Download - Jaarverantwoording politie · 2017-06-20 · bare, moedige en verbindende politie die wij willen zijn. ... dialoog met burgers en stakeholders. In 2017 deelt het korps deze strategie

Transcript

2016Jaarverantwoordingpolitie

Jaarverantwoording 2016

Colofon© Politie, mei 2017

Tekst: PolitieEindredactie: Directie CommunicatieVormgeving: Korpsmedia, Maters & HermsenFotografie: Politie,MerlijnDoomernik,ANP,MarkvanderZouw

5

Inhoud4

Voorwoord 7Samenvatting 8

Jaarverslag

Strategie en (be)sturing 12Missie,visieenkernwaarden 16Kernwaarden 16Strategieontwikkeling 16(Be)sturing 17Bestuursgegevens 18

De Veiligheidsagenda 2015-2018 20DoelstellingenVeiligheidsagenda 25Ondermijning 25Cybercriminaliteitendigitaalopsporen 26Horizontalefraude 28Afpakken 28Zeden,kinderpornografieenkindersekstoerisme 29Highimpactcrime 31

Politie midden in de samenleving 34Diversiteit 38Gebiedsgebondenpolitie 40Inzetwijkagenten 40Versterkenkwaliteitaangifteproces 41VersterkenMobielEffectieverOpStraat 43Communicatiefeitenencijfers 44

Versterking politieoperatie 46Moderniseringopsporing,toezicht,handhavingendienstverlening 50ModerniseringWetboekvanStrafvordering 51Ketensamenwerking 51DienstSpecialeInterventiesenuitbreidingobservatieteams 52OntwikkelingLandelijkeMeldkamerorganisatie 53Anderespecifiekeontwikkelingenterversterkingvanpolitiewerk 53

Bedrijfsvoering 54Personeelsbeleid 58Financieelbeleid 64Informatievoorziening 69Materieelbeleid 71Huisvesting 72Veiligheid,integriteitenklachten 73

Risicomanagement 78

1

2

3

4

Jaarrekening

Modellen 90Exploitatierekening2016 92Balansper31december2016 93Kasstroomoverzicht2016 94

Toelichting 96Algemenetoelichtingengrondslagen 98Toelichtingopdeexploitatierekening 102Toelichtingopdebalansper31december2016 119Toelichtingopdekasstroom 131Bedrijfsvoeringsparagraaf 132Gebeurtenissennabalansdatum 138Ondertekening 139

Overige gegevens

Verwerking saldo/resultaatbestemming 142

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 146

Bijlagen bij de jaarrekening 154I:Staatvanoverdrachtenenbestedingen(rijks)bijdragen 156II:Bestedingbijdragenvormingnationalepolitie 158III:MeerkostenAanvalsprogrammaInformatievoorzieningPolitie 159IV:Recherchesamenwerkingsteam(RST) 160

7

5

6

8

910

6 7

VoorwoordErikAkerboomkorpschef

Eenvastewaardevoordesamenleving.Een anker dat de burger houvast biedt te midden van de onvoorspelbare stromingen die de huidige maat­schappijtyperen.Eenvakkundigeenbetrouwbarepartnervooriedereendiebijdraagtaanstabiliteitenveiligheid.Daarstaatdepolitievoor.Datstreefdenonze gedreven en betrokken politie­mensenookin2016na.Individueelencollectief.DezeJaarverantwoording2016schetst in vogelvlucht hun dilemma’s, maarvooralookhunindrukwekkendeprestaties.Waakzaamwaardepolitiehetverschilkanmaken.Dienstbaaraaniedereendieoponsrekent.

Het beeld dat de Veiligheidsmonitor 2016schetst,stemtpositief.Desocialesamenhangverbeterde.Inwijkennamen (verkeers)overlast en de fysieke verloederingverderaf.Debevolkingvoeldezichintoenemendemateveilig.Thuisenopstraat.Hettotaleaantaldelicten bleef gestaag dalen en burgers stapten minder vaak naar de politie, terwijlhuntevredenheidoveronsfunctionerensubstantieelgroeide.Ookals het ging om aangifte, handhaving en beschikbaarheid.Destatistiekenopbasisvan politieregistraties bevestigen het beeldvandeVeiligheidsmonitor2016.Hetzijnallesbijeencijfersdiemotiverenomdestijgendelijnvasttehouden.

Onzebijdrageaanveiligheidwierpdusbeslistvruchtenaf.Tochzijnonzezorgennietvoorbijenstaatdepolitienogveeltedoen.Wijkregennetalsvoorgaandejarenweliswaarsteedsmeer grip op alle structuurverande­ringenenweslotendewoeligefasevandereorganisatieaf.Dewerkdrukbleefechteronverminderdhoog.Onder­bezetting,teweinigdoorstroomkanseneneenzorgwekkendziekteverzuimwarenhiervanzoweloorzaakalsgevolg.Weboektenprogressiebijde

inrichting van het Politiediensten­centrum,maaronzebedrijfsvoeringisnog onvoldoende stabiel om de grote hoeveelheid aan operationele taken op hetgewensteniveauteondersteunen.Eentekortaanpersoneelenspecifiekecompetentiesisdaardebetaan.

HetispositiefdatdeMiljoenennotaextramiddelenbracht.Metdezenieuwenullijnkandepolitiewaarmakenwatzijheeftafgesproken,almoetenwevooralvooruitblijvenkijken.Depermanentbewegendesamenlevingsteltdepolitieimmersvoorbijkomendeuitdagingen enkosten.Definanciëleimpulsstimuleerde tevens het verder op orde brengen van de basis, betere aansturing van de organisatie, het versterken van kennis en kunde en aandacht voor het welzijnvanpolitiemensen.

De Begroting 2017­2021 bevat de bijdragenaandepolitieinhetkadervanVoorjaarsnotaenMiljoenennota,wateenfinancieelsluitendperspectief voorkomendjaaroplevert.Welblijfthetzaakomscherptezijnopdefinanciëlegevolgenvannieuwevoornemens.Transparante besluitvorming hierover – in samenspraak met het gezag – is onverminderdgeboden.

Vanzelfsprekend investeerde het korps volopinterrorismebestrijding.Daar gaf ook 2016 helaas genoeg aanleiding toe.Dereactiesnelheidvanantiterreur­eenhedenscherptenweaanenwijkagentenhieldenonverminderd devingeraandepols.Voelingmetdesamenleving voorkomt escalatie immers nogaltijdbijuitstek.Wijbesteeddenextra aandacht aan handhaving van de rechtsorde in de zo dynamisch groeiende cyberwereld.Dezeonontkoombaretrendveranderthetpolitiewerkfundamenteelenvraagtomeenflexibeleorganisatieeneigentijdsetoerusting.

Versteviging van onze dienstverlening kreegeveneensveeltijdenenergie.Belangrijk,wantburgersdiezichgehoordenbegrepenvoelen,zijnbereidomhunpolitietesteunen.Daarbijwillenwijaansluitenbijdeeisenenmogelijk­hedenvandezetijd–metoogvoordigitaleoptiesvandetoekomst.DatconsumentenendeskundigenPolitie.nlin2016opnieuwuitriepentotWebsitevanhetJaarervaarikalseenbevesti­gingvanonzekeuzesenambities.

DegangvanzakenbijonzeCentraleOndernemingsraadkwamdepolitieopveelkritiektestaan.Ookopanderevlakken is ons regel matig een spiegel voorgehouden.Wijluisterdennauwlet­tend naar alle discussies over onze organisatieendedendaar–waarzinvolenmogelijk–inhetbelangvandesamenlevingonsvoordeelmee.Als de sterke arm met een uitgestoken hand nam de politie intensief deel aan het debat over een complex en voor onswezenlijkvraagstukalsetnischprofileren.Alsdeintegere,betrouw­bare, moedige en verbindende politie diewijwillenzijn.Vanenvooriedereen.Elkedagopnieuw.

Wat de politie in 2016 voor de samen­levingkonbetekenen,danktzijop de eerste plaats aan het vakmanschap endegedrevenheidvanzowelonzeoperationele als onze ondersteunende medewerkers.Ookdebetrokkenheidenhetvertrouwenvanburgers,bedrijven,instantiesenonzepolitiek­bestuurlijkerelatiessteldenonsdaartoeinstaat.Terugkijkendop2016zieik2017volvertrouwentegemoet.

Iederemedewerkerbinnendepersonele reorganisatie is in 2016formeelgeplaatst.Onmis­kenbaareenwezenlijkkeerpunt.Nukandeorganisatiefocussenopdetoekomstenverderbouwenaan één korps, dat in staat is en blijftomadequaattereagerenopdeveranderendesamenleving.

1

98

VeiligheidsagendaDienstverlening en communicatie

Informatie­voorziening

Bedrijfsvoering

BedrijfsvoeringFinancieel/inkoop

1369Aangepaktecriminelesamenwerkingsverbanden

51.436Aantalgeplaatstemedewerkersper16juni2016napersonelereorganisatie

>700AantalpolitielocatiesdatverbondenisdoorICT­netwerk

2780Fraudeverdachten (fraude gericht tegen burgers en bedrijven)vervolgddoorhetOM

€ 402 mlnCrimineel vermogen afgepakt

876

185

171Verdachten cybercriminaliteit vervolgd door het OM

Onderzoekenkinderpornografie

9,7%Ophelderingspercentagewoninginbraken

55,9%Ophelderingspercentageovervallen

28,9%Ophelderingspercentagestraatroven

Aantalmeldingenvanburgers1.958.438

Politie.nleersteprijsbestewebsite

KijkcijferspopulairstevideoYouTube; experiment met de roofvogels

Aantalkereninzet MobileMediaLab

1.829.325

Aantalwijkagenten3125

50.747 / 8978Personele sterkte: operationeel/niet­operationeel

19,5%Instroomexecutievemedewerkersmet migrantenachtergrond

68% / 32%Diversiteit(man­vrouw)

7%Ziekteverzuim

5624Geregistreerde incidenten tegen politieambtenaren

452Aantalherplaatsingskandidatenper 31 december 2016 na personele reorganisatie

9000Aantalservers

Aantalrekencentra

29.215 Aantaluitgereiktesmartphonesmet politieapplicaties

6,6

Exploitatie (x € 1 miljoen) Specificatie personeel (x € 1 miljoen)

Personeelenopleiding 4201

Materieel 1154

Personeel 4118

Opleidingenvorming 83

Onderverdeling exploitatiekosten

Dekking exploitatiekosten Specificatie materieel (x € 1 miljoen)

AlgemenebijdragenV&J 4956

BijzonderebijdragenV&J 178

OverigebijdragenV&J 100

Overigebijdragen 13

BestemmingsreserveICT 56

Algemenereserve 53

Huisvesting 341

Vervoer 191

Verbindingenenautomatisering307

Geweldmiddelenenuitrusting 29

Overige 286

Tevredenheidmedewerkers ICT­voorzieningen

SamenvattingOnderstaandeenbeknopteweergavevandecijfersoverhetjaar2016;zowelophetgebiedvandepolitieoperatiealsdebedrijfsvoering.Duidingvandezecijfersistelezenindenavolgendehoofdstukken.

AantalbeantwoordeoproepenRegionale Servicecentra

4.920.668

Aantalbeantwoorde112­oproepen

2.840.673 15

Jaarverslag

1Strategie en (be)sturing

De elf politie­eenheden, het Politiedienstencentrum en de korpsleiding vormden in 2016 samendepolitieorganisatie.Deinbedding van de Politieacademie in het politiebestel startte op 1januari2017.Opdefotode politiechefs (of hun plaats­vervangers), de directeur van het Politiedienstencentrum, de leden van de korpsleiding en de directeur van de Politie­academie.Depolitiechefsvan deeenhedenAmsterdamen DenHaagontbreken.

16 17

Dit hoofdstuk gaat in op de basis van de organisatie – zoals de missie, visie, strategieenstrategieontwikkelingvanhetkorps–enbeschrijftvervolgenshetkaderwaarbinnendepolitieopereert:degezagsverhoudingen,desturingendewettelijkegrondslagdaarvan.

Missie, visie en kernwaarden

MissieDepolitieis‘waakzaamendienstbaar’aandewaardenvanderechtsstaat.Deze missie vervult de politie door, afhankelijkvandesituatie,gevraagdenongevraagd te beschermen, te begren­zenoftebekrachtigen.

Bijhetbeschermen van mensen gaat hetomhunleven,vrijheidenbezittin­gen.Depolitiegrijptinacutenood­situatiesdwingendin,zonderaanziendespersoons.Waarandereneenstapterug doen, stappen politiemede­werkersnaarvorenentredenzijop,desnoodsmetgeweld.

Bijbegrenzen gaat het om het beperken enbeëindigenvanongeoorloofd,al dannietgewelddadiggedrag.Veilig­heidsproblemenwordenbeheersbaargemaakt of teruggebracht binnen aanvaardbaregrenzen.Aanonwettiggedrag, ongeacht of het kleine over­tredingenofzwaremisdrijvenzijn,wordtpaalenperkgesteld.

Bijbekrachtigen gaat het om de ondersteuningvangewenstgedrag enhetcreërenvanstructurelesamen­werkingsverbandendiedeveiligheidbevorderen.Depolitietreedtdanmetraadendaadopalsbetrouwbareenvakkundige partner in initiatieven van burgers, overheid, instellingen en

Reputatiemanagement in ontwikkelingIn het verlengde van de strategieont­wikkelingwerktehetkorpsin2016ook aan een aangescherpte communicatie­ enreputatiestrategie.Diverseonder­zoekenlagenhieraantengrondslag.De aangescherpte communicatie­ en reputatiestrategie moet meer balans brengen in de beeldvorming over de politie:waakzaaméndienstbaar.Denoodhulp door de politie geniet veel vertrouwen,maardemeerdienst­ ver lenende aspecten scoren minder goed.Depolitiebrengtdebeeld­vorming beter in balans via thema’s met grote impact op haar reputatie (o.a.dienstverlening,werkgeverschapen burgerparticipatie) en via contact en dialoogmetburgersenstakeholders. In 2017 deelt het korps deze strategie verdermetzijnstakeholders.

Inbedding PolitieacademieZowelhetkorpsalsdePolitieacademiewillendichtbijelkaarstaan,metbehoudvandediploma­erkenning.ViaeenwijzigingvandePolitiewet2012vond het Ministerie van Veiligheid en Justitie(V&J)eennieuwevorm,

waarmeedePolitieacademievanaf2017alszelfstandigbestuursorgaanwordtingebedinhetpolitiebestel.In2016isdezevervlechtingvoorbereid.Hetproces tot volledige inbedding loopt naarverwachtingtot1januari2020,met gefaseerd invoeren als transitie­strategie.HetkorpsendePolitie­academiebekijkenstapvoorstapwelkebedrijfsonderdelenindeperiode2017­2020opwelkmomentovergaannaardepolitieorganisatie.

(Be)sturing

Eriseenwettelijkebasisvoorderolverdelingenverantwoordelijkhedentussen de politie, de minister en – opbasisvandeVreemdelingenwet–staatssecretarisvanV&J,hetlokalegezag, het Openbaar Ministerie (OM) endeNationaalCoördinatorTerrorismebestrijdingenVeiligheid(NCTV),inclusiefdebijbehorendegezagsverhoudingensturing.

Binnendegeografischegebiedenvande eenheden vindt in het driehoeks­overlegsturingplaatsopgemeentelijk

niveau(burgemeester,(hoofd)officiervanjustitie,sectorhoofdofteamchef).In dit overleg maken de gezagsdragers, medeopbasisvandegemeentelijkeveiligheidsplannen, afspraken rondom de inzet en taakuitvoering van de politie, alsmede over lokale prioriteiten enhetbestrijdenc.q.beheersenvanallerhandecriminaliteitsvormen.

Op regionaal niveau bepalen de burgemeestersendehoofdofficiervanjustitiegezamenlijkderegionaleprioriteitenvandeeenheid.Dezewordenvastgelegdineenregionaalbeleidsplan.Iedereburgemeesterlegthieroververantwoordingafaandeeigengemeenteraad.Hoewelnietwettelijkverplicht,stelt deLandelijkeEenheidanaloogaanderegionale eenheden eveneens eens in devierjaareenbeleidsplan(enjaarlijkseenjaarverslag)op,datterinstemmingvoorgelegdwordtaanhetLandelijkParketendeNCTV,alsmeestdirectbetrokken gezagsdragers van de LandelijkeEenheid.

Korpsjaarverslag en jaarverslagen politie-eenhedenDepolitielevertconformwettelijkeverplichtingeenlandelijkjaarverslag.Daarinlegtzijverantwoordingafoverdeaanpakvanmaatschappelijke veiligheidsproblemen, de resultaten op de doelstellingen in de Veiligheids­agenda, alsmede het beheer en de ontwikkelingvandepolitieorganisatie.Ditjaarverslagbevatvoorheteersttevensdefinanciëlejaarrekeningvanhet korps; vandaar de aanduiding Jaarverantwoording2016.Deoverigeeenheden – met uitzondering van de LandelijkeEenheid–leggeneveneensconformwettelijkeverplichting(artikel39,Politiewet2012)lokaalverantwoordingafover de voortgang van de aanpak van

Strategie en (be)sturing

De politie is ‘waak-zaam en dienstbaar’ aan de waarden van de rechtsstaat

bedrijven.Depolitietreedtopalseenheidentoontdaadkrachtwaarenwanneerdatnoodzakelijkis.

VisieDepolitiewilhaarmissiebereikendoor:•vertrouwentewekkendoordewijzewaaropzijresultatenbereikt;• in elke situatie alert en slagvaardig op te treden; • betrokken en daadkrachtig te helpen, de­escalerendtewerkenenwaarnodiggeweldtegebruiken;•intensiefsamentewerkenmetburgersen partners vanuit betrokkenheid, informatiedelenenwederkerigheid;• te leren, te innoveren en te ver­trouwenophaarprofessionals;•éénkorpstezijn:vanwijktotwereld.Lokaalverankerden(inter)nationaalverbonden.

Kernwaarden

Dekernwaardenvandepolitiezijninteger,betrouwbaar,moedigenverbindend.

Strategieontwikkeling

Depolitieronddein2016hetvierdejaarvanhaarrealisatiefaseaf.Erishardgewerktaandeverderevormingvanéénkorps.Volgensafspraakdienteind2017de‘basisoporde’tezijn.Tegelijker­tijdishetnoodzakelijkomeennieuwmeerjarenperspectiefteformuleren.

Nationaaleninternationaalvolgendeontwikkelingenelkaarinrazendtempoop.Inveelsectorenzienwegroteveranderingen; soms gaat dat geleide­lijk,steedsvakerconstaterenweeenabrupteverandering.Ookinhetbredeveiligheidsdomein is sprake van trends enurgentestrategischevraagstukken.Denk aan de andere vormen van criminaliteit (‘crimechange’), de toenemende terrorismedreiging en ondermijning,desocialepolarisatie,deradicalisering en het vluchtelingen­vraagstuk.Alleenaldezevoorbeeldenmakenduidelijkdatdemaatschappe­lijketrendsenkwestieseenwendbareen adaptieve politieorganisatie met een duidelijkekoersvereisen.Bijhetvormgevenvanhaarmeerjarigeperspectieven begint de politie niet op nul.Zijbouwtvoortopeenbredebasis:haarhuidigemissie,visieenkernwaar­den en haar kennis en ervaring uit het verleden.Metdatalsuitgangspuntbepaalt de politieorganisatie – samen methaaromgeving,waaronderhetbevoegd gezag en de veiligheidspart­ners – de strategische richtingen voor dekorteenmiddellangetermijn.Eenplanvanaanpakzetophoofdlijnenuiteenwelkeroutehetkorpsdaarbijvolgt.Aandehanddaarvanwildepolitietoewerkennaareenwendbareorganisatie, die ruimte geeft aan haar medewerkersenhaarblikrichtopintensievesamenwerkingmeteenvariëteitaanbestaandeennieuweexternepartijen.Eenbetrouwbareorganisatie,alswerkgeverenpartner.

18 19

veiligheidsproblemen.Datdoenzij viaeeneigenjaarverslagofdelokalepolitiegegevens maken deel uit van hetjaarverslagdatdegemeenteofdeveiligheidsregiopubliceert.

Bestuursgegevens

De politie bestaat uit tien regionaal georganiseerde eenheden, deLandelijkeEenheidenhetPolitiedienstencentrum.Hetgeheelstaatonderleidingvandekorpsleiding.De hoofdstructuur van de politie kent drie,nauwsamenwerkendeniveaus:nationaal,regionaalenlokaal.Dekorpsleiding functioneert op nationaal

niveau.OpoperationeelgebiedgeldtdateveneensvoordeLandelijkeEenheid, die onder meer eenheids­overschrijdendeenspecialistischepolitietaken verricht, en voor hetPolitiedienstencentrumwaarin allebedrijfsvoeringsonderdelenzijngebundeld.Detienandereeenhedenopererenopregionaalniveau.Binnendezeeenhedenzijnoplokaalniveaudistricten actief, die bestaan uit basisteams, districts recherches en eenflexteam.

De korpsleiding bestaat op het moment vanhetverschijnenvandezejaarverant­woordinguitkorpschefErikAkerboom,plaatsvervangend korpschef Henk van

Regionaal niveau

Landelijk niveau

Nationaal niveau

Lokaal niveau

Stafkorpsleiding

district

basisteam

Essen, de leden van de korpsleiding LiesbethHuyzer,LeonardKoken ChiefInformationOfficer(CIO) DickHeerschop.

Wisseling korpsleiding 2016Het korps nam in 2016 afscheid van Gerard Bouman, die per 1 februari zijnfunctiealskorpschefneerlegde.ErikAkerboomvolgdehemper 1maart2016op.JanninevandenBerg stapte op 1 april 2016 vanuit de korpsleiding over naar de functie van politiechefvandeLandelijkeEenheid.Op16juni2016tradLeonardKokaanalslidkorpsleiding.RuudBikisper 1 november 2016 teruggetreden als plaatsvervangendkorpschef.

LandelijkeEenheid

Korpsleiding

Politiediensten- centrum

regionaleeenheid

20

2De Veiligheids-agenda 2015-2018

€402.081.000,­isin2016vancriminelenafgepakt.Hetsoortinbeslag genomen goederen loopt sterkuiteen.Vandureauto’s,boten en motoren tot horloges, zonnebankenenwerkplaats­apparatuur.Collega’sbijdebeslaghuizen van de politie nemendezegoederenin.Hetin2016 bereikte resultaat vloeide voortuitdegezamenlijkeinspan­ningenvandeKoninklijkeMarechaussee,debijzondereopsporingsdiensten, het OpenbaarMinisterieendepolitie.

24 25

In 2014 spraken de tien regioburgemeesters, de voorzitter van het College vanprocureurs­generaalendeministervanVeiligheidenJustitielandelijkebeleidsdoelstellingenafindeVeiligheidsagenda2015­2018.Depolitieadviseerdehieroverendeministersteldedeagendavast.Dithoofdstukgaatinopdedoelstellingenenresultatenin2016.

Doelstellingen Veiligheidsagenda

De Veiligheidsagenda dient de samen­werkingbijdeaanpakvancriminaliteitenonveiligheidverderteontwikkelen.De afspraken in de Veiligheidsagenda ondersteunen dit streven en richten zich op de aanpak van maatschappe­lijkeveiligheidsproblemen,dielandelijkofeenheidsoverschrijdendspelenofwaarvoorlandelijkeafstemmingnodigis.Bijvoorbeeldomdatzespeciale innovatieve/technische middelen of specifiekekennisvereisendieoplokaalniveauontbreken.

Cijfers Veiligheidsagenda De tabel op pagina 24 geeft de geregistreerdemisdaadweer.De impact van een eventuele daling van de aangifte op de resultaten is niet bekend.Opdehandhavingsactieswaarde politie in afstemming met het lokale gezagaanbijdraagt,isersprakevaneenversterkteregiedoorhetlokalegezag.De Regionale Informatie­ en Expertise­centra(RIEC’s)zijndedrijvendekracht.DeresultatenstaaninhunjaarverslagenenwordenvoorhethelelandgebundeldinhetjaarverslagvanhetLandelijkInfor­matie­enExpertisecentrum.

Ondermijning

Ondermijningbetekenthetverzwakkenofmisbruikenvanonzemaatschappelijkestructuur,watleidttotaantastingvande

De Veiligheidsagenda 2015-2018

maatschappelijkefundamentenen/ofde legitimiteit van het stelsel dat de samenlevingbeschermt.Ondermijningbetreft behalve een criminaliteits­probleemookeensociaalprobleem.Daaromvergtondermijningeen integrale aanpak met een mix van repressieve en preventieve maatrege­len.Dezezijngerichtophetwegnemenvan de sociale voedingsbodem, het aan­pakken van gelegenheidsstructuren en het‘wapenen’vankwetsbaresectorenenbranches.Deintegraleaanpakvergteen lange adem en vereist betrokkenheid vandehelepolitieorganisatie–vanwijk­agenttotpolitiechefsenkorpsleiding.

Doelstellingen en inzet 2016De eerste doelstelling betrof het verhogen van de aanpak van criminele samenwerkingsverbanden(CSV’s).

Voorwaardevooreeneffectieveaanpakvanondermijningissamenwerking.Structurelesamenwerkingmetvastepartners – eventueel binnen RIEC’s – zoals gemeenten, Belastingdienst en OM.Afhankelijkvanhetprobleemisdaarnaastsamenwerkingnoodzakelijkmet gelegenheidspartners zoals vereni­gingenvannotarissenenmakelaars.Dezesamenwerkingisessentieel.Datmaakt het stimuleren en verbeteren van dezesamenwerkingtoteendoelopzich.

Tot slot stond 2016 ook in het teken van het vergroten van de politiekennis over ondermijningindeeenheden,metnameopteam­endistrictsniveau.

Realisatie 2016De politie behaalde de doelstelling om 950CSV’saantepakken.In2016isstrafrechtelijkonderzoekverrichtnaar1369CSV’s.Inhetnajaarvan2016gingennieuweonderzoekennaarideologischemisdaad(bijvoorbeeldjihadisme)enophetgebiedvanmilieuvanstart.Beeldbepalendezaken,diein2016 hebben geleid tot aanhoudingen enveroordelingen,waren26Koper(voorbereidingvanliquidaties)enOperatie Trefpunt (gericht op meerdere producenten van en handelaren in grote hoeveelhedenverdovendemiddelen).

In elke eenheid staat de integrale aanpakvanondermijningopdekaart.Hetonderwerpendedaarvoorvereistewerkwijzevragenommaatwerk.ZozettedepolitieinZuid­Nederlandvooral in op hennep, synthetische drugs enoutlawmotorcyclegangs(OMG’s),terwijlbinnendeEenheidAmsterdamexcessiefgeweldcentraalstond.DeEenheidNoord­Hollandrichttezichsamen met partners onder de onder­zoeksnaam Fabricius op de integrale aanpakvanhetIJmuidensehaven­gebied.DeEenheidRotterdamsteldeeenStafGrootschaligenBijzonderOptreden(SGBO)inomdeondermijningindewijkenvanRotterdam­Zuidintegraaltebestrijden.DeEenheidNoord­Nederlandboekteaansprekendesuccessendoorsamentewerkenmet de Kansspelautoriteit en een hypotheek­verstrekker.Informatiedelenmetbenadeeldepartijenversterktdeintegralesamenwerkingaanzienlijkenverbetertderesultaten.

Ondanks de steeds intensievere aanpak slaagde de overheid er nog niet in om hetgewensteduurzamemaatschappe­lijkeeffecttebereiken.Signalenvanuithet gezag en de samenleving geven ditaan.Uitsluitendeenhandhavings­aanpakisnietvoldoende.

Beleidsafspraken Resultaat Norm Resultaat Norm 2015 2016 2016* 2017

Ondermijning

AantalaangepakteCSV’s 1.188 950 1.369 950

Cybercriminaliteit

Aantalcomplexeopsporingsonderzoeken 21 30 34 40

AantalOM­verdachtenregulier(OM) 124 190 171 230

AantalOM­verdachtenregulier(politie) 172 190 177 230

Horizontale fraude AantalOM­verdachtenhorizontalefraude 2.077 1.600 2.780 1.900

Afpakken

Incasso(x€1.000) 143.576 100.560 402.081 110.560

Waardebeslag(x€1.000) 407.464 270.000 344.345 270.000

Kinderpornografie

Proactief(lopend/afgerond) 25 20 20 25

Regulier(afgerond) 364 230 335 235

Eenvoudig/alternatief(afgerond) 453 370 521 390

Totaalaantalinterventies 842 620 876 650

High impact crime

Aantalwoninginbraken 64.560 80.765 55.470 76.357

Aantalvoltooidewoninginbraken 44.436 56.542 38.212 52.895

Ophelderingspercentage 9,4 10,3 9,7 10,8

Aantalovervallen 1.239 1.596 1.133 1.563

Ophelderingspercentage 49,6 49,2 55,9 49,9

Aantalstraatroven 4.731 6.534 4.165 6.204

Ophelderingspercentage 28,5 29,2 28,9 29,9

* Donkerblauw: doelstelling is behaald, lichtblauw: doelstelling is niet behaald.

Ondermijning Norm Gerealiseerd 2016 2016

AantalaangepakteCSV’s 950 1.369

26 27

Cybercriminaliteit en digitaal opsporen Cybercriminaliteit heeft informatie­ en communicatietechnologie (ICT) als middeléndoelwit.Digitaalopsporenspeelteenbelangrijkerolbijdebestrijdingvancybercriminaliteit,maarookbijcriminaliteitsvormenmeteendigitalecomponent.

High tech crime Het Team High Tech Crime (THTC) vandeDienstLandelijkeRecherche(LandelijkeEenheid)bestrijdtdemeestondermijnende,nieuweencomplexevormenvancybercriminaliteit.In 2016 rondde het THTC 21 opsporings­onderzoekenaf.Daarmeeisdedoel­stellingvantwintighightechcrimezakenbehaald.Debestrijdingvanmalwareencyber­criminele dienstverleners kreeg net als in2015prioriteit.Malwarebetreftschadelijkesoftwarediewordtgebruiktvoor uiteenlopende vormen van cybercriminaliteit,waarondergijzelingvancomputerbestanden(ransomware).In 2016 besteedde de politie aandacht aandemogelijkhedenomcybercrimi­naliteit te onderbreken, omdat dit vaak effectieverisdanspecifiekedaderstezoekenviaopsporing.HetTHTCstreeftnaomtijdensdeonderzoekenmeerslachtoffers te informeren, schade beperkende maatregelen te treffen en crimineleprocessentedwarsbomen. BijdezealternatieveaanpakzijnookdeTechnischeUniversiteitDelftendeVrijeUniversiteitAmsterdamaangesloten.Een goed voorbeeld van deze THTC ­ambitieiswww.nomoreransom.org.DepolitieontwikkeldedezewebsitesamenmetIntelSecurityenKasperskyLabs.Dewebsitehelptslachtoffersvanvastgesteldemalwareombesmette

Cybercriminaliteit Norm Gerealiseerd 2016 2016

Aantalcomplexeopsporingsonderzoekentotaal 30 34

AantalcomplexeopsporingsonderzoekenTHTC 20 21

Aantalcomplexeopsporingsonderzoekeneenheden 10 13

AantalOM­verdachtenregulier(OM) 190 171

AantalOM­verdachtenregulier(politie) 190 177

bestandenweerbeschikbaartekrijgenen verschaft informatie over het voorkomenvanbesmettingen.

In2016jaarisNederlandSchoonvoortgezet.InditprojectwerkenhetOM,deTechnischeUniversiteitDelft,deAutoriteitConsumentenMarkt, de hosting branche en het Meldpunt Kinderpornografiesamen.EerstiszichtverworvenopdetoptienvanNeder­landse hostingproviders die verdenkin­gen oproepen, de zogenaamde ‘bad hosters’.In2016zettedepolitieinophet stimuleren van het zelfreinigende vermogenbinnendebranche.HetTHTCblijfteenpartnerinditpubliek­privatesamenwerkingstrajectenverlegtdaarbijdefocusnaarinterventiestegende‘badhosters’.

De politie startte in 2016 een omvang­rijkonderzoeknaareenNederlandsbedrijfdatopgroteschaalcrimineleactiviteiten faciliteert door speciaal

geprepareerdetelefoonsteleveren. Hetbedrijfbleekdegrootsteaanbiedervandergelijke‘crimineleafscherming’,metruimvijftigduizendklantenoverdehelewereld.Naeenintensiefwitwas­onderzoek door het THTC – in combina­tie met een aantal hieraan gerelateerde liquidatie­enondermijningsonder­zoeken–kondepolitieinNederland enCanadasuccesvolinterveniëren.

Een ander onderzoek verrichtte de politiemethetNationaalCyberSecurityCentrum.DitleiddetotzichtopAnglerExploitKit,eenuitermateomvangrijke,malwareverspreidendeinfrastructuur,enopdeprofessionelewijzewaaropdergelijke‘fabrieken’hunmalwareverspreiden.Dooreenreeksaanhoudin­gen in Rusland is deze infrastructuur ontmanteldennietmeeroperationeel.

Waar opportuun richt het Team High TechCrimezich,indienmogelijksamenmetdekorpseenheden,ookopjeugdigeovertreders.ZoverwierfhetTHTCopbasis van internationale informatie zicht op gebruikers van zogenaamde ‘booter services’.Daarmeevoeren(veelaljonge­re)verdachtenDDoS­aanvallenuit.Indecemberiseendeelvandezejongerengeïdentificeerd,watresulteerdeinhuis­bezoekdoordepolitie.

Naastdegrotehightechcrime­ onder zoeken rondde het THTC ook rechtshulpverzoekenaf.Hiermee leverdehetteambelangrijkebijdragenaan verschillende onderzoeken in het buitenland.

Cybercriminaliteitsonderzoeken in overige eenheden In 2016 zette de politie verdere stappen om de aanpak van high tech crime door deLandelijkeEenheidteverruimennaarbestrijdingvancybercriminaliteitdooralleeenheden.Hierdoorontstaateendekkend systeem in de aanpak van alle cybercriminaliteitsvormen (high tech crime, reguliere en veelvoorkomende cybercriminaliteit).Eind2016beschiktehet korps – naast het Team High Tech Crime – al over drie cyberteams in regio­naleeenheden.Andereeenhedenstel­den een plan op voor een cyberteam of gaanhiermeein2017aandeslag.Omdeweerbaarheidvandesamenlevingte

verhogen, richten de cyberteams zich niet alleen op opsporing, maar ook op preventie, verstoren, signaleren en adviseren.Decyberteamsdragen kennisoveraanderestvanhuneenheid.Ondanks de verdere uitbreiding van de aanpak naar de regionale eenheden is de doelstelling nog niet volledig gehaald.Deregionaleeenhedenvoerden in totaal 171 reguliere en dertien complexe cybercriminaliteits­onderzoekenuit.Intotaalbehaaldehetkorps de doelstelling van dertig complexeonderzoeken.Hetaantalreguliereonderzoekenblijftwelachter:denormhiervoorbedroeg190.Ditkomtdeelsdoordeextraaandachtentijdvoor complexe onder zoeken en deels door het onvoldoende prioriteren en vrijmakenvancapaciteitvoorreguliereonderzoeken.

Electronic Crimes Taskforce In de Electronic Crimes Taskforce (ECTF)werkenmedewerkersvandepolitie, het OM en de grote banken dagelijkssamen.Ditresulteertineenbeteregemeenschappelijkeinformatie­positieenefficiëntereprojectvoorberei­ding.Daarnaastzorgtditverbondvooreffectieve interventies op het gebied vanfinanciëlemalware,phishingenfrauduleuzetransacties.In2016coördineerdedeECTFeeninternatio­nale money mule­actie, uitgevoerd door EuropolenEurojust.Eengrootaantal

Europese landen en de Verenigde Statennamenhieraandeel.Tijdensdeactieweekzijn350onderzoekengeopend en 178 arrestaties verricht, waarbij95procentvandetransactiesgerelateerdbleekaancybercriminaliteit.

Digitaal opsporen De politie nam in 2016 verdere maat­regelen op organisatorisch, personeel en technisch vlak om de digitale opsporing in alle eenheden uit te breiden.Digitaalspecialistenzijnbelangrijkvoordeopsporingvancybercriminaliteit, maar ook op andere criminaliteitsgebieden.Elkeregionaleeenheid beschikt over een Team Digitale Opsporing, dat ondersteunt bijhetstijgendeaantalonderzoekenmetdigitalecomponenten.In2016besteedde het korps extra aandacht aan het realiseren van technische ondersteuningvoordezeteams.Daarnaast is het kennisniveau van politiemedewerkersverhoogddooronder meer trainingen en thema­ en netwerkdagen,zoalseentweedaagscongresvoordigitaalexperts.

In 2016 zette de politie verdere stap-pen in de aanpak van cybercriminaliteit

28 29

Horizontale fraude

Cybercriminaliteit vermengt zich steeds meermethorizontalefraude.Datisfraude gericht tegen burgers en bedrijven,zoalsfaillissementsfraude,fraude met betaalmiddelen en onlinehandelsfraude.Depolitie,het MinisterievanV&JenhetOMinvesterenin de aanpak hiervan, die bestaat uit:•hetvergrotenvandebewustwordingenweerbaarheidvan(potentiële)slachtoffers;• het versterken van de fraudepreventie doorhetopwerpenvanbarrières;•eengerichteinzetvanhetstrafrecht.

Meerbewustwordingenweerbaarheidbij(potentiële)slachtoffersmaakthenmindersnelslachtoffervanfraude.Diverse publieke en private organi­saties verstrekken informatie aan (potentiële)fraudeslachtoffers.HetLandelijkMeldpuntInternetoplichting(LMIO)vandepolitieplaatstondermeertipsopwww.politie.nl.Hetbetrefteensamenwerkingsverbandvanpolitie,OMenonlinehandelsplaatsen.Opbasis van een convenant tussen het LMIOenvijfbankenverstrekthetLMIO

rekeningnummers aan de banken, waartegenvijfofmeeraangiftesvanvermeendefraudezijningediend.Opbasis van die informatie konden de banken,binnendegeldendejuridischekaders,passendemaatregelentreffen.

Voor het versterken van fraudepreventie investeert het korps in publiek­private samenwerking(PPS).Depolitieneemtdeelaandiversenetwerken,bijvoor­beeldhetNationaalPlatformCriminali­teitsbeheersing,waarinoverheidenbedrijfslevenparticiperen.Onderdeelvan deze benadering vormen de gesprekkenmetspecifiekestakehol­ders, die fraudeurs (kunnen) faciliteren –vooralbinnendefinanciële,ICT­entelecominfrastructuur.Dezegesprek­kenzijndekernvandePPS­aanpakenkrijgenmetnieuwefraudevormenooksteedsweernieuweinhoud.Zeleidener in een aantal gevallen toe dat private partners een (groter) aandeel nemen in fraudepreventie.GoedevoorbeeldendaarvanzijndeverzekeringsbrancheendekrachtenbundelingvanhetLMIO,debanken en onlinehandelsplaatsen op het gebied van aan­ en verkoopfraude viainternet.

Alszichdesondanksfraudevoordoet,valtdezetebestrijdendoorgerichteinzet van (een combinatie van) het straf­, civiel­ of (in bepaalde gevallen) bestuursrecht.DepolitieenhetOMmaakten voor de periode 2015­2018 afspraken met de regionale eenheden overdeaanleveringvanzaken.In2016diende de politie zaken aan te leveren dieleidentotdeinschrijvingbijhet OM van 1600 verdachten met de classificatiehorizontalefraude.Metdeinschrijvingvan2780verdachtendoorde eenheden behaalde de politie deze doelstelling.DaarnaastleverdedeLandelijkeEenheid14verdachtenaan.

Afpakken

Financieelvoordeeliseenbelangrijkedrijfveervoorhetplegenvandelicten.Hetverwervenvancrimineelvermogenis in veel gevallen zichtbaar in de maatschappijendaarmeeeendoorninhetoogbijburgersdiezichwelaanderegelshouden.Hetafpakkenvancrimineel vermogen is om deze reden een van de speerpunten voor het OM en depolitie.Afpakkenbeperktzichniettotdestrafrechtelijkeaanpakenevenminuitsluitendtotfinancieel­economischedelicten.Overalwaarregelovertreding en illegaal of onrecht­matig voordeel aan de orde komen, kan afpakken deel uitmaken van de interventies.Daariseenbreedstrafrechtelijk,fiscaalenbestuurlijkinstrumentariumvoorbeschikbaar.Ookgemeentenkunnenbijdragenaanhetafpakken,bijvoorbeelddoorbijstands­fraude tegen te gaan en via vergunning­verlening.Depolitiedraagtbijaanhetinperken van crimineel vermogen door waardebeslagteleggenopgeldenbezittingenvancriminelen.

Met het OM en de gezamenlijke opsporingsdiensten is afgesproken om in 2016 een incasso resultaat te behalenvan€101miljoen.Meteen

Horizontale fraude Norm Gerealiseerd 2016 2016

AantalOM­verdachten 1.600 2.780

incassoresultaatvan€402miljoenisdezedoelstellingbehaald.Daarnaastisafgesprokendatbeslagwordtgelegdmeteenwaardevan€270miljoen.Ditstrevenismet€344miljoenbehaald.Deresultatenkwamentotstanddankzijdegezamenlijkeinspanningenvan deKoninklijkeMarechaussee,debijzondereopsporingsdiensten,het OMendepolitie.

Netalsin2015brachtdepolitiehetafpakken extra onder de aandacht van de basisteams en de diverse opsporingsonderdelen.Erisgeïnves­teerdinsamenwerkingmetpartners,ondermeerviadeRIEC’s.Ditcreëertsamenhang in de inzet van de instrumentenwaarmeedepartnerscriminelenaankunnenpakken.Tot de partners behoren de gemeenten, de provincies, het OM, de Fiscale Inlichtingen­ en Opsporingsdienst en deBelastingdienst.

Naastdeverdereontwikkelingvandeeerdergenoemde activiteiten sloeg de politiemeerderenieuwewegeninomhetafpakkenteversterken.Voorondersteuning van de operatie in het werkveldisbijvoorbeeldmetdePolitieacademieeentrainingstrajectopmaatontwikkeld.Ophetonderwerpafpakken begeleiden een vakdocent, leerprocesbegeleider en verander­kundigesamendemedewerkersbinneneenspecifiekteamindeeigenwerk­

Afpakken (x€1.000) Norm Gerealiseerd 2016 2016

Incassostrafrechtelijkafpakken €100.560 €402.081

Waardebeslagstrafrechtelijkafpakken €270.000 €344.345

omgeving.Behalvekennisenvaardig­hedendragenzijookhoudings­engedragsaspectenover.In2016isvooralgeïnvesteerd in de voorbereiding van dittrainingstraject.Ookwerktedepolitiemetdiversestakeholders voorstellen uit om het registratieproces rondom inbeslag name gebruiksvriendelijkertemaken.Hetgingdaarbijomderegistratievanvermogensbestanddelen en het terugvindenvandezeregistraties.Daarnaast heeft de politie de doelstel­ling de afpakkans te verhogen door ontnemingsmaatregelen te registreren inhetsysteemAutomaticNumberPlateRecognition(ANPR).Hierisin2016eenstartmeegemaakt.

Zeden, kinder-pornografie en kindersekstoerisme

Kinderenhebbenwaarookterwereldrechtopeenveiligleven.AandatstrevenwerkendeelfTeamsBestrijdingKinderpornografieenKinderseks­toerismeenhetLandelijkProgrammaZeden,KinderpornografieenKinder­sekstoerismeactiefmee.Politieen OM partici peren in het Expertise­centrumKinderpornografieen Kindersekstoerisme, dat ondersteunt en adviseert op operationeel en beleidsmatigniveau.

Kinderpornografie/kindersekstoerisme Norm Gerealiseerd 2016 2016

Proactief 20 20

Regulier 230 335

Overig(eenvoudigeonderzoekenenalternatieveinterventies) 370 521

Totaal aantal interventies 620 876

Doelstellingen 2016Dedoelstellingwasomin2016 620interventiesteplegen.Dezedoelstelling is met 876 interventies behaald(zietabelhieronder).Deonderzoekennaarkinderpornografieenkindersekstoerismewordenopdriemanieren gecategoriseerd:• proactieve onderzoeken: deze komen door eigen onderzoek van de politie in beeld.• regulier: onderzoeken die starten naar aanleiding van binnengekomen informatiewaarinaleenindicatievooreendaderaanwezigisendieleidentoteenvolledigopsporingsonderzoek.• overig: eenvoudige onderzoeken met een korte duur en/of alternatieve interventies.

Netalsvoorgaandejarenlagdefocusbinnendeaanpakvankinderpornografieen kindersekstoerisme op het verster­kenvandepositievanhetslachtoffer.De in 2016 ingevoerde Politie­instructie Zeden/Kinderpornografie/Kinderseks­toerismemaaktbeteresturingmogelijkopdekwaliteitvanonderzoekenendeprofessionelebejegeningvanzoweldadersalsslachtoffers.Daarnaastisin2016 veel aandacht besteed aan alter­natieve interventies, zoals gesprekken met ouders van slachtoffers en minder­jarigeverdachten.Situatiesvragensteedsvakerommaatwerk;deinzetvaneenstrafrechtelijktrajectisnietaltijdhetjuistemiddel.

30 31

KinderpornografieIntweejaarverviervoudigdehetaantalmeldingenvankinderpornografie:van2902in2014naar12.327eind2016.Naarverwachtinghoudtdezestijgingdekomendejarenaan.DemeldingenkomenvooralvanAmerikaansebedrijven.Nederlandersgebruiken hun servers voor het uploaden en verspreidenvankinderpornografie.DeAmerikaansewetverplichtbedrijvenom verdacht beeldmateriaal te melden bijhetNationalCenterforMissing andExploitedChildren.Omdetoe­stroomvanmeldingennaarNederlandbeheersbaartehouden,zijnerbetereafsprakengemaakt,waardoordeNederlandsepolitiehaarintakeprocesefficiënterkoninrichten.

Onderzoek van internetdata is nood­zakelijkvoordeopsporingvankinder­pornografie.Detechnologischeontwikkelingenophetgebiedvanmobielenetwerkenenapparatuuren de sterk toegenomen hoeveelheden datadiewordenverstuurd,makenhetechtersteedsmoeilijkeromkinder­pornografieteachterhalen.Depolitiepasthieropdoorlopendhaarwerk­wijzen,opleidingenenondersteunende (ICT­)middelenaan.Verdachten begeven zich veelal op het TOR­netwerkofgebruikendecloudalsopslagplaats voor strafbaar beeldmate­riaal.Depraktijkmaaktduidelijkdatdepolitie vaart moet maken met innovatie: hoe verder versleuteld en dieper verstopt op internet, hoe heftiger het misbruik.Hetbelangvaninnovatievoorde politie en partners geldt niet alleen ophetgebiedvankinderpornografie,maar ook voor andere aan het internet gerelateerdezedendelicten,waaronderseksueel kindermisbruik in het buiten­land,groomingensexting.

KindersekstoerismeInternationalesamenwerkingheeftgeleid tot verschillende opsporings­onderzoekennaarNederlandse

verdachteninhetbuitenland,waarbijslachtofferszijngeïdentificeerd.De indeFilippijnengestationeerde liaisonofficer(FILO)coördineerde dezesamenwerking.NaastdeFILOstationeerde de politie voor de periode vantweejaareentweedeliaison officerinBangkok.ZijhebbenAziëalswerkgebied.

Op het gebied van kindersekstoerisme zijnin2016dertienonderzoekenafge­rond.In2015kreegelkepolitie­eenheideen of meerdere contactpersonen Kindersekstoerisme.Sinds2016houdenzijzichonderanderebezig met356subjectendiealsmogelijkeverdachten van kindersekstoerisme zijnaangemerkt.

LivestreamenDe politie focust onder meer op het bestrijdenvanhetlivestreamenvanseksueelkindermisbruik.Ditfenomeenkenmerkt zich door misbruik van chats, (opgenomen)livebeeldenenfinanciëletransacties.Depolitiedeedin2016 drieonderzoeken.HierbijzijnvierNederlandsepersonenenvijfFilippijnenaangehouden en negen slacht offers geïdentificeerd.

Internationale samenwerkingGoedeinternationalesamenwerkingvormt de sleutel tot het opsporen en aanhouden van verdachten van kinderpornografieenkinderseks­toerisme,maarooktothetidentificerenenreddenvanslachtoffers.Dezesamenwerkinggeefttevenseenduidelijksignaalafrichtingdadersdiezichnogmetkinderpornografieen/ofkinder sekstoerisme bezighouden en zichveiligwanenophetinternetofinhetbuitenland.In2016organiseerdedepolitie samen met het Ministerie van V&JeenconferentieinThailandoverhetthemakindersekstoerisme.HetbetrofeenbijeenkomstvanEuropeseliaisonofficersenanderepolitiemensendiewerkeninAzië.Daarnaastzijn

tweethematischebijeenkomstengeorganiseerdvoorAziatischambassadepersoneeldatinNederlandisgestationeerd.Dezethemabijeen­komsten richtten zich op het delen van kennis en best practices, alsmede het verstevigenvanhetnetwerk.Samenmet de strategische partnerlanden VerenigdeStaten,VerenigdKoninkrijkenAustraliëstakNederlandveelenergieinderegioZuidoost­Aziëomtezorgen voor opsporing en berechting vanAmerikaanse,Britse,Australischeenlokaledaders.Daarnaastwordtsamenwerkingmetniet­gouvernementele organisaties (NGO’s)inbestemmingslandensteedsbelangrijkervoordebestrijdingvankinderpornografieenkinderseks­toerisme.DeNGO’swerkenvaakmet delokalebevolking,watregelmatiginformatieoplevertover(potentiële)kindermisbruikers.

Virtual Global TaskforceDeNederlandsepolitieneemtdeelaandeVirtualGlobalTaskforce(VGT).Hierinwerkenopsporingsinstanties,organisatiesenbedrijvenuitdehelewereldsamenaanhetvoorkinderenveiligmakenvanhetinternet.InVGT­verbandverleendenNederlandsepolitiemensen in 2016 ondersteuning aanAziatischelandenbijtactischeendigitaleonderzoeken.Vanuit de VGT startte in 2016 eveneens OperatieGlobe.OokNederlandnamdeel aan dit onderzoek, dat tot dusver leiddetotidentificatieenreddingvanmeer dan veertig slachtoffers in verschillendelanden.Daarnaastzijncircatwintigarrestatiesverricht.

High impact crime

Woninginbraken, overvallen en straat­roven(highimpactcrimes)zijndelictendie ernstige inbreuk maken op de persoonlijkeintegriteitvanslachtoffersenkunnenleidentotmaatschappelijkeonrust.Zebrengengrotemateriëleenimmateriëleschadetoe.Deaanpakvandezemisdrijvenisdaaromeenvandeprioriteiten in de Veiligheidsagenda 2015­2018.

Onder regie van het lokale bestuur daaldein2016hetaantalwoning­inbraken,overvallenenstraatroven.

De brede en probleemgerichte aanpak van high impact crimes (HIC) betekent tevensdateenlandelijkpaletaanmaatregelen uit de Veiligheidsagenda delokaleinspanningenondersteunt. In deze context nam het belang van publiek­privatesamenwerkingenburgerparticipatietoe.Deresultatenkondenalleenwordenbereikt door de inspanningen die op lokaalenlandelijkniveauzijngeleverdom het aantal high impact crimes verderterugtedringen.Zohebbendebasisteamszichmetlokale partners zoals gemeenten, bedrijvenenburgersspecifiekgerichtophetverderterugdringenvanwoning­inbraken.Ditgebeurdeondermeerdoor de komst van digitale buurt­preventiegroepenzoalsWhatsApp­groepen.Indepraktijkblijktdathetactiefbetrekkenvanbewonersbijinbraakpreventie zorgt voor een sterke dalingvanhetaantalwoninginbraken.

Ondanks deze verbeteringen is het ophelderingspercentagevoorwoning­inbraken en straatroven niet verhoogd (zietabelhighimpactcrime).

Woninginbraken De politie startte in 2016 met de invoering van de MEOS­aangifteapp voorwoninginbraken.(Zieookhoofd­

stuk3MEOS).Hetdoelvandeappishetadministratievewerkvoorcollega’smakkelijkerensnellertemakenendedienstverlening aan de burgers te verbeteren.Viadeappkunnenagententer plaatse een aangifte opnemen, die directwordtdoorgestuurdnaardebackoffice.Verderisingezetopdoorrechercherenbijwoninginbraken,informatiegestuurde surveillance en het uitvoeren van de persoonsgerichte aanpak.Verschillendelandelijkemaatregelen,zoalsdelandelijkepreventiecampagne Maak het ze niet te makkelijkvanhetMinisterievanV&J,ondersteundendelokaleinspanningen.TijdenshetjaarlijkseDonkereDagenOffensief – tussen september en april – is daarnaast onder regie van het gezag en met lokale partners extra geïnves­teerdindeaanpakvanwoninginbraken.Dit gebeurde door vaker te surveilleren in bepaalde buurten en preventieve actiestehouden.Samenwerkendeeenheden verrichtten diverse straf­rechtelijkeonderzoekenopeenheids­overstijgendedadergroepen.Ditleiddein een aantal gevallen tot gevangenis­straffenvanvijfjaar.

OvervallenDe inzet op het thema overvallen is in 2016gecontinueerd.Onderregievanhetbevoegdgezagzijneenheidsgrens­

overstijgendedadergroepeneffectiefaangepakt.Delandelijkecoördinatieverschafte inzicht in rondtrekkende dadergroepen, die op nationale en internationale schaal plofkraken pleeg­den.Degoedesamenwerkingtussenpolitie, OM en banken leidde niet alleen totaanhoudingvandadergroepen.Debanken gingen meer investeren in ver­beteringvanpreventievemaatregelen.InsamenwerkingmethetCentrumvoorCriminaliteits preventie en Veiligheid (CCV),branchesenwinkelbedrijvenondernam de politie verschillende pre­ventieveacties.Verderwerktezijmeeaancampagnesenaanhetlandelijkecongres Overvallen in Nederland.Deze extra inspanningen leverden rendement op: 2016 liet een hoog ophelderingspercentagezien.Depolitiekonveelplegersineenvroegtijdigstadiumidentificerenenaanhouden,zodathetaantalovervallenlandelijkverderdaalde.Vanwegedepositieveresultaten met deze publiek­private werkwijzewordtdeLandelijkeTaskforceOvervallenverlengdtotenmet2018.Daarnaastwaservanuitdebasis­politiezorg aandacht voor hotspots en zowelpotentiëlealseerdergestrafteovervallers.Woningovervallenblijveneenaandachtspunt.Dezemaken 35procentuitvanhetaantalovervallen.

High impact crime Norm Gerealiseerd 2016 2016

Aantalwoninginbraken 80.765 55.470

Aantalvoltooidewoninginbraken 56.542 38.212

Ophelderingspercentage 10,3% 9,7%

Aantalovervallen 1.596 1.133

Ophelderingspercentage 49,2% 55,9%

Aantalstraatroven 6.534 4.165

Ophelderingspercentage 29,2% 28,9%

32 33

StraatrovenDe dalende trend in het aantal straat­rovenzettein2016door.Deeenhedennameneenaantalspecifiekepreven­tieve maatregelen om de diefstal van smartphones, tablets en laptops tegen tegaan.Zoisernadrukkelijkergeïnves­teerd in onderzoek naar verbanden tus­sen straatroven en bracht het Ministerie vanV&JdecampagneBoefproof breed onderdeaandacht.

Mobiel banditismeDe acties tegen (inter)nationaal rondtrekkende,criminelegroepenzijnin2016geïntensiveerd.ZovoerdedeLandelijkeEenheidmetverschillendeinternationale partners enkele grote opsporingsactiesuit.Daarnaastwerktehet korps aan een gefaseerde invoering vanhetproefprojectZSM Mobiel Banditisme, dat moet leiden tot het beter en sneller herkennen van mobiele dadergroepen, het vergaren van meer kennis over het fenomeen en effec­tievereafhandeling.Ininternationaalverband nam de politie deel aan Organized Property CrimevanEuropol.Dit programma richt zich op het opbouwenvaninzichtinmobieledadergroepen, het verzamelen van opsporingsinformatie en het uitvoeren vanactiesmetdeanderelidstaten.

HelingIn2016zijndenodigestappengezetom de aanpak van heling te inten ­ siveren.HetDigitaalOpkopersregister(DOR)bleekvangrotewaardevoordeaanpakvanHIC­plegers.OmdathetDOR gekoppeld is aan de Stop Heling­database met aangiftes van gestolen goederen, ontvangt de politie direct een meldingwanneereengestolengoedwordtaangebodenbijeenopkoper dieaangeslotenisophetDOR.De StopHelingdatabasewordtdagelijksgeactualiseerd,watdeverkoopvangestolengoederenbemoeilijkt.In2016warener285gemeentenaangeslotenophetDORen3772opkopers.Bijhet

DORzijnmeerderepartijenbetrokken,waarondergemeenten,hetMinisterievanV&J,depolitie,hetOM,bedrijven,verzekeraars, (branche)organisaties zoalsNCW/MKB­NederlandenhetCCV.DelandelijkeStopHelingcampagneisin2016herhaald.DezecampagnespitstezichenerzijdstoeophetviaStopHelingcheckenvanserienummersbijdeaanschafvantweedehandsgoederenenanderzijdsophetregistrerenvanwaardevolleeigendommen.

Persoonsgerichte aanpakOm crimineel en overlast gevend gedragtelatenstoppen,ontwikkeldenoverheidsinstanties en hulpverlenings­partners de persoonsgerichte aanpak (PGA).Hierbijwordtperpersoonofpergroepbekekenwelkebenaderinghetbesteresultaatoplevert.MethetinterneprojectPGAgeeftdepolitieinvulling aan haar deel van de integrale, persoonsgerichteaanpak.

DePGA­methodegeldtalsde leidende methodiek (in de operatie en informatieorganisatie).Dezemethodeisonafhankelijkvandedoelgroepeninzetbaar op alle veiligheidsthema’s waareenpersoonsgerichteaanpaknuttigennoodzakelijkkanzijn.Desamenhangtussendewerkwijzenleidttot een effectievere aanpak van criminaliteitenoverlast.

HetprojectPGAbestaatuitdriefasen.Deafgelopentweejaarhieldende eenheden zich bezig met de invoering van fase 1 (signaleren en adviseren) van dePGA­methode.Fase1isper1juli2016afgerond.Meerdannegentig procent van de basisteams vulde de rolleninengebruiktedehulpmiddelen.SamenwerkingmetdeDienstRegionaleInformatieorganisatie(DRIO)ishierbijevident.Fase1valtechternietlostezien van de fases 2 (selecteren en prioriteren) en 3 (aanpak en inter­venties).Indemeesteeenheden lopenfase2en3danookalenworden

veelPGA’ersonderregievanhet Veiligheidshuis of in het kader van de lokalePGAingemeentenbesproken.Indepolitiesystemenzijnhulpmiddelenontwikkeldomditprocesteondersteunen.

Geweld tegen politieambtenarenAgressieengeweldtegenpolitie­mensenisvolgenszoweldeministervanV&Jalsdekorpsleidingvolstrektonacceptabelenwordtnietgetole­reerd.Elkincidentiseréénteveel. De politie voert daarom samen met het OM stevig beleid op het gebied van geweldtegenpolitiemensenenanderehulpverleners. In 2016 is het aantal geregistreerde incidenten ten opzicht van voorgaand jaarlichtgedaaldnaar5624.Demeestvoorkomende incidenten van agressie engeweldtegenpolitieambtenarenwarenregulierebekeuringsituaties,uitgaansgeweld,huiselijkgeweldenhetomgaanmetverwardepersonen.Voornamelijkbetrefthetbeledigen,spugen,bijten,slaan,schoppenenbedreigen. Ondanksdezedalingishetnogaltijdeenforsaantal.Daarnaastlijktereenverharding op te treden in de maat­schappij.Ditfenomeenisnietalleenmet extra middelen en maatregelen aantepakken.Depolitieblijftdaarzeker op inzetten, maar ziet ook een maatschappelijkvraagstukdataan­dachtvraagt.Omhetaantalgewelds­incidenten verder terug te dringen, moet er niet alleen geïnvesteerd wordeninreactievemaatregelen, maar ook in het agenderen van dit onderwerpenhetaanjagenvandemaatschappelijkediscussie.

UitdeMedewerkerstevredenheids­monitor, gehouden onder personeel van de basisteams en van de Dienst Infrastructuur(LandelijkeEenheid),blijktdateenkwartvandemedewer­kerszicheenofmeerderekerenperjaar

geconfronteerd ziet met agressie en geweld.Deafhandelingvanschade tengevolgevanagressieengeweldscoordeeenkrappevoldoende.Hetkorps zette de eerste stappen om de schadeafhandeling te verbeteren door deuitvoeringtebeleggenbijhetTeamVeilig en Gezond Werken van de Dienst HRM.Naarverwachtingkrijgtdezeoverdrachtin2017zijnbeslag.

De politie trekt lering uit gevallen van agressieengewelddoorzealspraktijk­voorbeeldentehanterentijdensondermeer de Integrale Beroepsvaardigheid­training(IBT).Dezetrainingdraagtmedebijaanhetvoorkomenvangeweldtegenpolitieambtenaren.Deonder­steuning van en de nazorg aan collega’s diemetgeweldgeconfronteerdzijn,vormtvoorhetkorpseenbelangrijkaandachtspunt en geeft mede inhoud aangoedwerkgeverschap.

Professioneel optredenHet ondergaan en toepassen van geweldmaaktonlosmakelijkdeeluitvanhetoperationelepolitiewerk.Geweldtijdenshetuitvoerenvanpolitietakenheeftimpactophetwelzijnvanmedewerkers.Hetvraagtnaastpersoonlijkeaandachtennazorgtevensomeenoperationeleafwegingdieisgericht op de duurzame inzetbaarheid vanpolitiepersoneel.Deeenhedenvanhet korps gaan nog op uiteenlopende wijzeommetgeweldtijdenshetwerk.Dit vormde de aanleiding om via het programma Professioneel Optreden hier samenhang en verbetering in aan te brengen.Opgrondvanditprogrammahebben verschillende eenheden in 2016 ontwikkelingeninganggezet.

De met dit programma beoogde samenhang betreft de Stelselherziening Geweldsaanwending Politie, het actie­plan Geweld tegen Politie ambtenaren, het verlenen van (na)zorg, het behan­delen van klachten en het voorzien inopleidingen.Aandehandvande

gecombineerdeinvalshoekenwildepolitieenerzijdseenoperationele afwegingkunnenmakenvoorde duurzame inzet van individuele mede­werkersenanderzijdsdeleercyclus van operatie naar beleidsmaatregelen versterken.

Huiselijk geweld en kinder mishandelingHet programma Huiselijk Geweld en Kindermishandeling ondersteunt en faciliteertdeeenhedenbijhetverbete­renvandeaanpak.Bijdebestrijdingvan deze fenomenen bevindt de politie zich in een transitiefase, die loopt van opsporingsgericht naar veiligheids­gerichtwerken.Goedeafstemmingensamenwerkingmetzowelstrafrecht­ alszorgpartnersisbelangrijkvoordeduurzameveiligheidvanslachtoffers.Omhuiselijkgeweldenkindermishan­deling op een betekenisvolle manier aan te pakken, is de politie haar werkwijzeaanhetveranderenvanprimairopsporennaarhetcreërenvan(duurzame)veiligheid.

De transitie is mede gestimuleerd doorhetwerkvandeTaskforceKindermishandeling en Seksueel Misbruik.Depolitiemaaktedeeluitvandeze taskforce en ondersteunt de aanbevelingen.Voordepolitiehoudtditeen goede afhandeling van complexe kindermishandelingszaken in, naast heldereverantwoordelijkhedenen24/7­bereikbaarheid.

Het korps stelde zich voor 2016 ten doel omdesamenwerkingsafsprakenmetVeilig Thuis en het OM verder gestalte te geven, met als uitgangspunt dat de politiealhaarinformatieoverhuiselijkgeweldenkindermishandelingblijftdelenmetVeiligThuis.DepolitieenVeiligThuiswerktenaandehand van concrete maatregelen aan zowelverbeteringvandeinformatie­overdrachtalskwaliteitsverhogingwatbetreftmeldingenenafhandeling.

Voor incidenten en zaken die stalking door een ex­partner betreffen, is een methodeontwikkeldenviaproefprojec­tengetest.Uitdeevaluatieblijktdatdezewerkwijzeleidttotmeerbewust­zijnbinnendepolitieenzoweloverzichtalsinzichtgenereert.Voordeburgerbetekent deze aanpassing dat stalking eerderkanwordengesignaleerdenslachtoffers sneller geholpen kunnen worden.Hetbelangrijksteverbeterpuntligtindesamenwerkingmetpartners,zoals Veilig Thuis en het Veiligheids­huis.In2016iseenaangepastewerkinstructieproefsgewijsgetoetst.

34

3Politie midden in de samenleving

MethetMobileMediaLab(MML)staatdepolitieletterlijkmiddenindesamenleving.HetkorpsgebruikthetMMLvooronder­zoeken onder burgers en het tes­ten van communicatiemiddelen zoalsdevernieuwdepolitieapp.Bijdemoordzaakopeenfietsen­makerinAmsterdamisbijvoor­beeldviaditMobileMediaLabextra getuigeninformatie van wijkbewonersenpassantenverkregen.‘Informatiedieweanderswellichtniethaddengekregen”, aldus onderzoeks­leiderJohanMeijwaard(nietopdefoto).Indezezaakbezochten350burgershetMML.

38 39

Depolitiestaat24uurperdagklaarvooreenveiligerNederland.Opallerleimaniereniszijbereikbaarenincontactmetburgers.Depolitiewerktineenmaatschappijdieverandert.Verbindinghebbenenhoudenmetdesamenleving enonpartijdighandelenzijnbelangrijkevoorwaardenomalspolitiegoedtefunctioneren.Daaromwerktezijin2016verderaanhetbereikenvanmeerdiversiteitbinnenhetkorpsenbleefzijonderandereinvesterenindeverankeringindewijkendooroptetredenalsgebiedsgebondenpolitie.Ookgingdepolitiedoormethetontwikkelenvanhaardienstverlening.Datvarieertvanhetverbeterenvanhetaangifteprocestotuitbreidingvandemogelijkhedenvooragentenom opstraatmobieltewerken.Eencijfermatigoverzichtillustreertdelandelijkecommunicatie­inzetvandepolitie.

Diversiteit

Onderdeparapluvanhetinjanuari2016 gestarte programma De Kracht van het Verschilzijnactiviteiteninganggezeteninstrumentenontwikkelddiebijdragenaaneenbetererelatiemetverschillende groepen in de samen­leving.Groependieuiteenlopenqualeeftijd,gender(identiteit),etnische,culturele en/of religieuze achtergrond, seksueleoriëntatie,opleidingsniveauensocialeklasse.

De politie zet zich in de periode 2015­2018 extra in om inhoud te geven aandezebeweging.Zijheeftzichzelfvier strategische doelen gesteld:• de kracht van betere verbinding met de samenleving;• de kracht van een inclusievere werkcultuur;• de kracht van diverser samengestelde teams;•dekrachtvaneenbeterwerkprocesvoordeaanpakvandiscriminatie.Daarbijzijndevolgenderesultatenbehaald.

leiden tot een hogere retentie (behoud) vanmedewerkersuitgroependie(nunog)zijnondervertegenwoordigd.Depolitiewilvanenvooriedereenzijnenblijven,ookalswerkgever.

De aandacht ging in 2016 met name uit naar de instroom van aspiranten met een dubbele culturele achtergrond1, in het licht van het afgesproken streef­cijfervan25procentdiversie­instroomeind2018.Zozijndearbeidsmarktcommunicatie(wervingscampagnes)enrecruitment­activiteiten aangescherpt, trok het korps voor alle eenheden recruiters Diversiteit aan en draaide het succes­volleproefprojectenmethetopschakel­trajectBlauw Talent.Datiseenbegeleidingstrajectvoordiverstalentdat de eerste selectiedag net niet heeft gehaald,waarnazijopnieuwdereguliere selectieprocedure kunnen doorlopen.Tenopzichtevan2013ishetpercentage instroom van aspiranten meteen(niet­westerse)migranten­achtergrondhierdoorin2016bijnaverdubbeld.In2013ginghetom

10,2%aspirantenmeteenmigrantenachtergrond(waarvan 6,4%niet­ westers).In2016steeg datnaar19,5%(waarvan10,6%niet­westers).

De kracht van een beter werkproces voor de aanpak van discriminatieSamen met haar ketenpartners heeft de politie de registratie, opsporing en vervolging van discriminatie verder versterkt.Voorheteerstverscheen in september 2016 een multi­agency­rapport2overdiscriminatie,waarinallecijfersvandepolitie,haarpartnersendiverse niet­gouvernementele organi­satieszijnsamengevoegd.Hiermeegeeft dit rapport een zo compleet mogelijkbeeldhoedeomvangenaardvan gedocumenteerde discriminatie­ incidentenen­ervaringenzichontwik­kelen.Hetopsporingsprocesindiscriminatiezakenwildepolitiebeterenuniformerinrichten.Ookhetverhogen van de aangiftebereidheid, de verbetering van nazorg en het optimaliserenvandesamenwerkingmetketenpartnersbijhethelpen

Politie midden in de samenleving

De kracht van betere verbinding met de samenlevingDe methodiek Bondgenoten, die ontstond in de Eenheid Midden­ Nederland,isverderontwikkeldenterbeschikkinggesteldaanhethelekorps.Deze door het Kennisplatform voor Integratie en Samenleving beschreven methodiek richt zich op het aangaan van duurzameenwederkerigesamenwer­kingsrelaties op operationeel, tactisch enstrategischniveau.Zulkerelatieszijngewaarborgdinzoweldelijn­alsdecrisisorganisatie (Staf Grootschalig en BijzonderOptreden).Zodanigdatdekrachtvandesamenlevingkanwordeningezet om escalaties te voorkomen en misdrijvensnelleroptelossen.

De kracht van een inclusievere werkcultuurAlleeenhedenendePolitieacademiebeschikkenovereenNetwerkDiversVakmanschap, bestaande uit collega’s met kennis en expertise op het gebied van verschillende culturen en leef­stijlen.Zijondersteunenallecollega’sbijdeuitoefeningvanhunpolitietakenen zorgen voor verdere verspreiding van kennisenexpertise.

Depolitienamduidelijkstellingdatetnischprofilerenonacceptabelisenkwammeteenpakketaanmaatregelenomdittegentegaan.Zijbreiddedebestaande politieapp uit met een mogelijkheidomdirecteenklachtin te dienen als burgers zich onheus bejegendvoelen.Bijvoorbeeldtijdenseenproactievepolitiecontrole.Hetkorpsontwikkelteenhandelingskaderdatcollega’srichtinggeefttijdenszulkecontroles.

De kracht van diverser samengestelde teamsIn het kader van het programma De KrachtvanhetVerschilzijnverschillendeactiviteiten ontplooid om de diversiteit inhetpersoneelsbestandtevergroten.De politie ziet het als een operationele noodzaak om over diverser samen­gesteldeteamstebeschikken.Zijwilimmersincontactblijvenmetverschil­lende gemeenschappen en daardoor hetpolitiewerkverbeteren.Diverssamengestelde teams vormen een bron van creativiteit en innovatie, hebben een groter leer­ en aanpassings ­ ver mogen en helpen tunnelvisie voor­komen.Zebeperkenuitsluitingen

1. Metaspirantenmeteen

dubbele culturele

achtergrondworden

medewerkersbedoelddie

door achtergrond, leef­ of

werkervaringaantoonbaar

kennis en expertise hebben

vanmeerdanééncultuur.

2. Ditrapportisgeschreven

doorArt.1­Kenniscentrum

DiscriminatieNederlandin

opdracht van de politie en

medegefinancierddoor

het Ministerie van

BinnenlandseZaken

enKoninkrijksrelaties.

Initiële instroom executieve medewerkers met een migrantenachtergrond westers niet-westers totaal

Noord­Nederland 6,0% 6,7% 12,7%

Oost­Nederland 6,0% 11,2% 17,2%

Midden­Nederland 6,1% 8,8% 14,9%

Noord­Holland 8,0% 9,2% 17,2%

Amsterdam 20,2% 19,4% 39,6%

DenHaag 7,2% 7,9% 15,1%

Rotterdam 7,9% 15,9% 23,8%

Zeeland­West­Brabant 7,9% 9,6% 17,5%

Oost­Brabant 11,2% 6,9% 18,1%

Limburg 13,0% 7,6% 20,6%

LandelijkeEenheid 16,7% 16,7% 33,3%

Totaal initiële instroom migrantenachtergrond 8,9% 10,6% 19,5%

van melders en aangevers maken hiervanonderdeeluit.Ditleidttoteenverbeterde informatiepositie, die de operatio nele sturing op dit thema vereenvoudigt en betere resultaten oplevertbijdepolitie,indestrafrecht­keten en voor de samenleving als geheel.In2016zijnhiervoordefundamentengelegd.

40 41

Gebiedsgebonden politie

Gebiedsgebonden politie betreft het politiewerkinwijkenenbuurten.Opmaat en binnen de lokale context wordenaanveiligheidgerelateerdeproblemen samen met partners aangepakt.Debasisteamsvormendaarbijdebelangrijksteschakel.BinnendezebasisteamsleverenwijkagentenmetanderemedewerkersuithetteamelkedageenbijdrageaandeveiligheidinNederland.Depolitieisdankzijdezegebiedsgebonden aanpak stevig verankerdindewijken.Datgeldtsindsjaarendagalseenvanhaargroteverworvenheden.Eengoedeverbindingmetdesamenlevingisnoodzakelijkomde openbare orde te handhaven en zowelonveiligheidalsmisdaadeffectieftebestrijden.

Desamenlevingverandertvoortdurend.Welevenineencomplexe,snelbewe­gendemaatschappijmetscherpere enduidelijkeretegenstellingen.Dezeontwikkelingvraagtsteedsmeervan depolitieenhaarmedewerkers.Nietalleenquakennis,vaardighedenensamenwerking,maarookwatbetreftdiversiteit,alertheidenadequaathandelen.Omeenbetrouwbarepartnerteblijven,moetdepolitiezichonop­houdelijkontwikkeleneninvestereninhetgebiedsgebondenwerken.

InvesteringOp basis van regionale behoeften zet het korps extra middelen in om de basisteams beter toe te rusten voor het versterken van hun professionaliteit en kwaliteit.Investerenindetoerustingvan agenten verbetert de dienstver­lening aan de burger, het mobiele werkenendeonderlingeinformatie­

voorziening.Hethelptom(wijk)agentenkennisenvaardighedenbijtebrengen,dietoegesnedenzijnopdemaat­schappelijkeontwikkelingenennieuweveiligheidsfenomenen.Daarbijbestaaterspecifiekebehoefteaankennisenkunde op het gebied van radicalisering, diversiteit en professioneel selecteren, maar ook van het herkennen van ondermijning.

Lokaal verankerdDe ruimte voor de basisteams is in 2016 vergroot met het vaststellen van het nieuwewerkingsdocumentDistricten en Basisteams.Doordeinrichtingvande teams kan de politie beter inspelen opdelokalecontext.EenbasisteaminbijvoorbeelddeRotterdamsebinnen­stad functioneert nu eenmaal heel anders dan een basisteam op het Brabantseplatteland.

Inzet wijkagenten

Dewijkagentkentzijnofhaargebiedendemensenindewijkkennenhunagent.Dezeweetwelkeveiligheidsproblemen(bijvoorbeeldjeugdoverlast,inbraak,ondermijningenradicalisering)erin dewijkspelenenoverlegtmetpartnersopwijkniveauhoedeverschillendedisciplines een probleem het beste kunnenaanpakken.Dewijkagentbrengt de veiligheid en leefbaarheids­problemenvandewijkookinhetbasisteamtersprake.Daarwordtsamen met de teamchef en in afstem­ming met het lokale gezag de keuze gemaaktwelkeproblemendepolitiemetprioriteitaanpakt,maarookwelkebijdragehetvolledigebasisteamlevertterondersteuningvandewijkagent.Overeenkomstigartikel38aPolitiewet2012 dient er in elke eenheid ten minste éénwijkagentopvijfduizendinwonerswerkzaamtezijn.Deverdelingvanwijkagentenbinnendeeenhedenisdeverantwoordelijkheidvanhetlokale

gezag; de burgemeesters binnen de regio’s bepalen met de politie de verdelingvanwijkagentenoverdegemeenten.Hetstrevenisomdewijkagentenzoveelmogelijkinenvoorhunwijktelatenwerken.Deministerheeftdekorpschefverzochtomuiterlijkeind 2017 een bezetting van de wijkagentenfunctievantenminste 97procentterealiseren.

Op31december2016warenerintotaal3125wijkagentenwerkzaam,waarmeedeformatievoor92procentisbezet.Ditisminderdaneind2015.Dedalingvandebezettingreflecteertgeenstructureel probleem, maar een tijdelijketerugvaldoorondermeer:• de effecten van de personele reorganisatie en vertraagde invulling van vacatures;•dedoorlooptijdvanaanstellingen;• de individuele afspraken rond de startindenieuwefunctie.

Demaatregelendievoorzienwaren– het openstellen van vacatures, het verfijnenvanderegistratiewaardoorautomatischetellingenbetermogelijkwordenenhetafstemmenmethetgezagoverdetijdelijkeinzetvancapa­citeitvoorwijkagenttaken–blevenonverkort van kracht, ook als niet alle vacaturesdirectwerdenvervuld.

Versterken kwaliteit aangifteproces Dienstverleningisenblijfteenvandeprioriteitenvoordepolitie.In2016ver­beterdeerveel.Aangiftedoenverlooptvia verschillende kanalen en digitale aangifte kreeg een impuls door de mogelijkheidommetDigiDinteloggen.Verderzijnerstappengezetinhetmetenvan de tevredenheid onder burgers over hunmeldingenenaangiftes.

Wijkagenten per eenheid bezetting bez.%

Noord­Nederland 319 92%

Oost­Nederland 559 89%

Midden­Nederland 322 86%

Noord­Holland 243 82%

Amsterdam 237 110%

DenHaag 338 94%

Rotterdam 362 92%

Zeeland­West­Brabant 279 95%

Oost­Brabant 266 97%

Limburg 200 89%

Totaal wijkagenten 3.125 92%

PolitiemonitorDe Politiemonitor is een onderzoeks­instrument om de politiedienstverlening vanuit de perceptie van de burger te meten.Specifiekgaathetomdewaar­deringvandeburgerbijmeldingenenaangiften.Metdeinformatieuitdemonitor kan een basisteam de inter actie met burgers in het eigen verzorgings­gebiedverdiepen.InvijfbasisteamsvandeEenheidOost­Nederlanddraaideonder aangevers en melders het proef­projectPolitiemonitor.Ditleiddeop kleine schaal al tot een beter hande­lingsrepertoire van politiemensen en meervertrouwenindepolitie.Inde dialoog met burgers komen politie­medewerkersechttewetenwatdezebelangrijkvinden.Deuitkomstenvandeproefprojectenwijzenuitdataangeversen melders die een terugmelding heb­benontvangen(iets)meervertrouwenkrijgenindepolitie.

SlachtofferzorgOm slachtoffers beter te ondersteunen, startte de politie met de verbetering van deslachtofferzorg.DittervoorbereidingopdeinvoeringvandeEU­richtlijnMinimumnormen Slachtoffers.Deeenheden verbeterden onder andere de

registratievanslachtoffersbijaangiftenen meldingen, het informeren van slachtoffers, het conservatoir beslag tenbehoevevanslachtoffers,hetafleg­gen van een verklaring onder nummer en het aangifte doen door niet­gedocu­menteerden.In2016iseenpakketaanmaatregelen voorbereid dat voortvloeit uitdeEU­richtlijnMinimumnormenSlachtoffers.Eenbelangrijkemaatregelvormtde‘verklaringvanrechten’,waar­inisopgenomenopwelkerechtenslachtoffersaanspraakkunnenmaken.Het maatregelenpakket is afgestemd metdeketenpartners.Eriscommunicatie­en instructiemateriaal beschikbaar voor deinvoeringindeeenheden.Hiermeezet de politie een volgende stap in het versterken van de rol van het slachtoffer inhetstrafrechtproces.

Individuele BeoordelingAlsproefisin2016mettweebasis­teams(ArnhemenMaastricht)de Individuele Beoordeling van slacht offers ontwikkeld.Ditbetrefteenpersoons­gerichtewerkwijzediedepolitiehelptbijdebeoordelingvanhunkwetsbaar­heid.Opbasisvandatoordeelkaneengerichte inzet van passende maatrege­len volgen, die slachtoffers beschermen

De wijkagent kent zijn of haar gebied en de mensen in de wijk kennen hun agent

42 43

tegen herhaald slachtofferschap, intimi­datieenvergelding.DeproefleverdeeenscherpbeeldopvandewijzewaaropdeIndividueleBeoordelingindepraktijkkanwerken,incombinatiemeteenlijstvanbijzonderemaatregelendiedepolitieterbeschermingkaninzetten.Zoweldepolitie als de slachtoffers vinden dat het beoordelen en beschermen grote toege­voegdewaardehebben.Opbasisvan de proef is een minimale variant gereed­gemaakt in het politiesysteem Basis­voorzieningHandhaving(BVH).

Ketenbreed slachtofferportaal Stapsgewijsbouwtdepolitieaaneendigitaal informatieportaal dat slacht­offers via één ingang alle informatie overhunzaakbiedt.Depolitieismetketenpartners,waaronderhetOM,SlachtofferhulpNederland,hetCentraalJustitieelIncassobureauenhetSchadefondsGeweldsmisdrijvengestart met een testversie van dit slachtofferportaal.Indiendezetestversiesuccesvolblijkt,kandezevoorzieninglandelijkgaanfungerenalsloketvoordeburger.

Afhandelen meldingenJaarlijksontvangtdepolitiezo’n tweemiljoenmeldingen.Zijwildemelders zinvolle terugkoppeling geven uit oogpunt van zorgvuldige dienst ­ verlening.Terugmeldenkanbijdragenaaneenverhoogdvertrouwenindepolitie,waardoormelderseerderbereidzijnominformatieteblijvendelen.Depolitiewilhetterugmeldenstimuleren.Daaromontwikkeldehetkorpseenaantal instrumenten om de voortgang vanhetprocestecontroleren,waar­onder triage, een lokaal casusoverleg en eenaudit.Dezeinstrumentenmakensturing op het afhandelen van meldin­genmogelijkenzorgenvoorbetereafstemmingensamenwerkingtussendeverschillendeorganisatieonderdelen.

Servicemodule In de periode 2015­2018 gaan alle Regionale Servicecentra (RSC’s) en basisteams over op de Servicemodule: een hulpmiddel voor het leveren van eenduidige dienstverlening aanburgers.Hetgaathieromhetregis treren en doorzetten van meldin­gen, het plannen van afspraken voor aangifte (op politiebureaus en telefo­nisch), het aanmaken van terugbel­verzoeken en het zelfstandig afhande­lenvaninformatieverzoeken.ZodoendekandepolitieklantgerichteenefficiëntewerkprocessenrealiserentussendeRSC’sendeverschillendebackoffice­onderdelenvandeorganisatie.Hetregistreren (en daarmee ook op een later moment raadplegen) van meldingen en verzoeken die binnen­komen via 0900­8844 of 144 versterkt de informatiepositie en verbetert het afhandelenvanmeldingen.Inmiddelsmakenachteenhedenvandelandelijkeapplicatiegebruik.

Inhetderdekwartaalvan2016zijnertechnische performance­issues geconstateerd.Ditwasmedealsgevolgvanhettoenemendegebruik.Inhetkadervandewerkdrukproblematiek op de servicecentra is besloten de invoeringvandeapplicatietijdelijkstoptezetten.Deproblematiekisinmiddelsdeelsopgelost.Omdezeredenloopthetinvoeringstrajectvertragingop.

Internetaangifte en Aangifte Volg ServiceDepolitiebouwdedefaciliteitvoorhetdoenvanaangifteverderuit.Naastdetraditionele kanalen (bureau, telefonie) gebruiktzijsteedsmeertelevoorzienin­gen via een driedimensionale beeld­verbindingmeteenRSC­medewerker.Verder behoort aangifte via internet en oplocatietotdemogelijkheden.Hetaantal 3D­loketten steeg in 2016 naar 39.Devoorbereidingenzijngetroffenom in 2017 te starten met de proef Aangifte vanuit huis: aangifte doen

viabeeldverbinding.Degebruiks­vriendelijkheidvanaangiftedoenviainternet is verbeterd en toepassing van DigiDzorgtvoormeerveiligheid.Mensen die kiezen voor het internet gevenaantevredentezijnoverdegebruiksvriendelijkheid.ViadewebsitePolitie.nlkunnenaangeverssinds1juli2016doormiddelvandeAangifteVolgService(AVS)destandvanzakenvolgen.DeAVSdekt 75 procent van alle aangiften, zoals diefstalenvernieling.Eenaangeverkandaarbijzienofdepolitiedeaangifteinonderzoekheeftgenomen.Alserietsinde aangiftestatus verandert, ontvangt de aangever een e­mail met het verzoek ominteloggenopmijnpolitie.nl,

waarhetberichtgereedstaat.Eenandere verbetering is de geboden mogelijkheidomdigitaaltereagerenvanuitmijnpolitie.nl.Bijvoorbeeld met aanvullende informatie of vragen overdeaangifte.

Versterken Mobiel Effectiever Op Straat

Onder de noemer Mobiel Effectiever Op Straat (MEOS) zette het korps de ontwikkelinginvanmobielwerkeninhetkadervanoperationeelpolitiewerk.Een smartphone met de zogenaamde MEOS­app verschaft politiemensen

toegang tot een aantal politiesystemen ombevragingenenmeldingendoen. Ditdraagtbijaandienstverleningenefficiënterpolitiewerk.BinnenHandhavingenToezichtzijninmiddels23.000politiemedewerkersvoorzien van een smartphone met de MEOS­functionaliteit.Eind2016starttede levering van 9000 smart phones voor de doelgroepen Opsporing en BijzondereDiensten,waardoorinmiddelsbijna30.000medewerkerseen smart phone met MEOS­functionali­teithebben.

AlsvervolgopMEOSlanceerdedepolitie in 2016 het programma Mobiel Werken.Per31december2016kunnen

operationele politiemensen negen werkprocessenmobielverrichten. Te denken valt aan het scannen en controleren van kentekens en identiteitsdocumenten, maar ook het digitaaluitschrijvenvantransactiesvoor overtredingen, met digitale doorlevering aan het Centraal JustitieelIncassobureauvoorverderebehandeling.

Heteffectvanmobielwerkenismerkbaar.Degebruikersmonitorgeeftmethetwaarderingscijferzevenaan datmedewerkersdezemogelijkheidpositiefvinden.Decollega’servarenmeer veiligheid op straat, minder administratievelastenenkwalitatiefbeterwerk,omdaterminderherstel­werknodigis.

Jaarlijks ontvangt de politie zo’n twee miljoen meldingen

4544

Communicatie feiten en cijfers

Politie.nl

MobileMediaLab

Vraaghetdepolitie.nl

Dewebsitewww.politie.nlbevatonderanderenieuwsberichten,informatieoverpolitiewerkenfoto’svangezochteenvermistepersonen.Daarnaastiserinformatietevindenoverbijvoorbeeldwoninginbrakenpergebied,naastcontactgegevens van onder meer wijkagenten.Ookkunnenmensen via de site aangifte doen van sommige strafbare feiten of een meldingdoorgeven. 1HetNederlandsepubliekverkoos www.politie.nlin2016opnieuwtotWebsitevanhetJaarentotbestewebsiteindecategorieOverheid.In2015wondewebsitedezeprijzenook.Deconcurrentiewasgeducht.

2.224.098mensenbezochtendewebsitevan depolitiegemiddeldpermaand.Dit zijnzogenoemdeuniekebezoekers;allemaalverschillendemensendus.

5509mensen per maand dienden via Politie.nleencontactverzoekinmet eenwijkagent,naast4057algemenecontactverzoeken.

379.681aangiften van vernieling, diefstal en internetoplichtingzijnin2016digitaalgedaanviaPolitie.nl.

406.994berichten stuurde de politie via MijnPolitienaaraangeversvanvernieling,diefstalofinternetoplichting.Dankzijdezeberichtenzijnzijbeteropdehoogtevanwatdepolitiemethunaangiftedoet.MijnPolitiebestaatoverigenspassinds1juli2016.

33.601 keer gemiddeld per maand gebruikten mensenin2016depolitieapp.

1.189.117 mensen bezochten gemiddeld per maand de pagina Gezocht en Vermist opPolitie.nl.Ditisdaarmeedemeestbezochtepaginavan2016.Bijnanet zo veel mensen bezochten de pagina MijnBuurt.Hiervindenzeonder anderelokaalnieuws,informatie overwijkagentenendezoekfunctieMisdaadinKaart.

Speciaal voor het contact met de jeugdiserVraaghetdepolitie.nl.Viadezewebsitekrijgenjongerenantwoordopvragenoverbijvoorbeeldvuurwerk,wapens,pesten,sextingenwerken bijdepolitie.Ommeerjongerentebereikenzijnin2016bekendevloggersingezet.Zijbrengendeboodschap vandepolitieopeenspecifiekthema,maar dan helemaal op hun eigen manier.Metsucces.

48.954jongerenbezochtenVraaghetdepolitie.nlindecember2016.Injanuari2016warendaterslechts14.695.Depopulariteitvandewebsitestijgt.

11vlogszijngemaaktinopdrachtvandepolitie.Doorpopulairenetwerkentegebruiken,kandepolitiejongereninhun eigen taal bereiken met haar boodschap.DevlogszijnooktebekijkenophetlandelijkeYouTubekanaal van de politie.

1.819.141keerwarendevlogstotenmet 31december2016bekeken. DebestbekekenvlogwasvanJoy, overonlinepesten.

Hoe communiceert de politie met burgersenpartnersenwerktditwelnaar tevredenheid? Hoe kan de politie haar dienst verlening verbeteren? Voor hetantwoordopdezevragenrijdtvrijweldagelijkshetMobileMediaLab(MML)doorNederland.HetMMLiseentottest­eninterviewruimteomgebouwdevrachtwagen.

185keerishetMMLingezetin2016.

34.096mensenbezochtenhetMMLin2016enwerktenmeeaantestseninterviews,bijvoorbeeldoverdeverbeteringenvandepolitiewebsiteendepolitieapp.

Facebook

Op Facebook laat de politie vooral zien hoehetechtepolitiewerkeruitziet.Naasteenlandelijkprofielzijnerookaparteprofielenvanpolitie­eenheden,basisteamsen(wijk)agenten.

39.624mensenvolgenhetlandelijkeFacebookprofielPolitieNederland.

48blogszijnin2016geplaatstopFacebookenPolitie.nl.Indezeblogsvertellen agenten over iets dat hen raakteinhetpolitiewerk.Deblogswerdenintotaal474.207keergelezen.

10.577Het best gelezen blog had als titel Vreemde inbraak, over een aangifte van diefstaldiebijpolitiebloggerPietKatseennaargevoelopwekt.

1200LikeswarenervoordepostopPolitieNederlandoverdegeboortevaneenkalfje.Hetishetmeestgewaardeerdeberichtin2016.

Twitter

DepolitieheeftopTwittereenlandelijkaccount (@Politie) en heel veel accountspereenheid,teamen(wijk)agent.Agentendietwitterenoverhunwerkduidtdepolitieaanalstwitcops.Ookdekorpscheftwittertactief. @Pol_Akerboomhadop31december201610.832volgers.

1650wijkagentenmakengebruikvanTwitter.Dit is ongeveer de helft van het totale aantalwijkagenten.

201.179mensenvolgden@Politie,hetlandelijkeTwitteraccount.

478retweetskreegdetweetvan@Politieoverdecampagnerondnepvuurwapens:‘Agentenkunnenopafstandnietzienofeenwapenechtis.#nepvuurwapens#levensgevaarlijk’Hetisdemeestgedeeldetweetvan @Politiein2016.

Televisie

Depolitieisactiefbetrokkenbijdeproductie van een aantal televisie­programma’s.Zijdoetdatom politiewerkinbeeldtebrengen en/of om een beroep te doen op burgersbijdeopsporingvanernstigestrafbarefeiten.

5televisieprogramma’s konden in 2016 rekenenopmedewerkingvandepolitie:Opsporing Verzocht, Wegmisbruikers, De pennen geslepen, Graf zonder naam enDeMeldkamer.

Opsporing Verzocht

Alveertigjaarbetrektdepolitieburgersbijhetoplossenvanmisdrijvenmetbehulp van het televisieprogramma OpsporingVerzocht.NaastditlandelijkeprogrammaopNPO1hebbende meeste regionale omroepen ook een lokaalgerichtopsporingsprogramma.

1.255.000mensenkekengemiddeldperweeknaarOpsporingVerzocht.

339zakenzijnonderdeaandachtvanhetpubliekgebracht.In142ervanzijnverdachtenaangehouden.

42procent van de zaken uit seizoen 2015­2016isopgelost,mededankzijtipsvankijkers.Alsdepolitieeengefilmdereconstructievandezaakmaakte, bedroeg het oplossings­percentagezelfs49procent.

YouTube

Op YouTube heeft de politie een eigen, landelijkvideokanaal.Hierzijnallefilmpjesenvlogstevindendiedoordepolitiezijngemaakt.Somsspeciaalvoordejeugd,somsjuistvoorouderenenvaakgaanzeoverhetechtepolitiewerk.Ook eenheden – en zelfs agenten – hebbensomseeneigenvideokanaal.BekendekanalenzijnPolitie#PRO247van de Eenheid Rotterdam en politievloggerJan­Willem,agentin hetBasisteamAlmereBuitenHout.

151.750keerisdepolitiefilmDit is waar we het voor doenbekeken.

1.829.325mensen zagen de video over de roofvogelsvandepolitiedievijandigedronesuitdeluchtkunnenhalen.Ditisverrewegdebestbekekenvideoophetlandelijkepolitiekanaal.

Veiligheidmaakjesamen.Contactmetburgersenpartnersisdaaromergbelangrijkvoordepolitie.Naastpersoonlijkecontactenopstraatenophetpolitiebureauzetdepolitieookhaarwebsite,socialemediaentelevisieprogramma’sin.Hoezaghetjaar2016eruit op het gebied van deze communicatie?

46

4Versterking politieoperatie

De politie is permanent operatio­neel.Dagennachtstaatzijoveralklaar om zich in te zetten voor eenveiligerNederland.Omdiesomsnoodzakelijkestapnaarvorentezetten.Omtebescher­menwatvanwaardeis,eengrenstestellenaanwatwetensamen­leving niet tolereren en positieve initiatievenkrachtbijtezetten.Waakzaamendienstbaar.

50 51

Hetkabinetsteldemeerjarigextramiddelenbeschikbaaromhetoperationelepolitiewerkopbepaaldepuntenteversterken.Datgebeurdeonderandere viadeversterkingvanhettrajectModerniseringOpsporing,deketensamen­werking,versterkingvandeDienstSpecialeInterventiesenuitbreidingvandeobservatieteams.VoordeontwikkelingvandeLandelijkeMeldkamerorganisatiekwamenereveneensextramiddelen.OokstarttedevernieuwingvanhetWetboekvanStrafvordering.Daarnaastzijnerdiverseandere,specifiekeontwikkelingen inganggezet,diehebbenbijgedragenaanhetversterkenvanhetoperationelepolitiewerk.Dithoofdstukbehandeltdezeonderwerpen.

Modernisering opsporing, toezicht, handhaving en dienstverlening

De politie, het OM en de minister van V&Jsteldeninnovember2015vastdatpolitieenhetOMdeopsporingskwali­teit fundamenteel moeten modernise­ren.Zijkregendeopdrachtomindeperiode2016­2018tewerkenaan:•eensterkte­zwakteanalysevandeopsporing;• een visie op de opsporing;• de uitvoering van zeventien maat­regelen die de basis van kennis en organisatie op orde brengen;• het in gang zetten van de versterking vandeopsporingoplangeretermijn.

Analyse van de opsporing Politie en OM maakten een sterkte­zwakteanalysevande opsporing, die verscheen onder de titel Handelen naar waarheid.Dezestudiegeefteenoverzichtvanwatertedoenstaat om de opsporing te versterken: • beter vakmanschap en leiderschap; •beteretoerustingvanmedewerkers;• betere ondersteuning door infor matie ­voorziening;• intern en extern effectiever samen­

•dekwaliteitvanhetproces­verbaal;• het opzetten van een systeem voor hetwaarborgenvanvakmanschap.

Verder maakte het korps een begin met de aanscherping van het leiderschap in de opsporing en de professionele standaardvanopsporingsmedewerkers.

Versterking opsporing langere termijn Naastdein2016­2018uittevoerenmaatregelen versterken politie en OMdeopsporingoplangeretermijn, inlijnmetdevisieopdeopsporing.Dezeveranderingisontwikkelings­gericht en kenmerkt zich door ‘integer improviseren’: zonder gedetailleerd planvanaanpak,maarwelmetheldereengedeeldedoelstellingen.Dehoofdenvan de politie­ eenheden en parketten steldenhiervoorophoofdlijneneenplanvanaanpakop.DaartoebehoortdeorganisatievanproefprojectenbijdepolitieenhetOM,waarinzijmetanderepartnerswerkenaanmaatschappelijkeveiligheid.

Modernisering Wetboek van Strafvordering

HetMinisterievanV&Jmoderniseerthet huidige Wetboek van Straf­vordering.Hetbetrektdeuitvoerings­organisatiesendeadvocatuurnauw bijditproces.Depolitiebrengt de effecten van de voorgestelde wijzigingeninkaart,zowelwatbetreftdebedrijfsvoeringalsdewerklasten,maar zeker ook met betrekking tot de effectiviteitenflexibiliteitvandeopsporing.In2016zijninsamen­werkingmethetministeriediverseimpactanalyses uitgevoerd, naast aanvullende en verdiepende eigen analysesopvoordepolitiebelangrijkethema’s.Tevenszijnvoordewet­gevingsjuristenenanderemedewerkersvanhetdepartementachtwerk­bezoeken georganiseerd, om de politiepraktijkinzichtelijktemaken teneinde goed invulling te kunnen gevenaandewetsvoorstellen.Zozijn

bijvoorbeeldbezoekengebrachtaandeforensische opsporing, de digitale recherche, Financieel­economische rechercheendeDienstLandelijkeOperationeleSamenwerking.Tevens is geparticipeerd in expert­sessies van het ministerie en ging het projectteaminternomtafelmetzo’ntweehonderdcollega’sommethendeeffecten, kansen en bedreigingen van devoorstelleninzichtelijktemaken.Mededankzijdezeinbrengkondepolitie diverse informele consultatie­adviezen uitbrengen, die het departementmeenamindedefinitievewetsvoorstellen.Dekorpsleidingheeftgrote zorgen over de impact en de gevolgenvandehuidigevoorstellen.Deinvoeringvanhetvernieuwdewetboekbetrefteenzeeromvangrijkeoperatie.

Ketensamenwerking

De politie staat midden in de maatschappij.Zijonderhoudtopverschillende niveaus intensief contact met een diversiteit aan groepen en organisaties en maakt deel uit van samenwerkingsverbanden.HetonderwerpKetensamenwerking enAllianties(KS&A)geldtalseenstrategisch politiethema met een brede veiligheidsscope en gericht op alhaartaken.

DelandelijkeportefeuillehouderKS&Aondersteuntdeontwikkelingvanhetthema binnen de politie en stimuleert hetaangaanvansamenwerkings­verbanden.Dezebestrijkendegeheletaakuitvoeringvandepolitie.Inveelgevallenbetreftheteenonderwerpdatveiligheidsthema’s uit een andere portefeuilleraakt.

Versterking politieoperatie

werkenaandeaanpakvanveiligheids­problemen; • groter vermogen van het OM en de politieomwendbaar,adaptief,lerendenslagvaardigoptetreden.

Visie op de opsporingHandelennaarwaarheidleverdedeeerstebouwstenenvoordeopmaakvanhet koersdocument Naar een toekomst-bestendige opsporing en vervolging.Eraan ten grondslag ligt een verkenning vandemaatschappelijkeveiligheidsont­wikkelingen.Eentussenstanddiein2017wordtaangescherpt.Erisgekekennaar:• internationale en geopolitieke ontwikkelingen;• veranderende verhoudingen tussen burgers,bedrijvenenoverheden;•economischeontwikkelingen;•veranderingenindedemografischesamenstelling; •technologischeontwikkelingen.

Decentralevraagluidtwelkeimpact zijhebbenophetcriminaliteitsbeeldendeopsporing.WatkunnenpolitieenOM doen om zich voldoende toekomst­bestendig te organiseren teneinde de problematiek het hoofd te bieden die voortkomtuitdezeontwikkelingen?

Verder is een veranderende inzet van de opsporingnodig:naaststrafrechtelijke

enbestuurlijkeinterventieskomenbijdeaanpak van criminaliteit de inzet van burgersenbedrijvenenvanhetsocialedomein(zorg,jeugd,arbeideninkomen)duidelijkerinbeeld.Inhunhandelenstellenallepartijenhunbetekenisvoordemaatschappijenburgervoorop.

Maatregelen basis op ordeEen van de afspraken tussen minister, politie en OM is het doorvoeren van maatregelen die met het oog op de toekomst de basis van kennis en organisatieopordebrengen.Hierbijgaatbijzondereaandachtuitnaar:•dekwaliteitvanhetwerkdatmedewerkersIntakeenServiceverrichten;• de parate kennis van politiemede­werkers;•deinstroomvanmedewerkersmeteenfinanciële,economischeofdigitalespecialisatie;•hetwerkeninleerateliersmetdepartnersindeZSM­aanpak3;• de informatievoorziening ten behoeve van de opsporing;

3. ZSMiseenwerkmethode

waarmeedepolitie

samen met partners

veelvoor komende

criminaliteit zorgvuldig,

snelenopmaataanpakt.

De politie en OM maakten een sterkte- zwakteanalyse van de opsporing

52 53

In 2016 is een strategische visie op ketensamenwerkingopgesteldengedeeldmetrelevantestakeholders.OpinitiatiefvanhetNationaalPlatformCriminaliteitsbeheersing(NPC),waarinpubliekeenprivatepartijenelkaar op strategisch topniveau treffen, is begin 2016 tevens het Actieprogramma Veilig Ondernemen(AVO)opgesteld,met als prioriteiten:• cybersecurity;• afpersing;• mobiele bendes;• heling;• transportcriminaliteit;• horizontale fraude;•ondermijning.

De vaststelling van het Actieplan Veilig Ondernemenvolgdeindecember2016.

De politie participeert ook in samenwerkingsverbandenzoals NLConfidential,hetCentrumvoorCriminaliteitspreventie en Veiligheid, BurgernetendeAdviesraadKwaliteits­bevorderingNederlandseVeiligheids­branche.

Daarnaastisdepolitiebetrokkenbij de Raad van Toezicht van de stichting DirecteAansprakelijkheidaan Daders, die zich richt op de verdere ontwikkelingvandecivielrechtelijkemogelijkhedenomdirectschadeteverhalen.

Dienst Speciale Inter-venties en uitbreiding observatieteams

Deaanslagenindewereldomonsheenen de aanhoudende dreiging vormden aanleiding om het inzetconcept van de specialeeenhedenverderteontwikkelen. Uitbreiding beschikbare interventie-capaciteitMethetoogophetnaarverwachtinglangdurige karakter van het huidige dreigingsbeeld, besloot het kabinet om de veiligheidsketen op een aantal puntensubstantieelteversterken. Dat betreft onder meer de uitbreiding van de snel beschikbare interventie­capaciteit,waarvoorhetkabinetextramiddelenbeschikbaarstelde.Daarmeekan het korps de capaciteit van de Dienst Speciale Interventies (DSI) uitbreiden en investeren in meer en modernerebewapeningenuitrusting. Reactieconcept DSI – 24/7TotdeeersteaanslaginParijsinnovember 2015 functioneerde het Stelsel van speciale eenheden op oproepbasis.WatindeFransehoofd­stadgebeurde,maakteduidelijkdatde reactiesnelheid van het stelsel omhoog moest om de huidige terrorisme­ uitingenhethoofdtekunnenbieden.Daarompastehetstelselzijninrichtingdirectaanenontwikkeldedeze in 2016 verder, met als noemer Reactieconcept DSI – 24/7.

Wijze van optredenHetstelselkentdriecategorieënvanoptredenwaarbijdesituatieenhetoptredenwordengekenmerktdooropschalingvangeweld:• optreden in levensbedreigende situatieswaarbijdewerkzaamhedenwordenverrichtdoorhetAanhoudings­en Ondersteuningsteam;•optredenbijkleinschalige, maarhoogrisicosituatieswaarbijde

werkzaamhedenwordenverrichtdoordeAfdelingInterventie;• optreden in grootschalige, complexe situaties,waarbijdewerkzaamhedenwordenverrichtdoordeUnitInterventieMariniers.

Ondanks deze verschillende vormen van optreden,dienenzoweldetoestem­mingsprocedures van het gezag als het daadwerkelijkoptredendoordeeen­heden van het stelsel traploos in elkaar overtevloeienalsdesituatieditvraagt. Landelijke dekkingOmdereactietijdenteverkleinendienthet stelsel de eenheden zodanig te positionerendateenlandelijkedekkinggewaarborgdis.Bijdepositioneringvaneenhedendientrekeningtewordengehoudenmetdeverantwoordelijk­hedenvanzowelhetnationaalalshetlokaal bevoegd gezag, het gevoel van collegialenabijheidbijmedewerkersbuiten het stelsel en de onvoorspel­baarheidvanplegersvangrofgeweldenterrorisme.

Maximale flexibiliteit Het Stelsel van speciale eenheden houdt rekening met geplande inzetten enadhocinzetten.Afhankelijkvan de situatie treden de stelseleenheden inverschillendegroepsgrootteop. Inbeginselwordtgewerktineenstandaard en vooraf getraind groeps­verband.Mochtdesituatieeromvragendandienendemedewerkerstevensinincidentelesamenwerkingsverbandentekunnenoptreden.Ommetdebeperkte capaciteit op al deze moge­lijkhedentekunneninspelen,dienenhet stelsel en de verschillende een­heden binnen het stelsel maximaal flexibeltewordeningericht.Hiervoor ishetnoodzakelijkdatwet­en regel geving, procedures, trainingen, oefeningen,middelen,wapensenuitrustingmaximaalopelkaarwordenafgestemd.

Aansluiten bij de actuele veiligheids-situatieDe herinrichting van het stelsel vindt plaats tegen de achtergrond van voortdurendemaatschappelijkeontwikkelingen,deactueleveiligheids­situatie en de aansluiting van de politie hierop.Waarnodigscherpthetstelselzijnplannenaan,zodathetbijvoort­duringaangeslotenblijftopontwikke­lingen in de samenleving, het actuele veiligheidsbeeld en de politieke prioriteiten.Ookdewerkingvanhetstelsel, de operationele ervaringen en dekwaliteitvandeondersteuningindepraktijkkunnenleidentotbijstellingvandeinrichtingendeformatie. Uitbreiding observatieteamsDe uitbreiding van de observatieteams typeert de structurele versterking van deveiligheidsketenenkrijgtin2017eenvervolg. Uitvoeren van hoogrisico-operaties in een breed operatiespectrumDe primaire functie van deze observatie­teamsishetheimelijkeinwinnenvaninformatie en het uitvoeren van speciale operaties in relatie tot terrorisme­bestrijding.NaastdeopsporingzalerinzetzijnterondersteuningvandedomeinenIntelligence,BewakenenBeveiligenenInterventie.Hetinzet­concept richt zich op contraterrorisme en onderscheidt zich door operaties en debestrijdingvanterrorismenabij en/of in direct contact met personen gerelateerd aan terrorisme en indien nodig uitgevoerd in complexe sociale omgevingen.

Tactisch Operationeel CentrumNaastuitbreidingvanpersoneelenmiddelen is gestart met de inrichting enwerkingvanhetTactischOperatie­centrum(TOC).DitTOCzorgt voorspecifiekoverzicht,inzicht en intelligence ten behoeve van Observatie en Techniek (O&T) op operationeel, tactisch en strategisch

niveauenwerktsamenmetde(bijzondere)eenhedenenhetLandelijkOperationeelCentrum. ContraterrorrismeDe realisatie van uitbreiding op het gebied van contraterrorisme (CTER) zaleind2018zijnafgerond.Dezeaanvulling op de huidige O&T­capaci­teit leidt tot een politiebrede verster­king van het vermogen om terrorisme te bestrijden.HetLandelijkCoördinatie­enExpertisecentrumO&Tontwikkeldehettrainings­enbewustmakingspro­gramma CTER.AlleO&T­medewerkersvolgen dit programma, dat het korps in 2017voortzet.

Ontwikkeling Landelijke Meldkamerorganisatie

De politie geeft met de andere hulp­verleningsdiensten vorm aan de ambitie omtekomentotéénLandelijkeMeld­kamerorganisatieemettienlocaties.Desamenvoegingen vinden plaats onder regie van de veiligheidsregio’s en de politie draagt onder andere zorg voor de centraleinformatievoorziening.Hetdoel is om de robuustheid van de meld­kamersendesamenwerkingbinnenentussendemeldkamerstevergroten.In2016heeftdepolitiedenoodzakelijkevoorbereidingen getroffen om te zorgen vooréénlandelijkeIV­infrastructuurvooralletienmeldkamers.MetdesamenvoegingvanLimburg­Noorden­Zuidin2016zijnviervandetienmeldkamersophetjuisteschaal­niveaugekomen.Voordeanderelocatieszijnafsprakengemaakttussendelokalepartijenendepolitieomdesamen­voegingenzosnelmogelijkterealiseren.

Andere specifieke ontwikkelingen ter versterking van politiewerk

Hiernaastzijndiverseandere,speci­fiekeontwikkelingeninganggezet,diehebbenbijgedragenaanhetversterkenvanhetoperationelepolitiewerk.Voorbeeldenhiervanzijn:• Ter versterking van aangifte en dienstverleningzijnopleidingenvoor demedewerkersIntakeenServiceontwikkeldengestartendemogelijk­heden uitgebreid voor digitale melding danwelaangifte.•Ophetgebiedvanfinancieel­economische criminaliteit en cybercriminaliteitisdezijinstroomgeïntensiveerd.Opbeideonderwerpenwerfthetkorpstotenmet2018jaarlijkshonderdmedewerkers.In2016isdezedoelstelling nagenoeg gehaald met 96medewerkers.•Voordeontwikkelingvankennisenvakmanschapzijnverschillendeopleidingenbeschikbaar,bijvoorbeeldophetgebiedvanFinEc­zijinstroom,cybercriminaliteit,jeugd,aanpakkinderpornografie,highimpactcrimeenondermijning.Daarnaastversterktehetkorpszijnlandelijkedeskundigenpoolendedeskundigheidmakelaarsfunctie.• Op het gebied van de opsporings­kwaliteitzijndeactiviteitenin2016geïntensiveerd.Deverdereontwikke­ling,realisatieenwaarborgingisonderbracht in het programma Kwaliteit Opsporing.• Het korps beschikt over een digitale briefingstooldieopditmomentbijalleeenhedenwordtingevoerd.

54

5Bedrijfsvoering

MEOS staat voor Mobiel EffectieverOpStraat.MetdeMEOS­applicatie op hun smart­phone kunnen politieagenten altijdenoveralhuntakenuitvoe­ren.‘Wehoevennietmeernaarde meldkamer te bellen om infor­matie te vragen, maar kunnen ter plaatse zelf de politiesystemen raadplegen’, noemt Veli Orkman alsgrootvoordeel.In2016zijn29.215agentenvoorzienvaneensmartphonemetMEOS.Hetkorps vervolgt deze verstrekking in2017.

58 59

Debedrijfsvoeringvandepolitieiscomplexenbeslaatveelverschillendeterreinen.Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan de reorganisatie, de operationele en niet­operationele sterkte, veiligheid, integriteit en klachten, huisvesting, inkoop en informatievoorziening.Daarnaastzijnparagrafenfinancieelbeleid,materieelbeleidentreasuryopgenomen.

Personeelsbeleid

Personele reorganisatieBijdepersoneleinvullingvanhetnieuwekorpsgaathetomeenomvang­rijkencomplexproces.Binnendepersonele reorganisatie vallen drie fasen te onderscheiden: een voorfase, fase1enfase2.Devoorfasestartteper1juni2014enfase1per24november2014 met de adviesaanvraag aan de Centrale Ondernemingsraad op het reorganisatieplan.

Om het hele proces van de personele reorganisatie goed te laten verlopen, maakte het korps afspraken met de medezeggenschap en de politievak­organisatiesoverdefeitelijkeverplaat­singvanmedewerkers,hetterugbren­gen van over­ en onderbezetting en hettoepassenvanflankerendevoor­zieningen–specifiekeregelingenvoormedewerkersomverplaatsingentestimuleren en te faciliteren – zoals overeengekomeninhetLandelijkSociaalStatuut.

In de voorfase besteedde het korps vooral aandacht aan het terugdringen vandeverwachteoverbezettingbinnendedomeinenLeidingenOndersteuning.Omdat de politie voorzag dat daar sprakezouzijnvanoverbezetting,kregenmedewerkersuitdezedomeinenvoorzieningen aangeboden om hun vertrektestimuleren,indienzijdaarmeeeenbijdrageleverdenaanhetreducerenvan de overbezetting (en bovendien vol­dedenaannogeenaantalvoorwaarden):

voorwaardenvooreengoedestartvandezefase.Ditbetrofonderanderehetinrichten van de processen om mede­werkersbijdestartvandezefasetekunnenverplaatsennaarhunnieuwefunctie.Verderzijnindezefaseinterneafspraken gemaakt over het openstel­lenvanvacatures.

Vanaf1juli2016starttedezefaseenbegonhetverplaatsenvanmedewer­kers en het met voorrang openstellen vandemeesturgentevacatures. Debenodigdedaadwerkelijkever­plaatsingvanmedewerkersverliepinverschillende tranches op aangeven vandeeenheden.Eind2016werktenbijnaallemedewerkersindejuistefunctieenopdejuisteformatieplaatsenlocatie.

De eenheden konden zelf bepalen welkevacatureshetkorpsmoestopenstellen.Waarmogelijkisgezochtnaar onderlinge afstemming in volgorde entimingvanopenstellingen.Datmaakte het proces zo transparant mogelijkenboodmedewerkersreële

kansenomhunambitiesterealiseren.Naasthetopenstellenvanvacatureszette het korps het instrument van horizontalemobiliteitin–zowelbinnendeteamsalslandelijk.Ditresulteerde ineenaanzienlijkversneldevervullingvandevacatureswaarbehoefteaanbestond.Daarbijgoldeenbegrenzingvan aantallen, gelet op de beschikbare verwerkingscapaciteitvandeonder­steuning.Hetprocesvanvacature­stelling loopt nog steeds in volle omvang.Geletopdeaantallen vacatures en de inspanningen die de organisatie als geheel aankan, is het realistisch om te veronderstellen datallevanuitdezefasewenselijkevacaturesinhetvierdekwartaalvan2017zijnopengesteld.

Naalle(ver)plaatsingshandelingenresteerde er eind 2016 nog een groep medewerkersmetdestatusherplaat­singskandidaat.Dezemedewerkerskrijgenin2017tweeaanbiedingenoppassendefuncties.Alszijaleenaanbodhebbengeweigerd,ontvangenzenogmaaréénaanbod.Daarnaastbestaater

eengroepmedewerkersdieopbasisvaneeneerderetijdelijketewerkstellingnog niet naar hun eigen functie en werkplekzijnverplaatst.Dezemede­werkersontvangenbegin2017eenbesluitdatditformeelregelt.Tenslotteisernogeengroepmedewerkersdiedehentoegewezenfunctienognietkanof magvervullenvanwegeopleidings­ofscreeningsvoorwaarden.Eind2017iserweersprakevanregulieredynamiekinhet kader van in­, door­ en uitstroom en zal ook deze laatstgenoemde groep in deeigenfunctiezijningestroomd.

Almetalisdefasevanorganisatie­ontwikkelingin2016overtuigendingezet.In2017zijndeeenheden–inclusief het Politiedienstencentrum en de Staf Korpsleiding – nog volop bezigmethetwegwerkenvanover­enonderbezetting en het vervullen van alleopenstaandevacatures.

Sterkte van de politieDe operationele sterkte van de politie is in2016gestegennaar50.747fte’s.Ditten opzichte van de vastgestelde formatievan49.802.Deoperationelesterktebetreftdefunctieswaarbijdepolitiemedewerkerdirectcontact heeft met de burger en/of een directe inhoudelijkebijdragelevertaandeprimairepolitietaak.Hetgaathierbijbijvoorbeeldomwijkagenten,recher­cheurs, hondengeleiders en recep­tionisten.Aspirantentellenvolledigmee in de operationele sterkte, maar zijngemiddeldslechtsveertigprocentvanhuntijddaadwerkelijkinzetbaar.De niet­operationele sterkte steeg in 2016 ten opzichte van de vastgestelde formatievan8528naar8978fte’s.Zoweldeoperationelealsde niet­operationelesterktezijnlichtgestegeninhetjaar2016.

Bedrijfsvoering

ontheffingvanwerkzaamheden gedurende maximaal 18 maanden (de zogeheten 18­maandenregeling), de vertrekstimuleringspremie (VSP) en loonsuppletie(LS).Totdesluitingvandevoorfasetermijnkendehetkorps1453 besluiten Toekenning Voorziening Voorfasetoe.Hetgrootstedeeldaarvanbetreftde18­maandenregeling.

In fase 1 – de formele personele reorganisatie–zijnmedewerkersopbasisvanfunctievergelijkinggeplaatstopeenfunctieindenieuweorganisatie­inrichtingofaangewezenalsherplaat­singskandidaat.Voordezelaatstecategoriemedewerkerszochthet korpseenpassendefunctie.IndiendePlaatsingsadviescommissie(PAC)eenpassende functie had gevonden en dezemedewerkershetaanbodniethebbengeweigerd,zijnzeopdezefunctiegeplaatst. Defiguuroppagina60geeftcijfermatighet totale proces van de personele reorganisatiemedio2016weerophetmoment van het versturen van de definitieveplaatsingsbrieven.

In fase 2 brengt het korps de formatie enbezetting–kwalitatiefenkwantita­tief – met elkaar in balans en verplaatst hetdemedewerkersdaadwerkelijknaardefunctieuithetplaatsingsbesluit.Ditisookdefasewaarindeorganisatie de stap zet van reorganisatie naar organisatieontwikkeling.Waardeeerste en de voorfase centrale aan­sturing kenden, is deze fase als volgt

ingericht:deeenhedenzijnaanzetenmet elkaar verbonden binnen een portefeuille.Onderleidingvanporte­feuillehouderszijndoordeeenhedenendecentraleondersteuninggezamenlijkprocessenontworpenenuitgevoerdomhetvervolgingoedebanenteleiden.Daarmeekwamdenieuwefasevanorganisatieontwikkelingopgangenkregenvooraldeteamchefsbelangrijkeverantwoordelijkheid.Dezefasemagmaximaalvijfjaarduren.

Van reorganisatie naar organisatie-ontwikkelingBegin 2016 behandelde de Plaatsings­adviescommissie alle bedenkingen naar aanleiding van de voorgenomen plaat­singen en op 17 mei 2016 stelde de korpschef het Personeelsplaatsingsplan (PPP)vast.Injuni2016ontvingenallemedewerkerseenbriefmetdaarindefunctiewaaropzijwarengeplaatst(definitiefplaatsingsbesluit)ofdemede­delingdatzijwarenaangewezenalsherplaatsingskandidaat.Tegendein juniuitgebrachtedefinitievebesluiten (plaatsingofaanwijzingtotherplaatsing­kandidaat)dienden2826medewerkersbezwaarin.NaarverwachtingkandeBezwarenadviescommissiedezeuiterlijkinheteerstekwartaalvan2017allemaalvan een advies voorzien, zodat de korps­chefeenbeslissingopbezwaarkannemen.Per1juli2016ronddehetkorpsfase1afendaarmeeookdevoorfase.

In opdracht van de portefeuillehouders inventariseerde en realiseerde de organisatievanafbeginjanuari2016de

In juni 2016 ontvingen alle medewerkers hun definitieve besluit

60 61

Nadruk op preventie, zicht op risico’sOm preventieve maatregelen te kunnen nemen,wildepolitiezichtkrijgenopderisico’s.Daarvoorzijnin2016meerderemiddelen(verder)ontwikkeld:•DeMentalCheckUpvoorspecifiekedoelgroepenbiedtmedewerkersinzichtin hun mentale veerkracht op dat moment.• In 2015 onderzocht het korps de risico’s van ongeveer veertig functies binnendepolitie.Alsvervolgdaaropvoerde het korps in 2016 een impactanalyse uit voor het introduceren van voor deze functies verplichte medischekeuringen.Deuitkomstenkomeninheteerstekwartaalvan2017beschikbaar.Aandehandhiervanbekijkthetkorpsofhetdeverplichtemedischekeuringenkaninvoeren.• De voorlichting Vroegsignalering Psychosociale Problematiek,waardoorleidinggevendentijdigsignalenvanpsychosocialeproblematiekbijhunmedewerkerslerenherkennen.•Denieuwe,eenduidigewerkwijzevoor de Teams Collegiale Ondersteu­

ningaandehandwaarvancollega’s na schokkende incidenten andere collega’s ondersteunen volgens de laatsteinzichten.• In de eerste helft van 2017 introdu­ceerthetkorpseenproefprojectvoorhetPreventiefMedischOnderzoek.

Posttraumatische stressstoornis (PTSS)Beslotenisomdetijdelijkehulp­structuur van het Meldpunt PTSS, de casemanagers PTSS en de onafhanke­lijkeadviescommissiePTSStotmedio2018tebehouden.Ditmetdebedoelingomvoormedio2018de(definitieve)inrichtingtehebbengeformaliseerd.

Opleiding en ontwikkeling

Integrale beroepsvaardigheidtraining naar IBT Nieuwe StijlIn 2015 startte de omvorming van de Integrale beroepsvaardigheidtraining (IBT)naarIBTNieuweStijl.In2016stonddaarbijdeontwikkelingcentraalvan toetsen naar toerusten, die het korpsinenna2017voortzet.

BelangrijkeaspectenvanIBTNieuweStijlzijn:•DezewerkwijzeverbindtdoorlopendhetlerenopdewerkplekmethetlereninhetIBT­centrum.Hetlerenalsindividu en als team met de (operatio­neel)leidinggevendestaatcentraal.• De IBT­docent verplaatst zich steeds meernaardewerkplekomteondersteu­nenbijbriefing,voorbereiding,uitvoeringennazorg:coaching­on­the­job.

De politie zette voor de volledige verde­reontwikkelingeninvoeringvanIBTNieuweStijleentijdpaduitdatloopttot2020.Gaandewegbeziethetkorpsofelementendaarvanzodanigzijnontwik­keld dat de politie ze kan en moet inte­greren in de huidige Regeling Toetsing GeweldsbeheersingPolitie(RTGP).Voordejaren2016en2017isafgespro­ken (cao­afspraak) dat het korps het aantal IBT­trainingsuren verhoogt van ten minste 32 naar gemiddeld 42 uur per RTGP­plichtigemedewerker.Deorgani­satiewerktaanhetzosnelmogelijkrealiserenvandittrainingsaanbod. Voor alle executieve politiemede­werkersdieinhunfunctiegebruikmoeten kunnen maken van optische en geluidssignalenschrijftdeBranche-richtlijn Verkeer Politie een periodieke rijvaardigheidstraining(PRVT)voor. Bijdeinrichtingvannationalepolitieisin onvoldoende mate rekening gehou­den met de capaciteit die nodig is om derijvaardigheidopbasisvandebrancherichtlijn2014teonderhouden.Omindezelacunetevoorzienwordtvoor de uitvoering van de PRVT alsnog eenafdelingRijvaardigheidenRijveilig­heidingericht.Dezeinrichtingzalzekernogeenjaarvergen.

Fysieke VaardigheidstoetsDe Fysieke Vaardigheidstoets (FVT) geeftdemedewerkerinzichthoehetstaatmetdepolitiespecifiekeconditieenfysiekevaardighedendienodigzijnomhetvakprofessioneeluittevoeren.

Ziekteverzuim per eenheid (jaargemiddelde)

Noord­Nederland 6,7%

Oost­Nederland 6,9%

Midden­Nederland 7,5%

Noord­Holland 7,2%

Amsterdam 6,6%

DenHaag 7,8%

Rotterdam 7,5%

Zeeland­West­Brabant 6,6%

Oost­Brabant 7,7%

Limburg 7,8%

LandelijkeEenheid 6,4%

Politiedienstencentrum 6,2%

StafKorpsleiding(incl.KL) 3,3%

Totaal 7,0%

Start personele reorganisatie

Stand van zaken voor PAC

Stand van zaken na PAC

Ingediende bedenkingen

Uitkomst zienswijzen (44% gehonoreerd)

Definitieve besluiten (Stand per 16 juni 2016)

57.585 medewerkers 46.967 FV 31.689 blijft FV 41.253 FV’s geen bedenking 51.436 medewerkers geplaatst

13.534 FV

6.408 HPK

6.042 geplaatst

1.359 Uitstroom

435 Definitief HPK

5.030 HPK’s geen bedenking

5.714 FV’s bedenking 44% FV’s advies gegrond

56% FV’s niet gegrond

44% HPK’s gegrond

56% HPK’s advies ongegrond

954 Benoemd leiding

1.527 Geplaatst buiten PREO

1.378 HPK’s bedenking

15.579FV’s BSR

Er zijn 51.913 definitieve besluiten verstuurd.

=indePREOgeplaatstemedewerkers FV = Functievolger

HPK = Herplaatsingskandidaat

PREO = Personele reorganisatie

BSR = Belangstellingsregistratie

PAC = Plaatsingsadviescommissie

2.045 op voorkeur

ZiekteverzuimVanwegedetoenamevanhetverzuimindeafgelopenjarenkrijgtditonder­werpbijdepolitieonverminderddeaandacht.Hetverzuimpercentagebedroeg eind 2016 7,0 procent (6,8procentin2015).Ditpercentageisindeogenvanhetkorpsonacceptabel.Voor meer grip is in 2016 een analyse vanhetziekteverzuimgemaakt.Dietoont aan dat de verzuimoorzaken situationeelzijnenvragenomeengedifferentieerdeaanpakperteam.Opbasis van de analyse nam het korps een aantal (extra) maatregelen:•Eriseenmethodeontwikkeldwaarmeeteamsmeteensignificantboven gemiddeld verzuim de oorzaken

ervan kunnen achterhalen, zodat zijeengerichte,multidisciplinaireaanpak kunnen inzetten die aansluit opdeanalyse.•Hoeweldeanalyseeenspecifiekbeeld voor het betreffende team geeft, zijneenaantalrodedradengevonden,zoals ervaren roosterdruk, schaalver­groting,rolonduidelijkheid,ervarenonveiligheid,etc.Deteamchefskregendezeroderadenteruggekoppeld.Deaanpak geniet brede aandacht van teamchefs, Teams Veilig en Gezond Werken, de eenheidsleidingen en de korpsleiding.•Hetin2015ontwikkeldebeleids­kader Inzetbaarheid en Re-integratie isingevoerd.

• De Teams Veilig en Gezond Werken ondersteunendelijnmetonderanderehet uitvoeren van de teamanalyses, het coachenvandeleidinggevendenbijhetverzuim, het organiseren van inzetbaar­heidsoverleggen,etc.

Doelstellingen verzuimDe doelstelling is dat het verzuim eind 2017lagerofgelijkisaan6,5procent.Daarnaast dient 80 procent van de verzuimdossiers eind 2017 te voldoen aandeWetverbeteringpoortwachter(WVP).Eind2016wasdit70procent.

62 63

Sterkte van de politie

Operationelesterkte 50.747

Niet­operationelesterkte 8.978

Totale sterkte 59.725

Operationele sterkte

Operationelesterkte,excl.aspiranten 48.162

Aspiranten 2.585

Totale operationele sterkte 50.747

Instroom

Aspiranten(inopleiding) 1.237

Operationelesterkte 327

Niet­operationelesterkte 739

Totaal instroom 2.303

Aantal aspiranten per eenheid

Noord­Nederland 281

Oost­Nederland 405

Midden­Nederland 256

Noord­Holland 149

Amsterdam 271

DenHaag 242

Rotterdam 310

Zeeland­West­Brabant 196

Oost­Brabant 162

Limburg 171

LandelijkeEenheid 142

Totale sterkte aspiranten 2.585

Operationele sterkte per eenheid (incl.aspiranten)

Noord­Nederland 4.180

Oost­Nederland 6.900

Midden­Nederland 4.856

Noord­Holland 3.518

Amsterdam 5.433

DenHaag 5.992

Rotterdam 5.888

Zeeland­West­Brabant 3.448

Oost­Brabant 3.174

Limburg 2.866

LandelijkeEenheid 4.459

Politiedienstencentrum 21

StafKorpsleiding(incl.KL) 13

Totale operationele sterkte 50.747

Leeftijdsopbouw korps (totale sterkte)

Leeftijdscategorieën 2016 2015

<20 101 96

20­24 1.870 1.944

25­29 5.477 5.682

30­34 7.400 7.457

35­39 6.964 6.703

40­44 6.652 6.827

45­49 7.313 7.134

50­54 8.077 8.699

55­59 9.661 9.473

60­64 5.984 5.406

65­69 226 52

Totaal 59.725 59.473

Niet-operationele sterkte per eenheid

Noord­Nederland 186

Oost­Nederland 306

Midden­Nederland 198

Noord­Holland 207

Amsterdam 217

DenHaag 281

Rotterdam 211

Zeeland­West­Brabant 142

Oost­Brabant 154

Limburg 111

LandelijkeEenheid 312

Politiedienstencentrum 6.175

StafKorpsleiding(incl.KL) 478

Totale niet-operationele sterkte 8.978

Leeftijdsopbouw korps (totale sterkte)

Leeftijdscategorieën mannen vrouwen totaal

<20 55 46 101

20­24 1.198 672 1.870

25­29 3.515 1.962 5.477

30­34 4.651 2.749 7.400

35­39 4.373 2.591 6.964

40­44 3.984 2.668 6.652

45­49 4.504 2.809 7.313

50­54 5.227 2.850 8.077

55­59 7.653 2.008 9.661

60­64 5.139 845 5.984

65­69 179 47 226

Totaal 40.478 19.247 59.725

Decijfersindetabellengevenfte’sweerenkunnenafrondingsverschillenbevatten.

64 65

DetotaledoelgroepvoordejaarlijkseFVTbedraagtongeveer40.000medewerkers;29procentvandemedewerkersnamomverschillenderedenen(zoalszwangerschap,dienst­belang)nietdeelaandeFVT.VandemedewerkersdiedeFVTaflegden,heeft93procentvandedeelnemersditbinnendenormtijdgedaan.Deresultatenover2016lateneen lichte verbetering zien ten opzichte van2015eneerderejaren.

Overige opleidingenNaastIBTNieuweStijlzettedepolitiein2016 de volgende speerpunten om in nieuwontwikkeldeopleidingen:• De gestarte opleiding voor de medewerkersIntakeenService(I&S)omdekwaliteitvanaangiftenendienstverleningteverbeteren.Injanuari2017beginteenproefprojectmeteenvervolgopleiding voor de naast hogere functie,zodatmedewerkersI&Skunnendoorgroeien.• De leerinterventie Raadsman bij politieverhoor is versneld gerealiseerd engestartinfebruari2016.•Eind2015kwamdeverkortehbo­opleiding Politiekunde beschikbaar voor studenten die al beschikken overeenhbo­ofwo­diplomauithetreguliereonderwijs.•Alleexecutievepolitiemedewerkerszijnextraopgeleidophetgebiedvansignalering,voorkomingenbestrijdingvanterrorisme.•Devernieuwdeopleidingvoorhulpofficiervanjustitiekandepolitie nainstemmingvandeministervanV&Jin2017invoeren.•Denieuweinstroomvanspecialistenopfinancieel­economischendigitaalgebied is verkort opgeleid, zodat ze snel met opsporingsbevoegdheid inzetbaarzijninhetvakgebied.

Andere vormen van ontwikkelenDe politie zet steeds vaker andere leervormen in, zoals e­learning, gaming,socialemedia(bijvoorbeeld

WhatsAppgroepen),stages,etc.Deeersteopleidingsprofielenzijningebruikgenomen.Zijbeschrijvenwelkeopleidingenverplichtzijnvoorhetmogen uitoefenen van een bepaalde functie.In2017rondthetkorpsalleopleidingsprofielenaf.HetbeleidskadervandeResultaat­enOntwikkelcyclusisgereedenwordtin2017ingevoerd.

SterktebeleidOp 31 december 2016 bedroeg de operationele sterkte van het korps 50.747fte’s.Deniet­operationelesterktebedroeg8979fte’s.Daarvanwaren452fte’saanherplaatsings­kandidateninhetkorpswerkzaam.Daterherplaatsingskandidatenzijn,heeftte maken met de reorganisatie van de politie.Nietiederemedewerkerkondaarbijwordengeplaatstopeenformatieplaats.Binnenvijfjaarmoetenalle herplaatsingskandidaten een plaats indeorganisatiehebbenofzijnuitgestroomd.Eendeelvandezemedewerkersgaatbinnendievijfjaarmetleeftijdsontslag(pensioen).Deformatiesteegin2016licht.Ditishet gevolg van de inrichting van het Meldkamerdienstencentrum.Deoperationele formatie bestaat uit 49.803fte’sendeniet­operationeleuit8528fte’s.Zoweloperationeelalsniet­operationeel is de bezetting te hoog.Ditbetekentdatdebezettingindekomendejarenmoetdalen.Op31december2016warener3125wijkagentenwerkzaaminhetkorps.Datis minder dan eind 2015, maar meer dan halverwege2016.Deverdelingnaareen­heidisterugtevindeninhoofdstuk3.De politie heeft opdrachten vanuit het MinisterievanV&Jonderandereophetgebiedvanfinancieel­economischeopsporing (FinEc) en digitale opsporing (Digi).In2016isdebezettingvanFinEcenDigigestegendoorextrazijinstroom.Op 31 december 2016 bedroeg de bezettingvanFinEc­functies765fte’s.De bezetting van Digi­functies bedroeg toen530fte’s.

Financieel beleid

Ontwikkelingen

P/M-onderzoek en aanbevelingenInmaart2016heeftdeministervanV&Jde rapportage van het onderzoek Inzicht in de omvang van het personele en materiële budget nationale politie 2016-2020 (P/M­onder zoek) aangebo­denaandeTweedeKamer.Ditonder­zoek maakt onderdeel uit van de her­ijkingvanderealisatievannationalepolitie, zoals in september 2015 besprokenmetdeTwweedeKamer.Decentraleonderzoeksvraagdaarbijluid­de of met het toen voorziene budget voordemateriëlelastendenuvast­gestelde voornemens ten aanzien van de sterkte, prestaties, dienstverlening, kwaliteitpersoneel,huisvestingenICTookdaadwerkelijkeninhetvoorzienetempogerealiseerdkunnenworden.

Op basis van dit onderzoek is in het kadervandeVoorjaarsnotabeslotenextrafinanciëlebijdragenaandepolitiebegrotingtoetevoegen.Tenopzichte van de P/M­reeks voor 2016 resteerde daarmee een verschil van ongeveer€55miljoen.Hetverschiltussen de toegekende middelen en het P/M­onderzoek, dat zich over 2016 manifesteerdealsfinancieeltekort,isten laste van de algemene reserve gebracht.Daarmeekondepolitiein2016 haar prestaties leveren en de portfoliotransitieuitvoeren.

HetkabinetsteldeindeVoorjaars­ notaenMiljoenennotaintotaal €264miljoenvoor2017en €257miljoenstructureelbeschikbaar.Met deze structurele investering in de politie zorgde het kabinet voor een gedegen,meerjarigfinancieelfunda­ment.Hierdoorkandepolitiedebasisopordebrengenenhaarbelangrijkerolindesamenlevingblijvenvervullen.

ZoweldeAlgemeneRekenkamer als de samenstellers van het P/M­onderzoek bevelen aan om de financiëleconsequentiesvanbeleids­enwetswijzigingenvoorafbeterinbeeldtebrengen.Hierdoorkanverzekerdwordendatbudgetentakenopelkaaraansluiten.Dezeaanbevelingpastindesystematiekdieindeherijkingisaangekondigd.Eensysteemvandynamische impactanalyses brengt de impact van beleid en regel geving op de politieorganisatiebeterinkaart.Dezegevolgenwordendaarnabetrokkenbijde besluitvorming over de betreffende beleidsvoornemens.Onderdeelvan de bovenstaande betere sturing vormt hetverkrijgenvanmeerinzichtindedraagkracht en het absorptievermogen van de politie en het daarop aan laten sluitenvandeplanningen.

Het korps zette in 2016 goede stappen bijhetbepalenwelkeimpactdevoornemens op het gebied van beleid en regelgeving hebben op de politie­organisatie–metnameopdebedrijfs­voering.Hoewelverdereverbeteringen

nodigenmogelijkzijn,bestaaternualbeter inzicht in de ambities die van de politiemogenwordengevraagd.Ookals straks de basis op orde is, moet het korps nog tal van ingezette verbeter­ eninvoeringstrajectenafmaken.Datvraagt ook in 2017 aandacht van alle betrokkenen als het aankomt op het bepalen van de ambitie voor de politie gedurendedekomendejaren.

Sturing en beheersingInopdrachtvandeministervanV&Jvoerde de politie een selfassessment uittenaanzienvandefinanciëlesturingenbeheersinginhetkorps.Dehoofdlijnis dat politiechefs – voor hun eigen een­heid en als collectief voor het korps – meerverantwoordelijkheidmoetennemenvoordefinanciëleresultaten.Ditisonlosmakelijkverbondenmetdebre­derewijzigingenindegovernance,dieer mede op toezien dat het zogenoem­definancieeleigenaarschapmeerdannukorpsbreedwordtbeleefd.Tevensvolgde uit het selfassessment een aan­tal verbeterpunten met betrekking tot het versterken van de planning­ en con­

trolcyclus, de controlfunctie, het begro­tingsproces, de interne budgettering, definanciëleinformatievoorzieningendeinrichtingvandeauditfunctie.

Nadeherijkingin2015endedaaropaansluitende, verbeterde planvorming in hetvoorjaarvan2016bevindtdevormingvan één politie zich in de fase van uitvoe­ring.Doordeverbeteringenindeplan­ningenende(financiële)controldaaropzijndeeenheidsleidingenendekorpslei­dingnubeterinstaatomtijdigbijtestu­renwaardatnodigis.Ookverbeterdedeaansluitingopwatregionaalenlokaalnodigis.Daarkomtbijdathetkorpsmeer vormingsonderdelen afrondt en dat debasisopdezewijzeoporderaakt.

Inhetlaatstejaarvandekorpsvormingwordenveelingezettetrajectenafge­rond.Ookindebedrijfsvoeringliggenernog uitdagingen om het doel te behalen: een permanent stabiele basis bieden voorondersteuningvandeeenheden.Positief is dat, zoals gezegd, de politie hierbijsteedsverderincontrolkomt.Zois de interne besluitvorming zodanig aan­gepastdatdekorpsleiding,debedrijfs­voering en de politiechefs als collectief deverantwoordelijkheidnemenvoordeinterneplanningendebijbehorendetebehalen(financiële)resultatenvanhetkorps.Verderstarttedepolitiemethetdoorvoerenvaneennieuweplanning­encontrolcyclus.Bijdesturingswijzigingenvolgde het korps tevens de aanbevelin­genuithetP/M­onderzoekop.Ookisvooruitganggeboektindewijzevanrapporterenviadebijbehorendemanagementrapportages.

Dewereldomonsheenverandert.Dezemaatschappelijkeontwikkelingenennieuwevormenvancriminaliteitvragenookbijdepolitieombijsturingenanderewerkwijzen.Daarbijmoestdepolitiede

De politie ontwikkelde in 2016 een aantal nieuwe opleidingen

66 67

afgelopen periode opereren met een, vanwegehetzogenaamdedubbeleslot,vaststaandkorpsalsgegeven.Politiekligtnamelijkdeoperationelesterktevast,netalsdebudgetten.Dezeinflexibiliteitleiddeertoedatdepolitieniet kon inspelen op de verschillende maatschappelijkeontwikkelingen(nieuwecriminaliteitsvormen,bigdata,hoger veiligheids gevoel, meer preven­tie),waardoorinefficiëntiesontstonden.Een professionele organisatie als de politie vraagt om een minder rigide sturingvanbovenaf.Erisjuistflexibili­teit nodig, zodat de politie zelfstandig debestekeuzeskanmakenopwelketakenzijcapaciteitenmiddeleninzet.

Financiële resultatenDefinanciëleresultatenover2016zijnbehaald in de context van de hiervoor geschetsteontwikkelingen.Hiernaastiseen reorganisatie gaande van grote omvang, vergezeld van een hoog ambitieniveau.Dejaarverantwoordingzetdefinanciëleresultatenvan2016aftegen de begroting en de uitgangspun­tendiedaaraantengrondslagliggen.Debelangrijksteuitgangspuntenbetreffen:

• Het sturen op de uitvoering binnen de gesteldefinanciëlekaders.• Het sturen op het realiseren van een betaalbare operationele sterkte en een niet­operationele sterkte van passende omvang.• Het realiseren van de besparingsdoel­stellingen,watookvooreenbelangrijkdeeldoordesterktewordtbepaald.• Het op peil houden van het ver mogen, datwilzeggenhetvermogenbinnendegeldendekadersbrengendanwelhou­den(bufferfunctieeigenvermogen).

Inonderstaandetabelzijndehoofd­lijnenvandeuitkomstenvan2016opgenomen.

In2016lagendekosten€226miljoenhogerdanbegroot.Aangeziendezestijgingnietvollediggecompenseerdisdooradditionele(rijks)bijdrageneninzetvan bestemmings reserves heeft dit geleidtoteennegatieffinancieelresul­taatopjaarbasisvan€53miljoen.Opde resultaten in relatie tot de uitgangs­puntenwordthiernaverderingegaan.

Uitvoering in lijn met P/M-rapport, waakzaamheid blijft gebodenHetfinanciëleresultaatligtinlijnmetdeconclusie van het P/M­rapport en het voor 2016 ongedekte deel van de daarin opgenomenreeksen.Hetonderzoekconcludeerdenamelijkdathetfinanciëlekader te krap is om de vastgestelde voornemens daarbinnen uit te kunnen voeren.DeMiljoenennotabrengtvanaf2017evenwichtaantussendeopdrach­tenwaardepolitienuvoorstaatendedaarvoorbenodigdemiddelen.

Allesoverziendligtdevoornaamste oorzaak van het negatieve exploitatie­resultaat ten opzichte van de begroting bijhetextravolumeaanexterneinhuurvanpersoneel.Gekoppeldaanhetvast­gestelde voornemen om het inrichtings­plan ten uitvoer te brengen (zie ook P/M­onderzoek), huurt de politie personeel van derden in, onder andere omdetijdelijkemismatchtusseninternpersoneel en benodigde formatie op te lossenenvoorspecifiekekennisenkun­deomdetransitieafteronden.Ookdeuitvoering van het IV­portfolio 2016 kost meeraanexterneinhuurdanbegroot.

Devoornaamsteontwikkelingenmeteffectophetfinanciëleresultaatvan2016zijninonderstaandetabelopgenomen.

Deextrakostenopjaarbasiszijnvooreen groot deel veroorzaakt door het Arbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017.Hierstaanextrabijdragenvan hetMinisterievanV&Jtegenover.NaasthetArbeidsvoorwaardenakkoordenexterne inhuur heeft ook een hogere bezettinggeleidtotextrakosten.Tevenswarenerstijgingenvanpremiesensocialelasten.Tenopzichtevandebegrotingzijnin2016verderadditione­lebijdragenontvangen,waaroverinhetkadervandeVoorjaarsnotaisbesloten,onder andere voor de extra kosten die gepaard gaan met de verhoogde instroomvanvluchtelingen.

Het korps voert de nodige activiteiten uit ter realisatie van het Strategisch Huis­vestingsplan en de daarmee samenhan­gende besparingsdoelstelling op lange termijn.Deplanvormingmeteenhedenengezagwordtbegin2017afgerond.Dedaadwerkelijkekostenvoorhuisvesting

Ontwikkelingen financieel resultaat (bedragenx€1miljoen) Jaarrekening 2016

Financieel resultaat begroting 4

Ontwikkelingen

Additionelebijdragennieuwecao 143

Additionelebijdragenloonbijstelling2015 22

Additionelebijdrageenveloppe2016 86

Additionelebijdragenasiel 36

Meerkostenpersonelebezettinga.g.v.nieuwecao ­147

Meerkostenpersonelebezettingoverig ­72

Meerkostenexterneinhuur ­91

Overigepersoneleenmateriëlekostenenbijdragen ­34

Financieel resultaat 2016 -53

(bouw,verbouw,onderhoud)liggenderhalvetijdelijklager.Ditmoetinsamenhanggezienwordenmetdeextrakosten voor de inzet van taxateurs, makelaars en adviesrapporten ten behoeve van de planvorming en het afstotenvanvastgoed.Een aanpassing van het Besluit Finan­cieelBeheerPolitieisinvoorbereiding.Ditbrengtdeafschrijvingstermijneninlijnmetwatrijksbreedgebruikelijkis.Deaanpassingwordtnaarverwachtinggeëffectueerdin2017enisverwerktindebegroting2017­2021.

De uitvoering van de IV­activiteiten verliep per saldo binnen de gestelde financiëlekaders,zoalsuitgewerktinhetbreedafgestemdebestedingsplan.Erzijnbeperktmeerkostengemaaktuitaanvullende opdrachten in het kader van onder andere de Contourennota Opsporing en aanbevelingen van de CommissieHoekstra.Hierstaatadditionelefinancieringtegenover.Eenaantal uitgaven, onder andere in het meldkamerdomein,zijndoorgeschovennaar 2017, onder meer door nog lopendeaanbestedingstrajecten.

De Begroting 2017­2021 is opgesteld inclusiefdebijdragendieinhetkadervandeVoorjaarsnotaendeMiljoenen­notaterbeschikkingzijngesteldaandepolitie.Ditzorgtvooreenfinancieelsluitendperspectiefvoor2017.Hetisdaarbijblijvendvanbelangomnieuwevoornemenstevoorzienvanfinanciëleconsequenties(uitvoeringstoets)enhierover transparante besluitvorming te laten plaatsvinden, in samenspraak met hetgezag.

Operationele sterkte betaalbaar, meerjarige sturing blijft noodzakelijkDe personele kosten hebben een groot aandeel in de totale kosten van de politie.Ontwikkelingenhierinhebbendanooksneleenaanzienlijkeffectophetfinanciëleresultaat.Depolitiestuurtop het realiseren van een betaalbare operationele sterkte en een niet­opera­tionelesterktevanpassendeomvang.In de strategische personeelsprognose vanhetkorpswordtinmeerjarigperspectief een bezetting bereikt conformhetinrichtingsplan.

Financieel resultaat (bedragenx€1miljoen) Jaarrekening Begroting Jaarrekening 2016 2016 2015

Totaal bijdragen 5.246 5.044 5.144

ExploitatiekostenPersoneelenopleidingen 4.201 3.965 4.168

Materieel 1.154 1.164 1.170

Totaal exploitatiekosten 5.355 5.129 5.338

Exploitatieresultaat -109 -85 -194

Inzetreserves 56 89 122

Financieel resultaat -53 4 -72

68 69

Indevergelijkingvangerealiseerdepersoneelskosten ten opzichte van de begrotingwordtvooralgekekennaar debezettinggedurendehetjaar.Degemiddelde bezetting in 2016 ligt ten opzichte van de begroting beperkt hoger.DitisinlijnmetdeuitkomstenvanhetP/M­onderzoek.Deoperationelesterkteblijfteind2016boven de tot voor kort afgesproken omvangvan49.802fte’s.Indebegro­ting 2017­2021 is het bereiken van de doelsterktevoorzienpereind2020.Ditis gekoppeld aan de additionele midde­lendieinhetkadervandeMiljoenen­notazijntoegevoegdaandepolitie­begrotingendaarmeebetaalbaar.

Diverseontwikkelingen,zoalsverplaat­singen in fase 2 van de personele reorganisatie,defluctuerende uitstroom, de inzetbaarheid en de komende pensionering van grote aantallenmedewerkers,vragenomstrakke sturing en monitoring op de betaalbaarheidvandesterkte.

Evenwicht gerealiseerd, realisatie van lagere lasten blijft aan de ordeDe politie heeft in verband met de vormingvanhetkorpseenmeerjarigebesparingsdoelstelling in de begroting opgenomen.Hetintegrerenvandeuitvoering van de zogenaamde PIOFACH4­taken in het Politiediensten­centrumiseenvoorwaardeom dezebesparingenterealiseren.

De besparingsmaatregelen betreffen onder andere: • de reductie van de niet­operationele sterkte;•deafbouwvandebestaande,hogereoperationele sterkte;• het doorvoeren van bezuinigings­taakstellingenindebedrijfsvoering.

Het realiseren van deze besparingen moetgezienwordeninhetlichtvan het rapport Inzicht in omvang van personele en materiële budget politie.Daaruitblijktdatdepolitiestructureelmeer budget nodig heeft om de tot nu toe vastgestelde voornemens uit te kunnenvoeren.Binnendithogerekaderdient het korps de beoogde besparin­gennogsteedsterealiseren.Debegrotingvoordejaren2017­2021isopgesteldinlijnmetdelastenniveausuithetP/M­onderzoek,waarmeeevenwichtisgebrachttussendetakenwaardepolitievoorstaatendebeschikbaremiddelen.Doortesturenop de uitvoering van de begroting behaalt de politie de dalende lasten­niveaus.Versterkingvandefinanciëlesturing en beheersing in het korps draagtdaaraanbij.

Eigen vermogen binnen bandbreedte, buffer verkleindHetfinanciëleresultaatendebestedin­genaanhetAanvalsprogrammaInfor­matievoorzieningPolitie(AVP)komentenlastevandereservesvandepolitie.

TreasuryDe treasuryfunctie is onder te verdelen indriedeelfuncties:financiering,kasbeheerenrisicobeheer.Daarnaastis in het treasurystatuut een aantal doelstellingenopgenomen.

FinancieringFinancieringsmiddelenwordenuitslui­tend aangetrokken voor de uitoefening vandepolitietaak.Hetaantrekkenvanexternefinancieringstemthetkorpsafopdebestaandefinanciëlepositieendeliquiditeitsplanning.Leningenwordenslechtsaangegaanterfinan­cieringvanvasteactiva.In2016zijnnieuweleningenaangegaanmeteentotalehoofdsomvan€165miljoen.Door het aangaan van leningen met verschillendelooptijdenismeeraansluitingverkregenmetdeafschrij­vingen van de activa die daar tegenover staan.In2016isintotaal€105miljoenafgelostopdelopendeleningen.

DelopendeleningenbijhetMinisterievanFinanciënzijnafgeslotenondergarantstelling van het Ministerie van VeiligheidenJustitie.

KasbeheerTijdelijkeovertolligefinanciëlemidde­lenzijnin2016,conformdevoorschrif­ten van het Geïntegreerd Middelen­beheer (GMB), in rekening­courant aangehoudenbijhetMinisterievanFinanciën.In2016zijngeendeposito’sgeplaatst,ditvanwegehetafgegevennul procent rentetarief over de even­tueelvantoepassingzijndelooptijden.

RisicobeheerHet beleid van de politie is gericht op het inperken van renterisico’s op langlopendefinanciering.Deomvangvandeaflossingenenrenteherzienin­gen bleven in 2016 ruimschoots binnen de in het treasurystatuut gestelde renterisiconormvan20%vanhetbegrotingstotaal.

Doelstellingen treasuryfunctieDe realisatie van de opgenomen doelstellingen in het treasurystatuut is als volgt:•Hetindetijdoptimaalafstemmen van de beschikbare middelen aan de financierings­enliquiditeitsbehoefteenhet beschermen van de politie tegen financiëlerisico’s,zoalsrenterisicoenliquiditeitsrisico.Dedoelstellingishetwaarborgenvande beschikbaarheid van voldoende liquidemiddelenophetjuistemomentopdejuisteplaats.Debasishiervoorvormtdebestaandefinanciëlepositieendeliquiditeitsplanning.Deingeslagenwegmetbetrekkingtotverbeteringinhetontsluitenvanjuiste,tijdige,volle­dige en relevante informatie vanuit de organisatieisin2016gecontinueerd.Omtekomentoteenliquiditeitsplanningheeft een vertaling plaats gevonden vandebegrotekasstroom,waarbijeenfasering is aangebracht in de ontvang­stenenuitgaven.In 2016 is in de managementrapporta­geseenrollingforecastvaneenjaaropgenomen.Dezerollingforecastgeeftgrafischhetliquiditeitsverloopweer.Optimalisering van de rolling forecast wordtin2017gecontinueerd.

• Het minimaliseren van de in­ en externeverwerkingskostenbijhetbeheren van de geldstromen en de financiëlepositieseneendoelmatigrekeningen­ en rekening­courant­beheer.Deverdereontwikkelingvandefinanciëleadministratiein2016droegbijaandeefficiëntievanhetgeld­stromenbeheer.Indeeerstehelftvan2016 lag de focus op het centraliseren vanwerkzaamhedenmetbetrekkingtothetregistrerenvangeldstromen.Deaanbesteding van de concernbankier is in2016afgerond.Indeeerstehelftvan2017 voltooit het korps de invoering van denieuweconcernbankier.Indezeinvoeringwordteennieuwestructuuropgenomen,waarmeehetkorpsookhet beheer van de bankrekeningen

doelmatigerinricht.Doordeinvoeringvan betaalzuilen zullen de incassogeld­stromen niet meer via de rekeningen vandepolitielopen.

Informatievoorziening

Depolitieiseeninformatieverwerkendeorganisatie.Deinformatievoorziening(IV) is voor de politie van essentieel belang.HetberoepdatdepolitiedoetopICT­voorzieningenblijfttoenemen,netalsinderestvandesamenleving.De politie verbetert daarom continu haar informatievoorziening om beter voorbereidtezijnopdetoekomst.Voordeverwerkingvanpersoonsgegevensmoet de politie voldoen aan de vereis­ten van de Wet politiegegevens (WPG) en de Wet bescherming persoonsgege­vens(WBP).DeGegevensautoriteitvande politie ziet toe op het naleven van hetjuridischekaderendatamanage­ment en de Informatiebeveiligings­autoriteitvandepolitiedraagtbijaande continuïteit en veiligheid van het primairewerkprocesbinnendegeldendewet­enregelgeving.

Eind 2015 is vastgesteld dat de politie het fundament onder haar ICT heeft gelegd door een groot deel van de onderliggende techniek te vervangen enbedrijfsvoeringssystementever­beteren.Ditbetekentoverigensnietdatde politie niet meer investeert in de continuïteit van de bestaande systemen entechniek.Investeringinhetonder­houd van systemen en het saneren van verouderdesystemenblijftvanbelang.Immers, hoe goed ook, elk systeem­onderdeelraaktooitverouderd.DeIVleverdeaanderuim59.000politiemedewerkersdigitalewerk­plekken, met kantoorautomatisering en specifiekepolitieapplicaties.HiertoeonderhoudtdeIVhetnetwerkdatmeerdan zevenhonderd politiebureaus met elkaarverbindt.DeIV­systemendraaienopbijnanegenduizendservers

4. PIOFACH:Personeel,

Informatievoorziening,

Organisatie,Financiën,

Automatisering,

Communicatie, Huisvesting

Dereservesdalenhiermee,maarblijvenbinnendewettelijkebandbreedte.Hetverloop van het eigen vermogen is in onderstaandetabelopgenomen.

De bufferfunctie is gekoppeld aan de algemenereserve.Pereind2016bedraagtdezereserve€103miljoen,watovereenkomtmet2,0procentvandegemiddeldebijdragenindeafgelo­pendriejaar.Dewettelijkebandbreedteis 1,5 procent tot 7,5 procent (na 2017 maximaal5procent).Dedalingvanheteigen vermogen verkleint de ruimte om onvoorzienetegenvallersoptevangen.Evenwichtintakenenmiddelenenuitvoeringbinnendefinanciëlekaderszijnderhalveblijvendvanbelang.

Eigen vermogen (bedragenx€1miljoen) 31 december 31 december 2016 2015

Algemenereserve 103 156

BestemmingsreserveICT 80 136

Totaal 183 292

70 71

innunogvijftienrekencentra.Hierwordendeprestaties,deveiligheidvande systemen en de (vaak gevoelige) informatiecontinubewaakt.Indetoekomst brengt het korps het aantal rekencentraterugtotdrie.

In 2016 bracht het korps het aantal applicatiesweermetruimhonderdterug,waardoorhetstandaardportfoliovan maximaal vierhonderd applicaties steedsmeerinzichtkomt.Hetkorpshoeft dus steeds minder applicaties te onderhouden.Injuni2016ishetverouderde besturingssysteem VMS uit dedecentralerekencentraverwijderd.Deapplicatiesdiehieropdraaiden,zijnopmodernehardwareovergezet.OokkregenallepolitiemedewerkersnieuwewerkplekkenmetOffice2013,dathetoudeOffice2003verving.

Aanvalsprogramma IVEen groot deel van de behaalde resul­tatenindeIV­verbeteringzijnbehaaldviahetAanvalsprogrammaIV.DeministervanV&Jriepditprogrammain2011inhetleven om de informatievoorziening van depolitieteverbeteren.Eind2017loopthetAanvalsprogrammaIVteneinde.Datbetekent dat de reguliere organisatie in 2017 de resultaten en doorlopende projectenoverneemt.In2016starttehetwaarborgenvandeactiviteitenover­drachtuithetAanvalsprogrammaIV.Voor het verbeteren van het naleven van de WPG is in 2016 een WPG­verbeter­programma opgestart en een plan opgesteldvoordenalevingvandeWBP.

Ondersteuning uitvoeringDe korpsleiding besloot in 2016 om aanallemedewerkerseensmartphonebeschikbaartestellen.Devoorberei­dingendaarvoorbegonnenin2016.Decollega’sopstraatzijnondersteundmetde verdere uitrol en uitbreiding van de MEOS­functionaliteit op de smart­phones (zie hoofdstuk 3 Versterken MEOS).Eind2016beschikten29.215politiemedewerkersovereensmart­

phonemetMEOS­functionaliteit.Vanafeindaprilishetvoorwanbetalersmoeilijkergewordenomdedansteontspringen.Doorhetontsluitenvanderegionale Papos­systemen konden alle executievepolitiemedewerkersvanafdat moment alle openstaande boetes envonnissenzien.Dezeontsluitingvormde de opmaat naar de invoering vanhetnieuwelandelijkesysteemvoorExecutie en Signalering, dat eind 2016 bijdecentraleexecutieteamsvanalleeenhedenisingevoerd.SamenmethetsysteemE­briefing,datdedagelijksebriefingsinallebasisteamsopeen­duidigewijzeondersteunt,zijnditdeeerste producten van de beoogde vernieuwingvandepolitiesystemen.Doordatzijeffectieverenefficiënterwerken,kunnenmedewerkersmeertijdbestedenaananderepolitietaken.

ANPROp 1 augustus 2016 trad het geheel vernieuwdesysteemAutomaticNumberPlateRecognition(ANPR)inwerking.Alleoperationelepolitiemedewerkerskunnenditsysteemnulandelijkeneenduidiggebruiken.Naargelangvandeonderzoeksbehoefteishetmogelijkom zoekvragen naar nummerborden voortaaninheelNederland,ofjuistopkleine,regionaleschaal,intezetten.

BedrijfsvoeringOpbedrijfsvoeringsgebiedvoerdedepolitie in 2016 voor de facilitaire kolom hetlandelijkesysteemPlanoninenverwijderdezijderegionalesystemen.Medewerkerskunnenvoortaangemak­kelijkzelffaciliteitenaanvragenenreserveringendoen.Ditondersteunthetclick­call­faceprincipe,ingevoerdbij devormingvanhetkorps.Ookishetprototype van het Prestatiedashboard Bedrijfsvoeringopgeleverd,waarmeemanagementinformatie integraal en overzichtelijkbeschikbaarkomtvoorleidinggevenden.HetdefinitievePrestatiedashboardBedrijfsvoeringvolgtbegin2017.Danvoerenalle

eenhedenookhetlandelijkedocumen­tatiesysteem Documentum in, dat alle in­ en uitgaande post registreert en monitort.Tevensstartdeintroductie vanhetnieuweIdentityAccesManage­mentsysteem,datwaarborgtdatdejuistemedewerkertoegangtotdejuistesystemenheeft.

Waardering IVOm de voortgang van de ICT­verbeterin­gen te controleren, meet het korps sinds 2013halfjaarlijkshoedemedewerkersdegebodenICT­voorzieningenwaarde­ren.In2016iseenduidelijkestijgingvandewaarderinggemeten.Medewerkerswaarderendepolitie­ICTnumeteenrapportcijfer6,6tenopzichtevande6,3uitdeeerstemeting.

Onderzoek Algemene RekenkamerIn2016verrichttedeAlgemeneRekenkamer onderzoek naar de staat vandepolitie­ICTindatjaar.Gekekenis naar de systemen Basisvoorziening Handhaving en Summ­IT en naar de besturingvandeIV­organisatie.DeAlgemeneRekenkamerconcludeertdatsinds 2011 vooruitgang is geboekt, met nameophetterreinvandebesturing.Dittentijdevandegrotereorganisatievan27entiteitennaaréénpolitie.DeAlgemeneRekenkamergeeftaandatdedoelen op het gebied van informatie­voorziening beter aan zouden moeten sluiten op de doelen van de politie en waarschuwtdatdevernieuwingookdaadwerkelijkvormmoetkrijgen.DeAlgemeneRekenkamerdeedaanbeve­lingen op het gebied van sturing, inzicht infinanciënenuitvoeringvanprojecten.De politie neemt de aanbevelingen over engeefthierin2017invullingaan.

Materieelbeleid

InkoopDe inkoop van de politie omvat aller­hande soorten producten en diensten: van motorhandschoenen tot voer­ en vaartuigen,helikopters,geweldsmidde­len, pennen, potloden, consultancy­dienstenenbouwwerken.Meteeninkoopbudgetvan€1,4miljardvormtde politie een van de grootste inkopen­deorganisatiesinNederland.Hetlegteengroteverantwoordelijkheidopdeschouders van de politieorganisatie om dit budget op een doelmatige en rechtmatigemaniertebesteden.

Klachtenmeldpunt Inkoop PolitieOp1mei2016beëindigdededoordeministervanV&JaangesteldeTijdelijkeCommissieIntegriteitInkoopenAanbe­stedingen Politie conform planning haar taken.Bijditmeldpuntkondenmarkt­partijenterechtmetmeldingenover(deafhandelingvan)integriteitkwestiesbijinkoop.Dezecommissieontvingdriemeldingen,maarconstateerdedaarbijgeenaanwijzingenvoorintegriteits­schendingen.Sinds1mei2016staatopPolitie.nl(Zakendoenmetdepolitie)een directe link naar het binnen de politie, maar buiten de inkoop­uitvoeringsorganisatie geplaatste

KlachtenmeldpuntInkoopPolitie.In2016kwamdaaréénklachtbinnen.Deze melding had betrekking op een lopende aanbesteding en is doorgezet enafgehandeld.

Aanscherping governance inkoop-stelsel politieHetkorpsscherptein2016dewijzevanbesturenvoorhetinkoopstelselaan.Inhetgovernancemodelzijneenduidigesturings­enmandaatlijnenaangebrachtendetaken,rollenenverantwoordelijk­heden van alle actoren in het inkoop­procesgedetailleerduitgewerkt.Vooralle grote (Europese) aanbestedingen zijnofwordenopkortetermijn(vaste)aanbestedingsstuurgroepen ingericht envoorzittersaangewezen.Hetwerkenmetdezestuurgroependraagtbijaanefficiënteeneffectieveaanbestedings­processen,waarbijdeopbouwvan(markt)kennis, ervaring en de inbreng van materiedeskundigheidcentraalstaan.

Politie AanbestedingskalenderEenbelangrijksturingsinstrumentis dePolitieAanbestedingskalender(PAK),metalleaanbestedingenvoorhetdaaropvolgendejaar.Maandelijkscontroleert het korps hoe de uitvoering vordert van de in deze kalender opgenomenaanbestedingen.Waarnodig pleegt de organisatie interventies omeventuelebelemmeringenweg tenemen.Depolitieoverweegtomdeze aanbestedingskalender(s) in de (naaste)toekomstonlineteplaatsen.Marktpartijenkrijgendaardoorinzichtinwelkeaanbestedingenernaarverwachtingdekomendetwaalfmaanden aankomen en kunnen zich daarbeteropvoorbereiden.

De politie vormt één van de grootste inkopende organisa-ties van Nederland

72 73

Kwaliteit aanbestedingen en de Aanbestedingscommissie DeAanbestedingscommissiedraagtbijaandekwaliteitsverbeteringvandepolitieaanbestedingen door • het inbrengen van aanvullende inkoopdeskundigheid;• het bieden van tegenspraak aan aanbestedingsteams;• het toetsen van voorgenomen aanbestedingsstrategieën;•hetwaarborgenvanleereffectenDeze commissie bestaat uit interne deskundigen, een inkoopdeskundige vanuithetRijkeneenhoogleraarInkoop.Zonodigwordtadhocmaterie­deskundigheidtoegevoegd.

Onrechtmatige inkoopOnrechtmatig inkopen betekent dat de inkoop niet conform relevante (Europese) wet­enregelgevingofniettijdigisgere­aliseerd.Hetbetekentnietperdefinitiedat een rechtsgeldig contract ontbreekt of dat er sprake is van niet­integer handelen.In2016zettedepolitieeenfors aantal verbetermaatregelen in gang.Hetterugdringenvandeonrecht­matige inkoop heeft de volle aandacht vandekorpsleiding.Voor2017voorziethet korps daarom een dalende omvang vandeonrechtmatigeinkoop.

InkoopbeleidHetnieuweinkoopbeleidvoordepolitieisnagenoegklaar.Naasteenaantal algemene actualiseringen kregensamenwerkingbinnenhetpubliekedomeinen–waarmogelijkenhaalbaar–maatschappelijkverant­woordinkopeneenplek.Detoepassingstartbegin2017.

Huisvesting

Het beleidsprogramma Huisvesting bevatderodedraadwaarlangsdepolitiede uitdagingen gefaseerd en gestructu­reerdvormgeeft.Hetkorpsvoertditbeleidsprogrammasinds2015uit. Het geeft (binnen de kaders van het StrategischHuisvestingsplan1.0) invulling aan drie aandachtsgebieden:•AansluitingvanhetStrategischHuis­vestingsplan (SHP) op Dienstverlening enPolitieprofessie;metspecifiekeaandachtvoordeuitwerkingvanminis­teriëlebesluiten,deconcreteenbetaal­bareuitwerkingvanhetSHPendestan­daardisatievandeorganisatiewerkwijzeinrelatietotdehuisvestingsopgave.• Flexibiliseren en innoveren vastgoed­portefeuille;metspecifiekeaandachtvoor het standaardiseren van de landelijkehuisvesting(uitstraling,kwaliteit,flexwerkenenconcepten),demogelijkhedentotflexibiliserenbinnende bestaande portefeuille, de toepas­singsmogelijkhedenvanHetNieuweWerken en tot slot een visie op maat­schappelijkverantwoordondernemen.•Toewerkennaarstrategischvast­goedmanagement;metspecifiekeaandacht voor de invulling van de dispositiestrategie,demogelijkhedentot strategisch relatiemanagement met betrekking tot het opzoeken van strategischesamenwerkingsverban­den/partners, het inrichten van de huisvestingsorganisatie(inclusiefwijzevan besturen en risicomanagement) en tot slot aandacht voor portefeuille­sturing,strategischeoriëntatieenbesturingsaspecten.

Sinds 2015 geldt de afspraak met de minister om politielocaties in overleg methetlokalebestuuraftestoten.Metdeze afstoting en de transformatie van politielocatieswerktdepolitietoenaardemethetgezagendeTweedeKamerafgesprokeneindsituatiein2025.Depolitieisdanaanwezigop575locatiesin de vorm van politiebureaus en

steunpunten(grootenklein).Ditismogelijkdoordatdepolitiededienst­verlening anders organiseert (digitale aangiftesencontactmogelijkheden,meeraangiftesopstraatenaanwezig­heidvanpolitieindewijkenbijhaarpartners).Denabijheidenzichtbaar­heidvandepolitiekrijgenzoopmodernewijzevorm.

Inoverlegmetdeeenhedenzijnin2016zogenoemde schuifplannen opgesteld, waarindeverplaatsingenvanmedewer­kers vanuit het reorganisatieproces staan.Degeplandeuitvoeringvandezeschuifplannenendebijbehorende,noodzakelijkeuitvoeringvanprojectenvoor2016wisthetkorpsterealiseren.

Met alle eenheden hield de politie huisvestingsimulaties.Deresultatenhiervan,diezijnofwordenafgestemdmet het lokaal gezag, komen in de huisvestingsplannenpereenheid.Deeerste versie van deze plannen is gereed en in 2017 vult het korps deze plannen aan voor de overige huisvestingsonderdelen (cellen, IBT­locatiesenforensischeopsporing).

Desamenwerkingbinnendeinter­departementalewerkgroepOpwekking Duurzame Energie op rijksgronden en -gebouwen(ODE)isvoortgezet.Depolitiekeekhoezekanaansluitenbijdeuitkomsten van de studies vanuit deze werkgroep.HiervoorisdebusinesscaseDuurzame Energieopwekking opge­steld.Verderstarttedepolitieeenbrederonderzoeknaardemogelijk­heden(vanuitwettelijkeverplichtingenenvanuithaarmaatschappelijkerol)omduurzaamheid in bredere zin binnen de politiehuisvesting gestalte te geven in de vorm van een visie en duurzaam­heidsstrategie.

Veiligheid, integriteit en klachten

Depolitiewilbijdragenaaneenveiligesamenleving.Vooreengrootdeelontleent de politie haar legitimiteit aan hetvertrouwendatdeburgerinhaarstelt.Hetvertrouwenindepolitieisnietvanzelfsprekendenwordtbeïnvloeddoor het handelen van individuele medewerkers.Depolitiehechtveelwaardeaandeintegriteitvanhaarmedewerkers.Daaromisintegriteiteenvandekernwaarden.Helaasspeeldenin 2016 op dit gebied een aantal zaken dieookdemediahaalden.Hetgaathierbijbijvoorbeeldomhetonderzoeknaar de doelmatigheid van de bestedin­genvandeCentraleOndernemingsraad.Daarnaastwaseraandachtvoordenoguit te voeren veiligheidsonderzoeken in hetkadervandereorganisatie.In2016is gestart met een analyse van lek­onderzoeken.Daarnaaststartte hetWetenschappelijkOnderzoeks­ en Documentatiecentrum van het MinisterievanV&Jinopdrachtvanhetministerie een onderzoek naar georga­niseerde criminaliteit en de integriteit vanrechtshandhavingsorganisaties.Ditsoortonderzoekenzijnookvanbelangommogelijkerisico’steverkleinenendebewustwordingbijmedewerkers tevergroten.

Vanuit de vorming van het korps wordtsteedsmeernadrukgelegdopstandaardisatieenuniformering.Indatkaderiseenbelangrijkdeelvandeadministratieveopbouwendeproces­gang rondom deze activiteiten met ingangvan2016heringericht.Ditbete­kentdatbegrippenzijngeherdefinieerd,processen aangepast en administraties meerzijngestandaardiseerd.Dittrajectisin2016nognietafgerond.Tenaan­zienvandejaarverantwoordingbete­kent het dat de aansluiting tussen voor­gaandenditjaardoorwijzingenindefinitiesenadministratiesnietaltijd

eenduidigkanwordengelegd.Dekomendejarenwordtinverdereuit­bouwenverfijningvoorzien.

KlachtenBegin2016booddeministervanV&Jhet rapport Klachtbehandeling door de politieaandeTweedeKameraan.Daarin staan de resultaten van een onderzoek dat de Inspectie Veiligheid enJustitieuitvoerdenaaraanleiding vanopmerkingenvanTweedeKamerlidMarcouch over de klachtbehandeling doordepolitie.Deaanleidingdaarvoor

vormden onder andere uitingen van onvrede over het politieoptreden in de HaagseSchilderswijk,vooraloverdebejegeningdoordepolitiebijhetindienenvaneenklacht.

Klachten en aantallen 2016

Nietinbehandelinggenomen(geenklacht) ­1.646

Inbehandeling 9.133

Afgehandeldeerstefase ­6.940

Niet­ontvankelijk* 31

NietbehandelenAWB* 1.051

Afgehandeldtweedefase ­269

Aantalgegrond 77

Openstaandeindejaar 1.924

Afgehandeldeerstefase ­75,99%

Afgehandeldtweedefase ­2,95%

Noginbehandeling 21,07%

Klachtrubrieken (vijf meest voorkomende) 2016

Bejegening/houding/gedrag 2.480

Geenofonvoldoendeactie 1.188

Onjuisteactie 1.064

Informatieverstrekking 632

Aangifte/klachtnietopnemen 522

Doorherinrichtingvandesystemeniseenvergelijkingmet2015nieteenduidigtepresenteren.

*Niet­ontvankelijkenNietbehandelenAWBin1efasewilzeggendateenklachtindezeprocesstap

tochgeenklachtisgeblekenconformdegehanteerderichtlijnen.

74 75

Uitkomsten van het onderzoek Burgerswaardeerdendeklachtbehan­delinggemiddeldmeteen6,5.Depolitie scoorde positief op de contacten tijdensdeeerstefasevanhetbehandel­proces.Alsverbeterpuntenwerdenaangereikt: • klagers beter informeren over de afhandelingvanhunklacht.Ditisopgenomen in de opleiding voor klachtbehandelaars;•waarborghetlerenvanklachten.Eenwerkgroepleverthiervoorin2017eenplanopomditbetertewaarborgenbinnen de politie;• organiseer dat de politie de uniforme werkwijzevanklachtbehandelinglandelijkuitvoert.Ditisonderdeelvandeopleiding klachtbehandeling en een continupuntvanaandachttijdensdebijeenkomstenmetklachtcoördinatoren. De informatie over klachtbehandeling opPolitie.nlistoegankelijkergemaakten uitgebreid met informatie over de klachtencommissies.Depolitiepubliceerdedeklachtenjaarverslagenvandeeenhedenvanaf2013. Eenontwikkelingaanheteindevan2016wasdeuitbreidingvandepolitieapp.Teruitvoeringvandemotie­Marcouch, die door de regering werdovergenomen,isdebestaande

politieappuitgebreidmetdemogelijk­heid om een klacht in te dienen als men vindtdaterbijeenpolitiecontrolesprake is van handelen op basis van uiterlijkeofreligieuzekenmerken.

De cijfers Vande10.779klachtendiedepolitiein2016verwerkte,werdener1.646nietinbehandeling genomen, omdat ze niet voldeden aan de criteria van de klachtenregeling.Bijdeafgehandeldeklachtenwerden6940klagers (76%)indeeerstefaseafgehandeld.In269gevallen(2,95%)wildedeklagereenformeeloordeelvandepolitiechef.Deoverige21%isnoginbehandeling.Perklachtkunnenmeerdereonderwer­penwordenbehandeld.Meestalheb­bendezebetrekkingopbejegening,houdingengedrag.Demeestvoor­komende klachtrubrieken staan vermeldindetabeloppagina73.

Landelijk Meldpunt MisstandenSindsjanuari2014ishetLandelijkMeldpuntMisstanden(LMM)actiefbinnendepolitieorganisatie.Hetbestaatuitvertrouwenspersonen Integriteit (VPI) die ondersteunen en adviserenbijintegriteitskwestiesenmeldingen van (vermoedens van) misstanden.DaarnaastzorgthetLMMvoor het doen uitvoeren van onderzoek

naar aanleiding van een melding(van een vermoeden) van een misstand, conform het Besluit Melden Misstan­den.HetLMMwordteenpaarkeerpermaand benaderd met adviesvragen overintegriteitinbredezin.Vaaknaaraanleidingvaneenvertrouwenskwestieof de aanpak van een bepaalde casus, maarookanderevragenkomenvoorbij.Zodoenexternenetwerkpartnersregel­matig een beroep op de ervaringen en expertisevanhetLMM.Afgelopen jaarleverdehetLMMeenbelangrijkebijdrageaandewijzigingvanhetBesluitMeldenMisstandenvoorRijkenPolitie,datperjanuari2017deInterneKlokken­luidersregelingheet.In2016zijnveer­tien meldingen en adviesvragen gedaan bijhetLMM.Geenvandemeldingenisgedefinieerdalseenvermoedenvaneenmisstand.Eénmeldinguit2015leiddein2016toteenwegingsonder­zoekdoorhetLMM.Ditonderzoekisnognietafgerond.

ScreenenHetzorgvuldigenmetvoldoendewaar­borgen screenen van mensen vormt een belangrijkonderdeelvanhetaannemeneninhurenvanbetrouwbaremedewer­kers.Naasteenalgemenescreeningdievooriedereengeldt,zijnerfunctiesaangewezenalsvertrouwensfunctiesdieeenAIVD­onderzoekvereisen.

Cijfers 1 januari - 31 december 2016 Totaal Waarvan Waarvan % positief negatief

BGO­kort 6.013 5.873 140 2,33%

BGO­lang 3.675 3.563 112 3,05%

VO­P 1.676 1.673 3 0,18%

VO­A 284 284 0 0,00%

BGO: Betrouwbaarheids- en geschiktheidsonderzoek

VO: Veiligheidsonderzoek

Tabel 1: In 2016 gestarte onderzoeken Zaken Oriënterend onderzoek Disciplinair en lijnonderzoek Strafrechtelijk onderzoek

Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal zaken onderzoeken betrokkenen onderzoeken betrokkenen onderzoeken verdachten

1.455 308 248 374 411 791 279

Tabel 2: Drie meest voorkomende categorieën over in 2016 afgeronde onderzoeken

Delict soort Delict categorie 2016

Strafrechtelijk 273­309vrijheidenlichaam 376

310­349 vermogen 56

207­235 meineed en valsheid 35

Disciplinair misbruik van positie 186

geweldenbejegening 89

houding en gedrag 78

Doorherinrichtingvandesystemeniseenvergelijkingmet2015nieteenduidigtepresenteren

In 2016 gingen de eerste verplaatsin­gen in het kader van de reorganisatie vanstart.Voormedewerkersdieeenvertrouwensfunctiegaanvervullen,isondercoördinatievaneenlandelijketaskforce een apart proces ingericht om tewaarborgendatallemedewerkersopvertrouwensfunctiesbeschikkenovereenverklaringvangeenbezwaar(VGB).

Interne onderzoekenZoalsindeinleidingisbeschreven, zijnprocessenenadministraties heringericht.Ditbetekentdathierverslagwordtgedaanoverdein2016‘ont vangen’ zaken en de op basis daar­

vanuitgevoerdeonderzoeken.Van een deel van de zaken die in 2016 in onderzoekzijngenomen,kanpasin2017deafdoeningbekendworden.

Totenmet2015washetaantalindatjaarafgeslotenonderzoeken,waarvaneenafdoening(straf)bekendwasgeworden,bepalendvooropnameindetotalenvanhetjaarverslag.Cijfersinhetjaarverslagover2015haddendusbetrekking op zaken uit 2015, 2014 en somszelfs2013.

De 1455 zaken hebben daarmee tot 1473onderzoekengeleid.Inenkele

gevallen leidt een zaak tot meerdere typenonderzoek.

Zoalsuitdeonderstaandetabel1blijkt,zijndeAfdelingenVIKvandeeenhedenin2016gestartmet1473onderzoeken.Van het totaal aantal gestarte onder­zoekenzijnerindeloopvan2016 1089afgerond.Deafrondingkanalsvolgtwordengekwalificeerd:•223oriënterendeonderzoeken;• 285 disciplinaire onderzoeken;•581strafrechtelijkeonderzoeken.

76 77

Bijde374gestartedisciplinaireonder­zoekenwerdenintotaal411medewerkersals‘betrokken’aangemerktenbijde 791strafrechtelijkeonderzoekenintotaal279medewerkersals‘verdachte’.Dezelfdemedewerkerkanindeverschil­lende (soorten) onderzoek dus meerdere “statussen”krijgen.Hetaantalbetrokkenenbijdediverseonderzoekenkentdusdubbelingen.Poli­tiemedewerkersineenstrafrechtelijkonderzoek,tegenwieaangifteisgedaanvanvoornamelijkgeweldsgebruik,wor­deninveelgevallenveelaleerstjuridischals getuige aangemerkt en niet als ver­dachte.Hierdoorontstaatdesituatiedathetaantalverdachtenbijdestrafrechte­lijkonderzoekenlagerisdanhetaantalonderzoekendoetvermoeden.

Aansluitendophetonderzoekvolgtwaarnodigafdoening.Debetreffendemaatregelenvariërenvanniet aan getoond/seponering tot en met strafontslagenverderevervolging.Degedetailleerdecijferspercomponentzijngegevendeadministratieveherin­richtingnognietgeheelbeschikbaar.De als gevolg van de onderzoeken in 2016verleende(voorwaardelijke)ont­slagenstaaninonderstaandetabel.

Ten aanzien van de aantallen (voor­waardelijke)strafontslageninde jaren2013–2015isgeblekendat

(Voorwaardelijk) ontslag

Voorwaardelijk Afdoening 2012 2013 2014 2015 2016

Ja BARP77:1­Jontslag 88 67 57 58 57

Nee BARP77:1­Jontslag 96 74 92 67 61

BARP87ontslagopverzoek 13 5 5 6 8

Eindtotaal 197 146 154 131 126

verschillende corrigerende factoren veroorzaken dat deze aantallen zullenmoetenwordenbijgesteld. Dezefactorenbetreffenbijvoorbeelddefinitiekwesties,dubbeltellingenenontbrekende afdoeningen in het registratiesysteem dat tot en met 2015 werdgebruikt.Inhetjaarverslag2017zullen deze correcties in de ontslag­cijfers2013–2015wordenverwerkt.

GeweldsmonopolieDepolitiewilzichtransparantverant­woorden,waarbijtevensrechtwordtgedaanaandebijzondererolvanpolitiemensenindesamenleving. Op 22 december bood de minister vanV&JdaartoehetwetsvoorstelGeweldsaanwending Opsporings-ambtenaaraandeTweedeKameraan.Datvoorzietineenstrafrechtelijketoet­sing en beoordeling van de inzet van deze bevoegdheid aan de hiervoor geldende regels, in plaats van de huidige situatiewaarinwordtgetoetstofisvoldaanaanstrafuitsluitingsgrondenbijeencommuundelict.Depolitiewerkttevensaanhetinternebeoordelingsprocesvangeweld.In2016ishiervooreentoetsingskaderontwik­keldomtevoldoenaanhetwettelijkekadervandegeweldsbevoegdheidenooktekijkennaarhetprofessionelevakmanschapbijhetaangewendegeweld.Op1november2016starttehet

DistrictGelderland­ZuidvandeEenheidOost­Nederlandmeteenproefprojectvoor het melden en registreren van geweldgebruikmetbehulpvandezeprofessioneledialoog.Depolitieevalueertdezeproefbegin2017.Deeersteresultatenzijnpositief.

Metdegeweldsrapportagesalsuitgangspuntblijfthetaantalgewelds­aanwendingenredelijkstabiel.

78

6Risico - management

Desamenlevingverwachtdatdepolitie direct inspeelt op maat­schappelijkegebeurtenissen,ongeacht de omvang van hun impact.Daaromschathetkorpsaltijdderisico’sinvanbepaaldeevenementen.Watisdeaard?Hoeveelpolitie­inzetisdaarbijnodig? Voor deze voetbal­wedstrijdtussenFeyenoord enGoAheadEaglesbrachtdepolitie160agentenopdebeen.

82 83

Dithoofdstukgaatinophetrisicoprofielenhetrisicomanagementbinnendepolitie.Naardeaardvandejaarverantwoordingligtdaarbijdenadrukophet‘beheer’ van de organisatie, met name de inrichting en formatie van de organisatie, debedrijfsvoeringprocessenendefinanciën.Ingegaanwordtopdevoordejaarverantwoordingactuelerisico’s,hunimpactenbeheersmaatregelen.Erissprakevaneengroeitraject.Dekomendejarenligtdenadrukopderisico’sinhetbeheervandeorganisatie.Optermijnbeziethetkorpshoedeoperationelerisico’sookonderdeelervanuitkunnenmaken.

Depolitiemoetdagelijksreageren op veiligheidsincidenten met meer ofmindergrotemaatschappelijkeuitwerking.Hetacuutmoeteninspelenop gebeurtenissen en incidenten heeft impact op de organisatie en het beheer daarvan.Hiermeeontstaanrisico’sophetterreinvanondermeerhetwelzijnvan politiemensen, het realiseren van strategieendoelstellingen,financiëleduurzaamheid en het voldoen aan wet­enregelgeving.Deintegriteitvankorpsenpolitiemedewerkersheeftdehoogsteprioriteit.

Het korps stelde in 2016 een plan van aanpak op om risicomanagement verderteontwikkelen.Hetdoelistekomen tot een uniforme en gestructu­reerde aanpak, die onderdeel uitmaakt van de planning­ en controlcyclus van hetkorps.In2016isbijelkproductuitde planning­encontrolcyclus,waaronderde managementrapportages en de management gesprekken, een risico­paragraafopgenomen.Risico’szijnveelalnietstatisch.Deeffectenvaneenrisico en de kans dat het zich voordoet, kunnentoe­enafnemenindetijd. Hetinzichtinderisico’swordtdaaromperiodiek geactualiseerd en besproken doorhetmanagement.Daarnaastkomen risico’s ook aan bod in het Portfolio Transitie dat inzicht geeft in

Risicomanagement

de huidige veranderopgavenstatus van depolitie.Hetportfoliobeschrijftwelkedoelstellingenzijngerealiseerdenwelkestappendepolitieindekomendeperiodezet.Destatusvanrisico’s,endebeheersingervan,wordtinzichtelijken stelt de politie steeds beter in staat om op de veranderopgaven te sturen en keuzestemaken.Eenandervoorbeeldvanhetinzichtelijkmakenenbesprekenvanrisico’sbinnendeorganisatiezijndeNationaleBriefings.Daarinbesprekende politiechefs, de directeur Politie­dienstencentrum, de stafdirecteuren en de korpsleiding onder meer belang­rijkethema’sdiehetbehalenvandoel­stellingen kunnen bevorderen dan welbelemmerenenmakenzij,indiennoodzakelijk,afsprakenoverbijsturing.

Deindezejaarverantwoording opgenomen risico’s volgen het risico­profielenzijndanookingedeeldindecategorieën• organisatie en doelstellingen;• personele zaken;•financiëleduurzaamheid;•voldoenaanwet­enregelgeving.

De risico’s in de tabel op pagina 83 kunnen,wanneerzijzichvoordoen,majeureimpacthebben.Opditmomentis het nog een stap te ver om de risico’s tekwantificerenendekansdateenrisicozichvoordoetaantegeven.

Het komen tot een nadere duiding van de risico’s maakt onderdeel uit vandeverdereontwikkelingvanrisicomanagement.

Risico Impact Beheersmaatregel

Organisatie en doelstellingen

Basis op ordeDerealisatievandemijlpalen,zoals

opgenomen in ‘de basis op orde’,

isnoodzakelijkomdereorganisatie

van de politie te voltooien binnen

de vast gestelde kaders, zoals

geformuleerdindeherijking.

Bijhetnietrealiserenvandemijlpalen

wordendeprocessenenwerkingvande

politieorganisatie onvoldoende

verbeterd en geoptimaliseerd in het

kadervandereorganisatie.

Mijlpalenenbijbehorendenormenzijn

vastgesteld.Daardoorisverduidelijkt

waaraaneind2017voldaandientte

wordenenhoeditmeetbaargemaakt

wordt.

Intensievemonitoringopdevoortgang.

Landelijke MeldkamerorganisatieComplexe samenhang en governance

vanditgroteprojectkunnenleidentot

regionale diversiteit of tot onvoorziene

kostenalsgevolgvanvertraging.

Onvoorziene kosten kunnen omvang­

rijkzijnvanwegedeschaalvande

veranderingen.

Devoortgangkanbelemmerdworden

doordebetrokkenheidvanveelpartijen.

Frequenteafstemmingbinnende

politie en daarbuiten met het Ministerie

vanV&Jenketenpartnerswaaronderhet

lokaalbestuur.

Risico Impact Beheersmaatregel

Personele zaken

Personele reorganisatie/bezettingDeontwikkelingvandebezettingkent

onzekerheden.Vertraagdeuitstroomen

instroom,waardoorsomsexterneinhuur

nodigis.Ookmogelijkemismatches

tussen formatie en bezetting, mede op

specialistischefuncties.

Onvoorziene kosten kunnen extra

beslagleggenopheteigenvermogen.

Doorkwantitatieveenkwalitatieve

mismatcheskunnendewerkzaamheden

nietoptimaalwordenuitgevoerd.

De uitvoering en bestedingen en de

aansluiting tussen formatie en bezetting

wordennauwgezetgemonitordgedurende

deafgesprokenvijfjaarsperiodevan

2016 tot en met 2021, om de formatie en

bezettinginbalanstebrengen.

Ziekteverzuim De organisatie had in 2016 een

ziekteverzuimvan7,0%(6,8%in2015).

Een hoog ziekteverzuim is een risico

voordeinzetbaarheid.

De doelstelling is dat het verzuim in

2017mettenminste0,5%daaltten

opzichtevan2016.

Beperkte inzetbaarheid heeft impact

op het realiseren van de strategische

doelstellingen, met als gevolg onder­

bezetting,verhogingvandewerkdrukof

extrauitgavenaanexterneinhuur.

• Meer en expliciet aandacht voor

aanpak van ziekteverzuim in leider­

schapsopleidingen en daarmee

verantwoordelijkheidvoorterugdringing

verzuimnadrukkelijkindelijnbelegd.

•Uitvoerenvannadereanalysesnaar

oorzakenvanverzuimbijspecifieke

onderdelenmetsignificanthogerverzuim.

• Met voorrang inrichten van de Teams

VeiligenGezondWerken,diemedewer­

kersenleidingondersteunen.

BeroepsziektenHetpolitiewerkkangrotefysiekeen

psychische impact hebben op mede­

werkers(o.a.PTSS).

Fysieke of psychische schade mede­

werkers.Beperkteofinhetgeheelgeen

inzetbaarheid.Financiëleconsequenties

voormedewerkersenkorps.

Tijdigesignalering,begeleidingen

(mogelijkuittebreiden)voorzieningen

inderechtspositie.

84 85

Risico Impact Beheersmaatregel

Financiële duurzaamheid

Evenwicht taken en bekostigingGeenfinanciëlecompensatievoorextra

takenwaarmeedepolitiegeconfron­

teerdwordt.

Extra kosten leggen beslag op de

beperkte middelen; tekorten komen ten

lastevanreserves.

Insamenspraakmethetgezagbewaken

vanhetevenwicht.

Vroegpensioen Inkoop MaxToename voorziening Inkoop Max door

veranderingeninuittreedleeftijden

tarievenengrondslagen.

Mogelijkextratoevoegingenaande

voorzieningInkoopMax,vanmateriële

omvang.

Risico op eventuele meerkosten

wordtopgevangendoorhetMinisterie

vanV&J.

Schadeclaims Claimsvanburgersenbedrijven

in relatie tot de taakuitvoering door

depolitie.

Mogelijkefinanciëlegevolgenuit

geclaimdeschadekosten.Mogelijke

reputatieschade.

De politie is verzekerd voor aansprake­

lijkheid.Issueswordengemonitorden

geprobeerdwordtdoortijdigesignale­

ringvanpotentiëlereputatierisico’s

reputatieschadezoveelmogelijkte

voorkomen.

Boekverliezen/frictiekostenMogelijkeverliezendoorontmanteling

vanrekencentraalsgevolgvanhetAVP

enhetafstotenvanvastgoed.

Mogelijkonvoorzienekosten. Faseringindeuitvoeringaangebracht.

Hierdoorishetnietaannemelijkdat

boekverliezenzichacuutenomvangrijk

zullenvoordoen.

Arbeidsvoorwaarden/loonkostenOntwikkelingenop‘arbeidsvoor­

waardengeld’,functieaanpassingen,

etc.vragenomstrakkeafsprakenen

monitoring.

Personeelskostenzijncirca75%vande

begroting.Kleinewijzigingenhebben

snelgroteimpact.

Tussenkorps,MinisterievanV&J

en politie vakorganisaties dient dit strak

gemonitordteworden.

Risico Impact Beheersmaatregel

Voldoen aan wet- en regelgeving

Rechtmatigheid inkoop Door de schaalgrootte na vorming van

één korps ontstond de noodzaak om

voorbijnaalleinkoopcategorieën

Europeesaantebesteden.Daarnaastis

ernationaaleennieuweaanbestedings­

wetwaaraanvoldaanmoetworden.

De schaalgrootte van het huidige

korps, de omvang van het aantal

aanbestedingen in relatie tot de opzet

van het proces en de bezetting hebben

ertoegeleiddatdeafgelopenjaren

definanciëleonrechtmatigheidrond

de€300miljoenligt.

Erzijneeninkoopverbeterprogramma

(2015)eneenmasterplanfinanciële

rechtmatigheid(2015)opgesteld.De

PolitieAanbestedingskalenderiseen

belangrijksturingsinstrumentomtijdig

nieuweaanbestedingstrajectente

startenendeachterstandenwegte

werken.Daarnaastwordtextra

personele capaciteit ingezet op de

inkoopafdeling.Ookishetinkoopbeleid

opeenaantalpuntengeïntensiveerd.

FiscaalTijdensdetransitiebestaathet

risico dat de naleving of toetsing van

fiscaleafsprakenwordtbemoeilijkt.

Daarnaastzijnfiscaliteitenrondom

met name perso nele regelingen soms

bediscussieerbaar.

Mogelijkena­ofstrafheffingenen

boetesvandeBelastingdienst.

Denalevingvanfiscaleregelgeving

wordtdoordepolitiegemonitord.Ook

vindt periodiek overleg plaats met de

Belastingdienst.

86 87

Jaarrekening

Alsgroteorganisatieontvangtenverstuurtdepolitieveelfacturen.DeDienstFinanciënvanhet Politiedienstencentrum in Rotterdam zorgt dat de politie alle rekeningen zo snel en efficiëntmogelijkafhandelt. Het korps ontving in 2016 in totaalzo’n300.000facturen.

7Modellen

92 93

Bedragenx€1.000

Exploitatierekening en resultaatbestemming Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Bijdragen (1)BijdragenV&J 5.234.192 5.024.563 5.143.536

Overigebijdragen(o.a.gemeentenenderden) 12.680 18.780 991

Totaal bijdragen 5.246.872 5.043.343 5.144.527

ExploitatiekostenPersoneel(2) 4.118.234 3.889.119 4.099.457

Rente(3) 16.508 20.468 15.645

Opleidingenvorming(4) 82.978 75.240 69.208

Huisvesting(5) 341.228 345.825 343.263

Vervoer(6) 190.619 177.047 184.517

Verbindingenenautomatisering(7) 307.432 335.630 323.892

Geweldsmiddelenenuitrusting(8) 29.016 40.400 51.307

Operationeel(9) 140.314 117.683 125.298

Beheer(10) 129.159 127.226 125.896

Totaal exploitatiekosten 5.355.488 5.128.638 5.338.483

Resultaat uit normale bedrijfsvoering -108.616 -85.295 -193.956

Buitengewone lasten - - -Buitengewone baten - - - Exploitatieresultaat -108.616 -85.295 -193.956

Resultaatbestemming

Mutaties bestemmingsreservesToevoegingen bestemmingsreserves ­ ­ ­

Onttrekkingenbestemmingsreserves 55.854 89.481 98.488

Saldo mutaties bestemmingsreserves -55.854 -89.481 -98.488

Mutaties algemene reserveToevoegingalgemenereserve ­ 4.186 ­

Onttrekkingenalgemenereserve 52.762 ­ 95.468

Vermogensconversie ­ ­ ­

Saldo mutaties algemene reserve -52.762 4.186 -95.468

Bestemming exploitatieresultaat -108.616 -85.295 -193.956

Exploitatierekening 2016 Balans per 31 december 2016

Bedragenx€1.000

Balans (na resultaatbestemming)

Activa 31 december 2016 31 december 2015

Vaste ActivaMateriëlevasteactiva(11) 1.900.669 1.992.088

Financiëlevasteactiva(12) 880.473 811.674

Totaal vaste activa 2.781.142 2.803.762

Vlottende ActivaVoorraden(13) 37.175 39.082

Vorderingenenoverlopendeactiva(14) 103.276 247.633

Rekening­courantMinisterievanFinanciën(15) 277.867 205.482

Liquidemiddelen(16) 9.499 8.897

Totaal vlottende activa 427.817 501.094

Totaal Activa 3.208.959 3.304.856

Passiva 31 december 2016 31 december 2015

Eigen VermogenAlgemenereserve(17) 103.108 155.871

Bestemmingsreserves(18) 80.239 136.093

Totaal eigen vermogen 183.347 291.964

Voorzieningen (19) 991.485 919.487

Langlopende Schulden (20) 969.574 942.689

Kortlopende Schulden (21)Kortlopendedeelleningen(21) 143.846 107.556

Openstaande(rijks)bijdragen(21a) 154.791 144.560

Schuldenpersoneel(21b) 585.268 711.980

Crediteurenenoverlopendeposten(21c) 180.648 186.620

Totaal kortlopende schulden 1.064.553 1.150.716

Totaal Passiva 3.208.959 3.304.856

94 95

Bedragenx€1.000

Kasstroomoverzicht Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Beginstand liquide middelen (15+16) 214.379 -204.340 -51.359

Operationele activiteiten

Exploitatieresultaat ­108.616 ­85.295 ­193.956

Afschrijvingenenbijzonderewaardeverminderingenvasteactiva(11) 286.119 314.457 298.411

Overigemutatiesfinanciëlevasteactiva(12) ­99.599 ­ 137.696

Mutatievoorzieningen(19) 71.998 ­37.967 ­243.780

Mutatiewerkkapitaal(excl.liquidemiddelen) 63.706 332.139 ­63.396

Kasstroom operationele activiteiten 213.608 523.334 -65.025

Investeringsactiviteiten

Investeringenmateriëlevasteactiva(11) ­211.647 ­245.990 ­226.059

Desinvesteringenmateriëlevasteactiva(11) 16.947 ­ 12.551

Investeringenfinanciëlevasteactiva(12) ­3.185 ­ ­

Kasstroom investeringsactiviteiten -197.885 -245.990 -213.508

Financieringsactiviteiten

Ontvangstenlanglopendeschulden(20) 164.821 245.900 600.000

Aflossingenlanglopendeschulden(20) ­107.556 ­105.063 ­55.729

Kasstroom financieringsactiviteiten 57.265 140.837 544.271

Totaal kasstroom 72.987 418.181 265.738

Eindstand liquide middelen (15+16) 287.366 213.841 214.379

Kasstroomoverzicht 2016

8Toelichting

98 99

Algemene toelichting en grondslagen

Algemene toelichting

ActiviteitenDe missievandepolitieis‘waakzaamendienstbaar’zijnaandewaardenvanderechtsstaat.Dezemissievervultdepolitiedoor,afhankelijkvandesituatie,gevraagdenongevraagdtebeschermen,tebegrenzenoftebekrachtigen.

RechtspersoonDePolitieiseenpubliekrechtelijkerechtspersoon.DeinschrijvingbijdeKamervanKoophandelisondernummer570963170000.

VestigingsadresHetlandelijkehoofdbureauvandepolitieisgevestigdopNieuweUitleg1,2514BPteDenHaag.

Stelselwijzigingen en schattings wijzigingenDegehanteerdegrondslagenvanwaarderingenvanresultaatbepalingblevenongewijzigdtenopzichtevanhetvoorgaandejaar,metuitzonderingvandetoegepastestelsel­enschattingswijzigingenzoalsopgenomeninde paragraafInkoopMax.

Oordelen en schattingenBijdetoepassingvandegrondslagenenregelsvoorhetopstellenvandejaarrekeningvormtdeleidingvandeorganisatiezichdiverseoordelenenschattingen.Debelangrijkste,inclusiefdebijbehorendeveronderstellingen,wordentoegelichtbijderelevanteposten.

Verbonden partijenAlsverbondenpartijwordenallerechtspersonenaangemerktwaaroveroverheersendezeggenschap,gezamenlijkezeggenschapofinvloedvanbetekeniskanwordenuitgeoefend.Ookrechtspersonendieoverwegendezeggenschapkunnenuitoefenen,wordenaangemerktalsverbondenpartij.Transactiesvanbetekenismetverbondenpartijenwordentoegelichtvoorzoverdezenietondernormalemarktvoorwaardenzijnaangegaan.

Toelichting op het kasstroom overzichtHetkasstroomoverzichtisopgesteldvolgensdeindirectemethode.Degeldmiddeleninhetkasstroomoverzichtbestaanuitdeliquidemiddelenenderekening­courantmethetMinisterievanFinanciën.Kasstromeninvreemde valutazijnomgerekendtegeneengeschattegemiddeldekoers.Ontvangstenenuitgavenuithoofdevaninterestzijnopgenomenonderdekasstroomuitoperationeleactiviteiten.

Algemene grondslagen

AlgemeenDejaarrekeningisopgesteldinovereenstemmingmethetBesluitfinancieelbeheerpolitie.Dattradper1juli2015inwerking(besluitvan8juni2015,metregelsvoorhetfinancieelbeheervandepolitie)envervingdaarmeedeRegelingfinancieelbeheerpolitie.Voorzoverinhetbesluitnietandersisbepaald,wordthierinaangeslotenbijdegrondslagenvoordeverslaggeving,neergelegdintitel9vanboek2vanhetBurgerlijkWetboekenuitgewerktindedoorde RaadvoordeJaarverslaggevinguitgegevenRichtlijnenvoordejaarverslaglegging.DemodellenvoordejaarrekeningzijnconformhetBesluitfinancieelbeheerpolitie,voorgeschrevendoorhetMinisterievanVeiligheidenJustitie(V&J).

Gemiddeld aantal medewerkersHetgemiddeldeaantal,gedurendehetboekjaarwerkzamemedewerkerswordtvermeldinafstemmingopdeinrichtingvandeorganisatie.Ditsluitaanopdesalariskosten,zoalsopgenomenindeexploitatierekening.Werknemersdiegeenarbeidsprestatieleveren,staannietvermeld.Uitzonderinghieropvormendeperiodesvankortstondigeziekte,onbetaaldverlof,regulierebijzondereverlofregelingenofschorsing.

Ter vergelijking opgenomen cijfersDejaarrekeningvergelijktderealisatie2016metderealisatie2015endebegroting2016.

Tenbehoevevaneengoedeaansluitingopdeverantwoordingindejaarrekening,isdeoorspronkelijkebegrotingindeJaarrekening2016opdevolgendepuntenandersgepresenteerd:•Vanaf2014isderekening­courantverhoudingmethetMinisterievanFinanciënopgenomeninhetkasstroomover­zicht.Indekolombegroting2016isditinhetbeginsaldonognietverwerkt.Dekolombegrotingishieropaangepast.•Indebegrotingishetkortlopendedeelvandefinanciëlevasteactiva(FVA)opgenomenalsinvesteringenindeFVA.Inderealisatieisdezeopgenomenalsmutatiewerkkapitaal.Dekolombegrotingishieropaangepast.•Indebegroting2016iseendeelvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(0,8procentloonsverhoging)alséénbedragverwerktonderdebijkomendepersonelelasten.Omeenjuistevergelijkingtussenbegrotingenrealisatie2016tekunnenmaken,isdekolombegrotingaangepastendeloonsverhogingverdeeldoverallepersonelelastencategorieën.Dezewijzigingenhebbengeengevolgenvoordevergelijkendecijfers2015.•Indebegroting2016isdebijdrageaanhetTeamBestrijdingOndermijning(TBO)inhetCaribischgebied,alsonderdeelvanRST,verwerktonderdeOverigebijdragenMinisterievanV&J.DebijdrageisechterverstrektdoorhetMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelaties.Omeenjuistevergelijkingtussenbegrotingenrealisatie2016tekunnenmaken,isdezebijdrageindekolombegrotingaangepastnaardeOverigebijdragen (gemeentenenderden).

Om meer inzicht te geven in de exploitatielasten is in 2016 een nadere verdieping aangebracht in de categorie Overige zakenendienstenbinnendiverseeconomischecategorieën.Devergelijkendecijfers2015zijnhieropaangepast.

Grondslagen voor de waardering van het resultaat

AlgemeenDegehanteerdegrondslagenvandewaarderingenvanderesultaatbepalingblevenongewijzigdtenopzichtevanhetvoorgaandejaar.

Hetverschiltussendetoegerekendebijdragenendekostenenanderelastenoverhetjaarbepaalthetresultaat.Batenenlastenwordenindeexploitatierekeningtoegerekendaandeperiodewaaropzebetrekkinghebben,ongeachtofzijtotontvangstenofuitgavenhebbengeleid.

Bijzondere bijdragen Ministerie van V&J en overige instantiesVoorspecifieketakenenactiviteitenverstrekkenzowelhetMinisterievanV&Jalsanderedepartementenofoverheids­instantiesbijzonderebijdragen.Daaroverdientinhetalgemeeneenoperationeleenfinanciëleverantwoordingtewordenafgelegdenmoeteeneventueeloverschotoftekortwordenverrekend.Deontvangenbijdragenneemthetkorpsindebalansoponderdekortlopendeschuldenalsnogtebestedenbijdragen.Aandehandvandebestedingeninhetlopendeboekjaar,dieverbandhoudenmetdezebijdragen,verantwoordthetkorpsdezebijdragenindeexploitatie.

Periodiek betaalbare beloningenLonen,salarissenensocialelastenwordenopgrondvandearbeidsvoorwaardenverwerktindeexploitatierekeningvoorzoverzeverschuldigdzijnaanwerknemers,respectievelijkdebelastingautoriteit.

PensioenenAlsuitgangspuntgeldtdatdeindeverslagperiodeteverwerkenpensioenlastgelijkisaandeoverdieperiodeaan hetpensioenfondsverschuldigdepremies.Indiendeverschuldigdepremiesopbalansdatumnognietzijnvoldaan,wordteenverplichtingopgenomen.Dehiervoorinaanmerkingkomendewerknemershebbenopdepensioengerechtigdeleeftijdrechtopeenpensioen datisgebaseerdophetgemiddeldverdiendeloon,berekendoverdejarendatdewerknemerpensioenopbouwde bijdepolitie.DewerknemerskunnenkiezenomhetpensioenintelatengaanvanafzestigjaarenuiterlijkvijfjaarnahetbereikenvandeAOW­leeftijd.DeverplichtingendievoortvloeienuitdezerechtenvanhetpersoneelzijnondergebrachtbijhetAlgemeenBurgerlijkPensioenfonds(ABP).HetABPhanteerthetmiddelloonstelsel.Depremievoorhetouderdoms­ennabestaanden­pensioenbedraagtin201721,1%tegen(gemiddeld)18,55%(per1januari17,8%enper1april18,8%)in2016.Dever­hogingenvandepremies–zowelin2016alsin2017–zijnnoodzakelijkomdedekkingsgraadvanhetfondstever­beteren.Zowelin2016alsin2017betaaltdewerkgever70%vandeverschuldigdepremieendewerknemer30%.Depensioenrechtenwordenjaarlijksgeïndexeerd,indienenvoorzoverdedekkingsgraadvanhetpensioenfonds (hetvermogenvanhetpensioenfondsgedeelddoorzijnfinanciëleverplichtingen)dittoelaat.Depensioenenzijnniet

100 101

verhoogdper1januari2017.DebeleidsdekkingsgraadvanhetABPwasnietvoldoendeomdepensioenenoverhetjaar2016tekunnenindexeren.Over2016iseengemiddeldedekkingsgraadbehaaldvan92,8%.Naastdezereguliereverplichtingvandeverschuldigdepensioenpremiesvooractievemedewerkersbestaatereenaantalbijzondereregelingenvoormedewerkers.

Inkoop MaxInkoopMaxiseenindevormvandienstverleningaandepolitieuitgevoerderegeling.PasnadeinkoopvormtdeinkoopwaardeeenonderdeelvandereguliereABP­verplichtingen.VoorderegelingInkoopMaxisafgesprokendatderechthebbendemedewerkersvanafzestigjaartotenmetzeventigjaarmetpensioenkunnengaan.

In2016heeftzicheenschattingswijzigingvoorgedaanmetbetrekkingtotdevoorzieningInkoopMax.Integenstellingtotvoorgaandejarenwordtvanaf2016indeberekeninggeenrekeningmeergehoudenmetinvalideringskansen.Ditleiddein2016toteenlagerevoorziening.Heteffecthiervanisberekendopcirca€5miljoen.

BijdewaarderingvandevoorzieningInkoopMaxper31december2016zijndevolgendegrondslagengehanteerd:•Uitstroomleeftijdvan65jaarvoordeperiode1januari2016totenmet31december2017.•InkoopvanInkoopMaxvoorallemedewerkersvan62jaarenouderper1januari2018.•Tijdsevenredigeinkoopvoordeleeftijdscohorten1956enjonger(in2018de62­minners)overdeperiode2018totenmet2022.•Rekenrentevan2,8procent.•ExitkansenconformdetabelGO1113vanhetABP.•Deinvalideringskansenzijneendeelvandeexitkansen.Bijgedeeltelijkearbeidsongeschiktheidkomendeaan­sprakenopInkoopMaxechterniettevervallen.Voordeberekeningvandevoorzieningper31december2016wordtvoorheteerstuitgegaanvanexitkansenexclusiefinvalideringskansen.•VoordesterfteprognoseisovergegaanvanprognosetabelCBS2014naarAG2016.

FLO-regelingVoordevliegersbijdeLandelijkeEenheidgeldtdeFLO­regeling(FunctioneelLeeftijdsontslag)dievanafde55­jarigeleeftijdeenuitkeringgarandeertvantienjaar.Deberekeningvandetotaleuitkeringbedraagtdesomvandenominaleuitkeringenpermedewerkerzonderrekeningtehoudenmeteerdere,voortijdigeuitstroomofoverlijdenvandemedewerker.Omaanspraaktekunnenmakenopdezeregelingmoetenvliegersvoldoenaandevolgendevoorwaarden:•Devliegerhadop31december2016defunctievanvliegerbijdeLandelijkeEenheid.•Devliegerheeftvanaf1januari2017defunctievanvliegerbijdeLandelijkeEenheid.•DevliegervervuldevoorafgaandaanzijnontslagtenminstetienjaaronafgebrokendefunctievanvliegerbijdeLandelijkeEenheid.•DevliegerneemtdeelaandeAanvullendeFlexibeleUittredingsregelingPolitie(AFUP).Vanaf2016wordtrekeninggehoudenmetsalarisverhogingenenpensioenwijzigingendiezijnopgenomenindecao. Deberekeninghoudtgeenrekeningmettoekomstigesalarisverhogingendoorgroeiindeschaal.

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

Materiële vaste activaDemateriëlevasteactivawordengewaardeerdtegenverkrijgingsprijsplusdebijkomendekostenofvervaardigingsprijsonderaftrekvanlineaireafschrijvingengedurendedeverwachtetoekomstigegebruiksduur.Opterreinenschrijfthetkorpsnietaf.Erwordtrekeninggehoudenmetdebijzondere,opbalansdatumteverwachtenwaardeverminderingen. Ziedebetreffendeparagraafvoordevaststellingofvooreenmaterieelvastactiefsprakeisvaneenbijzonderewaarde­vermindering.HetBesluitfinancieelbeheerpolitiebevatregelgevingvoordewaarderingvandemateriëlevasteactiva.Hetkorpshanteertdevolgendeafschrijvingstermijnen:

Vanafhetmomentvangereedheidvooringebruiknemingwordenmateriëlevasteactivaafgeschrevenoverde verwachtetoekomstigegebruiksduurervan.Bijeenschattingswijzigingvandetoekomstigegebruiksduurpasthet korpsdetoekomstigeafschrijvingenaan.

Buitengebruikgesteldemateriëlevasteactivawordengewaardeerdtegendeboekwaardedanweldelagereopbrengst­waarde.Deopbrengstwaardebedraagtdegeschatteverkoopprijsonderaftrekvandedirecttoerekenbarekosten.

Financiële vaste activaDeonderfinanciëlevasteactivaopgenomenvorderingenwordeninitieelgewaardeerdtegendereëlewaardeonderaftrekvantransactiekosten.Vervolgenswaardeerthetkorpsdezevorderingentegengeamortiseerdekostprijs.Eventuelewaardeverminderingenneemthetkorpsdaarinmee.

Bijzondere waardeverminderingen van vaste activaOpelkebalansdatumbeoordeelthetkorpsoferaanwijzingenbestaandateenvastactiefonderhevigkanzijnaaneenbijzonderewaardevermindering.Indatgevalwordtderealiseerbarewaardevanhetactiefvastgesteld.Vaneenbijzonderewaardevermin­deringissprakealsdeboekwaardevaneenactiefhogerisdanderealiseerbarewaarde;derealiseerbarewaardeisdehoogstevandeopbrengstwaardeendebedrijfswaarde.Bijzonderewaardeverminderingenwordentenlastevandeexploitatiegebracht.

VoorradenDewaarderingvandevoorradengebeurttegenverkrijgingsprijs,zijndeinkoopprijsplusdebijkomendekostenof lagereopbrengstwaarde.Deopbrengstwaardebetreftdegeschatteverkoopprijsonderaftrekvandirecttoerekenbareverkoopkosten.Dewaardebepalinghoudtrekeningmetdeincourantheidvandevoorraden.

VorderingenBijeersteverwerkingwaardeerthetkorpsdevorderingentegendereëlewaardevandetegenprestatie.Vervolgenswordendevorderingengewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs.Voorzieningenwegensoninbaarheidwordeninminderinggebrachtopdeboekwaardevandevordering.

Liquide middelen en rekening- courant Ministerie van FinanciënLiquidemiddelenbestaanuitkas,banktegoedenendeposito’smeteenlooptijdkorterdantwaalfmaanden. Rekening­courantschuldenbijbankenzijnopgenomenonderschuldenaankredietinstellingen(kortlopendeschulden).Liquidemiddelenwordengewaardeerdtegennominalewaarde.DepolitiegebruiktproductendiehetMinisterievanFinanciënaanbiedtinhetkadervanGeïntegreerdMiddelenbeheer(GMB).Doormiddelvansaldoregulatiebrengthetkorpsaanheteindevandedaghetsaldoopdebetaalrekeningterugtotnul.Vooroverschottenoftekortenopderekening­couranthanteerthetMinisterievanFinanciënmarktconformerentetarieven(EONIA).

Eigen vermogenBinnenheteigenvermogenwordtonderscheidgemaakttussendealgemenereserveenbestemmingsreserves.Datzijnafzonderlijkevermogensbestanddelenmeteenspecifiekebestemming.Toevoegingenenonttrekkingenvindenplaatsvanuitderesultaatbestemming.

VoorzieningenVoorzieningenwordengevormdvoorinrechteafdwingbareoffeitelijkeverplichtingendieopdebalansdatumbestaan,waarbijhetwaarschijnlijkisdateenuitstroomvanmiddelennoodzakelijkisenwaarvandeomvangopbetrouwbarewijzevaltteschatten.

Devoorzieningenwordengewaardeerdtegendebesteschattingvandebedragendienoodzakelijkzijnomdever­plichtingenperbalansdatumaftewikkelen.Devoorzieningenwordengewaardeerdtegendenominalewaardevandeuitgavendienaarverwachtingnoodzakelijkzijnomdeverplichtingenaftewikkelen,tenzijandersvermeld.Wanneer deverwachtingisdateenderdedeverplichtingenvergoedt,enwanneerhetwaarschijnlijkisdatdezevergoeding zalwordenontvangenbijdeafwikkelingvandeverplichting,danwordtdezevergoedingalseenactiefindebalansopgenomen.Devoorzieningenhebbenoverhetalgemeeneenlanglopendkarakter.

Voorzieningen FLO en Inkoop MaxZievoordegrondslagenhetonderdeelPensioenen.

Voorziening dienstjubileaDezevoorzieningheeftbetrekkingopwerknemersdieinaanmerkingkomenvooreenuitkeringinhetkadervanambts­jubileabijeendienstbetrekkingvan12½,25of40jaar.Erwordtgerekendmeteenfactorvan50%(blijf­ofsterftekans

•terreinenwordennietafgeschreven;•bedrijfsgebouwen35jaar;•verbouwingen20jaar;•gebouwtechnischeinstallaties15jaar;•inrichtinggebouwen/inventaris10jaar;•opvallendevoertuigen3jaar;•onopvallendevoertuigen5jaar;

•bijzonderevoertuigen5­10jaar;•vaartuigen3­10jaar;•vliegtuigen10jaar;•verbindingsmiddelen5­10jaar;•ICT­apparatuur3­5jaar;•geweldsmiddelenenuitrusting5­10jaar;•overigemateriëlevasteactiva5jaar.

102 103

vaneenmedewerker)vandetotaleberekendewaarde.Voordeuitkeringbij40jaarberekenthetkorpseenblijfkansvan90%,indiendeperiodeindienstmeerdan30jaarbedraagt.

Voorziening wachtgeld/WW/WAODezevoorzieningheeftbetrekkingopwerknemersdiedoormiddelvaneenwachtgeldregelingc.q.uitkeringsregelingdediensthebbenverlaten.

Voorziening huisvesting leegstaande huurpandenDeze voorziening is ter dekking van verlieslatende contracten met betrekking tot leegstaande panden die het korps niet meeringebruikzalnemen.

Langlopende schuldenLanglopendeschuldenwordenbijdeeersteverwerkinggewaardeerdtegenreëlewaarde.Transactiekostendiedirectverbandhoudenmetdeverwervingvandelanglopendeschuldenwordenindewaarderingbijeersteverwerkingopgenomen.Langlopendeschuldenwordennaeersteverwerkinggewaardeerdtegengeamortiseerdekostprijs,zijndehetontvangenbedrag,rekeninghoudendmetagioofdisagioenonderaftrekvantransactiekosten.Hetverschiltussendebepaaldeboekwaardeendeuiteindelijkeaflossingswaardewordtopbasisvandeeffectieverentegedurendedegeschattelooptijdvandelanglopendeschuldenindeexploitatierekeningalsinterestlastverwerkt.

Kortlopende schuldenKortlopendeschuldenwordenbijdeeersteverwerkinggewaardeerdtegenreëlewaarde.Kortlopendeschuldenwordennaeersteverwerkinggewaardeerdtegengeamortiseerdekostprijs,zijndehetontvangenbedragrekeninghoudendmetagioofdisagioenonderaftrekvantransactiekosten.Ditismeestaldenominalewaarde.

Bedragenx€1.000

Bijdragen Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

AlgemenebijdrageV&J 4.956.303 4.694.471 4.791.434

BijzonderebijdragenV&J 178.108 189.385 226.655

OverigebijdragenV&J 99.781 140.707 125.447

Totaal bijdragen V&J (1a) 5.234.192 5.024.563 5.143.536Overigebijdragen[o.a.gemeentenenderden] 12.680 18.780 991

Totaal 5.246.872 5.043.343 5.144.527

Toelichting op de exploitatierekening

Bijdragen (1)

Debijdragenbestaanuitalgemene,bijzondereenoverigebijdragenvanhetMinisterievanV&J,bijdragenvanoverigedepartementen,gemeentenensubsidieverstrekkers.Zievoornaderedetailsdestaatvanoverdrachtenenbestedingen inBijlageI.

Degerealiseerdebestedingenvielenpersaldo€204miljoenhogeruitdanbegroot.Devoornaamsteoorzakenwordenhierondertoegelicht.

Algemene bijdrage Ministerie van V&JDeomvangenbestedingvanalgemenebijdragenvanuithetMinisterievanV&Jlagenin2016hogerdanbegroot. In2016zijnniet­begrotebijdragenbesteedvanuithetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(€143miljoen),hetP/M­onderzoek(€86miljoen)endeasielinstroom(€31miljoen).DaarnaastzijnvanuithetMinisterievanV&J de niet­begrote,structureeldoorwerkendeloon­enprijsbijstellingen2015ontvangen(€22miljoen).Vanuitdealgemene

Bedragenx€1.000

Personeel Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Salarissenhuidigpersoneel 2.753.149 2.598.786 2.674.729

Toelagenhuidigpersoneel 250.864 218.758 280.164

Pensioenpremieshuidigpersoneel 372.738 363.390 382.842

Socialelastenhuidigpersoneel 381.771 360.050 373.827

3.758.522 3.540.984 3.711.562

Bijkomendepersoneelslastenhuidigpersoneel 158.495 263.946 220.465

Vrijwilligepolitie 5.072 6.500 5.014

Personeelvanderden 184.620 93.179 182.351

Mutatiesvoorzieningen 32.101 8.010 ­2.073

4.138.810 3.912.619 4.117.319Af:

Batenuitbesteedpersoneel 20.576 23.500 17.862

Totaal 4.118.234 3.889.119 4.099.457

bijdrageis€21miljoenmetbetrekkingtotdeDienstSpecialeInterventies/Arrestatie­enObservatieteams(DSI/AOT)verschovennaardebijzonderebijdragen.InhetkadervanhetgezamenlijkekwaliteitsplandetacheerdehetOpenbaarMinisterie(OM)parketsecretarissenbijdepolitie.Deverrekeningdaarvanverliepviaeeninhoudingopdealgemenebijdrage(€8miljoen).

Bijzondere bijdragen Ministerie van V&J Vandebijzonderebijdragenispersaldominderbesteeddanbegroot.Hetbestedingsritmevandebijzonderebijdragevoordevormingvanéénpolitieisbijgesteld.Daardoorvieldezebijdrage€32miljoenlageruitdanbegroot.Dekostenhiervanzijnalin2015gemaaktendebijdrageisookaandatjaartoegerekend.DaarnaastvondfinanciëleafwikkelingplaatsmethetOMvandeopenstaandevorderingvoorAfpakkenoverhetjaar2015(­€8miljoen).VanuitdealgemenebijdragevondeenverschuivingplaatsmetbetrekkingtotdeDSI/AOT(€21miljoen).DetotalebijdragevoordeDSIisnietvolledigbesteed(€7miljoen).Verderbleven,vanwegeherschikkingvanplanningen,debestedingenvanprojectenin hetkadervandecybercriminaliteitachter(€4miljoen).Tenslottezijndeniet­begrotebijdragenbesteedvanuitdeContourennotaOpsporing(€4miljoen)enderegistratielastentengevolgevandeasielinstroom(€3miljoen).

Overige bijdragen Ministerie van V&JDebestedingvandeoverigebijdragenvanhetMinisterievanV&Jwaslagerdanbegroot.DitkwamvoornamelijkdoordelagerebestedingenvandebijdrageMeldkamerdomeinophetonderdeelbeheerC2000(€28miljoen).Deresterendemiddelenblijvenbeschikbaarenwordeningezetin2017enverder.DitterdekkingvandeuitgaveninhetkadervanVernieuwingC2000enderealisatievandeICT­ringLandelijkeMeldkamerorganisatie(LMO).Debegrotebestedingvanoudereopenstaandebijdragenisnietgerealiseerd(€20miljoen).InplaatshiervanvloeideeendeelvandezegelabeldegeldenterugnaarhetMinisterievanV&J(€17miljoen).TenslottewarendebestedingenopdebijdrageUitzendingenlagerdanbegroot(€4miljoen).

Overige bijdragen (onder andere gemeenten en derden)Vandeoverigebijdragenispersaldominderbesteeddanbegroot.Ditwerdprimairveroorzaaktdoorlagerebestedingen(€7miljoen)vanuitdebijdragevoorhetTBO,doordatditteamlaterdangeplandopstartte.

Tenopzichtevan2015warendegerealiseerdebestedingenopdebeschikbarebijdragenpersaldo€110miljoenhoger.DitkwamvooraldoordebestedingvandeontvangenalgemenebijdragenvanuithetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017,deloon­enprijsbijstellingenenhetP/M­onderzoek.Hiertegenoverstondenlageregerealiseerdebijdragenvoordevormingvanéénpolitiein2016alsgevolgvanlagerebestedingen.

Personeel (2)

104 105

Bedragenx€1.000

Prijs- en hoeveelheidsverschil Prijsverschil Hoeveelheidsverschil

Salarissenhuidigpersoneel 146.769 7.594

Toelagenhuidigpersoneel 31.886 221

Pensioenpremieshuidigpersoneel 8.387 963

Socialelastenhuidigpersoneel 20.734 986

Totaal 207.776 9.764

Salarissen, toelagen, pensioen premies en sociale lastenIndezecategoriewashetlastenniveau€218miljoenhogerdandebegroting.Hetprijseffecthadhetgrootsteaandeelindezekostenstijging(€208miljoen).Daarnaastlagdegemiddeldefeitelijkebezettinghogerdanindebegrotingwasvoorzien(effectvan€10miljoenhogerelasten).Zieonderstaandetabelvoordeonderverdelingnaarprijs­enhoeveel­heidsverschilpercategorie.

PrijseffectDevolgendeontwikkelingenhebbengeleidtoteenpersaldonegatiefprijseffect.

SalarissenHetprijseffectopdeschaalsalarissenwas€147miljoennegatief:•DeuitwerkingvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(1,25%loonsverhogingper1september2015, 3%loonsverhogingper1januari2016en1%loonsverhogingper1juli2016)zorgdevooreennegatiefprijseffectvan €130miljoen.•AlsneveneffectvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017steeghetuurtariefwaardoordereserveringvakantie­verloftoenammet€5miljoen;daarnaaststeegalsgevolgvangewijzigderegelgevingdetotaleomvangvanhetvakantie­verlof(€11miljoen).•Degemiddeldhogereschaalsalarissen(zowelbijinstroomaspirantenalsregulierpersoneel)leiddentoteennegatiefprijseffectvan€11miljoen.Tenopzichtevandeaannamesindebegrotingontvingeengroteraandeelvandeaspirantenbijindiensttredingreguliersalarisinplaatsvandeaspirantenvergoeding.•DesalarisbatenwaarvandeuitkeringenvanuithetUWVinhetkadervandeZiektewetenWAO/WIAdegrootstecomponentvormen,waren€8miljoenhogerdanbegroot.Ditwasonderanderehetgevolgvanverderesturingenbeheersingopditonderwerpmetbehulpvaneenexternepartijwaardoordebatenzijngestegen.•Deafwikkelingvandeeind2015gereserveerdepostenvoorhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017hebbeneenpositiefeffectvan€2miljoen.

ToelagenIndezecategoriewashetprijseffectpersaldo€32miljoennegatief,metalsoorzaken:•DeuitwerkingvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(€30miljoen);

­ Het effect van de procentuele loonsverhogingen voor de levenslooptoelage, de indexatie van toelagen en lagere uitkeringeninhetkadervanbewustbelonenbedroeg€7miljoen; ­Heteffectvandeverhoogdepiketvergoedingbedroeg€12miljoen; ­Heteffectvandestructureleinvoervanvakantieloonbedroeg€11miljoen;

•Denabetalingin2016,metterugwerkendekrachtover2011­2015,vanhetvakantieloon.Dezelaghogerdan indeJaarrekening2015wasvoorzien,watleiddetotincidentelelastenvan€4miljoenalsgevolgvanhogeregrond­slageneneenlangerenabetalingsperiode.Naastdehiervoorgenoemdeonderwerpenwarenerpersaldolagerelastenvooroverwerk,operationeletoelagen,levenslooptoelageenoverigetoelagen(intotaal€2miljoen)tenopzichtevandebegroting.

PensioenpremiesDehogerepensioenlasten(€8miljoen)warenhetgevolgvanonderstaandeeffecten:•DedoorwerkingvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(inclusiefvakantieloon)leiddetoteennegatiefeffectvan€20miljoen.•Deaanpassingvandepremiesenfranchisesresulteerdein€21miljoenlagerepensioenlasten.Opbasisvandenieuwepremiesper1januari2016vielendepensioenpremies€46miljoenlageruit.MetdeverlaagdepremieInkoopVoorwaardelijk

Pensioen(IVP),voorheenVervroegdPensioenLevensloopregeling,wasindebegrotingrekeninggehouden(€15miljoen).Daarnaastzorgdedepensioenpremieverhogingper1april2016vooreentoenamevan€10miljoen.•Deafwikkelingvandenabetalingvakantieloon2011­2015endevoorzienenabetalingOVWaanmedewerkersdie(nog)nietopeenfunctiewarengeplaatstleiddenincidenteeltothogerepensioenlasten(€1miljoen).•Deoverigeeffectenwarenhetgevolgvanhogerepensioengrondslagenbijaanvangvanhetjaar.Persaldoeennegatiefeffectvancirca€5miljoen.•IndePensioenkameriseinddecemberbeslotenomde0,8%ende1,25%loonsverhogingenmetbetrekkingtot2015,diemetterugwerkendekrachtzijnuitbetaald,alsnogpensioengevendtemaken,wataanvullendepensioenlastenopleverde(€3miljoen).

Sociale lastenDevolgendeeffectenleidentoteentoenamevandesocialeverzekeringslastenmet€21miljoen:•DedoorwerkingvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(inclusiefvakantieloon)hadeennegatiefeffectvan€13miljoen.• Een toename van de sociale lasten vanuit de toegenomen reservering voor het vakantieverlof als gevolg van de stijgingvanhetuurtariefentoenamevandetotaleomvangvanhetvakantieverlof(intotaal€2miljoen).•Hetsaldovandeoverigeeffecten(waaronderdeafwikkelingvandeeind2015gereserveerdepostenvoorhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017)endeactuelesocialeverzekeringspremiesbedroeg€6miljoennegatief.

(aantallen in fte)

Personele bezetting 2016 Bezetting Gerealiseerde Begrote Bezetting 31 december gemiddelde gemiddelde 31 december 2016 bezetting bezetting 2015

Operationeel(exclusiefaspiranten) 48.162 48.212 48.240 48.187

Aspiranten 2.585 2.439 2.377 2.321

Totaal operationeel 50.747 50.651 50.617 50.508Niet­operationeel 8.978 8.782 8.628 8.965

Totaal 59.725 59.433 59.245 59.473

BezettingseffectDebezettingvanhetkorpszorgdeinrelatietotdebegrotingvooreennegatieffinancieeleffectvan€10miljoen.Inonder­staandetabelzijndesterkteper31december2016endebegroteengerealiseerdegemiddeldebezettingopgenomen.

(aantallen in fte)

Personele bezetting 2015 Bezetting Gerealiseerde Begrote Bezetting 31 december gemiddelde gemiddelde 31 december 2015 bezetting bezetting 2014

Operationeel(exclusiefaspiranten) 48.187 48.222 48.671 48.257

Aspiranten 2.321 2.753 2.670 3.185

Totaal operationeel 50.508 50.975 51.341 51.442Niet­operationeel 8.965 9.205 9.399 9.446

Totaal 59.473 60.180 60.740 60.888

IndevolgendetabelzijndevergelijkendecijfersopgenomenuitdeJaarrekening2015:

106 107

Degemiddeldesterktewasin2016188fte’shogerdandebegrotegemiddeldebezetting.Degemiddeldeoperationelesterktelagrondhetniveauvandebegroting.Deopbouwvandezesterkteweekinbeperktemateaf.Namelijkeenhogeraantalaspiranten(62fte’s)tegenovereenlageraantalregulieroperationeelpersoneel (28fte’s).Degemiddeldeniet­operationelesterktehadhetgrootsteaandeelindegemiddeldhogeretotalesterkte.Dezecategorieoversteegdebegrotingnamelijkmet154fte’s.Ditwerdveroorzaaktdoordehogerebeginstanddanindebegrotingwasvoorzien,deindiensttredingvanpayrollerseneenonvoorzienelagereuitstroom.Hettotaleeffectvandezehogerebezettingbedroeg€10miljoentenopzichtevandebegroting.

AllewerknemerswareninNederlandaangesteld.Hetkanvoorkomendatwerknemersinhetbuitenlandwerdeningezet.Dewerknemersinhetbuitenland,zijnvooralingezetinhetCaribischdeelvanhetKoninkrijkderNederlanden.DaarnaastwarenerregelmatiguitzendingennaarhetbuitenlandopverzoekvandeVerenigdeNaties.

Detotalesterktevandepolitienamgedurende2016met252fte’stoe.Ditwerdvrijwelvolledigveroorzaaktdooreentoenamevandeoperationelesterkte(239fte’s)endanvooraleentoenamevanhetaantalaspiranten(264fte’s).Dereguliereoperationelesterktedaaldein2016beperkt(­25fte’s).Dewijzigingindeniet­operationelesterktebleefbeperkt.Inhetbeginvanhetjaarstroomdenvooralmedewerkersuitdieindevoorfasevandepersonelereorganisatiegebruikmaaktenvanvertrekstimulerendemaatregelen.Detweedehelftvanhetjaargafjuisteenverhoogdeinstroomteziendoordeindiensttredingvanpayrollersendeopvullingvanvacatures.

Tenopzichtevan2015laghetkostenniveaubinnendecategoriesalarissen,toelagenensocialelasten€47miljoenhoger.DezetoenamewerdmetnameveroorzaaktdoordeeffectenvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017.Tegenoverdeze toename zorgde de lagere gemiddelde bezetting in 2016 ten opzichte van 2015 voor een afname van de totale salaris­lasten.Tevensleiddedeaanpassingvandepensioenpremiestotlagerepensioenlastentenopzichtevan2015.

Bijkomende personele kostenDezekostencategoriebestondvoornamelijkuitreiskostenwoon­werkverkeer,bedrijfsgeneeskundigekosten,kostenalsgevolgvandienstongevallenenoverigebijkomendepersoneelslastenzoalskostenvanoutplacementtrajecten.Debijkomendepersoneelskostenwaren€105miljoenlagerdanindebegrotingwasvoorzien.Ditkwamvooraldoordevolgende elementen:•Woon­werkverkeer:dereiskostenvergoedingvoorwoon­werkverkeerviel€69miljoenlageruitdanindebegrotingwasvoorzien.In2016isinbeperktemategebruikgemaaktvandevoorzieningenvanuithetLandelijkeSociaalStatuut(LSS)doordelatereverplaatsingvanmedewerkers.Daarnaastwarenderegulierereiskostenwoon­werkverkeerlagervanwegedelatereafrondingvanhetformeleplaatsingstraject.Datleiddetothogerekostenvoorreis­enverblijfkostenbinnendecategorieOperationeel.•Kostenvoorbedrijfsgeneeskundeenvanwegedienstongevallen:€19miljoenhogerelasten.Tenopzichtevandeeind2015ingeschattereserveringvielendekostenvanuitdePTSS­coulanceregelinghogeruit(€4miljoen).Ditwerdonderandereveroorzaaktdoorgemiddeldhogereuitbetalingenaanmedewerkersdanindereserveringwasvoorzien.DeafhandelingvanPTSSvanuitaansprakelijkheidsstellingenvoorrestschadezorgdevooreenfinancieeleffectvan €11miljoen.Daarnaastlagendekostenvoorbedrijfsgeneeskundestructureelhogerdanbegroot(€6miljoen).•Overigebijkomendepersoneelskosten:€57miljoenlagerelastendanvoorzien.EengrootdeelkwamdoorlagerebestedingenvanuitdebeschikbareLSS­voorzieningen(vertrekstimuleringsregeling,outplacementtrajecten,verhuis­vergoedingen)doordateendeelvandezekostenalin2015wasgerealiseerd.

Tenopzichtevan2015warendebijkomendepersonelekosten€62miljoenlager.Ditkwamvoornamelijkdoordein2015getroffenreserveringvoordekostenvandevoorfasevandepersonelereorganisatie(18­maandenregeling).

Personeel van derdenDebestedingenvoorpersoneelvanderdenwaren€91miljoenhogerdanbegroot.Deaanvullendebestedingenbetroffenmet name:•ICT­inhuur:intotaalpersaldo€52miljoenaanextrabestedingenonderteverdelennaar: ­HetwaarborgenvandecontinuïteitvanbeheerenuitvoeringvandeIV­projectportfolio(€38miljoen),waarbijeendeel

vandeextrakostengedektwerdvanuitaanvullendemiddelendiezijnontvangeninhetkadervanhetP/M­onderzoek. ­ExtrakostenvoorICT­inhuurtenbehoevevanhetAVP(€8miljoen);dekkingvoordekostenvondplaatsvanuitde

beschikbarebestemmingsreserve. ­OntwikkelingICT­ringvoordeLandelijkeMeldkamerorganisatie(€2miljoen);dezekostenzijntenlastevande

beschikbarebijdragegebracht. ­VerschillendeaanvullendeIV­activiteitenonderanderevanuitbeschikbarebijdragenvoordeContourennotaende

CommissieHoekstra(€4miljoen).

•Reguliereinhuur:ditbetrofpersaldo€24miljoenvoorvoornamelijkdeaanvullendeinhuurteneindedecontinuïteitvanderegulierebedrijfsvoeringtewaarborgenalsgevolgvandetijdelijkekwalitatievemismatchdiewasontstaan.•Vormingkorps:hetuitvoerenvanmeeractiviteitenvoordevormingvanéénpolitiemetextrabestedingen(€20miljoen)alsgevolg.Debestedingenzijnpassendbinnenhettotaalaangeraamdekostenvoordevormingvanhetkorps.•OM­personeel:in2016vondtussenhetOMendepolitiedefinanciëleafwikkelingplaatsvandefinancieringvanhetgezamenlijkekwaliteitsplanoverhetjaar2015(­€8miljoen).•Projectenenprogramma’s:kostenvoordeuitvoeringvandiverseprojectenenprogramma’s,zoalshetsectorplanDefensieenpolitie,diedeelsindebegrotingzijnopgenomen(€3miljoen).Hiertegenoverstondaanvullendefinanciering.

Tenopzichtevan2015lagendekostenvaninhuurpersoneel€2miljoenhoger.Ditwerdonderandereveroorzaaktdoordevormingvanhetkorpsendebehoefteaanextracapaciteitvoorgoingconcernwerkzaamhedenin2016. Mutaties voorzieningenDezekostencategorievieltenopzichtevandebegroting€24miljoenhogeruit.•Voorzieningwachtgeld,WWenWAO:naastbijstellingvanderegulieredotatievoorWWenwachtgeld(€12miljoen)waseendotatienodigvanuitheteigenrisicodragerschapvoordeWerkhervattingGedeeltelijkArbeidsgeschikten(WGA)metingangvan2016(€1miljoen).•Voorzieningambstjubilea:devoorzieningiseind2016geactualiseerd.TevenszijndeeffectenvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017hierinverwerkt(€8miljoen).•VoorzieningFLO:vooralheteffectvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017werktedooropdezeuitkeringen,waardooreenaanvullendedotatienoodzakelijkwas(€2miljoen).

Demutatiesindevoorzieningenwarenin2016€34miljoenhogertenopzichtevan2015.In2015deedzicheeninciden­televrijvalvandereserveringFLOvoor.Hiertegenoverstondenin2016aanvullendedotatiesaandevoorzieningen.

Baten personeelDebatenvooruitbesteedpersoneelwaren€3miljoenlagerdandebegroting.Delaatstejarengaven,medeonderinvloedvandepersonelereorganisatie,eenafnametezienvanhetaantaldetacheringen.

108 109

Gegevens WNTDeWetnormeringtopinkomens(WNT)issinds1januari2013vankrachtenheeftalsdoelombovenmatigebeloningenenontslagvergoedingenvantopfunctionarissenindepubliekeensemipubliekesectortegentegaan.Daaromisindeweteenmaximumopgenomenvoordebezoldigingenontslagvergoedingvantopfunctionarissen.Instellingenmoetendaaroverrapportereninhetjaarverslagofdejaarrekening.Voorhetjaar2016wasdealgemenemaximumbezoldigings­normvastgesteldop€179.000(2015:€178.000)inclusiefbelastekostenvergoedingenenpensioenbijdragendoor dewerkgever.

Gegevens WNT 2016 (inclusief vergelijkende gegevens 2015)

Functiegegevens Korpschef Lid CIO Lid Lid Adviseur Korpschef, Lid Politiechef

Korpsleiding Korpsleiding Korpsleiding Adviseur Korpsleiding

Aanvangeneindefunctievervullingin2016 1/3­31/12 16/6­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/10 1/11­31­12 1/1­31/12 1/1­31/3 1/4­31/12

Omvang dienstverband (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

Gewezentopfunctionaris? nee nee nee nee nee ja nee nee ja

(Fictieve) dienstbetrekking? nee nee nee nee nee nee nee nee nee

Individueel WNT-maximum 150.066 97.592 179.000 179.000 149.575 29.425 179.000 44.627 134.863

Beloning 130.347 78.991 158.572 169.757 138.033 25.542 176.982 47.182 113.189

Belastbareonkostenvergoedingen 5.292 3.300 6.066 6.066 5.050 0 526 1.517 4.550

Beloningenbetaalbaaroptermijn 13.060 8.550 15.625 15.876 13.077 2.646 16.447 3.906 11.718

Subtotaal 148.699 90.840 180.263 191.699 156.160 28.189 193.954 52.605 129.457

­/­ Onverschuldigd betaald bedrag 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Totaal bezoldiging 148.699 90.840 180.263 191.699 156.160 28.189 193.954 52.605 129.457

Verplichtemotiveringindienoverschrijding nvt nvt Overgangsrecht Overgangsrecht Overgangsrecht Overgangsrecht Compensatie

van toepassing; van toepassing; van toepassing; van toepassing; aftopping

compensatie compensatie compensatie compensatie pensioen vanuit

aftopping aftopping aftopping aftopping cao; loonsver­

pensioen vanuit pensioen vanuit pensioen vanuit pensioen vanuit hogingen cao

cao; loonsver­ cao; loonsver­ cao; loonsver­ cao; loonsver­

hogingen cao hogingen cao hogingen cao hogingen cao

Bedragen x € 1,–

Bezoldiging leidinggevende Topfunctionarissen en gewezen Topfunctionarissen met dienstbetrekking

Akerboom

ESM

Heerschop D

GTM

Bik RGC

Bouman G

L

Kok LH

Essen van H

P

Bik RGC

Berg van den JA

Berg van den JA

Gegevens 2015

Aanvangeneindefunctievervullingin2015 nvt nvt 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 nvt 1/1­31/12 1/1­31/12 nvt

Omvang dienstverband 2015 (in fte) nvt nvt 1,0 1,0 1,0 nvt 1,0 1,0 nvt

Beloning 0 0 144.282 153.432 147.943 0 173.871 144.189 0

Belastbareonkostenvergoedingen 0 0 5.788 5.788 5.788 0 6.053 5.788 0

Beloningenbetaalbaaroptermijn 0 0 17.669 18.505 17.910 0 18.919 17.572 0

Totaal bezoldiging 2015 0 0 167.739 177.725 171.641 0 198.843 167.549 0

Bedragen x € 1,–

Bezoldiging en/of ontslaguitkering niet-Topfunctionarissen

Adviseur Adviseur Politiechef Hoofd Detachering Politiechef Hoofd

Operatiën buiten politie Operatiën

organisatie

Aanvangeneindefunctievervullingin2016 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12

Omvang dienstverband (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

WNT-drempelbedrag bezoldiging 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000

Beloning 250.328 184.259 174.471 172.030 174.253 168.989 167.942

Belastbareonkostenvergoedingen 0 0 6.066 6.066 0 6.066 6.066

Beloningenbetaalbaaroptermijn 16.900 16.324 15.970 15.922 16.199 15.831 15.816

Totaal bezoldiging 267.228 200.584 196.507 194.018 190.452 190.886 189.825

Verplichtemotiveringindienoverschrijding Respecteren Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie

bestaande aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping

afspraken en pensioen vanuit cao pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao;

arbeidsvoorwaarden loonsverhogingcao loonsverhogingcao loonsverhogingcao loonsverhogingcao loonsverhogingcao

WNT-drempelbedrag ontslaguitkering nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt

Totaal overeengekomen uitkeringen ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

wegensbeëindigingdienstverband

Waarvan betaald in 2016 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Verplichte motivering ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Voorgaande functie ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Gegevens 2015

Functie(s) in 2015 Adviseur Adviseur Politiechef Hoofd Directeur Politiechef Hoofd

Operatiën Operatiën

Aanvangeneindefunctievervullingin2015 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12

Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

Beloning 235.584 178.094 155.957 150.660 163.394 151.405 149.676

Belastbareonkostenvergoedingen 0 0 5.788 5.650 579 5.788 5.753

Beloningenbetaalbaaroptermijn 19.857 18.750 18.393 17.781 18.214 17.995 18.075

Totaal bezoldiging 2015 255.441 196.844 180.138 174.091 182.187 175.187 173.504

110 111

Bedragen x € 1,–

Bezoldiging en/of ontslaguitkering niet-Topfunctionarissen

Directeur Politiechef Politiechef Directeur Politiechef Politiechef Politiechef

Aanvangeneindefunctievervullingin2016 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12

Omvang dienstverband (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

WNT-drempelbedrag bezoldiging 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000

Beloning 173.459 164.807 164.763 164.075 164.573 161.937 162.700

Belastbareonkostenvergoedingen 0 6.066 6.066 6.066 6.066 5.558 6.066

Beloningenbetaalbaaroptermijn 15.814 15.731 15.726 15.723 15.726 15.679 15.675

Totaal bezoldiging 189.273 186.604 186.555 185.864 186.365 183.175 184.442

Verplichtemotiveringindienoverschrijding Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie

aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping

pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao; pensioen vanuit cao;

loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao

WNT-drempelbedrag ontslaguitkering nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt

Totaal overeengekomen uitkeringen ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

wegensbeëindigingdienstverband

Waarvan betaald in 2016 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Verplichte motivering ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Voorgaande functie ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­

Gegevens 2015

Functie(s) in 2015 Directeur Politiechef Politiechef Directeur Politiechef Politiechef Politiechef

Aanvangeneindefunctievervullingin2015 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/6­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12

Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

Beloning 157.701 147.978 147.976 80.297 140.246 150.689 146.158

Belastbareonkostenvergoedingen 0 5.788 5.788 3.376 5.765 5.788 5.788

Beloningenbetaalbaaroptermijn 17.984 17.785 17.572 10.204 17.456 17.518 17.798

Totaal bezoldiging 2015 175.685 171.551 171.336 93.877 163.467 173.995 169.744

Bedragen x € 1,–

Bezoldiging en/of ontslaguitkering niet-Topfunctionarissen

Politiechef Politiechef Politiechef Directeur Herplaatsings- Senior GGP Medewerker

kandidaat uit dienst

Aanvangeneindefunctievervullingin2016 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­30/9 nvt

Omvang dienstverband (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 nvt nvt

WNT-drempelbedrag bezoldiging 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000 179.000

Beloning 161.162 160.419 160.372 162.997 165.240 790.049

Belastbareonkostenvergoedingen 6.066 6.066 6.066 3.640 0 0

Beloningenbetaalbaaroptermijn 15.643 15.636 15.625 15.694 16.527 0

Totaal bezoldiging 182.871 182.120 182.062 182.330 181.766 790.049

Verplichtemotiveringindienoverschrijding Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Compensatie Schadeuitkering

aftopping aftopping aftopping aftopping aftopping naar aanleiding

pensioenvanuitcao; pensioenvanuitcao; pensioenvanuitcao; pensioenvanuitcao; pensioenvanuitcao; vanaansprakelijk­

loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao loonsverhoging cao heidsstelling

WNT-drempelbedrag ontslaguitkering nvt nvt nvt nvt nvt 179.000 nvt

Totaalovereengekomenuitkeringen ­ ­ ­ ­ ­ 343.784 ­

wegensbeëindigingdienstverband

Waarvanbetaaldin2016 ­ ­ ­ ­ ­ 343.784 ­

Gegevens 2015

Functie(s) in 2015 Politiechef Politiechef Politiechef Directeur Voormalig nvt nvt

Korpschef

Aanvangeneindefunctievervullingin2015 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12 nvt nvt

Omvang dienstverband 2015 (in fte) 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 nvt nvt

Beloning 145.095 144.534 144.353 146.838 140.059 0 49.398

Belastbareonkostenvergoedingen 5.788 5.788 5.788 3.473 0 0 0

Beloningenbetaalbaaroptermijn 17.590 17.967 17.566 17.662 18.038 0 0

Totaal bezoldiging 2015 168.473 168.290 167.707 167.973 158.097 0 49.398

Verplichte motivering ­ ­ ­ ­ ­ Vergoeding in ­

verband met

beëindiging

arbeidsrelatie

Voorgaande functie ­ ­ ­ ­ ­ Senior GGP ­

112 113

Bedragenx€1.000

Rente Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

RenteleningMinisterievanFinanciën 9.592 13.684 7.080

Renteleningderden 804 804 1.216

Renteleningi.v.m.vermogensconversie 6.480 6.480 7.786

16.876 20.968 16.082

Af:OntvangenrentevanMinisterievanFinanciën ­ 500 9

Ontvangenrentevanderden 368 ­ 428

368 500 437

Totaal 16.508 20.468 15.645

Bedragenx€1.000

Opleiding en vorming Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 562 450 586

Boekwinst/verlies ­ ­ 18

Hurenenlease 717 240 277

Duurzamegoederen 108 100 1

Munitieenpepperspray 7.863 3.800 9.203

Overigezakenendiensten* 73.728 70.650 59.123

Totaal 82.978 75.240 69.208

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvanuitopleidingsinstituten,congressen/seminarsenIBT­materialen.

Rente (3)

Derentekostenvoor2016waren€4miljoenlagerdanbegrootvanwegelagererentetarieven.Deindebegrotingvoorzienerentebatenophetrekening­courantkredietbijhetMinisterievanFinanciënisdaarentegennietgerealiseerd,opdeeersteplaatsalsgevolgvanzeerlagerentetarieven.

InafstemmingmetenondergarantstellingvanhetMinisterievanV&Jzijnin2016drienieuweleningenopgenomenvoordefinancieringvaninvesteringeninvasteactiva,meteentotalehoofdsomvan€165miljoen.

Opleiding en vorming (4)

Detotaleopleidings­envormingskostenwaren€8miljoenhogerdanbegroot.DitkwamdooreenhogerebijdrageaandePolitieacademievoorreguliercontractonderwijstenopzichtevandebegroting(€5miljoen).Verderwerdtenopzichtevandebegrotingstructureelmeermunitieverbruiktvoordetrainingenopleidingvanmedewerkers(€4miljoen).

Tenopzichtevan2015zijndegerealiseerdeopleidingskosten€14miljoenhogeruitgevallenonderinvloedvaneentoegenomenbegrotingskadervoorcontractonderwijsin2016.

BijdesamenstellingvandezeparagraafzijndebeleidsregelsvoordetoepassingvandeWNTgehanteerdzoalsverwoordinhetschrijvenvanhetMinisterievanBinnenlandseZakenenKoninkrijksrelatiesvan18december2015.

Bedragen x € 1,–

Bezoldiging en/of ontslaguitkering niet-Topfunctionarissen

Medewerker Senior GGP Operationeel Generalist

uit dienst Expert GGP GGP/Verkeer

Aanvangeneindefunctievervullingin2016 1/1­ 1/1­31/12 1/1­31/3 1/1­31/12

Omvang dienstverband (in fte) nvt nvt nvt nvt

WNT-drempelbedrag bezoldiging 179.000 89.500 179.000 179.000

Beloning 783.594 173.117 340.346 330.856

Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 0 0

Beloningenbetaalbaaroptermijn 56 3.579 1.811 5.591

Totaal bezoldiging 783.650 176.696 342.158 336.448

Verplichtemotiveringindienoverschrijding Schadeuitkering Schadeuitkering Schadeuitkering Uitkering

naar aanleiding naar aanleiding naar aanleiding verzekering naar

vanaansprakelijk­ vanaansprakelijk­ vanaansprakelijk­ aanleidingvan

heidsstelling heidsstelling heidsstelling dienstongeval

WNT-drempelbedrag ontslaguitkering nvt nvt nvt nvt

Totaal overeengekomen uitkeringen ­ ­ ­ ­

wegensbeëindigingdienstverband

Waarvan betaald in 2016 ­ ­ ­ ­

Gegevens 2015

Functie(s) in 2015 nvt Senior GGP Operationeel Generalist

Expert GGP GGP/Verkeer

Aanvangeneindefunctievervullingin2015 nvt 1/1­31/12 1/1­31/12 1/1­31/12

Omvang dienstverband 2015 (in fte) nvt nvt nvt nvt

Beloning 2.344 50.744 64.314 45.194

Belastbare onkostenvergoedingen 0 0 0 0

Beloningenbetaalbaaroptermijn 66 6.267 7.947 5.368

Totaal bezoldiging 2015 2.410 57.011 72.261 50.563

Verplichte motivering ­ ­ ­ ­

Voorgaande functie ­ ­ ­ ­

114 115

Bedragenx€1.000

Huisvesting Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 101.524 124.030 108.591

Boekwinst/verlies ­2.175 ­ 8.692

Energie 30.702 37.010 36.448

Huren,pachtenenlease 59.846 43.640 56.429

Duurzamegoederen 8.317 9.970 2.809

Onderhoud 72.231 25.970 62.033

Schoonmaak 31.531 22.245 33.720

Overigezakenendiensten* 38.327 82.960 34.286

Toevoegingaanvoorzieningen 925 ­ 255

Totaal 341.228 345.825 343.263

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvoorheffingen,verzekeringenenbeveiligingsdiensten.

Dehuisvestingslastenwaren€5miljoenlagerdanbegroot.Alsgevolgvandelatereafrondingvandepersonelereorganisatieendelaterestartvangrotehuisvestingsprojectenisindeafgelopenjarenmindergeïnvesteerddangepland,waardoordeafschrijvingslastenlagerwarendanbegroot.Ditzorgdeechtervoorhogerelastenvooraldoorhogerebestedingenvanuithet(meerjarige)onderhoudendaarnaasthogerehuurlasten.Tevenszorgdenvoorbereidendwerk voorhuisvestingsprojecten,inhuurvanadviesoponderhoudsplannenenmakelaarskostenvanwegegeplandeafstootvanpandenvoorhogerekostenindecategorieBeheer.Alsgevolgvanverbeterdinzichtindehuisvestingskostenzijntenopzichtevandebegrotingdebestedingenmeerspecifiekverantwoordoverdeverschillendeposten.Significanteafwijkin­gentussenmetnamedepostenonderhoudenoverigezakenendienstendienenhierdoorinsamenhangtewordenbezien.Doordeafstootvanpandenin2016,tengevolgevandeuitgevoerdeschuifplannen,ispersaldo€2miljoenaanboek­winstgerealiseerd.Ditwasindebegrotingnietvoorzien.Daarnaastwarendeenergielastenlagerdanbegrootonderanderevanwegelagereenergietarieven.

Tenopzichtevan2015warendehuisvestingskosten€2miljoenlager.Ditwerdvooralveroorzaaktdoorhogerekostenin2015inverbandmetdeafwaarderingvanpandendiehetkorpsoptermijnafstoot.

Huisvesting (5)

Vervoer (6)

Bedragenx€1.000

Vervoer Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 89.162 80.752 85.267

Boekwinst/verlies ­6.191 ­ ­2.088

Brandstof 29.214 34.651 32.047

Hurenenlease 12.195 17.451 9.447

Duurzamegoederen 2.122 1.360 25

Onderhoud 44.487 31.133 41.345

Schade 3.817 4.400 6.688

Overigezakenendiensten* 15.813 7.300 11.786

Totaal 190.619 177.047 184.517

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvoorverzekeringen,kentekenbewijzenenboetes.

Dekostenvoorvervoerwaren€14miljoenhogerdanbegroot.Verderestroomlijningvandebeleidstoepassingomtrentinvesteringenenafschrijvingenheeftgeleidtotinhaalafschrijvingen.Metingangvan2016zijndeverzekeringspremiesstructureelgestegenalsgevolgvandenieuweaanbestedingincombinatiemetaanpassingenindealgehelewettelijkepolisvoorwaarden.Verderiseind2015hetgrootmaterieel’omniet’overgenomenvanhetMinisterievanV&J.De (geïntensiveerde)inzetvangrootmaterieelzorgdevoorextralastenbinnendezecategorie.Debrandstofkostenwarenechterlagerdanbegrootalsgevolgvanlagerebrandstofprijzen.InlijnmetdeuitkomstenvanhetP/M­onderzoekbleefdeomvangvanhetwagenparkendaarmeedievandeafschrijvingengelijk.

Tenopzichtevan2015vielendekosten€6miljoenhogeruit.Dezetoenamewerdvooralveroorzaaktdoorkostenvoorgrootmaterieeleninhaalafschrijvingen.

Verbindingen en automatisering (7)

Dekostenvoorverbindingenenautomatiseringwaren€28miljoenlagerdanbegroot.Demateriëlebestedingenvoor hetAVPvielenin2016€42miljoenlageruitdoordateendeelvandeuitvoeringalin2015wasgerealiseerdendoordatbinnenhetAVPeenverschuivingplaatsvondvanmiddelenvanverbindingenenautomatiseringnaarinhuurvanderden.DaarnaastzorgdeschaarsteindebeschikbareprojectcapaciteitvooreenlagergerealiseerdvolumeaanAVP­activiteitenenhierdoorvoorlagerebestedingen.ZieookBijlageIIIvooreennaderetoelichting.

DemateriëlelastenvoorhetbeheervanC2000warenlagerdanbegroot.Ditwerddeelsveroorzaaktdoorstructureellagere kosten voor verbindingen en deels als gevolg van het terughoudend omgaan met bestedingen in relatie tot vernieuwingvanhetnetwerk.

TegenoverdehiervoorgenoemdelagerebestedingenvoorhetAVPenhetbeheervanC2000zijnin2016,conformde uitkomsten van het P/M­onderzoek, op het gebied van de continuïteit en het beheer van de bestaande systemen en werkprocessenpersaldomeerbestedingengerealiseerddanbegroot.Daarnaastgafhetkorpsmeeruitdoordegroeivanhetdatagebruikdoormobieleapparatenendetarievenvanmobieleabonnementenmedio2016.Hiertegenoverstondenlagereafschrijvingslasten,hoofdzakelijkvanwegevertragingvandeinvesteringeninvoorzieningenvoorinterceptieenrandapparatuur.

Tenopzichtevan2015warendebestedingen€16miljoenlager,vooraldoordegenoemdelageremateriëlebestedingenvoorhetAVP.

Bedragenx€1.000

Verbindingen Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 73.686 85.540 68.300

Boekwinst/verlies 1.388 ­ 813

Hurenenlease 235 1.300 571

Duurzamegoederen 20.569 31.140 32.399

Overigezakenendiensten* 211.554 217.650 221.809

Totaal 307.432 335.630 323.892

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvooronderhoud,licenties,(mobiele)telefonieenhetC2000­netwerk.

116 117

Geweldsmiddelen en uitrusting (8)

Dekostenvoorgeweldsmiddelenenuitrustingwaren€11miljoenlagerdanbegroot.Deafschrijvingslastenwaren lagerdoordatindebegrotingnogrekeningwasgehoudenmetafschrijvingslastenvoorveiligheidsvesten.Deeenmaligebulkaanschafvanveiligheidsvestenin2014isechterrechtstreeksindeexploitatieverantwoordwaardoordeafschrijvin­genin2016lageruitvielen.Ookbleefdevervangingvanuitdepersoonlijkekledingbudgettenbeperkt,doordatdeindeafgelopenjarennieuwuitgereiktekledingpakkettenminderslijtagec.q.verouderingkennen.Daartegenoverzijnextrakostengerealiseerdvoordeuitreikingvankledingpakkettenaandoelgroependienognietvannieuwekledingvoorzienwarenenvoordeuitgiftevandeaangepastepolo’s.

Tenopzichtevan2015lagendelasten€22miljoenlager.Ditkwamdoorincidenteleextralastenin2015inverbandmetdeleveringvanhetnieuweuniformendeaanschafvanspecialistischeuitrustingalsgevolgvandeterrorismedreiging.

Operationeel (9)

Bedragenx€1.000

Geweldsmiddelen en uitrusting Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 955 6.690 857

Hurenenlease 4 ­ 4

Duurzamegoederen 1.938 ­2.290 172

Overigezakenendiensten* 26.119 36.000 50.274

Totaal 29.016 40.400 51.307

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvooraanschafdienstkleding,onderhoudenreiniging.

Deoperationelelastenbedroegen€23miljoenmeerdanindebegroting.Voorhetgrootstegedeeltehingditsamenmetreis­enverblijfkosten(€21miljoen).Indebegrotingwas,vanwegedeeerdergeplandeafrondingvanhetpersoneleplaatsingstraject,rekeninggehoudenmeteenterugloopvandepostreis­enverblijfkosten,metdaartegenovereentoenamevandekostenwoon­werkverkeer.Dezeterugloopwerdnietvollediggerealiseerd,doordatfase1vandepersonelereorganisatielaterisafgerond.

Bedragenx€1.000

Operationeel Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 14.521 16.345 14.999

Boekwinst/verlies ­22 ­ ­10

Hurenenlease 1.485 500 1.088

Duurzamegoederen 3.409 4.540 3.913

Reis­enverblijfkostenbinnen­enbuitenland 44.957 23.726 38.697

Arrestantenzorg 23.968 19.950 20.693

Meldkamerkostenvanuitsamenwerkingderden 9.510 7.650 10.019

Overigezakenendiensten* 42.486 44.972 35.899

Totaal 140.314 117.683 125.298

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvoorrecherchematerialenenverkeersmiddelen.

VerderwasindebegrotingindecategorieOperationeelrekeninggehoudenmetkostenvoordeversterkingvandeveiligheidsketen(uitbreidingDSImetSnelleInterventieteams).DekostenhiervoorwerdenechterbinnenverschillendecategorieënverantwoordenslechtsvooreendeelindecategorieOperationeel.Binnendeeenhedenzijndaarentegenmeerkostengemaaktvooroperationeleactiviteitendanbegroot,onderanderealsgevolgvandekostenvoorontmantelingenvanhennepkwekerijenenhetTBOinhetCaribischgebied.Tegenoverdezepostenstaanextrabijdragen.Dekostenvoordeontmantelingenwerdenvanaf2016rechtstreeksdoordepolitiebetaald,waarvoordealgemenerijksbijdragevanhetMinisterievanV&Jisverhoogd.Verderzijnerextraoperationelekostengerealiseerdvanuitdoorlopendeactiviteitenin2016voorMH­17endaarnaasthetEU­voorzitterschap.Debatenvoordebewaringvanarrestantenwarenlagerdanbegrootvanwegeeensnelleredoorstroomvanarrestantennaarjustitiëleinrichtingen.

Tenopzichtevan2015warendekosten€15miljoenhoger.Ditwordtdeelsverklaarddooreentoenamevandereis­ enverblijfkosten.Daarnaastzijnerkostengemaaktvoordeversterkingvandeveiligheidsketen,ontmantelingenvanhennepkwekerijenenhetTBOinhetCaribischgebied.

Beheer (10)

De gerealiseerde kosten in deze categorie lagen boven de begroting, vooral door de categorie Externe deskundigheid alsgevolgvanmeerbestedingen,metnameophetgebiedvanhuisvesting.Voorbereidendewerkzaamhedenvoorhuis­vestingprojecten,adviesoponderhoudsplannen,asbestissuesenmakelaarskostenvanwegehetafstotenvanpandenzorgdenvoorhogerekosten.DaarnaastisgebruikgemaaktvanexternedeskundigheidvoorhetprojectBezwaar en Beroep Personele Reorganisatie.Erisminderexternedeskundigheidingezetvoordevormingvanéénpolitiedanbegroot.

Tenopzichtevan2015warendekosten€3miljoenhoger.Ditwordtvoornamelijkverklaarddoorhogerekostenvoordeinzetvanexternedeskundigheidprimairophetgebiedvanhuisvesting.

Bedragenx€1.000

Beheer Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Afschrijvingen 241 650 259

Hurenenlease 9.453 5.540 8.759

Duurzamegoederen 570 380 676

Catering 21.697 20.753 21.145

Externedeskundigheid 48.629 43.633 44.190

Vergaderkosten 6.337 5.600 6.607

Overigezakenendiensten* 42.232 50.670 44.260

Totaal 129.159 127.226 125.896

*Overigezakenendienstenbetreffenvoornamelijkkostenvoorkantoorbenodigdheden,drukwerk,vakliteratuurenrepresentatiepersoneel.

118 119

Bedragenx€1.000

Honoraria 2016 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Controlevandejaarrekening 481 ­ 481 379

Anderecontrolewerkzaamheden 505 268 773 737

Fiscale advisering ­ ­ ­ ­

Andereniet­controlediensten ­ 175 175 22

Totaal 986 443 1. 429 1. 138

Specificatie accountantshonoraria

Bovenstaandehonorariabetreffendewerkzaamhedendiezijnuitgevoerddoordeonafhankelijkeaccountantzoalsbedoeldinartikel1,lid1Wettoezichtaccountantsorganisaties(WTA)endeinrekeninggebrachtehonorariavanhetgehelenetwerkwaartoedeaccountantsorganisatiebehoort.

Dehonorariadiebetrekkinghebbenophetonderzoekvandejaarrekeningoverhetboekjaar2016zijnongeachtofdewerkzaamhedenreedsgedurendehetboekjaarzijnverricht.

Bedragenx€1.000

Materiële vaste activa

Stand 1 januari 2016

Aanschafwaarde 247.151 1.432.952 963.255 2.643.358 492.243 358.091 84.110 3.577.802

Cumulatieveafschrijvingen ­ ­662.712 ­445.856 ­1.108.568 ­268.934 ­169.743 ­38.469 -1.585.714

Boekwaarde 247.151 770.240 517.399 1.534.790 223.309 188.348 45.641 1.992.088

Mutaties

Investeringen 2.313 20.697 28.042 51.052 85.948 59.750 14.897 211.647

Desinvesteringen

Aanschafwaarde ­3.195 ­71.684 ­46.688 ­121.567 ­105.956 ­69.718 ­11.869 -309.110

Cumulatieve afschrijvingen ­ 62.871 45.251 108.122 103.581 68.995 11.859 292.557

Herrubriceringaanschafwaarde ­ 394.524 ­392.500 2.024 69 ­2.260 ­184 -351

Herrubriceringafschrijvingen ­ ­169.740 168.671 ­1.069 ­27 1.021 32 -43

Bijzonderewaardeverminderingen

vasteactiva ­ ­5.468 ­ ­5.468 ­ ­ ­ -5.468

Afschrijvingen[jaarlast] ­ ­61.946 ­39.578 ­101.524 ­89.162 ­73.686 ­16.279 -280.651

Stand 31 december 2016

Aanschafwaarde 246.269 1.771.021 552.109 2.569.399 472.304 345.863 86.954 3.474.520

Cumulatieveafschrijvingen ­ ­831.527 ­271.512 ­1.103.039 ­254.542 ­173.413 ­42.857 -1.573.851

Boekwaarde 246.269 939.494 280.597 1.466.360 217.762 172.450 44.097 1.900.669

Vaste activa in uitvoering ­ 11.969 14.000 25.969 3.565 2.960 1.794 34.288

(inbegrepen in bovenstaand model)

Toelichting op de balans per 31 december 2016

Materiële vaste activa (11)

HuisvestingInhetkadervanhetStrategischHuisvestingsplan(SHP)lieperin2016eengrootaantalhuisvestingsprojecten.Dezeprojectenbevondenzichveelalindebeginfaseenkendenin2016nogeenbeperkterealisatie.Debinnenhuisvestinggerealiseerdeinvesteringenbedroegenintotaal€51miljoen.In2016iseenaantalpandenverkochtwatleiddetoteendesinvestering.Daarnaastisdeinventarisvaneenaantalhuurpandengedesinvesteerdaangeziendepolitiedezenietmeergebruikt.

In2016verminderdeeenaantalpandenduurzaaminwaarde.HetbetrofzevenpandendiehetkorpsindetoekomstverkooptenwaarvandeboekwaardehogerlagdandeactueleWOZ­waarde.Daarnaastzijnin2016zestienpandenverkochtwaarbijdeleveringin2017plaatsvindt.Intotaalgaathetomeenwaardeverminderingvan€5miljoen.

Devoormaligekorpsengingendiversommetderubriceringvandeactivacategorieën.Naafrondingvandemigratievandefinanciëleadministratiesisditin2016metelkaarinlijngebracht.DithadalleenconsequentiesvoordepresentatievandecategorieHuisvestingennietvoordewaardering.

Grond en

terre

inen

Vervoer

ICT Overig

e

activa

Casco

gebouwen

Overige

huisvest

ing

Tota

le kolom

huisvest

ing

Tota

le

materië

le

vaste activ

a

Tota

al

Pricewate

rhouse

Coopers

Accountants

N.V. 2

015

Tota

al

Pricewate

rhouse

Coopers

Accountants

N.V. 2

016

Overige dienst

en

Pricewate

rhouse

Coopers

Accountants

N.V.

Onafhankelijk

e

accountants

Pricewate

rhouse

Coopers

Accountants

N.V.

120 121

Bedragenx€1.000

Financiële vaste activa Inkoop Max Overig Totaal Jaarrekening Jaarrekening 2016 2015

Stand 1 januari 806.297 5.377 811.674 962.381Investeringen ­ 3.185 3.185 ­

Overigemutaties[+/­] 99.913 ­314 99.599 ­137.696

Kortlopenddeel[+/­] ­33.985 ­ ­33.985 ­13.011

Stand 31 december 872.225 8.248 880.473 811.674

Vordering Inkoop MaxDitbetreftdevorderingvandepolitieophetMinisterievanV&JinzakedeuitgavenaanderegelingInkoopMax.Overhetgemiddeldesaldovandezevorderingwordtgeenrenteberekend.HetMinisterievanV&Jlostdevorderingineenvoorafvastgesteldschemaaf.DezeaflossingligtdeeerstejarenlagerdanderamingvandeuitgavenvoorInkoopMax.Inlaterejarenishetandersom.Deverwachteaflossingenvoor2018envolgendejaren,€872miljoen,zijnopgenomenonderdefinanciëlevasteactiva. Detranche2017van€34miljoenisopgenomenonderdekortlopendevorderingen.Hetverschiltussendevoorzieningendevorderingeind2016,inclusiefkortlopenddeel,bedraagt€48miljoenenwordtdoordepolitievoorgefinancierd.Depolitiedraagtderentelastenhiervan.Demutatiesin2016indevoorzieningleiddentoteentoenamevancirca €100miljoen.Enerzijdsresulteerdedeuitstroomineenafnamevancirca€10miljoen,anderzijdsheeftdejaarlijkseherberekeningopbasisvandenieuwetarievengeleidtoteentoenamevancirca€110miljoen.Ditlaatstewordtvoornamelijkveroorzaaktdoorverlagingvanderekenrentemet0,7%van3,5%naar2,8%.

Overige financiële vaste activaDitbetreffenaanwerknemersverstrekteleningenmeteenlooptijdlangerdanéénjaarenuitstaandebedrageninzakediversesamenwerkingsverbandentussenbrandweer,GeneeskundigeHulpbijOngevallenenRampen(GHOR)enpolitiemetbetrekkingtotgezamenlijkemeldkamers.Definanciëlevasteactivalateneenstijgingzienvan€3miljoen.InhetkadervandeLandelijkeMeldkamerorganisatieisaandeVeiligheidsregioRotterdam­Rijnmondindiversetrancheseenleningverstrekttotintotaal€8miljoen.In2016isintotaal€3miljoenvandezeleningafgeroepen.

VervoerDeinvesteringeninvervoerhebbenvooralbetrekkingopdeopvallendesurveillancevoertuigenendebijzonderevoertuigen,zoalsgepantserdevoertuigenenvoertuigenmetspecifiekein­enopbouw.DeverwachteinvesteringinME­voertuigenvan€15miljoenisdoorgeschovennaar2017.Dedesinvesteringvandevoertuigenhadinhetbijzonderbetrekkingopdevoertuigenmeteenboekwaardevannihil.

ICTHetaanbestedingstrajectvoorrandapparatuurC2000endeinvesteringvoordenieuweinterceptievoorzieningen liepenvertragingop.DaardoorwarenerlagereICT­investeringendanvoorzien.Welinvesteerdehetkorpsin2016in deaanschafvanhigh­end­smartphonesvoorhandhaving,toezichtenopsporing.DaarnaastisgeïnvesteerdindeICT­voorzieningvandemeldkamers(ICT­ringLandelijkeMeldkamerorganisatie).OnderandereinhetkadervandedatacenterstrategievanuithetAVPisbijdedesinvesteringendeafwaarderingvanhetrekencentrumTilburgmeegenomengeziendeverwachtesluitingbegin2017.

Overige activaDeinvesteringeninoverigeactivabestondenuitdevervangingvanapparatuurvoorgeweldsmiddelenenuitrusting,operationeelenbeheer.Hetbetroffenopdeeersteplaatsinvesteringeninrecherchemiddelen.Bijdeoverigedesinves­teringenginghetvoornamelijkomactivameteenboekwaardevannihil.

Vaste activa in uitvoeringDitbetreftactivadiezijngeactiveerd,maarwaaropnognietwordtafgeschreven.Hettotalebedragaanvasteactivainuitvoeringbedroegeind2016€34miljoen,metnamebestaandeuit€26miljoenvoorhuisvestingen€3miljoenvoorICT.Tenaanzienvanhuisvestingginghetvooralomdeverbouwingvaneenaantalpanden.

Vergelijkende cijfers materiële vaste activa 2015

Financiële vaste activa (12)

Bedragenx€1.000

Materiële vaste activa 2015

Stand 1 januari 2015

Aanschafwaarde 249.344 1.502.837 1.001.383 2.753.564 549.016 419.590 103.628 3.825.798

Cumulatieveafschrijvingen ­ ­669.498 ­466.250 ­1.135.748 ­301.561 ­252.002 ­59.496 -1.748.807

Boekwaarde 249.344 833.339 535.133 1.617.816 247.455 167.588 44.132 2.076.991

Mutaties

Investeringen ­ 1.421 59.295 60.716 63.891 79.974 21.478 226.059

Desinvesteringen

Aanschafwaarde ­1.254 ­53.848 ­73.730 ­128.832 ­120.163 ­176.754 ­28.760 -454.509

Cumulatieve afschrijvingen ­ 50.263 69.858 120.121 117.677 175.607 28.546 441.951

Herrubriceringaanschafwaarde ­ 23 ­22.566 ­22.543 ­501 35.281 ­12.236 1

Herrubriceringafschrijvingen ­ ­11 14.830 14.819 214 ­22.781 7.754 6

Bijzonderewaardeverminderingen

vasteactiva ­939 ­17.481 ­1.127 ­19.547 ­ ­ ­ -19.547

Afschrijvingen[jaarlast] ­ ­43.466 ­64.294 ­107.760 ­85.264 ­70.567 ­15.273 -278.864

Stand 31 december 2015

Aanschafwaarde 247.151 1.432.952 963.255 2.643.358 492.243 358.091 84.110 3.577.802

Cumulatieveafschrijvingen ­ ­662.712 ­445.856 ­1.108.568 ­268.934 ­169.743 ­38.469 ­1.585.714

Boekwaarde 247.151 770.240 517.399 1.534.790 223.309 188.348 45.641 1.992.088

Vaste activa in uitvoering ­ 17.443 42.173 59.616 2.377 11.997 3.030 77.020

(inbegrepen in bovenstaand model)

Grond en

terre

inen

Vervoer

ICT Overig

e

activa

Casco

gebouwen

Overige

huisvest

ing

Tota

le kolom

huisvest

ing

Tota

le

materië

le

vaste activ

a

122 123

Voorraden (13)

Voorraden kleding wapens en munitieDeinkoopendistributievandekleding,wapensenmunitieverlopencentraal.Voorincourantevoorradeniseenvoor­zieningopgenomenvan€5miljoen.Tenopzichtevan2015steegdeincourantevoorraadmet€1miljoen.Hetgingomincourantgewordenvoorradendoorartikelendieuitdecollectiegenomenzijnendevervangingvanhetdienstwapen.Daarnaastisrekeninggehoudenmetmogelijkeincourantheiddoorlagereomloopsnelheidvanartikelen.

Overige voorradenDeoverigevoorradenbetreffenvoornamelijkonderdelenvoorhetonderhoudvanineigenbeheerzijndevoertuigenendeluchtvloot.

Vorderingen en overlopende activa (14)

Bedragenx€1.000

Voorraden 31 december 31 december 2016 2015

Voorradenkleding,wapensenmunitie 29.671 31.591

Overigevoorraden 7.504 7.491

Totaal 37.175 39.082

DebiteurenHetdebiteurensaldowastenopzichtevandeJaarrekening2015nagenoeggelijk.Terdekkingvanhetrisicoop mogelijkoninbarevorderingenisbinnendepostdebiteuren,evenalsin2015,eenvoorzieningvoordubieuzedebiteurenopgenomenvan€2miljoen.

Voorschotten en leningenDitbetreffenvoorschottenenleningendieonderandereinhetkadervancaoàlacarteverstrektzijnaanpersoneel.

Vordering op Ministerie van V&J inzake Inkoop Max OnderdezepostisdedoorhetMinisterievanV&Jtoegezegdetranche2017vandeaflossingenopdevordering InkoopMaxvan€34miljoenopgenomen.Overhetgemiddeldesaldovandezevorderingwordtgeenrenteberekend.

Bedragenx€1.000

Vorderingen en overlopende activa 31 december 31 december 2016 2015

Debiteuren 15.712 15.631

Voorschottenenleningen 4.762 2.203

VorderingopV&JInkoopMax 33.985 13.011

Vooruitbetaaldebedragen 27.571 43.030

Overlopendeactiva 571 156.055

Overigevorderingen 20.675 17.703

Totaal 103.276 247.633

Bedragenx€1.000

Rekening-courant Ministerie van Financiën Jaarrekening Jaarrekening 2016 2015

Deposito’s:Stand1januari ­ ­

Stortingen ­ 362.000

Opname ­ ­362.000

Stand31december ­ ­

Rekening-courant Ministerie van Financiën:Stand1januari 205.482 ­64.700

Mutatie 72.385 270.182

Stand31december 277.867 205.482

Stand 31 december 277.867 205.482

Vooruitbetaalde bedragenDebalanspostvooruitbetaaldebedragenheeftgrotendeelsbetrekkingopICT­onderhoud,softwarelicentiesenhuur.Tenopzichtevan2015werddedalingvoornamelijkveroorzaaktdoormindervooruitbetaaldeICT­onderhoudscontractenvoor2016.

Overlopende activa/overige vorderingenDeoverlopendeactivaenoverigevorderingenlietentenopzichtevandeJaarrekening2015eenafnamezienvan €153miljoen.DezedalingkwamvooraldoordeafwikkelingvanophetMinisterievanV&JtevorderenbijdrageninzakehetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017(€84miljoen)enderegelingLandelijkSociaalStatuut(€55miljoen).

Allekortlopendevorderingenenoverlopendeactivahebbeneenresterendelooptijdkorterdaneenjaar.

Rekening-courant Ministerie van Financiën (15)

Deposito’sVanwegedelagerentezijnin2016geendeposito’suitgezet.

Rekening-courant Ministerie van FinanciënViaderekening­courantmethetMinisterievanFinanciëniserdagelijkssaldoregulatiemetdepolitierekeningenbijbankinstellingen.Derekening­courantverhoudingmethetMinisterievanFinanciënheefteenkredietfaciliteitvan €250miljoen.

Derekening­courantverhoudingmethetMinisterievanFinanciënkendeeenpositievestandeind2016.ZievoornaderetoelichtingdeToelichtingopdekasstroom.

Niet ter vrije beschikkingVanhetsaldoliquidemiddelen/rekening­courantMinisterievanFinanciënstondeenbedragvan€26miljoenniet tervrijebeschikkingaandepolitie.Dezegeldenstaanindebalansverantwoordonderdekortlopendeschuldenenbetroffenmetnameinbeslaggenomengelden.

124 125

Liquide middelen (16)

Naastdegeldeninrekening­courantbijhetMinisterievanFinanciënwordenliquidemiddelenaangehouden.Inhetkasstroomoverzichtbijdejaarrekeningwordthetverloopvandeliquidemiddelengepresenteerdinsamenhangmetderekening­courantfaciliteitvanhetMinisterievanFinanciën.

Hetkassaldodaaldetenopzichtevan2015voornamelijkdoorhetverminderenvanhetaantalkassen.DetotaleliquidemiddelenbleventenopzichtevandeJaarrekening2015nagenoeggelijk.

Algemene reserve (17)

Bedragenx€1.000

Algemene reserve 31 december 31 december 2016 2015

Stand1januari 155.871 251.339

Resultaatbestemmingboekjaar ­52.763 ­95.468

Stand 31 december 103.108 155.871

Bedragenx€1.000

Liquide middelen 31 december 31 december 2016 2015

Kassen 346 604

Banken 9.153 8.293

Totaal 9.499 8.897

Hetjaar2016isafgeslotenmeteennegatiefexploitatieresultaatvan€109miljoen.Ditkomttenlastevandereservesvandepolitie.Hetkorpsonttrok€56miljoenaandebestemmingsreserveICTterdekkingvandeAVP­meerkosten.Indebegrotingwaseentoevoegingaandealgemenereservevan€4miljoengepland.Alsgevolgvanhetnegatievereexploitatieresultaatbedroegdedaadwerkelijkeonttrekkingaandealgemenereserve€45miljoenmeerdanbegroot.Intotaalis€53miljoenonttrokkenaandealgemenereserve.

Deomvangvandealgemenereserveeind2016bedroeg2,0%vandegemiddeldebijdragenoverdelaatstedriejaar(eind2015:3,1%),voorafgaandaanhetjaarwaaroverditdeelvanhetvermogenwordtberekend.Daarmeelagdealgemenereservebinnende,conformhetBesluitfinancieelbeheerpolitie,geldendebandbreedtevanminimaal1,5%enmaximaal7,5%.GedurendevijfjaarnainwerkingtredingvandePolitiewet2012magdealgemenereservemaximaal7,5%vandegemiddeldebijdragenoverdelaatstedriejaarbedragen.Daarnaisdatmaximaal5%.

Bestemmingsreserves (18)

Bestemmingsreserve ICTConformhetBesluitfinancieelbeheerpolitiebestaatheteigenvermogeneind2016naastdealgemenereserveuiteenbestemmingsreserveICT.IndeopeningsbalansvandepolitieiseenbestemmingsreserveICTgevormdomvanaf2013demeerjarigeextraexploitatielastentedekken.Inderesultaatbestemmingvoorhetjaar2016zijndeexploitatielastenmetbetrekkingtotdemeerkostenvanhetAVPtenlastevandezebestemmingsreservegebracht.InBijlageIIIstaateenspecificatievandezelasten.

Voorzieningen (19)

Bedragenx€1.000

Bestemmingsreserves Jaarrekening Jaarrekening 2016 2015

Bestemmingsreserve ICTStand1januari 136.093 234.581

Mutatie ­55.854 ­98.488

Stand 31 december 80.239 136.093

Bedragenx€1.000

Voorzieningen

Stand 1 januari 28.262 796.696 72.491 21.100 584 354 919.487 1.163.267

Bij:dotatieverslagperiode 2.685 110.150 12.477 17.189 946 29 143.476 16.559

Af:aanwending 2.383 38.189 10.361 9.789 248 ­ 60.970 108.548

Vrijval ­ 10.237 ­ ­ 21 250 10.508 151.791

Stand 31 december 28.564 858.420 74.607 28.500 1.261 133 991.485 919.487

Vandevoorzieningeniseenbedragvan€916miljoenalslanglopend(langerdaneenjaar)aantemerken,waarvancirca€121miljoenlangerdanvijfjaar.

FLOIndeJaarrekening2015is,conformdegrondslagen,voordezeregelingeenvoorzieningvan€28miljoen (24rechthebbenden)opgenomen.Devoorzieningispereind2016geraamdop€29miljoen(22rechthebbenden).

FLOHuisv

esting

leegstaande

huurpanden

Overige

voorzieningen

Tota

al

jaarrekening

2016Inkoop

Max

Jubile

aW

achtgeld

WAO, W

W

Jaarre

kening

2015

126 127

Langlopende leningen (20a)Inkoop MaxIndeJaarrekening2015waseenvoorzieningvan€797miljoen(22.465rechthebbenden)voorInkoopMaxopgenomen.Deinkopenin2016bedroegen€38miljoen(514recht hebbenden).Demutatiesin2016alsgevolgvanuitstroom(overlijden,uitdiensttredenenarbeidsongeschiktheid)leiddentoteenafnamevan€10miljoen(320rechthebbenden).Deactualisatievandepremietarievenendesectoralegrondslagenresulteerdenineentoenamevan€110miljoen. Devoornaamsteoorzaakvandehogerepremietarievenvormdededalingvanderekenrentevan3,5%naar2,8%.Dezemutatiesleiddentoteenstandvandevoorzieningeind2016van€858miljoen(21.631rechthebbenden). Dehoogtevandevoorzieningwordteenmaalperjaarvastgestelddoormiddelvaneenactuariëleberekening.DevoorzieningInkoopMaxkanvanjaartotjaarfluctueren,vanwegedejaarlijkseactualisatievandeonderliggendepremietarievenendaaraantengrondslagliggendeparameterszoalsbijvoorbeeldderekenrenteenoverlevingskansen.

Jubilea Dezevoorzieningheeftbetrekkingopwerknemersdieinaanmerkingkomenvooreenuitkeringinhetkadervanambtsjubileabijeendienstverbandvan12½,25of40jaar.Opbasisvandeherberekeningvandevoorzieningaandehandvandeactuelepersoneelsaantallenisin2016eenbedragvan€12miljoengedoteerd.Daarnaastiser€10miljoenuitgekeerd.In2015betrofdeuitkeringeveneens€10miljoen.Detotalevoorzieningismet€2miljoengestegentot €75miljoen.

Wachtgeld, WAO, WWDezevoorzieningheeftbetrekkingopvoormaligewerknemersdiedoormiddelvaneenwachtgeldregelingc.q.uitkeringsregelingdeorganisatieverlieten.Opbasisvandeactuelestandvanrechthebbendenisin2016eendotatieaandezevoorzieninggedaanvan€17miljoen.Daarnaastverstrektehetkorps,netalsin2015,voor€10miljoenaanuitkeringen.Detotalevoorzieningsteegmet€7miljoen.

Huisvesting leegstaande huurpandenEriseenvoorzieninggevormdvoorleegstaandehuurpandenwaarvandehuurcontractennogdoorlopen.In2016zijnvijfpandenaandevoorzieningtoegevoegd.Inaanloopnaardeeinddatumvandehuurcontractenneemtdevoorzieningaf.Deeindstandvandezevoorzieningbedroeg€1miljoen.Intotaalzijnzevenpandenopgenomenindevoorziening.

Overige voorzieningenEind2015hadhetkorpstweeoverigevoorzieningen.Hetbetrefteenvoorzieningschade,gevormdterafdekking van een concrete schadeclaim, en een voorziening ter dekking van groot onderhoud binnen het Meld­ en CoördinatiecentrumZuid­Limburgdiejaarlijksgeactualiseerdwordt.In2016isdevoorzieningschade,alsgevolg vanhetafgenomenrisico,vrijgevallen.Alsgevolgvandezevrijvaldaaldehetsaldovandeoverigevoorzieningen tenopzichtevan2015.

Langlopende schulden (20)

Bedragenx€1.000

Langlopende schulden 31 december 31 december 2016 2015

Langlopendeleningen(20a) 960.812 936.584

Overigelanglopendepassiva 8.762 6.105

Totaal 969.574 942.689

Lening Ministerie van Financiën in verband met vermogensconversieTerfinancieringvanhetafgeroomdeeigenvermogenvandevoormaligeregiokorpsen,hetKLPDendevtsPNisin 2011eenleningvan€400miljoenaangegaan.Dezeleningwordtmet€40miljoenperjaar,indecember,afgelost. Dehoogtevandeopenstaandehoofdsomvandeleningbedroegeind2016€160miljoen.Hetkortlopendedeelisopgenomenonderdekortlopendeschulden.Delaatsteaflossingvindtplaatsin2020.

Overige leningen Ministerie van FinanciënDeoverigeleningenvanhetMinisterievanFinanciëndienenterfinancieringvandeinvesteringeninvasteactiva. InafstemmingmetenondergarantstellingvanhetMinisterievanV&Jzijnop27oktober2016drienieuweleningenaangegaanmeteenhoofdsomvan€165miljoen.Dehoogtevandeopenstaandehoofdsomvanalleleningenbedroegeind2016intotaal€932miljoenwaarvan€99miljoenin2017wordtafgelost.Hetkortlopendedeelisopgenomenonderdekortlopendeschulden.Delaatsteleningwordtin2046afgelost.

Leningen BNG en ABN-AMROHetbetreftper31december2016zesleningendievoorafgaandeaandevormingvanéénkorpsrechtstreekszijnaan­gegaanbijdeBankNederlandseGemeenten(BNG).Dezeleningenwordenconformhetaflossingsschemaafgelost. Per1juli2016isdeleningbijABN­AMROinhaargeheelboetevrijafgelost.Deversneldeaflossing(€11miljoen)isopge­nomenindebegroting2016envaltdaarmeebinnenhetbegrotingskader2016.Dehoogtevandeopenstaandehoofdsomvandeleningenbedroegeind2016€10miljoen.In2017wordt€1miljoenafgelostconformdeaflossingstermijnen.Hetkortlopendedeelisopgenomenonderdekortlopendeschulden.Delaatsteleningwordtin2033afgelost.

Overige langlopende passivaDitbetreffeninhetverledenontvangenrentelozebijdragenterdekkingvandeafschrijvingenopmateriëlevasteactiva.

Alleleningenzijnafgeslotenineuro’s.

Bedragenx€1.000

Langlopende leningen

MinisterievanFinanciënconversielening 3,27% 160.000 40.000 120.000 120.000 ­

MinisterievanFinanciënoverigeleningen 1,21% 931.888 99.217 832.671 351.958 480.713

BNG 5,27% 9.517 1.376 8.141 3.542 4.599

Stand 31 december 1.101.405 140.593 960.812 475.500 485.312

*inclusiefaflossing2017

Restere

nde

looptijd > 5 ja

ar

en =< 5jaar

Restere

nde

looptijd > 1 ja

ar

Stand per

31- 12- 2

016

excl afloss

ings-

verplic

hting 2017

Aflossings-

verplic

hting

2017Stand per

31- 12- 2

016*

Rente %

128 129

Bovenstaandeschuldenhebbeneenkortlopendkarakter(korterdanéénjaar).Dereëlewaardevandeschuldenbenadertderhalvedeboekwaarde.

Kortlopende deel leningenIn2017losthetkorpsopdelanglopendeschulden€144miljoenaf.InvergelijkingmetdeJaarrekening2015lagdit €36miljoenhoger.Ditwerdvooralveroorzaaktdoordein2016opgenomenleningenwaarophetkorpsmetingang van2017€30miljoenperjaaraflosteneentweetalleningenmeteenhoofdsomvan€18miljoen,diein2017aanheteindevandelooptijdinhungeheelafgelostworden.Hiertegenoverstaatdeversneldeaflossingvan€11miljoenopdeABNAMRO­leningdiein2016plaatsvond.

Openstaande (rijks)bijdragen (21a)

Bedragenx€1.000

Kortlopende schulden 31 december 31 december 2016 2015

Kortlopendedeelleningen* 143.846 107.556

Openstaande(rijks)bijdragen(21a) 154.791 144.560

Schuldenpersoneel(21b) 585.268 711.980

Crediteurenenoverlopendeposten(21c) 180.648 186.620

Totaal 1.064.553 1.150.716

*inclusiefhetkortlopendedeelinvesteringsbijdragen

Bedragenx€1.000

Openstaande (rijks)bijdragen 31 december 31 december 2016 2015

OpenstaandebijdragenV&J 144.881 135.890

Openstaandebijdragenoverig 9.910 8.670

Totaal 154.791 144.560

Bedragenx€1.000

Openstaande bijdragen V&J Jaarrekening 2016

Stand1januari2016 135.890

Ontvangenin2016 5.288.674

Totaalbesteedin2016­/­ 5.272.294

Restitutie­/­ 7.389

Stand 31 december 2016 144.881

HetsaldovandeopenstaandebijdragenvanhetMinisterievanV&Jnamtenopzichtevan1januari2016toemet €9miljoen.ZievoornaderedetailsdestaatvanoverdrachtenenbestedingeninBijlageI.

Schulden personeel (21b)

Vakantiegeld/verlof en overurenHetsaldoisdeweergavevanhettotaalaanopgebouwderechtopvakantie­uitkeringvandeindienstzijndemedewer­kersenhetresterendeaantalverlof­enoverurendataanheteindevanhetjaarnognietisuitbetaald.Bijdeberekeningvanhetsaldoverlof­enoverureniseennormtariefgehanteerdvan€24,50peruur.HetnormtariefsteegalsgevolgvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017tenopzichtevan2015(€23peruur).Hetsaldosteegtenopzichtevan2015met€4miljoen,opdeeersteplaatsdooreentoenamevandeverlofuren. Ditwasonderanderehetgevolgvangewijzigdbeleidin2015waardooreenmedewerkermeerverlofurenkanmee­nemennaarhetvolgendejaar.Ditheefteenmeerjarigeffect.

Loonheffingen en sociale verzekeringspremiesDenogtebetalenloonheffingensocialeverzekeringspremieshebbenbetrekkingopdemaanddecember.DestijgingwerdoverwegendveroorzaaktdooreenstijgingvandegemiddeldeschaalsalarissenalsgevolgvanhetArbeidsvoor­waardenakkoord2015­2017eneenverderestijgingvandeOVW.

Overige schulden personeelDeoverigeschuldenpersoneellietentenopzichtevan2015eendalingzienvan€150miljoen.Ditkwamvooraldoor deafwikkelingvandekostenvanhetArbeidsvoorwaardenakkoord2015–2017(€71miljoen)endeafwikkelingvan devoorfasevandepersonelereorganisatie(€56miljoen).Deresterendeoverigeschuldenpersoneelhebbenonderanderebetrekkingopdeafdrachtvandepensioenpremies(€56miljoen)endevoorfasevandepersonelereorganisatie(€25miljoen)enPTSS(€14miljoen).

Bedragenx€1.000

Schulden personeel 31 december 31 december 2016 2015

Vakantiegeld/verlofenoveruren 252.401 248.232

Loonheffingensocialeverzekeringspremies 216.110 196.623

Overigeschuldenpersoneel 116.757 267.125

Totaal 585.268 711.980

Kortlopende schulden (21)

130 131

CrediteurenHetcrediteurensaldovertoondeeendalingvan€15miljoenonderanderedoorheteerderafsluitenvandecrediteuren­administratie,watmeerstelpostennoodzakelijkmaakt.

Overlopende postenHetsaldooverlopendepostennamtenopzichtevan2015met€2miljoentoe.DenogtebetalenbedragenstegentenopzichtevandeJaarrekening2015met€6miljoen.Ditvaltteverklarendoorhetopnemenvanmeerstelpostenalsgevolgvanheteerderafsluitenvandecrediteurenadministratie.Devooruitontvangenbedragendaaldenechtermet €3miljoendoordeafwikkelingvanincidentelepostenuit2015.

Overige kortlopende schuldenDeoverigekortlopendeschuldenbevattenonderanderedeinbeslaggenomengeldenendeCJIB­transacties.Dezetoenamevan€7miljoenisvoornamelijkhetgevolgvandetoenamevandeinbeslaggenomengelden,diefinancieelnognietzijnafgewikkeld.

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen

Niet in de balans opgenomen verplichtingenNietindebalansopgenomenverplichtingenbetreffendoorlopendecontractendiedeeluitmakenvandenormalebedrijfsvoering.Voorveelcontractengeldtdatdefinanciëleverplichtingafhangtvandegevraagdedienst/hoeveelheidproducten.Indienditvariabelblijkt,isgeenverplichtinggekwantificeerdindespecificatiehieronder.Vooranderecontractengeldteenvastbedragperjaar.Debelangrijksteverplichtingenbetreffendoorlopendehuur­contracten voor onroerend goed, afgesloten contracten inzake ICT en een verstrekte lening aan de Veiligheidsregio Rotterdam­Rijnmonddieindekomendejarenindiversetranchesaandeveiligheidsregioterbeschikkingwordtgesteld.

Eind2016zijndeverplichtingenalsvolgttespecificeren:•Verplichtingentebetalenbinnen1jaar € 121miljoen•Verplichtingentebetalentussen1en5jaar € 256miljoen•Verplichtingentebetalenna5jaar € 4miljoenTotaal: € 381miljoen

Egalisatieschuld RijksvastgoedbedrijfDeegalisatieschuldRijksvastgoedbedrijfisin2016afgewikkeld.

Niet in de balans opgenomen activaNietvantoepassing.

Garanties

Nietindebalansopgenomengaranties:•GemeenschappelijkeMeldkamerUtrecht:hiervoorisbijdebankeengarantieafgegevenvoor€0,7miljoen.Ditisafgegevenvoorafgaandeaandevormingvanhethuidigekorps.Ditwijzigdein2016niet.•HypotheekfondsvoorOverheidspersoneel:uitdezebalansblijktnietdegarantstellingvoordeleningenvanhetHypotheekfondsvoorOverheidspersoneel,waarvoorhetvoormaligeregiokorpsDrentheborgstellingenheeftverleend.Drentheverleendesedert1995dezeborgstellingaanheteigenpersoneel.Dezebedroegeind2016€3,5miljoen.Erzijnaandezeborgstellingbeperkterisico’sverbonden,aangezienereenredelijkverschilbestaattussendewerkelijkewaardevanhetonroerendgoedendeaangeganeborgstelling.In2016zijndrievandezeleningengeheelafgelost.

Toelichting op de kasstroom

Toelichting op de kasstroom

Hetjaar2016kendeeenpositievekasstroomopdeeersteplaatsdoordepositievekasstroomvanoperationele­enfinancieringsactiviteiten.

Kasstroom operationele activiteitenDeoperationeleactiviteitenvertoondeneenpositievekasstroom,primairdoordestijgingvandevoorzieningenen demutatiewerkkapitaal.DevorderingophetRijknamnamelijkafnaontvangstvandebijdragevoormetnamehetArbeidsvoorwaardenakkoord2015­2017enderegelingLandelijkSociaalStatuut.

Kasstroom investeringsactiviteitenDe negatieve kasstroom uit investeringsactiviteiten vloeide vooral voort uit investeringen in ICT, huisvesting en vervoer enuitdedesinvesteringen.DedesinvesteringenbetroffenhoofdzakelijkvanuithetStrategischHuisvestingsplanin2016verkochtepanden.Deinvesteringinfinanciëlevasteactivabetrofeenverstrekteleninginzakeeenmeldkamer.

Kasstroom financieringsactiviteitenIn2016nieuwaangeganeleningenveroorzaaktendepositievekasstroomuitfinancieringsactiviteiten.InafstemmingmethetMinisterievanV&Jzijnin2016drieleningenopgenomen.Debasishiervoorvormdendein2016geprognosti­ceerdeinvesteringen(€224miljoen).Hieropishetverschiltussendebegroteengerealiseerdeinvesteringenvan2015(€60miljoen)inminderinggebracht.Degerealiseerdeinvesteringenin2016vielen€12miljoenlageruitdandegeprognosticeerdeinvesteringen.Ditverschilwordtinminderinggebrachtopdeleenfaciliteitvoorhetvolgendejaar,zoalsverwerktindebegroting2017.

Crediteuren en overlopende posten (21c)

Bedragenx€1.000

Crediteuren en overlopende posten 31 december 31 december 2016 2015

Crediteuren 47.923 62.662

Overlopendeposten 104.644 102.490

Overig 28.081 21.468

Totaal 180.648 186.620

132 133

Bedrijfsvoeringsparagraaf

Algemeen

Depolitieverantwoordtzichindezebedrijfsvoeringsparagraafoverdetekortkomingenophetgebiedvanfinanciëlerechtmatigheid,hetfinancieelenmaterieelbeheer,detotstandkomingvanbeleidsinformatieenoverigeaspectenvandebedrijfsvoering.Dezeparagraafgaatinopafwijkingenenaandachtspuntendievoortvloeienuitdereguliereplan­ning­encontrolcyclusendeuitgevoerdeaudits.Dezezijnondermeergebaseerdopinternerisicoanalysesendeinternerapportagesvandeverantwoordelijkemanagers.Zoweldebelangrijkstetekortkomingeninhetinternebeheeralsdeaandachtspuntenzijnindezebedrijfsvoeringsparagraafopgenomen.Deafwijkingendie–metbetrekkingtotderechtmatigheid–bovenderapportagetolerantiesuitkomen,zijnspecifiekverantwoord.

Devormingvanéénpolitieorganisatieblijktmeertijdtekostendanineersteaanlegingeschat,waardoorhetrealisatie­planisaangepast(Herijkingsnota20155).Fase1vandepersonelereorganisatieisafgerond.Fase2isinuitvoeringenbrengtdeformatieenbezettingindeteamsinbalans.Fase2heefteendoorlooptijdvanmaximaalvijfjaarenwordtplanmatigaangepakt.Ditzorgtkorpsbreedvoorverschuivingen.Aangeziendepersonelereorganisatienognietisafgerond,werktehetkorpsin2016,netalsinvoorgaandejaren,invoorkomendegevallenopbasisvanhulpstructuren.

Gedurende2016zijnzoweldoordeinterneauditafdelingvandepolitiealsvanuitdecontrolfunctieonderzoekenverrichtnaarbestaanenwerkingvandeinternebeheermaatregelenindesystemenenprocessen.Daarbijisookgekekennaardeaanbevelingenvandecertificerendeaccountant.Debelangrijkstebevindingenuitdezeonderzoekenstaanindezebedrijfsvoeringsparagraaf,voorzoverersprakewasvanafwijkingenvandenormenvoordeverschillendeonderdelen.

Rechtmatigheid

AlgemeenDeministervanV&Jsteldeop1november2013hetcontroleprotocolvoordejaarrekeningvandepolitievast.DitcontroleprotocolisvantoepassingopdeJaarrekening2016.Inhetcontroleprotocolishetvantoepassingzijndenormenkader(KaderFinanciëleRechtmatigheid)opgenomen,alsmededetolerantiestenaanzienvandebepalingvanfoutenenonzekerhedenenderapportagetoleranties.In2016bevondderapportagetolerantiezichophetzelfdeniveaualsin2015.Datbetekentdatallefoutenindefinanciëlerechtmatigheiddieuitkomenboven€5miljoenperpostindejaarrekeningmoetenwordenverantwoord.Datgeldtookvooralleonzekerhedenboven€15miljoen.Hettotaalvandegeconstateerdeonrechtmatigheidbedraagt€321miljoen.Daarvanheeft€316miljoenbetrekkingopinkopenenhetoverigeopHRM­processen.

Inhetkadervandebedrijfsvoeringsparagraafwordtonderrechtmatigheiddecomptabelerechtmatigheidverstaan,oftewelhetinovereenstemmingzijnmetdebegrotingenmetderegelingeninhetKaderFinanciëleRechtmatigheidvanhetcontroleprotocol.Ditgeldtuitsluitendvoorzoverdezeregelingendeuitkomstvandefinanciëletransactiesbeïn­vloeden,dieindejaarrekeningzijnopgenomen.Hetcontroleprotocolbevatwetten,besluitenenregelingenwaaraandepolitieinelkgevalmoetvoldoen.Daarnaastisover2016eenactualisatiegemaaktvanwet­enregelgevingtenbehoevevanhetKaderFinanciëleRechtmatigheid.Demethodiekomdeomvangvandeonrechtmatigheidtebepalen,isverderverfijnd.EennadereuitlegwordtgegevenonderInkopen.

Deuitkomstvandegeconstateerdefinanciëleonrechtmatigheidmetbetrekkingtotinkopenovertreftdegehanteerdenormvan€53miljoen.In2016zettehetkorpsdaaromopnieuwstappenomderechtmatigheidverderteverbeteren.Begin 2016 is een midterm reviewuitgevoerd,waarbijdeeerdergenomenmaatregelenvanhetin2015gestarteMasterplanFinanciëleRechtmatigheidenhetInkoopverbeterprogrammazijngeëvalueerdenbijgesteld.Daarbijisgeconcludeerddathetonderwerpdekomendejarenonverminderddeaandachtvandekorpsleidingvergt,omtezorgendatdeorganisatiezichzelfopditpuntblijftverbeteren.Eenspeciaaldaarvooringerichteondersteuningsgroeponderleidingvaneenlidvandekorpsleidingblijftin2017actief.Ookophetgebiedvandepersoneleprocessenzijn–onderhethoofdstukPersoneelsuitgaven–debelangrijksteverbeteringenin2016geschetst.Hetintern control frameworkendedaarinopgenomeninternecontroleisinopbouw.Dekomendejarenzaldaardoorlopendaandachtaanwordengeschonken.

5. Referentie2015D31022

Vanwegehetplaatsingsprocesvormde2016eenjaarmetveelpersoneleveranderingen.Dewerkprocessenenbijbeho­rendeinternecontroleswarendaardoornogonvoldoendeingerichtenwerkend.Gedurende2016isextraaandachtbesteedaanhetinbeeldbrengenvanrelevantewetswijzigingen.Voordekaderstellendetakenontwierphetkorpsin2016eenwerkprocesomtewaarborgendatnieuwewet­enregelgevingjuist,tijdigenvolledigwordtingevoerd.Ditwerkprocesgaatin2017vanstart.Decontrolfunctieisindeloopvan2016quapersonelebezettingversterkt.

Hierondervolgtvoordebelangrijkstebedrijfsvoeringsthema’seennaderetoelichting.

InkoopDedoelstellingomdeonrechtmatigheidterugtedringen,isprominentaanwezig.In2016versterktedepolitiehaarinkoopstelselverder.Erzijndaardoorintotaal42gunningengerealiseerd,tenopzichtevan30in2015.EenaantalgroteaanbestedingeninvoornamelijkhetIV­domeinkonhetkorpsafronden,wateengoedebasislegdevooreenbeperkingvandefinanciëleonrechtmatigheidindekomendejaren.Eriswelgeconstateerddatdeinvoeringsplanningnietvollediggerealiseerdkonworden,waardoorbijnieuwecontractenuiteindelijkvooreenkorteperiodealsnogonrechtmatighedenuitdeoudecontractenkondenblijvenbestaanofontstaan.

Vermeldenswaardigeverbeteringenzijn:•Eennieuwinkoopbeleiddatisingevuldmetkadersdieovereenkomenmetderijksoverheidskaders.Debelangrijkstewijzigingenbetreffenhetcompleterenactuelermakenvanhetinkoopbeleiddatin2014isvastgesteldenvoornamelijkbetrekkingheeftop‘maatschappelijkverantwoordinkopen’en‘samenwerkingmetandereaanbestedendediensten’–vooralhetRijk.Hierdoorontstaatmeeraansluitingopdemarkt.•Deopstellingvangedetailleerdeprocesbeschrijvingen,waaronderdeopleveringvaneengovernancevoorhetinkoopstelsel,debeschrijvingvanhettotstandkomingsprocesvandePolitieAanbestedingskalender(PAK),deopleve­ringvande(concept)richtlijngeneriekeinkoopendeintroductievanuitvoeringsprocessenvoordecontractregistratie.•Rollen,takenenverantwoordelijkhedenvanactoreninhetinkoopproceszijneenduidigbeschreven.•Vooralleproductgroepenwordenvasteaanbestedingsstuurgroepeningericht.

HetkorpsgebruiktdePAKnuactiefalsmonitorinstrument,methelderetakenenverantwoordelijkheden.Viadegenoemdestuurgroepenwordtdeprocedurevoortgangwaarnodigbijgestuurd.Ookbesteedtdepolitieaandacht aande‘zachtekant’doormiddelvankennissessiesenhetactiefopdeagendazettenvanhetonderwerpbijallemanagementlagen.Deinformatietechnologiesystemenzijnverderontwikkeldomdeinkoopfunctieteondersteunen. Dedoorontwikkelingzalnogaandachtvergen.

Depolitieverfijnthaaradministratievesystemenelkjaarverder.Datmaaktdeuitkomstenvanderekenmethodiekvooreendeelvandefinanciëlerechtmatigheidnauwkeuriger.Ookin2016voerdehetkorpsdaarinweerenkeleverbeteringendoor.Deontwikkelingenzijneropgerichtomalbijhetvoornementothetplaatsenvaneenbestellingduidelijktemakendateeninkooponrechtmatigzalworden,waardoorvoortijdigeenanderbesluitkanwordengenomen,danwelinurgentegevallenbewusttoteenonrechtmatigeinkoopkanwordenovergegaan.Hiermeewordtdesturingopdeonrechtmatigheidbetergefaciliteerdendegemetenonrechtmatigheidnauwkeurigerenmeervoorspelbaar.Deinrichtingvandedaarvoorbenodigdesystemenvergtoverigensnogenkelejaren.Indeloopvan2017stelthetkorpstenbehoevevanhetbeheerplaneenmeerjarigeprognoseopvoordeontwikkelingvandefinanciëlerechtmatigheidbijdepolitie,waarbijrekeninggehoudenwordtmetdeaardvandeorganisatie.

Wetgeving aanbestedingIndeloopvan2016gingdepolitieovernaareenandereaanbestedingsvorm:hetDynamischAankoopsysteem(DAS).Dedoordepolitiegeambieerdeenooktoegepastewerkwijzevangesprekkenmetdedrietotvijfbestgekwalificeerdekandidatenisstriktgezienniettoegestaan,daareenzeergedetailleerdebeschouwingvandespecifiekeregelgevingleidttotdestellingdatdergelijkegesprekkenwel‘mogen’,maaralleenweb based.Aanhethanterenvandezevormvoldoetdepolitieniet.Indiendepolitiedezebepalingstrikttoepast,zaldatleidentotelektronischbelegdegesprekken,waarbijwelaandelettervandewetwordtvoldaan,maardeinhoudelijkeprocesgangtenopzichtevannuonveranderdblijft.Depolitieisvanoordeeldatdezebeperking:• niet rechtstreeks voortvloeit uit de onderliggende Europese regelgeving;•onlogischenondoelmatigis.Depolitieziethetinkopenviaditsysteemdanooknietalsonrechtmatig.Hetkorpsbeschiktovereenopdezedenkwijzeaansluitendadviesvaneenexternejurist.Indeloopvan2017wordthelderheidoverditvraagstukgezochtviacontactmethetMinisterievanEconomischeZakenenWerkgelegenheidenzonodigdeEuropeseCommissie.Aansluitendwordtbezienofdoorvoeringvanaanpassingeninhetinhuurprocesnodigis.InaansluitingopdedoorhetMinisterievanV&Jgehanteerdewerkwijzeishetmetdezesituatiesamenhangendebedraginafwachtingvanhelderheidtochalsonrechtmatigopgenomenindetabeloppagina134.

134 135

Erzijndusveelenbelangrijkestappengezet.Tochmakenzijdeeffectenopdeomvangvandeonrechtmatigeinkoopineuro’snognietzichtbaar.Systeemtechnisch,procesmatigenookindeaansturingslijnenisnuveelbeschreveneningericht.Dezeverbeteringenlatenzichnaarverwachtingvertalenineendalendeonrechtmatigheid,naarhetovereen­gekomenniveauvanmaximaal€250miljoenin2017.Adequatebemensingisdaarbijeenbelangrijkaandachtspunt.Hetonderstaandeoverzichtgeeftdeuitkomstenweervandeeindejaartoetsvan2015en2016.

Bedragenx€1mln.

Tabel 1: Overzicht uitkomsten eindejaartoets 2016 en 2015

Geanalyseerde financiële Vallend onder regime Onrechtmatige stroom aanbestedingen inkopen

Leveranciers 2015 2016 2015 2016 2015 2016>€200.000

1.902 1.652 1.171 1.167 205 229

<€200.000 158 161 93 85

DAS 2

1.329 1.328 298 316

Deonrechtmatigheidisdaarmeetenopzichtevan2015nognietgedaald.Hetopgetredeneffectalsgevolgvanhettoegenomenaantalafgeslotencontractenis,doordatdeinvoeringvansommigeafgeslotencontractennietoptijdkonwordengerealiseerd,tenietgedaan.Daardoorontstondenvooreenaantalmaandenopnieuwonrechtmatigheden(softwarelicenties,brandstofvoordienstvoertuigen).

PersoneelsuitgavenDepersoneleplaatsingbijdepolitiestondin2016centraal,inclusiefallebijbehorendeadministratieveovergangen.Hetgrote transitieprogramma Personele Reorganisatie HR-Administratiedrukteeenbelangrijkestempelopdeuitvoeringvandepersoneleprocesseninhetverslagjaar.

Einddecember2016had93procentvandemedewerkersdebestemmingvanhunplaatsingsbesluitbereiktenzatenzijophunformelewerkplek.Verplaatsingsactiviteitenlopennogdoortotmedio2017.Daarnabouwthetkorpsdeproject­structuurafenbrengthetdepersonelewijzigingenverderonderindevastgesteldeinrichting.Hetmuterenvanver­plaatsingen in het planningsysteem Basisvoorziening Capaciteitsmanagement (BVCM) is met extra controles en een hulpconstructieopgevangen.

Eenaantalcao­afsprakenzijndoorgevoerdindesystemen,waarondersalarisverhogingenmetterugwerkendekracht,tweeeenmaligeuitkeringenenwijzigingeninhetpensioenstelsel.Voordereiskostentenbehoevevanhetwoon­werk­verkeerismetingangvan1juli2016uitvoeringgegevenaandecao­afspraken.Dezereiskostenwordensindsdienopdeclaratiebasisvergoed.Deinvoeringvanhetdeclaratiesysteemvoorwoon­werkverkeervoorhethelepersoneelsbe­standkostte,gegevendenaarverhoudingkorteinvoeringstijd,groteinspanning.Dedeclaratiesdienstreizenbinnen­landvanonder€250enwoon­werkverkeerwordensteekproefsgewijzegecontroleerd.Dehogeredeclaratiesvandienstreizenbinnenlandenalledeclaratiesbuitenlandwordendoordeleidinggevendenafzonderlijkgefiatteerd.Indeloopvan2016zijnopalledeclaratiessteekproevengenomenomaanleveringskwaliteitvandedeclaratiegegevenstecontroleren.Uitdesteekproevenbleekdatprocedures,normenentarievenvoordeclaratiesvanzowelwoon­werk­verkeeralsdienstreizennietbijallemedewerkersvoldoendebekendzijn,waardooronrechtmatigebetalingenkunnenplaatsvinden.Ditblijktookuitcontrolewerkzaamhedenvandeinterneauditafdeling.Debevindingenhebben,gezienhetgrootaantaldeclaraties(circa600.000)geleidtothetuitvoerenvaneenstatistischesteekproefopdehelepopulatievandeclaratiesvanwoon­werkverkeerendienstreizen,omstatistischdeomvangvandetotaleonrechtmatigheidtebepalen.Dezemethodiekbetekentdat,aandehandvaneendetailonderzoekvaneenbeperktaantaldeclaraties,hetdaarinaangetroffenbedragaanonrechtmatigheidmeteenzekerheidvan95procentwordt‘vertaald’naareenband­breedteeneen’meestverwachtefout’aanonrechtmatigheidinhettotaalvandedeclaraties.

Indesteekproefbleekcirca11%vandedeclaratiesopdeeenofanderewijzenietvolledigaanallerechtmatigheidseisentevoldoen.Hetniet­rechtmatigedeelisfinancieelvertaald.Deonrechtmatigheidomspantdiverseoorzaken.Ditbetreft:•hanterenonjuisteafstanden(5,8%vandesteekproefomvang);•ontbrekenvanbewijsstukken,tenonrechtegedeclareerd(elk1,6%vandesteekproefomvang);•niettijdigingediendenoverig(elk1%vandesteekproefomvang).

Deoorzakenzijndiversquaernst.Hethanterenvanonjuisteafstanden,niettijdigindienenenontbrekenvan bewijsstukkenheeftveelalvandoenmetonvoldoendebekendheidmethetsysteem.Tenonrechtedeclareren (1,6%vandesteekproefomvang)kaneenandere,zwaardereladinghebben.In2016iscirca€104miljoenaandeclaratiesverantwoord.Statistischkanmet95%zekerheidwordengeformuleerddatdeonrechtmatigheidligttussende€2,2en€7,1miljoen,waarbijde’meestverwachtefout’isbepaaldop€4,4miljoen.Statistischishetnietmogelijkomdealsgeheelbepaaldeomvangteverdelenoverdeindividuelecategorieën.

Debevindingenuitdesteekproefzijndoordeexterneaccountantgeverifieerdencorrectbevonden.Deconclusiesvormendebasisomin2017meeraandachtteschenkenaanzoweldecommunicatieoverproceduresennormenalsaandehandhavingenfiattering.

Parallel aan de uitvoering van de plaatsingsoperatie is een aantal initiatieven genomen om de processen en systemen verderteontwikkelenenzodeinternecontrolesendewaarborgingvandefinanciëlerechtmatigheidindeeigenwerkprocessenteverbeteren.Alsbelangrijkstekunnenwordengenoemd:• De introductie van een control framework met een verdeling tussen centrale en decentrale controles, systeem­controles en workflowcontroles.Hetsysteemistijdenseenproefprojectgetest.•Verbeteringvankoppelvlakkenmetanderediensten(functioneelbeheerenfinanciën).•Eenprocuratieregelingvoorsalarisbetalingen.BovendienorganiseerdehetkorpstenaanzienvanzevenkritiekeHRM­processenworkshopsomdezeprocessen (enspecifiekdecontrolenrechtmatigheidindeprocessen)teverbeterenendebewustwordingbijdebetrokkenmedewerkersteversterken.

Dezeinitiatievenstarttenin2016,maarhetvolledigeinvoeringseffectmoetnogwordengerealiseerd.NaasteencertificeringvandeinternebeheersingvanRAET(opbasisvanISAE3402),diedeelszekerheidbiedtoverhetsysteemvoordesalarisverwerkingintern,warendaaromaanvullendecontrolemaatregelennodigomdefinanciëlerechtmatig­heidophetgebiedvanpersoneleuitgavenvoldoendetewaarborgen.Ophetgebiedvandiverseprocessenzijnom die reden audits en handmatige controles uitgevoerd door controllers uit de second line of defence en door interne auditors.Waarnodighebbendietotcorrectiesgeleid.

DerollenenautorisatiesindelandelijkeHRM­applicatiesYouforce,BeaufortenGemalverdienenextraaandacht.In2016isbijeenaantalautorisatiesdebeschikbarebeslissingsruimteteruggebracht.Uitdeuitgevoerdecontrolesbleekdathetprocesvanpersoneelsinstroomsterkisverbeterdtenopzichtevan2015.Anderepersoneelsprocessen,zoalsdoorstroomenuitstroom,reisdeclaratiesensommigevergoedingen,komennogvoorverbeteringinaanmerking.Ditisnumetextracontrolewerkzaamhedenopgevangen.

In 2016 heeft in het verlengde van de overeengekomen cao een nabetaling plaatsgevonden van de onregelmatigheids­toeslagtijdensverlofperiodenoverdejaren2011totenmet2015.Daarbijisdeinterpretatiegehanteerddatoverwerkenverschuivingstoelagenooktotdegrondslagvoordenabetalingmochtenwordengerekend.Daarmeeiseenbedragvan€770.000gemoeid.Tijdenshetonderzoekvandeinterneaccountantbleekdezeinterpretatieteruim.Daarmeeishetbetreffendebedragalsonrechtmatigbestempeld.

Detotalefinanciëleonrechtmatigheidvoordepersoneleuitgavenvormtaanleidingomdehierbovenbeschrevenenreedsingezetteverbetermaatregelenmetkrachtdoortezetten.Daarmeebouwthetkorpsdeprocessenindekomendeperiodeverderuitomdeomspannendecontrolevooraftewaarborgen.

SubsidiesDepolitieontvangtsubsidies.Opcentraalniveauwordenoverzichtenbijgehoudenvandeontvangensubsidies,waarbijdespecifiekebestedingsvoorwaardeninkaartzijngebracht.Metbehulpvaneenrisicoanalyse­instrumentverrichthetkorpsvanuitdecontrolfunctiegegevensgerichtecontrolewerkzaamheden.In2016isconformdeprocedureeenaantaldossiersgeselecteerdvoorcontroleoprechtmatigheid.

136 137

Bijzondere rijksbijdragenBijhetuitvoerenvanderechtmatigheidstoetsisgewerktconformeeninternprotocolwaarindegesteldenormenzijnopgenomen,inclusiefeenbijhorendwerkprogramma.Debijdragenzijndaarbijgetoetstdoormiddelvanrisicogerichtedeelwaarnemingenopdeverschillendecategorieën.

TreasuryBijhetonderzoeknaardefinanciëlerechtmatigheidhebbeninternecontrolesgeengrondtotonrechtmatigheidgegeven.Momenteelwordtgeëvalueerdofdeinterneregelsrondcreditcardsnogpassendzijn.In2016warendebeslaghuizennognietvollediginwerking.InnauwesamenwerkingmetdeKoninklijkeMarechaussee,debeslagautoriteitendeLandelijkebewaringinbeslaggenomengeldenOpenbaarMinisterie(Ligom)isdeafwikkelingvanhetfinancieelbeslaginapril2016sterkverbeterdenvastgelegdineeninternewerkinstructie.VoordetussenrekeninginbeslaggenomengeldeniseentaskforceinhetlevengeroepenensamenwerkinggerealiseerdmetdebeslagautoriteitendeLigom.

InhetlichtvanhetvoorgaandeisinoverlegmethetMinisterievanV&JdewerkingvanhetbestaandeTreasurystatuutgeëvalueerd.In2016steldehetkorpsvervolgensnieuweprocesbeschrijvingenop,maardiewordenpasingevoerdin2017alsdenieuweopzetconformhetInrichtingsplanvoordetreasuryfunctiewordtgerealiseerd.Daaromvormde2016eenovergangsjaar,waarinnoggewerktiszoalsineerderejaren.

De conclusie is gerechtvaardigd dat het Treasurystatuut met betrekking tot de rechtmatigheidsaspecten binnen de verantwoordelijketeamsgoedisingevoerdengewaarborgd.

Financieel en materieel beheer

Financieel beheerBijdestartvanhetnieuwekorpsvoerdeeenexternadviesbureauonderzoekuitnaarhetfinancieelbeheervandepolitie.Daaronderwerdinhetkadervanhetonderzoekverstaan:hetfinancieelbeheerendieonderdelenvanhetpersoneleenmateriëlebeheerdieeenrelatiehebbenmethetfinancieelbeheer.Inderapportagehieroverzijnadviezenuitgebracht met betrekking tot de aspecten: • (geautomatiseerde) systemen;•processen(administratieveorganisatieeninternecontrole­AO/IC);• mensen en cultuur;•managementenorganisatie.

Deaanbevelingenzijnopgenomenineeninternadviesregistervoorverbeteringvanhetfinancieelbeheer.Ditregisterwordtjaarlijksaangevuldmetdeuitgebrachteaanbevelingenuithetverslagvandecertificerendeaccountantengeschoondvandegerealiseerdeverbeteringeninhetfinancieelbeheer.Deaanbevelingeninditregisterzijnvooropvolgingtoebedeeldaandeverantwoordelijkebeleidsdirectieen/ofdebetreffendePDC­dienst.Deinternemonitoringopdevoortgangverliepviadereguliereplanning­encontrolcyclusenisdaarmeegewaarborgdbinnendeorganisatie.Ditgafgeenaanleidingomhieroverspecifiekterapporterenindebedrijfsvoeringsparagraaf.

In2016ishetP/M­onderzoekuitgevoerd.Ditresulteerdeondermeerineenaantaladviezenophetgebiedvandeverdereontwikkelingvanfinanciëlesturingenbeheerbinnenhetkorps.Waardeadviezenbetrekkinghebbenophetkorpswordtdevoortgangperadviesgevolgdenperiodiekaandekorpsleidinggerapporteerd.Devoortgangvormtgeenaanleidingtotvermeldingindebedrijfsvoeringsparagraaf.

BedrijfsvoeringssystemenEenbelangrijkdeelvandebedrijfsvoeringsteuntopinformatieuitcomputersystemenendedaaropgeïnstalleerdesoftware.JaarlijkswordtinsamenwerkingmethetConcernauditeenexternonderzoekgedaannaardebetrouwbaarheidendecontinuïteitvandezesystemen.Ditonderzoekheeftbetrekkingopdevoordejaarrekeningcontrolevanbelangzijndeapplicaties,interfacesenITGeneralControlsvanderekencentradiedezeapplicatiesbeheren.Dedoelstellingvanditonderzoekishetquaopzet,bestaanenwerkingtoetsenvandebetrouwbaarheidswaarborgenvandebetreffen­deapplicaties,interfacesenITGeneralControls.

Uitdeonderzoekenkomeneenaantaldringendeverbeterpuntennaarvoren,diemetaanvullendemaatregelenzijnopgevangen.DebelangrijksteverbeterpuntenzijngenoemdindeparagrafenInkoopenPersoneelsuitgaven.DaarnaaststuurdeenrapporteerdedeIV­kolomstructureelopdeinvoeringvandemaatregelen.Tevensiseenonderzoekgestartnaardesamenhangindebedrijfsvoeringssystemen,omrichtingtegevenaandeverdereuitbouwvandeinformatie­voorzieningopdatgebied.

Materieel beheerIn het Besluit beheer politie is met betrekking tot materieel beheer aangegeven dat er beleid voor de administratie van strategischeactivadienttezijn.Tenaanzienvancrucialeactivazoalswapensenopsporingsapparatuurisditgereali­seerd.In2016starttedepolitiemethetbepalenvanhaarstrategischeactivaopbasisvaneenrisicoanalyse.DaarbijisgebruikgemaaktvandekennisenervaringenvanvergelijkbareorganisatieszoalsDefensie.

Daarnaastisin2016aandachtbesteedaandeinrichtingvanderegistratievanvoertuigenenhuisvesting.Dekomendeperiodeontwikkelthetkorpsderegistratieopstrategischeenoverigeactivaverder.Devoormaligekorpsenvoerdendeadministratietenbehoevevanhetbewakenvandeaanwezigheidvanmateriëlevasteactivaopuiteenlopendewijzeuit.BijdeovergangvandeadministratiesvandevoormaligekorpsennaardefinanciëleadministratievandenieuweorganisatieisbeslotenomdebewakingvandestrategischeactivatebeleggenbijdefacilitaireenIV­functie.DeaansluitingvandeadministratiesvanFacilityManagementenInformatievoorzieningmetdefinanciëleadministratiekrijgtdekomendejarenextraaandacht.

Totstandkoming beleidsinformatieDebeleidsinformatietenaanzienvanformatieenbezettingsgegevensindejaarrekeningkomtuithetcentraleperso­neelsregistratiesysteemdatmetingangvan2015ingebruikisgenomen.Opdecontrolevandebezettingsgegevensisindelijn(first line of defence)functiescheidingvantoepassingenheeftinternecontroleplaatsgevonden.Daarnaastisde informatie beoordeeld door onderdelen van de controlorganisatie (second line of defence) en getoetst door de interne auditafdeling (third line of defence).Bijdezeinternetoetsisvastgestelddatdeverantwoordeformatie­enbezettingsgegevensbetrouwbaarencontroleerbaarzijn.

Misbruik en oneigenlijk gebruik

Integriteitisvoordepolitieorganisatieeenbelangrijkewaarde.Hoewelvanalleoverheidsorganisatiesmagwordenverwachtdatzijintegerhandelen,geldtditzekervoordepolitie.Hetgeweldsmonopolie,dehandhavingvanregelsendemogelijkheidmensenhunvrijheidteontnemen,scheppeneenextraverantwoordelijkheid.Daarommoetenorganisa­tieenmedewerkershetgoedevoorbeeldgeven.Signalenvanmogelijkenormschendingenonderzoektdepolitiedanookaltijdgedegen.Voorpolitiemensendieoverdeschreefgaan,isgeenplaatsmeerindeorganisatie.DeJaarverant­woording2016gaatopdepagina’s73­76inopditaspect.

Bijplichtsverzuimzijndisciplinaireofanderemaatregelengenomen.Naastdezerepressieveaanpakiserveelaandachtvoorhetondersteunenvanhetmorelebewustzijnenhetbevorderenvanintegerhandelen.DekapstokhiervoorvormthetIntegriteitsbeleid2014­2017.Nieuwemedewerkersleggenbijindiensttredingeeneedofbelofteafenwordenvoorafgaandaanhunaanstellinggescreend.Daarnaastzijnerbijdeuitvoeringvanrelevantebedrijfsvoeringsprocessendiversemaatregelenvoorinternecontroleingerichtenuitgevoerd,waaronderhetvierogenprincipe.

DeministervanV&Jtrofin2015talvanmaatregelenmetbetrekkingdeopzetenwerkingvanhetintegriteits­,screeningenautorisatiebeleid,evenalshetbeleidomonjuistgebruikvanpolitiesystementegentegaan.Dezemaatregelenzijndoorhetkorpsadequaatopgepakteninwerkinggebracht.DeInspectievanVeiligheidenJustitieverrichtteonderzoeknaardeopvolginghiervan.Debevindingenleiddenniettotaanvullendemaatregelen.Daarnaastisin2016eenstrafrechtelijkonderzoekingesteldinverbandmetbestedingenvanledenvandeCentraleOndernemingsraad.Ditonderzoekisnoginvollegang.Conclusieskunnenderhalvenognietwordengetrokken.

Bijdeuitvoeringvande18­maandenregelingzijnin2015derisico’sgeïnventariseerdmetbetrekkingtotmisbruik enoneigenlijkgebruikvandezeregeling.Eenvandevoorwaardenisdatmedewerkersdiegebruikmakenvande18­maandenregeling(art.55aaBARP)gekortwordenindienzijinkomstengenietendiezijnogniethaddenvoordat zijgebruikmaaktenvanderegeling.Omtebeoordeleninhoeverreerneveninkomstenwaren,zijnin2016opgavenopgevraagdbijmedewerkersdiegebruikmakenvanderegeling.Eenvolgendeuitvraagvindtinhettweedehalfjaarvan2017plaats.

Overige

Opbasisvandebeschikbareinformatiezijngeenoverigevanbelangzijndetekortkomingengeconstateerd,dieomvermeldingindebedrijfsvoeringsparagraafvragen.

138 139

De korpschef van politie, DeministervanVeiligheidenJustitie,

Drs.E.S.M.AkerboomMPM Drs.S.A.Blok

Gebeurtenissen na balansdatum

Na31december2016hebbenzichdevolgendegebeurtenissenvoorgedaandierelevantzijnvoorhetvermeldenin dezejaarrekening.

Inbedding PolitieacademieIndewetswijzigingvandePolitiewet2012op25mei2016isdeinbeddingvandePolitieacademieinhetpolitiebestelgeregeld.Dezewijzigingisinwerkinggetredenper1januari2017.Ditbetekentdatallerechtenenplichtensamenmetdeactiviteitenenhetpersoneeloverzijngekomennaarhetkorps.Deimpactopdejaarrekening2016blijftbeperkttoteentoelichtingindegebeurtenissennabalansdatum.

Voor 2017 leidt de inbedding van de Politieacademie tot de onderstaande gevolgen:

Eeninbrengbalanswaarbijeenjuistevertalingnaardegrondslagenvanhetkorpsplaatsvindt,dienttewordenopge­steldenconformdeJaaraanschrijving2017dooreenexterneaccountantvandepolitietewordengecontroleerd.Deinrolvandefinanciëleadministratieinhetfinancieelsysteemvandepolitiezalplaatsvindenin2017.Eenexterneaccountantzaldeconversiebeoordelen.Eenstrakkeafgrenzingvanbevoegdhedenindeprocessenensystemenbij deovergangvandePolitieacademienaardepolitieisdaarbijvanbelang.Hiermeewordtmogelijkefunctievermengingindeperiodevanovergangvoorkomen.

De overgang leidt tot verhoging van de omvang van de activa en passiva in de balans van de politie met circa €240miljoen.Ineersteaanlegheeftdeinbeddingeenpositieveimpactopdevermogenspositievanhetkorpsvancirca€30miljoen.DitbedragzaldeelswordeningezetterdekkingvanbegroteuitgavenvandevoormaligePolitie­academieindeperiode2017­2021.

Ondertekening

Den Haag, 3 mei 2017,

Overige gegevens

Verwerking saldo/resultaatbestemming

9

144 145

Verwerking saldo/resultaatbestemmingInhetBesluitfinancieelbeheerpolitieisopgenomendatheteigenvermogenvandepolitieuitsluitendbestaatuiteenalgemenereserve.DaarnaastisalsovergangsbepalingopgenomendattoteendoordeministervanV&JtebepalentijdstiptevenseenbestemmingsreserveICTistoegestaan.Hetexploitatieresultaatvanenigjaarwordt,namutatievandebestemmingsreserves,toegevoegdofonttrokkenaandealgemenereserve.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

10

Dit betreft de concept tekst per 4 april 2017 voor de controleverklaring 2016 af te geven in mei 2017

De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden, het controleprotocol voor de jaarrekening politie en het controleprotocol WNT vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’.

Onafhankelijkheid

Wij zijn onafhankelijk van de Politie zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Verklaring betreffende de in de jaarverantwoording opgenomen andere informatie Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat de jaarverantwoording andere informatie die bestaat uit: • voorwoord; • samenvatting; • het jaarverslag; • de overige gegevens; • Bijlagen bij de jaarrekening, zijnde:

• Bijlage I: Staat van overdrachten en bestedingen (rijks)bijdragen; • Bijlage II: Besteding bijdragen vorming nationale politie; • Bijlage III: Meerkosten Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie en • Bijlage IV: Recherchesamenwerkingsteam (RST)

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: • met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; • alle informatie bevat die op grond van het Besluit beheer politie en het Besluit financieel beheer politie is vereist.

Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

De korpschef is verantwoordelijk voor het opmaken van de andere informatie, waaronder het jaarverslag, de overige gegevens en de bijlagen in overeenstemming met het Besluit beheer politie en het Besluit financieel beheer politie.

149

PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Fascination Boulevard 350, 3065 WB Rotterdam, Postbus 8800, 3009 AV Rotterdam T: 088 792 00 10, F: 088 792 95 33, www.pwc.nl

‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: de Minister van Veiligheid en Justitie

Verklaring over de jaarrekening 2016

Ons oordeel Naar ons oordeel geeft de in deze jaarverantwoording opgenomen jaarrekening 2016 een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van de Politie op 31 december 2016 en van het resultaat, de kasstromen en de financiële rechtmatigheid over 2016 in overeenstemming met het Besluit financieel beheer politie en de bepalingen bij en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT).

Wat we hebben gecontroleerd Wij hebben de in jaarverantwoording opgenomen jaarrekening 2016 van de Politie te Den Haag (‘de Politie’) gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit:

• de exploitatierekening over het jaar geëindigd op 31 december 2016; • de balans per 31 december 2016; • het kasstroomoverzicht over het jaar geëindigd op 31 december 2016; • de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving

en overige toelichtingen; en • de bedrijfsvoeringsparagraaf

Het stelsel voor financiële verslaggeving dat is gebruikt voor het opmaken van de jaarrekening is het Besluit financieel beheer politie en de bepalingen bij en krachtens de WNT.

Benadrukking van de financiële rechtmatigheidsverantwoording in de jaarrekening Wij vestigen de aandacht op het onderdeel financiële rechtmatigheidsverantwoording in de bedrijfsvoeringsparagraaf op pagina 132 van de jaarrekening, waarin de bevindingen betreffende de financiële rechtmatigheid nader uiteengezet zijn. Hieruit is af te leiden dat op grond van de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, voor zover in het controleprotocol voor de jaarrekening politie toetsing wordt verlangd, voor € 321 miljoen aan bestedingen onrechtmatig zijn aangemerkt. De rechtmatigheidsfouten betreffen voor € 316 miljoen het niet voldoen aan de bestedingsregels zoals opgenomen in de Aanbestedingswet 2012.

Ons oordeel is niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheid.

148

Dit betreft de concept tekst per 4 april 2017 voor de controleverklaring 2016 af te geven in mei 2017

Bijlage bij onze controleverklaring over de jaarrekening 2016 van de Politie

In aanvulling op wat is vermeld in onze controleverklaring hebben wij in deze bijlage onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening nader uiteengezet en toegelicht wat een controle inhoudt.

De verantwoordelijkheden van de accountant voor de controle van de jaarrekening Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, het controleprotocol voor de jaarrekening politie, het controleprotocol WNT, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze doelstelling is om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de jaarrekening vrij van materiële afwijkingen als gevolg van fouten of fraude is. Onze controle bestond onder andere uit:

• Het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

• Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de Politie;

• Het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de korpschef en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan;

• Het vaststellen dat de door de korpschef gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de Politie zijn bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een organisatie haar continuïteit niet langer kan handhaven;

• Het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen en het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen.

Wij communiceren met de korpschef en de minister van V&J onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Dit betreft de concept tekst per 4 april 2017 voor de controleverklaring 2016 af te geven in mei 2017

Verantwoordelijkheden van de korpschef De korpschef is verantwoordelijk voor:

• het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met Besluit financieel beheer politie en de bepalingen bij en krachtens de WNT;

• het afleggen van verantwoording aan de Minister over de financiële rechtmatigheid en het in dat kader opstellen van de financiële rechtmatigheidsverantwoording op die onderdeel uitmaakt van de bedrijfsvoeringsparagraaf;

• een zodanige interne beheersing die de korpschef noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet de korpschef afwegen of de Politie in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van het genoemde verslaggevingsstelsel moet de korpschef de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling. De korpschef moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de Nationale Politie haar bedrijfsactiviteiten kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening.

Onze verantwoordelijkheid voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Ons controleoordeel beoogt een redelijke mate van zekerheid te geven dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een redelijke mate van zekerheid is een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle afwijkingen ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen.

Een meer gedetailleerde beschrijving van onze verantwoordelijkheden is opgenomen in de bijlage bij onze controleverklaring.

Den Haag, 4 mei 2017 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.

Origineel getekend door M. van Ginkel RA

151150

Dit betreft de concept tekst per 4 april 2017 voor de controleverklaring 2016 af te geven in mei 2017

Wij bevestigen aan de korpschef en de minister van V&J dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met hen over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen.

153152

Bijlagen bij de jaarrekening

156 157

Bijlagen bij de jaarrekeningI: Staat van overdrachten en bestedingen (rijks)bijdragen

Bedragenx€1.000

Staat van overdrachten en bestedingen van (rijks)bijdragen

Onderwerp Saldo per Ontvangen Totaal Besteed in Restitutie Saldo per 31

1 januari 2016 in boekjaar beschikbaar het boekjaar7 december 2016

a b c(=a+b) d e f (=c-d-e)

Algemene bijdrage V&J - 4.938.900 4.938.900 4.956.303 -17.403 -

AlgemenebijdrageV&J6 ­ 4.938.900 4.938.900 4.956.303 17.403­ -

Bijzondere bijdragen V&J 40.042 204.566 244.608 181.945 8.828 53.834

112verbetertraject 1.800 ­ 1.800 57 ­ 1.743

Aanpakkinderpornografie(NPKK) 8 50 58 58 ­ -

Afpakken ­ 7.566 7.566 253­ 7.819 -

Asielinstroom(registratie) ­ 17.000 17.000 4.920 ­ 12.080

BeheerID­module 529 1.400 1.929 1.357 ­ 571

Burgernet2.0 600 ­ 600 ­ ­ 600

Contourennotaopsporing ­ 10.000 10.000 6.011 ­ 3.989

CTER ­ 1.500 1.500 105 ­ 1.395

Cybercriminaliteit 4.957 13.800 18.757 9.787 ­ 8.970

Dierenpolitie 306 ­ 306 306 ­ -

DSI 4.490 45.718 50.208 43.351 ­ 6.857

EUPST 20 ­ 20 20 ­ -

FEC ­ 1.067 1.067 1.067 ­ -

FinancialIntelligenceUnit(FIU) ­ 1.157 1.157 1.157 ­ -

Kinderpornografieenkindersekstoerisme 1.504 ­ 1.504 508 ­ 996

Korpscheftaken 11 ­ 11 ­ 11 -

LMOlandelijkeprojectkosten 7.084 4.000 11.084 2.142 ­ 8.942

LMOregionaleprojectkosten 10.134 ­ 10.134 5.800 ­ 4.334

MEOSfaseII 1.314 ­ 1.314 1.129 ­ 184

Peseta 2 ­ 2 ­ 2 -

ProgrammaAntwoordopgeweld 1.139 ­ 1.139 146 993 -

ProgrammaIntelligence 1.055 ­ 1.055 145 ­ 911

Speekseltesters 750 ­ 750 4 ­ 746

TBO 1.000 ­ 1.000 1.000 ­ -

TeamVHT ­ 48.456 48.456 48.456 ­ -

TeamVHT(handhavingsmiddelen) 2.327 ­ 2.327 2.327 ­ -

UitvoeringHoekstra ­ 1.253 1.253 755 ­ 498

Vormingnationalepolitie/PDC 3 51.410 51.413 51.410 3 -

Weerbaarheid 1.010 189 1.199 180 ­ 1.019

6. ConformdebepalingeninhetBesluitFinancieelBeheerPolitiekomenalgemenebijdragenaltijdvolledigtengunstevanhetresultaatinenigboekjaar.Vandeontvangen

algemenebijdragenis€553besteedaanTBOenRST(TGODrum).

7. Alsgevolgvaninvesteringsbijdragenenbestedingenviadebalanszijndetotalebestedingennietgelijkaandebestedingenindeexploitatie.

Aansluitingmetexploitatierekening:

BijzonderebijdragenV&J:hetverschiltussendeindeexploitatierekeningverantwoordebateuithoofdevandebijzonderebijdragenad€178.108enhetbedragbesteed

inhetboekjaarbetreftdebestedingvaninvesteringssubsidiesvoorintotaal€3.838.

OverigebijdragenV&J:hetverschiltussendeindeexploitatierekeningverantwoordebateuithoofdevandeoverigebijdragenad€99.781enhetbedragbesteedinhet

boekjaarbetreftdebestedingvaninvesteringssubsidiesinmetnamehetMeldkamerdomeinvanintotaal€34.264.

Bedragenx€1.000

Staat van overdrachten en bestedingen van (rijks)bijdragen

Onderwerp Saldo per Ontvangen Totaal Besteed in Restitutie Saldo per 31

1 januari 2016 in boekjaar beschikbaar het boekjaar7 december 2016

a b c(=a+b) d e f (=c-d-e)

Overige bijdragen V&J 95.848 145.208 241.056 134.045 15.963 91.048

AmberAlert 392 1.191 1.583 1.177 ­ 406

AVS ­ 300 300 300 ­ -

BeheerskostenPolitieonderwijsraad(POR) 97 790 887 481 ­ 407

Bestofthreeworlds 122 ­ 122 ­ ­ 122

Big Data ­ 50 50 ­ ­ 50

Burgernet 1.324 2.500 3.824 1.928 ­ 1.896

Coördinatieuitzendingen ­ 427 427 427 ­ -

Digitaalwerkenvreemdelingenketen ­ 1.225 1.225 ­ ­ 1.225

FIU 449 4.045 4.494 4.262 ­ 232

FIUBES 4 135 140 140 ­ -

GMS 1.231 1.778 3.009 1.437 ­ 1.571

Landenprogramma’s 1.633 1.200 2.833 1.074 ­ 1.759

Meldkamerdomein 56.690 108.512 165.203 94.917 ­ 70.286

Meldkamerdomeinprojecten ­ 1.626 1.626 ­ ­ 1.626

PIDS ­ 52 52 8 ­ 44

Pilot herstelbemiddeling 114 ­ 114 93 21 -

Pilot Persoonsgerichte Executie (PGE) ­ 23 23 23 ­ -

Professionaliseringpolitieaanpakuitgaansgeweld 126 ­ 126 43 ­ 83

ProjectEuropeanFirearmsExperts(EFE) 29 ­ 29 22 ­ 7

Randapparatuur 410 ­ 410 410 ­ -

Recht doen aan slachtoffers 160 608 768 421 ­ 347

RST ­ 14.479 14.479 13.287 ­ 1.193

RST Duradero ­ 543 543 514 ­ 29

RSTextrabijdrage 85 85 170 120 ­ 50

Team Dreigingsmanagement 80 347 427 185 ­ 242

UitbuitingRomakinderen 61 41 102 40 ­ 62

Uitzendingen 5.052 7.400 12.452 3.680 5.052 3.720

VergoedinggebruikwerkplekkenOM ­ 680 680 680 ­ -

Veilig ondernemen ­ 40 40 12 ­ 28

Wet middelen test 497 185 682 78 ­ 604

BijdragenNCTV 3.278 520 3.798 3.013 ­ 785

Bijdragenoverigedepartementen 1.764 1.764­ - ­ ­ -

OverigebijdragenV&J 22.249 1.810­ 20.440 5.276 10.891 4.273

Overige bijdragen (o.a. gemeenten en derden) 8.670 15.329 24.000 12.680 1.410 9.910

EUsubsidies 2.628 1.706 4.334 1.066 176 3.091

SAOP 2.518 990 3.508 1.662 193 1.653

Bijdragenoverigedepartementen 1.710 5.774 7.484 5.450 ­ 2.034

Overigebijdragen(gemeentenenderden) 1.815 1.266 3.081 1.920 1.041 120

TBO ­ 5.593 5.593 2.582 ­ 3.011

Totaal (rijks)bijdragen 144.560 5.304.003 5.448.564 5.284.974 8.798 154.791

158 159

II: Besteding bijdragen vorming nationale politie

Overzicht besteding in 2016

Bedragenx€1.000

Exploitatierekening (reorganisatie in 2016) Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

BijdragenBijdragenV&J 51.410 83.100 110.334

Overigebijdragen ­ ­ ­

Totaal bijdragen 51.410 83.100 110.334

ExploitatiekostenPersoneel 45.217 113.550 98.603

Rente ­ ­ ­

Opleidingenvorming 1.890 3.600 1.609

Huisvesting 3.601 3.600 3.412

Vervoer ­8 ­ 8

Verbindingenenautomatisering 179 ­ 239

Geweldsmiddelenenuitrusting ­ ­ ­

Operationeel 107 ­ 91

Beheer 5.217 8.750 6.372

Totaal exploitatiekosten 56.203 129.500 110.334

Resultaat uit normale bedrijfsvoering -4.793 -46.400 -

Buitengewone lasten - - -Buitengewone baten - - -

Exploitatieresultaat -4.793 -46.400 -

ToelichtingVoordevormingvannationalepolitiesteldehetMinisterievanV&Jspecifiekebijdragenbeschikbaaromdetijdelijkefrictiekostenoptevangen.Hetgaathoofdzakelijkomvergoedingenvoorvertrekstimuleringsregelingen,kostenvanoutplacementenomscholing,vergoedingenvoorextrawoon­werkverkeerenprogrammakostenvoordevormingvandeeenhedenenhetPDC.

Debestedingenin2016betroffendeuitvoeringvandedeelrealisatieplannenvandeeenhedenenprojectenenprogramma’suithetrealisatieplanPDC,dekostenvandevertrekstimuleringsregelingvoordedomeinenLeidingenOndersteuningendekostenvanuitBezwaarenBeroepPersoneleReorganisatie.Daarnaastwerdenkostengemaaktvoordetegemoetkomingenwoon­werkverkeerinhetkadervanhetLSS.Delagerebestedingenin2016tenopzichtevandebegrotingvloeidenprimairvoortuitdekostendiealin2015zijngemaakt(18­maandenregeling).Daarnaastisdoordelatereverplaatsingvanmedewerkersinmindermateeenberoepgedaanopdebeschikbarevergoedingenvoorextrawoon­werkverkeer.

III: Meerkosten Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie

Overzicht meerkosten Aanvalsprogramma IV in 2016

Bedragenx€1.000

Exploitatierekening (Bijgesteld Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie in 2016) Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

BijdragenBijdragenV&J ­ ­ ­

Overigebijdragen ­ ­ ­

Totaal bijdragen - - -

ExploitatiekostenPersoneel 14.747 6.500 30.486

Rente ­ ­ ­

Opleidingenvorming 5 ­ 147

Huisvesting 102 ­ 321

Vervoer ­ ­ ­

Verbindingenenautomatisering 40.330 82.981 67.000

Geweldsmiddelenenuitrusting ­ ­ ­

Operationeel 7 ­ 9

Beheer 663 ­ 525

Totaal exploitatiekosten 55.854 89.481 98.488

Resultaat uit normale bedrijfsvoering -55.854 -89.481 -98.488

Buitengewone lasten - - -Buitengewone baten - - -

Exploitatieresultaat -55.854 -89.481 -98.488

ToelichtingHetAanvalsprogrammaInformatievoorzieningPolitie(AVP)startteeind2011inopdrachtvandeministervanV&Jenkenteenmeerjarigfinancieelkadervan€374miljoen.Indebegroting2016was€89miljoenkostenopgenomen voorhetAVP.DegerealiseerdebestedingenvoorhetAVPbedroegen€56miljoen.Eendeelvanhetbegrotebedrag (€11miljoen)wasnaarvorengehaaldenalin2015besteed.Debegrotinggaatuitvanveelalmateriëleuitgaven.IndeuitvoeringvanhetAVPvondin2016eenverschuivingplaatsvanmiddelenvanverbindingenenautomatiseringnaarexterneinhuur.

160 161

IV: Recherchesamenwerkingsteam (RST)

Exploitatierekening RST

Bedragenx€1.000

Exploitatierekening RST Jaarrekening 2016 Begroting 2016 Jaarrekening 2015

Bijdragen

Bijdragen 18.055 23.771 15.145

Totaal bijdragen 18.055 23.771 15.145

Exploitatiekosten

Personeel 9.272 14.183 7.206

Rente ­ ­ ­

Opleidingenvorming 511 380 302

Huisvesting 1.279 1.445 1.144

Vervoer 704 906 591

Verbindingenenautomatisering 3.087 3.225 2.744

Geweldsmiddelenenuitrusting 54 54 7

Operationeel 2.557 3.170 1.913

Beheer 591 408 1.238

Totaal exploitatiekosten 18.055 23.771 15.145

Resultaat uit normale bedrijfsvoering - - -

•IndeJaarrekening2015zijndeafschrijvingenapartverantwoord.Omaansluitingtehoudenmetdeverantwoordings­modellenvandepolitiewerdendeafschrijvingslastenopgenomenonderdeeconomischecategorieën.Devergelijkendecijferszijnhieropaangepast.•IndeJaarrekening2016ishetTBOopgenomenindeRST­bijlage.RedenhiervoorisdathetTBOorganisatorischonderdeelvormtvanhetRST.•Vandeindezebijlageopgenomenbijdragen2016is€17.442ontvangenvanhetMinisterievanBZK.Bijlage1volgtdaarentegendeindelingvandejaaraanschrijvingvanhetMinisterievanV&J.

Bedragenx€1.000

Activa 31 december 2016 31 december 2015

Vaste ActivaMateriëlevasteactiva 2.229 2.704

Financiëlevasteactiva ­ ­

Totaal vaste activa 2.229 2.704

Vlottende ActivaVoorraden ­ ­

Vorderingenenoverlopendeactiva 313 2.708

Rekening­courantpolitie 1.875 ­

Liquidemiddelen 1.540 1.540

Totaal vlottende activa 3.728 4.248

Totaal activa 5.957 6.952

Passiva 31 december 2016 31 december 2015

Eigen VermogenAlgemenereserve ­ ­

Bestemmingsreserves ­ ­

Totaal eigen vermogen - -

Voorzieningen - -

Langlopende Schulden - -

Kortlopende SchuldenKortlopende deel leningen ­ ­

Openstaande(rijks)bijdragen 4.283 ­

Schuldenpersoneel 901 584

Crediteurenenoverlopendeposten 773 922

Rekening­courantpolitie ­ 5.446

Liquidemiddelen ­ ­

Totaal kortlopende schulden 5.957 6.952

Totaal passiva 5.957 6.952

162 163

Allecijfersopdefoto’sop de pagina’s 6, 14, 22, 36, 48, 56 en 88 zijngeschilderdmetverwijderbareverf.Uiteraardzijndeloca­ties na de fotoshoot schoongemaakt en netjesachtergelaten.

17047

­1©

2017

PO

LITI

E,A

LLR

IGHTS

RES

ERVED

www.politie.nl