] - www.fine-arts-museum.be

Basisonderwijs B

Gratis sterrenhemelNieuwe live-voorstellingOp woensdag 13 december (14.30 u.) kan u gratis kennis makenmet de nieuwe live-voorstelling in het Planetarium van Brus-sel voor de derde graad lager onderwijs. Het programmazal beschikbaar zijn vanaf januari.Meer info en reservaties bij Planetarium van de Koninklijke Sterren-wacht van Brussel - Boechoutlaan 10 - 1020 Brussel - tel 02-47470 60 - fax 02-478 30 26 - www.astro.oma.be/PLANET/menu.htmlKindertheaterVliegenWat als alles en iedereen ineens vleugels krijgt? Kunnen we onshoofd nog koel houden of houden we geen voet aan de grond?De acteurs spelen met alles wat vliegen kan.Vliegen is een voorstelling voor kinderen vanaf 4 jaar. De premièrevindt plaats op zondag 22 oktober om 14.30 u. in CC Begijnhof, Diest.Meer info bij Theater Arto vzw - Zuurbemde 87 - 3380Glabbeek - tel en fax 016-77 25 20 - [email protected] en Klasse hebben 30 gratis tickets voor de pre-mière van Vliegen. Vliegensvlug naar tel 016-77 2520 is de boodschap (max. 2 tickets per persoon).

KLASSE NR.108 33

Page 34: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 35: Klasse voor Leraren 108

KLASSE NR.108 35

Spijbelen SVoorkomen, informeren, remedië-ren, samenwerken en communice-ren zijn de trefwoorden bij een reeks stu-diedagen waar u ervaringen kan uitwisse-len rond spijbelen en afwezighedenvan leerlingen. Een folder over de cy-clus Afwezig? Scholen leren vanscholen valt eerlang in de schoolbrie-venbus. U kan er o.a. workshops bijwonenover een preventieve strategie in een glo-baal schoolbeleid; over communicatie alsinstrument in de aanpak van leerlingen metafwezigheden; over het uitwerken van eenopvolgingsstrategie; over de taken van hetCLB; over werken in een netwerk van hulp-verleners. Alle studiedagen vinden plaatsin Brussel (Consciencegebouw). De deel-nemers zijn verdeeld naar provincie vande school. De data: Antwerpen: 12/10,10, 16 en 28/11 - Limburg: 13/10 en 24/11 - Oost-Vlaanderen: 17/10, 14/11 en 5/12 - Vlaams-Brabant: 20/10 en 21/11 -West-Vlaanderen: 16/10, 13/11 en 4/12.U moet inschrijven vóór 2 oktober. Het in-schrijvingsformulier vindt u bij de folder.Meer info bij administratie SecundairOnderwijs - Rita Van Durme - KoningAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel02-553 87 18

Een huisdier: stap naar de wereld.

RU

DY G

AD

EY

NE/S

CH

OO

L V

OO

R P

OP

PE

NS

PE

L

Ook leerkrachten spelenmet poppen.

§

§

Algemeen A• Dagen van de Moraal: 5, 6 en 7/10 in Hogeschool Gent.Didactische vak- en infobeurs.Oudervereniging voor de Moraal vzw - Lange Leemstraat 57 -2018 Antwerpen - tel 03-233 70 32 - fax 03-233 55 13 [email protected] - www.hvv-ovm.org• Vakoverschrijdend: Stemtechniek voor leerkrachten (10, 17en 24/10); Basiscursus communicatie (9 en 19/10); Achtergron-den van leerproblemen (11 en 20/10); Motiverende gespreksvoe-ring en omgaan met druggebruik (10 en 25/10 en 9/11).Centrum Beroepsvervolmaking Leraren - Universiteitsplein 1- 2610 Wilrijk - tel 03-820 29 61 - fax 03-820 29 57 [email protected] - cbl-www.uia.ac.be• Manipulatie- en constructiecursus: start 3 oktober inFigurentheater De Maan, Mechelen.School voor Poppenspel - Kadodderstraat 14 - 2800Mechelen - tel 015-21 83 66• Scenarioschrijven: 21/10 tot 3/2/2001 (13 sessies) in CCOratoriënhof, Leuven.Vlaamse Script Academie vzw - Patrick Cattrysse -Celestijnenlaan 51/1 - 3001 Leuven - tel en fax 016-29 95 93- [email protected] - www.vsa-fsa.org• Trefpuntdag: Beleidsplan voor scholen ter preventievan ongewenst seksueel gedrag (18/10 in Geuzenhuis,Gent); Trefpuntdag: Ik weet wie ik ben: Holebi’s (24/10 inGeuzenhuis, Gent); Opleiding Jongeren, seks en relaties(7, 14, 21 en 28/11 en 5/12); Opleiding Sociale vaardighe-den voor kansarme jongeren (5, 12 en 19/10 en 26/4/2001).Vormingscentrum Jos Van Ussel - Meersstraat 138B - 9000Gent - tel 09-220 65 22 - fax 09-220 84 06 - [email protected] -www.cgso.be• Opleiding en navorming van begeleiders/opleidersvan laaggeschoolden: 19/10.Karel de Grote-Hogeschool - departement Sociaal-AgogischWerk - OPLA-project - Brusselstraat 17 - 2018 Antwerpen -tel 03-237 52 55 - [email protected]• Filosofiedag: 21/10 in Ontmoetingscentrum Het Oude Bad-huis, Antwerpen.Introductiecursus (7, 8 en 14/10 of 21 en 28/11 en 12/12 inKind en Samenleving, Meise); Specialisatiecursus: Oplei-ding gespreksleider (18 en 19/11 in Muzisch Huis, Berchem).ZENO, Centrum voor Praktische Filosofie vzw - Lange Kongostraat54 - 2060 Antwerpen - tel en fax 03-236 31 83 - [email protected]

Basisonderwijs B• Leermoeilijkheden: Dyslexie, dyscalculie, NLD, leermoei-lijkheden: waarover hebben we het? (27/9); Depressie: is mijnkind depressief of heeft het een slechte dag? (25/10); ADHD:modeverschijnsel of ernstig probleem? (7/12).Puzzel vzw - Uitbreidingstraat 488 - 2600 Berchem - tel 03-239 65 35 - fax 03-281 16 19• Leerkrachten en kandidaat-leerkrachten naar hetmuseum: Hoe mijn klas voorbereiden en begeleiden bij eenmuseumbezoek (21 en 28/10 en 4 en 11/11; ook voor leerkrach-ten secundair onderwijs); Workshop: Introductie tot het begelei-den van kinderen in een museum, kijken naar kunstwerken, crea-tieve verwerking in het atelier (21/10).Museum voor Schone Kunsten - Educatieve Dienst - Citadel-park - 9000 Gent - tel 09-222 17 03 - [email protected]

Huisdieren in een koffertje BDe bijzondere relatie tussen een kind en zijn hond of kat is het onder-werp van een pedagogisch koffertje van vzw Ethologia. Met deinhoud (handleidingen en lestips voor de leerkracht plus een reeksklasposters en een trekpophond) kan u het hele schooljaar uw lessenstofferen. Het koffertje kost 375␣ fr. (+ 120␣ fr. verzendingskosten).De jaarlijkse Ethologia Prijs (25.000␣ fr.) beloont een pedago-gisch project waarmee u d.m.v. een huisdier kinderen tussen 3en 12 jaar de hen omringende wereld leert kennen én hen bewustmaakt van hun verantwoordelijkheid voor deze wereld en zijnbewoners (mens en dier). Meer info en bestellingen bij vzw Etho-logia - Konkelstraat 87-89 - 1150 Brussel - tel 02-772 73 36 -fax 02-771 75 35 - [email protected] geïnteresseerde leerkrachten basisonderwijshebben we tien pedagogische koffertjes klaarliggen.Stuur gewoon een aardig kaartje naar Klasse (Huis-dieren) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel. Tiengelukkigen krijgen hun koffertje thuis bezorgd.

Hoger onderwijs H• Cursus Hoger Opvoedkundige Studies: start begin oktober.Vlaams Hoger Instituut voor Pedagogische Wetenschappen«Jan Vercammen» - O. Billiet - Doornhut 33/6 - 8310Brugge-St. Kruis - tel 050-36 25 77• Workshops voor lectoren met beperkte studie- ofstudentenbegeleidingsopdracht: Psychopathologie bijjongeren (23/10 in Leuven of 5/12 in Gent); Functioneringsge-sprekken (24/10 in Antwerpen); Visualisatietechnieken (zoalsmindmapping) voor efficiënter studeren (10/11 in Leuven); Faal-angst en procrastinatie (16/11 in Leuven).Workshops voor lectoren met ruime ervaring in stu-dentenbegeleiding: Sociale vaardigheden, assertiviteit enspreken voor een groep (9/10 en 13/12 in Leuven); Gespreks-technieken voor directieve studentenbegeleiding (10/10, 6/11en 15/12 in Antwerpen); Beroepsattitude-vorming - voor stage-begeleiders (20/10 en 24/11 in Leuven); Gedrag begrijpen enbeïnvloeden vanuit de leertheorie (28/11 in Leuven).Cheobs vzw - Koning Leopold I-straat 3 - 3000 Leuven - telen fax 016-20 76 55 - [email protected] - www.cheobs.be

Secundair onderwijs S• 6de Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen:18/11 in LUC, Diepenbeek.Congres met lezingen, workshops en een boeken- en didacti-sche beurs voor leerkrachten biologie, chemie, fysica en aanver-wante vakken. Inschrijven vóór 1/11.VOB/VeLeWe - Herman Snoeck - tel 03-238 51 15 (na 19 u.)• Europese themanamiddagen: De stad (25/10), Democra-tie en burgerzin (22/11) en Technische projecten (29/11).Uitwisseling van ideeën, ervaringen en tips rond internationaleprojecten.Meer info en inschrijvingen bij Stichting Ryckevelde -Ryckevelde 10 - 8340 Damme - tel 050-35 27 20 - fax 050-3711 01 - [email protected] - users.online.be/ryckevelde• Seminarie Filmuziek: de artistieke relatie tussen regisseuren componist: 11/10 in St. Pietersabdij, Gent.Internationaal Filmfestival van Vlaanderen-Gent - tel 09-24280 60 - [email protected] - www.filmfestival.be• ICT in het wiskundeonderwijs: CABRI, interactieve meet-kunde (11/10 en 29/11); Computeralgebra met DERIVE (11/10 en29/11); De grafische rekenmachine in de tweede graad (25/10 of15/11); Statistiek, een andere aanpak met een grafische rekenma-chine (deel 1: 4 en 18/10; deel 2: 8 en 22/11).LUC - departement Wiskunde-Natuurkunde-Informatica -Universitaire Campus - gebouw D - 3590 Diepenbeek - tel011-26 82 75 - fax 011-26 82 99 - [email protected]

Probleemgedrag op school SEen stappenplan opstellen, structuur geven aan vertrouwensrelatiesop school; zwijgplicht en -recht versus spreekplicht en -recht; re-gistratie en diagnose van probleemgedrag; het belang van de bege-leidende klassenraden en ten slotte een veranderingsproces op gangzetten. Dat zijn de thema’s van het nascholingsprogramma Eenkritische kijk op de eigen schoolorganisatie - Preventieen remediëring van probleemgedrag op school. Per schoolnemen minstens twee leerkrachten of mentoren gewoon secundaironderwijs deel. Er zijn twee reeksen: 10 en 26/10 en 24/11 (terug-komdag op 6/3/2001) of 17/10, 16/11 en 1/12 (terugkomdag op20/3/2001). Prijs: 6000␣ fr. voor twee leerkrachten.Een kritische kijk op het leraarschap - Preventie en re-mediëring van probleemgedrag op school focust op de rolvan de leerkracht: rustig blijven in moeilijke situaties; lastig leerlin-gengedrag positief sturen; omgaan met moeilijke klasgroepen; eenveilig en stimulerend klasklimaat creëren. Opnieuw zijn er twee reek-sen: 12 en 24/10 en 20/11 (terugkomdag om 8/3/2001) of 19/10, 14en 27/11 (terugkomdag 22/3/2001). Prijs: 3200␣ fr.Centrum voor Nascholing van het Gemeenschapsonderwijs -Elke Duytschaever - Dieleghemsesteenweg 24-26 - 1090Brussel - tel 02 478 33 30 - fax 02 479 22 26 - E-mail:[email protected]

Page 36: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 37: Klasse voor Leraren 108

KLASSE NR.108 37

10 tipsvoor herrie in de klas

1. “Niks gezien”NEGEER KLEINE SCHERMUTSELINGEN.

2. “Op mijn tree”BLIJF ACHTER DE LESSENAAR STAAN EN PRAAT UIT DE VERTE EN/OFUIT DE HOOGTE.

3. “Dat staat hier zo”GEEF LES UIT HET BOEKJE.

4. “Ik weet alles het best”PRAAT ELKE MINUUT VOL.

5. “Hé daar allemaal”GEEF LES AAN DE GROEP, NIET AAN INDIVIDUEN.

6. “Ik heb gezegd”DICTEER DE REGELS IN DE KLAS.

7. “Ik ken u wel”ETIKETTEER ELKE LEERLING OF KLASGROEP.

8. “Dat moeten we zien”STEL DE LEERSTOF CENTRAAL.

9. “Wat valt daar te lachen?”WEES NOOIT GRAPPIG.

10. “Ach, ja!”LAAT AAN HET TOEVAL OVER WAT U IN DE LES GAAT DOEN.

DE OPLOSSINGUIT DE HAND GELOPEN KLASSITUATIES RECHTTREKKEN IS BEESTIGMOEILIJK. MET HERRIE DOE JE BEST ÉÉN DING: VERMIJDEN.DAT KAN ZO:

1 REAGEER ONMIDDELLIJK.

2 GA TUSSEN DE LEERLINGEN STAAN.

3 PAS DE LESSEN AAN AAN DE INTERESSE EN LEVENSSFEER VAN DELEERLINGEN.

4 GEEF DE LEERLINGEN ZELF VERANTWOORDELIJKHEID TIJDENS DELES: OEFENINGEN, GROEPSWERK…

5 SPREEK DE LEERLINGEN INDIVIDUEEL AAN: EEN LEERLING IS GEENNUMMER.

6 SPREEK REGELS SAMEN AF.

7 ETIKETTEER DE LEERLINGEN NIET: WIE U ‘VERVELEND’ NOEMT GAATZICH MISSCHIEN OOK ZO GEDRAGEN.

8 VERTREK VANUIT DE LEERLING IN PLAATS VAN DE LEERSTOF.

9 RELATIVEER DE SITUATIE, DE LEERLINGEN EN UZELF AF EN TOE.

10 BEREID ELKE LES EVEN GOED VOOR.

Page 38: Klasse voor Leraren 108

In elke MAKS! vinden uw leerlingen

•bewogen portretten van leeftijdsgenoten

•reportages over onderwijs, cultuur en samenleving

•thema’s uit Klasse voor Leerkrachten

•onderwijsactualiteit

•stimuli voor actieve participatie

•tips voor preventie van probleemgedrag

•hulplijnen, nuttige adressen en zinnige sites

•een jongerenagenda, acties en wedstrijden

•brieven, vragen én antwoorden

In uw eigen Klasse vindt u op voorhand de inhoud

van de volgende MAKS! en tips om er op in te

spelen in de klas. MAKS! is de bondgenoot van

leerlingen en leraars. Pak ‘m.

IEDEREEN WINT

Uw leerlingen winnen een scooter, ligfietsen, cd's of

gratis tickets. U en uw school winnen er beter geïn-

formeerde, meer betrokken en actieve leerlingen bij.

Heet zoiets een win-win-operatie?

Page 39: Klasse voor Leraren 108

NI

EU

W

MAKS! is de nieuwe naam (en de nieuwe aanpak) van

Klasse voor Jongeren. (Zie ook p.40, 54 en 56)

PH

OTO

DIS

C

Page 40: Klasse voor Leraren 108

40 KLASSE NR.108

Op de Dag van de Leerkracht (donderdag 5oktober) nodigt de minister vanOnderwijs een 100-tal leerkrachten uit vooreen feestelijke ontmoeting.Misschien krijgt u één van de verrassingsuit-nodigingen. Tot dan?

«En als we nu eens meteen de lijfstraf-fen terug invoeren voor wie het woord

IMPLEMENTATIE nog durft gebruiken?»

Een cadeautje: De Eerste LijnWat doe je als er plots een leerling sterft, als je een pestkop wil aanpakken zonderzijn gedrag nog te verergeren, als de communicatie in de klas of op school niet wilvlotten? De voorbije twee jaar publiceerde Klasse elke maand een aparte bijlageonder de titel «De Eerste Lijn». Die bevatten concrete actieplannen voor de preven-tie en de aanpak van probleemgedrag enz. Daarmee speelt Klasse tijdig in op denieuwe situatie. Het vroegere PMS krijgt immers een andere taak. Het is nu eenCentrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB). De eerstelijnsfunctie van de school ende leerkrachten wordt nog versterkt. De reacties op De Eerste Lijn waren unaniemlovend: zowel uit de scholen als uit het welzijnswerk.Veel directies en leerkrachten bewaren de aparte deeltjes in de speciale opbergmap.Toch gingen er om allerlei redenen soms deeltjes verloren enz. Daarom stuurdeKlasse naar de scholen en de nieuwe CLB’s enkele volledige exemplaren van DeEerste Lijn. Ze behandelen twintig thema’s: pesten, faalangst, participatie, kin-dermishandeling, drugs, geweld, zelfmoord, verschillen, roken, straffen en belo-nen, kansarmoede, spijbelen, echtscheiding/nieuwe gezinnen, leren leren, leerlin-genbegeleiding, meisjes-jongens, leren kiezen, verdriet en rouw, holebi en com-municatie. We hopen dat de exemplaren de juiste bestemming krijgen: de leerling-begeleiding, de lerarenkamer enz.Scholen die de extra exemplaren niet ontvangen hebben en ze toch willen, bellennaar 02-553 96 90.Extra! Er liggen duizend volledige mappen «De Eerste Lijn» klaar voor lezersvan Klasse die om een of andere reden nog niet zo’n map hebben. Eenonmisbaar werkinstrument. Schrijf gewoon een aardig kaartje met naam enadres naar Klasse (De Eerste Lijn) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel.

Maks! gezien?«Je kan zo cool zijn dat je bevriest. En dan is errrrrrrrrrr… MAKS! Muziek, pop-corn en beton.» Zo klinkt het in de spotjes op Studio Brussel en Top Radio.Het eerste nummer van MAKS! is niet onopgemerkt voorbij gegaan. De jongeren-redactie stond al met een enthousiaste stand op Pukkelpop. Daarna streken zeneer op meer dan honderd secundaire scholen (bedankt voor de ontvangst!).Het eerste nummer rolde over de banken van het St.-Pieterscollege in Leuven.Daar staat leerlingenparticipatie dan ook heel hoog aangeschreven. Net als in devele andere scholen waar MAKS! niet enkel wordt uitgedeeld, maar ook een motormag zijn voor meer participatie, inzet, engagement en betrokkenheid van leerlin-gen. De bondgenoot van leraars én leerlingen.Maks! Pak ‘m. U wil een gratis proefexemplaar: bel Dieter 02-553 96 92

1500 leraars op stapSinds vorige week kennen leerkrachten De Westhoek niet enkel van poëziedorp Watouof de Kemmel- en andere bergen van de Ronde van Vlaanderen, maar ook van deambachtelijke musea die zich aan hen voorstelden via Klasse. De geschiedenis entechnologie van brood, tabak, bier, linnen, vis… lokten 500 leerkrachten. En in Frame-ries-Bergen ontdekten 1000 leerkrachten het PASS, of de update van de wetenschapin een grote geklasseerde mijnsite. Overal veel volk en toch een persoonlijkeontvangst. Meteen enkele wegwijzers bij in het land van uitstappen voor leerlingen.Klasse-acties zijn er voor de leerkracht. Die krijgt de kans een educatief aanbod te lerenkennen en uit te proberen, zien wat het wordt met leerlingen. «We merken nu al datleerkrachten bewuster kiezen voor ons aanbod», schrijft ons een organisator.

«Ouders, welkom op school!»Wat staat er in het septembernummer van Klasse voor Ouders dat u zopas hebtuitgedeeld? Elke dag sterven vijf kinderen of geraken ze zwaargewond op weg naarschool. Klasse voor Ouders test ouders hoe verkeersveilig ze zijn en stimuleertze om samen met de school een vervoerplan uit te werken. Klasse ondersteunt zode terug-naar-school-actie van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid.En dan zijn er de verkiezingen. Hebben verkiezingen geen zin of zijn ze precies deaanleiding om te vechten tegen de antipolitiek? Hoe kunnen ouders hun kinderenhelpen opvoeden tot burgerzin? Ze krijgen een blik op de eindtermen. En wat doe jeals je kind bang is voor de school: de do’s en don’ts. Voorts biedt Klasse voorOuders een gratis schoolkalender, een instrument waar thuis en school kunnensamenkomen. Kinderen kunnen met Klasse voor Ouders ook gratis naar het Kinder-rechtenfestival. In Klasse voor Ouders is het Internationaal Verdrag voor deRechten van het Kind nooit ver weg.Klasse voor Ouders informeert elke maand op 687.000 exemplaren ouders van kinde-ren tussen 2,5 en 14 jaar. Zo kunnen ouders het werk van de school beter begrijpen enondersteunen. Bedankt om het blad met uw leerlingen mee te geven.

Fotowedstrijd voor leerlingenLeerlingen van het derde tot het zevende jaar secundair onderwijs kunnen foto’sopsturen van leeftijdgenoten. Hun eigen kijk op vriend en vijand, jongeren in actie.De beste foto’s winnen prijzen én worden gepubliceerd in MAKS!Doen uw leerlingen mee? Misschien een mooie opdracht? Schrijf naar MAKS! - Ko-ning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-553 96 92 - fax 02-553 96 85 [email protected]

Het gastenboek al gelezen?U merkte het al: Klasse kreeg een nieuw jasje en verwijst u nu ook nadrukkelijk doornaar het world wide web. Hou de website van Klasse in de gaten. Er beweegt wat.Extra lezersbrieven, meer onderzoek over de spelling van werkwoorden en hetpedagogisch project van scholen, de waarheid over MAKS!, een computer-beurs voor leerkrachten en gezinnen… Surf naar www.klasse.be. Laat er meteenuw visitekaartje achter in het gastenboek of uw mening in een van de vele forums.www.klasse.be

Duizend volledigemappen gratis.

Page 41: Klasse voor Leraren 108

KLASSE NR.108 41

Tania van den Berghe (33):

«Wij zijn geen ouder-vakbond»«Als ouders zien dat hun inbreng, hoe klein die ook is, een verschil maakt opschool, dat de school naar hen luistert, dat een idee ook wordt uitgevoerd, danbereik je veel ouders». Dat zegt Tania van den Berghe (33), voorzitter van hetoudercomité van BSGO De Molenberg in Stekene. «Hilde is psychologe. Zij hielpons een enquête bij ouders opstellen en verwerken. Jo is rijkswachter en begeleidtde kinderen bij fietstochten. Betty ontwierp het schoollogo. Gerda naait kostuumsen gordijnen voor de school en Cathy is architecte en ontwerpt een nieuw plan voorde speelplaats… Een oudervereniging is geen ouder-vakbond», zegt Tania. «Datzou betekenen dat je andere belangen hebt dan de school en dat is niet zo. Het gaatom de kinderen. Op onze school hebben we de oudervereniging opgesplitst in devriendenkring die wat extra geld in het laatje brengt en de oudervereniging die dekwaliteit van het onderwijs op de school helpt bevorderen. We krijgen ruimte encreatieve vrijheid om ideeën en voorstellen uit te werken en samenmet de school te realiseren. Ouders hebben misschien geen pedagogischdiploma, toch kan hun inbreng zeer waardevol zijn. Aan de andere kant moet errespect zijn voor de visie van de leerkrachten. Elke woensdagochtend houdt direc-teur Eric De Saegher vrij voor de vertegenwoordigers van de ouders van de school.Samen bespreken ze problemen en zoeken oplossingen. «Een goed werkende ouder-vereniging is meer dan een mooi visitekaartje voor de school», glundert hij.Dit stimulerend portret verscheen ook in Klasse voor Ouders (september).

Naar een natuurreservaatOp zaterdag 18 november is niet enkel de leerkracht uitgenodigd, maar ook de leer-lingen. Die dag kan u mét uw klas deelnemen aan de Open Natuurdagen 2000.Overal in Vlaanderen kan u in een natuurreservaat neerstrijken en er onder begeleidingmee aan de slag gaan: hout opruimen, onkruid wieden, het reservaat exploreren ook.Aanbod, onthaal en werk zijn in geen enkel reservaat hetzelfde, maar overal evenstimulerend. Natuurlijk mag u ook met meerdere collega’s deelnemen. Kijk alvast uitnaar uw Klasse van november. Daarin vindt u meer informatie en een inschrijvings-bon. Het thema van deze Open Natuurdagen is geluid, en dat onder het motto Denatuur laat van zich horen. Er komt ook lesmateriaal om deze dag voor te bereiden.

Doen uw leerlingen mee?Uw leerlingen (14-18 jaar) kunnen een kickboard winnen (als ze een verkeersknoopdoorhakken), een scooter of fietsen voor 70.000␣ fr. binnenhalen (als ze de wedstrijd-vraag oplossen), hun wildste klasdromen realiseren (als ze inschrijven voor Super-klas), een concert organiseren (als ze meedoen met Schoolrock) of zelf een cd opne-men (als ze Schoolrock winnen) of één van de 500 cd’s winnen (als ze er één aanvragen).Het staat allemaal in het eerste nummer van MAKS! (de nieuwe Klasse voor Jongeren),dat vorige week op uw school binnenwapperde.

Winnende fotoDe foto op p. 4-5 komt uit het toestel van Mia Geyens uit Neeroeteren. Zij won detweede prijs in de fotowedstrijd rond «leren» t.g.v. Tien Jaar Klasse.

Win uw reisU kan met elke Klasse een citytrip van 20.000␣ fr. winnen (Transeurope City-trips) of één van de vijf boekenbons van 2000 frank (Standaard Boekhandel).Het woord dat we zoeken stelt u (in een andere volgorde) samen met de eerste lettersvan de antwoorden op de elf opgaven. Wereldreizigers op het continent vinden alleantwoorden (óók het gezochte woord) elders in deze Klasse. Duik!

Opgave 2

M 1. De voornaam van de Waalse minister van Begroting;M 2. De Vlaamse stad met de etymologische «wachttoren in het bos», stad van

Wijnendale, muziek en op 17 november stad vol leerkrachten;M 3. De naam van het mythische goudland in Zuid-Amerika waarheen KineScola

u dit najaar de weg wijst;M 4. De naam van de Genkse sterrenwacht;M 5. De stad waar u tijdelijk de fantastische wezens van Pierre Alechinsky kan

bewonderen;M 6. Het ex-Oostblokland waar 43 procent van de «nazaten van Ceausescu» in de

lagere school al Frans leert;M 7. De trein die tussen Brussel en Parijs ook snel even de kwaliteit van onder-

wijs meet;M 8. De jonge-maar-toch-wijze, gouden vogel die symbool staat voor een lees-

bevorderingsproject;M 9. De Europese organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling

die heeft berekend dat u eigenlijk gemiddeld onderbetaald bent;M 10. De voormalige hoofdstad van Brazilië;M 11. Het aantal gratis exemplaren van Het Kamertje die we gratis weggeven.

M M M M M M M M M M MOplossing Opgave 1: ArbetslagWinnaars Opgave 1: De reischeque (20.000 fr.): An Vermeyen (Schoten) - De boekenbons:Marcel Naeye (Heuvelland), Marleen Verlinde (Torhout), Eric Janssen (Bree), JacquelineSegers (Vosselaar) en Ingrid Schoofs (Diest).

Stuur het gezochte woord voor 11 oktober naar Klasse (HET WOORD) - Koning Albert II-laan15 - 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

PH

OTO

DIS

C

PE

TER V

AN

HO

OF

«We gaan met de ouders ookal eens samen bowlen»Ä

Elf letters voor een reis.Ä

«Maak samen metuw leerlingen eenverkeersknoop los.En win!»

Page 42: Klasse voor Leraren 108

REPORTAGE

Support op de nulde lijn

«Jongerenbendes,jongeren hebben

een slechte invloedop elkaar… Je hoort

dat in de persgeregeld. Wij zijn

ook eenjongerenbende,

maar dan één dieweerwerk biedt en

wil laten zien dathet ook anders

kan», zeggenvertrouwensleerlingen.

Zij bieden zichzelfaan als

aanspreekpuntbinnen de school,

voormedeleerlingen diemet een probleemgeen weg weten.

En soms is dat best«bangelijk».

42 KLASSE NR.108

VertrouwensleerlingAnke: «Kan je met een

belsignaal tranenstoppen?»

«Ik moest van mijn ouders Latijn studeren, maar datzag ik niet zitten. Ik trok naar het vertrouwenslokaalop de eerste verdieping en ging daar tijdens depauze praten met Tanja. Zij is één van de vertrou-wensleerlingen en een vriendin van mijn broer.Tanja heeft mij toen zo goed geholpen dat ik dacht:dat wil ik ook doen. En toen ik dan in het derdekwam, ben ik er meteen aan begonnen.» Dat vertelttaterwater Natascha, die nu in het vierde jaar secun-dair zit. Samen met zes andere leerlingen van hetAtheneum in Brasschaat is zij vertrouwensleerling.«Er is bij onze groep één jongen, maar volgend jaarwillen we meer jongens rekruteren.»Anke is veeleer toevallig vertrouwensleerling ge-worden. «Ik was nieuw op deze school maar ikkende Natascha. En in mijn privéleven ben ik toch algeregeld biechtstoel en klaagmuur. Dus ik dacht:waarom zou ik de opleiding voor vertrouwensleer-lingen niet volgen?»Jasmine werd op haar vroegere school gepest: «Ikben een weerbaarheidscursus gaan volgen en kwamuiteindelijk naar deze school. Ik vind dat ik met mijnervaring jongeren kan helpen die in dezelfde situatiezitten.» Anke vult aan: «We hebben allemaal onzespecialiteit: Natascha is goed in relatieproblemen.Jasmine houdt zich met pesten bezig, Ik met faal-

§

1

1© www.klasse.be/kvo/21/6 «Brillekas»2© www.klasse.be/kvl/99/36 De druk van de peergroup

angst of psychologische problemen. Het gebeurtdat een jongere naar mij toe komt omdat ze me kenten dat ik haar doorverwijs naar een andere vertrou-wensleerling die haar beter kan helpen.» Of dit dedoetjes van de school zijn? Nee, vaak hebben ze zelfal heel wat meegemaakt: problemen thuis, onenig-heid met een leerkracht.

Terugkommomenten«Vertrouwensleerlingen hebben wat opleiding no-dig», weet Veroniek Stragier. Zij is maatschappelijkwerkster bij het lokale CLB en begeleidt de vertrou-wensleerlingen op school. Zij geeft de opleiding,heeft regelmatig gesprekken met de hele groep en isook beschikbaar in noodgevallen. «De opleiding ver-schilt van school tot school, maar ze moet in elk gevalniet te lang duren», zegt ze. «Anders zijn de vertrou-wensleerlingen niet langer peers en gaan ze te pro-fessioneel werken. Dan verliezen ze hun geloofwaar-digheid bij hun medeleerlingen. Bovendien willen devertrouwensleerlingen vrij snel iets doen. Onze oplei-ding bestaat uit een achttal sessies van één tot tweeuur. We doen groepsvormende activiteiten, vertrou-wensspelletjes en rollenspelen waarmee de vertrou-wensleerlingen leren hoe ze op bepaalde situatieskunnen inspelen. Wij kweken geen mini-vormings-

DRAAIBOEK VOOR VERTROUWEN

Hoewel men eerst dacht dat jongeren pas vanaf het derdejaar secundair onderwijs rijp genoeg waren om als vertrou-wensleerlingen te kunnen werken, denkt men nu ook aanprojecten in de basisschool en de middenschool, want ookdaar is er vraag naar. Hoe dat precies zal lopen, is nog nietduidelijk. In het deeltijds onderwijs lopen proefprojectendie dit schooljaar zullen worden uitgebreid.

Wil u zelf starten met vertrouwensleerlingen? Het Centrumvoor Zorgverbreding van het CLB in Brasschaat heeft eenDraaiboek voor het opstarten van het project Vertrouwensleer-lingen gemaakt met daarin een stappenplan voor de school eneen hele reeks oefeningen voor de opleiding van beginnendevertrouwensleerlingen. U kan dat draaiboek tegen 500 frankbestellen bij het CLB - tel 03-651 79 11 - [email protected]

Page 43: Klasse voor Leraren 108

Jasmine: «Dan kennenze tenminste al onsgezicht en is de drem-pel meteen lager.»

Zeker niet de doetjes van de school

«Sommige leerkrach-ten zien ons als eenbedreiging. Datbegrijp ik niet.»

werkers, er is geen examen. Maar ze vertellen me weldat ze beter met mensen leren omgaan. Na eenmaand of twee gaan de jongeren aan de slag. Danzijn er bijna wekelijks terugkommomenten.» Die vin-den Jasmine, Anke en Natascha erg belangrijk: «Aanhet begin van die vergaderingen bespreken we -anoniem - de problemen van de afgelopen periode.We vertellen hoe wij de zaak aanpakten en anderengeven hun opinie. Zo leren we van elkaar.»

Bangelijke dingen«Het moeilijkste aan vertrouwensleerling zijn? Je moetelke keer weer afwegen wat het beste is. Je kentenkel het probleem, en dan nog alleen het stukje datze je vertellen. De persoon zelf ken je amper. Soms ishet dan ook lastig om te beslissen wat je het bestzegt», vertelt Natascha. «Wij hebben zwijgplicht. Datis erg belangrijk, want de andere leerlingen moetenons kunnen vertrouwen. Niets wat in het vertrou-wenslokaal wordt gezegd, gaat naar buiten. Vero-niek heeft ons heel duidelijk verteld waar onze gren-zen liggen. Wij nemen nooit contact op met oudersom te bemiddelen. We luisteren en verwijzen deleerling door. We zetten ook geen individuele stap-pen. We bespreken problemen eerst in de groep. Alshet echt zware toestanden zijn, bangelijke dingenzoals mishandeling, dan wenden we ons meteen totVeroniek. In zo’n geval telt die zwijgplicht niet tegen-over haar. Waar wij zelf geen raad mee weten, neemtzij over.» Het is belangrijk dat de begeleider van devertrouwensleerlingen altijd te bereiken is, zodat hijin een echte crisis snel kan ingrijpen.Wat leuk is aan de job? Anke: «Als zo’n medeleer-ling totaal in de put binnenkomt en je praat ermeeen na een halfuurtje gaat die opgemonterd buiten,dan roep ik binnensmonds ‘YES!’ Of als iemand diewe geholpen hebben even het hoofd binnensteekten zegt: ‘Ik heb een tien voor wiskunde!’ Ja, dandenk ik: we doen iets goeds!»

ModelleerlingenIn het Atheneum van Brasschaat kwamen de eerstevertrouwensleerlingen er in 1996, op initiatief vanhet toenmalige PMS. Directeur Frans Van Gheem:«Dat voorstel kwam er met het oog op de zorgverbre-ding op school. Ik zag het meteen zitten. Ik heb altijdvertrouwen in initiatieven met de leerlingen. Bij som-mige collega’s was er wat wantrouwen. Zou dat geenklaagbank tegen de leerkrachten worden? En zou-den die vertrouwensleerlingen geen misbruik makenvan hun positie?» Ook Jasmine kent de gemengdereacties van leerkrachten: «Sommigen steunen onsdoor dik en dun. Ze moedigen zelfs leerlingen aan omnaar ons toe te stappen. Maar anderen zijn nors alswe even te laat de klas binnenkomen. Kan je met eenbelsignaal tranen stoppen? Of ze doen lastig als wijeen halfuurtje uit de les verdwijnen, zoals nu.» FransVan Gheem relativeert: «Ze doen niet zomaar hunzin, hoor. Vooraf moeten ze schriftelijk toestemmingkomen vragen als ze lessen moeten missen. Ik bendaar soepel in en ze misbruiken mijn vertrouwen niet.En hun resultaten mogen er niet onder lijden. In feitemoeten zij modelleerlingen zijn.»Directeur Frans Van Gheem kreeg uiteindelijk hetlicht op groen van zijn leerkrachten. CLB-medewer-ker Christine Debacker ging alle klassen af met eenvragenlijst en toen die verwerkt was, bleek dat veelleerlingen klaar stonden. Niet minder dan veertien

§

3

§

4

©

5

kandidaat-vertrouwensleerlingen waren er dat eer-ste jaar. Ze kregen meteen een eigen lokaal, dat zezelf mochten inrichten en waar ze sindsdien eenpermanentie verzorgen.

Flauwe problemenPR is van groot belang voor de vertrouwensleerlin-gen. Ze stellen zich persoonlijk en in een video vooraan de leerkrachten. De eerste weken van het schooljaargaan ze in elke klas vertellen wie ze zijn en wat zedoen. «Dat moet ook wel», benadrukt Jasmine.«Naar een wildvreemde toestappen, dat doe je niet,maar als wij in de klas zijn geweest, dan kennen zetenminste al ons gezicht en is de drempel meteenveel lager. We doen ook één of ander spel op despeelplaats om de aandacht te trekken.»De groep heeft ook een eigen blitse folder: Gezocht:Uitweg voor jongeren. Daarin leggen ze de basicsvan hun project uit: wie? wat? waar? wanneer? Zebeklemtonen hun zwijgplicht en vertellen zelfs ietsover de historiek van de idee vertrouwensleerling.Die is ontstaan in de Verenigde Staten en via IJslanden Nederland bij ons beland.Vertrouwensleerlingen hebben een houvast nodig. Daarombeginnen ze in september met een opleiding. «Wemoeten openstaan voor elk soort probleem», zegtAnke. «Zo zijn er allerlei grote en kleine problemenwaarmee jongeren niet naar een volwassene trekken.Een vriendje maakt het uit. Er is ruzie thuis. Een volwas-sene vindt dat maar flauwe problemen. Maar als je metzo’n probleem zit, voel je je echt niet goed. Dan staat jehoofd niet naar een wiskundetoets.»

Peer supportSedert de start in het Atheneum van Brasschaat in1996 kreeg het project ook elders in Vlaanderen voetin de klas. Op elke school begint het systeem vanvertrouwensleerlingen anders. «Hier namen wij hetinitiatief», blikt Christine Debacker van het PMS/CLBterug, «maar elders kunnen het leerkrachten zijn diede behoefte aanvoelen. Of soms zijn het de jongerenzelf die willen starten. Leerlingen van een school uitde buurt bijvoorbeeld namen contact met ons op. Zehoorden hoe het project hier werkt en willen zelf ookaan de slag. Maar als de directie niet meewil, is datniet evident. De begeleidingsdienst kan dan wel be-middelen, maar makkelijk is dat niet.»Sommige directies en leerkrachten zien de vertrou-wensleerlingen als een bedreiging. Christine Debacker:«Het feit dat er behoefte is aan vertrouwensleerlin-gen, betekent niet dat de leerkrachten hun job nietgoed doen. Het wil alleen zeggen dat jongeren metsommige problemen niet bij volwassenen terecht-kunnen. We erkennen allemaal het nut van de eerste-lijnshulp van leerkrachten, het belang van de tweedelijn van de CLB-leerlingenbegeleiding en de derde lijnvan externe hulpverleners buiten de school. Maardaarvoor staat nog een vorm van hulp: peer support,die veel vormen kan aannemen, van een luisterendoor over hulp bij een wiskundeprobleem tot doorver-wijzen bij ernstige problemen. Laten we die peersupport dan maar de nulde lijn noemen. Eigenlijkstaat ze op de eerste plaats, maar die is al benomen inonze terminologie. Kennelijk dacht men er destijdsniet aan dat leeftijdgenoten iets voor elkaar kunnenbetekenen. Vreemd is dat, als je ziet wat die jongerenonder elkaar bereiken…» ■

www.klasse.be/kvl/108/38

KLASSE NR.108 43

3© www.klasse.be/kvj/4/2 Joyce met de grote oren4© www.klasse.be/kvl/90/45 Met blauwe plekken op school

5© «De Eereerstelijn

ste Lijn»: raadpleeg uw Klasse-map voorshulp op school

Page 44: Klasse voor Leraren 108

REPORTAGE

44 KLASSE NR.108

De les van de duivel«Dit land voert eenpolitiek die mensen

wil dom houden»,fluistert Elisabete

me toe. «Dankunnen ze niet

opkomen voor hunrechten.» Ik zie de

kinderen in dekampen, de miserieonder zwart plastic.

Wat kan ik tegenzoveel

onrechtvaardigheidbeginnen? LeraresMieke Jansen (39)

uit Tielt-Winge trokmet Klasse naar de

landlozen inBrazilië. Een reis

door eenduivelsstreek.

FOTO

’S KLA

SS

E

Mieke Jansen (rechts)met Emma en Evelien

in de acampamentovan Bacia: «Hier

sterven zieke baby’somdat geen ziekenhuis

ze wil opnemen.»

«Met knuppels, honden en bulldozerswordt de school weggevaagd.»«Kom mee naar onze school», zegt Roberto Sanchi(45). Hij wijst en sjokt voor ons uit. De regen valt metbakken uit de hemel. Vanuit een hokje houden tweemannen hun ogen op de rode, modderige weggericht, de pistoleiros van de grootgrondbezitterszijn nooit ver weg. Voor mij ligt een lappendekenvan kleine houten staketsels, overtrokken met zwartplastic. Ook de school is zo’n tent. Onder elkezwarte lap schuilt, nee, woont een gezin. Met zijnschaarse hebben en houden en zonder enig com-fort. De acampamento van Encruzilhada do Sul iseen van de honderden tentenkampen in heel hetland. 460 boerengezinnen bezetten hier landbouw-grond die al jaren braak ligt. De Movimento SemTerra (MST) orchestreert die bezettingen. Deze be-weging van landloze boeren is ook sociaal actief enorganiseert zelf onderwijs. «Volgens de wet kan deoverheid braakliggende grond onteigenen, maardat gebeurt niet», zegt Ivorí, een medewerker vanMST. «Eén procent van de landeigenaars bezit bijnade helft van de beschikbare landbouwgrond. En zezitten hoog in alle machtsstructuren.» Vandaar.Willen deze boeren grond verwerven, dan moetenze hem bezetten en er jaren onder erbarmelijkeomstandigheden leven, terwijl de trage juridischemolen draait. Als hij al draait. De overheid lust MSTrauw. Vaak komen leger en politie met knuppels,honden en bulldozers en worden school, tenten,mannen, vrouwen en kinderen weggevaagd. MST-medewerkers worden opgepakt, gefolterd, vermoord.Mensenrechtenorganisaties protesteren. Sinds 1986is Brazilië een democratie. Nee?

§

1

1© www3.sul.com.br/mstpr/index.htm Homepage van de Mwww.wereldwijd.be Informatie over de Derde Wereld en e

«Moeten we onze leerlingenraden nietmeer verantwoordelijkheid geven?»Claudia Helena, Roberto’s vrouw, glimlacht. Wekomen op een goed moment. De regendruppelsroffelen zo luid op het plastic dat ze toch geen leskan geven. Het idee! Bij ons op school doe ikgewoon het raam dicht… In de tent herken ikschoolbanken, een groen bord, krijt. Terwijl we ombeurten van de chimarao nippen, groene thee dievooral gastvrijheid ademt, doet Roberto zijn verhaal.«96 kinderen lopen hier school. Van het eerste tothet vijfde leerjaar. Mijn klasje telt twaalf leerlingen.Drieënhalf uur les per dag, in de voor- of namiddag,leren ze lezen, schrijven en rekenen. We werkenervaringsgericht. Tijdens de rekenles een tent opme-ten, rijst afwegen. De leerkrachten komen uit deacampamento. Een officiële school in de nabijegemeente schrijft voor ons rapporten en diploma’s.De deelstaatregering geeft schoolmeubelen en somswat didactisch materiaal. Als de kinderen ouder zijn,gaan ze naar gemeenteschool.» Ivorí knikt: «Er isleerplicht tot 14 jaar. Leerlingen kunnen dan nognaar het secundair onderwijs, maar de scholen lig-gen ver. MST heeft enkele kaderscholen. Die leidenjongeren op om zelf nederzettingen te leiden. Ookdat leren ze ervaringsgericht, want we geven zeverantwoordelijkheid over heel het schoolleven: debegroting beheren, koken voor de groep, land-bouwproducten verkopen, de bibliotheek runnen…»Een gedachte kom spontaan in me op: moeten weonze leerlingenraden ook niet meer verantwoorde-lijkheid geven?Roberto lacht. Een enthousiaste leerkracht - eencollega - die leeft, woont en werkt in een tent, in een

ovimento Sem Terraen elektronische nieuwsbrief

www.11.be Homepage van 11.11.11

Page 45: Klasse voor Leraren 108

Een oceaan van zwarte tenten

GA MEE OPEXPEDITIE

Wil u in het voorjaar, tijdenseen schoolvakantie, zelf eenweek gratis deelnemen aan eennieuwe inleefreis van Klasseen 11.11.11? Ook nu wordteen ontwikkelingsland het doel:Rechtstreeks contact met demensen, hun problemen enontwikkelingsprojecten ter plaatse.Vraag vóór 15 november eeninschrijvingsformulier aan (metmeer informatie). Geen langebrief. Eén zin en uw adres vol-staan voorlopig. Mogelijk staatvolgend jaar uw verhaal in ditblad. Ook leerlingen en ouderskunnen zich via hun eigen Klasse

Mieke Jansen: «Hoe-veel drive en doorzet-tingsvermogen heb jenodig om te willenleven en lesgeven ineen tent?»

GRATIS VOORSTELLING

kandidaat stellen. Schrijf naarKlasse (Expeditie) – Koning Al-bert II-laan 15 – 1210 Brussel.Op zaterdag 28 oktober kanu een diavoorstelling bij-wonen en vragen stellen aande Braziliëreizigers. Info en in-schrijvingen: www.klasse.be/kvl/108/teksten/45

Met Mieke Jansen reisden voor Klasse ook een ouder entwee leerlingen naar Brazilië. Zij reageerden op een oproepin dit blad. Hun relaas staat deze maand in Klasse voorOuders en Klasse voor Jongeren. Wil u het complete reis-verhaal lezen van Kris (33), Evelien (17), Emma (16) enMieke? U kan het downloaden via internet (www.klasse.be/kvl/108/teksten/44). Tien Vlaamse scholen kunnen henbovendien uitnodigen voor een becommentarieerde dia-voorstelling. De keuze gaat naar scholen die deze voorstel-

ling kaderen in een project of actie rond 11.11.11. Stuureen briefje naar Klasse (Programma Brazilië) - KoningAlbert II-laan 15 - 1210 Brussel waarin u uw actie of projectvoorstelt en uitlegt hoe de diavoorstelling daarin past. Geefook aan voor welke leerlingen u deze voorstelling wenst(bij voorkeur een beperkte groep). Tien gelukkigen krijgenpersoonlijk bericht.Steunactie voor de landloze boeren, extra lesmateriaalover de Derde Wereld: zie Idee p. 23.

kamp waar zieke baby’s sterven omdat geen zieken-huis ze wil opvangen. Hoeveel drive, solidariteit endoorzettingsvermogen zijn hiervoor nodig?

«Ze redden de dieren. De mensenkonden stikken.»Een gekruisigde missionaris stort naar beneden enverdwijnt in het kolkende water. Ik zie het beeld uit defilm The Mission voor me. En hier sta ik dan, de mondgesnoerd door diezelfde, tachtig meter hoge en driekilometer lange watervallen. Foz do Iguaçu is subtro-pisch. Salamanders schuifelen voor me uit, kaketoeskrijsen voorbij, een spin zo groot als een hand kleefttegen een rotswand. Waar de nevel het hoogstopstuift, raast het water van de Iguaçu door eentrechter van rots naar beneden. Garganta do diablonoemen ze deze plek, de keel van de duivel. Destuwdam verderop is de duivelsstreek. «Ze hebben dehele vlakte onder water gezet en duizenden boerenzonder enige compensatie van hun land gejaagd omeen hydro-elektriciteitcentrale te bouwen», verteltGeert, onze gids. «De overheid stuurde ploegen inbootjes om zoveel mogelijk dieren uit de bomen vanhet onderlopend dal te plukken. De mensen kondenstikken. Dit heeft MST een geweldige impuls gege-ven, maar ook veel armoede veroorzaakt.» De neveldie ik op mijn lippen proef, krijgt een wrange smaak.

«Je kan al leraar zijn op je achttiende.»Curitiba zou Brussel kunnen zijn, maar dan groener.Glanzende BMW’s wurmen zich door brede lanentussen hoge, moderne flatgebouwen. Vandaag ishet Mensenrechtendag. In een aula van het deel-staatparlement hoor ik schrijnende getuigenissenvan onrecht tegen duizenden boeren die enkel eentoekomst willen voor zichzelf en hun kinderen. Meerdan 1300 stierven er al een gewelddadige dood.Hier ontmoet ik Elisabete Maria de Souza, sociologeen pedagoge. Twee jaar lang gaf zij les in de favelas,stedelijke krottenwijken, nog zo’n zweer in Brazili-aanse samenleving. Ze gaf er seksuele opvoeding,relationele vorming en mensenrechteneducatie aanop proef uit de gevangenis vrijgelaten jongeren.«Onderwijs is geen prioriteit voor de Braziliaanseoverheid», vertelt Elisabete. «Voor een diploma pe-dagogie moet je naar de universiteit, maar eenonderwijzersopleiding kan je volgen in het secun-dair onderwijs. Je kan al leraar zijn op je achttiende.Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van het onder-wijs. Het salaris ligt laag: een leerkracht verdient 400Reais per maand (ca. 10.000 frank). Privé-scholenbetalen meer, maar dat zijn elitescholen waarvoorouders zwaar in de portemonnee tasten. Wil jevoortstuderen, dan moet je naar een universiteit.Hogescholen zijn er niet. De particuliere universitei-

ten zijn vrij toegankelijk, maar vragen een hooginschrijvingsgeld. Staatsuniversiteiten zijn goedkoop,maar organiseren een toelatingsexamen. Wil je daarvoorslagen, dan ben je quasi verplicht secundair onder-wijs te volgen in de dure elitescholen.»Ik snap het: wie niets heeft, komt nergens. Brazilië iseen luilekkerland voor wie geld heeft. De contrastenzijn gigantisch en worden kunstmatig hoog gehou-den. Ook in het onderwijs. «Je kan de armen nietrijker maken zonder de rijken armer te maken, dat isde basisidee», zegt Elisabete. «Dus voert de over-heid een politiek die de mensen dom wil houden.Dan komen ze niet op voor hun rechten. Het offi-ciële onderwijs bestendigt het huidige maatschap-pijbeeld van rijk en arm.» De ene overheid schenktschoolbanken aan acampamentos, de andere laatkampen ontruimen, mensen folteren en vindt on-derwijs geen prioriteit. Ik probeer ook dit contrast tebegrijpen. Maar dit land is zo immens groot, 283keer zo groot als België. Hoe kan het ooit zijn eigentegenstellingen overwinnen?

«Ze leren de kinderen dat de armenarm moeten zijn.»In Bacia schrijf ik mijn naam op het bord. Dertig paarogen kijken me nieuwsgierig aan. «Mieke», zeggende kinderen van het vierde leerjaar me in koor na. Deklas is een compartiment van een schuur, in eenoceaan van zwarte tenten, 1200 in het totaal. In hetenige raam zit geen glas en een plafond is er even-min. Lerares Samira Ribeiro (25) maalt er niet om.«Lesgeven in een acampamento is niet gemakkelijk,maar ik doe het erg graag en de kinderen dragen meop handen», zegt ze. Ik vraag aan de leerlingen of zelater willen voortstuderen. Ze knikken allemaal ja.Vanaf volgend jaar moeten ze naar de stad om les tekrijgen. Jammer genoeg zullen ze er een anderelevensvisie meekrijgen dan in het onderwijs dat MSTaanbiedt. Ze zullen te horen krijgen dat de rijken rijkmoeten zijn en de armen arm. Maar hebben ze eenalternatief? Hebben de honderdduizenden landbe-zetters een alternatief? Ik denk terug aan de woor-den van Marli de Morais, verantwoordelijke vooronderwijs, op het secretariaat van MST in PortoAlegre. «Een mens die niet kan lezen of schrijven,heeft geen identiteit. Recht op een plek om te levenen recht op onderwijs geven een mens zelfwaarde-gevoel.» MST vecht daarvoor maar botst op politie-ke onwil en op 500 jaar onrechtvaardigheid. Maarze staan sterk en geloven in hun zaak. Solidariteit ishun grote kracht. Vijf miljoen boeren leven in mise-rie omdat ze geen land hebben. Hun kinderen mis-sen onderwijskansen en daardoor een toekomst. Ikweet wat ik aan mijn leerlingen moet vertellen. ■

www.klasse.be/kvl/108/44

KLASSE NR.108 45

Page 46: Klasse voor Leraren 108

COLLEGA’S

Een schaarse elektronica

Kent u een vrouwdie als industrieel

of burgerlijkingenieur werkt?

Een meisje dat vooringenieur studeert

of bezeten is vaninformatica? Ze zijnzeldzaam, zo blijkt.Marijn Temmerman

is burgerlijkingenieur

computerweten-schappen en

voltijds docent inhet hoger onderwijs

van twee cycli.Interview met een

elektronica.

Lesgeven onder devleugels van Pegasus.

46 KLASSE NR.108

Een mega-robotarm. Zo ziet het hoofdgebouw vande campus Hoboken van de Karel de Grote-Hoge-school eruit. Voor het gebouw staat Pegasus, eenzes meter hoog, technologisch ogend metalen beeld.Het gedicht van Ankie Peypers dat opklimt langs eenhelix - om het wetenschappelijk jargon nu eens niette vermijden - luidt: «Even is Pegasus in de kamerneergestreken. Hij vertelde mij, terloops, dat ik konvliegen. Voor hij het zei wist ik dat hij zou liegen, endat ik zou geloven wat hij zei. De ruimte leek mijveilig en het raam dichtbij - Terwijl ik sprong heb ikhem lachend aangekeken.» Onder de vleugels vandit mythische dier doceert Marijn Temmerman digi-tale ontwerptechnieken en software.Was de stap naar het hoger onderwijs voor uook zo’n sprong in het ongewisse?Marijn Temmerman: «Binnen de universiteit was erin 1980 voor docenten en onderzoekers weinigplaats. Mijn echtgenoot koos het bedrijfsleven. Ik -de enige vrouw van mijn afstudeerlichting - stapteop proef en met grote reserve naar het hogeronderwijs buiten de universiteit. Maar ik raaktegemotiveerd en werk hier nu twintig jaar, van hartetrouwens. Het was wel een nieuwe wereld. Van

1© www.ond.vlaanderen.be/hoger_onderwijs Alle informa

samenwerking met het bedrijfsleven had ik aan deuniversiteit niets gemerkt. Deze industriële hoge-school deed dat in 1980 al volop. Dat het beeldPegasus gefinancierd werd door industriële partnersvan de hogeschool is maar een nevenkwestie. Be-langrijker zijn de eindwerken die in en met hetbedrijfsleven tot stand komen, nuttige oplossingendie onze studenten bedenken voor concrete elek-tronische toepassingen. Vorig jaar begeleidde ikbijvoorbeeld een studie bij Imec over datacommuni-catie via het elektriciteitsnet, studie die zo relevantwas dat ze werd bekroond.»Iedereen kent wel de beelden van bomvolleuniversiteitsaula’s. Moet u lesgeven aan groe-pen van 200 studenten? Hoe ziet uw lessen-rooster eruit?Marijn Temmerman: «Ook dat verschilt van de uni-versiteit. De groepen hier waren en zijn nog altijdkleiner: groepen van vijftig studenten in de kandida-turen, van vijftien in de ingenieursjaren. Wij hebbenecht wel intensieve persoonlijke contacten met destudenten. Hun interesse gaat zeker meer uit naarpraktische toepassingen en minder naar academi-sche benaderingen. Van mij mag het zelfs een tik-

HOGER ONDERWIJS IN VLAANDEREN

• Vlaanderen telt zes universiteiten (acht als u de drie delenvan de confederatie Universiteit Antwerpen apart telt) en27 hogescholen.• Volgens de jongste statistieken telt het hoger onderwijs159.000 studenten: bijna 100.000 aan een hogeschool,59.000 aan een universiteit.• De studentenpopulatie in het hoger onderwijs vervrouwelijktsteeds meer. Zowel aan de universiteit (30.400 tegen28.700) als in de hogeschool (53.100 tegen 46.800) zijn devrouwen in de meerderheid.• Het hoger onderwijs kost in 1999 412.964 frank per univer-

§

1

siteitsstudent, 218.388 frank per hogeschoolstudent.• Hogescholen bieden onderwijs aan in één cyclus en in tweecycli. De opleidingen van twee cycli tellen bijna 28.000studenten. Daar zijn de vrouwen in de minderheid (11.000tegen bijna 17.000 mannen). De verhoudingen zijn nogscherper in de afdelingen Industriële Wetenschappen enTechnologie van twee cycli (1400 vrouwen, bijna 8000mannen) en van één cyclus (ca. 1200 vrouwen, ca. 7400mannen). Ook aan de universiteit zitten in de afdelingToegepaste Wetenschappen veel meer mannelijke studen-ten (ca. 3000) dan vrouwelijke (ca.750).

tie over hogescholenonderwijs

Page 47: Klasse voor Leraren 108

«Zes cursussen en zeventien contacturen»

Marijn Temmerman:«Ikbreng het grootstedeel van mijn werkweekop de campus door endie is ook zonder onder-zoek goed gevuld.»

keltje academischer. Om toegepast wetenschappe-lijk onderzoek te doen, heb ik alleszins de aspiratie.Maar momenteel heb ik met mijn zes cursussen enzeventien contacturen per week en alle uren diegaan naar de begeleiding van eindwerken niet demogelijkheden om het te doen. Bovendien is onzeopleiding pas twee jaar vernieuwd en evolueert decomputertechnologie sneller dan wie ze maar kanbijhouden. We werken met ons kleine team ook aandidactische vernieuwing: meer project- en semina-riewerk, meer begeleide zelfstudie. Ik breng hetgrootste deel van mijn werkweek op de campusdoor en die is ook zonder onderzoek goed gevuld. Ikgeef vooral les aan het derde en vierde jaar - detweede cyclus van de opleiding. Dat doe ik aan destudenten die kozen voor elektronica, voor de spe-cialisaties informatie- en communicatietechnologie(ICT) en ontwerptechnieken. De eerste is vooral opsoftware en datacommunicatie gericht, de tweedeop hardware. De kandidaturen zijn veel breder. Deeerste- en tweedejaars hebben net zo goed chemi-sche vakken en mechanica als informatica. Dat vormtvolgens mij juist de kracht van deze opleiding, al kanhet ook aspirant-studenten afschrikken. Vanaf hetderde jaar kiezen ze een specialisatie.»U bent een van de weinige vrouwelijke docen-ten in deze sector. Kiezen alleen mannelijkestudenten voor elektronica?Marijn Temmerman: «De weinige jonge vrouwendie voor industrieel ingenieur studeren - in de kandi-daturen gemiddeld één op negen studenten - kie-zen gewoonlijk niet voor elektronica, wel voor che-mie. In de elektronica is de verhouding nog frappan-ter␣ : één vrouwelijke elektronicus tegenover twintigmannen. Dat vind ik een onevenwicht. Je kan alsvrouw toch net zo goed een mooie carrière opbou-wen in een ICT-bedrijf of -afdeling als in de chemi-sche of financiële sector. Hoe komt het toch dat deeconomische opleidingen aan universiteiten en ho-gescholen zoveel meer succes hebben dan de indus-triële en technologische wetenschappen?»Al enkele jaren zijn er te weinig ingenieurs eninformatici. Zijn jongeren nog wel warm temaken voor technologie?Marijn Temmerman: «Dat is misschien nog wel eengroter probleem dan de ondervertegenwoordigingvan vrouwen in deze beroepen. Het lijkt wel of dejongeren van vandaag een afkeer van technologie enwetenschappen hebben. In hun dagelijkse leven speelttechnologie een hoofdrol, bij hun studiekeuze is zijonpopulair. Eigenlijk zouden we jongeren al vanaf zesjaar warm moeten maken voor technologie. De goedbedoelde technologische opvoeding in de eerste graadvan het secundair onderwijs slaagt daar niet in. Deleerkrachten en leermiddelen kunnen blijkbaar de vonkvan de liefde voor technologie niet op een twaalfjarigelaten overslaan. Ook de wetenschappen in de tweedeen derde graad zouden boeiender en levensechterkunnen. Minister Vanderpoorten heeft het in nota’sen media over de opwaardering van de techniek: die iser ook in het ASO nodig. Het aantal leerlingen dat nahet ASO voor industrieel ingenieur studeert, vermin-dert. Ons studentenaantal is jarenlang gezakt. Nu ishet ongeveer stabiel, maar we blijven in een dal.»De hogeschool waar u lesgeeft is sinds vijf jaareen van de grootste van Vlaanderen. Hoe hebtu de fusies in het hoger onderwijs ervaren?Marijn Temmerman: «Ik ben lid van de academischeraad van de nieuwe hogeschool, een fusie van dertienhogescholen. Ons departement Industriële Weten-schappen en Technologie is bovendien een minifusie

2© www.ond.vlaanderen.be/onderwijsstatistieken/99/a-hwww.vlhora.be Nieuws van de Vlaamse Hogescholenraad

binnen de grote fusie. Docenten en lectoren hebbenhun roots in drie voormalige concurrerende hoge-scholen. Voorts waren er ook cultuurverschillen tus-sen graduaatsopleidingen van drie jaar en ingenieurs-opleidingen van vier jaar. Stilaan ontstaat er na vijfjaar in het departement één cultuur en één wij-gevoel. In de hogeschool zijn we zo ver nog niet. Deandere departementen zijn nog vreemd terrein. Dedoorsnee collega - het korps van mijn departementbestaat vooral uit mannen - zet zich graag in voor deopleiding waarbij hij betrokken is en klopt wel aan bijzijn vertegenwoordiger in het Departementaal On-derhandelingscomité voor zaken die hem rechtstreekspersoonlijk aanbelangen. Wat de academische raadop hogeschoolniveau bespreekt, daar ligt hij nietwakker van. Ook studenten hebben vaak het onte-rechte gevoel dat hun stem in die participatieradenhet verschil niet kan maken. Een student die zichengageert, merkt dat de inspraak wel werkt. Hetdepartementsbestuur staat er immers zeer voor open.»Sommige hogescholen kennen steeds minder hetvakantieregime van het lager en secundair on-derwijs. De combinatie werk-gezin wordt zwaar-der. Ook bij u?Marijn Temmerman: «Ik heb twee tienerdochters eneen echtgenoot met een intensief arbeidsleven. Diecombinatie is zwaar, maar het onderwijs biedt tochvoordelen. Ons departementsbestuur behandelt onsals zelfstandig academisch personeel. We zijn meest-al op de campus aanwezig, maar controle is er nietecht en als we thuis willen werken, doen we dat ook.Ik werk veel hier, omdat de ICT-infrastructuur binnenhandbereik is. De campus sluit tijdens de kerst- enpaasvakantie en vijf weken tijdens de zomer. Volgenseen protocol van het Hogeschoolonderhandelings-comité (HOC) heb ik als onderwijzend personeelslidrecht op 55 vakantiedagen, maar ik heb ze eerlijkgezegd nog nooit uitgeteld.»Het bedrijfsleven smeekt om elektronici. Watdrijft u om in de hogeschool te blijven?Marijn Temmerman: «Ik volg graag de evolutie inmijn vakgebied. In een bedrijf zou ik dat zeker veelgespecialiseerder en dus enger doen. Ik hou ook vande grote autonomie en keuzevrijheid die ik heb envan de contacten met de studenten en met debedrijven. Soms vraag ik me wel af of ik altijd maarweer die nieuwe technologische ontwikkelingen inme ga kunnen blijven opnemen.»Loont lesgeven op de hogeschool␣ ? Zijn er kan-sen op promotie?Marijn Temmerman: «Als voltijds docent twee cycliverdien ik zo’n 86.000 frank netto per maand. Inhoude-lijk heb ik de verantwoordelijkheid van een hoogleraarmaar het ziet er niet naar uit dat ik het snel zal worden.Bevorderingen kosten geld en dat is er niet voldoende.De personeelskosten moeten integendeel omlaag.»Hoe zit het met de sociale status van een do-cent? Leerkrachten in het basis- en secundaironderwijs zijn daar niet altijd over te spreken.Marijn Temmerman: «Binnenshuis voel ik me geap-precieerd, maar door het grote publiek minder. Demensen hebben echt geen idee wat onze job in-houdt en zien alleen dat we meer vakantie en eengrotere vrijheid hebben. Als ik het verschil zie tussenVlaamse studenten en Duitse of Poolse die hier vooreen uitwisseling komen, geloof ik dat wij het inVlaanderen echt goed doen. Tenzij wat de doorstro-ming naar Industriële Wetenschappen en Technolo-gie betreft natuurlijk. Pegasus moest eens vaker ineen meisjeskamer neerstrijken.» ■

www.klasse.be/kvl/108/46

KLASSE NR.108 47oger.htm De jongste cijfers

Page 48: Klasse voor Leraren 108

48 KLASSE NR.108

HET ANTWOORD

Meerderjarig«Wat verandert er in het schoolleven van een leerling die achttien wordt? Maghij bijvoorbeeld gewoon thuisblijven?»Sinds een aantal jaren is elke Belg meerderjarig zodra hij achttien is. Op de dag vanzijn verjaardag is elke jongere handelingsbekwaam. Hij staat zelf in voor alle beslis-singen en is er persoonlijk voor verantwoordelijk. Achttienjarige leerlingen onderte-kenen zelf het schoolreglement, verantwoorden zelf hun afwezigheden, tekenen zelfvoor ontvangst van zaken enz. Of een leerling dan op zijn achttiende verjaardag prompthet onderwijs vaarwel mag zeggen? Nee. Elke jongere is leerplichtig tot het einde vanhet schooljaar (30 juni) waarin hij achttien wordt. Tenzij hij al op jongere leeftijd hetdiploma secundair onderwijs behaalt. Zolang een jongere leerplichtig is, mag hij ookniet inschrijven bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding(VDAB). Ten slotte geldt de leerplicht voor alle jongeren die op het Belgisch grond-gebied verblijven, dus ook voor jongeren met een vreemde nationaliteit.Meer vragen en antwoorden in de gratis Gids voor leerlingen secundair onderwijs -Cel Publicaties - departement Onderwijs - Koning Albert II-laan - 1210 Brussel - tel02-553 66 53 - fax 02-553 66 54 - [email protected] -www.ond.vlaanderen.be

HET ONDERZOEK VAN DE MAAND

Pedagogisch project: façade?Weet u wat het pedagogisch project van uw school inhoudt en wordternaar gehandeld? Bestaat er bij u wel zo’n project? In vijftig Oost- enWest-Vlaamse basisscholen zocht onderzoeker en pedagoog Wim Hostevan de Universiteit Gent naar de fundamenten van onderwijs. Hij liepvooral tegen façades aan.

Elke basisschool moet een opvoedingsvisie formuleren in de vorm vaneen pedagogisch project. Dat is verplicht bij decreet. Maar doen descholen dat?Wim Hoste: «Ruim twee basisscholen op drie uit ons onderzoek hebben geen peda-gogisch project die naam waardig. Niet alleen zijn ze decretaal niet in orde, ze hebbenook geen enkel referentiepunt waaraan hun onderwijs en opvoeding kan worden ge-toetst. Bovendien voldoet de helft van de pedagogische projecten die we onder ogenkregen niet aan de minimumvoorwaarden die je eraan kan verbinden. Sommige scho-len daarentegen, vooral methodescholen (Steiner, Freinet…) en onafhankelijke scholen,doen het erg goed. Ze zijn bewuster met onderwijs en vooral opvoeding bezig. Zehebben hun visie daarop klaar en duidelijk uitgestippeld en handelen er ook naar.»Wat doen zoveel scholen dan verkeerd?Wim Hoste: «Het is vooral een kwestie van wat ze niét doen. Slagzinnen als Iedereenis welkom op onze school of We streven naar een harmonieuze ontwikkeling van hetkind vind je bijna overal. Maar het zijn holle woorden. Slechts één school op vijfformuleert zijn visie op de maatschappij. Vooral katholieke scholen laten het hierafweten. Amper één school op twee geeft zijn visie op waarden en normen. En danvaak nog in termen van attitudes van leerlingen. Een visie op leren en ontwikkelenvinden we maar sporadisch terug, laat staan een beschrijving van de gehanteerdeleertheorie. Over de sfeer en cultuur van een school staat al evenmin veel op papier.

WEBTIPS

1. Honger wordt noodDe hoorn van Afrika is leeg, hongersnood creëert er een ramp-in-wording. Hoe ontstaathongersnood? Hoe meet men dat? Wat doet ontwikkelingswerk er concreet aan? Delesbrief Per Expresse 8 geeft 10- tot 15-jarigen achtergrond en stof tot nadenken. Inde handleiding krijgt u een historisch voerzicht van hongersnoden in de regio, aanwij-zingen hoe u Derde-Wereldnieuws in de klas behandelt en hoe u misvattingen en voor-oordelen aanpakt, didactische suggesties en een overzicht van adressen en websites.U kan de lesbrief en de handleiding bestellen voor 7,5 NLG bij het Centrum voorMondiaal Onderwijs - postbus 9108 - 6300 HK Nijmegen - tel 0031-24-361 30 74 -fax 0031-24-361 30 14 - [email protected] - of ze gratis downloaden via www.cmo.nl

2. Smul door BelgiëLesvoorbereidingen met interactieve vragen per onderwerp, interculturele projectenen informatie over allerlei bezienswaardigheden vindt u op Pienternet. In het docu-mentatiecentrum kan u zoeken in allerlei kranten, boeken, boekenbesprekingen enscripties. Voorts stageplaatsen, jobaanbieders, links naar nascholingscentra en voorelk vak een aantal educatieve links. Nieuw is een recensierubriek voor computerspel-len. Niet Diablo II, Lara Croft IV of Obi-Wan maar leuke educatieve spellen (zoals Smuldoor België) die zich vasthaken aan geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde...www.pienternet.be

3. Op zoek naar scholen?Mocht u op zoek zijn naar een basisschool in Libanon, Maleisië, Noorwegen ofPeru, u vindt een wereldlijstje van een paar honderd scholen op één website. Ookde Belgische basisscholen vindt u er, alfabetisch gerangschikt per provincie. Enigevereiste: de school in kwestie moet een stek op internet hebben.www.schools.start4all.com

Hoe is de sfeer bij u op school?

Page 49: Klasse voor Leraren 108

Hoe de opvang van allochtone kinderen gebeurt, is zelfs in stedelijke scholen nau-welijks genoteerd. Projecten rond informatie- en communicatietechnologie komennergens in het stuk voor. Ouders worden zelden of nooit betrokken bij het opstellenvan het pedagogisch project… De enige positieve balans ligt bij de begeleiding vankinderen met leerproblemen: twee scholen op drie hebben daar een plan voor uit-gestippeld en maken werk van eerstelijnszorg. Maar dan ook enkel voor leermoei-lijkheden. Wat met sociaal-emotionele problemen? Wat met hoogbegaafdheid? Ove-rigens ligt de fout niet volledig bij de scholen zelf. Ze zouden van de overheid meerduidelijkheid moeten krijgen en van hun net of koepel meer autonomie.»Hoe ziet een goed pedagogisch project eruit?Wim Hoste: «Je mag verwachten dat scholen er hun doelstellingen in opnemen:waar willen ze met onderwijs en opvoeding naartoe? Om die te formuleren moetenze vertrekken van een duidelijk omschreven visie op de maatschappij, op waardenen normen, op de mens, op de ontwikkeling van het kind, op multicultureel onder-wijs… Andere luiken zijn communiceren met ouders, omgaan met leerproblemenen sociaal-emotionele problemen, allochtone leerlingen begeleiden, een school-werkplan opstellen, projecten organiseren enz.»Wat hebben directies, leerkrachten, ouders en leerlingen aan eenpedagogisch project?Wim Hoste: «Scholen hebben een fundament om beslissingen te nemen. Als leer-kracht weet je waar je mee bezig bent, niet enkel in de klas maar ook als school.Leerlingen en ouders ervaren dat alle neuzen in dezelfde richting staan. Hoe vaakprotesteert een vader niet tegen de straf die zijn kind heeft gekregen? Als er overopvoeding niet wordt gecommuniceerd, zullen school en ouders nooit dezelfderegels hanteren. Als een moeder van een hoogbegaafd kind niet weet dat school Xzich specifiek richt op leerbedreigde kinderen, zal ze dan niet een verkeerde keuze

TELEVISIETIP

BeroepsleerlingenZe zitten in de Camioneursschool in Kortrijk. Vijftien zesdejaars vrachtwagenchauf-feur, één meisje en veertien jongens. Beroepsleerlingen. Hoe kijken zij tegen huntoekomst aan? Zullen ze slagen in hun (rij-)examen? Zullen ze slagen in het leven?Hun leerkrachten werken hard om hen een degelijke opleiding te geven en om henvoor te bereiden op hun rit door de samenleving. Op 16 oktober verneemt u hoe ze datdoen en met welke perspectieven de leerlingen zich in hun laatste schooljaar uit deslag trekken. VRT-journalist Lode Desmet maakte een reportage met als kapstok be-roepsonderwijs. Hij liep een trimester met de leerlingen mee. Hij filmde ze in hundagelijkse doen, tijdens lessen, examens en praktische proeven. Welk beeld dit geeft?Spots op Canvas, maandag 16 oktober, 21 uur.

CHEMIE-OLYMPIADE

Zilver en bronsVraagstukken oplossen en experimenten uitvoeren in de wereld van zuren, basenen redoxreacties. Kunnen Vlamingen daar wat van? Meer dan 200 leerlingen uit55 verschillende landen namen dit jaar deel aan de 32ste Internationale Chemie-Olympiade in Kopenhagen. Onder hen ook twee Vlaamse leerlingen, Randy Lam-breghts (17) en Philippe Tassin (18). Met respectievelijk een zilveren en een bron-zen medaille vielen ze prompt in de prijzen. Eerder kwamen zij als eersten uit de bustijdens de preselecties in Vlaanderen, waaraan in het totaal 2434 jongeren deelna-men. De bedoeling van zo’n Olympiade is de natuurwetenschappen promoten.In Vlaanderen zijn er Olympiades voor biologie, fysica en chemie. Ze worden elkjaar georganiseerd voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs.www.luc.ac.be/olympiades

Eén trimester in het levenvan beroepsleerlingen:16 oktober op Canvas.Ä

PH

OTO

DIS

C

maken? Mochten ouders vaker pedagogische criteria hanteren om een school tekiezen, dan zou de kwaliteit van de pedagogische doelstellingen van de school veelhoger zijn. Maar hoe kan je van ouders verwachten dat ze naar een pedagogischproject vragen als de school er niet over rept of er geen heeft?»De netten en koepels hebben een pedagogisch project. Kunnen scho-len daar niet te rade gaan?Wim Hoste: «Het Gemeenschapsonderwijs (vroeger Argo) is als schoolbestuur ver-plicht voor al zijn scholen een pedagogisch project op te stellen. Tot op zekere hoogtevoldoet dat ook aan de eisen. Ook het Onderwijssecretariaat van Steden en Gemeenten(OVSG) en het Vlaams Secretariaat voor het Katholiek Onderwijs (VSKO) stellen eenproject op. Maar dat van het OVSG is te vaag en te algemeen en dat van het VSKO iszo filosofisch van aard dat het voor scholen quasi onbruikbaar is. Het is trouwensopvallend dat deze twee koepelprojecten amper te herkennen zijn in die van de indi-viduele scholen. Scholen krijgen ook veel te weinig begeleiding van hun net/koepelom een pedagogisch project op te stellen. Niettemin gebruiken alle netten en koepelshun pedagogisch project als argument om de wetgever onder druk te zetten in dos-siers als vrije schoolkeuze, vervangingspools enz. Je kan je afvragen of vooral OVSGen VSKO niet meer met hun project doen dan er hun eigen bestaan mee legitimeren.»

Façade of fundament? Het pedagogisch project in de basisschool, een kritische ana-lyse, prof. F. Simon, pedagoog W. Hoste - vakgroep pedagogiek - Universiteit Gent.Een synthese van dit onderzoek en een basismodel voor een pedagogisch project kanu downloaden via internet: www.klasse.be/kvl/108/teksten/48. Een uitgebreid artikelhierover verscheen ook in het septembernummer van Persoon en Gemeenschap. Voormeer informatie: Wim Hoste - KLBO - hogeschool Gent - tel 09-329 30 24 [email protected]

KLASSE NR.108 49

AANPAK

Spierziek«Ons verhaal begint als Stefanie bijna drie jaar oud is. Zij kon helemaal niet op haarbeentjes steunen en dus ook niet lopen. Om te spelen zat ze in een kinderstoel enom zich te verplaatsen in een buggy. We wilden haar heel graag naar de gewonedorpsschool laten gaan. Uiteraard vergde dat enkele extra maatregelen. De directiewas onmiddellijk pro. Stefanie ging even kennis maken met het klasje waar zemisschien zou terechtkomen en… ze is er meteen gebleven. De juf was helemaalniet voorbereid op zo’n situatie, maar heeft dit enorm goed aangepakt. De volgendedag al had ze een eigen kinderstoel bij van thuis…»Kinderen met een spierziekte kunnen met succes onderwijs volgen in eengewone school, al was het maar omdat ze voor het overige perfect functioneren.Dat stelt Luc Vlerick in de brochure Gewoon onderwijs inclusief voor leerlingen metneuromusculaire aandoeningen? Vlerick is projectcoördinator voor Nema, de Vlaamsevereniging neuromusculaire aandoeningen. In de brochure verzamelt hij ervarin-gen van leerlingen, ouders, directies en leerkrachten, van kleuter- tot hoger onder-wijs. Daarin verneemt u hoe scholen leerlingen met spierziekten kunnen opvangen,hoe leerkrachten moeilijkheden kunnen overwinnen, wat GON-begeleiders vermo-gen en welke steun ouders kunnen geven.Gewoon onderwijs inclusief voor leerlingen met neuromusculaire aandoeningen? (42p., 170␣ fr. voor niet-leden, 85␣ fr. voor leden) - Luc Vlerick - Vlaamse vereniging Neu-romusculaire aandoeningen (Nema) - Jagerstraat 1 - 3590 Diepenbeek - tel 011-72 3187 - [email protected]

Twee scholen op drie gebuisd

Page 50: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 51: Klasse voor Leraren 108

Alle brievenelke dag helemaal op

www.klasse.be

Dialoog

Binnen zonderbellenEen selectie uit lezersbrieven, faxen,e-mails en reacties via internet vindtu op deze pagina’s. Naamloze brie-ven of manifesten komen er niet in.De redactie is niet verantwoorde-lijk voor de inhoud van de brieven.Schrijf a.u.b. korte brieven. Wat telang is, moeten we inkorten. Ver-meld uw naam en adres. Enkel uit-zonderlijk op gemotiveerd verzoeklaten we die weg. We kunnen even-tueel brieven doorsturen naar be-trokken afdelingen voor een des-kundig antwoord.Klasse publiceert ook brieven diede redactie bereiken via Klasse voorOuders en Maks! (Klasse voor Jon-geren). Kan voor iedereen interes-sant zijn.U vindt elke dag véél meerbrieven op www.klasse.be/kvl/108/teksten/51Klasse (Dialoog) - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - fax 02-553 96 85 - [email protected]

«Ik heb alleen eenbord en krijt.»

Werken in mijn vakantie«Kan een directie leerkrachten verplichten tijdens de vakantie tekomen werken?» vraagt een leraar.■ Is vakantiewerk voor leerkrachten wel wettelijk? In de functie-beschrijving van het personeel basisonderwijs (een Besluit vande Vlaamse regering van 1997) lees ik bijvoorbeeld: «De volgen-de taken behoren niet tot de opdracht van het personeelen kunnen bijgevolg niet in de functiebeschrijving opgenomenworden: … 2° het uitvoeren van materieel onderhoud en/of her-stellingen van en in de school».Wanneer ik deze wet letterlijk interpreteer, moet ik besluiten: neen,het is niet wettelijk.Blijkbaar doet men een beroep op de welwillendheid van hetpersoneel.

Eva Lessenaer - leerkracht - [email protected]

Het marktaandeel van de school■ Ik ben verbaasd en geschokt hoe de financiering van ons hogeronderwijs rechtstreeks inspeelt op de kwaliteit van dit onderwijs.Scholen worden momenteel gefinancierd op basis van hun aan-tal studenten. Dit betekent dat de onmiddellijke «overleving»van een school rechtstreeks wordt gekoppeld aan studentenaan-tallen. Dit «rendabel» stellen van een school lijkt een verdedig-baar economisch standpunt, doch geeft funeste gevolgen voorde kwaliteit van ons onderwijs.Reeds jaren maak ik mee dat de directie docenten «herinnert» aandeze harde economische realiteit. Vooral op deliberatiemomen-ten, alsook bij andere interne afspraken geldt de wet van «deaantallen». Ikzelf, doch ook meerdere collega’s hebben de groot-ste vragen bij de beroepsgeschiktheid van sommige studenten diedoor zware deliberaties uiteindelijk toch in een derde jaar belan-den en die dan, in de realiteit van een laatstejaars, toch hun diplo-ma krijgen. Ik ben me er bewust van dat ik de zaken erg cru voor-stel, doch dit is een tendens die het laatste decennium opgangmaakt en vooral oudere collega’s wijzen op een systematischekwaliteitsvermindering van ons onderwijs.Rechtstreekse koppeling van de financiering van een school aanstudentenaantallen dwingt de school tot een economisch princi-pe en plaatst haar in een concurrentiepositie op de «studenten-markt». Daar elke school beschikt over een relatief groot tijdelijkkader, dat dikwijls reeds vele jaren voor de school in kwestiepresteert, ziet een school zich gedwongen om haar «marktaan-deel» veilig te stellen en eventueel uit te breiden.Deze bedrijfsvisie past niet in een maatschappelijke instelling diegefundeerd en gesubsidieerd door diezelfde gemeenschap voor-al een kwalitatief goede opleiding behoort waar te maken.

Lector - naam en adres bekendDit is een fragment uit een uitvoerige lezersbrief. De volledigeversie kan u lezen op www.klasse.be/kvl/108/teksten/51

Beknot■ Na vijf jaar studeren in het Pedagogisch Hoger Onderwijs, benik in het bezit van het A1-diploma kleuteronderwijzer en het A1-diploma onderwijzer. Het diploma van leraar lager onderwijs be-haalde ik in de voortgezette lerarenopleiding. Het doel van devoortgezette lerarenopleiding is immers de mobiliteit in de on-derwijsloopbaan te vergroten.Niet alleen ik, maar reeds meer dan honderd afgestudeerde nor-malisten met meer dan twee pedagogische diploma’s, hebbende intentie tewerkgesteld te worden op een flexibele onderwijs-markt, maar in de praktijk zal men bij een benoeming wordenbeknot tot een bepaald niveau van de basisschool. Met de diplo-ma’s van kleuteronderwijzer en onderwijzer kan het huidige on-derwijs makkelijker de integratie en continuïteit binnen de helebasisschool in de hand werken. Maar een nieuwe functie (leraarbasisonderwijs) laat op zich wachten. Een benoeming in het ambtvan leraar basisonderwijs zou echter de flexibiliteit in het onder-wijs heel wat verhogen, en ook de toekomstperspectieven vanleerkrachten aanzienlijk groter en aantrekkelijker maken. Het zouin de huidige problematiek van te weinig leerkrachten een stap inde goede richting betekenen!

Gert Bourgeois - leerkracht - St. Lievens-Houtem

Twee soorten scholen■ Ik sta meer dan twintig jaar in het lager onderwijs. Nog steeds benik dol op kinderen, wil ik hen positief motiveren, stimuleren en prikke-len om nieuwe dingen te leren. Waar ik me de laatste tijd wel meer en

§

1

1© www.klasse.be/kvl/92/8, www.klasse.be/kvl/77/12, wwDe opdracht van het personeel en functiebeschrijvingen

meer aan erger, is het negativisme van onze superieuren, de admini-stratieve mallemolen ons van bovenaf opgelegd, het bureaucratischevan het onderwijssysteem, het nieuwe management van directies, debetweterige negatieve wijsvinger van de pedagogisch adviseur enhet tekort aan middelen om mijn job naar behoren te doen.Ik werk in een doorsnee dorpsschool én in een stads-school met een hoog percentage aan kansarmen. In deeerste school beschik ik over voldoende pedagogisch-didactischmateriaal dat het mij mogelijk maakt op een hedendaagse, aan-gepaste manier les te geven. De moderne media én hoeken- encontractwerk zijn een dagelijks onderdeel van het lesgebeurenen stimuleren de leerlingen tot zelfstandiger werken.In de tweede school beschik ik over een lokaal met lessenaars,stoelen, een bord en krijt. Één taalboek per twee leerlingen, vierscharen en drie lijmstiften. Daarmee moet ik het doen. 22 kinde-ren tussen 9 en 11 jaar in een derde klas. Contract-, hoeken- engroepswerk, moderne media? Vergeet het maar. Frontaal lesge-ven zoals dertig jaar geleden, lukt nog een beetje, maar geeft mijeen verward gevoel. Voor het overgrote deel van de tijd probeerik grenzen en structuur aan te brengen in de chaos. Jaarplannen,leerplannen… ik heb er weinig boodschap aan. Hoe omgaanmet agressie? Wat met al die opgekropte woede? Alternatievenaanbieden, zelfrespect bijbrengen, zoeken naar positieve dingenen tegen de draad in positief stimuleren. Dat is mijn realiteit. Mijncollega’s en ik, we proberen te overleven.Jammer genoeg stel ik vast dat mijn verhaal geen alleenstaandverhaal is. Dit is onderwijs in twee versnellingen, dit klopt niet!Loonsverhoging is voor mij geen must, wel meer middelen voorscholen met een hoge concentratie kansarmen en de werkom-standigheden verbeteren. Ik ben het kotsbeu om te horen datmigranten (lees: kansarmen) zich niet of onvoldoende aanpassen.Als de beleidsmensen zelf het onderwijs niet minimaal aanpassenaan de populatie en ondermaats rekening houden met de realiteit,dan heeft de overheid een groot probleem en zullen ze daar in denabije toekomst de bittere vruchten van plukken.

Annick Zwaan - leerkracht - Duffel

Wachten op kruimels■ Mijn echtgenote en ik zijn allebei germanisten en staan al eentwaalftal jaren in het onderwijs. Mijn vrouw is daarbij al aan haartwintigste school toe en heeft nog altijd geen uitzicht op één ofandere vorm van zekerheid. Elk jaar moet ze trachten voldoendeuren bij elkaar te sprokkelen door te hopen dat er hier en daarkruimeltjes van de «tafel» vallen. Het is dan ook al vaak gebeurddat ze soms maanden maar 7 of 10 uren had, en daarna er plots25 per week moest geven, waarvan er dan «natuurlijk» maar 20werden betaald. Soms zaten in die 7 uren zelfs één of meer «nul-uren» die «natuurlijk» ook niet werden betaald.Die zogenaamde nuluren zouden dringend moeten verdwijnen.Werken in het besef dat je helemaal niet wordt betaald, is immersook niet echt motiverend. Vervolgens is er de idee van de «pools».Volgens mij (en ik sta echt niet alleen met die idee) gaat datdweilen worden met de kraan open. Er blijft in dat systeem ver-schrikkelijk veel administratieve onzekerheid en vaagheid be-staan en het risico zit erin dat mensen die al jaren tijdelijk zijn,zich gepasseerd gaan voelen door «poolleden», die door de VDABen niet door de directie worden voorgesteld. Veel wijst erop dathet systeem gaat uitlopen op een troebele «poel».Walter Huts & Els Struyven - leerkrachten - Goetsenhoven-Tienen

Trek uw plan■ Ik ben leerkracht in het secundair onderwijs en ben nogal veelbezig met computers en netwerken. Het gebruiken van ICT inde les schrikt me helemaal niet af; ik heb dus al enkele voorzich-tige pogingen gewaagd. De druk is immers groot. De overheidstelt: «Gij zult 20 procent van uw tijd met ICT werken! Hier zijnwat PC/KD centen. Dáág! Trek nu verder uw plan.» De oudersvragen: «Jullie gebruiken toch ICT in de klas? Want dat schijntveel beter te zijn.» Directies zeggen: «We moeten de nieuwemogelijkheden van ICT exploreren en toepassen. Zoek dat bin-nen de vakgroepen eens uit.» Klasse en andere onderwijstijd-schriften staan bol met veeleer euforische berichten over ICT enook de hogescholen beginnen nu druk uit te oefenen.Ik wil toch even wijzen op enkele verschillen tussen secundair enhoger onderwijs, waar ik trouwens best jaloers op ben. Wij heb-ben geen «assistenten» die ons ondersteunen bij het uitwerkenvan nieuwe lesvormen, in onze school geen netwerkbeheerderdie fulltime allerlei dure software voor groepswerk en interactief

KLASSE NR.108 51w.klasse.be/kvl/76/12 en www.klasse.be/kvl/70/8

Page 52: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 53: Klasse voor Leraren 108

Uw vragenU zoekt informatie. Waarkan u terecht?• De Infolijn van het departementOnderwijs is het eerste aanspreek-punt voor leerkrachten, ouders, leer-lingen en studenten met vragen ofproblemen rond onderwijs: bel hetGRATIS NUMMER 0800-30203 (allewerkdagen van 9 tot 12.30 u. en van13.15 tot 17 u.). U kan ook faxennaar 02-553 96 55 of surfen naarwww.ond.vlaanderen.be/infolijn. Daarvindt u het antwoord op een aantalveel gestelde vragen. Vanuit dezewebsite kan u ook een e-mail sturennaar de Infolijn.• Op www.ond.vlaanderen.be/omzend-brieven en w.ond.vlaanderen.be/wet-geving vindt u alle (recente) informatieover omzendbrieven en wetgeving.• Voor vragen over uw persoonlijkdossier (b.v. over uw wedde) stapt ueerst het best naar het secretariaatvan uw eigen school. Eventueel zalde school contact opnemen met uwwerkstation of u het juiste telefoon-nummer geven.• U vindt alle diensten op één adres:departement Onderwijs - Koning AlbertII-laan 15 - 1210 Brussel - tel 02-55386 11 (algemeen nummer).• 0800-30 201 is het nummer vande Vlaamse Infolijn. U kan opdit gratis nummer terecht, iederewerkdag van 9 tot 19 u., voor infor-matie en publicaties.

«Van onbetaaldeuren kijkt niemandmeer op.»

§

2

©

3

©

5

leren draaiende kan houden of die interne opleidingen kan orga-niseren, geen pedagoog als coach voor leerlingen die groepswer-ken uitvoeren, geen Zelfstudiecentrum zoals aan de VUB of ge-lijkaardige ondersteunende diensten voor het professioneel uit-werken van nieuwe leeromgevingen.Niet dat dat een reden is om dan maar niks te doen, helemaalniet, maar ik wil externen er toch even bewust van maken datgemakkelijk is om vanalles te verwachten, op korte termijn alshet even kan, zonder even stil te staan bij wat je nodig hebt omdat alles te realiseren.

Pedro Tytgat - leerkracht - Leuven

Loonsverhoging (1)■ In Klasse 105 stond dat er voor een algemene loonsverhogingniet genoeg armslag zou zijn. Als in de maand april de drie onder-wijsministers aan de federale overheid meer geld vragen voor on-derwijs en deze enkel «neen» hoeft te zeggen om hen alledrie tezien inbinden, dan heb ik zo mijn bedenkingen. Als ik dan in dekrant lees dat diezelfde federale overheid op dat moment bovenopde jaarlijkse defensiebegroting nog gedurende 15 jaar gemid-deld 22 miljard gaat investeren, dan ben ik kwaad. Ten eerste omdat soort investering en ten tweede omdat die drie ministers nietzijn opgekomen voor hun mensen (personeel én leerlingen).P.S. Een grapje (?). De letters P.C. staan voor «personal compu-ter». «Personal» omdat onderwijsmensen die zelf betalen.

Herman Vermeiren - leerkracht - Edegem

Loonsverhoging (2)■ De huidige onderwijsdiscussie gaat alweer over geld: loonsver-hoging als (her)waardering voor het leraarsberoep. Maak datmaar eens wijs aan een caissière in de supermarkt met een wis-selend werkrooster en oproepbaar op elk moment van de dag. Ishet financiële echt prioritair voor mensen die uiteindelijk een jobmet heel wat vakantie hebben? Als er dan toch budgettaire ruim-te voorzien is, laat ons die dan alstublieft nuttiger en in het voor-deel van de leerling gebruiken.Verticale en horizontale samensmeltingen van klassen zijn inge-burgerde praktijk. Ook van onbetaalde uren boven op je lessen-rooster omwille van het comfort van de leerling, kijkt niemandmeer op. Toch puilen alle pedagogische richtlijnen en het tijd-schrift Klasse uit met eisen om aandacht voor de persoonlijkheiden de individuele noden van elk kind. In steeds grotere klassen!Hoe rijm je beide in de praktijk? Soms ben je gewoon al tevredendat ze allen hun map bij zich hebben in je beroepsklas, zo kunnenze tenminste volgen (als ze zin hebben!). Ondertussen wordt vanje verlangd dat je iets zinnigs weet te vertellen over de problema-tiek van drugs, verkeer en mobiliteit, informatietechnologie, ge-zond eten, over- en ondergewicht, het nut van beweging en sport,pesten, milieu, opvoeding tot burgerzin, Europese dimensie, rol-lenpatronen, gelijke kansen voor jongens en meisjes, de integra-tie van migranten, het gevaar van reclame en computerspelle-tjes, overdadig televisiekijken, geweld en agressie…Zoals je geen nieuws hebt als het niet op CNN is geweest, heb jein het onderwijs het fenomeen: iets is niet gebeurd als hetniet op papier staat. Het geijkte document met het juistenummer in x-voud invullen en in de correcte mappen bewarenwaar toch geen mens meer naar kijkt: een dikke proficiat. Alweereen tijdrovende vergadering die je eigenlijk eenvoudigweg tij-dens de middagpauze met een aantal collega’s in een informelesfeer had kunnen bespreken. Wat gebeurt er in je klas? Heb jeeen goed contact met je leerlingen? Kan je ze iets bijbrengen, ookal heeft het niets met eindtermen of programma te maken? Geenhaan die daarnaar kraait, behalve als er een hoog spektakelge-halte aan te pas komt.Ook de media hangen liever het beeld op van die scholen en diecollega’s die het moeilijk hebben met ongemotiveerde, brutaleen spijbelende leerlingen. Gevolg: weinig 18-jarigen kiezen nogvoor een onderwijscarrière. Gevolg: boven op je normale lessen-rooster kan je dan nog maanden aan een stuk inspringen voorafwezige leerkrachten voor wie men geen vervanger vindt. Ge-lukkig kan je de leerlingen ondertussen de belangrijke eindterm«optimaal tandenpoetsen» bijbrengen!

Directie en 90 personeelsleden van KTA GITO-Merelbeke

Loonsverhoging (3)■ Loonsverhoging klinkt altijd als muziek in de oren en is duspopulair. Werk maken van een rechtvaardige verdeling van hetaantal te presteren uren, lees takenpakket, getuigt pas van moed,

©

4

2© www.klasse.be/kvl/105/12 «Meer verdienen is niet dé sleu3© www.klasse.be/kvl/107/55

inzicht, toekomstgericht denken.Decennia lang reeds geldt de 21/30-regel binnen het technischonderwijs, en getuigt er van een archaïsch en paternalistischdenken bij de onderwijstop, vakbonden, schoolorganisatie. Eenminachtend denken voortkomend uit de idee dat iemand die metzijn handen werkt, zijn hoofd toch niet hoeft te gebruiken, enbijgevolg een langere taaktijd moet krijgen toebedeeld.Waarom wordt een regent praktische vakken binnen het tech-nisch en beroepsonderwijs niet even sterk gewaardeerd dan eenregent die theoretische-technische vakken geeft?Als praktijkleerkracht konden we het ons vroeger niet permit-teren alleen onze handen te gebruiken. Vandaag is het meer danooit hoofd en handen. Er komt zoveel meer bij kijken. Het aanlerenvan praktische vaardigheden impliceert een constante bijscholingen contact met de bedrijfswereld, wat meestal voor en na gebeurt.Het uitbouwen, up to date houden en verbeteren van praktijkver-slagen, en het vernieuwde en veeleisende evaluatiesysteem verei-sen een constante opvolging. Tegelijk draaien we in een techni-sche school meestal mee als spil bij allerhande schoolactiviteiten,zijn we een luisterend oor voor de kleine en grote problemen vanonze leerlingen, en kunnen we niet verder zonder veelvuldig internlerarenoverleg om alles praktisch in de plooien te laten vallen.Het wordt dus hoog tijd dat deze discriminatie verdwijnt, doorgelijkschakeling van het aantal te presteren uren.

Technische en praktijkleerkrachten van PITO Mechelen

DKO-beulen?■ Als één van de door Dhr. Eli Van Dessel (lezersbrief Klasse 107)zo treffend geschetste DKO-beulen ben ik enigszins verrast dattoch nog ieder schooljaar zo’n 95.000 Vlaamse kleine en groteremasochisten naar de Vlaamse muziekacademies trekken om zichdaar vrijwillig aan de psychoterreur van gefrustreerde would-be-musici te onderwerpen.Het zijn diezelfde martelaars die dankzij het schrikbewind vanhun leraren na vrij korte tijd in diverse ensembles - van strijkor-kest tot combo en clarinetchoir - succesrijk optreden, zich op -ook internationale - jeugdmuziekconcours weten te profileren enuiteindelijk het grootste gedeelte van de Conservatoriumsrekru-ten uitmaken. Die kunnen zich dan later weer lekker op hunleerlingen uitleven waarmee in de ogen van Dhr. Van Dessel debekende cirkel van frustratie en agressie vermoedelijk rond is.Hij is misschien thuis in allerlei verre landen, maar zou wellicht even-tjes zijn Nederlands getinte etnobril moeten afzetten om het Vlaam-se muziekonderwijs met een - voor een doctorandus gepaste - we-tenschappelijk-objectieve blik te kunnen bekijken. Het DKO biedthoogstaand onderwijs waarin inmiddels alle ambities (van hobby-tot preprofessioneel musicus) en muziektendensen en -trends eenonderkomen vinden. De meeste DKO-leerkrachten zijn actief lid vaneen of ander kamermuziekensemble, orkest of treden geregeld so-listisch op en hebben niet meer of minder reden tot frustratie daneen erudiete etnomusicoloog die blijkbaar ook «maar» leerkracht is(i.p.v. van bijvoorbeeld universiteitsprofessor - of sterdrummer).Men kan wellicht bedenkingen hebben bij het pedagogische standpuntvan de muziekleerkracht in de bewuste lezersbrief (Klasse 106)maar zelfs na meervoudige herlezing kan ik zijn schuimbekkendeconclusies niet bijtreden.

Natalie Lösch - leerkracht - Riemst

De dictatuur van de cijfers■ Hoewel ik Klasse zeker een goede aanvulling vind van de docu-mentatiebronnen van elke leerkracht, vind ik af en toe artikelsdie veeleer tendentieus zijn. Soms denk ik zelfs dat de ministervan Onderwijs af en toe iets influistert.Toevallig wanneer er weer vakbondsacties op komst zijn in hetonderwijs, verschijnt het artikel Onderwijsuitgaven (Klasse 107, p.10) waar nog maar eens in de verf wordt gezet dat Vlaanderen heelwat meer dan gemiddeld uitgeeft aan het secundair onderwijs. On-dertoon: waarom zou een leerkracht nog moeten protesteren?Nergens wordt melding gemaakt van één van de hoofdredenenvoor deze onkosten van het SO: de leerplicht tot 18 jaar, die inniet veel andere OESO-landen van kracht is. Als men dus weereens wil besparen op de kap van het SO, dan komt dat zeker nietde talrijke taken ten goede die men van een school nog verwachtvoor de leeftijdscategorie 16-18 jaar. Of mogen die niets kosten?Acties tegen verdere besparingen (omkaderingspersoneel, grootsopgezette fusies, lonen die geen gelijke tred volgen met de restvan de maatschappij…) en voor extra geld zijn niet noodzakelijkongerechtvaardigd.

Marino Mercier - leerkracht - Adegem

KLASSE NR.108 53tel» 4© www.klasse.be/kvl/106/44-29

5© www.klasse.be/kvl/107/10

Page 54: Klasse voor Leraren 108

Nu op INTERNET

Volgende week inKLASSE VOOR OUDERS

(rond 13 oktober op school en vanaf 10 oktober op www.klasse.be)

1. De taal van opvoeders. «Dat is niet slecht», maar eigenlijk bedoelje «Goed gedaan» of «Waarom doe jij toch altijd zo vervelend?».Mintaal drukt ongenoegens uit of boosheid. Plustaal is opbouwend enwerkt aan een relatie.

Tip: Lees het artikel zelf (misschien zelfs op voorhand: www.klasse.be/kvo/42/4) en zoek nieuwe voorbeelden, samen met uw leerlin-gen (en/of hun ouders).

2. Les in het regenwoud. Een expeditie van Klasse (één leerkracht,één ouder en twee leerlingen) bezocht landloze boeren en hunfamilies in Brazilië. Hun verhalen tonen aan dat ontwikkelingsgeldvaak wél goed terecht komt. Wat is vader Kris Vandenbusschebijvoorbeeld opgevallen?

Tip: Ontdek de verbanden én het verschil. Lees het verhaal van deleraar in deze Klasse (p. 44) en dat van de leerlingen in Maks!(www.maks.be). Hun volledige dagboek vindt u op www.klasse.be/108/teksten/44-1. Haal de expeditieleden naar de klas (zie p. 2).Gebruik de artikels om 11.11.11 (of andere ontwikkelingspro-jecten) te ondersteunen. Moedig uzelf, collega’s en ouders aanom zich kandidaat te stellen voor de volgende expeditie.

3. Huiswerk. «Huiswerk kan zorgen voor meer communicatietussen school en thuis», zegt huiswerkbegeleider Karel Moons. Hijbiedt ouders negen stappen om hun kind te begeleiden bij huiswerken lessen.

Tip: Gebruik het artikel (www.klasse.be/kvo/42/8) om met leerlin-gen en/of ouders over zinvol huiswerk te spreken. Misschienook om op school een beter huiswerkbeleid te voeren.

4. Gratis naar het Zap-concert. 400 ouders en kinderen kunnenop woensdag 29 november om 17 uur met Klasse voor Oudersgratis naar een familiaal zapconcert van het Koninklijk Filharmo-nisch Orkest van Vlaanderen in Antwerpen

Tip: Stel klassieke muziek voor in de klas. Moedig gezinnen dieanders nooit naar zo’n concert zouden gaan, aan om gratiskaarten te vragen.

www.klasse.beOntdek elke dag opnieuw de verrassende wereld van Klasse op internet.

Over twee weken inMAKS!

(rond 20 oktober op school en vanaf 18 oktober op www.klasse.be)

1. Toneel spelen op school. Maks! spreekt met Joren (15), dehoofdrolspeler in Blinker.

Tip: Start met schooltoneel of zet het in de kijker. Schrijf meteen invoor «De Kroon op het Werk». Maks! p. 6-7

2. Onder druk van vrienden. Uitgesloten, weggepest, afgeperst.

Tip: Maak met deze reportage het taboe bespreekbaar, in het belangvan de slachtoffers. Lees meer achtergronden in Maks! p. 8-9

3. De natuurdagen. Een mini-poster stelt onze relatie met denatuur in vraag.

Tip: Hang de poster op, doe met de leerlingen mee aan de OpenNatuurdagen. Maks! p. 12-13

4. Waarom gaan we naar school? Maks! legt een bekendeVlaming tien toetsvragen voor.

Tip: Kennen uw leerlingen de antwoorden? Voer een gesprek overhet belang van schoolse kennis, vaardigheden, de eindtermen,levenslang leren …

5. Ontwikkelingshulp. Twee leerlingen trokken met Maks! naarde landloze boeren in Brazilië. Hun verslag toont aan dat ontwikke-lingshulp vaak wél zin heeft.

Tip: Lees ook de verslagen van de andere deelnemers (een leraar eneen ouder) op www.klasse.be/kvl/108/44 en www.klasse.be/kvo/42/2 (en in deze Klasse p. 44-45). Ondersteun 11.11.11 ofandere ontwikkelingshulp. Stimuleer (uzelf en) uw leerlingenom zich kandidaat te stellen voor de volgende expeditie. Maks!p. 18-19

6. De laatste foto. Op de achterpagina van elke Maks! komt eenfoto door en over jongeren.

Tip: Moedig uw creatieve leerlingen aan om zo’n foto op te sturen.Maks! (Foto) - Koning Albertlaan II - laan 15 - 1210 Brussel.

7. Maks! zit vol wedstrijden, spelletjes, weetjes en ideeën.

Tip: Stimuleer uw leerlingen om mee te doen en mee te denken.

54 KLASSE NR.108

PH

OTO

DIS

C

Page 55: Klasse voor Leraren 108

(advertentie)

Page 56: Klasse voor Leraren 108

Afgiftekantoor Gent XMinisterie van de Vlaamse GemeenschapRedactie KLASSEKoning Albert II-laan 151210 Brussel

TIJDSCHRIFTverschijnt maandelijks(behalve in juli en augustus)

België – Belgique

PB/PP B 331

N I E U W

210.000 leerlingen (van derde tot zevende jaar

secundair onderwijs) krijgen nu elke maand MAKS!MAKS!MAKS!MAKS!MAKS!

Leraars staan er niet alléén voor. Ook de leerlingen

doen mee. MAKS! MAKS! MAKS! MAKS! MAKS! is vriend en bondgenoot. Pak 'm.Pak 'm.Pak 'm.Pak 'm.Pak 'm. PH

OTO

DIS

C