Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

GI I THI U MÔN H CỚ Ệ Ọ1. Khái quát v b máy NN CNXHCN Vi t Namề ộ ệ2. Ch đ b u cế ộ ầ ử3. Qu c h iố ộ4. Ch t ch n c CHXHCN Vi t Namủ ị ướ ệ5. Chính ph CHXNCN Vi t Namủ ệ6. Toà án ND & Vi n KSNDệ7. Chính quy n đ a ph ng ề ị ươ

Bài 1:

KHÁI QUÁT V B MÁY NN C NG HOÀ XÃ H I CHỀ Ộ Ộ Ộ Ủ NGHĨA VI T NAMỆ

I. KHÁI NI M B MÁY NHÀ N C:Ệ Ộ ƯỚ 1. Đ nh nghĩa b máy NNị ộ

B máy NN là t ng th các cq NN đ c thành l p và ho t đ ng theo nh ng ộ ổ ể ượ ậ ạ ộ ữnguyên t c, trình t , th t c do HP, pl quy đ nh có v trí t/c ch c năng, ắ ự ủ ụ ị ị ứnhi m v quy n h n riêng khác nhau nh ng chúng có m i liên h & tác ệ ụ ề ạ ư ố ệđ ng qua l i l n nhau h p thành 1 h th ng th ng nh t nh m th c hi n các ộ ạ ẫ ợ ệ ố ố ấ ằ ự ệch c năng nhi m v chung c a NN ứ ệ ụ ủ

QH, Ch t ch n c, CP, TAND, Vi n KSND, HĐND, UBND ủ ị ướ ệM i liên h : QH & CP: QH tác đ ng CP: i) T ch c: TT do QH b u ra, B tr ngố ệ ộ ổ ứ ầ ộ ưở & các c quan ngang b là do QH phê chu n & b nhi m. CP ho t đ ng đ u ơ ộ ẩ ộ ệ ạ ộ ềph i tuân th theo HP và các Lu t do QH ban hành; CP là cq tri n khai & th c ả ủ ậ ể ựhi n các vb do QH ban hành, ii) Giám sát: TT, B tr ng/Th tr ng các cq ệ ộ ưở ủ ưởngang b b ch t v n, ph i báo cáo t i các kỳ h p QH. CP tác đ ng QH: i) CP cóộ ị ấ ấ ả ạ ợ ộ quy n trình d án Lu t ra tr c QH ề ự ậ ướ

2. Đ nh nghĩa cq NNịa. Đ nh nghĩaị : C quan NN là m t b ph n c u thành nên b máy NN.ơ ộ ộ ậ ấ ộC quan NN là m t t p th ng i nh QH, CP, HĐND, UBND or 1 ng i nh ơ ộ ậ ể ườ ư ườ ưCh t ch n c ủ ị ướCq NN đ c thành l p & ho t đ ng theo quy đ nh c a pl, nhân danh NN th cượ ậ ạ ộ ị ủ ự hi n các ch c năng nhi m v c a NN ệ ứ ệ ụ ủ

b. Đ c đi mặ ể (phân bi t cqNN v i các t ch c, các b ph n bên trong bên ệ ớ ổ ứ ộ ậtrong cq NN) - Thành l p & ho t đ ng theo trình t , th t c do pl quy đ nhậ ạ ộ ự ủ ụ ị- Đ c l p v c c u t ch c và c s v t ch t tài chính ộ ậ ề ơ ấ ổ ứ ơ ở ậ ấ- Cá nhân đ m trách các ch c danh trong cqNN g i là cán b công ch c ph i ả ứ ọ ộ ứ ảlà công dân Vi t Nam ệ- Chi phí cho t ch c & ho t đ ng c a cqNN là t ngân sách NN ổ ứ ạ ộ ủ ừ

1

2

- Th m quy n mang tính quy n l c NN ẩ ề ề ự Đây là đ c đi m quan tr ng nh t ặ ể ọ ấvì ch duy nh t cqNN m i có đ c đi m này, các đ c đi m còn l i có th có ỉ ấ ớ ặ ể ặ ể ạ ể ởnh ng t ch c khác kg ph i là cqNN hay là các b ph n bên trong c a các ữ ổ ứ ả ộ ậ ủcqNN

Th m quy n: ẩ ề (nhi m v , quy n h n) ệ ụ ề ạ- All cq NN đ u có quy n l c NN nh ng quy n l c NN c a m i cq NN đ u ề ề ự ư ề ự ủ ỗ ề

đ c gi i h n trong m t ph m vi nh t đ nh. Ph m vi th c hi n quy n ượ ớ ạ ộ ạ ấ ị ạ ự ề ềl c NN c a m i cq NN thì đ c g i là th m quy n. ự ủ ỗ ượ ọ ẩ ề

- Th m quy n là t ng th các nhi m v , quy n h n c a các cq NN ẩ ề ổ ể ệ ụ ề ạ ủ

Tính quy n l c NNề ự : - Là quy n đ n ph ng ra các quy t đ nh ề ơ ươ ế ị- Có tính ch t b t bu c đ i v i các đ i t ng liên quan ấ ắ ộ ố ớ ố ượ- Tính ch t b t bu c này đ c đ m b o b ng s c m nh c ng ch c a ấ ắ ộ ượ ả ả ằ ứ ạ ưỡ ế ủ

NN Quy n đ n ph ng quy t đ nh ph i n m trong th m quy n không đ c ề ơ ươ ế ị ả ằ ẩ ề ượv t quá th m quy n ượ ẩ ề

Câu 1: Hãy xđ các t ch c sau có ph i là cq NN hay kg? ổ ứ ả1. Đ ng CSVNả2. M t tr n t qu c VN, Đoàn Thanh niên, H i liên hi p ph nặ ậ ổ ố ộ ệ ụ ữ3. Đ n v s nghi p công l p: tr ng ĐH Lu tơ ị ự ệ ậ ườ ậ4. T ch c kinh t : Cty CP, cty TNHH Ph ng Th o ổ ứ ế ươ ả không có t ch c nào là c quan NN ổ ứ ơ

Câu 2: Phân bi t cqNN v i các t ch c bên trong c a cqNN ệ ớ ổ ứ ủ- QH: có UBTVQH, H i Đ ng Dân t c và các UB c a QH ộ ồ ộ ủ ch có UBTVQH làỉ

cqNN vì th m quy n mang tính quy n l c NN, có quy n ban hành, Pháp ẩ ề ề ự ềL nh, Ngh Quy t, hu b các VB c a CP, TT CP, TAND… bãi b các VB saiệ ị ế ỷ ỏ ủ ỏ trái c a HĐND các c p t nh... H i Đ ng Dân T c và các UB c a QH ch là ủ ấ ỉ ộ ồ ộ ủ ỉc quan tham m u, giúp vi c, ki n ngh cho QH ch kg có th m quy n xơ ư ệ ế ị ứ ẩ ề ử lý

- CP: các B , các cq ngang B ộ ộ đ u là cqNN vì có đ y đ năm đ c đi m ề ầ ủ ặ ể- HĐND các c p: th ng tr c HĐND + các ban (riêng HĐND các c p xã ch ấ ườ ự ấ ỉ

th ng tr c HĐND) ườ ự không ph i là cq NN, ch là b ph n giúp vi c ả ỉ ộ ậ ệ- UBND c p t nh/s or t ng đ ng, c p huy n/phòng & t ng đ ng ấ ỉ ở ươ ươ ấ ệ ươ ươ

S & t ng đ ng, Phòng & t ng đ gn là cq NN ở ươ ươ ươ ươ

3. Phân lo i cq NN ạa. Căn c vào tr t t hình thành cũng nh tính ch t, ch c năng, th m ứ ậ ự ư ấ ứ ẩ

quy n c a các cqNN ề ủBao g m: ồ

- Cq đ i di n quy n l c NN (cq quy n l c NN): QH, UBTVQCH, HĐNC các ạ ệ ề ự ề ực p; có đ c đi m chung là do nhân dân/c tri c n c b u nên ấ ặ ể ử ả ướ ầ cq đ i ạdi n cho ND th c hi n quy n l c NN ệ ự ệ ề ự

2

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- Cq qu n lý NN (cq hành chính NN or cq ch p hành – đi u hành) bao ả ấ ềg m CP, UBND các c p, các S - cq chuyên môn thu c UBND c p t nh,ồ ấ ở ộ ấ ỉ các Phòng – cq chuyên môn th c UBND c p huy nượ ấ ệ : đ c đi m chung ặ ểlà do các cq dân c cùng c p t o ra nó; đây là các cq gi ch c năng qu n ử ấ ạ ữ ứ ảlý NN

- Các cq xét x , bao g m TAND t i cao và TAND các c p ử ồ ố ấ- Các cq ki m sát bao g m VKSND T i cao và VKSND các c p có ch c năng ể ồ ố ấ ứ

ki m sát ho t đ ng t phápể ạ ộ ư- Nguyên th Qu c Gia: ch t ch n c ủ ố ủ ị ướb. Căn c vào ph m vi th c hi n th m quy n theo lãnh th . Bao g m:ứ ạ ự ệ ẩ ề ổ ồ- Cq NN TU, bao g m: QH, Ch t ch n c, CP, các B , cq ngang B , TAND ở ồ ủ ị ướ ộ ộ

T i cao, VKSND T i caoố ố- Cq NN đ a ph ng: HĐND & UBND các c p, phòng tr c thu c UBND, ở ị ươ ấ ự ộ

TAND đ a ph ng & VKSND đ a ph ng ị ươ ị ươc. Căn c vào ch đ làm vi c ứ ế ộ ệ- Ch đ làm vi c t p th (bàn b c t p th , quy t đ nh theo đa s theo ế ộ ệ ậ ể ạ ậ ể ế ị ố

nguyên t c quá bán) bao g m các cq QH, HĐND các c p và TAND các c pắ ồ ấ ấ- Ch đ làm vi c th tr ng bao g m Ch t ch n c, VKSND, B - các cq ế ộ ệ ủ ưở ồ ủ ị ướ ộ

ngang B , S Phòngộ ở- Ch đ t p th k t h p v i ch đ ng i đ ng đ u nh CP, UBND các ế ộ ậ ể ế ợ ớ ế ộ ườ ứ ầ ư

c p ấ

II. CÁC NGUYÊN T C T CH C & HO T Đ NG C A B MÁY NN Ắ Ổ Ứ Ạ Ộ Ủ ỘCHXHCNVN chú ý nguyên t c 1 & 2ắ

- Nguyên t c là nh ng t t ng ch đ o t o c s cho t ch c & ho t đ ngắ ữ ư ưở ỉ ạ ạ ơ ở ổ ứ ạ ộ c a b máy NN. Các nguyên t c t ch c NN đ đ m b o cho s th ng ủ ộ ắ ổ ứ ể ả ả ự ốnh t, ph i h p, đ ng b trong t ch c ho t đ ng b máy NN ấ ố ợ ồ ộ ổ ứ ạ ộ ộ

- Có 5 nguyên t c chung hi n hành (p143). Có nh ng t ch c ho t đ ng ắ ệ ữ ổ ứ ạ ộtheo 5 nguyên t c chung nh ng ngoài ra có nh ng t ch c đ c bi t thì có ắ ư ữ ổ ứ ặ ệthêm nh ng nguyên t c khác ữ ắ

- All các cq NN ch t ch c theo nguyên t c này. Đúng hay sai ỉ ổ ứ ắ Sai vì ngoài nh ng cqNN t ch c theo nguyên t c này thì còn ho t đ ng theo nh ng ữ ổ ứ ắ ạ ộ ữnguyên t c khác n aắ ữ

1. Nguyên t c quy n l c NN là th ng nh t có s phân công ph i h p và ắ ề ự ố ấ ự ố ợki m soát gi a các cqNN trong vi c th c hi n các quy n l p pháp, ể ữ ệ ự ệ ề ậhành pháp, t pháp ư

a. C s lý lu n (gi i quy t câu h i t i sao): ơ ở ậ ả ế ỏ ại. Xét v m t l ch s thì các BMNN đc t ch c theo các nguyên t c: ề ặ ị ử ổ ứ ắ

Nguyên t c t p qu n chuyên ch ắ ậ ề ế NN phong ki n ế L m ạquy n. ềNguyên t c phân quy n: Monstequer chia quy n l c NN thành 3 ắ ề ề ựnhánh là L p Pháp (QH) – Hành Pháp (Chính Ph ) – T Pháp ậ ủ ư(Toà Án), gi a các nhánh quy n l c có s ki m soát l n nhau ữ ề ự ự ể ẫ

ii.b. C s hi n đ nh: Đi u 2 HP2013 “Quy n l c NN là th ng nh t...” ơ ở ế ị ề ề ự ố ấ

3

4

c. N i dung nguyên t c ộ ắi) Quy n l c NN là th ng nh tề ự ố ấ Vì sao quy n l c NN là th ng nh t? ề ự ố ấ

Vì quy n l c NN bao gi cũng thu c v 1 giai c p or liên ề ự ờ ộ ề ấminh giai c p quy t đ nhấ ế ị VN, quy n l c NN thu c v ND Ở ề ự ộ ề

Quy n l c NN th ng nh t vào đâu ề ự ố ấii) Phân công gi a các cqNN trong vi c th c hi n các quy n l p ữ ệ ự ệ ề ậ

pháp, hành pháp, t pháp ưiii) Ph i h p gi a cá cqNN trong vi c th c hi n các quy n l p ố ợ ữ ệ ự ệ ề ậ

pháp hành pháp, t pháp ư- Ph i h p là gì: Ph i h p là s h tr l n nhau đ cùng th c ố ợ ố ợ ự ỗ ợ ẫ ể ự

hi n quy n l c NN, th c hi n ch c năng, nhi m v c a m i ệ ề ự ự ệ ứ ệ ụ ủ ỗcqNN

- Vì sao ph i ph i h p th c hi n quy n l c NN: s ph i h p ả ố ợ ự ệ ề ự ự ố ợgi a các cqNN sẽ đ m b o s d dàng thông su t trong vi c ữ ả ả ự ễ ố ệth c hi n nv trong m i qcNN cũng nh nv chung c a b máyự ệ ỗ ư ủ ộ NN

- Ph i h p ntn: QH ph i h p v i CP trong vi c th c hi n ố ợ ố ợ ớ ệ ự ệquy n l p pháp, th c hi n quy n hành pháp (Vd QH làm ề ậ ự ệ ềlu t, CP trình d án lu t; QH quy t đ nh nh ng vđ quan ậ ự ậ ế ị ữ ềtr ng c a đ t n c nh m c tiêu, chính sách và nhi m v cọ ủ ấ ướ ư ụ ệ ụ ơ b n phát tri n KT – XH, chính sách tài chính, ti n t /CP th c ả ể ề ệ ựhi n). S ph i h p gi a CP và các cq c a CP v i VKS và TA ệ ự ố ợ ữ ủ ớtrong vi c th c hi n quy n t pháp (Vd: CP sẽ th ng nh t ệ ự ệ ề ư ố ấqu n lý n n hành chính t pháp th hi n ch CP tác đ ng ả ề ư ể ệ ở ỗ ộđ n chính sách ti n l ng, nhân s c a TA hay VKS)ế ề ươ ự ủ

Vai trò c a ch t ch n c trong vi c đi u ph i ho t đ ng gi a các ủ ủ ị ướ ệ ề ố ạ ộ ữnhánh hành pháp, l p pháp & t pháp. ậ ư

- Ch t ch n c công b HP, Lu t, NQ c a QH, trình d lu t ủ ị ướ ố ậ ủ ự ậcho QH, gi i thi u Th t ng CP, Chánh Án, TANDTC, Vi n ớ ệ ủ ướ ệtr ng VKSNDTC đ QH b uưở ể ầ

- Ch t ch n c tham gia phiên h p CP khi c n thi t, CP báo ủ ị ướ ọ ầ ếcáo công tác tr c Ch T ch N c (vì Ch t ch n c là ng i ướ ủ ị ướ ủ ị ướ ườđ ng đ u NN/Nguyên Th Qu c gia nên c n ph i n m h t ứ ầ ủ ố ầ ả ắ ếcác ho t đ ng trong n c bao g m c CP ; vì TT là ng i ạ ộ ướ ồ ả ườđ c Ch T ch N c gi i thi u)ượ ủ ị ướ ớ ệ

- Chánh Án TANDTC, Vi n tr ng VKSNDTC ch u trách nhi m ệ ưở ị ệ& báo cáo công tác tr c Ch t ch n c khi QH không h p ướ ủ ị ướ ọ

iv) Ki m soát quy n l c NN: ể ề ựĐây là nguyên t c c a NN pháp quy n là v n đ m i trong t ắ ủ ề ấ ề ớ ổch c quy n l c c a NN ta (đi m m i c a HP 2013) (ĐH Đ ngứ ề ự ủ ể ớ ủ ả l n XI). ầ Ti p thu h p lý h t nhân c a h c thuy t phân quy n ế ợ ạ ủ ọ ế ề

- Vì sao ph i ki m sát quy n l c NN ?ả ể ề ựNh m trù li u và ngăn ng a s l m quy n c a các cqNN, ằ ệ ừ ự ạ ề ủtránh s tha hoá c a quy n l c NN ự ủ ề ự

4

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- Ki m soát quy n l c NN ntn? ể ề ự+ QH th c hi n quy n giám sát t i cao vi c tuân theo HP, ự ệ ề ố ệLu t, NQ c a QH, xét báo cáo c a Ch t ch n c, UBTVQH, ậ ủ ủ ủ ị ướCP, TANDTC, VKSNDTC, H i đ ng b u c qu c gia, T ng ộ ồ ầ ử ố ổki m toán NN ể+ UBTVQH giám sát vi c thi hành HP, Lu t, NQ c a QH; Pháp ệ ậ ủl nh, NQ c a UBTVQH, giám sát ho t đ ng c a CP, TANDTC, ệ ủ ạ ộ ủKi m toán NN và các cq NN khác do QH thành l p, giám sát ể ậvà h ng d n ho t đ ng c a HĐND ướ ẫ ạ ộ ủ+ VKSND ki m sát ho t đ ng t pháp ể ạ ộ ư+ HĐND giám sát vi c tuân theo HP và PL đ a ph ng, giámệ ở ị ươ sát vi c th c hi n NQ c a HĐND ệ ự ệ ủ

d. Liên h th c ti n (nguyên t c đc th c hi n ra sao, có t t hay ệ ự ễ ắ ự ệ ốch a)ư

- M t s cq khôngn th c hi n t t ch c năng đ c phân công. Vd: ộ ố ự ệ ố ứ ượQH đ c phân công l p pháp nh ng đánh giá vi c làm lu t hi n ượ ậ ư ệ ậ ệnay c a QH còn nhi u b t c p nh lu t đ c ban hành d i hình ủ ề ấ ậ ư ậ ượ ướth c lu t đóng, lu t khung không th áp d ng vào th c t mà ứ ậ ậ ể ụ ự ếph i ch NĐ/TT h ng d n thi hành; oan sai nhi u c a ngành TAả ờ ướ ẫ ề ủ

- S phân công không rõ ràng d n đ n không quy k t đ c trách ự ẫ ế ế ượnhi m cho các c quan khi có sai ph m x y ra. Vd: 3 b qu n lý ệ ơ ạ ả ộ ảAn toàn th c ph m: B NN & PTNN, B Công Th ng, B Y T ự ẩ ộ ộ ươ ộ ế

- Trong th c t nhi u khi s ph i k t h p ch a t t gi a các cqNN; ự ế ề ự ố ế ợ ư ố ữcó nhi u cq ch bi t th c hi n xong ph n vi c c a mình mà kg có ề ỉ ế ự ệ ầ ệ ủs ph i h p or theo dõi xem ph n công vi c liên quan đ n v vi cự ố ợ ầ ệ ế ụ ệ đ c th c hi n đ n đâu or th c hi n ntn. Vd: VKS chuy n h s ượ ự ệ ế ự ệ ể ồ ơtruy t cho TA nh ng không theo dõi xem v án đó đ c x lý ố ư ụ ượ ửntn…

- Ki m soát gi a các cq l p pháp, hành pháp, t pháp khó th c hi n ể ữ ậ ư ự ệkhi QH có v trí cao nh t trong b máy NN. Ch a có kênh/cq nào ị ấ ộ ưki m soát QH vì CP/TA là do QH b u ra ể ầ

2. Nguyên t c Đ ng lãnh đ oắ ả ạa. CS lý lu nậ

- Th c t CMVN đã ch ng minh (Đ ng lãnh đ o ND đánh đu i th c dân ự ế ứ ả ạ ổ ựpháp, đ qu c Mỹ th ng nh t đ t n c, lãnh đ o đ t n c t ng b c ế ố ố ấ ấ ướ ạ ấ ướ ừ ướthoát kh i đói nghèo, nh ng thành t u c a VN ngày nay đ u là do Đ ng ỏ ữ ự ủ ề ảlãnh đ o) ạ

- S lãnh đ o c a Đ ng CSVN xu t phát t l ch s (Tr c nhi u Đ ng pháiự ạ ủ ả ấ ừ ị ử ướ ề ả nh Vi t Qu c, Vi t Cách cùng là Đ ng CS tham gia qu c h i QH khoá I ư ệ ố ệ ả ố ộnh ng ch còn l i duy nh t Đ ng CS t n t i và ti p t c lãnh đ o ND)ư ỉ ạ ấ ả ồ ạ ế ụ ạ Th c t Đ ng CS đã kh ng đ nh đ c tính u vi c c a mình là Đ ng ự ế ả ẳ ị ượ ư ệ ủ ảduy nh t có kh năng lãnh đ o và mang đ n th ng l i hoà bình cho VN ấ ả ạ ế ắ ợ

- Thông qua ho t đ ng c a cqNN, cán b công ch c NN thì ng i dân sẽ ạ ộ ủ ộ ứ ườđánh giá b n ch t NN ả ấ

5

6

b. CS hi n đ nh:ế ị - HP 1946 ch a ghi nh n s lãnh đ o c a Đ ng ( vì đây là th i kỳ ngàn cânư ậ ự ạ ủ ả ờ

treo s i tóc, thù trong (Vi t Qu c/Vi t Cách), gi c ngoài ợ ệ ố ệ ặ(Mỹ/Nh t/T ng Gi i Th ch) nên ch a th ghi nh n s lãnh đ o đ ậ ưở ớ ạ ư ể ậ ự ạ ểđoàn k t toàn dân ế

- HP1959 ghi nh n trong l i nói đ u nh là 1 b c thăm dò lòng dân và ậ ờ ầ ư ướcác th l c thù đ chế ự ị

- HP 1980 chính th c ghi nh n s lãnh đ o c a Đ ng t i Đi u 4 ứ ậ ự ạ ủ ả ạ ề- HP 1992 ti p t c đ c ghi nh n t i Đi u 4 nh ng cách th hi n ch t chẽế ụ ượ ậ ạ ề ư ể ệ ặ

h n, ng n g n h n, đ ng th i cũng đúng m c h n mà v n gi đ các ý ơ ắ ọ ơ ồ ờ ự ơ ẫ ữ ủc n thi t. Có b sung thêm “t t ng HCM” sau ch nghĩa Mác Lê Nin do ầ ế ổ ư ưở ủtình hình th c t lúc b y gi là s s p đ c a Liên Xô và các n c Đông ự ế ấ ờ ự ụ ổ ủ ướÂu, b sung thêm “ho t đ ng theo pháp lu t” ngoài HPổ ạ ộ ậ

- HP 2013 ti p t c đ c ghi nh n t i Đi u 4. Đi m m i: ế ụ ượ ậ ạ ề ể ớo Đ ng th i là đ i tiên phong c a ND lao đ ng và dân t c VN ồ ờ ộ ủ ộ ộ th ể

hi n tính ND r ng rãi c a Đ ng CS VN ệ ộ ủ ảo “l y” ấo Toàn b kho n 2: th hi n vi c xđ nh rõ trách nhi m c a Đ ng ộ ả ể ệ ệ ị ệ ủ ả

trong m i qh v i ND ố ớo “Các” & “đ ng viên” : vi c b sung này phù h p v i hi n tr ng xh ả ệ ổ ợ ớ ệ ạ

và ch t chẽ h n ặ ơ

c. N i dung c a nguyên t c ộ ủ ắ - Đ ng đ ra ch tr ng đ ng l i đ i m i t ch c và ho t đ ng b máy ả ề ủ ươ ườ ố ổ ớ ổ ứ ạ ộ ộ

NN đ đ nh h ng cho các cqNN có th m quy n c th hoá thành các ể ị ướ ẩ ề ụ ểquy đ nh trong HP & pháp lu t. Vd: NQ 17/2007 ị ậ NQ 26/2008, NQ724/2009

- Đ ng lãnh đ o Nn b ng công tác cán b : quy ho ch, b i d ng, đào t o, ả ạ ằ ộ ạ ồ ưỡ ạgi i thi u Đ ng viên và qu n chúng có đ năng l c, ph m ch t vào các ớ ệ ả ầ ủ ự ẩ ấc ng v ch ch t c a b máy NN đ nhân dân or cqNN có th m quy n ươ ị ủ ố ủ ộ ể ẩ ềb u, b nhi m ầ ổ ệ

- Đ ng ki m tra quán tri t th c hi n đ ng l i ch ch ng, chính sách ả ể ệ ự ệ ườ ố ủ ươc a Đ ng trong t ch c & ho t đ ng c a b máy NN thông qua các t ủ ả ổ ứ ạ ộ ủ ộ ổch c Đ ng trong các cqNN ứ ả

- Ph ng pháp lãnh đ oươ ạo Giáo d c v n đ ng thuy t ph cụ ậ ộ ế ụo B ng hành đ ng g ng m u c a các Đ ng viên ằ ộ ươ ẫ ủ ả

d. Liên h th c t : ệ ự ế- Đ ng v n còn làm thay, can thi p sâu vào t ch c & ho t đ ng c a b ả ẫ ệ ổ ứ ạ ộ ủ ộ

máy NN- Nhi u Đ ng viên tha hoá bi n ch t trong đ i ngũ ng i có ch c, có ề ả ế ấ ộ ườ ứ

quy n trong b máy NN ề ộ

6

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

3. Nguyên t cắ NN đ c t ch c & ho t đ ng theo HP & pháp lu t , qu n ượ ổ ứ ạ ộ ậ ảlý xh b ng HP & plằ a. C s lý lu nở ở ậ

- Trong NN xhpk: qu n lý NN ntn ph thu c vào ý chí ch quan c a Vua ả ụ ộ ủ ủ d d n đ n tuỳ ti n, l m quy nễ ẫ ế ệ ạ ề

- Trong xh dân ch : qu n lý NN ph i tuân theo pháp lu t, nghiêm ch nh ủ ả ả ậ ỉch p hành HP & pl là c s minh b ch, công khai ch ng l i s tuỳ ti n, ấ ơ ở ạ ố ạ ự ệl m quy n ạ ề

b. CS hi n đ nhế ị - Đi u 8 – HP2013 quy đ nh “Nn…”ề ị

c. N i dung c a nguyên t cộ ủ ắ - All các cq NN đ u ph i đ c thành l p theo quy đ nh pl v th m quy n, ề ả ượ ậ ị ề ẩ ề

trình t , th t c thành l pự ủ ụ ậ- ALL các cqNN ph i đ c HP, PL xác đ nh rõ ch c năng, nv, quy n h n, ả ượ ị ứ ề ạ

trách nhi m và ph i th c hi n các yêu c u, đòi h i c a plệ ả ự ệ ầ ỏ ủ- Các cq NN, cán b công ch c NN khi th c thi công quy n ph i th c hi n ộ ứ ự ề ả ự ệ

đúng và đ y đ các quy đ nh c a pl, không đ c l m quy n, v t quy n ầ ủ ị ủ ượ ạ ề ượ ềvà càng kg đ c l ng quy n ượ ộ ề

- M i vi ph m pl c a cqNN, cán b công ch c NN khi th c thi công quy n ọ ạ ủ ộ ứ ự ềđ u ph i b x lý nghiêm minh, b t k h là ai, gi c ng v gì. ề ả ị ử ấ ể ọ ữ ươ ịd. Liên h th c t ệ ự ế

T nghiên c u ự ứ

4. Nguyên t c t p trung dân chắ ậ ủa. C s lý lu nơ ở ậ

- T ch c & ho t đ ng b máy NN nói chung mang tính t p trung vì nó g nổ ứ ạ ộ ộ ậ ắ v i vi c th c hi n quy n l c NN ớ ệ ự ệ ề ự Đây là y u t b t bu c và mang tính ế ố ắ ột t y u nh m đi u khi n all ho t đ ng c a xh ấ ế ằ ề ể ạ ộ ủ

- Ph thu c vào ch đ xh, n i dung t p trung có khác nhau. NN ch nô, pkụ ộ ế ộ ộ ậ ủ & TBCN thì t p trung mang tính quan liêu, tr c h t và ch y u th hi n ậ ướ ế ủ ế ể ệý chí & b o v l i ích c a giai c p th ng tr . Trong t ch c & ho t đ ng ả ệ ợ ủ ấ ố ị ổ ứ ạ ộc a b máy NN XHCN nói chung và b máy XHCN nói riêng thì t p trung ủ ộ ộ ậmang tính dân ch (NN c a dân, do dân, vì dân) ủ ủ

b. C s hi n đ nhơ ở ế ị Đi u 8 – HP2013 ề

c. N i dung nguyên t c: ộ ắ nghiên c u p150 ứThu t ng “t p trung dân ch ” ậ ữ ậ ủ đây kg ph i là 2 v , 2 m t c a m t v nả ế ặ ủ ộ ấ đ mà là t p trung trên c s dân ch (dân ch là tính t b tr cho danhề ậ ơ ở ủ ủ ừ ổ ợ t dân ch )ừ ủ

- T p trung dân ch l y t p trung là n n t ng (s ch đ o th ng nh t t ậ ủ ấ ậ ề ả ự ỉ ạ ố ấ ừTU đ n đ a ph ng, t c p trên – c p d i, t th tr ng – nhân viên) ế ị ươ ừ ấ ấ ướ ừ ủ ưở

7

8

- Đ ng th i ph i phát huy tính dân ch (s ch đ ng, sáng t o kh năng ồ ờ ả ủ ự ủ ộ ạ ảđ c l p nh t đ nh c a đ a ph ng, c p d i, nhân viên khi th c hi n nv, ộ ậ ấ ị ủ ị ươ ấ ướ ự ệquy n h n, phát huy quy n làm ch nhân dân) ề ạ ề ủ

d. Liên h th c t ệ ự ế- Quá dân ch đ n m c tuỳ ti n. Vd nhi u đ a ph ng vì l i ích c c b đã ủ ế ứ ệ ề ị ươ ợ ụ ổ

ban hành văn b n quy đ nh khuy n khích đ u t đ a ph ng trái v i ả ị ế ầ ư ở ị ươ ớquy đ nh c a cq T , năm 2006 TT Phan Văn Kh i yêu c u 31 t nh, tp ị ủ Ư ả ầ ỉph i hu b các qui đ nh nàyả ỷ ỏ ị

- T p trung quan liêu (quá m c). Vd không ít các quy đ nh c a cqNN T ậ ứ ị ủ Ưkhông phù h p v i tình hình th c t t ng đ a ph ng ợ ớ ự ế ừ ị ươ khó tri n khai ểth c hi n ự ệ

5. Nguyên t c bình đ ng, đoàn k t dân t cắ ẳ ế ộa. CS lý lu n:ậ

- Đi u 2 HP2013 kh ng đ nh all quy n l c nn thu c v ND. B n ch t NN taề ẳ ị ề ự ộ ề ả ấ là NN c a ND, do ND, vì ND mà ND ta g m nhi u dân t c vì v y trong t ủ ồ ề ộ ậ ổch c & ho t đ ng c a b máy NN c n có s đoàn k t, bình đ ng gi a cácứ ạ ộ ủ ộ ầ ự ế ẳ ữ dân t cộ

- Hi n nay, nhi u th l c thù đ ch v i âm m u “di n bi n hoà bình” dùng ệ ề ế ự ị ớ ư ễ ếchính sách dân t c đ kích n c ta, chia rẽ dân t c. M c đích làm suy y uộ ả ướ ộ ụ ế n i l c bên trong t o nên c c di n “t di n bi n”ộ ự ạ ụ ệ ự ễ ế

- L ch s đ u tranh dân t c ta th hi n chính sách đoàn k t toàn dân. ị ử ấ ộ ể ệ ế- VN là qu c gia đa dân t c (53 dân t c anh/em) ố ộ ộ

b. CS hi n đ nh ế ị Đi u 5 t i HP2013 ề ạ

c. N i dung nguyên t cộ ắ Xét v m t t ch c hay trong ho t đ ng đ u ph i t o đi u ki n đ ề ặ ổ ứ ạ ộ ề ả ạ ề ệ ểcác dân t c thi u s tham gia vào b máy NN c a chúng ta ộ ể ố ộ ủ

d. Liên h th c t ệ ự ế

Bài 3:

CH Đ B U CẾ Ộ Ầ Ử

I. KHÁI QUÁT V CH Đ B U CỀ Ế Ộ Ầ Ử 1. Đ nh nghĩa b u c : ị ầ ử

- B u c là 1 th t c theo đó ầ ử ủ ụ m t nhóm ng i xác đ nhộ ườ ị (ví d nh ND, ụ ưc tri, t p th hay cá nhân) ử ậ ể b u ra 1 ng i hay nhi u ầ ườ ề ng i th c hi n ườ ự ệch c năng xh nào đó ứ

- Hay nói cách khác b u c là ho t đ ng c a ND trong m t n c or m t ầ ử ạ ộ ủ ộ ướ ộđ a ph ng l a ch n ng i đ i di n ị ươ ự ọ ườ ạ ệ

2. Đ nh nghĩa ch đ b u cị ế ộ ầ ử

8

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- D i góc đ là m t ch đ nh quan tr ng c a lu t HP thì ch đ b u c làướ ộ ộ ế ị ọ ủ ậ ế ộ ầ ử t ng th nh ng quy đ nh pháp lu t đi u ch nh nh ng quan h xh đ c ổ ể ữ ị ậ ề ỉ ữ ệ ượhình thành trong quá trình ti n hành b u c ế ầ ử

- B n ch t c a ch đ b u c :ả ấ ủ ế ộ ầ ửo B u c là hình th c ND UQ cho cq cá nhân thay m t mình th c hi n ầ ử ứ ặ ự ệ

quy n l c NN ề ựo B u c n c ta là ho t đ ng thành l p ra QH & HĐND các c p ầ ử ở ướ ạ ộ ậ ấ

- Quy n b u c là quy n quan tr ng c a công dân trong lĩnh v c chính tr ề ầ ử ề ọ ủ ự ịbao g m:ồ

o Quy n b phi u b u các đ i bi u QH và đ i bi u HĐND các c pề ỏ ế ầ ạ ể ạ ể ấo Quy n ng c và các cq quy n l c NN. Bao g m: quy n ng c ch ề ứ ử ề ự ồ ề ứ ử ủ

đ ng (t ng c , v a đ c thêm vào t HP92)) và quy n ng c b ộ ự ứ ử ừ ượ ừ ề ứ ử ịđ ng (đ c gi i thi u b i cá nhân or c quan đoàn th ). ộ ượ ớ ệ ở ơ ể

II. CÁC NGUYÊN T C B U CẮ Ầ Ử - Nguyên t c b u c là nh ng t t ng ch đ o chung nh t chi ph i n i ắ ầ ử ữ ư ưở ỉ ạ ấ ố ộ

dung c a ch đ nh b u c ủ ế ị ầ ử- VN, nguyên t c b u c đ c ghi nh n trong b n HP46 có 5 nguyên t c:Ở ắ ầ ử ượ ậ ả ắ

ph thông, bình đ ng, t do, tr c ti p & kín (Đi u 17). Đ n các HP59, ổ ẳ ự ự ế ề ế80,92 và 2013 ch còn 4 nguyên t c là ph thông, bình đ ng, tr c ti p và ỉ ắ ổ ẳ ự ếb phi u kín. ỏ ế B nguyên t c t do (quy n l a ch n t do c a c tri), ỏ ắ ự ề ự ọ ự ủ ửnguyên t c này có th làm cu c b u c không thành công n u s c tri đi ắ ể ộ ầ ử ế ố ửb u quá th p gây d n đ n lãng phí th i gian ti n b c tuy nhiên lo i b ầ ấ ẫ ế ờ ề ạ ạ ỏnguyên t c này cũng gây nh h ng đ n dân chắ ả ưở ế ủ

1. Nguyên t c b u c ph thôngắ ầ ử ổ- Ph thông đ c hi u là đ i trà, r ng rãi, ph bi nổ ượ ể ạ ộ ổ ế- B u c ph thông đ c hi u là m t cu c b u c r ng rãi, m i cd đ u ầ ử ổ ượ ể ộ ộ ầ ử ộ ọ ề

đ c tham gia khi đ t đ c m c đ tr ng thành v m t nh n th c ượ ạ ượ ứ ộ ưở ề ặ ậ ứtheo quy đ nh c a pháp lu t ị ủ ậ

a. C s lý lu nơ ở ậ- Nguyên t c này nh m đ m b o cho cu c b u c tr thành m t cu c sinhắ ằ ả ả ộ ầ ử ở ộ ộ

ho t chính tr r ng l n ạ ị ộ ớ- T o đi u ki n thu n l i cho cd th c hi n quy n b u c c a mình ạ ề ệ ậ ợ ự ệ ề ầ ử ủb. C s hi n đ nh: ơ ở ế ị- Đi u 7 HP 2013ề- Đi u 1 – Lu t B u c QHề ậ ầ ử- Đi u 1 – Lu t B u c đ i bi u HĐNDề ậ ầ ử ạ ể- Đi u 27 – HP 2013ề- Đi u 2 – Lu t B u c QHề ậ ầ ử- Đi u 2 – Lu t B u c đ i bi u HĐNDề ậ ầ ử ạ ểc. Yêu c u c a nguyên t c: ầ ủ ắ- M i cd VN khi đ n tu i đ u đ c trao quy n b u c tr tr ng h p ọ ế ổ ề ượ ề ầ ử ừ ườ ợ

pháp lu t quy đ nh. ậ ị B t kỳ cd VN nào thì đ u có quy n b u c không phânấ ề ề ầ ử bi t có qu c t ch theo nguyên t c t nhiên hay nh p. Quy n b phi u: đ ệ ố ị ắ ự ậ ề ỏ ế ủ

9

10

18 tu i vì b u c là ch n l a ra ng i đ i di n quy n l c nhà n c cho ổ ầ ử ọ ự ườ ạ ệ ề ự ướmình nên ng i b u c c n có đ trình đ năng l c nh t đ nh v ki n ườ ầ ử ầ ủ ộ ự ấ ị ề ếth c. Quy n ng c : đ 21 tu i vì nh ng ng i này có th tr thành đ i ứ ề ứ ử ủ ổ ữ ườ ể ở ạdi n n m quy n l c NN nên c n ph i có trình đ , năng l c qu n lý, t ệ ắ ề ự ầ ả ộ ự ả ưt ng chính tr đ t đ chín c n thi tưở ị ạ ộ ầ ế

- Nh ng tr ng h p không đ c b phi u đ c quy đ nh t i Đi u 23 Lu tữ ườ ợ ượ ỏ ế ượ ị ạ ề ậ B u c QH và Đi u 25 – Lu t B u c HĐNDầ ử ề ậ ầ ử

- Nh ng tr ng h p không đ c quy n ng c : Đi u 29 Lu t B u c Đ i ữ ườ ợ ượ ề ứ ử ề ậ ầ ử ạbi u QH, Đi u 31 Lu t B u c HĐNDể ề ậ ầ ử

d. Liên h th c ti n: công dân VN n c ngoài trong th i gian b u c ệ ự ễ ở ướ ờ ầ ửkhông th tham gia b phi u ể ỏ ế

2. Nguyên t c b u c bình đ ngắ ầ ử ẳBình đ ng đ c hi u là ngang b ng, b ng nhauẳ ượ ể ằ ằa. C s lý lu nơ ở ậ- Là bi u hi n quan tr ng nh t c a s bình quy n công dân ể ệ ọ ấ ủ ự ềb. C s hi n đ nhơ ở ế ị- Quy đ nh t i Đi u 7 HP2013ị ạ ềc. Yêu c u c a nguyên t cầ ủ ắB u c bình đ ng có nghĩa là m i công dân tham gia b u c đ u có quy n vàầ ử ẳ ọ ầ ử ề ề nghĩa v ngang nhau, th hi n :ụ ể ệ ở- S bình đ ng gi a các c triự ẳ ữ ửo Đi u ki n tham gia b u c nh nhauề ệ ầ ử ưo M i c tri đ u đ c phát m t lá phi u b u ỗ ư ề ượ ộ ế ầ

- S bình đ ng gi a các ng c viênự ẳ ữ ứ ửo M i cd có đi u ki n ng c nh nhau ọ ề ệ ứ ử ưo Vi c v n đ ng b u c ph i đ m b o s công b ng, không thiên t , ệ ậ ộ ầ ử ả ả ả ự ằ ư

thiên v , t o đi u ki n nh nhau cho các ng viênị ạ ề ệ ư ứd. Liên h th c ti nệ ự ễ

V n còn t n t i tình tr ng 1 c tri có nhi u lá phi u b u ho c 1 công dânẫ ồ ạ ạ ử ề ế ầ ặ đ n tu i b u c nh ng không có lá phi u b u nào. ế ổ ầ ử ư ế ầVi c vi t lý l ch gi i thi u ng viên có s thiên v cho nh ng ng viên ệ ế ị ớ ệ ứ ự ị ữ ứ“đ c quy ho ch” b ng cách vi t lý l ch cho nh ng đ i t ng này r t ượ ạ ằ ế ị ữ ố ượ ấphong phú….

3. Nguyên t c b u c tr c ti pắ ầ ử ự ếa. CS lý lu nậ- Đ m b o cho nhân dân có có c h i th hi n ý chí và nguy n v ng c a ả ả ơ ộ ể ệ ệ ọ ủ

mình m t cách đúng đ n nh tộ ắ ấ- Đ m b o tính khách quan c a b u c ả ả ủ ầ ửb. CS hi n đ nhế ị- Đi u 7 HP2013ềc. Yêu c u c a nguyên t cầ ủ ắ- C tri ph i t mình đi b u. C tri không đ c b u b ng cách g i th or ử ả ự ầ ử ượ ầ ằ ử ư

nh ng i khác b u thayờ ườ ầ

10

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- C tri ph i t mình vi t phi u và t b lá phi u vào thùng phi u. Trong ử ả ự ế ế ự ỏ ế ếtr ng h p m đau b nh t t thì t b u c sẽ mang thùng phi u ph đ nườ ợ ố ệ ậ ổ ầ ử ế ụ ế và phi u b u đ n ch c a c tri đ nh n phi u & b u. Trong tr ng ế ầ ế ỗ ở ủ ử ể ậ ế ầ ườh p m đau b nh t t , già y u kg t mình vi t đ c thì đ c phép nh ợ ố ệ ậ ế ự ế ượ ượ ờng i khác vi t h nh ng ph i t mình b phi u vào hòm. Ng i vi t ườ ế ộ ư ả ự ỏ ế ườ ếphi u h ph i đ m b o bí m t phi u b u c a c tri. Trong tr ng h p ế ộ ả ả ả ậ ế ầ ủ ử ườ ợvì lý do s c kho , tàn t t mà c tri không th b phi u thì đ c phép ứ ẻ ậ ử ể ỏ ế ượnh ng i khác b phi u vào hòm phi u ờ ườ ỏ ế ế

d. Liên h th c ti n ệ ự ễNhi u ng viên ch a ý th c đ c t m quan tr ng c a vi c b phi u nên ề ứ ư ứ ượ ầ ọ ủ ệ ỏ ếkg t giác đi b u ự ầNhi u n i, các t b u c v n cho c tri b u thay nh ng ng i thân c a ề ơ ổ ầ ử ẫ ử ầ ữ ườ ủmình

4. Nguyên t c b u c b phi u kín ắ ầ ử ỏ ếa. CS lý lu n: ậ- Đ m b o cho nhân dân có có c h i th hi n ý chí và nguy n v ng c a ả ả ơ ộ ể ệ ệ ọ ủ

mình m t cách đúng đ n nh tộ ắ ấ- Đ m b o tính khách quan c a b u c ả ả ủ ầ ửb. CS hi n đ nhế ị

Đi u 7 HP2013ềc. Yêu c u nguyên t c ầ ắ- C tri t vi t phi u b u không ai đ c đ n g n, đ c bi t và can thi p ử ự ế ế ầ ượ ế ầ ượ ế ệ

vào vi c vi t phi u b u c a c tri và t mình b phi u b u vào hòm ệ ế ế ầ ủ ử ự ỏ ế ầphi u ế

- Nh ng đi u ki n đ m b o nguyên t c:ữ ề ệ ả ả ắo Ph i có phòng kín đ c tri vi t phi uả ể ử ế ếo Thùng phi u kínếo Phi u b u in theo m u th ng nh t, có tên ng i ng c và không có ế ầ ẫ ố ấ ườ ứ ử

b t kỳ m t d u hi u riêng nào ấ ộ ấ ệo C tri không đ c b u b ng cách g i th ho c g i đi n tho i ử ượ ầ ằ ử ư ặ ọ ệ ạ

d. Liên h th c ti n ệ ự ễ

III. N I DUNG C B N C A PL B U C C A N C TA HI N NAY Ộ Ơ Ả Ủ Ầ Ử Ủ ƯỚ Ệ 1. Khu v c b u c ự ầ ử

Khu v c b u c là n i ti n hành b u c và đ c chia thành 2 b ph n sau:ự ầ ử ơ ế ầ ử ượ ộ ậa. Đ n v b u c - Đi u 11 Lu t b u c đ i bi u QH, Đi u 11 Lu t b u c ơ ị ầ ử ề ậ ầ ử ạ ể ề ậ ầ ử

đ i bi u HĐND ạ ểS đ i bi u đ c b u m i đ n v b u c ph thu c vào s l ng dân ố ạ ể ượ ầ ở ỗ ơ ị ầ ử ụ ộ ố ược s ng trên m t đ n v b u c ư ố ộ ơ ị ầ ửÝ nghĩa c a vi c phân chia đ n v b u c là đ m b o tính đ i di n. ủ ệ ơ ị ầ ử ả ả ạ ệ

- N u c n c là 1 đ n v b u c th ng nh t và ch có m t danh sách ng ế ả ướ ơ ị ầ ử ố ấ ỉ ộ ức viên thì: i) u đi m: ng c viên có s bình đ ng và c tri có nhi u s ử ư ể ứ ử ự ẳ ử ề ựl a ch n; ii) khuy t đi m: không đ m b o đ c tính đ i di n vì đ các ự ọ ế ể ả ả ượ ạ ệ ể

ng c viên c nh tranh nh v y thì các ng c viên c a nh ng tp l n sẽ ứ ử ạ ư ậ ứ ử ủ ư ớ

11

12

d trúng c , hay nói cách khác thì sẽ có nhi u Tp có nhi u ng c viên ễ ử ề ề ứ ửtrúng c và m t s đ a ph ng không có ng c viên trúng c ; nh ng ử ộ ố ị ươ ứ ử ử ững i y u th (ph n , dân t c thi u s , tr tu i) thì kh năng trúng c ườ ế ế ụ ữ ộ ể ố ẻ ổ ả ửsẽ th p. ấ

- N u chia nh đ n v b u c : i) u đi m: đ m b o tính đ i di n, d c c u ế ỏ ơ ị ầ ử ư ể ả ả ạ ệ ễ ơ ấcho nh ng ng i y u th d trúng c h n đ các đ i bi u đ i di n đ y ữ ườ ế ế ễ ử ơ ể ạ ể ạ ệ ầđ cho các giai t ng, dân t c, gi i tính, đ a ph ng.. trong xh; ii) khuy t ủ ầ ộ ớ ị ươ ếđi m: c tri không có nhi u s l a ch n, các ng viên có s b t bình bình ể ử ề ự ự ọ ứ ự ấđ ng ẳ

b. Khu v c b phi u: Đi u 12 Lu t B u c QH & đi u 13 Lu t b u c ự ỏ ế ề ậ ầ ử ề ậ ầ ửHĐNDM i đ n v b u c đ c chia thành nhi u khu v c b phi u khác nhau ỗ ơ ị ầ ử ượ ề ự ỏ ếnh m t o thu n ti n cho ng i dân đi b u c . M i khu v c b phi u có ằ ạ ậ ệ ườ ầ ử ỗ ự ỏ ết 300 – 400 c tri, có nh ng khu v c ngo i l ừ ử ữ ự ạ ệTh m quy n phân chia: UBND c p xã đ xu t và đ c UBND c p trên ẩ ề ấ ề ấ ượ ấtr c ti p phê chu n ự ế ẩ

2. Các t ch c ph trách b u cổ ứ ụ ầ ửQH: - H i đ ng b u c qu c gia: ộ ồ ầ ử ốo m i ra đ i t HP2013 - b ph n ph trách chung. Tr c HP2013 thì ớ ờ ừ ộ ậ ụ ướ

khi nào đ n b u c thì các t ch c ph trách m i xu t hi n và khi xongế ầ ử ổ ứ ụ ớ ấ ệ cu c b u c thì k t thúc nv. Nh ng đ n HP2013 thì có H i đ ng b u ộ ầ ử ế ư ế ộ ồ ầc QG đ c ho t đ ng m t cách th ng xuyên. ử ượ ạ ộ ộ ườ

o Vai trò: t ch c b u c QH, ch đ o h ng d n b u c HĐNDổ ứ ầ ử ỉ ạ ướ ẫ ầ ửo Ý nghĩa:

Góp ph n th hi n tính khách quan trong ch đ o t ch c b u c . ầ ể ệ ỉ ạ ổ ứ ầ ửB o đ m b u c đ c t ch c dân ch , minh b ch, ch t chẽ. (H i ả ả ầ ử ượ ổ ứ ủ ạ ặ ộđ ng b u c QG có quy t đ nh t i cao trong vi c ch ng gian l n, ồ ầ ử ế ị ố ệ ố ậgiám sát ng i trúng c trên c s “ch ng trình v n đ ng tranh ườ ử ơ ở ươ ậ ộc ”) ử

Tuyên truy n giáo d c v ý th c b u c và pháp lu t b u c ề ụ ề ứ ầ ử ậ ầ ử Ch đ o h ng d n cho b u c m t cách t t h n, tránh nghi ng i ỉ ạ ướ ẫ ầ ử ộ ố ơ ạ

c a c tri. Tr c đây thành viên c a HĐBC or UBBC th ng kiêm ủ ử ướ ủ ườnhi m và có nhi u thành viên là ng c viên ệ ề ứ ử

- UB b u c : ph trách các đv b u c cùng t nh/tpầ ử ụ ầ ử ỉ- Ban b u c : ph trách 1 đv b u cầ ử ụ ầ ử- T b u c : ph trách 1 khu v c b phi uổ ầ ử ụ ự ỏ ế

HĐND- H i đ ng b u c QGộ ồ ầ ử- UB b u c : ph trách các đ n v b u c cùng c p t nh or c p huy n, c p ầ ử ụ ơ ị ầ ử ấ ỉ ấ ệ ấ

xã- Ban b u c : ph trách 1 đ n v b u c ầ ử ụ ơ ị ầ ử- T b u c : ph trách 1 khu v c b phi u ổ ầ ử ụ ự ỏ ế

12

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

3. n đ nh ngày b u cẤ ị ầ ửDo UBTVQH n đ nh ch m nh t là 105 ngày tr c ngày ti n hành b u c ấ ị ậ ấ ướ ế ầ ử

4. Danh sách c triử- Khái ni m: danh sách c tri là văn b n ghi nh n quy n b phi u c a m iệ ử ả ậ ề ỏ ế ủ ỗ

c tri ử- Th m quy n thành l p: do UBND c p xã l p theo khu v c b phi u. ẩ ề ậ ấ ậ ự ỏ ế

Danh sách c tri c a đ n v l c l ng vũ trang thì sẽ do ch huy đ n v ử ủ ơ ị ự ượ ỉ ơ ịl p theo khu v c b phi u. M i c tri sẽ đ c ghi vào danh sách th ng ậ ự ỏ ế ỗ ử ượ ườtrú or t m trú ạ

- Th i gian niêm y t: ch m nh t là 35 ngày danh sách c tri ph i đ c ờ ế ậ ấ ử ả ượniêm y t t i tr s UBND o nh ng n i công c ng of khu v c b phi u ế ạ ụ ở ữ ơ ộ ự ỏ ếđ ng th i thông báo r ng rãi vi c niêm y t đ ND ki m tra danh sách c ồ ờ ộ ệ ế ể ể ửtri

5. L p danh sách ng c viên ậ ứ ửa. S l ng đ i bi u đ c b u và tiêu chu n ng c viênố ượ ạ ể ượ ầ ẩ ứ ử

- S l ng đ i bi uố ượ ạ ểo QH kg quá 500 ng i. S l ng đ i bi u phù thu c vào dân s , khi s ườ ố ượ ạ ể ộ ố ố

dân càng tăng thì s ĐBQH càng tăng. ố Lu t b u c QH 1992 qui đ nh s ậ ầ ử ị ốl ng là 400 ng i, đ n lu t năm 1997 thì tăng lên 450 ng i, đ n năm ượ ườ ế ậ ườ ế2001 và s a đ i thì là 500 ử ổ

o HĐND C p t nh: 50 – không quá 85 đ i bi u. Riêng đ i v i HN, TpHCM và ấ ỉ ạ ể ố ớ

nh ng t nh >300 tri u dân thì kg quá 95 ĐBữ ỉ ệ C p huy n 30 – không quá 40 ĐB, riêng huy n có 30 đ n v hành ấ ệ ệ ơ ị

chính tr lên thì kg quá 40 ĐB ở C p xã: 25 ấ không quá 35 ĐB

- Tiêu chu n ng c viên : Đi u 3 Lu t B u c ĐBQH và lu t b u c ẩ ứ ử ề ậ ầ ử ậ ầ ửHĐND. Quy đ nh mang tính đ nh tính th hi n nguyên t c ph thông ị ị ể ệ ắ ổ

b. Danh sách ng c viên ứ ử- Khái ni m: danh sách ng c viên là văn b n xác nh n nh ng ng i ệ ứ ử ả ậ ữ ườ

đ c UBMTTQVN các c p thông qua các l n h i ngh hi p th ng gi i ượ ấ ầ ộ ị ệ ươ ớthi u ra ng c và đ c h i đ ng b u c công b theo t ng đ n v b u ệ ứ ử ượ ộ ồ ầ ử ố ừ ơ ị ầc ử

- Quá trình l p ds ng c viên chia thành 5 b c v i 3 l n hi p th ngậ ứ ử ướ ớ ầ ệ ươo B1: h i ngh hi p th ng l n 1: tho thu n c c u, thành ph n và s ộ ị ệ ươ ầ ả ậ ơ ấ ầ ố

l ng ng c viênượ ứ ửo B2: đ c và t ng c : do các cqNN, đoàn th ND đ c các ng c ề ử ự ứ ử ể ề ử ứ ử

viên cho đ n v & công dân n p đ n ng c (t ng c )ơ ị ộ ơ ứ ử ự ứ ửo B3: h i ngh hi p th ng l n 2: l p danh sách s bộ ị ệ ươ ầ ậ ơ ộo B4: h i ngh c tri: ti n hành l y ý ki n nh n xét và tín nhi m c a c ộ ị ử ế ấ ế ậ ệ ủ ử

tri n i c trú và n i công tác. ơ ư ơ Hi n nay th c hi n v n còn t n t i ệ ự ệ ẫ ồ ạnh ng b t c p nh v n có nh ng sai ph m nh các ng c viên có ữ ấ ậ ư ẫ ư ạ ư ứ ử

13

14

cách lôi kéo c tri đ nêu ra nh ng ý ki n t t v b n thân or mua ử ể ữ ế ố ề ảchu c lá phi u tín nhi m ộ ế ệ

o B5: h i ngh hi p th ng l n th 3 do MTTQVN ti n hành và l p ra ộ ị ệ ươ ầ ứ ế ậdanh sách ng c viên chính th c ứ ử ứ

H i ngh hi p th ng là gì và đánh giá v ho t đ ng này (th c tr ng c a ộ ị ệ ươ ề ạ ộ ự ạ ủvi c t ch c h i ngh hi p th ng)? ệ ổ ứ ộ ị ệ ươ H i ngh hi p th ng là ho t đ ng do MTTQ t ch c đ l a ch n, gi iộ ị ệ ươ ạ ộ ổ ứ ể ự ọ ớ thi u ng i ng c . Có 3 l n h i ngh hi p th ng (nh trên). ệ ườ ứ ử ầ ộ ị ệ ươ ư Vi c trao ệquy n gi i thi u v cho MTTQ vì VN là ch đ nh t nguyên Đ ng nên côngề ớ ệ ề ế ộ ấ ả vi c này trao v cho MTTQ là t ch c chính tr xã h i đ i di n cho kh i ệ ề ổ ứ ị ộ ạ ệ ốđ i đoàn k t toàn dân ạ ế Đánh giá: i) Th c tr ng: vi c đ a ra danh sách ng c viên chính th c đôi lúc b s ự ạ ệ ư ứ ử ứ ị ựch đ o và đ nh h ng c a các cq t ch c c p trên hay còn mang n ng ỉ ạ ị ướ ủ ổ ứ ấ ặtính hình th c, h p th c hoá s ch đ o, đ nh h ng c a c p trên. Còn ứ ợ ứ ự ỉ ạ ị ướ ủ ấtình tr ng các c p U Đ ng áp đ t, c c u thành ph n đ i bi u t i cá ạ ấ ỷ ả ặ ơ ấ ầ ạ ể ạđ n v b u c . ơ ị ầ ửii) Tuy nhiên h i ngh hi p th ng này r t quan tr ng vì đk ng c VN ộ ị ệ ươ ấ ọ ứ ử ởr t d dàng nên ph n nào đó d n đ n tình tr ng không đ m b o ch t ấ ễ ầ ẫ ế ạ ả ả ấl ng các ng c viên nên b c h i ngh hi p th ng này là b c sàng ượ ứ ử ướ ộ ị ệ ươ ướl c đ đ a ra danh sách ng c viên chính th c t i thi u có năng l c, ọ ể ư ứ ử ứ ố ể ựđ o đ c và s tín nhi m nh t đ nh c a ng i dân ạ ứ ự ệ ấ ị ủ ườ

6. V n đ ng b u cậ ộ ầ ửV n đ ng b u c là các ng c viên có quy n v n đ ng b u c thông qua vi c ậ ộ ầ ử ứ ử ề ậ ộ ầ ử ệti p xúc tr c ti p v i c tri or thông qua các ph ng ti n truy n thông theo ế ự ế ớ ử ươ ệ ềnguyên t c công khai, dân ch , bình đ ng. Ho t đ ng này ph i k t thúc tr c ắ ủ ẳ ạ ộ ả ế ướkhi b t đ u cu c b phi u 24h ắ ầ ộ ỏ ếTính c nh tranh gi a các ng c viên cao các n c đa đ ng vì gi a các ng c ạ ữ ứ ử ở ướ ả ữ ứ ửviên có s c nh tranh v đ ng l i chính tr c a đ ng mình đ i di n nên g i là ự ạ ề ườ ố ị ủ ả ạ ệ ọv n đ ng tranh c (tính c nh tranh cao). ậ ộ ử ạ

VN thì đ c đi m là ch có 1 ĐCS lãnh đ o nên đ ng l i chính tr đã th ng nh tỞ ặ ể ỉ ạ ườ ố ị ố ấ do ĐCS v ch ra nên các ng c viên ch v n đ ng b u c v ch ng trình ho t ạ ứ ử ỉ ậ ộ ầ ử ề ươ ạđ ng c a b n thân ng c viên nên tính c nh tranh kg cao ộ ủ ả ứ ử ạCó 2 hình th c: i) ng c viên sẽ v n đ ng b u c thông qua vi c ti p xúc c tri,ứ ứ ử ậ ộ ầ ử ệ ế ử MTTQ sẽ t ch c các h i ngh này; ii) thông qua các ph ng ti n thông tin đ i ổ ứ ộ ị ươ ệ ạchúng

7. Ho t đ ng b phi u ạ ộ ỏ ế- Vi c b phi u ph i đ c t ch c 1 ngày trong c n cệ ỏ ế ả ượ ổ ứ ả ướ- Ph i là ngày ch nh tả ủ ậ- Tr c cu c b phi u 10 ngày, t b u c ph i thông báo cho c tri bi t ướ ộ ỏ ế ổ ầ ử ả ử ế

ngày b u c , n i b phi u và th i gian b phi u ầ ử ơ ỏ ế ờ ỏ ế- Cu c b phi u b t đ u t 7h đ n 19h cùng ngày. Tuỳ tình hình có th ộ ỏ ế ắ ầ ừ ế ể

quy t đ nh th i gian khác nh ng kg đ c s m h n 5h và tr h n 22h ế ị ờ ư ượ ớ ơ ễ ơ

14

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- N u có s c x y ra thì ph i niêm phong gi y t và hòm phi u ế ự ố ả ả ấ ờ ế

8. Xác đ nh k t qu b u cị ế ả ầ ử- Th i gian: sau khi cu c b phi u k t thúc ờ ộ ỏ ế ế- Đ a di m: ti n hành t i phòng b phi u ị ể ế ạ ỏ ế- Thành ph n tham d : nhân viên t b u c , 2 c tri tham gia ch ng ki n, ầ ự ổ ầ ử ử ứ ế

đ i di n c quan t ch c gi i thi u ng i ng c , media ạ ệ ơ ổ ứ ớ ệ ườ ứ ử- Ti n trình ki m phi uế ể ếo Th ng kê l p biên b n và niêm phong phi u không s d ngố ậ ả ế ử ụo Xác đ nh t ng s phi u phát ra ị ổ ố ếo Xác đ nh t ng s c tri tham gia ị ổ ố ửo Ki m tra hòm phi u và ti n hành m hòm phi u ể ế ế ở ếo Xác đ nh s phi u l y ra trong hòm phi u ị ố ế ấ ếo So sánh s phi u l y ra t hòm phi u v i s phi u phát ra và t ng s ố ế ấ ừ ế ớ ố ế ổ ố

c tri tham gia ửo Xác đ nh s phi u h p l và không h p l ị ố ế ợ ệ ợ ệo Đ m s phi u b u cho m i ng c viên ế ố ế ầ ỗ ứ ửo Gi i quy t khi u n i or chuy n lên Ban b u c ả ế ế ạ ể ầ ửo L p biên b n và báo cáo k t qu ki m phi u ậ ả ế ả ể ế

- Cách xác đ nh phi u h p l và phi u không h p l : Đi u 65 Lu t b u c ị ế ợ ệ ế ợ ệ ề ậ ầ ửĐBQH, đi u 56 Lu t b u c ĐB HĐNDề ậ ầ ử

- N i dung c a BB ki m phi u: Đi u 68 Lu t b u c ĐBQH và đi u 59 ộ ủ ể ế ề ậ ầ ử ềLu t b u c ĐBHĐND ậ ầ ử

- Cách xác đ nh ng i trúng c : ng i trúng c là ng i đ c quá n a s ị ườ ử ườ ử ườ ượ ử ốphi u h p l và nhi u h n ế ợ ệ ề ơ

- Trong tr ng h p s phi u ngang nhau thì ng i nhi u tu i h n sẽ ườ ợ ố ế ườ ề ổ ơtrúng cử

9. B u c thêm, b u c l i, b u c b sung ầ ử ầ ử ạ ầ ử ổa. B u thêm: ầ

- Tr ng h p: trong cu c b u c l n đ u s ng i trúng c ch a đ ườ ợ ộ ầ ử ầ ầ ố ườ ử ư ủo QH: s ng i ch a đ làm nh h ng đ n tính đ i di nố ườ ư ủ ả ưở ế ạ ệo HĐND: ch a đ 2/3 ĐB đã n đ nh cho đ n v b u c ư ủ ấ ị ơ ị ầ ử

- Th i gian ti n hành: ch m nh t 20 ngày sau cu c b u c đ u tiên ờ ế ậ ấ ộ ầ ử ầ- DS ng c viên s d ng đ b u c thêm: s d ng danh sách c a cu c ứ ử ử ụ ể ầ ử ử ụ ủ ộ

b u c l n đ u mà ch a trúng c ầ ử ầ ầ ư ửb. B u c l iầ ử ạ

- Tr ng h p: ườ ợo Vi ph m nghiêm tr ng trong b u c ạ ọ ầ ửo m i đ n v b u c , s c tri đi b phi u ch a đ c quá n a s c triỞ ỗ ơ ị ầ ử ố ử ỏ ế ư ượ ử ố ử

trong danh sách - Th i gian ti n hành: ch m nh t 15 ngày sau cu c b u c đ u tiênờ ế ậ ấ ộ ầ ử ầ- DS ng viên: l y danh sách nh ng ng i đã ng c l n đ u ứ ấ ữ ườ ứ ử ầ ầ

c. B u c b sung:ầ ử ổ - Tr ng h p:ườ ợ

15

16

o Trong nhi m kỳ khuy t đ i bi u (QH: nh h ng tính đ i di n, HĐND ệ ế ạ ể ả ưở ạ ệkhông đ 2/3 s đ i bi u n đ nh) và ủ ố ạ ể ấ ị

o Nhi m kỳ QH ít nh t 2 năm, HĐND ít nh t 1/3 th i gian c a nhi m kỳệ ấ ấ ờ ủ ệ

Trong cu c b u c l n đ u: b u thêm, b u c l iộ ầ ử ầ ầ ầ ầ ử ạTrong nhi m kỳ đã ho t đ ng 1 th i gian: b u b sung ệ ạ ộ ờ ầ ổ

Bài 3:

QU C H I N C CHXHCN VI T NAMỐ Ộ ƯỚ ỆI. V TRÍ ,TÍNH CH T PHÁP LÝ C A QH:Ị Ấ Ủ

V trí pl là m t thu t ng chuyên ngành khoa h c pháp lý có ngu n g c t ị ộ ậ ữ ọ ồ ố ừti ng La Tinh là Status dùng đ khái quát hoá v trí, mô hình c a m t cqNN ế ể ị ủ ộnào đó trong h th ng các cqNN thông qua các quy đ nh c a pl ệ ố ị ủ

Đi u 69 – HP2013 – “QH là c quan đ i bi u ề ơ ạ ể cao nh tấ c a Nhân dân, cq quy n l c ủ ề ựNN cao nh t c a n c CHXHCNVN…”ấ ủ ướ

Nh v y v trí ply c a QH là cq có v trí cao nh t trong b máy NN, không ư ậ ị ủ ị ấ ộcó 1 cqNN nào có v trí ngang b ng or cao h n QH. T “cao nh t” th hi n ị ằ ơ ừ ấ ể ệtính t i cao c a QH. ố ủ Xu t phát t nguyên t c t p quy n XHCN đ cao v trí ấ ừ ắ ậ ề ề ịc a QH, trao t t c quy n l c NN vào QH và QH giao l i cho CP và Toà Án, nhủ ấ ả ề ự ạ ư v y hai cq này ch là c quan phái sinh c a QHậ ỉ ơ ủ

1. Tính đ i bi u cao nh t c a Nhân dân:ạ ể ấ ủ- Tính đ i bi u cao nh t c a ND đ c hi u: QH là cq sẽ là cq ti p thu, thu th p ạ ể ấ ủ ượ ể ế ậ

tâm t nguy n v ng c a ND, bi n ý chí, nguy n v ng c a ND thành pl và quy t ư ệ ọ ủ ế ệ ọ ủ ếsách c a QHủ

- C s lý lu n (vì sao): do ND c n c b u ra thay m t ND c n c gi i quy t ơ ở ậ ả ướ ầ ặ ả ướ ả ếcác cv c a NNủ

- Tính đ i bi u cao nh t c a ND đ c th hi n qua nh ng n i dung sau:ạ ể ấ ủ ượ ể ệ ữ ộo V c c u thành ph n đ i bi u: QH bao g m các đ i bi u đ i di n cho các ề ơ ấ ầ ạ ể ồ ạ ể ạ ệ

t ng l p, giai c p, dân t c, tôn giáo và đ a ph ng trong c n c ầ ớ ấ ộ ị ươ ả ướo M i quan h gi a QH và c triố ệ ữ ử V cách thành l p: QH là cq ề ậ duy nh tấ trong b máy NN do c tri c n c ộ ử ả ướ

tr c ti pự ế b u ra ầ Nhi m v ph n ánh tính đ i bi u c a QH: QH luôn gi m i liên h ch t chẽ ệ ụ ả ạ ể ủ ữ ố ệ ặ

v i ND th hi n nh ng đi m sau: ớ ể ệ ở ữ ể đ c th hi n thông qua nhi m v c a ĐBQH: i) liên h ch t chẽ v i c ượ ể ệ ệ ụ ủ ệ ặ ớ ử

tri; ii) ti p xúc v i c tri tr c và sau kỳ h p, iii) ti p công dân ế ớ ử ướ ọ ế đ tìm ểhi u, thu th p thông t nguy n v ng c a ng i dân ể ậ ư ệ ọ ủ ườ

đ nh kỳ báo cáo v i c tri v ho t đ ng c a mình và c a QH ị ớ ử ề ạ ộ ủ ủ giám sát ho t đ ng: i) QH ch u s giám sát và ch u trách nhi m tr c ND;ạ ộ ị ự ị ệ ướ

ii) các ĐBQH có th b c tri bãi nhi m khi không còn x ng đáng v i s ể ị ử ệ ứ ớ ựtín nhi m c a NDệ ủ

16

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

2. Tính quy n l c NN cao nh t c a n c CHXHCNVNề ự ấ ủ ướVì sao? Khác HĐND các c pấ

- ND c n c b u ra trao quy n l c c a mình cho QH; mà ND là ng i ch ả ướ ầ ề ự ủ ườ ủc a quy n l c NN nên QH là cq quy n l c NN ủ ề ự ề ự

- Đ i v i HĐND các c p cũng đ c g i là cq quy n l c NN đ a ph ng làố ớ ấ ượ ọ ề ự ở ị ươ vì HĐND đ c ND đ a ph ng b u ra và trao quy n l c c a h ượ ở ị ươ ầ ề ự ủ ọ

Tính quy n l c NN cao nh t đ c th hi n ntnề ự ấ ượ ể ệ- QH có quy n quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ngề ế ị ữ ấ ề ọ- QH sẽ quy t đ nh trên 4 ph ng di n sau: ế ị ươ ệo L p hi n, l p phápậ ế ậo Qđ nh ng v n đ quan trong nh t c a đ t n c trên all các lĩnh v cữ ấ ề ấ ủ ấ ướ ựo Thành l p các ch c danh ch ch t c a các cqNN Tậ ứ ủ ố ủ ở Ưo Giám sát t i cao đ i v i all ho t đ ng c a NN ố ố ớ ạ ộ ủ

II. CH C NĂNG, NGHI M V , QUY N H N C A QHỨ Ệ Ụ Ề Ạ Ủ “Ch c năng” là nh ng m t, nh ng ph ng di n ho t đ ng th ng xuyên, c b n, ứ ữ ặ ữ ươ ệ ạ ộ ườ ơ ảlâu dài c a QHủ“Nhi m v , quy n h n” ch c năng c a QH thì th hi n thông qua nh ng nhóm nv, ệ ụ ề ạ ứ ủ ể ệ ữquy n h n ề ạ“4 ch c năng” = “4 nhóm nv, quy n h n”ứ ề ạNh n xét Đi u 70 – HP2013: b c c đ c s p x p theo h ng gom các nv quy n ậ ề ố ụ ượ ắ ế ướ ềh n theo các nhóm liên quan đ n 4 ch c năng i) l p hi n l p pháp; ii) giám sát t i ạ ế ứ ậ ế ậ ốcao; iii) quy t đ nh v t ch c b máy nn; iv) các th m quy n khác liên quan đ n ế ị ề ổ ứ ộ ẩ ề ếqu c phòng, an ninh, đ i ngo i, làm cho c c u g n và ng i đ c d theo dõi và d ố ố ạ ơ ấ ọ ườ ọ ễ ễhi u h n ể ơ

1. Ch c năng l p hi n, l p phápứ ậ ế ậ- QH là c quan có quy n l p hi n, l p pháp. ơ ề ậ ế ậ Khi nói v ch c năng c a QH ề ứ ủ

thì “l p pháp” hi u theo nghĩa h p là ch ban hành các Lu t/B Lu tậ ể ẹ ỉ ậ ộ ậ . Giá tr pháp lý cao. ị

- T i sao: xu t phát t v trí c a QH là cq đ i di n cao nh t c a ND, cq ạ ấ ừ ị ủ ạ ệ ấ ủquy n l c NN cao nh t c a n c ta nên QH có quy n ban hành nh ng vb ề ự ấ ủ ướ ề ữcó giá tr pháp lý cao. Xu t phát t HP & Lu t là VB pl có giá tr pháp lý ị ấ ừ ậ ịcao nên ch có QH m i có quy n ban hành ỉ ớ ề

- Nh n xét v đi m m i c a HP 2013 khi quy đ nh v ch c năng l p hi n, ậ ề ể ớ ủ ị ề ứ ậ ếl p pháp này: ậ

- Quy n l p hi n, l p pháp là:ề ậ ế ậo Quy n s a đ i b sung Hi n pháp, Lu tề ử ổ ổ ế ậo Quy n thông qua ch ng trình xây d ng lu t, pháp l nhề ươ ự ậ ệ

- Th t c s a đ i, b sung và thông qua HP & Lu t: r t ch t chẽ và ph c ủ ụ ử ổ ổ ậ ấ ặ ứt p. Quy đ nh t i Đi u 4 & Đi u 5 – T ch c QH2014 ạ ị ạ ề ề ổ ứ

- “Sáng ki n l p pháp” là vi c đ a ra ki n ngh v i QH v/v xây d ng ban ế ậ ệ ư ế ị ớ ựhành lu t trong m t năm or trong nhi m kỳ QH góp ph n đ m b o đ sậ ộ ệ ầ ả ả ủ ố l ng và nâng cao ch t l ng, bao g m: ượ ấ ượ ồ

17

18

o Trình d án lu t: ự ậ Ch th : Đi u 84 HP2013 UBTVQH, HĐ Dân t c, UB c a QH, CP, ủ ể ề ộ ủ

TANDTC, VKSNDTC, Ki m toán NN, UBTU MTTQVN, cq T c a t ể Ư ủ ổch c thành viên c a MTTQVN và Đ i bi u QHứ ủ ạ ể

N i dung trình d án lu t có th là trình d án lu t m i or trình d ộ ự ậ ể ự ậ ớ ựán s a đ i b sung lu t hi n hành ử ổ ổ ậ ệ

o Trình ki n ngh v lu t : nêu ra ý ki n ế ị ề ậ ế Ch th : Kho n 2 Đi u 84 HP2013: Đ i bi u QH ủ ể ả ề ạ ể N i dung trình ki n ngh : trình ki n ngh lu t m i or trình ki n ngh ộ ế ị ế ị ậ ớ ế ị

s a đ i b sung lu t hi n hành ử ổ ổ ậ ệNh n xét v sáng ki n l p phápậ ề ế ậ : Đi u 84 HP2013 quy đ nh có nhi u ề ị ềch th có quy n trình d án lu t nh ng th c t hi n nay ch y u d ủ ể ề ự ậ ư ự ế ệ ủ ế ựán lu t do CP trình: ậ

u đi m: i) Đ m b o tính chuyên sâu Ư ể ả ả – CP là cq gi ch c năng qu n ữ ứ ảlý NN đ i v i all các lĩnh v c c a đ i s ng xh và có nhi u c quan giúp ố ớ ự ủ ờ ố ề ơvi c chuyên sâu, am hi u t ng lĩnh v c. ệ ể ừ ự ii) CP thì có tài chính và nhân l c đ làm lu t. iii) CP v a là ch th xd d án v a là ch th ban ự ể ậ ừ ủ ể ự ừ ủ ểhành văn b n h ng d n thi hành sẽ thi hành ả ướ ẫH n ch : i) C c b ngành: khi xây d ng d án lu t xu h ng mang l iạ ế ụ ộ ự ự ậ ướ ạ nhi u l i ích cho ngành mình qu n lý; ii) Cp đang quá t i b i s l ngề ợ ả ả ở ố ượ d án lu t, pháp l nh c n so n th o và ch u s c ép b i ti n đ th c ự ậ ệ ầ ạ ả ị ứ ở ế ộ ựhi n. Tình tr ng nh h ng đ n ch t l ng các d án lu t do Cp ệ ạ ả ưở ể ấ ượ ự ậso n th o; iii) vô hi u hoá ch c năng làm lu t c a QH. Đi u này xu t ạ ả ệ ứ ậ ủ ề ấphát t lý do QH có quy n ban hành vb lu t nh ng đa ph n các d án ừ ề ậ ư ầ ựLu t do Cp trình. N u xu h ng này kéo dài thì th c ch t vi c làm ậ ế ướ ự ấ ệLu t c a QH ch là thông qua các d án lu t mà Cp đã so n th oậ ủ ỉ ự ậ ạ ả

Nh n xét th c hi n ch c năng l p hi n l p pháp: ậ ự ệ ứ ậ ế ậ- M t s vb Lu t do QH ban hành còn n m d i d ng lu t khung, ch a có ộ ố ậ ằ ướ ạ ậ ư

kh năng thi hành ngay. Thông th ng vb do QH ban hành ph i ch vb ả ườ ả ờh ng d n c a Cp m i thi hành đ cướ ẫ ủ ớ ượ

- C n tách b ch ch c năng l p hi n và l p pháp c a QH đ đ m b o tính ầ ạ ứ ậ ế ậ ủ ể ả ảt i cao c a HP. ố ủ Có nguy c QH sẽ chuyên quy n s a đ i HP cho phù h p ơ ề ử ổ ợv i Lu t (đúng ra ph i s a đ i Lu t cho phù h p v i HP), nh v y sẽ làm ớ ậ ả ử ổ ậ ợ ớ ư ậm t tính t i cao c a HP ấ ố ủ

2. Quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng c a đ t n cế ị ữ ấ ề ọ ủ ấ ướNh ng v n đ QH quy t đ nh: ữ ấ ề ế ịa. Kinh tế- Quy t đ nh m c tiêu ch tiêu, chính sách phát tri n c b n KT XH c a đ t ế ị ụ ỉ ể ơ ả ủ ấ

n c. Đây là n i dung quan tr ng mang tính quy t đ nh, đ nh h ng cho s ướ ộ ọ ế ị ị ướ ựpt c a đ t n c. Là c s , căn c đ CP, B ngành, UBND th c hi n nhi m ủ ấ ướ ơ ở ứ ể ộ ự ệ ệv qu n lý đ t n c, đi u hành đ t n cụ ả ấ ướ ề ấ ướ . Đây là đi m m i HP92 – QH quy đ nh k ho ch kt xh c a đ t n c hàng nămể ớ ị ế ạ ủ ấ ướ or 5 năm vs HP2013 – QH quy t đ nh m c tiêu ế ị ụ xác đ nh rõ m i quan h ị ố ệ

18

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

gi a QH & CP torng pt KT XH. QH ch quy đ nh m c tiêu đ nh h ng chung ữ ỉ ị ụ ị ướlàm cCS cho ho t đ ng qu n lý, đi u hành c a CPạ ộ ả ề ủ t o cho CP s ch đ ng ạ ự ủ ộh n, mang tính ch t đ nh h ng cho CP, kg còn c m tay ch vi c,. ơ ấ ị ướ ầ ỉ ệ

- Quy t đ nh chính sách tài chính, ti n t qu c gia ế ị ề ệ ố- Quy t đ nh phân chia các kho n thu & nhi m v chi gi a ngân sách TW & ế ị ả ệ ụ ữ

ngân sách đ a ph ng ị ươ Đây là đi m m i c a HP2013. C s pháp lý – ngân ể ớ ủ ơ ởsách NN là kh i th ng nh t, QH là cq đ i di n cho c tri c n c nên QH có ố ố ấ ạ ệ ử ả ướquy n quy t đ nh phân chia ngân sáchề ế ị

- Quy t đ nh m c gi i h n an toàn n qu c gia, n công và n chính ph ế ị ứ ớ ạ ợ ố ợ ợ ủ đi m m i c a HP2013. Xu t phát t tình hình trên W & cũng nh VN; n ể ớ ủ ấ ừ ư ợqu c gia, n công, n CP là b t kỳ qu c gia nào cũng cò nguy c g p ph i. ố ợ ợ ấ ố ơ ặ ảN a sau 2009 v i s gia t8ang m c n công m t s qu c gia đã nh h ngử ớ ự ứ ợ ở ộ ố ố ả ưở đ n kt. ế

- Quy t đ nh d toán ngân sách NN, phân b ngân sách TW, phê chu n quy t ế ị ự ổ ẩ ếtoán ngân sách NN. Liên quan đ n lĩnh v c ngân sách thì có tác đ ng đ n ế ự ộ ếho t đ ng c a b máy NN, đ n toàn b đ i s ng xh nên v n đ này đ c ạ ộ ủ ộ ế ộ ờ ố ấ ề ượtrao cho QH quy t đ nh ế ị

- Qui đ nh, s a đ i và bãi b các th thu : s thay đ i nào liên quan đ n thu ị ử ổ ỏ ứ ế ự ổ ế ếđ u nh h ng tr c ti p đ n ND nên ph i do QH quy t đ nh ề ả ưở ự ế ế ả ế ị

b. V n đ liên quan v n m nh qu c gia:ấ ề ậ ệ ố- Quy t đ nh cs dân t c, cs tôn giáo c a NN ế ị ộ ủ- Quy t đ nh v n đ war & hoà bình ế ị ấ ề- Quy đ nh v tình tr ng kh n c p & các bi n phá đ c bi t khác b o đ m ị ề ạ ẩ ấ ệ ặ ệ ả ả

qu c phòng & an ninh qu c giaố ố- Quy t đ nh đ i xá ế ị ạ

Đ i xáạ Đ c xáặ Ân xáTH M ẨQUY NỀ

QH có quy n quy t đ nh đ i ề ế ị ạxá. Ch t ch n c công b ủ ị ướ ốquy t đ nh đ i xáế ị ạ

Ch t ch n c trên củ ị ướ ơ s t v n c a BQL ở ư ấ ủtr i giam nhân d p l , ạ ị ễT t ra quy t đ nh đ cế ế ị ặ xá

Ch t ch n c ân xá ủ ị ướán t hình trên c s ử ơ ởđ n xin c a ng i b ơ ủ ườ ịk t an t hìnhế ử

B N ẢCH TẤ

Mi n truy c u trách nhi m ễ ứ ệhình s đ i v i t i ph m nh ự ố ớ ộ ạ ẹ(th ng trong lĩnh v giao ườ ựthông, kinh t ..) trong m t s ế ộ ốd p quan tr ngị ọN c ta có hai l n đ i xá năm ướ ầ ạ1946 và 1976

Tha tù tr c th i h n ướ ờ ạđ i v i nh ng ph m ố ớ ữ ạnhân c i t o t t, có ả ạ ốhoàn c nh đ c bi tả ặ ệ

- Quy t đ nh vi c tr ng c u dân ý ế ị ệ ư ầ

c. Lĩnh v c đ i ngo i:ự ố ạ- Quy t đ nh cs c b n v đ i ngo i ế ị ơ ả ề ố ạ

19

20

- V đi u c QHề ề ướo HP1992: kho n 13 – Đi u 84: QH có quy n phê chu n or bãi b các đi u ả ề ề ẩ ỏ ề

c QT do ch th khác (Ch t ch n c) kýướ ủ ể ủ ị ướo HP2013: kho n 14 – Đi u 70: xác đ nh ph m vi, nh ng lo i đi u c nào ả ề ị ạ ữ ạ ề ướ

mà QH có quy n quy t đ nh ề ế ị c th & h p h n so v i 92; có thêm ụ ể ẹ ơ ớquy n quy t đ nh gia nh p, thay “bãi b ” thành “ ch m d t hi u l c” ề ế ị ậ ỏ ấ ứ ệ ự

3. Thành l p các c quan NN khác TW ậ ơ ở- QH sẽ thành l p ra các cqNN TWậ ởo T i kỳ h p th 1 (t ch c trong vòng 60 ngày k t ngày b u c ra QH ạ ọ ứ ổ ứ ể ừ ầ ử

khoá m i) còn g i là kỳ h p mang tính t ch c, quy t đ nh (ớ ọ ọ ổ ứ ế ị b u)ầ nh ng ữch c danh cao c p trong b máy NN. Đi u 8 – Lu t t ch c QH2014 ứ ấ ộ ề ậ ổ ứ

o Phê chu n b nhi m các ch c danh – Đi u 9 – Lu t t ch c QH2014ẩ ổ ệ ứ ề ậ ổ ứPhân bi t các thu t ng :ệ ậ ữ

“B u”: m t nhóm ng i thành l p m t ch c danh ầ ộ ườ ậ ộ ứ ch th mang tính ủ ểt p th ậ ể“B nhi m” m t ng i or 1 cq NN thành l p m t ch c danh ổ ệ ộ ườ ậ ộ ứ ch th ủ ểmang tính ch t cá nhân ấ

Bãi nhi mệ Mi n nhi mễ ệ Cách ch cứ

Ch c danh đ c thành ứ ượl p b ng con đ ng ậ ằ ườb u và trong quá trình ầho t đ ng có sai ph mạ ộ ạ

Vì lý do s c kho hay ứ ẻlý do khác kg th ti p ể ết c v trí thì có th ụ ị ể xin đ c mi n nhi m, có ượ ễ ệth đ c thành l p ể ượ ậb ng b u & b nhi mằ ầ ổ ệ

Ch c danh do b ứ ổnhi m mà trong quá ệtrình ho t đ ng có sai ạ ộph mạ

- QH phê chu n danh sách thành viên H i đ ng qu c phòng và an ninh theo ẩ ộ ồ ốđ ngh c a Ch t ch n c, h i đ ng b u c qu c gia. HP2013 b sung th mề ị ủ ủ ị ướ ộ ồ ầ ử ố ổ ẩ quy n phê chu n danh sách thành viên cq m i là H i đ ng b u c QGề ẩ ớ ộ ồ ầ ử

- Quy đ nh t ch c ho t đ ng c a QH, ch t ch n c, CP, TAND, VKSND & ị ổ ứ ạ ộ ủ ủ ị ướchính quy n đ a ph ng ề ị ươ

- QH thành l p, bãi b B , cq ngang Bậ ỏ ộ ộ- Thành l p, gi i th , nh p, chia, đi u ch nh đ a gi i hành chính t nh, tp tr c ậ ả ể ậ ề ỉ ị ớ ỉ ự

thu c TW, thành l p or gi i th đ n v hành chính kinh t đ c bi t ộ ậ ả ể ơ ị ế ặ ệNh n xét:ậ- B sung th m quy n QH b u, mi n nhi m, bãi nhi m ch t ch H i đ ng b uổ ẩ ề ầ ễ ệ ệ ủ ị ộ ồ ầ

c QG, T ng Ki m toán NN, phê chu n danh sách thành viên H i đ ng b u ử ổ ể ẩ ộ ồ ầc QG ử

- Theo HP1992 thì Th m phán TANDTC do Ch t ch n c b nhi m, mi n ẩ ủ ị ướ ổ ệ ễnhi m, cách ch c. Thì nay, theo HP2013 th m phán TANDTC do QH phê ệ ứ ẩchu n đ ngh b nhi m, mi n nhi m, cách ch c theo đ ngh c a Chánh Ánẩ ề ị ổ ệ ễ ệ ứ ề ị ủ TANDTC. Ch t ch n c căn c vào NQ c a QH đ ra QĐ b nhi m, mi n ủ ị ướ ứ ủ ể ổ ệ ễnhi m, cách ch c ệ ứ Nâng cao v th , vai trò c a Th m phán TANDTC ị ế ủ ẩ

20

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- HP2013 b sung quy đ nh m i “Sau khi đ c b u Ch t ch n c, Ch t ch ổ ị ớ ượ ầ ủ ị ướ ủ ịQH, TT Cp, Chánh án TANDTC ph i tuyên th trung thành v i t qu c ND & ả ệ ớ ổ ốHP” nh m tôn vinh đ cao trách nhi m c a nh ng ch c v cao nh t trongằ ề ệ ủ ữ ứ ụ ấ b máy NN do QH b u. ộ ầ

4. Ch c năng giám sát t i cao đ i v i toàn b ho t đ ng c a NNứ ố ố ớ ộ ạ ộ ủ“Giám sát” là theo dõi ki m tra xem có th c hi n đúng quy đ nh hay không ( theoể ự ệ ị t đi n Ti ng Vi t) và Kho n 2 Đi u 2 Lu t ho t đ ng giám sát 2013 có nhi u ự ể ế ệ ả ề ậ ạ ộ ềch th quy n th c hi n giám sát nh ng ch có ủ ể ề ự ệ ư ỉ Qu c h i là ch th duy nh t ố ộ ủ ể ấcó quy n giám sát t i cao ề ố

Vì sao QH là ch th có quy n giám sát t i caoủ ể ề ố ND là ng i ch quy n l c ườ ủ ề ựNN nên có quy n giám sát nh ng ho t đ ng c a các cq NN & nv NN. ND b u QH ề ữ ạ ộ ủ ầt c là trao cho QH quy n giám sát. QH là cq đ i di n cao nh t c a ND, cq quy n ứ ề ạ ệ ấ ủ ềl c NN cao nh t c a n c ta ự ấ ủ ướ có quy n giám sát t i cao. ề ố

Ki m traể Giám sátB n thân c quan t ki m tra, cũng có ả ơ ự ểth là c p trên trong cùng m t h ể ấ ộ ệth ng xu ng ki m traố ố ể

T bên ngoài nhìn vàoừ

N i dung c b n c a giám sát t i cao ộ ơ ả ủ ối)Đ i t ng giám sát t i cao: bao g m 2 nhómố ượ ố ồ

- Đ i t ng giám sát tr c ti p t i kỳ h p: UBTVQH, Ch t ch n c, CP, TANDTC,ố ượ ự ế ạ ọ ủ ị ướ VKSNDTC, Các ch c danh do QH b u or phê chu n ứ ầ ẩ

- Đ i t ng giám sát gián ti p ngoài kỳ h p: giám sát chung đ i v i các ngành cáố ượ ế ọ ố ớ đ a ph ng ị ươ

ii) N i dung c a giám sát t i cao:ộ ủ ố- Giám sát ho t đ ng c a cqNN, tr c h t là nh ng cqNN then ch t TW nh ạ ộ ủ ướ ế ữ ố ở ư

UBTVQH, Ch t ch n c, CP, TANDTC, VKSNDTC…ủ ị ướ- Giám sát vi c tuân th HP, Lu t, NQ c a QH ệ ủ ậ ủL u ýư : xem xét nh ng ho t đ ng, vb pl c a các đ i t ng ch u s giám sát QH ữ ạ ộ ủ ố ượ ị ựtrái v i ớ HP Lu t, NQ c a QHậ ủ thì m i thu c đ i t ng giám sát t i cao, còn n u ớ ộ ố ượ ố ếtrái v i nh ng vb c a cq NN khác thì kg thu c ph m vi giám sát t i cao c a QH ớ ữ ủ ộ ạ ố ủ

iii) Hình th c giám sát t i caoứ ố- Xét báo cáo công tác c a UBTVQH, Ch t ch n c, CP, VKSNDTC, TANDTCủ ủ ị ướ- Xem xét các văn b n pháp lu t: UBTVQH, Ch t ch n c, CP, TT chính ph ả ậ ủ ị ướ ủ

VKSNDTC, TANDTC- Thành l p đoàn giám sát c a UBTVQH, H i đ ng dân t c or các UB c a QH đ ậ ủ ộ ồ ộ ủ ể

giám sát các ngành, các đ a ph ng ở ị ươ- Ch t v n:ấ ấo Khái ni m: “ch n v n” là h i & đ ngh gi i thích rõ đi u gì, vi c gì. Đi u 2 ệ ấ ấ ỏ ề ị ả ề ệ ề

– kho n 2 Lu t ho t đ ng giám sát năm 2003 ả ậ ạ ộo N i dung c a ch t v n:ộ ủ ấ ấ

Ch th ch t v n: đ i bi u QHủ ể ấ ấ ạ ể

21

22

Đ i t ng tr l i ch t v n – Đi u 80 HP2013: Ch t ch n c, Ch t ch ố ượ ả ờ ấ ấ ề ủ ị ướ ủ ịQH, TTg, B tr ng thành viên khác c a Cp, Chánh toán TANDTC, Vi n ộ ưở ủ ệtr ng VKSNDTC, T ng ki m toán NN ưở ổ ể Đ i t ng là nh ng ng i đ ngố ượ ữ ườ ứ đ u cqNN TWầ ở

M c đích ch t v n: không nh m m c đích tìm ki m thông tin mà đ làm ụ ấ ấ ằ ụ ế ểsáng t , xác đ nh trách nhi m c a đ i t ng b ch t v n ỏ ị ệ ủ ố ượ ị ấ ấ

Hình th c ch t v n: Đi u 80 HP2013 & Đi u 32 Lu t t ch c QH2014 t iứ ấ ấ ề ề ậ ổ ứ ạ kỳ h p & gi a hai kỳ h p ọ ữ ọ

o H u qu pháp lý: Trong tr ng h p c n thi t, QH & UBTVQH ra NQ v/v tr ậ ả ườ ợ ầ ế ảl i ch t v n và trách nhi m c a ng i b ch n v n đ :ờ ấ ấ ệ ủ ườ ị ấ ấ ể Căn c b phi u tín nhi m ứ ỏ ế ệ Căn c mi n nhi m, bãi nhi mứ ễ ệ ệ Căn c đ phê chu n mi n nhi m cách ch c ứ ể ẩ ễ ệ ứ

o Đánh giá ho t đ ng ch t v n ạ ộ ấ ấ- H u qu pháp lý c a giám sát t i caoậ ả ủ ố QH tr c ti p mi n nhi m bãi nhi m đ i v i nh ng ch c danh do QH ự ế ễ ệ ệ ố ớ ữ ứ

b u. QH phê chu n đ ngh mi n nhi m, cách ch c đ i v i các ch c ầ ẩ ề ị ễ ệ ứ ố ớ ứdanh do QH phê chu nẩ

QH bãi b các văn b n c a UBTVQH, CTP, CP, TTg CP, TANDTC, ỏ ả ủVKSNDTC n u các vb này trái v i HP, Lu t, NQ c a QHế ớ ậ ủ

B phi u tín nhi m đ i v i các ch c danh do QH b u or phê chu n ỏ ế ệ ố ớ ứ ầ ẩ đây là quy n m i đ c b sung t NQ 51/2001/NQ/QH11. Ý nghĩa: i) ề ớ ượ ổ ừgiúp QH ch đ ng trong vi c x lý các ch c danh do QH b u or phê ủ ộ ệ ử ứ ầchu n; ii) V i quy n này QH có th mi n nhi m, bãi nhi m, cách ch c ẩ ớ ề ể ễ ệ ệ ứcác ch c danh không còn s tín nhi m c a mình mà không c n ch ng ứ ự ệ ủ ầ ứminh sai ph m; iii) giúp tăng c ng trách nhi m c a các ch c danh ạ ườ ệ ủ ứ

B phi u tín nhi m: ỏ ế ệ Các tr ng h p sẽ ti n hành b phi u tín nhi m: Đi u 13 Lu t ho t ườ ợ ế ỏ ế ệ ề ậ ạ

đ ng giám sát & Đi u 13 c a Lu t t ch c QH 2014, bao g m: i) ộ ề ủ ậ ổ ứ ồUBTVQH đ ngh ; ii) ki n ngh c a HĐDT và các UB c a QH, iii) ki n ề ị ế ị ủ ủ ếngh ít nh t 20% t ng s ĐB QH; iv) trên 2/3 t ng s ĐBQH tín nhi m ị ấ ổ ố ổ ố ệth p.ấNQ 35/2012 v l y phi u tín nhi m & b phi u tín nhi m. L y phi u tín ề ấ ế ệ ỏ ế ệ ấ ếnhi m sẽ đ c ti n hành hàng năm k t năm th 2 c a nhi m kỳ QH ệ ượ ế ể ừ ứ ủ ệ

Đ i t ng b b phi u tín nhi m là các ch c danh do QH b u & phê ố ượ ị ỏ ế ệ ứ ầchu n ẩ

Th t c b phi u tín nhi m: ủ ụ ỏ ế ệ UBTVQH t mình or trên c s ki n ngh c a các ch th có quy n ự ơ ở ế ị ủ ủ ể ề

ki n ngh b phi u tín nhi m khác trình QH b phi u tín nhi mế ị ỏ ế ệ ỏ ế ệ QH th o lu n và b phi u tín nhi mả ậ ỏ ế ệ Tr ng h p ng i đ c đ a ra b phi u tín nhi m có quá n a t ng ườ ợ ườ ượ ư ỏ ế ệ ử ổ

s đ i bi u ố ạ ể không tín nhi m thì có th xin t chệ ể ừ c ứ đi m m iể ớ ; trong tr ng h p kg t ch c thì cq or t ch c đã gi i thi u đ QH ườ ợ ừ ứ ổ ứ ớ ệ ểb u or phê chu n ch c danh này có trách nhi m trình QH xem xét ầ ẩ ứ ệquy t đ nh vi c mi n nhi m, bãi nhi m, cách ch c ng i đó ế ị ệ ễ ệ ệ ứ ườ

22

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

Th c ti n quy n b phi u tín nhi m: th c t ch a đ c th c hi n vì ự ễ ề ỏ ế ệ ự ế ư ượ ự ệquy đ nh còn quá r m rà ph c t p mà do các nhà làm lu t quá c n ị ườ ứ ạ ậ ẩtr ng khi so n th o lu t vì quy đ nh này l n đ u đ c đ a vào lu t và ọ ạ ả ậ ị ầ ầ ượ ư ậcũng là m t v n đ khác nh y c m. Tuy nhiên, vi c quá c n tr ng này ộ ấ ề ạ ả ệ ẩ ọcó th làm cho vi c b phi u tín nhi m ch là quy đ nh trên gi y. ể ệ ỏ ế ệ ỉ ị ấ

Gi i pháp: i) rút yêu c u 20% t ng s ĐB QH th p h n; ii) hàng năm ả ầ ổ ố ấ ơQH có th quy đ nh m t th i gian b phi u tín nhi m vào m t th i h nế ị ộ ờ ỏ ế ệ ộ ờ ạ nào đó

III. C C U T CH C C A QHƠ Ấ Ổ Ứ Ủ 1. UBTVQH

- V trí pháp lý: đây là cq th ng tr c c a QH t ch c cho QH ho t đ ng ị ườ ự ủ ổ ứ ạ ộthay m t QH gi i quy t nh ng v n đ trong lúc QH không h p ặ ả ế ữ ấ ề ọ

- Thành viên- Nhi m v , quy n h n: Đi u 74 HP2013ệ ụ ề ạ ề

2. HĐDT và các UB c a QHủ- V trí pháp lý: đây là các cq chuyên môn c a QH nghiên c u ki n ngh v i ị ủ ứ ế ị ớ

QH v nh ng lĩnh v c mình ph trách và giám sát thi hành pháp lu t ề ữ ự ụ ậtrong lĩnh v c đó ự

- Thành viên- Nhi m v , quy n h n ệ ụ ề ạ

IV. KỲ H P QHỌ 1. T m quan tr ng c a kỳ h p QH ầ ọ ủ ọ2. Th i gian kỳ h p QHờ ọ3. Th t c ủ ụ4. Hình th c kỳ h pứ ọ5. Thành ph n tham dầ ự6. N i dung quy t đ nh:ộ ế ị- Lu t, NQ c a QH thì ph i có quá ½ t ng s ĐB bi u quy t thông qua ậ ủ ả ổ ố ể ế- Tr nh ng NQ sau đây ph i đ c ít nh t 2/3 t ng s ĐBQH bi u quy t tán ừ ữ ả ượ ấ ổ ố ể ế

thành (Đi u 85 HP2013): ềo Thông qua s a đ i b sung HPử ổ ổo Kéo dài rút ng n nhi m kỳ QHắ ệo Bãi nhi m ĐBQH ệ

V. Đ I BI U QH & ĐOÀN ĐB QHẠ Ể 1. ĐBQH:- V trí pháp lýị- Phân lo i: ạo ĐB chuyên trácho ĐB không chuyên trách (kiêm nhi m) ệ

- Nhi m kỳ ệ- Nhi m v , quy n h n: phân bi t ti p xúc c tri & ti p công dânệ ụ ề ạ ệ ế ử ế

23

24

- Nh ng đ m b o ho t đ ng ĐBQHữ ả ả ạ ộ- Nh ng tr ng h p bãi nhi m ĐB, ĐB xin thôi đ ng nhiên m t quy n ĐB: Đi u ữ ườ ợ ệ ươ ấ ề ề

38, 39, 40 Lu t t ch c QH2014ậ ổ ứ

CH T CH N CỦ Ị ƯỚI. V TRÍ PHÁP LÝ C A CH T CH N CỊ Ủ Ủ Ị ƯỚ Đi u 86 HP2013 quy đ nh “ề ị Ch t ch n c là ng i đ ng đ u NN, thay m t NN ủ ị ướ ườ ứ ầ ặCHXHCN VN v đ i n i, đ i ngo i” ề ố ộ ố ạ Ch t ch n c có v trí pháp lý nh sau:ủ ị ướ ị ư- Ng i đ ng đ uườ ứ ầ- Thay m t NN v đ i n i, đ i ngo i ặ ề ố ộ ố ạNh n xét:ậ - CTN đ ng đ u NN nh ng khác v i QH là CTN ch thay m t NN ứ ầ ư ớ ỉ ặ- Th hi n: CTN có th m quy n quy t đ nh riêng liên quan đ n vai trò c quan ể ệ ẩ ề ế ị ế ơ

thay m t NN ặ- CTN quy t đ nh nh ng vi c đã r i ế ị ữ ệ ồL u ý:ư- CTN do QH b u trong s các ĐBQH theo s gi i thi u c a UBTVQHCTN là ĐBQH ầ ố ự ớ ệ ủ

kiêm nhi m ệ- Phó CTN là do QH b u trong s các ĐBQH. Sau khi đ c b u, CTN ph i tuyên thầ ố ượ ầ ả ệ

trung thành v i TQ, ND và HPớ- Phó CTN giúp CTN làm nhi m v và có th đ c CTN u nhi m thay CTN làm ệ ụ ể ượ ỷ ệ

thay m t s nhi m v ộ ố ệ ụ- Nhi m kỳ c a CTN theo nhi m kỳ c a QH ệ ủ ệ ủ- CTN ph i ch u trách nhi m & báo cáo công tác tr c QHả ị ệ ướ

II. NHI M V QUY N H N CH T CH N C Ệ Ụ Ề Ạ Ủ Ị ƯỚNhi m v quy n h n c a CTN đ c quy đ nh t i Đi u 88 HP2013 g m 6 v n đ n ệ ụ ề ạ ủ ượ ị ạ ề ồ ấ ềvà m t s đi u kho n khác liên quan nh 84, 105, 108 HP2013ộ ố ề ả ư

1. Các nv, quy n h n trong lĩnh v c l p phápề ạ ự ậ- Trình d án lu t ra tr c QH, trình ki n ngh v Lu t v i t cách là ĐBQH ự ậ ướ ế ị ề ậ ớ ư

nhi m v này đ c quy đ nh t i Đi u 84 HP2013ệ ụ ượ ị ạ ề- Công b HP, Lu t và pháp l nh – Kho n 1 Đi u 88 HP2013. Th i gian công b : ố ậ ệ ả ề ờ ố

CTN công b ch m nh t trong th i h n 15 ngày k t ngày thông qua – Đi u 85 ố ậ ấ ờ ạ ể ừ ềHP2013

- Đ ngh UBTVQH xem xét l i pháp l nh trong th i h n 10 ngày k t ngày Pháp ề ị ạ ệ ờ ạ ể ừl nh đ c thông qua. T i sao trao quy n này cho CTN ệ ượ ạ ề o i) vì Pháp l nh là vb có tính ch t lu t nên vi c ban hành nó c n có s c n ệ ấ ậ ệ ầ ự ẩ

tr ng ọ (nh ng quan h xh m i phát sinh trong đ i s ng xh ch a n đ nh thì QH ữ ệ ớ ờ ố ư ổ ịsẽ không ban hành lu t đ đi u ch nh mà QH sẽ trao v cho UBTVQH ban hành ậ ể ề ỉ ềPháp l nh đ đi u ch nh m i qh m i phát sinh này; còn g i là u quy n l p ệ ể ề ỉ ố ớ ọ ỷ ề ậpháp; xét v nguyên t c Pháp l nh là vb d i lu t nh ng vì m i qh xh này v n ề ắ ệ ướ ậ ư ố ẫch a có lu t đi u ch nh nên Pháp l nh đ c xem nh Lu t)ư ậ ề ỉ ệ ượ ư ậ

24

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

o ii) s tham gia c a CTN nh m ph i h p gi i quy t các v n đ quan tr ng ự ủ ằ ố ợ ả ế ấ ề ọm t cách chính xác nh t; ộ ấ

o iii) CTN là cq đ c HP trao cho quy n công b Pháp l nh nên tr c khi công ượ ề ố ệ ướb CTN ph i nghiên c u Pháp l nh này vì v y trao quy n này cho CTN là h p ố ả ứ ệ ậ ề ợlý nh t ấ

- Th i h n công b PL r i vào tr ng h p CTN đ ngh xem xét l i PL là ch m ờ ạ ố ơ ườ ợ ề ị ạ ậnh t 10 ngày k t ngày UBTVQH thông qua l i or QH quy t đ nh – Đi u 57 ấ ể ừ ạ ế ị ềLu t Ban hành văn b n quy ph m pháp lu tậ ả ạ ậ

2. Các nhi m v , quy n h n trong lĩnh v c hành pháp ệ ụ ề ạ ự- CTN thành l p, bãi b các ch c danh c a CP ậ ỏ ứ ủo Đ ngh QH b u, bãi nhi m, mi n nhi m TTg CP ề ị ầ ệ ễ ệo Căn c vào NQ c a QH, CTN b nhi m, mi n nhi m cách ch c đ i v i phó TTg ứ ủ ổ ệ ễ ệ ứ ố ớ

CP, B tr ng và các thành viên khác c a CP ổ ưở ủ- Trong th i gian QH không h p, quy t đ nh t m đình ch công tác c a Phó TTg, ờ ọ ế ị ạ ỉ ủ

B tr ng, Th tr ng cq ngang B theo đ ngh c a TTg – Đi u 20 Lu t t ộ ưở ủ ưở ộ ề ị ủ ề ậ ổch c CP 2001 ứ

- CTN có quy n tham d các phiên h p c a CP, CTN có quy n yêu c u CP h p bànề ự ọ ủ ề ầ ọ v nh ng v n đ mà CTN xét th y c n thi t đ th c hi n nhi m v và quy n ề ữ ấ ề ấ ầ ế ể ự ệ ệ ụ ềh n c a CTN – Đi u 90 HP2013 (new). ạ ủ ềÝ nghĩa: i) Th c hi n nguyên t c ki m soát quy n l c gi a các cq trong vi c th c ự ệ ắ ể ề ự ữ ệ ự

hi n quy n l p pháp, hành pháp, t phápệ ề ậ ưii) Phù h p v i v trí c a CTN là ng i đ ng đ u NN, thay m t NN v đ i n i,ợ ớ ị ủ ườ ứ ầ ặ ề ố ộ

đ i ngo i ố ạiii) Phù h p v i th m quy n c a CTN trong vi c thành l p, bãi b các ch c ợ ớ ẩ ề ủ ệ ậ ỏ ứ

danh c a CP ủ- CP ph i g i báo cáo c a CP đ n CTN hàng quý, 6 tháng – Đi u 38 Lu t T ch c ả ử ủ ế ề ậ ổ ứ

CP 2001

3. Các nhi m v quy n h n trong lĩnh v c t phápệ ụ ề ạ ự ư- Thành l p, bãi b các ch c danh c a TAND, VKSND ậ ỏ ứ ủo Đ ngh QH b u, bãi nhi m, mi n nhi m Chánh án TANDTC, Vi n tr ng ề ị ầ ệ ễ ệ ệ ưở

VKSNDTCo Căn c vào NQ c a QH b nhi m, mi n nhi m, cách ch c Th m phán TANDTC ứ ủ ổ ệ ễ ệ ứ ẩ

(new) o B nhi m, mi n nhi m, cách ch c phó chánh án TANDTC, th m phán các toà ổ ệ ễ ệ ứ ẩ

án khác, phó vi n tr ng và ki m sát viên VKSNDTC - new HP2013 – HP1992 ệ ưở ểChánh án TANDTC có th m quy n này nh ng theo HP 2013 thì trao v cho ẩ ề ư ềCTN

i) lý do phù h p v i yêu c u nhi m v c i cách t pháp ợ ớ ầ ệ ụ ả ư HP92 t ch c Toà án ổ ứtheo đ n v hành chính lãnh th (qu n/huy n, t nh/Tp); vi c phân chia theo ơ ị ổ ậ ệ ỉ ệcách này d n đ n th c tr ng n i thì nhi u vi c, n i thì ít vi c. Do đó theo ẫ ế ự ạ ơ ề ệ ơ ệNQ49 c a Đ ng đ a ra đ nh h ng c i cách t pháp trong đó nêu ý ki n khôngủ ả ư ị ướ ả ư ế t ch c theo đ n v hành chính lãnh th mà sẽ t ch c theo khu v c. HP2013 ổ ứ ơ ị ổ ổ ứ ự

25

26

m đ ng cho c i cách t pháp b ng cách quy đ nh Toà Án bao g m TANDTC ở ườ ả ư ằ ị ồvà các toà án khác; theo đó TA khác sẽ do Lu t t ch c quy đ nh. Theo Lu t T ậ ổ ứ ị ậ ổch c TA 2014 thì Toà án bao g m: TAND t i cao, TA c p cao, Toà án c p t nh, ứ ồ ố ấ ấ ỉtoà án c p huy nấ ệ ,

ii) đ m b o tính nhân dân NN trong xét x ;ả ả ử iii) tăng c ng tính đ c l p trong ho t đ ng c a các cq t pháp; ườ ộ ậ ạ ộ ủ ư iv) nâng cao v th , vai trò c a các Th m phán ị ế ủ ẩ

- Căn c NQ c a QH công b quy t đ nh đ i xáứ ủ ố ế ị ạ- Quy t đ nh đ c xáế ị ặ- Xem xét quy t đ nh ân xáế ị- Chánh án TANDTC, Vi n tr ng VKSNDTC ch u trách nhi m và báo cáo công tác ệ ưở ị ệ

tr c QH trong th i gian QH không h p ch u trách nhi m và báo cáo công tác ướ ờ ọ ị ệtr c UBTVQH và CTN – Đi u 105/108 HP2013 ướ ề

4. Nhi m v quy n h n c a CTN trong lĩnh v an ninh qu c phòngệ ụ ề ạ ủ ự ố- Th ng lĩnh l c l ng vũ trang nhân dân ố ự ượ ph trách quân đ i v m t danh nghĩaụ ộ ề ặ - Ch t ch h i đ ng qu c phòng anh ninh – Kho n 5 Đi u 88 HP2013ủ ị ộ ồ ố ả ềo S ra đ i c a h i đ ng qu c phòng an ninhự ờ ủ ộ ồ ốo Thành ph n: Ch t ch HĐ = CTN; phó CT & các thành viên do CTN đ ngh , QH ầ ủ ị ề ị

phê chu n ẩ

5. Nh ng nhi m v , quy n h n trong lĩnh v c đ i ngo i ữ ệ ụ ề ạ ự ố ạ- 6. Nh ng nhi m v , quy n h n trong lĩnh v c khác ữ ệ ụ ề ạ ựIII. M I QUAN H C A CTN V I CÁC C QUAN NN THEN CH T TRUNG Ố Ệ Ủ Ớ Ơ Ố Ở

NG ƯƠ1. M i qh CTN v i QH ố ớ- Thành l pậ- Ho t đ ng ạ ộ- Ki m tra giám sát ể2. M i qh CTN v i UBTVQHố ớ3. M i qh cTN v i CPố ớ4. M i qh CTN v i TANDTCố ớ5. M i qh CTN v i VKSNDTC ố ớ

CHÍNH PH N C CHXHCN VI T NAM Ủ ƯỚ ỆI. KHÁI QUÁT V S PHÁT TRI N C A CP QUA CÁC B N HPỀ Ự Ể Ủ Ả

Tài li u t nghiên c uệ ự ứ

II. V TRÍ, TÍNH CH T PHÁP LÝ C A CPỊ Ấ Ủ

26

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

Quy đ nh t i Đi u 94 HP2013 “CP là cq hành chính cao nh t c a n c CHXHCNVN, ị ạ ề ấ ủ ướth c hi n quy n hành pháp, là c quan ch p hành c a QH” ự ệ ề ơ ấ ủ v trí pl c a CP bao ị ủg m ồ- Ch p hành c a QHấ ủ- Hành chính cao nh t c a n c CHXHCNVNấ ủ ướNh n xétậ : đi m m i c a HP2013 vs1992ể ớ ủ

III. CH C NĂNG QUY N H NỨ Ề ẠIV. C C U, T CH C CPƠ Ấ Ổ Ứ

BÀI 6TOÀ ÁN NHÂN DÂN VÀ VI N KI M SÁT NHÂN DÂNỆ Ể

A. TOÀ ÁN NHÂN DÂNI. V TRÍ PHÁP LÝỊ

- Đây là m t trong 4 h th ng c quan c u thành b máy NN ộ ệ ố ơ ấ ộ- TAND là trung tâm c a h th ng các c quan t pháp c a n c ta vì các ho t ủ ệ ố ơ ư ủ ướ ạ

đ ng c a các cq khác trong h th ng t pháp giúp cho ho t đ ng xét x c a toà ộ ủ ệ ố ư ạ ộ ử ủán. H th ng t pháp g m:ệ ố ư ồ

o TANDo VKSNDo C quan đi u tra, thi hành án…ơ ề

II. CH C NĂNG TAND TRONG B MÁY NNỨ Ộ Đi u 102 HP2013 “TAND là c quan ề ơ xét x ử c a n c CHXHCNVN, th c hi n quy n ủ ướ ự ệ ềt pháp” nh v y TAND có ch c năng xét x . ư ư ậ ứ ửHP 2013 xác đ nh TA là c quan th c hi n quy n t pháp, đây là đi m m i c a ị ơ ự ệ ề ư ể ớ ủHP2013 vs HP1992 ý nghĩa: th ch hoá quan đi m v phân công ph i h p và ể ế ể ề ố ọki m soát quy n l c NNể ề ự“Xét x ” đ c hi u ntn? ử ượ ể- Xét x là vi c TAND nhân danh NN ra m t phán quy t v m t hành vi nào đó ử ệ ộ ế ề ộ

theo quy đ nh c a pl là có t i hay không và áp d ng hình ph t gì cho t i ph m ị ủ ộ ụ ạ ộ ạđó (trong lĩnh v c hình s ) ự ự

- Xét x còn đ c hi u là nhân danh NN gi i quy t m t v vi c nh dân s , hôn ử ượ ể ả ế ộ ụ ệ ư ựnhân gia đình, lao đ ng hành chính, phá s n, khi u n i danh sách c tri…ộ ả ế ạ ử

Ho t đ ng xét x c a TA có đ c đi m gì?ạ ộ ử ủ ặ ể- Ho t đ ng xét x là trung tâm nh t, b n ch t nh t c a ho t đ ng t phápạ ộ ử ấ ả ấ ấ ủ ạ ộ ư- Ph m vi ho t đ ng xét x r ng bao g m xét x các v án hình, dân s , HNGD, ạ ạ ộ ử ộ ồ ử ụ ự

lao đ ng, kinh t , hành chính và gi i quy t nh ng vi c khác theo quy đ nh c a ộ ế ả ế ữ ệ ị ủpl

- Ch có TA m i có quy n nhân danh quy n l c NN đ th c hi n ch c năng xét xỉ ớ ề ề ự ể ự ệ ứ ử B n án c a TA có hi u l c thi hành cu i cùng, có kh năng thay th quy t ả ủ ệ ự ố ả ế ếđ nh gi i quy t khi u n i, t cáo ị ả ế ế ạ ố

27

28

Xét x c a TA có nh ng th t c nào? ử ủ ữ ủ ụ Xét x c a TA bao g m S th m, Phúc ử ủ ồ ơ ẩth m, Giám đ c th m, Tái th m ẩ ố ẩ ẩ- S th m: xét x l n đ uơ ẩ ử ầ ầ- Phúc th m: là vi c TA c p trên xét x l i nh ng b n án or quy t đ nh s th m ẩ ệ ấ ử ạ ữ ả ế ị ơ ẩ

ch a có hi u l c pháp lu tư ệ ự ậ c a TA c p d i b kháng cáo, kháng ngh theo quyủ ấ ướ ị ị đ nh c a pl ị ủ

- Giám đ c th m: là xét l i b n án, quy t đ nh ố ẩ ạ ả ế ị đã có hi u l c pháp lu tệ ự ậ b khángị ngh vì ị phát hi n có vi ph m plệ ạ trong vi c x lý v án ệ ử ụ

- Tái th m: áp d ng đ i v i nh ng b n án or quy t đ nh đã ẩ ụ ố ớ ữ ả ế ị có hi u l c pl ệ ựnh ng b kháng ngh vì có nh ng tình ti t m i đ c phát hi nư ị ị ữ ế ớ ượ ệ có th làm ểthay đ i c b n n i dung c a b n án or quy t đ nh mà TA, các đ ng s không ổ ơ ả ộ ủ ả ế ị ươ ựth bi t đ c khi ra b n án or quy t đ nh đó ể ế ượ ả ế ị

- L u ý:ư s th m và phúc th m đ c g i là ơ ẩ ẩ ượ ọ c p xét xấ ử (có 2 c p xét x là s ấ ử ơth m & phúc th m). Giám đ c th m và tái th m không ph i là c p xét x mà ẩ ẩ ố ẩ ẩ ả ấ ửđây là m t ộ th t c đ c bi tủ ụ ặ ệ đ xem l i b n án, quy t đ nh đã có hi u l c ể ạ ả ế ị ệ ự

III. H TH NG VÀ NHI M V , QUY N H N C A TANDỆ Ố Ệ Ụ Ề Ạ Ủ 1. H th ng TANDệ ốKho n 2 – Đi u 102 HP2013 không ti p t c li t kê tên các TA c th mà quy ả ề ế ụ ệ ụ ểđ nh “TAND g m TAND t i cao và các TA khác do lu t đ nh” -> phù h p v i tinh ị ồ ố ậ ị ợ ớth n c i cách t pháp ầ ả ưĐi u Lu t T ch c TAND2014, h th ng TAND g m:ề ậ ổ ứ ệ ố ồ

- TAND t i caoố- TAND c p caoấ- TAND t nh, tp tr c thu c TW (c p t nh)ỉ ự ộ ấ ỉ- TAND huy n, qu n, th xã, tp thu c t nh và t ng đ ng (c p huy n)ệ ậ ị ộ ỉ ươ ươ ấ ệ- Các TA quân s ự

Ý nghĩa c a vi c thành l p toà án c p cao nh m giúp TANDTC t p trung vào ủ ệ ậ ấ ằ ậcông tác t ng k t kinh nghi m xét x , h ng d n các toà án d i, phát tri n án ổ ế ệ ử ướ ẫ ướ ểl … gi m đi công vi c xét x giám đ c th m, tái th m ệ ả ệ ử ố ẩ ẩ

2. C c u t ch c và nhi m v quy n h nơ ấ ổ ứ ệ ụ ề ạa. TAND t i caoố

- Nhi m v quy n h n: Đi u 20 Lu t t ch c TAND 2014ệ ụ ề ạ ề ậ ổ ứ- Đi m m i: b th m quy n phúc th m c a TANDTC ể ớ ỏ ẩ ề ẩ ủ- C c u thành viên c a TANDTC ơ ấ ủo Chánh áno Phó chánh áno Th m phán TANDTCẩo Th m tra viên: là ng i th m tra h s v án c a nh ng b n án đã có hi u l cẩ ườ ẩ ồ ơ ụ ủ ữ ả ệ ự

pháp lu t & th m tra công tác thi hành án ậ ẩo Th ký toà ánưo Công ch c khác, viên ch c và ng i lao đ ng ứ ứ ườ ộ

Đi m m i: không còn Chánh toà & phó chánh toà. Thêm Th m tra viên ể ớ ẩ- Cách thành l pậ

28

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

o Chánh án: QH b u, b nhi m, bãi nhi mầ ổ ệ ệo Phó chánh án: Ch t ch n c b nhi m bãi nhi mủ ị ướ ổ ệ ệo Th m phán: QH b u, b nhi m, bãi nhi m ẩ ầ ổ ễ ệo Th m tra viên: Chánh Án TANDTC b nhi m ẩ ổ ệo Th ký: Chánh Án TANDTC b nhi mư ổ ệ

- Các b ph n c u thànhộ ậ ấo H i đ ng th m phán TAND t i cao g m: ộ ồ ẩ ố ồ

Chánh Án, các phó Chánh Án và các Th m phán TANDTC . ẩ T ng s thành viên không d i 13 ng i và không quá 17 ng i. * new: ổ ố ướ ườ ườ

không d i 13 ng iướ ườ Th m quy n: giám đ c th m, tái th m. Ban hành NQ h ng d n các toà ẩ ề ố ẩ ẩ ướ ẫ

án áp d ng th ng nh t pháp lu t. L a ch n b n án, quy t đ nh, t ng k t ụ ố ấ ậ ự ọ ả ế ị ổ ếphát tri n thành án l và công b án l đ các TA nghiên c u, áp d ng ể ệ ố ệ ể ứ ụtrong xét x . ử

H i đ ng th m phán làm vi c theo ch t đ t p th . ộ ồ ẩ ệ ế ộ ậ ể Phiên h p c a H i đ ng th m phán TAND t i cao ph i có ít nh t 2/3 ọ ủ ộ ồ ẩ ố ả ấ

t ng s thanh viên tham giaổ ố Quy t đ nh c a H i đ ng th m phán TANDTC ph i đ c quá n a t ng ế ị ủ ộ ồ ẩ ả ượ ử ổ

s thành viên bi u quy t tán thành ố ể ếo B máy giúp vi cộ ệo C s đào t o, b i d ng ơ ở ạ ồ ưỡo *New: b toà chuyên trách, toà phúc th m nh Lu t t ch c TAND2002 ỏ ẩ ư ậ ổ ứ

b. TAND c p caoấ- Nhi m v quy n h nệ ụ ề ạ- Thành viên- B ph n c u thành ộ ậ ấ

c. TAND c p t nhấ ỉ- Nhi m v quy n h n: trao tái th m và giám đ c th m v cho TA t i cao, ch cònệ ụ ề ạ ẩ ố ẩ ề ố ỉ

nhi m v s th m và phúc th m ệ ụ ơ ẩ ẩ- Thành viên: có thêm th m tra viên ẩ- B ph n c u thành: có thêm toà chuyên trách m i là Toà Gia Đình và Ng i ộ ậ ấ ớ ườ

Ch a Thành Niên ư

d. TAND c p huy nấ ệ- Nhi m v quy n h n ệ ụ ề ạ- Thành viên: có th thành l p nên các toà chuyên trách: Toà hình s , toà dân s , ể ậ ự ự

toà x lý hành chính và toà gia đình & ng i ch a thành niên ử ườ ư- B ph n c u thànhộ ậ ấ

e. Toà án quân sự- Xét x nh ng v án mà b cáo là quân nhân t i ngũ và nh ng v án khác theo ử ữ ụ ị ạ ữ ụ

quy đ nh c a plị ủ- Toà án quân s TW, toà án quân s quân khu, toà án quân s s th m khu v c ự ự ự ơ ẩ ự

29

30

L u ý: nhi m kỳ c a Th m phán (5 năm lu t cũ) là 5 năm nh ng n u đ c tái b ư ệ ủ ẩ ậ ư ế ượ ổnhi m l n hai thì nhi m kỳ có th kéo dài đ n 10 năm ệ ầ ệ ể ế

IV. CÁC NGUYÊN T C T CH C VÀ HO T Đ NG C A TANDẮ Ổ Ứ Ạ Ộ Ủ Đi u 103 HP2013 ề* New: HP92 quy đ nh toà án đ c t ch c & ho t đ ng theo 6 nguyên t c đ c quyị ượ ổ ứ ạ ộ ắ ượ đ nh trong 5 đi u lu t (t 129 – 133). HP2013 quy đ nh các nguyên t c này trong ị ề ậ ừ ị ắm t đi u lu t và có 7 nguyên t c trong đó có 2 nguyên t c m i ộ ề ậ ắ ắ ớ- Tranh t ng trong xét xụ ử- Ch đ xét x s th m & phúc th m đ c b o đ m ế ộ ử ơ ẩ ẩ ượ ả ảHP2013 không ti p t c ghi nh n nguyên t c công dân có quy n s d ng ti ng nói ế ụ ậ ắ ề ử ụ ếch vi t c a dân t c mình mà chuy n qua kho n 3 Đi u 5 HP2013ữ ế ủ ộ ể ả ề1. Vi c xét x s th m c a Toà Án do th m phán h i th m th c hi n tr tr ng ệ ử ơ ẩ ủ ẩ ộ ẩ ự ệ ừ ườ

h p xét x theo th t c rút g n. *New: B sung quy đ nh H i th m không tham ợ ử ủ ụ ọ ổ ị ộ ẩgia xét x s th m khi toà án xét x theo th t c rút g n ử ơ ẩ ử ủ ụ ọ

2. Nguyên t c Th m phán & H i th m xét x đ c l p ch tuân theo pháp lu t. ắ ẩ ộ ẩ ử ộ ậ ỉ ậ*New: HP2013 b sung n i dung nghiêm c m c quan t ch c can thi p vào ổ ộ ấ ơ ổ ứ ệvi c xét x c a Th m phán & H i th m ệ ử ủ ẩ ộ ẩ

3. Nguyên t c xét x công khai. HP92 quy đ nh chung “tr nh ng tr ng h p do ắ ử ị ừ ữ ườ ợlu t đ nh”, HP2013 quy đ nh c th nh ng tr ng h p không đ c xét x công ậ ị ị ụ ể ữ ườ ợ ượ ửkhai

4. Nguyên t c “toà án xét x t p th , quy t đ nh theo đa s ”. HP2013 b sung quy ắ ử ậ ể ế ị ố ổđ nh “tr tr ng h p xét x theo th t c rút g n” ị ừ ườ ợ ử ủ ụ ọ

5. Nguyên t c tranh t ng trong xét xắ ụ ử6. Nguyên t c “ch đ xét x s th m & phúc th m đ c b m đ m” ắ ế ộ ử ơ ẩ ẩ ượ ả ả7. Nguyên t c “quy n bào ch a c a b can, b cáo, quy n b o v l i ích h p pháp ắ ề ữ ủ ị ị ề ả ệ ợ ợ

c a đ ng s ”. HP92 ch quy đ nh quy n bào ch a c a b cáo đ c b o đ m. ủ ươ ự ỉ ị ề ữ ủ ị ượ ả ảHP2013 thì b sung thêm “quy n bào ch a c a b can, quy n b o v l i ích h p ổ ề ữ ủ ị ề ả ệ ợ ợpháp c a đ ng s cũng đ c b o đ m” ủ ươ ự ượ ả ả

Cách thành l p Toà Án qua các HPậHP46 – c quan t pháp ch có Toà Án, đ c t ch c theo s dân & l ng án hay nóiơ ư ỉ ượ ổ ứ ố ượ cách khác là theo khu v c; bao g m Toà Án T i Cao, Toà An đ nh c p & Toà Án s ự ồ ố ệ ị ấ ơc pấ

i) u đi m: tránh đ c tình tr ng n i nhi u vi c & n i ít vi c ư ể ượ ạ ơ ề ệ ơ ệii) nh c đi m: khó khăn v đi l i đ tìm đ n toà án ượ ể ề ạ ể ế

HP59 & 92: TAND đ c t ch c theo đ n v hành chính lãnh th t c p huy n tr ượ ổ ứ ơ ị ổ ừ ấ ệ ởlên bao g m TANDTC, TAND c p t nh, TAND c p huy n, TA quân s ồ ấ ỉ ấ ệ ự

i) u đi m: thu n l i cho ng i dân trong vi c đi l i, ng i dân d tìm đ n ư ể ậ ợ ườ ệ ạ ườ ễ ếtoà án h n ơ

ii) nh c đi m: x y ra tình tr ng n i nhi u vi c, n i ít vi c. D b c p Đ ng ượ ể ả ạ ơ ề ệ ơ ệ ễ ị ấ ảU or chính quy n đ a ph ng cùng c p can thi p vào ho t đ ng xét x ỷ ề ị ươ ấ ệ ạ ộ ửlàm m t tính đ c l p c a toà án ấ ộ ậ ủ

2005 Đ ng ban hành NQ49 trong đó đ a ra đ nh h ng c i cách t pháp, c th v ả ư ị ướ ả ư ụ ể ềtoà án sẽ không xây d ng theo đ n v hành chính lãnh th mà sẽ theo c p xét x ự ơ ị ổ ấ ử

30

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

trong đó sẽ bao g m: TANDTC, toà án phúc th m khu v c, Toà Án s th m khu v c, ồ ẩ ự ơ ẩ ựm c tiêu đ n 2020 ph i hoàn thành, t c là quay l i HP46. ụ ế ả ứ ạTuy nhiên Lu t t ch c TAND2014 v n t ch c theo đ n v hành chính lãnh th , ậ ổ ứ ẫ ổ ứ ơ ị ổch có Toà án c p cao là theo khu v c ỉ ấ ự mang màu s c c a c haiắ ủ ả

V. TH M PHÁN VÀ H I TH M NDẨ Ộ Ẩ

B. VI N KI M SÁT NDỆ ỂI. V TRÍ, CH C NĂNG C A VKSNDỊ Ứ Ủ

1. V trí: là c quan có v trí đ c l p trong b máy NN. ị ơ ị ộ ậ ộTr c HP1946: trong giai đo n này, cq công t n m trong c c u t ch c c a ướ ạ ố ằ ơ ấ ổ ứ ủToà án ch c năng c b n nh t c a cq công t trong giai đo n này là gi ứ ơ ả ấ ủ ố ạ ữquy n công tề ốĐ n HP1959 đã giành ch ng VIII (t Đi u 105 – 108) quy đ nh v VKSND – ế ươ ừ ề ị ềm t h th ng c quan đ c l p trong b máy NN ộ ệ ố ơ ộ ậ ộ HP59 đ n HP hi n hành cq ế ệVKSND là c quan đ c l p t ng đ i trong b máy NNơ ộ ậ ươ ố ộT i sao t HP1959 thành l p VKSND? ạ ừ ậ HP59 xây d ng trên nguyên t c t p ự ắ ậquy n XHCN, đ cao v trí vai trò c a QH trong b máy NN nên QH có quy n ề ề ị ủ ộ ềthành l p & trao ch c năng cho các cq NN khác cho nên QH có quy n giám sát ậ ứ ềho t đ ng c a nh ng c quan đó. Tuy nhiên, n u QH giám sát t TW đ n đ a ạ ộ ủ ữ ơ ế ừ ế ịph ng thì không làm xu nên QH ch t p trung giám sát cqNN TW còn đ a ươ ể ỉ ậ ở ở ịph ng thì QH l p ra VKSND & trao cho VKSND vi c ki m sát hành vi, văn b n ươ ậ ệ ể ảc a các t ch c, cá nhân đ a ph ng ủ ổ ứ ở ị ươ

2. Ch c năng c a VKS: Đi u 107 Hp2013ứ ủ ề- Th c hành quy n công t :ự ề ốo Khái ni m: Kho n 1 – Đi u 3 Lu t t ch c VKSND 2014 – “…trong lĩnh v c ệ ả ề ậ ổ ứ ự

hình s đ th c hi n vi c bu c t i đ i v i ng i ph m t i..” ự ể ự ệ ệ ộ ố ố ớ ườ ạ ộ- Ki m sát ho t đ ng t pháp :ể ạ ộ ư

o Khái ni m: kho n 1 – Đi u 4 Lu t t ch c VKSND 2014 – “ki m sát ho t ệ ả ề ậ ổ ứ ể ạđ ng t m giam, t m gi ng i; ki m sát ho t đ ng đi u tra các v án hình ộ ạ ạ ữ ườ ể ạ ộ ề ụs , ki m sát vi c xét x các v án hình s & gi i quy t các v vi c khác c a ự ể ệ ử ụ ự ả ế ụ ệ ủTAND; ki m sát ho t đ ng thi hành án” ể ạ ộ

Ch c năng c a VKS thay đ i ntn qua các HPứ ủ ổ- T HP59 đ n HP92 khi ch a s a đ i b sung thì VKS có 2 ch c năng là ch c ừ ế ư ử ổ ổ ứ ứ

năng th c hành quy n công t và ch c năng ki m sát chung ự ề ố ứ ể ki m sát quá ểr ng nên d n đ n b quá t i và ch ng chéo ch c năng gi a các cq đ a ộ ẫ ế ị ả ồ ứ ữ ở ịph ng. HDND ki m tra giám sát đ a ph ng, cq thanh tra c a CP, n i b ươ ể ở ị ươ ủ ộ ộcq cùng h th ng thì có ho t đ ng ki m tra ệ ố ạ ộ ể nhi u cq giám sát đ a ề ở ịph ng nên có hi n t ng đùn đ y trách nhi m cho nhau ươ ệ ượ ẩ ệ

- NQ 49 – VKS ch còn th c hành quy n công t và ki m sát ho t đ ng t phápỉ ự ề ố ể ạ ộ ư ph m vi ki m sát thu h p h n ạ ể ẹ ơ

- HP2013 ti p t c ghi nh n 2 ch c năng c a NQ49ế ụ ậ ứ ủ

II. H TH NG T CH C Ệ Ố Ổ ỨĐi m m i Lu t t ch c VK 2014 thêm VKSND c p cao và thêm ch c danh m i làể ớ ậ ổ ứ ấ ứ ớ ki m tra viên ể

31

32

III. NGUYÊN T C T CH C VÀ HO T Đ NG Ắ Ổ Ứ Ạ ỘĐ c tài li u & đ c ng ọ ệ ề ươ

BÀI 7

CHÍNH QUY N Đ A PH NGỀ Ị ƯƠ

A. H I Đ NG NHÂN DÂNỘ ỒI. V TRÍ, T/C PHÁP LÝỊ Kho n 1 – Đi u 113 HP2013ả ề

- Đ i di n cho ND đ a ph ngạ ệ ở ị ươ- Quy n l c NN đ a ph ng ề ự ở ị ươII. CH C NĂNG NHI M V QUY N H NỨ Ệ Ụ Ề Ạ a. Quy t đ nh nh ng v n đ quan tr ng đ a ph ng và t ch c th c hi n cácế ị ữ ấ ề ọ ở ị ươ ổ ứ ự ệ

quy t đ nh ế ị- Cq quy n l c NN đ a ph ng nh n quy n l c tr c ti p t ND đ a ph ng ề ự ở ị ươ ậ ề ự ự ế ừ ị ươ- Cq đ i di n cho ND nên đ c quy n đ i di n cho ND quy t đ nh các v n đ ạ ệ ượ ề ạ ệ ế ị ấ ề

quan trong đ a ph ng ở ị ươ- Quy t đ nh các ch c danh đ a ph ng b ng con đ ng b u. ế ị ứ ở ị ươ ằ ườ ầ Ch t ch UBND ủ ị

cùng c p đ c HĐND cùng c p b u theo s gi i thi u c a ch t ch HĐND sau ấ ượ ấ ầ ự ớ ệ ủ ủ ịđó ph i đ c UBND c p trên phê chu n ả ượ ấ ẩ UBND c p trên ph i phê chu n đ ấ ả ẩ ểcó s ràng bu c gi a c p trên và c p d i, đây là m i quan h hành chính.ự ộ ữ ấ ấ ướ ố ệ o Hi n nay HĐND không b u các ch c danh sau: th tr ng cq chuyên môn ệ ầ ứ ủ ưở

thu c UBND cùng c p (S /Phòng) ộ ấ ở Ch t ch UBND cùng c p b nhi m ủ ị ấ ổ ệch c danh th tr ng cq chuyên môn cùng c p ứ ủ ưở ấ HĐND kg có quy n b uề ầ 3 ch c danh này nên cũng kg có quy n mi n nhi m, bãi nhi m, b phi u ứ ề ễ ệ ệ ỏ ếtín nhi m, hu b văn b n. Tuy nhiên HĐND v n có quy n giám sát ba ệ ỷ ỏ ả ẫ ềch c danh này b ng hai hình th c xét báo cáo công tác và ch t v t ứ ằ ứ ấ ấ

-b. Giám sát vi c ch p hành pháp lu t đ i v i cqNN đ a ph ng ệ ấ ậ ố ớ ở ị ươ

- ND là ng i ch quy n l c NN nên có quy n giám sát ườ ủ ề ự ề HĐND là cq do ND đ a ph ng b u nên ị ươ ầ

III. C C U T CH C HĐNDƠ Ấ Ổ ỨĐ n v hành chínhơ ịC p t nh: T nh/Tp tr c thu c TW. Đ n v hành chính kinh t đ c bi t do QH ấ ỉ ỉ ự ộ ơ ị ế ặ ệthành l p ậC p huy n: Huy n/qu n/th xã/tp thu c t nhấ ệ ệ ậ ị ộ ỉC p xã: xã/ph ng/th tr n ấ ườ ị ấV chính quy n đ a ph ng – Đi u 111 HP2013ề ề ị ươ ềCq đ a ph ng đ c t ch c các đ n v hành chính c a n c ta có c HĐND vàị ươ ượ ổ ứ ở ơ ị ủ ướ ả UBND or ch có UBNDỉ- Cq đ a ph ng hoàn ch nh (HĐND + UBND) và không hoàn ch nh (ch có ị ươ ỉ ỉ ỉ

UBND)

32

Phan Nguy n Ph ng Th o – Khoa Lu t Hành Chính ễ ươ ả ậ pnpthao@hcmulaw.edu.vn

- C p cq đ a ph ng sẽ không ph i đ c t ch c all các đ n v hành chính ấ ị ươ ả ượ ổ ứ ở ơ ị HĐND không ph i đ c t ch c all HĐND ả ượ ổ ứ ở

HP46: - Đ n v hành chính: B - T nh –Huy n - Xãơ ị ộ ỉ ệ- UBND đc t ch c all đ n v hành chính, HĐND ch đ c t ch c ổ ứ ở ơ ị ỉ ượ ổ ứ ởHP59 &92- Đ n v hành chínhơ ị

- UBND & HĐND đ c t ch c all các đ n v hành chính lãnh thượ ổ ứ ở ơ ị ổNăm 2008 QH ban hành NQ26/2008 thí đi m kg t ch c HĐND huy n, qu n, ể ổ ứ ở ệ ậph ngườNăm 2009 UBTVQH ban hành NQ724 danh sách 10 t nh/tp th c hi n thí đi m ỉ ự ệ ểkhông t ch c HĐND huy n, qu n, ph ng: Lào Cai, H i PHòng, Vĩnh Phúc, Nam ổ ứ ở ệ ậ ườ ảĐ nh, Qu ng Tr , Đà N ng, Phú Yên, TpHCM, BRVT, Ti n Giang ị ả ị ẵ ềT i sao l i không t ch c HĐND huy n/qu n/ph ng:ạ ạ ổ ứ ở ệ ậ ườ

- Huy n: là đ n v hành chính trung gian gi a t nh & xã. ệ ơ ị ữ ỉo Xã là n i g n dân nh t nên c n HĐND đ thu th p tâm t nguy n v ng ơ ầ ấ ầ ể ậ ư ệ ọ

c a ng i dân. Xã thì có t li u sx chính là đ t đaiủ ườ ư ệ ấo T nh đ n v hành chính g n v i TW nên c n có HĐND đ chuy n t i tâm ỉ ơ ị ầ ớ ầ ể ể ả

t nguy n v ng c a ND t nh lên TW. Ngoài ra c n quy t đ nh các vđ ư ệ ọ ủ ở ỉ ầ ế ị ề đ a ph ng cũng nh ho ch đ nh các chi n l c phát tri n c a đ a ở ị ươ ư ạ ị ế ượ ể ủ ị

ph ng đó (Ch c năng)ươ ứ Qua th c t ch ng minh NQ c a HĐND huy n ch y u là sao chép c a ự ế ứ ủ ệ ủ ế ủt nh và s c n thi t v đ i di n c a ND đã có t nh/xã ỉ ự ầ ế ề ạ ệ ủ ỉ kg c n thi t ầ ế

- Qu n & ph ng: ậ ườo đ n v hành chính đô th và m i ra đ i t HP80 có đ c đi m m t đ dân ơ ị ị ớ ờ ừ ặ ể ậ ộ

c đông, trình đ dân trí cao, giao thông liên l c thu n l i ư ộ ạ ậ ợ d tìm đ nễ ế HĐND Tp đ trình bày nguy n v ng ể ệ ọ

o C s h t ng, quy ho ch đô th qu n lý v CS h t ng c n có tính liên ơ ở ạ ầ ạ ị ả ề ạ ầ ầthông nên c n có tính th ng nh t v qu n lý ầ ố ấ ề ả qu n lý v ả ềqu n/ph ng ph i th ng nh t đ m b o tính liên thông không chia c p,ậ ườ ả ố ấ ả ả ấ không phân ra nhi u c p trung gian ề ấ

Đi u ch nh th m quy n: NQ 725/2009/UBTVQH ề ỉ ẩ ề

IV. KỲ H P HĐNDỌBãi nhi m đ i bi u HĐND và gi i tán HĐND c p d i thì c n ph i có 2/3 t ng ệ ạ ể ả ấ ướ ầ ả ổs ĐB HĐND bi u quy t tán thành ố ể ế

V. Đ I BI U HĐND Ạ Ể

B. U BAN NHÂN DÂN ỶI. V TRÍ, T/C PHÁP LÝỊ

II. CH C NĂNG, NHI M V , QUY N H NỨ Ệ Ụ Ề ẠM i quan h song trùng (hai chi u) tr c thu c ố ệ ề ự ộPh thu c theo chi u ngang báo cáo tr c HĐND cùng c p:ụ ộ ề ướ ấ

33

34

- th hi n Thành l p, ho t đ ng, ki m tra, giám sátể ệ ậ ạ ộ ể- lý do v trí pháp lý c a HĐND; nguyên t c t p quy n XHCN “đ cao v trí ị ủ ắ ậ ề ề ị

c a cq dân c so v i các cq khác cùng c p” ủ ử ớ ấPh thu c theo chi u d c báo cáo tr c UBND c p trên ụ ộ ề ọ ướ ấ

- th hi n: Thành l p, ho t đ ng, ki m tra/giám sátể ệ ậ ạ ộ ể- Lý do: nh m m c đích trên nói d i ph i nghe ằ ụ ướ ả

B t c p c a m i quan h song trùng: HĐND b u ch t ch UBND c p trên tr c ti p ấ ậ ủ ố ệ ầ ủ ị ấ ự ếphê chu n nh ng hi n nay lu t ch a quy đ nh h u qu pháp lý c a vi c không phê ẩ ư ệ ậ ư ị ậ ả ủ ệchu n, th i h n phê chu n, các tr ng h p t ch i phê chu n ẩ ờ ạ ẩ ườ ợ ừ ố ẩ

III. C C U, T CH C UBNDƠ Ấ Ổ ỨĐi u ki n c a Ch t ch UBNDề ệ ủ ủ ị : ph i là đ i bi u HĐND nh ng ch đúng trong đ u ả ạ ể ư ỉ ầnhi m kỳ n u trong nhi m kỳ mà khuy t thì ch t ch UBND thì ch t ch HĐND cùngệ ế ệ ế ủ ị ủ ị c p gi i thi u ng i ng c ch t ch UBND đ HĐND b u. Ng i đ c b u gi ấ ớ ệ ườ ứ ử ủ ị ể ầ ườ ượ ầ ữch c Ch t ch UBND trong nhi m kỳ không nh t thi t là đ i bi u HĐND (đi m m i ứ ủ ị ệ ấ ế ạ ể ể ớso v i Lu t 2014)ớ ậ

IV. CÁC HÌNH TH C HO T Đ NG UBND Ứ Ạ Ộ

34