Jaarrekening 2014

Datum vaststelling: 1-4-2015

1

2

Inhoudsopgave Blz.

Inleiding 3 Grondslagen voor balanswaardering 4 Grondslagen van waardering voor de staat van baten en lasten 5 Balans per 31 december 2014 6 Toelichting op de balans per 31 december 2014 7 Staat van baten en lasten 2014 17 Toelichting op de staat van baten en lasten 2014 19 Kasstroomoverzicht 2014 25 Resultaatbestemming 26 Controleverklaring 27 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening 29 Bijlagen

1 Specificatie materiële vaste activa 30 2 Overzicht mutaties reserves, fondsen en voorzieningen 31 3 Begroting 2015 33 4 Staat van baten en lasten op kostensoort + toelichting 34 5 Staat van baten en lasten per product + toelichting 37 6 Overzicht afgeronde projecten 2014 + toelichting 43 7 Overzicht niet afgesloten projecten per 31 december 2014 48 8 Overzicht samenstelling en mutaties beleggingsportefeuille 49 9 Overzicht bezit en beheer en mutaties natuurgebieden 50 10 Afrekening boekjaarsubsidie 54

3

Inleiding In 2014 is de Boekjaarsubsidie van de Provincie Zuid-Holland voor het laatst toegekend. Daarmee is een belangrijke subsidie weggevallen om recreatie en toezicht en bezoekerscentra te kunnen financieren. Vanaf 2012 heeft het Zuid-Hollands Landschap hierop geanticipeerd door de personeelskosten te verlagen. Als gevolg van de samenwerking met Erfgoedhuis Zuid-Holland zijn er synergie-effecten gerealiseerd. Via het samenwerkingsverband Landschap en Erfgoed Zuid-Holland is de subsidieaanvraag voor de verlenging van de Groene Motor 2016 inmiddels beschikt door de Provincie Zuid-Holland, zodat het mogelijk blijft dat de zeer gewaardeerde vrijwilligers belangrijk werk in het veld kunnen blijven uitvoeren. Subsidieverloop vanaf 2011 Bedragen x € 1.000,=

2011 2012 2013 2014 2015 2016 Na 2016

Boekjaarsubsidie

1.440

1.186

1.186

400 0 0 0

SNL/ PSN

814

1.628

1.513

1.514

1.507 1.508 1.520

Programma de Groene Motor 395 395 3951) 0

Totaal

2.254

2.814

2.699

2.309

1.902 1.903 1.520

‘1) De subsidieaanvraag voor de Groene Motor 2016 is door de Stichting Landschap en Erfgoed Zuid-Holland ingediend en onder voorbehoud beschikt door de Provincie

Zuid-Holland.

Wij hebben diverse nalatenschappen in 2014 ontvangen. Het Zuid-Hollands Landschap is verheugd dat zij wordt benoemd in testamenten. In tijden van bezuinigingen helpt dit ons om natuur en landschap, die in Zuid-Holland nog altijd onder druk staan, veilig te stellen. Het Zuid-Hollands landschap heeft een continuïteitsreserve van ruim 1,7 miljoen euro. Deze reserve is bedoeld om de loonkosten te kunnen doorbetalen als de Stichting met grote calamiteiten wordt geconfronteerd. Omdat de continuïteitsreserve integraal deel uit maakt van de beleggingsportefeuille bestaat er een risico dat er koersverliezen moeten worden gerealiseerd op het moment dat de Stichting genoodzaakt is om de reserve liquide te maken. De dalende trend wat betreft beschermersaantallen heeft zich in 2014 helaas voortgezet. Ondanks enkele wervingsacties is het aantal beschermers met ruim 2.000 afgenomen tot ca. 49.000. Staat van baten en lasten De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap sluit dit jaar af met een positief resultaat van € 876.000, = Exploitatieresultaat exclusief projecten 2014 € 887.000,= Projectresultaat 2014 € -/-11.000,= Totaal 2014 € 876.000,= Het exploitatieresultaat over 2014 laat een voordelig saldo van circa € 876.000,= zien. In de begroting over het jaar 2014 is uitgegaan van een negatief exploitatieresultaatsaldo van € 6.000,=. De afwijking van ca. € 882.000,= wordt veroorzaakt door een aantal bijzonder baten. In de onderstaande tabel is het resultaat door vertaald naar het gewone exploitatieresultaat over 2014: Exploitatieresultaat 2014 exclusief incidentele posten (bedragen x € 1.000,=)

Totale exploitatieresultaat volgens jaarrekening 2014 excl. projecten 887

Incidentele baten en lasten

Af: giften en legaten (deel dat niet is begroot (>206k) -604

Af: afkoopsom voor meerjarig onderhoud -188

Totaal exploitatieresultaat exclusief incidentele baten en lasten 2014 95

Af: Resultaat beleggingsportefeuille (deel dat niet is begroot (> 50k) -187

Exploitatieresultaat 2014 excl. incidentele baten en beleggingen -92

(T.o.v. de begroting is het exploitatieresultaat exclusief incidentele posten € 86.000 lager)

4

Exploitatieresultaat De belangrijkste aan te wijzen oorzaak van het positieve resultaat is het hoge bedrag aan erfenissen en legaten. Daarnaast is er een afkoopsom ontvangen voor het meerjarig beheer en onderhoud van een natuurterrein. (zie de post bijdrage derden). Ook het resultaat uit de beleggingsportefeuille is hoger uitgekomen dan verwacht. De genoemde fors hoger uitgevallen baten hebben geleid tot een positief saldo in de exploitatierekening. Indien deze posten uit het resultaat worden geëlimineerd, resteert er een negatief resultaat van ca. € 92.000,= dat betrekking heeft op de normale begrotingsposten. Dit negatieve resultaat wordt veroorzaakt door de overschrijding op werk derden en materialen van de producten Opstallen, Natuurbeheer en Monitoring waar meer is uitgeven dan vooraf voorzien. Het projectresultaat bedraagt over 2014 ca. € 11.000,= negatief. In de begroting is summier rekening gehouden met de baten en lasten van de projecten die in de loop van het jaar gereed komen, omdat moeilijk is te voorzien wanneer een project werkelijk kan worden afgerond. Hierbij is de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap veelal afhankelijk van derden (subsidieverstrekkers). In bijlage 6 is een overzicht van de kosten en opbrengsten per afgerond project opgenomen.

Grondslagen voor balanswaardering

Richtlijnen/keurmerken De jaarrekening 2014 is ingericht conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen. De richtlijn vormt een essentieel onderdeel van de beoordelingen die worden verricht door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) in het kader van het CBF-Keur. Afrondingen Over het algemeen zijn de getallen in deze jaarrekening afgerond in duizenden euro’s. Hierdoor kunnen er verschillen ontstaan met de totaaltelling als de afzonderlijke reeds afgeronde getallen worden opgeteld. Materiële vaste activa Direct in gebruik voor de doelstelling - Natuurterreinen

De terreinen worden als p.m. verantwoord. - Opstallen

De opstallen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs.

Bedrijfsmiddelen - Machines en dienstauto’s

De machines en dienstauto’s zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs.

- Inventaris De inventaris bestaat uit kantoormeubilair, computerapparatuur en software. De inventaris is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs.

De afschrijvingspercentages zijn vastgesteld aan de hand van de verwachte economische levensduur van de bedrijfsmiddelen. Zie bijlage 1 voor een specificatie van de investeringen en afschrijvingen. Financiële vaste activa (obligaties Stichting Huis te Warmond) De obligaties van de Stichting Huis te Warmond zijn op grond van hetgeen in de statuten van de Stichting Huis te Warmond is bepaald en de hiermee samenhangende beperkte verhandelbaarheid, gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorraden De voorraden in het kader van de doelstelling bestaan uit artikelen die voor de verkoop zijn bestemd. De voorraden zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of vervaardigingswaarde. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor eventuele oninbaarheid van vorderingen wordt een voorziening getroffen. In 2014 is er geen voorziening voor oninbaarheid van een debiteur opgenomen. Effecten De aandelen en obligaties zijn gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de geldende koersen per 31 december 2014. Liquide middelen die worden aangehouden en beschikbaar zijn om te beleggen zijn integraal onderdeel van de beleggingsportefeuille. Zie bijlage 8.

5

Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Passiva De reserves, fondsen en schulden zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen De jubileumvoorziening betreft een voorziening voor toekomstige jubileumuitkeringen. De voorziening betreft de contante waarde van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen. De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd. De reorganisatievoorziening is gebaseerd op de berekende afkoopsommen inclusief organisatie- en proceskosten.

Grondslagen van waardering voor de Staat van baten en lasten Baten en lasten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin de prestaties zijn verricht en afgerond. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn. Baten uit erfstellingen en legaten worden verantwoord in het boekjaar, waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten en lasten van activiteiten, welke per balansdatum nog niet zijn afgerond, worden verantwoord als respectievelijk vooruit ontvangen en vooruitbetaald.

6

BALANS PER 31 DECEMBER 2014 (na resultaatverdeling) ACTIVA 2014 2013 X € 1.000 x € 1.000 Materiële vaste activa - direct in gebruik voor de doelstelling 297 305 - bedrijfsmiddelen 417 466 714 771 Financiële vaste activa - obligaties St. Huis te Warmond 11 11 725 782 Voorraden - direct beschikbaar voor de doelstelling 10 9 Vorderingen en overlopende activa 4.021 4.740 Effecten 3.635 3.407 Liquide middelen 6.374 5.624 14.040 13.780 14.766 14.562 ====== ====== PASSIVA 2014 2013 X € 1.000 x € 1.000 Reserves - Continuïteitsreserve 1.700 1.700 - Bestemmingsreserves 5.748 5.035 7.448 6.735 Fondsen - Bestemmingsfondsen 3.016 2.853 Voorzieningen 26 49 Kortlopende schulden 4.276 4.925 14.766 14.562 ====== =======

7

Toelichting op de balans per 31 december 2014 ACTIVA Materiële vaste activa € 714 Direct in gebruik voor de doelstelling € 297 (bezittingen met beperkte rechten en de bezittingen in vol eigendom) Natuurterreinen De natuurterreinen van Het Zuid-Hollands Landschap die zijn aangekocht met behulp van bijdragen van derden en/of subsidie worden als p.m. verantwoord. Bij eventuele verkoop van de terreinen vloeien de gelden terug naar de subsidiënten. Bij opheffing van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap worden de gronden aan derden overgedragen. In het afgelopen jaar hebben de volgende mutaties plaatsgevonden.

Ha

Stand per 1 januari 2014 4489,5253

Mutaties - eigendom 10,0995

Mutaties – beheer 22,3241

Mutaties – erfpacht 0,0000

Toename 32,4236

Stand per 31 december 2014 4521,9489

Zie bijlage 9 voor het totaal overzicht bezit en beheer en de mutaties van 2014. De bezittingen die rechtstreeks in gebruik zijn voor de doelstelling betreffen woningen en regiokantoren die de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap zonder subsidie heeft aangekocht of gebouwd. Het verloop gedurende 2014 kan als volgt worden weergegeven: 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € Boekwaarde per 1 januari 305 323 Investeringen 10 0 315 323 Afschrijvingen 18 18 Boekwaarde per 31 december 297 305 ====== ====== Bedrijfsmiddelen € 417 2014 2013 x 1.000 x 1.000

€ € Boekwaarde per 1 januari 466 415 Investeringen 134 217 Desinvestering -27 0 573 632 Afschrijvingen 156 165 Boekwaarde per 31 december 417 466

====== ======

8

Financiële vaste activa € 11 Obligaties Stichting Huis te Warmond € 11 Dit bezit betreft 5 obligaties van nominaal € 2.269,= in de Stichting Huis te Warmond. Deze stichting heeft ten doel de instandhouding en exploitatie van het op het landgoed Huys Te Warmont gelegen kasteel. De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap heeft het eerste recht van koop op alle 24 uitgegeven obligaties. De houders van de obligaties zijn gezamenlijk eigenaar van het kasteel. De obligaties hebben, evenals in voorgaande jaren, geen rente opgebracht. Voorraden € 10 Voorraden direct beschikbaar voor de doelstelling € 10 De voorraden betreffen de winkelvoorraad. De winkelvoorraden betreffen artikelen voor de verkoop zoals boeken, kaarten en educatiematerialen. De voorraden zijn per 31 december 2014 geïnventariseerd en kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € Winkelvoorraad Bezoekerscentrum Tenellaplas 8 6 Winkelvoorraad promotieteam 2 3 Totaal 10 9 ====== ====== Vorderingen en overlopende activa € 4.021 De vorderingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € (a) Provincie Zuid-Holland (Subsidieregeling Natuur en Landschap) 1.530 1.530 (b) Provincie Zuid-Holland (Boekjaarsubsidie) 158 1.010 (c) Debiteuren 264 125 (d) Te vorderen respectievelijk vooruitbetaald 2.069 2.075 4.021 4.740 ====== ====== (a) Vordering inzake Subsidieregeling Natuur en Landschap € 1.530 Specificatie van de vordering x 1.000 €

Te vorderen over 2014 PSN 34 Te vorderen over 2014 SNL 1.496 1.530

===== Onder deze post zijn de twee subsidieregelingen voor het terreinbeheer ondergebracht: de Provinciale

Subsidieregeling Natuurbeheer (PSN, ook wel Programma Beheer genoemd) en diens vervanger de Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL). Bijna alle terreinen zijn over naar de SNL-regeling. Omdat binnen beide regelingen de subsidie voor het beheerjaar achteraf wordt uitgekeerd, staan de bedragen op ‘te vorderen’.

(b) Provincie Zuid-Holland (Boekjaarsubsidie) € 158 De vordering op de provincie Zuid-Holland per 31 december 2014 is als volgt samengesteld:

x 1.000 € Voorlopige subsidie 2014 400 Af: ontvangen voorschotten 321 79 Voorlopige subsidie De Groene Motor 335 Af: ontvangen voorschotten 268 67

9

Voorlopige subsidie Ondersteuning Weidevogelbeheer 60 Af: ontvangen voorschotten 48 12 Per saldo te vorderen 158 =====

(c) Debiteuren € 264

In 2014 is er geen voorziening wegens oninbaarheid getroffen. x 1.000 € Debiteuren 264 (d) Te vorderen respectievelijk vooruit betaald € 2.069 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € Reeds verrekend verwacht aandeel verkoop woning 75 75 Nog te ontvangen voor afgeronde projecten 143 83 Nog te ontvangen, diversen 9 3 Vooruitbetaalde kosten 2015 14 3 Obligatierente 6 5 Rente deposito’s 71 63 Gemaakte kosten van nog niet afgeronde projecten (zie bijlage 7) 1.751 1.843 Totaal 2.069 2.075 ===== =====

10

Effecten € 3.635 Beleggingsbeleid Natuurbescherming is op een aantal gebieden een activiteit waarvoor de organisatie eigen middelen moet werven. Om hiervoor voldoende continuïteit te waarborgen is een zeker vermogen noodzakelijk. Voor zover het resultaat geen door derden of door het bestuur vastgestelde bijzondere bestemming heeft, wordt het toegevoegd aan de Reserve Duurzaam Beheer. Gelden die voor kortere tijd overtollig zijn, worden kortdurend vastgelegd in deposito’s. In het kader van duurzaam beleggen heeft het bestuur besloten te kiezen voor duurzame fondsen van ASN bank en Triodos Bank. Zowel de ASN Bank als de Triodos Bank kiezen uitsluitend voor ondernemingen en instellingen die voldoen aan de beleggingscriteria voor een duurzame samenleving. Daarin wordt als doel gesteld bij te dragen aan een samenleving waarin de levenskwaliteit wordt bevorderd en de menselijke waardigheid centraal staat. Beleggingsdoelstellingen De beleggingsdoelstellingen zijn: a) Behouden van het vermogen, waarbij het rendement op langere termijn minimaal de geldontwaarding bij

moet houden. b) Verwerven van een jaarlijks inkomen (in de vorm van dividend, rente en/of koerswinst) voor de realisatie van

de doelstellingen op langere termijn, zoals het instandhouden van natuurterreinen. c) Maatschappelijk verantwoord beleggen dat gericht is op een duurzame samenleving. Het strategisch beleggingsbeleid Dit is de strategie die voor een langere periode wordt vastgesteld. Het bestuur heeft gekozen voor de asset-mix van 40% aandelen en 60% obligaties en/of liquiditeiten. Het tactische beleggingsbeleid Dit betreft de invulling per asset-categorie voor een periode van drie maanden tot een jaar. De aandelenportefeuille wordt belegd in duurzame fondsen van ASN en Triodos. De obligatieportefeuille wordt volledig belegd in Nederlandse obligaties. Aandelen 40% (met een marge van 30 tot 45%) Obligaties/liquiditeiten 60% (met een marge van 55 tot 70%) In bijzondere omstandigheden kan van de genoemde bandbreedte worden afgeweken. Deze samenstelling komt ongeveer overeen met het beleggingsprofiel matig defensief. In 2014 zijn de aandelen uit het ING Sustainable equity fonds ter waarde van ca. € 294.000,= verkocht. De werkelijke samenstelling van de portefeuille per 31-12-2014 komt hiermee nagenoeg uit op de gewenste bandbreedte (40% / 60%). De obligaties en aandelen die in de laatste 2 jaar verkocht zijn, worden gezien de situatie op de kapitaalmarkt als liquide middelen aangehouden. De liquide middelen blijven deel uitmaken van de beleggingsportefeuille. Beleggingsresultaat 2014 Over 2014 bedroeg het netto beleggingsresultaat € 236.954,= positief (2013 € 317.457= positief). Dit bedrag is als volgt opgebouwd: € Ongerealiseerde winsten 197.054 Dividend 7.034 Rente obligaties 6.587 Rente spaartegoeden 1) 26.794 Baten uit beleggingen 237.469 Kosten uit beleggingen 515 Netto Beleggingsresultaat 236.954

‘1) De werkelijk ontvangen rente op spaartegoeden bedraagt € 18.450, =. De baten zijn inclusief lopende rente per de balansdatum en wijken daarom af van de ontvangen

bedragen.

11

Waarde beleggingsportefeuille Ultimo 2014 bedroeg de waarde van de beleggingsportefeuille € 3.634.953,=. De samenstelling en de waarde van de beleggingsportefeuille per 31 december 2014 kan als volgt worden gespecificeerd: 2014 2014 2013 2013 x 1.000 x 1.000 € % € % Aandelen 1.492 41% 1.599 47% Obligaties 202 5% 192 6% Voor belegging beschikbare middelen 1.941 54% 1.616 47% -------- -------- -------- ------- Totaal Asset-mix portefeuille 3.635 100% 3.407 100% De waardeontwikkeling van de beleggingsportefeuille is als volgt opgebouwd: Waarde beleggingsportefeuille per 31-12-2013 3.407 ongerealiseerde winst (koersresultaat) 197 ontvangen dividend 7 ontvangen obligatierente 7 ontvangen bankrente 18 Af: betaalde provisies -1 Waarde beleggingsportefeuille per 31-12-2014 3.635 In bijlage 8 van de jaarrekening is een gedetailleerd overzicht te vinden van de aandelen en obligaties. Liquide middelen € 6.374 Dit bedrag kan als volgt worden gespecificeerd: 2014 X 1.000 € ABN-AMRO charitas spaarrekening 2.788 ING vermogens spaarrekening 1.200 ING bonuszakenrekening 1.257 Nationale Nederlanden spaarrekening 930 Rabobank streekrekening 101 Triodos renterekening 4 ING bank betaalrekening 91 ING beschermers rekening 102 ABN-AMRO betaalrekening 76 Rabobank betaalrekening 1 ING rekening 13 Kasgelden 10 Overlopende posten -199 _____ Totaal 6.374 De liquiditeiten worden kortlopend uitgezet tegen een zo hoog mogelijke rente. Dit betekent dat er regelmatig gewisseld wordt van rekening. De ontvangen rente over 2014 bedroeg € 74.489,=. Het rendement over het gemiddelde saldo liquide middelen komt daarmee uit op 1,2%.

12

PASSIVA Reserves € 7.448 Continuïteitsreserve € 1.700 De Continuïteitsreserve is bedoeld als buffer om loonkosten te kunnen doorbetalen als de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap met grote calamiteiten wordt geconfronteerd. De hoogte van de Continuïteitsreserve is gelijk aan de in de begroting opgenomen personeelskosten van het jaar dat volgt op het jaar waarvoor de jaarrekening wordt opgesteld. De begrote loonkosten over 2015 zijn ca. € 1.700.000,= (exclusief De Groene Motor). Aangezien het programma De Groene Motor in 2016 via het samenwerkingsverband zal lopen, vindt er dit jaar geen dotatie plaats. Saldo Saldo 01-01-14 mutatie 31-12-14 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Continuïteitsreserve 1.700 0 1.700 Bestemmingsreserves € 5.748 De bestemmingsreserves zijn reserves waarvoor het Bestuur de bestemming heeft aangewezen. In de bestemmingsreserves hebben zich de volgende mutaties voorgedaan. Saldo Saldo 01-01-14 mutatie 31-12-14 x.1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Reserve Duurzaam Beheer 3.911 621 4.532 Reserve Risico Subsidieregeling Natuurbeheer 86 -86 0 Reserve Monitoring 38 -38 0 Reserve Aankoop en beheer nieuwe terreinen 500 203 703 Reserve Verbinden met mensen 500 12 512 Totaal Bestemmingsreserves 5.035 712 5.748 De mutaties in de bestemmingsreserves zijn gespecificeerd in bijlage 2. De bestemmingsreserves hebben de volgende doelstellingen Reserve Duurzaam Beheer De Reserve Duurzaam Beheer is bedoeld om uit het rendement of indien gewenst uit de reserve zelf een bijdrage te leveren aan duurzaam beheer van de natuur in Zuid-Holland. Als bron van inkomsten zal met de opbrengst de realisatie van de doelstellingen op langere termijn plaatsvinden. Instandhouding van natuurterreinen in de breedste zin van het woord is de belangrijkste doelstelling van de reserve. Reserve risico Subsidieregeling Natuurbeheer De reserve risico Subsidieregeling Natuurbeheer is ingesteld als reserve voor eventuele kortingen bij de afrekening van Subsidieregeling Natuurbeheer. Voorheen was dit fonds bekend onder de naam Reserve Risico Programma Beheer. In 2014 is het saldo van deze reserve omgezet naar de Reserve Duurzaam Beheer. Reserve Monitoring De Reserve Monitoring is ingesteld als egalisatiereserve voor de kosten van monitoring in het kader van de Subsidieregeling Natuurbeheer (oude regeling). Het resultaat van deze activiteit wordt toegevoegd of onttrokken aan de Reserve Monitoring. In verband met de overgang naar SNL is het saldo overgeheveld naar de reserve Duurzaam Beheer. Reserve Aankoop en beheer nieuwe terreinen Het Zuid-Hollands Landschap heeft in 2013 twee grote legaten ontvangen. Van het beschikbare bedrag van € 1.000.000,= zal € 500.000,= specifiek worden ingezet voor de verwerving van natuur. Er is overleg over de verwerving van een aantal percelen van de Provincie Zuid-Holland die goed aansluiten bij omliggende terreinen die de Stichting in eigendom heeft of beheert. In 2014 is er ca. € 97.000,= onttrokken in verband met aankoop van percelen in de Nessepolder. Van het bedrag dat in 2014 aan legaten en erfenissen is ontvangen wordt € 300.000,= toegevoegd aan de reserve. Reserve Verbinden met mensen Uit het bedrag van de erfenissen wordt naast verwerving van terreinen, € 500.000,= gereserveerd om een extra impuls te geven aan het “verbinden met mensen”. Vanuit de regio zal er invulling worden gegeven door middel van acties die bijdragen aan het laten beleven van natuur in onze gebieden. Het gaat feitelijk om de operationalisering van de belevingswaarde voor beschermers en andere geïnteresseerden. De projecten zijn bedoeld om daar als organisatie een ontwikkelingsslag in te maken en onderdeel te laten worden van onze

13

werkwijze en benadering. In 2014 is ca. € 288.000,= aan de reserve onttrokken in verband met de aankoop van Duinen 9. Ook de activiteiten die plaatsvonden m.b.t. de dag van de Zandmotor en de beschermersdag bij Archeon zijn ten laste van de reserve gebracht. Van het bedrag dat in 2014 aan legaten en erfenissen is ontvangen wordt € 300.000,= toegevoegd aan deze bestemmingsreserve. Fondsen € 3.016 In de fondsen zijn ondergebracht de gelden waaraan door derden een bestemming is gegeven. Het Zuid-Hollands Landschap kent alleen bestemmingsfondsen, die een omschreven doel hebben. Bestemmingsfondsen Saldo Saldo 01-01-14 mutatie 31-12-14 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Fonds Terreinbeheer 61 -61 0 Fonds Beheer Opstallen 343 -90 253 Fonds Veenweiden en Rietland 7 10 17 Fonds Beheer Objecten Derden 35 8 43 Fonds Beheer Elfenbaan 1.206 -20 1.187 Fonds Beheer Ockenburgh 199 -1 198 Fonds Beheer Spanjaards Duin 607 -73 534 Fonds Beheer Beresteijn 15 9 24 Fonds Beheer Zandmotor 25 -6 19 Fonds Beheer Dixhoorndriehoek 230 -21 209 Fonds Beheer Scharperswijk 124 -1 123 Fonds Aankopen VSB 0 223 223 Fonds Beheer Hollandsche Ijssel 0 185 185 Totaal Bestemmingsfondsen 2.853 164 3.016 De mutaties in de fondsen zijn gespecificeerd in bijlage 2. De Bestemmingsfondsen hebben de volgende doelstellingen. Fonds Terreinbeheer Het Fonds Terreinbeheer is ingesteld als egalisatiefonds voor de provinciale subsidie uit hoofde van de Algemene subsidie verordening Zuid-Holland. Het resultaat van de door de provincie gesubsidieerde producten wordt ten laste/gunste van dit fonds gebracht. Fonds Beheer Opstallen Het Fonds Beheer Opstallen is ingesteld om uit het rendement het onderhoud van de opstallen te financieren. De provincie Zuid-Holland heeft bijgedragen aan de vorming van dit fonds door geen aanspraak te maken op het deel van de verkoopopbrengst van opstallen dat conform de Algemene subsidie verordening Zuid-Holland aan de provincie toekomt, onder het beding dat deze gelden worden toegevoegd aan het Fonds Beheer Opstallen. Fonds Veenweiden en Rietland Gedurende 10 jaar zal er in de periode van 2009 tot 2019 een bedrag van € 10.000,= worden geschonken door een particulier. De gelden in dit fonds zullen worden besteed aan natuurprojecten in natte (veenweiden)gebieden zoals de Krimpenerwaard en aangrenzende polders, boezemlanden en uiterwaarden. De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap bepaalt de keuze van de uit te voeren projecten. Fonds Beheer Objecten Derden Het Fonds Beheer Objecten Derden is ingesteld als egalisatiefonds voor het beheer van terreinen van derden. De bijdragen van derden die voor het onderhoud van deze gebieden worden ontvangen, dienen ter dekking van de beheerkosten. Fonds Beheer Elfenbaan Het Fonds Beheer Elfenbaan is ingesteld om de van Rijkswaterstaat ontvangen bedragen in 1999 en 2006 van in totaal € 1.675.252,= en het rendement over dit bedrag de beheerkosten van De Elfenbaan, de ecologische verbindingsstrook langs de Rijksweg Leiden-Bodegraven (N11), gedurende een periode van 30 jaar, te voldoen. De Elfenbaan is sinds 1997 bij het Zuid-Hollands Landschap in beheer. Met Rijkswaterstaat is overeengekomen dat dit kapitaal niet wordt belegd in de beleggingsportefeuille.

14

Fonds Beheer Ockenburgh Het Fonds Beheer Ockenburgh is ingesteld om van het rendement van het door de provincie Zuid-Holland ontvangen kapitaal van € 104.688,= de beheerkosten te voldoen. Met de Provincie is overeengekomen dat het niet is toegestaan dat een tekort op de beheerkosten in mindering wordt gebracht op het fonds. In 2011 is het Fonds Hyacintenbos samengevoegd met het onderhoudsfonds van het nabijgelegen landgoed Ockenburgh. Fonds Beheer Spanjaardsduin In 2010 is er een beheersovereenkomst afgesloten met Rijkswaterstaat voor een periode van 30 jaar. De afkoopsom voor de financiering van het beheer bedroeg € 765.000,=. Met Rijkswaterstaat is overeengekomen dat de gelden niet zullen worden belegd. In 2010, 2011 en 2013 is er respectievelijk € 8.000,=, € 17.000,= en € 100.000,= aan het fonds onttrokken. In 2014 is het bedrag dat ten laste gaat van het fonds uitgekomen op € 73.000,=. Als gevolg van niet gecalculeerde kosten ten behoeve van de monitoring van het gebied en het jaarlijks herstel van de hekwerken is het budget sneller uitgeput dan begroot. In 2015 vindt er een evaluatie plaats met Rijkswaterstaat en is deze uitputting punt van bespreking.

Fonds Beheer Beresteijn Sinds 1 mei 2010 voert het Zuid-Hollands Landschap in opdracht van ontwikkelingsmaatschappij Amvest het onderhoud van het parkgedeelte op Landgoed Beresteijn te Voorschoten. In dit kleine landgoed zal een woongebied met zorgcomponent worden ontwikkeld. Zolang er op het landgoed nog geen concrete ontwikkeling plaatsvindt, zal het Zuid-Hollands Landschap een adviserende rol hebben in de toekomstige ontwikkeling. Daarnaast wordt geprobeerd middels beheer de belangrijkste waarden van het landgoed zichtbaar te maken. Jaarlijks is er met Amvest overleg over het beheer en onderhoud. Om verantwoording te kunnen afleggen over de uitgaven is Fonds Beheer Beresteijn opgezet. Fonds Beheer Zandmotor Sinds oktober 2011 beheert het Zuid-Hollands Landschap de Zandmotor in opdracht van de Provincie Zuid-Holland. Het betreft een grote hoeveelheid opgespoten zand voor de kust van Ter Heijde. Dit pilotproject brengt naast de functie van kustbescherming ook nieuwe natuur met verrassende flora en fauna met zich mee. Om de inkomsten en de uitgaven goed te kunnen volgen is het Fonds Beheer Zandmotor opgezet. Fonds Beheer Dixhoorndriehoek Per 1 januari 2012 heeft het Zuid-Hollands Landschap de Van Dixhoorndriehoek (ca. 110 ha) in Hoek van Holland in erfpacht voor 30 jaar. De energiemaatschappijen EON en GDF Suez hebben binnen de van Dixhoorndriehoek een natuurherstelproject uitgevoerd van een paar hectaren. Voor het beheer van deze hectaren betalen zij aan ZHL een afkoopsom ineens, voor de komende 29 jaar. De afkoopsom bedraagt € 243.600,= . EON en GDF Suez betalen ieder 50%. Fonds Beheer Scharperswijk Het beheer en inrichting van het in erfpacht verkregen natuurgebied Scharperswijk is door Rijkswaterstaat eenmalig afgekocht voor een periode van 10 jaar. De afkoopsom bedroeg € 120.866. Daarboven op is een extra bedrag van € 6.191,= toegezegd voor het overgangsbeheer 2013-2016. Fonds Aankopen VSB Het positieve saldo van het project 96595 Aankopen en inrichting Diefdijk VSB is toegevoegd in een apart Bestemmingsfonds om toe te zien op juiste besteding. Het VSB fonds heeft als voorwaarde gesteld dat de opbrengst van de woning (diefdijk 26) alsmede het restant van de donatie van het VSB Fonds zullen worden aangewend voor aankoop en inrichting Diefdijk. Op deze wijze hoeft het project niet meer als onderhanden werk te worden beschouwd. Fonds Beheer Hollandsche Ijssel Het beheer en inrichting van het verkregen natuurgebied Hollandsche IJssel is door de Provincie Zuid- Holland eenmalig afgekocht voor een periode van 20 jaar. De afkoopsom bedroeg € 187.711. Dit bedrag is opgebouwd uit een bedrag van € 99.111,= voor het beheer en onderhoud aan de kraanbaan. Het restant ad. € 88.600 is voor de beheerwerkzaamheden (Boele, Schanspolder en Geitenwei).

15

Voorzieningen € 26

2014 2013 x 1.000 x 1.000 € €

Jubileumvoorziening 26 20 Reorganisatievoorziening 0 29 26 49 Jubileumvoorziening De voorziening voor jubilea is getroffen voor toekomstige uitkeringen overeenkomstig de opgenomen bepalingen in de CAO Bos en Natuur, onderdeel De Landschappen, waarbij uitkeringen voor jubilea zijn toegezegd bij het bereiken van het 25e en 40e dienstjaar. De verplichtingen zijn per individuele medewerker bepaald, waarbij de toekomstige uitkering contant is gemaakt. In de bepaling van de voorziening is rekening gehouden met het aantal dienstjaren en de blijfkans. Ten opzichte van 2013 is de jubileumvoorziening gestegen als gevolg van verhoogde blijfkans die automatisch groter wordt voor elk jaar dat de medewerkers langer in dienst zijn. Reorganisatievoorziening De reorganisatievoorziening die in 2012 is gevormd is in 2014 afgewikkeld. In 2014 zijn de laatste kosten met betrekking tot de cultuuromslag ten laste van de voorziening geboekt. De voorziening is te specificeren als volgt: x 1.000 € Beginstand 1-1-2014 29 Onttrekkingen -/- 29 Dotatie 0 Eindstand 31-12-2014 0 Schulden op korte termijn € 4.276 Alle hieronder opgenomen bedragen hebben een looptijd korter dan één jaar. De schulden kunnen per 31 december 2014 als volgt worden gespecificeerd:

2014 2013 x 1.000 x 1.000 € €

(a) Belastingen en sociale verzekeringswetpremies 94 144 (b) Crediteuren 827 579 (c) Te betalen respectievelijk vooruit ontvangen (m.n. projecten) 3.355 4.201 4.276 4.925 ===== ===== (a) Belastingen en sociale verzekeringswetpremies € 94

Dit bedrag kan als volgt worden gespecificeerd: 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € Omzetbelasting 20 20 Loonheffing 53 89 Pensioenpremies 21 35 Totaal 94 144

===== ===== De af te dragen omzetbelasting betreft de afdracht van 21% BTW voor niet vrijgestelde prestaties. De afdracht van de loonheffing over het tijdvak december 2014 heeft in januari 2015 plaatsgevonden.

(b) Crediteuren € 827 De afwikkeling van de opgenomen posten heeft in 2014 een normaal verloop. Het crediteurensaldo per 31-12-2014 bedroeg € 827.395,=

(c) Te betalen respectievelijk vooruit ontvangen € 3.355

16

Dit bedrag kan als volgt worden gespecificeerd: 2014 2013 x 1.000 x 1.000 € € Vooruit ontvangen contributie beschermers 2014 311 328 Vakantiedagen en vakantiegeld 162 145 Inkomsten terreinen 11 11 Af te dragen inzake verkoop N210 18 18 Diversen/werk derden 96 185 Instandhoudingsverplichting eendenkooien 35 0 Accountantskosten 13 10 646 697 Verantwoorde baten niet afgeronde projecten 2.709 3.504 Totaal 3.355 4.201 ====== ====== Van de per 31 december 2014 niet afgeronde projecten is tot en met 31 december 2014 € 2.709.484,= aan baten verantwoord. Voor de specificatie van deze projecten wordt verwezen naar bijlage 7 van deze jaarrekening.

17

Staat van baten en lasten 2014 Doorberekening kosten bedrijfsvoering In verband met de integrale kostentoerekening worden de kosten van het product Bedrijfsvoering doorberekend aan de afzonderlijke (sub)producten en de projecten. Aan de in enig jaar afgeronde projecten wordt hiervoor een bedrag toegerekend van 40% van de personeelslasten. Voor het product Zakelijke Lasten wordt geen bedrag voor bedrijfsvoeringskosten opgenomen. De toerekening van de kosten beheeradministratie dekt de organisatiekosten van dit product voldoende. Over 2014 is een bedrag van € 701.142,= aan bedrijfsvoeringskosten doorberekend aan de (sub)producten als ‘doorberekening kosten beheer en administratie’. Uitvoeringskosten eigen organisatie De uitvoeringskosten eigen organisatie worden aan de ‘kosten eigen fondsenwerving’ en de producten vallend onder ‘besteed aan de doelstelling’ toegerekend op basis van het relatieve aandeel van elk van de te onderscheiden producten in het totaal van de totale lasten over enig jaar. Het product Projecten neemt een afzonderlijke positie in omdat de toerekening van de bedrijfsvoeringskosten gebaseerd is op 40% van de totale personeelslasten van een project (dit betreft ook de personeelslasten van het project in voorgaande jaren). Op basis van de verdeelsleutel is het aandeel van elk van de producten als volgt weer te geven.

Product bedrag Percentage

Natuurbeheer 197.064 28%

Monitoring 13.361 2%

Kwaliteitsborging 9.983 1%

Recreatie 108.910 16%

Ontwikkeling 31.015 4%

Bezoekerscentrum 11.749 2%

Communicatie 66.217 9%

Fondsenwerving 39.538 6%

Beheer Derden 71.085 10%

Projecten 116.153 17%

Opstal algemeen 36.067 5%

Totaal 701.142 100%

18

Staat van baten en lasten 2014 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Baten Baten uit eigen fondsenwerving 1.876 1.333 2.563 Baten uit acties van derden 938 0 938 Subsidies van overheden 1.914 1.507 2.699 Baten uit beleggingen 237 52 321 Overige baten 3.109 1.220 3.384 Totaal baten 8.075 4.112 9.905 Lasten Besteed aan de doelstelling - Natuurbeheer 1098 940 990 - Monitoring 74 11 12 - Kwaliteitsborging 56 42 11 - Zakelijke lasten 284 295 279 - Recreatie 607 380 387 - Bezoekerscentrum 65 65 66 - Beleidsadvisering 0 0 105 - Communicatie 369 432 327 - Ontwikkeling 173 139 73 - Beheer derden 396 432 469 - Opstallen 201 146 165 - Beheeradministratie 58 55 68 - Projecten 2.813 217 3.189 Totaal besteed aan doelstelling 6.194 3.154 6.141 Werving baten Kosten eigen fondsenwerving 227 300 168 Kosten uit acties van derden 18 18 17 Kosten verkrijging subsidies van overheden 58 55 68 Kosten beleggingen 1 2 4 Kosten beheer en administratie 701 589 795 Totale lasten 7.199 4.118 7.194 Resultaat 876 -6 2.711

===== ====== ====== Resultaatbestemming 2014

Reserve Duurzaam beheer 621

Reserve Aankoop en beheer nieuwe terreinen 203

Reserve verbinden met mensen 12

Fonds Beheer Berensteijn 9

Fonds Beheer Objecten Derden 8

Fonds Beheer Elfenbaan -20

Fonds Beheer Ockenburg -1

Fonds Beheer opstallen -90

Fonds Beheer Spanjaardsduin -73

Fonds Veenweiden en Rietland 10

Fonds terreinbeheer -61

Fonds Beheer Zandmotor -6

Fonds Beheer Dixhoorndriehoek -21

Fonds Beheer Scharperswijk -1

Fonds Beheer Hollandsche Ijssel 185

Fonds Aankopen VSB 223

Reserve risico subsidieregeling Natuurbeheer -86

Reserve Monitoring -38

876

19

Toelichting Staat van baten en lasten BATEN

Baten uit eigen fondsenwerving € 1.876 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Inkomsten beschermers 1.029 1.080 1.066 Giften 116 74 89 Legaten en nalatenschappen 694 132 1.369 Totale giften, legaten en nalatenschappen 810 206 1.458 Opbrengst verkoop artikelen 12 15 16 Kostprijs verkoop 6 8 7 Baten verkoop artikelen 6 7 8 Sponsorbijdragen 31 40 31 Totaal baten uit eigen fondsenwerving 1.876 1.333 2.563 ======= ======= ======= Totale beschermersinkomsten € 1.029 De contributie-inkomsten zijn de contributiebijdragen van de beschermers, beschermers voor het leven en de kampeerleden. De minimumcontributie voor 2014 voor de gewone beschermers was € 20,=. In 2014 is het aantal beschermers gedaald naar 49.000 (2013 : 51.000). Giften € 116 x € 1.000 Periodieke schenkingen 11 Donaties 105 116

Legaten en nalatenschappen € 694 In 2014 is voor een totaalbedrag van € 694.203 ontvangen aan legaten en nalatenschappen. Verkoop artikelen € 6 De verkoop van artikelen betreft verkoop van boeken kaarten en gadgets aan de balie in het Bezoekerscentrum Tenellaplas en de verkopen via het promotieteam. Het verantwoorde bedrag betreft de netto opbrengst. Sponsorbijdragen € 31 De sponsorbijdragen zijn de bijdragen van bedrijven die het Zuid-Hollands Landschap jaarlijks een bedrag doen toekomen. Baten uit acties van derden € 938 Dit betreft de reguliere bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Het huidige contract, via De12Landschappen loopt tot en met 2015. Subsidies van overheden € 1.914 Dit betreft de subsidies van de provincie in het kader van respectievelijk de Subsidie Natuur en Landschap en de boekjaarsubsidie volgens de Algemene subsidie verordening Zuid-Holland (Asv). Over 2014 kan deze post als volgt worden gespecificeerd: Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Subsidie Natuur en Landschap (SNL) 1.514 1.507 1.513 Subsidie provincie Zuid-Holland 400 0 1.186 totaal 1.914 1.507 2.699 ====== ====== ======

20

Subsidie Natuur en Landschap € 1.514 Dit bedrag betreft de te ontvangen subsidies gebaseerd op de Subsidie Natuur en Landschap. De opgenomen subsidie is gebaseerd op de subsidiebijdragen per pakket en het aantal hectares, dat per pakket aanwezig is. Subsidie provincie Zuid-Holland (boekjaarsubsidie) € 400 De boekjaarsubsidie is per 30 juni 2014 geëindigd. De conceptafrekening die o.b.v. de jaarcijfers zal worden ingediend bij de provincie Zuid-Holland is opgenomen in bijlage 10. De hoogte van de subsidie wordt toegekend op basis van het aantal subsidiabele hectares dat in bezit en beheer is per ultimo 2014. Zie bijlage 9 van de jaarrekening. Het over 2014 opgenomen en beschikte bedrag is als volgt te specificeren:

X 1.000

€

Transitiekosten 57

Recreatievoorziening 266

Extern beheer 43

Bezoekerscentrum 35

Totaal subsidie 2014 400

21

Baten uit beleggingen € 237 Het over 2014 behaalde beleggingsresultaat bestaat uit: Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Ongerealiseerde winsten 197 276 Rente obligaties en spaarrente 33 32 Dividenden 7 ___ 13 Bruto opbrengst beleggingen 237 50 321 ====== ====== ====== Overige baten € 3.109 Het over 2014 verantwoorde bedrag bestaat uit: Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 Betrekking op projecten € € € Subsidie projecten provincie Zuid-Holland 177 0 58 Bijdragen derden (projecten) 1.092 320 572 Overige projectinkomsten 326 0 215 Giftenacties t.b.v. projecten 127 0 293 Legaten t.g.v. projecten 0 0 105 NPL uit Onderhanden werk 220 0 862 Regulier Bijdrage beheer voor objecten van derden 590 392 785 Inkomsten uit terreinen 473 420 376 Rente inkomsten 74 70 90 Overige inkomsten 30 18 28 3.109 1.220 3.384 ======= ======= ====== De post overige baten heeft vooral betrekking op projectinkomsten van gereed gekomen projecten die zijn overgeboekt vanuit onderhanden werk. Bijdragen derden omvat de bijdragen van gemeente, fondsen e.d. voor projecten. Het bedrag aan giften heeft betrekking op afgeronde projecten met specifieke giftenacties.

22

LASTEN Besteed aan de doelstelling € 6.194 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Besteed aan de doelstelling 6.194 3.154 6.141 Totaal baten 8.075 4.112 9.905 Percentage besteed aan doelstelling 76,7% 76,7% 62,0% Kosten eigen fondsenwerving € 227 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Deze kosten kunnen als volgt worden gespecificeerd: Personeelskosten 94 174 106 Vrijwilligerskosten 3 Werk derden 110 108 46 Zakelijke lasten 3 3 0 Algemene kosten 19 13 16 Totale kosten eigen fondsenwerving 227 300 168 ====== ======= ======= De baten uit eigen fondsenwerving bedragen 1.876 1.333 2.563 Percentage kosten fondsenwerving 1) 12.1% 22,5% 6.6% De significante daling van het percentage t.o.v. begroot wordt aan de ene kant veroorzaakt doordat er in 2014 minder kosten zijn gemaakt ten behoeve van fondsenwerving door de meer projectmatige aanpak en het accent op de nieuwe koers ZHL 2.0. Aan de andere kan zijn baten uit fondsenwerving gestegen door de erfenissen en legaten. Hierdoor gaat het percentage naar beneden.

1) Het percentage blijft binnen de norm van maximaal 25%.

Kosten uit acties van derden € 18 Deze bedragen 25% van de jaarbijdrage die de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap verschuldigd is aan ‘De12Landschappen’. Kosten verkrijging subsidies van overheden € 58 Deze kosten zijn toebedeeld vanuit het de doelstelling Beheeradministratie. Kosten beleggingen € 1 Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Kosten beleggingen 1 2 4 ====== ======= ======= De kosten van de beleggingen bestaan uit betaalde provisies. Kosten beheer en administratie € 701 De kosten kunnen als volgt worden gespecificeerd naar kostensoort: Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Personeelskosten 462 342 465 Werk derden / materialen 122 113 128 Afschrijvingen 18 16 21 Verzekeringen 8 9 8 Energiekosten 2 4 16 Zakelijke lasten 15 15 66 Algemene kosten 74 90 91 701 589 795 ====== ======= ======= Totale kosten 7.199 4.118 7.194 Percentage beheer en administratie 9,7% 14,3% 11,1%

23

De afname van het percentage beheer en administratie t.o.v. gerealiseerd 2013 wordt veroorzaakt doordat de bedrijfsvoeringskosten lager uitvielen als gevolg van de samenwerking met Erfgoedhuis Zuid-Holland. Toerekening Kosten beheer en administratie De kosten van beheer en administratie zijn alle kosten die niet aan de doelstelling en werving van baten toe te rekenen zijn. De aanbeveling van VFI voor kosten Beheer en Administratie wordt in hoofdlijnen gevolgd. Conform VFI worden de salariskosten via het gehanteerde tijdschrijfsysteem (tijd x tarief) direct aan de doelstellingen toegerekend waarna het restant vervolgens wordt verantwoord onder kosten beheer en administratie. De ICT kosten zijn onderverdeeld in kantoorautomatisering en beheeradministratiesystemen. D.m.v. een omslag worden de kosten toebedeeld aan de doelstellingen op basis van medewerkers (aandeel in gebruik). De huisvestingkosten en facilitaire diensten van het hoofdkantoor worden volledig toegerekend aan Beheer en Administratie. Hierin wordt afgeweken van VFI. Alle overige kostensoorten worden conform VFI zoveel mogelijk geboekt op de activiteiten waar het betrekking op heeft. In het model “toelichting lastenverdeling” is te zien hoe de verschillende kostensoorten zijn verdeeld over de producten. Percentage beheer en administratie CBF Over 2014 bedraagt het gerealiseerde percentage beheer en administratie 9,7% (2013: 11,1%). Het percentage wordt berekend door de kosten van Beheer en Administratie te delen door de totale lasten Norm beheer en administratie Het Zuid-Hollands Landschap hanteert zelf een norm voor beheer en administratie van maximaal 25% van de totale kosten. In deze kosten zijn niet inbegrepen de producten zakelijke lasten, projecten en Beheer en Administratie zelf. Vanwege het grillige verloop van projecten en het onderhanden werk worden projecten in de norm van Het Zuid-Hollands Landschap niet meegenomen. Dit geldt ook voor het product zakelijke lasten dat 100% wordt gesubsidieerd. In 2014 is dit percentage ruim onder de norm uitgekomen (17,0%). Bestuurskosten De bestuurskosten bedroegen over 2014 € 1.528,= (2013 € 776,=). Deze kosten zijn opgenomen in de kosten beheer en administratie. Bezoldiging De bestuurders van het Zuid-Hollands Landschap ontvangen conform de statuten geen bezoldiging. De bruto beloning van de directeur o.b.v. een part-time percentage van 100% en een 37-urige werkweek bedroeg in 2014 € 92.958,= (€ 127.064,= incl. werkgeverslasten). De beloning is als volgt opgebouwd:

Jaarinkomen

Bruto loon 86.127

Vakantiegeld 6.831

Eindejaarsuitkering 0

Totaal 92.958

SV lasten(wg deel) 10.118

Bijtelling privé gebruik auto 7.185

Pensioenlasten (wg deel) 16.803

Totaal bezoldiging 2014 127.064 Het jaarinkomen van de directeur van € 92.958,= blijft substantieel onder het maximum van € 140.046 volgens de VFI Beloningsregeling. Ook de wetgeving met betrekking tot de WNT is getoetst. Volgens de WNT die van toepassing is, zijn Anbi-stichtingen met minder dan 50% subsidie t.o.v. de totale baten uitgesloten. De belastbare vergoeding en bijtelling betreffen de bijtelling wegens privé gebruik van de bedrijfsauto. Aan de directeur is geen lening, voorschot of garantie verstrekt.

24

Model toelichting lastenverdeling 2014 x € .1000

Doelstelling Werving baten

Natu

urb

ehe

er

Monitori

ng

Kw

alit

eitsbori

ng

Zake

lijke laste

n

Recre

atie

Bezo

ekers

cen

trum

Com

mun

icatie

Bele

idsa

dvis

eri

ng

Ontw

ikke

ling

Opsta

llen

Be

he

er

derd

en

Be

he

era

dm

inis

tra

tie

Te V

erd

ele

n K

oste

n

Pro

jecte

n

Fo

ndse

nw

erv

ing

Acties v

an d

erd

en

koste

n v

erk

rijg

ing

subsid

ies

koste

n b

ele

ggin

gen

Beh

eer

en A

dm

inis

tra

tie

To

taal

20

14

Begro

ot

20

14

Tota

al 2

01

3

Personeelskosten 487 9 25 1 289 40 152 115 23 158 24 -358 204 94 24 462 1.750 1.700 1.709

Vergoedingen 6 0 2 1 2 1 1 0 0 8 21 35 53

Werk derden 541 65 29 7 249 8 209 52 109 224 32 40 1.036 110 18 32 109 2.870 1.300 2.526

Materialen 58 59 4 8 12 46 40 5 232 178 266

Afschrijvingen 18 0 142 0 18 180 177 167

Verzekeringen 15 1 16 0 8 39 43 44

Energiekosten 4 7 57 0 2 72 84 94

Zakelijke lasten 2 1 277 4 2 2 3 19 0 0 10 3 3 15 342 354 448

Aankopen natuurgebieden 1.574 1.574 1.659

Algemene kosten 4 1 3 6 4 3 2 1 47 -46 19 1 1 74 119 245 229

Totale lasten 1.098 74 56 284 607 65 369 173 201 396 58 2.813 227 18 58 1 701 7.198 4.116 7.194

25

Kasstroomoverzicht over 2014 (volgens de indirecte methode)

Bedragen x € 1.000,=

2014

Kasstroom uit operationele activiteiten:

Bedrijfsresultaat 876

Aanpassing voor:

Afschrijvingen 174

Voorzieningen -23

Veranderingen in werkkapitaal :

Toename debiteuren -139

Afname vorderingen 766

Toename voorraden -1

Afname onderhanden werk -703

Toename waarde beleggingen -228

Toename crediteuren 248

Afname Kortlopende schulden -102

-159

Kasstroom uit operationele activiteiten 868

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Netto investering in materiele vaste activa -117

Kasstroom uit investeringsactiviteiten -117

Mutatie geldmiddelen 751

Geldmiddelen op 1 januari 2014 5.624

Geldmiddelen op 31 december 2014 6.374

-751

Toelichting Het kasstroomoverzicht is gebaseerd op de indirecte methode. Het hoge resultaat over 2014 heeft per saldo geresulteerd in een positieve kasstroom. De definitie van geldmiddelen is in dit verband de liquide middelen (exclusief beleggingsportefeuille).

26

Resultaatbestemming De resultaatbestemming heeft plaatsgevonden in overeenstemming met de toedeling waartoe het Bestuur op 1 april 2015 heeft besloten. Uitgangspunt hierbij is dat alle gelden waarover door het bestuur vrij beschikt kan worden, worden toegevoegd aan de Reserve Duurzaam beheer, voor zover geen aanvulling van de Continuïteitsreserve gewenst is.

27

Controleverklaring

28

29

Vaststelling en goedkeuring jaarrekening Het bestuur van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap heeft de jaarrekening en het bijbehorende jaarverslag inclusief verantwoordingsverklaring van het verslagjaar goedgekeurd op 1 april 2015. Bestuur Prof. dr. A.N. van der Zande (voorzitter) ---------------------------------------------- mr. F.M. Konijnenberg (secretaris) ---------------------------------------------- dr. J.J. van Duijn (penningmeester) ---------------------------------------------- ing. B. Baan ---------------------------------------------- G.P. Labouchere ---------------------------------------------- M. de Boer ---------------------------------------------- K.T.L. Prak ---------------------------------------------- drs. H.B.R. Letschert ---------------------------------------------- M.Y. van Duijn ----------------------------------------------

Directeur Ir. M.R. Houtzagers ----------------------------------------------

30

Bijlage 1 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Specificatie materiële vaste activa Boekwaarde Investeringen Afschrijving Boekwaarde 31-12-2013 2014 2014 31-12-2014 € € € € Direct in gebruik voor de doelstelling - natuurterreinen p.m. p.m. - opstallen 304.855 9.820 18.173 296.502 Totaal 304.855 9.820 18.173 296.502 ======== ======== ======== ======== Bedrijfsmiddelen - dienstauto’s 218.928 24.194 81.182 161.940 - machines 196.971 72.088 43.536 225.523 - inventaris 9.249 10.525 5.449 14.325 - communicatie software en computers 39.136 0 25.454 13.682 - softwarepakket Financiële Administratie 2.102 0 774 1.328 Totaal 466.386 106.807 156.395 416.798 ======== ======== ======== ======== De (des)investeringen kunnen als volgt worden gespecificeerd: € € In gebruik voor doelstelling Opstallen Aanpassing Gooweg 34a Noordwijkerhout 9.820 Totaal in gebruik doelstelling 9.820 Bedrijfsmiddelen Dienstauto’s Toyota RAV4 24.194 24.194 Machines Aanhangwagen 3.100 Quad 14.974 Onkruidbrander 2.111 Tractor 79.237 Boekwaarde verkoop Boki (desinvestering) -27.334 72.088 Inventaris Mobiele telefoons 10.525 10.525 Totaal bedrijfsmiddelen 106.807

31

Bijlage 2 Overzicht mutaties reserves, fondsen en voorzieningen (x € 1.000)

Omschrijving beginsaldo resultaat 14 Eindsaldo

Continuïteitsreserve 1.700 1.700

Reserve Duurzaam beheer 3.911 621 4.532

Bedrijfsvoering 276

Communicatie -426

Fondsenwerving 761

Fondsenwerving - Erfenissen en legaten 204

Natuurbeheer 368

Projecten Nationale Postcode Loterij 143

Projecten Reserve Duurzaam beheer 7

Zakelijke lasten -173

Opheffing naar Duurzaam Beheer 38

Tekort Fonds terreinbeheer -663

Opheffing Reserve risico Programma Beheer 86

Reserve Risico Programma Beheer 86 -86 0

Opheffing naar Duurzaam Beheer -86

Reserve Monitoring SNL 38 -38 0

Opheffing Reserve monitoring SNL -38

Reserve verbinden met mensen 500 12 512

Projecten Reserve Verbinden met mensen -288

Fondsenwerving - Verbinden met mensen 300

Reserve aankoop en beheer nieuwe terreinen 500 203 703

Projecten Reserve Aankoop en beheer nieuwe terreinen -97

Fondsenwerving - Aankoop en beheer nieuwe terreinen 300

Fonds Aankopen VSB (nieuw) 223 223

Projecten Fonds Aankopen VSB 223

Fonds beheer Berensteijn 15 9 24

9023 Landgoed Beresteijn 9

Fonds beheer dixhoorndriehoek 230 -21 209

9030 Van Dixhoorndriehoek -21

Fonds beheer Elfenbaarn 1.206 -20 1.187

9010 Elfenbaan -20

Fonds beheer objecten derden 35 8 43

9015 Kaapduin -2

9016 de Schans -2

9020 Eiland van Brienenoord -1

9021 Heemtuin Krimpen 2

9026 Watergang Mildenburg -1

9027 Oostvlietpolder 't Vogelhoff 11

9028 Beheer Sophiapolder 5

9033 De 6e Molen -2

9034 Beheer Weidevogelgebied Ouddorp -2

9035 Vosse en Weerlaner polder

Fonds beheer Ockenburg 199 -1 198

9024 Landgoed Ockenburgh 10

Kwaliteitsborging - Beheerplan -11

Fonds beheer Opstallen 343 -90 253

Opstallen -90

32

Omschrijving beginsaldo resultaat 14 Eindsaldo

Fonds beheer Scharperswijk 124 -1 123

9029 Natuurcompensatie Scharperswijk -1

Fonds beheer Spanjaardsduin 607 -73 534

9022 Spanjaards Duin -73

Fonds beheer Zandmotor 25 -6 19

9025 De Zandmotor -6

Fonds Hollandsche Ijssel (nieuw) 185 185

9032 Hollandsche IJssel 185

Fonds Terreinbeheer 61 -61

Bezoekerscentrum -24

Kwaliteitsborging -78

Ontwikkeling -155

Recreatie -409

Monitoring -57

Tekort Fonds terreinbeheer naar Duurzaam Beheer 663

Fonds Veenweiden en Rietland 7 10 17

Fondsenwerving - Veenweiden & Rietland 10

Projecten Veenweiden & Rietland

Eindtotaal 9.588 876 10.464

33

Bijlage 3 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Begroting 2015

2015 x 1.000 € Baten Baten uit eigen fondsenwerving 1.369 Baten uit acties van derden p.m Subsidies van overheden 1.522 Baten uit beleggingen 52 Overige baten 1.711 Totaal baten 4.653 Besteed aan de doelstelling - product Natuurbeheer 931 - product Monitoring 30 - product Kwaliteitsborging 48 - product Zakelijke lasten 299 - product Recreatie 375 - product Terreingebonden voorlichting 38 - product Communicatie 419 - product Ontwikkeling 167 - product Beheer eigendommen van derden 505 - product Opstallen 145 - product Beheeradministratie 52 - product Projecten 541 Totaal besteed aan doelstelling 3.549 Kosten eigen fondsenwerving 275 Kosten uit acties van derden 18 Kosten verkrijging subsidies 52 Kosten beleggingen 2 Kosten beheer en administratie 765 Totaal lasten 4.661 Resultaat -7

===== Resultaatbestemming 2015 Bestemmingsreserves - Continuïteitsreserve 37 - Reserve Duurzaam Beheer 116 Bestemmingsfondsen - Fonds Terreinbeheer 0 - Fonds beheer derden -50 - Fonds Opstallen -32 - Fonds Beheer Elfenbaan -44 - Fonds Veenweiden en Rietland 10 - Fonds Beheer Spanjaards Duin -12 - Fonds Beheer Ockenburgh -4 - Fonds Beheer Zandmotor -13 - Fonds van Dixhoorndriehoek 1 - Fonds Beheer Beresteijn -1 - Fonds Beheer Scharperswijk -16 Totaal -7 Percentage eigen fondsenwerving 20,09% Percentage beheer en administratie 16,41%

Percentage besteed aan doelstelling 76,27%

34

Bijlage 4 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Staat van baten en lasten op kostensoort Uitkomst Begroting Uitkomst 2014 2014 2013 x 1.000 x 1.000 x 1.000 € € € Baten Provinciale Subsidieregeling Natuurbeheer 1.514 1.507 1.513 Boekjaarsubsidie provincie Zuid-Holland 400 0 1.186 Bijdragen derden / projectinkomsten 3.334 712 3.215 Inkomsten terreinen 473 420 439 Beschermersinkomsten 1.029 1.080 1.110 Opbrengst verkopen winkel 6 7 8 Sponsoring 39 40 31 Giften en legaten 937 206 1.856 Rente 74 70 90 Resultaat beleggingsportefeuille 237 50 317 Overige baten 30 18 136 Totaal baten 8.074 4.110 9.901 Lasten Personeel 1.724 1.700 1.709 Vergoedingen vrijwilligers 21 35 53 Werk Derden 2.870 1.300 2.526 Materialen 232 178 266 Afschrijvingen 180 177 167 Verzekeringen 39 43 44 Energie 72 84 94 Zakelijke lasten 346 354 448 Algemene kosten 141 245 225 Aankopen natuurgebieden 1.574 0 1.659 Totaal lasten 7.198 4.116 7.190 Resultaat 876 -6 2.711 ===== ===== =====

35

Toelichting uitkomsten op kostensoort Baten Provinciale Subsidieregeling Natuurbeheer De ontvangsten op basis van de SNL beschikkingen bedragen over 2014 in totaal € 1.514.000,=. Deze zijn nagenoeg gelijk aan het bedrag dat vooraf begroot was. Boekjaarsubsidie provincie Zuid-Holland De subsidie van de provincie is gebaseerd op de beschikking die is afgegeven. Daarbij is rekening gehouden met transitiekosten. De boekjaarsubsidie is per 30 juni 2014 beëindigd. Op pag. 20 van de jaarrekening is de opbouw van de boekjaarsubsidie nader gespecificeerd. Bijdragen derden/projectinkomsten Het hogere bedrag dan begroot betreft voornamelijk projectbijdragen van derden waarvan het grootste gedeelte van de Nationale Postcode Loterij. In de reguliere exploitatie is een afkoopsom ontvangen voor meerjarig beheer. Terreininkomsten De terreininkomsten zijn toegenomen als gevolg van ontvangen schadeloosstellingen i.v.m. de aanleg van leidingen in de terreinen. In totaal gaat het om ca. € 60.000,=. Terreininkomsten die betrekking hebben op het product projecten (€ 252.000,=) zijn verwerkt in de post projectinkomsten. Beschermersinkomsten De dalende trend wat betreft beschermersaantallen heeft zich in 2014 helaas voortgezet. Ondanks enkele wervingsacties is het aantal beschermers met ruim 2.000 afgenomen tot ca. 49.000. De beschermersinkomsten die betrekking hebben op Dunea worden met aftrek van gemaakte kosten doorbetaald. In totaal is er € 65.000,= m.b.t. Dunea verwerkt in de post projectinkomsten. In 2013 waren de inkomsten van Dunea nog wel opgenomen als beschermersinkomsten. Sponsoring De sponsorbijdragen zijn de bijdragen van bedrijven en gemeenten. De reguliere inkomsten uit sponsoring bedroegen € 31.000,=. Projectmatig is er een bedrag van € 8.000,= binnengekomen. Giften en legaten De begroting van giften en legaten is gebaseerd op het gemiddelde van de afgelopen jaar. In de gereedgekomen projecten zijn tevens giften voor specifieke projecten (giftenacties) opgenomen De giften en legaten kunnen als volgt worden gespecificeerd: (x € 1.000,=) 2014 Periodieke schenkingen 11 Donateurs 104 Giftenacties (projecten) 127 Nalatenschappen en legaten 694 Totaal 937 === Resultaat beleggingsportefeuille Het beleggingsresultaat is in 2014 weer positief als gevolg van de stijging van de koersen t.o.v. 31 december 2013. Het totale beleggingsresultaat komt uiteindelijk uit op € 237.000 positief. De vaste inkomsten van de beleggingsportefeuille zoals dividend, spaar - en obligatierente bedroegen € 40.000.

36

Lasten Personeelskosten De personeelskosten kunnen over 2014 als volgt worden gespecificeerd: Uitkomst Begroot x 1.000 x 1.000

€ € Bruto salarissen 1.455 1.270 Sociale lasten 231 174 Pensioenpremies 183 185 Vaste reiskostenvergoedingen w/w 35 23 Overige personeelskosten 9 23 Onkostenvergoedingen declaraties 21 15 Werkkleding 7 10 Onderhanden Projecten (waarvan 223.000 Groene Motor) -217 0 Totaal 1.724 1.700 ====== ===== De brutoloonkosten zijn in 2014 hoger uitgevallen als gevolg van het programma de Groene Motor 2014 -2015. Omdat dit twee jarig programma echter pas in 2015 definitief wordt afgesloten zijn de personeelskosten ad. € 223.000,= opgenomen in onderhanden werk. De personeelskosten van De Groene Motor zijn derhalve niet zichtbaar in het resultaat. Aan het einde van het verslagjaar waren er 39 employees (31 fte) in dienst van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Vorig jaar waren er 31 employees (24 fte) in dienst. Er zijn ca. 6 tijdelijke dienstverbanden in het kader van de Groene Motor. Werk derden/materialen De kosten van Werk Derden en materialen zijn ca. 1,6 miljoen hoger dan vooraf begroot. Dit wordt geheel veroorzaakt door de afgeronde projecten die niet zijn opgenomen in de begroting. Energiekosten Als gevolg van nieuw afgesloten contacten zijn de energiekosten afgenomen. Aankoop Natuurgebieden De projectmatige aankopen hebben betrekking op de volgende gebieden/opstallen: Uitkomst x 1.000 € Aankoop Nessepolder (project 93819) 101 Aankoop Diefdijk (project 96595) 1.111 Aankoop Polder Poelgeest (project 96776) 127 Aankoop Duinen 9 235 Totaal 1.574

37

Bijlage 5 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap x € 1.000

Staat van baten en lasten 2014 per product (€)

grootboek Nat

uu

rbeh

eer

Mo

nit

ori

ng

Kw

alit

eits

borg

ing

Zak

elijk

e la

sten

Rec

reat

ie

Bez

oek

ersc

entr

um

Fo

nd

sen

wer

ving

Co

mm

un

icat

ie

On

twik

kelin

g

Op

stal

alg

em

een

beh

eer

Der

den

Beh

eers

adm

inis

trat

ie

Bed

rijf

svoe

ring

Te

Ver

dele

n K

ost

en

Pro

ject

en

Tota

al

subsidie SNL 1.455 40 19 1.514

subsidie provincie Zuid-Holland 266 35 43 57 400

bijdrage NPL 1.158 1.158

bijdragen derden 16 54 5 514 1.092 1.682

subsidie projecten zuid-holland 177 177

inkomsten terreinen 224 117 1 131 1 252 725

beschermersinkomsten 1.006 23 65 1.094

opbrengst winkel 6 6

sponsoring 0 31 8 39

giften 4 110 1 127 242

legaten 694 694

rente 5 31 39 74

koersresultaat beleggingsportefeuille 197 197

opbrengst beleggingsportefeuille 40 40

overige baten 9 12 9 0 1 31

totaal baten 1.709 54 117 306 53 1.841 9 48 159 566 276 2.936 8.074

personeelskosten 487 9 25 1 289 40 94 152 115 23 158 22 462 -358 204 1.724

vergoedingen 6 0 2 1 2 1 1 8 0 0 21

werk derden 541 65 29 7 249 8 110 209 52 109 224 64 109 40 1.054 2.870

materialen 58 59 4 8 12 5 46 40 232

afschrijvingen 18 1 18 142 0 180

verzekeringen 15 1 8 16 0 39

energiekosten 4 7 2 57 0 72

zakelijke lasten 2 1 277 4 2 3 2 3 19 0 4 15 10 3 346

aankopen natuurgebieden 1.574 1.574

algemene kosten 4 1 3 6 19 4 3 2 25 74 47 3 190

omslag bedrijfsvoering 197 13 10 109 12 40 66 31 36 71 -701 67 -49

omslag beheeradministratie 47 23 23 6 12 6 -117 -0

totaal lasten 1.342 111 89 290 716 77 266 435 204 249 473 -0 0 -0 2.947 7.198

resultaat 368 -57 -89 -173 -409 -24 1.575 -426 -155 -90 93 0 276 0 -11 876

38

Uitkomsten en begroting per product

Realisatie 2014 Begroting 2014

Product Baten Lasten Resultaat Baten Lasten Resultaat

€ € € € € €

Natuurbeheer 1.709 1.342 368 1.662 1.148 514

Monitoring 54 111 -57 2 35 -33

Kwaliteitsborging 0 89 -89 0 71 -71

Zakelijke lasten 117 290 -173 60 301 -241

Recreatie 306 716 -409 46 446 -401

Bezoekerscentrum 53 77 -24 35 77 -42

Fondsenwerving 1.841 266 1.575 1.306 353 953

Communicatie 9 435 -426 10 507 -497

Ontwikkeling 48 204 -155 0 163 -163

Opstal algemeen 159 249 -90 160 182 -22

Beheer Derden 566 473 93 446 513 -67

Elfenbaan 1) 17 36 -20 26 62 -36

Kaapduin 9 11 -2 9 12 -3

De Schans 5 6 -2 3 6 -4

Eiland van Brienenoord 29 30 -1 30 34 -4

Heemtuin Krimpen 6 4 2 6 5 1

Spanjaards duin 2) 9 82 -73 15 22 -7

Landgoed Beresteijn 16 7 9 15 15 0

Landgoed Ockenburgh 153 142 10 152 162 -10

De Zandmotor 36 42 -6 80 94 -14

Oostvlietpolder ‘T Vogelhoff 58 46 11 52 47 5

Watergang Mildenburg 0 1 -1 1 1 -1

Sophiapolder 37 32 5 31 27 5

Natuurcompensatie Scharperswijk 1 2 -1 14 11 3

van Dixhoorndriehoek 2 23 -21 8 8 0

Hollandsche IJssel 188 3 185

De 6e Molen 1 3 -2

Beheer Weidevogelgebied Ouddorp 0 2 -2

Vosse en Weerlanerpolder 0 0 0

Heemtuin Bos 5 7 -2

Beheeradministratie 0 117 0 0 109 0

Omslag Beheeradministratie -117 -109

Bedrijfsvoering 276 701 276 63 589 63

Omslag bedrijfsvoering -701 -589

Projecten 2.936 2.947 -11 320 320 0

Totaal 8.074 7.198 876 4.110 4.116 -6

1) De jaarlijkse afname van het Fonds Beheer Elfenbaan is begroot op € 50.000,=

2) De jaarlijkse afname van het Fonds Spanjaards Duin is begroot op € 14.000,=

39

Toelichting per product Natuurbeheer Het resultaat van het product natuurbeheer is minder positief dan begroot. Hoewel de afgelopen tijd aanzienlijke besparingen op het terreinbeheer zijn doorgevoerd, zijn de lasten dit jaar met 46.000 euro gestegen ten opzichte van 2013. Oorzaken zijn vooral de benodigde extra inhuur externen (externe begeleiding weidevogelbeheer ca. € 55.000,=) en meer inzet van de eigen personeel. De noodzaak van het vinden van meer en andere inkomsten voor het Terreinbeheer blijft dus onverminderd van kracht. Adoptie van terreinen door bedrijven en het verhogen van de terrein inkomsten (zoals pacht) biedt in dat kader perspectieven. De inzet van eigen mensen zal meer gericht moeten worden op terreinen die wij in opdracht van anderen beheren, zoals de terreinen waar recent beheerafspraken over zijn gemaakt (Hollandsche IJssel en de Vosse- en Weerlanerpolder). In beheer name van meer van dergelijke terreinen blijft een speerpunt. De fysieke inzet van eigen arbeid zal daarnaast op termijn door natuurlijk verloop geleidelijk aan afnemen. Monitoring In de begroting 2014 was het aantal uren en werk derden ten opzichte van voorgaande jaren sterk omlaag gebracht, als gevolg van het wegvallen van de provinciale boekjaarsubsidie, en de op dat moment nog onzekere vergoeding voor SNL/Natura2000-monitoring. Gedurende 2014 zijn de afspraken met de provincie en terrein beherende organisaties duidelijker geworden. ZHL heeft deelgenomen aan het overlegcircuit over het Provinciaal Monitoringsprogramma en de Nationale Databank Flora & Fauna. Naar aanleiding hiervan heeft ZHL in 2014 uren en geld geïnvesteerd in het grondig herzien van het eigen ZHL-monitoringsprogramma. Om deze redenen is het aantal bestede uren in 2014 hoger dan begroot (ca. € 8000,=). Bovendien is een deel van de verplichte SNL-monitoring uitgevoerd, middels uitbesteding aan een adviesbureau. De kosten hiervan zijn grotendeels - maar niet geheel - door de provincie vergoed. Dit verklaart de hogere uitgaven voor werk derden, maar ook de hogere inkomsten ten opzichte van de begroting. Kwaliteitsborging Deze post betreft de handhaving van de Certificering Natuurbeheer, de beheerplanning en –evaluatie, en de ondersteuning van de werkorganisatie door de Natuurwetenschappelijke Commissie. Het negatieve resultaat in 2014 wordt veroorzaakt doordat er geen inkomsten tegenover staan, onder meer omdat niet langer boekjaarsubsidie voor Beheerplanning wordt ontvangen. Wat betreft de certificering, zijn extra uren gemaakt omdat het Kwaliteitshandboek na de reorganisatie moest worden herzien. Ook is een aanvullende certificering voorbereid en verkregen voor Projecten. De beheerplanning en –evaluatie is uitbesteed aan adviesbureaus, aangestuurd vanuit ZHL. Hierbij zijn behalve personeelskosten ook kosten voor ‘werk derden’ gemaakt. Een deel van de beheerplannen is om budgettaire overwegingen niet vanuit Kwaliteitsborging, maar projectmatig gefinancierd. De beheerplannen worden projectmatig gefinancierd maar de looptijd is wel verruimd zodat deze kosten op termijn zullen afnemen (in plaats van 1 maal in de 6 jaar naar 1 maal in de 10 jaar en meer klustering van gebieden binnen 1 beheerplan). Zakelijke lasten Dit product is minder negatief afgesloten dan begroot wat met name veroorzaakt wordt doordat een deel van de waterschapslasten aan de pachtende agrariërs kon worden doorbelast. Het wettelijk maximale percentage is inmiddels bereikt waardoor het product zwaar blijft drukken op de totale directe kosten van terreinbeheer (natuurbeheer, recreatie en zakelijke lasten gezamenlijk). De kosten van monitoring en kwaliteitsborging (beheerplanning) zijn daar dan nog niet in meegenomen. Pluspunt is dat de uitspraak van de Hoge Raad eind 2014 de mogelijkheid biedt om voor terreinen met agrarisch medegebruik (met name in Veenweiden), in aanmerking komen voor het lagere natuurtarief. Zuid-Hollands Landschap heeft daarom formeel bezwaar aangetekend tegen de huidige waterschapslasten. Indien deze gerond worden verklaard, zullen de lasten van dit product aanzienlijk lager zijn waar onze pachters direct van meeprofiteren aangezien 50% van de werkelijke kosten kunnen worden doorbelast. Voorheen werden deze kosten vanuit de provinciale boekjaarsubsidie vergoed wat niet meer het geval is. Het product is grotendeels conform begroting gerealiseerd. Belangrijk onderdeel van dit product zijn de waterschapslasten in met name agrarische gebieden zoals de Krimpenerwaard en Vijfherenlanden. Recreatie Het Zuid-Hollands Landschap kon 2014 in tegenstelling tot de begroting alsnog gebruik maken van de helft van de provinciale boekjaarsubsidie van de provincie. Het product bestaat uit twee deelproducten: recreatieve voorzieningen en toezicht door BOA’s in de gebieden. Wat betreft recreatieve voorzieningen is aan een inhaalslag gemaakt om deze het gewenste kwaliteitsniveau te brengen. Het onderhoud van deze voorzieningen zal daardoor de komende jaren gering zijn terwijl veel bezoekers er wel gebruik van kunnen maken. Er is daarbij met name geïnvesteerd in de voorzieningen op de kampeerterreinen die veelvuldig gebruikt worden. Het product is conform de begroting afgesloten waarbij zowel de inkosten (boekjaarsubsidie) als de uitgaven (investering recreatieve voorzieningen) hoger zijn dan oorspronkelijk begroot. De komende jaren zal het tekort op dit product noodgedwongen groot blijven doordat de recreatietoeslag van de SNL subsidie niet is opengesteld. Gevolg is dat recreatieve voorzieningen steeds minder goed onderhouden kunnen worden en het professionele toezicht door BOA’s in de terreinen erg beperkt is.

40

Bezoekerscentrum De in 2013 ingezette bezuinigingen, zijn in 2014 jaar verder doorgezet. Daarnaast is sprake van een verhoging van de ‘reguliere’ inkomsten, die voornamelijk door de verhuur van de zaal zijn gerealiseerd. De verkopen van de

winkel zijn achtergebleven. De geraamde extra inkomsten zijn dit jaar nog niet gerealiseerd. Fondsenwerving Door een aantal onverwachte grote erfenissen en legaten zijn de baten hoger dan begroot. De kostenpost personeel is lager uitgevallen omdat er meer uren op projecten zijn geschreven waarin aan fondsenwerving is

gedaan. Communicatie Het sluiten van een voordelige afspraak met de drukker van het magazine over de portokosten zorgt voor een aanzienlijke besparing. Ontwikkeling Blijft goed in de begroting, nauwelijks afwijking. Beheer opstallen De uitgaven zijn hoger uitgevallen dan begroot wat met name wordt veroorzaakt door aanpassingen (groot onderhoud) die aan monumenten en dienstwoningen zijn uitgevoerd. Tevens is er meer extern juridisch advies ingewonnen in het kader van een aantal complexe dossiers waarbij wordt geprobeerd de (erf)pachtinkomsten te verhogen waardoor inkomsten en uitgaven wat betreft Opstallen in evenwicht komen. Helaas is dat evenwicht echter nog niet bereikt waardoor het Opstallenfonds jaarlijks afneemt en onvoldoende rendement genereert voor een duurzame instandhouding van onze opstallen. In 2014 is wel de mogelijkheid onderzocht om vakantie woningen te ontwikkelen om daarmee aanvullende inkomsten te generen.

Beheer Derden Elfenbaan Afgelopen jaren is het storingssoortenbeheer (zoals akkerdistel en jacobskruiskruid) sterk verminderd. Dit is nog steeds jaarlijks terug te zien in het product. Gezien de druk op ons product Natuurbeheer wordt het zaak om het product Elfenbaan sterker te gaan benutten. De eerste voorbereidingen zijn hierin gestart om ervoor te zorgen dat we het beter kwalitatief verbeteren voor de wilde bij. Door deze kensoort meer ruimte te geven, zullen de doelsoorten voor Elfenbaan meeprofiteren. Kaapduin Werk derden, materiaal en tijdschrijven, zijn in evenwicht. Schans Geen bijzonderheden. Eiland van Brienenoord Werk derden, materiaal en tijdschrijven, zijn in evenwicht. Heemtuin Krimpen Geen bijzonderheden Spanjaards duin Zorgen hebben we over de financiering van het beheer. Het fonds Spanjaards Duin zou het beheer voor 30 jaar moeten dekken, maar door niet gecalculeerde kosten ten behoeve van de monitoring van het gebied en het jaarlijks herstel van de zeewaartse hekwerken wordt het budget sneller uitgeput. In 2015 vindt er een evaluatie van de overeenkomst met Rijkswaterstaat plaats en is deze uitputting een punt van bespreking. Landgoed Beresteijn Op het product Beresteijn is een onderbesteding. Een geplande snoeiwerk in de majestueuze beuken voor het landhuis is uitgesteld naar februari 2015. Dit maakt dat er minder tijd en aandacht is gegeven voor 2014. Dit zal er ook voor zorgen dat in 2015 extra druk op het product zal worden gezet. Het product heeft zijn eigen fonds, dat deze druk kan opvangen. Landgoed Ockenburgh Dit product loopt in lijn met de begroting. Er is meer tijd gestoken in het begeleiden van herinrichting van het park door Gemeente Den Haag. Anderzijds resulteert dat ertoe dat we minder uitgaven derden en materialen hebben

41

gehad. Daarnaast is de planning van het schrijven van het beheerplan uitgelopen en zal pas in 2015 worden afgerond. Deze kosten zullen ook pas in 2015 worden geboekt De Zandmotor De forse onderbesteding is een terugkerend beeld. Vooral door het grote verschil van streefbeeld en uiteindelijke landschap op de zandmotor is dit verschil ontstaan. In beeld zou er op de zandmotor een grillige duinlandschap ontstaan, waar men alle ruimte zou hebben om te kunnen recreëren. In de praktijk is de Zandmotor een overzichtelijke zandplaat. Dit zorgt ervoor dat we weinig recreatiebeheer en minder toezicht hoeven te houden. Oostvlietpolder / ’t Vogelhoff Dit loopt conform begroting. Tijdsverdeling is wel nog erg gericht op ontwikkeling van fase 2, waardoor onze aandacht op beheer en onderhoud ondergeschikt is. Er ontstaat dus een spanningsveld met de bestaande natuurwaarden in het gebied. Komend jaar dient er meer aandacht te komen aan de weidevogelstand in het gebied. Eerste stappen in aanscherping van het beheer zijn gemaakt. Watergang Mildenburg Werk derden en tijdschrijven zijn in evenwicht. Sophiapolder Werk derden, materiaal en tijdschrijven iets overschreden. We zijn geconfronteerd geweest met inbraak en vandalisme van de keetwagen en er is extra tijd gestopt in het maken van een draaiboek voor eventuele botulisme. Natuurcompensatie Scharperswijk Geen echte bijzonderheden. Tot nog toe vallen de kosten voor het overgangsbeheer in het pas ingerichte gebied erg mee. Naar verwachting zullen er in 2015 wel werkzaamheden in het kader van overgangsbeheer uitgevoerd moeten worden. Dixhoorndriehoek Dit product is bij de overdracht van het natuurgebied van Gemeente Rotterdam overgenomen. ER liggen enkele beheerverplichtingen aan ten grondslag welke met EON-Elektrabel zijn afgesproken ten behoeve van mitigerende maatregelen voor de aanleg van hun energiecentrale op de Maasvlakte. Dit jaar hebben we wederom enkele investeringen gedaan om het beheer te makkelijker te maken in de toekomst. Komende jaren wordt het voor ons gemakkelijker om de duinvalleien conform afspraak te maaien en de interessante natuurwaarden te beschermen. Hollandsche IJssel De inkomsten op dit terrein bestaan uit een afkoopsom voor het beheer voor de komende 25 jaar. In 2014 is gestart met de uitvoering van reguliere beheerwerkzaamheden zoals het onderhoud van de recreatieve voorzieningen en de terreinen zelf. De 6e Molen De inkomsten en uitgaven voor de 6e molen kunnen met ingang van 2014 apart geboekt worden, waardoor niet alleen de kosten voor de molen duidelijk zichtbaar worden, maar ook specifieke giften voor het onderhoud van de molen makkelijk gelabeld kunnen worden. Beheer Weidevogelgebied Ouddorp Het terrein is pas vanaf medio mei daadwerkelijk in beheer genomen. Daardoor lagere uitgaven. De beheersvergoeding ad. € 3.600 is nog niet geboekt als komende inkomsten? Vosse - en WeerlanerPolder Betreft een nieuw terrein ten noorden van Hillegom. Per 1 december 2014 hebben we een formele toezegging voor het beheer tot 2045. Er is een erfpachtovereenkomst in de maak en zal het eerste helft van 2015 worden

getekend. Het beheer is inmiddels gestart.

42

Beheeradministratie Verdeling naar producten:

Uitkomst Begroot

2014 2014 2014

x 1.000 x 1.000

€ € %

Natuurbeheer 47 44 40%

Monitoring 23 22 20%

Kwaliteitsborging 23 22 20%

Zakelijke lasten 6 5 5%

Opstallen 12 11 10%

Beheer derden 6 5 5%

Totaal doorberekend producten 117 109 100% Beheeradministratie De beheeradministratie wordt toebedeeld op basis van een verdeelsleutel. Hierbij is rekening gehouden met het belang dat het productonderdeel heeft in het beheeradministratiesysteem. Dit product is grotendeels conform begroting afgesloten. De conversie van het terreinbeheersysteem Nelis naar CMS-i is uitgesteld naar 2015 wat naar verwachting gevolgen zal hebben voor dit product Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering is het onderdeel van de organisatie dat de (personeels)administratie verzorgt, huisvesting en facilitaire dienst en automatisering en communicatievoorzieningen beheert. De kosten zijn deels hoger geweest dan begroot als gevolg dat er meer tijd op dit product is geschreven wat betreft personeelsbeleid, organisatieontwikkeling en de samenwerking met Erfgoedhuis.

43

Bijlage 6 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Overzicht baten en lasten afgeronde projecten 2014

Nr. Naam project Baten Lasten Saldo

€ € €

91189 NPL 2014 18.082 -18.083 -1

91782 ZHL-Tour 80 jarige jubileum 79.318 -70.397 8.921

91784 Kwartiermakers Groene Motor 25.000 -2.331 22.669

92801 Bijenlandschap 't Vogelhoff 15.242 -10.868 4.374

92811 Communicatie Polder Poelgeest 27.767 -4.651 23.116

93756 6e Molen achter haastrecht 2e fase 70.182 -65.012 5.170

93760 Inrichting de Zaag 20.757 -22.615 -1.858

93786 Verkenning Eur. subs.mogelijkheden kriwa 11.144 -8.599 2.545

93797 Feestelijke opening Plagroute 7.000 -5.445 1.555

93803 Inrichten peilgebied Achterbroek 55.978 -53.865 2.113

94640 Inrichting Preekhilpolder 12.000 -26.182 -14.182

94759 Bruggen Klein Profijt 59.500 -56.836 2.664

94768 ZHL in het Buijtenland v Rhoon 2014 72.096 -49.475 22.622

96733 Leidse Hooidagen 63.008 -65.241 -2.233

96746 Landschapsveiling 10.000 -10.000 0

96776 Verwerv Polders Poelgeest + Giftenactie 199.736 -192.940 6.796

97769 Duurzaamheidsroute 16.207 -18.191 -1.985

97772 Ontw. Meerjarenbeleidsplan 2014-2017 35.000 -33.067 1.933

97778 Coordinatie Natuur & Gezondheid 31.500 -28.361 3.139

97783 Comm.impuls Eiland v brienenoord 5.752 -2.295 3.457

97787 Relatiedag bc Tenellaplas 15.000 -11.992 3.008

97789 Nalatenschap Werving 2014 35.000 -32.410 2.590

97792 Alg.promotiemateriaal regio's 21.000 -20.781 219

97793 Beschermerswerving voorjaar 14 65.025 -65.855 -830

97796 Excursie en activiteiten programma 20.500 -20.346 154

97799 Strategie Marketing en Comm. 50.000 -44.215 5.785

97800 Comm. ondersteuning regio's 30.000 -22.801 7.199

97802 Bescher/donatie werv. aug '14 Leidsche h 75.000 -40.592 34.408

Totaal Nationale Postcode Loterij 1.146.794 -1.003.444 143.349

9000 Project in opstartfase 0 -3.156 -3.156

91722 Cultuuromslag 56.503 -56.601 -98

91810 Inrichten G-schrijf 0 -6.246 -6.246

92309 Herstel leefgeb Roerdomp oranjeplassen 159.221 -159.221 0

93491 Beheer Vianen 35.792 -50.424 -14.632

93715 Baggerwerken Berkenwoudse driehoek 9.592 -11.275 -1.682

96706 Herstel stroomdalflora Lekuiterwaarden 33.221 0 33.221

Totaal Reserve Duurzaam beheer 294.329 -286.923 7.406

96732 Dag van de Zandmotor 2.795 -32.127 -29.332

97804 Beschermersdag Archeon ter ere 80 jarig 0 -22.582 -22.582

96814 Aankoop Duinen 9 0 -235.772 -235.772

Reserve Verbinden met mensen 2.795 -290.480 -287.685

96595 Aankopen en inrichting Diefdijk VSB 1.461.300 -1.238.353 222.947

Totaal Fonds Aankopen VSB 1.461.300 -1.238.353 222.947

44

Nr. Naam project Baten Lasten Saldo

€ € €

93819 Aankoop perceel Nessepolder 4.000 -100.960 -96.960

Totaal Reserve Aankoop en beheer nieuwe terreinen 4.000 -100.960 -96.960

97747 Dunea 2013 -3.937 3.937 0

97775 Dunea 2014 30.721 -30.721 0

Nog af te dragen 34.657 -34.657 0

Totaal afgeronde projecten 2.936.002 -2.946.945 -10.942

45

Toelichting op de Projecten Nationale Postcode Loterij budget 2014 De jaarlijkse bijdrage van de Nationale Postcode Loterij wordt als project beheerd, waaruit bedragen naar projecten worden toegekend. Het positieve saldo waarop afgesloten wordt heeft betrekking op het uiteindelijk niet besteedde deel en zal als zodanig geoormerkt blijven binnen de reserve Duurzaam Beheer ZHL-Tour 80-jarig jubileum Dit project betrof het organiseren van een fietstocht door de Provincie Zuid-Holland in het kader van het 80 jarig bestaan van de stichting. Kwartiersmakers Groene Motor Dit project betrof het opzetten van een nieuwe provinciale programma voor vrijwilligers ‘De Groene Motor’en het coördineren van uitleen van gereedschap en verzekering van vrijwilligers.. Bijenlandschap ‘t Vogelhoff Dit project betrof het verbeteren van het bijenlandschap in de Oostvlietpolder. Een aantal drachtplanten zijn aangebracht in de vorm van struiken en vaste planten. Comunicatie Polder Poelgeest Dit project betrof de communicatie naar de donateurs over de impasse van de gebiedsontwikkeling betreffende de laatste hectares en het tot stand komen van de aankoop Polder Poelgeest. 6e Molen achter Haastrecht 2e fase Dit project betrof de aanleg van de basisvoorzieningen tbv verblijf en veiligheid van de vrijwillige molenaars en ontvangst van publiek en het maalvaardig maken van de molen. Inrichting de Zaag Dit project betrof het maken van een projectbrochure, een plan van aanpak m.b.t. de financiering van het project, de uitvoeren van een nevengeul en de recreatieve ontsluiting om de ingang te Dit verbeteren. Verkenning Europese subsidiemogelijkheden Krimpenerwaard Na een periode van verwerven van gebieden middels overdracht wil het ZHL nu richten op de inrichting van de gebieden. Een deel van de gelden voor de inrichting kunnen we verkrijgen door Provinciale subsidies en naar verwachting is er een aanvullende budget nodig. Dit project voorziet in de mogelijkheid om een extern bureau dat ter zake kundig is in te huren en een eerste verkenning uit te laten voeren naar de mogelijkheden voor Europese subsidies. Feestelijke opening Uitbreidingsmogelijkheid wandelroute Plagroute Naast de Schaapjeszijde is een nieuw wandelpad aangelegd, dit wandelpad verbindt de beheerboerderij met de nieuwe parkeerterrein de Nesse. Dit project betrof een feestelijke opening van de uitbreiding van de wandelroute en de extra parkeerfaciliteit. Inrichten peilgebied Achterbroek Dit project betrof het opzetten van waterpeil door gebruik te maken van de mogelijkheden die het nieuwe watergebiedsplan biedt. Inrichting Preekhilpolder Dit project betrof het uitvoeren van de inrichtingsplan van de Preekhilpolder. Uitgangspunt bij de inrichting was het in de Natuurgebiedsplan vastgelegde natuurdoeltype n.l. vochtig tot nat schraalgrasland. De polder heeft een eigen afgestemd waterpeil gekregen. Bruggen Klein Profijt Dit project betrof het vervangen en repareren van bruggen in het natuurgebied Klein Profijt tevens is er ook een kijkscherm en een informatiepaneel gerealiseerd. ZHL in het Buijtenland van Rhoon 2014 Dit project betrof de organisatorische, communicatieve en fysieke invulling van onze rol in het Buijtenland van Rhoon. Aankopen en inrichting Diefdijk VSB Dit project betrof de 2de tranche van de aankoop en inrichting van gronden langs de Diefdijk in Leerdam. Doel van het project was om de 4 bestaande natuurgebieden van het ZHL (Schaayk, Sonsbrug, Schoonrewoerdse Wiel en de Waai) met elkaar te verbinden, zodat je een aaneengesloten natuurgebied krijgt.

46

Leidse Hooidagen Om de naamsbekendheid van ZHL te vergroten hebben we de Leidse Hooidagen georganiseerd. Tijdens deze dagen worden stedelingen uitgenodigd om kennis te maken met ’t Vogelhoff en met de plannen voor de 2de fase van de Oostvlietpolder, maar ook met allerlei andere aspecten van natuur, voeding en dieren door middel van activiteiten en demonstraties. Landschapsveiling Dit project betrof het organiseren van een landschapsveilig. Doelstelling van de Landschapsveiling is het werven van gelden voor een nader te selecteren project. Verwerving Polders Poelgeest + Giftenactie Dit project betrof de werving van een gebied van 2,2 hectare gelegen naast het natuurgebied Polders Poelgeest. Hiervoor is een fondsenwervingsdoel gesteld om een bepaald bedrag aan donaties te werven. Duurzaamheidsroute Dit project betreft het realiseren van een interactieve duurzaamheidsroute die bij de introductie gekoppeld werd aan de Wereldhavendagen. De duurzaamheidsroute moet het publiek laten zien hoe spectaculair natuur en industrie samengaan rond de twee maasvlaktes Ontwikkeling Meerjarenbeleidsplan 2014-2017 Dit project betrof de aanpak en bijbehorende kosten voor het opstellen van het Meerjarenbeleidsplan. In de nieuwe meerjarenbeleidsplan gaat het om nieuwe vormen van financiering, de binding met bezoekers van gebieden en beschermers, de samenwerking met het Erfgoedhuis ZH e.d. Coördinatie Natuur & Gezondheid Dit project is een vervolg op project kansenverkenning Natuur & Gezondheid. N.a.v. dit project hebben een groot aantal organisaties deelgenomen aan de werksessie Natuur & Gezondheid. Er is een programma vastgesteld en om de voortgang te bewaken en de financieringsmogelijkheden van de verschillende partijen verbindt is er een coördinator vastgesteld. Communicatie impuls Eiland van Brienenoord Dit project betrof het brainstormen samen met communcatiebureau Zuid-West 3 over de kansen en bedreigingen van Eiland van Brienenoord volgens de koers van ZHL 2.0. Relatiedag Bezoekerscentrum Tenellaplas Dit project betrof het lanceren van de folder Duurzaamheidsfietsroute en het onder de aandacht brengen en bespreken van de problematiek rondom Tenellaplas met de betrokken partijen in de regio. Nalatenschap Werving 2014 Dit project betrof het actief werven van notarieel schenken bij leven. Algemene promotiemateriaal regio’s Dit project betrof het vergroten van de naamsbekendheid en zichtbaarheid van het Zuid-Hollands Landschap. Beschermerswerving voorjaar 2014 Dit project betrof een wervingsactie rondom onze terreinen. Excursie en activiteiten programma Dit project betrof de structurering van het soort en aantal excursies en evenementen. Strategie Marketing en Communicatie Dit project betrof het opzetten van een nieuwe strategisch aanpak samen met bureau Waal aan de Maas met als uitgangpunt het meerjarenbeleidsplan. Communicatieve ondersteuning regio’s Dit project betrof de ondersteuning van de regio’s zodat zij de nieuwe ZHL 2.0 koers verder konden uitwerken. Beschermer/donatie werving aug ’14 Leidsche Hooidagen Dit project betrof het werven van beschermers rondom het natuurgebied ’t Vogelhoff. Cultuuromslag Dit project betrof de organisatieontwikkelingstraject gebaseerd op de notitie ZHL 2.0 Inrichten G-schijf Dit project betrof het opnieuw herinrichten van de G-schijf. Dit was een aanbeveling van de werkgroep werkvormen uit de cultuuromslag. Het herinrichten van de G-schijf is ook een noodzaak vanuit onze certificering natuurbeheer

47

Herstel leefgebied Roerdomp in de Oranjeplassen Dit project betrof het vergroten en verbeteren van het leefgebied van de roerdomp in de Oranjeplassen hierdoor verbeterd het complete habitat. Beheer Vianen Dit project betreft de uitleen van een medewerker van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap aan de Stichting Het Utrechts Landschap Baggerwerken Berkenwoudse driehoek Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard heeft baggerwerken uitgevoerd in de hoofdwatergangen door en langs het natuurgebied Polder Berkenwoude, tevens is er overeengekomen tussen ZHL en HHSK om op perceel 25a een baggerdepot te realiseren. Herstel stroomdalflora Lekuiterwaarden Dit project betrof het afkopen van pachtrechten om vervolgens het gebied in te richten als stroomdalgrasland. Tevens vindt landschappelijke kwaliteitsverbetering plaats door herstel van de karakteristieke meidoornhagen en de aanleg van een poel. Dag van de Zandmotor Dit project betrof het aanbieden van een excursie aan mindervaliden in het natuurgebied de Zandmotor. Samen met Florence en Parnassia hebben we ouderen een unieke ervaring in de natuur gegeven die ze samen met hun familie konden beleven Beschermersdag Archeon ter ere van 80 jarige bestaan Dit project betrof het vieren van het 80 jarige bestaan van Zuid Hollands Landschap in het Archeon samen met vrijwilligers, medewerkers, bedrijvenrelaties en andere betrokkenen. Aankoop Duinen 9 Dit project betrof het aankopen van Duinen 9 te Oostvoorne Aankoop perceel Nessepolder Dit project betrof het aankopen van het perceel Nessepolder. Dunea 2013 Dit project betrof de jaarlijkse administratie van pass-partouts voor de natuurgebieden Kijfhoek en Bierlap en Solleveld voor Dunea. Deze samenwerking met Dunea levert het Zuid-Hollands Landschap diverse beschermers op. Dunea 2014 Dit project betrof de jaarlijkse administratie van pass-partouts voor de natuurgebieden Kijfhoek en Bierlap en Solleveld voor Dunea. Deze samenwerking met Dunea levert het Zuid-Hollands Landschap diverse beschermers op.

48

Bijlage 7 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Overzicht per 31 december 2014 van niet afgesloten projecten

Nr. Naam project Baten Lasten Saldo

€ € €

9000 Project in opstartfase 26.000 -20.655 5.345

91790 De Groene Motor 498.090 -442.106 55.983

91791 Weidevogelbeheer DGM 60.000 -51.268 8.732

91808 Organisatie Ontwikkeling 24.965 -6.434 18.531

91809 Lekker Landschap 14.148 -13.709 440

91812 Vrijwilligerskleding '12,onderhoud '14-'17 20.000 -2.264 17.736

91818 Groen en Doen 28.556 -26.431 2.125

92740 Herstel landgoedallure Nieuw Leeuwenhorst 179.340 -61.471 117.869

92771 Beheer Heempark 2013-2016 5.276 -11.993 -6.717

92798 Kansenverkenning Gem. Teylingen 17.812 -1.417 16.395

92813 Consolidatie Troposcatter Vinetaduin 5.000 -1.569 3.431

93734 Regiokantoor Veenweiden 50.000 -15.732 34.268

93766 Pilot beheer BBL grond de Nesse 25.411 -29.070 -3.659

93768 Inrichting Bergambacht-west 139.820 -168.808 -28.988

93774 Inrichting depot Zouweboezem 0 -30.808 -30.808

93778 Ontw. en beh Achthovense Uiterwaarden 12.592 -9.204 3.388

94721 Uitv PAS maatr Voornes Duin/Duinen v Oostvoorne 0 -160.203 -160.203

94762 Restauratie Brug Noorddijk 70.926 -86.523 -15.597

94785 Zichtbaarheid en beleving regio Eilanden 49.018 -26.878 22.140

94794 Natuurspeeltuin op het Eiland v Brienen 10.000 -923 9.077

94795 Inrichting nieuwe deel Ommeloop 50.000 -13.958 36.042

96564 Bouwkavel Hooge Boezem achter Haastrecht 0 -4.993 -4.993

96675 Aankoop percelen Ouddorp 44.600 -311 44.289

96701 Herinrichting v Dixhoorndriehoek 1.200.000 -537.011 662.989

96805 Beh.pln. en -evaluatie Uiterwaarden Lexmond 25.000 -6.567 18.433

96806 Beh.pln. en -evaluatie Nieuw-Leeuwenhorst 25.000 -13.473 11.527

96807 Beh.pln. en evaluatie Noordwijk 25.000 -782 24.218

96816 Implementatie CMSi bij ZHL 22.663 -2.681 19.982

97815 Comm. ondersteuning regio's en Delft '15 45.000 45.000

97820 Dunea 2015 35.266 -3.479 31.787

Totaal 2.709.484 -1.750.721 958.762

49

Bijlage 8 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Overzicht samenstelling en mutaties beleggingsportefeuille per 31-12-2014 Asset Categorie Marktwaarde(*) % van de portefeuille € OBLIGATIES 201.807 5 AANDELEN 1.492.281 41 LIQUIDITEITEN 1.940.865 54 ========= ========= Totaal 3.634.953 100 Aantal stuks S/L Naam Val. Koers Markt % van de waarde aandelen OBLIGATIES 170.000 3 7/8% Ned waterschapsbk 05/20 EUR 118,71 201.807 100,0 ------------- ----------- 201.807 100,0 AANDELEN € 5.430 ASN aandelenfonds fonds 3 EUR 90,05 488.972 32,7 18.000 ASN milieu & waterfonds @eur 5 2 EUR 24,54 441.720 29,6 17.610,2055 Triodos sustainable equity EUR 31,89 561.589 37,7 ------------- ----------- Totaal 1.492.281 100,0 LIQUIDITEITEN ABN Beleggingsspaarrekening 48.709 2,5 ABN Vermogensspaarrekening 992.156 51,1 SNS Zakelijke spaarrekening 900.000 46,4 ------------- ----------- 1.940.865 100,0 Totaal 3.634.953

=========

50

Bijlage 9 bij de jaarrekening 2014 van de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap

Terrein 31-12-2013 Wijzigingen Wijzigingen Wijzigingen 31-12-2014

Eigendom Erfpacht Beheer Totaal Eigendom Erfpacht Beheerovk Eigendom Erfpacht Beheerovk Totaal

ACHTHOVENSE UITERWAARDEN 10,0050 9,5411 0,2383 19,7844 10,0050 9,5411 0,2383 19,7844

BERKENWOUDSE BOEZEM 35,9111 35,9111 35,9111 35,9111

BERGVLIETSE KADE 3,7217 3,7217 3,7217

BILWIJK 84,6954 0,0960 84,7914 0,8000 85,4954 0,0960 85,5914

BLANKE WAAL 5,5030 5,5030 5,5030 5,5030

BOERDERIJ SCHAAPJESZIJDE MET WONING 1,2695 1,2695 1,2695 1,2695

BOLSWAARD 8,3290 8,3290 8,3290 8,3290

BUITENLANDEN AMMERSTOL 10,9537 10,9537 10,9537 10,9537

BUITENLANDEN BERGAMBACHT 4,7578 4,7578 4,7578 4,7578

COMMISSARISSENLANDEN 10,3629 10,3629 10,3629 10,3629

DE BLINK 34,0900 34,0900 34,0900 34,0900

DE ELFENBAAN 59,1387 59,1387 59,1387 59,1387

DE HUIBERT 48,2515 48,2515 48,2515 48,2515

DE KOUWE GROND 2,0390 2,0390 2,0390 2,0390

DE SCHANS 3,7400 3,7400 4,4460 3,7400 4,4460 8,1860

DE SNAKKERT 8,0218 8,0218 8,0218 8,0218

DE WAAI 23,7415 23,7415 -0,0410 23,7005 23,7005

DERRYVLIET 2,6080 2,6080 2,6080 2,6080

D'ONLANDEN 5,6465 5,6465 5,6465 5,6465

DUINEN VAN OOSTVOORNE 259,6040 259,6040 259,6040 259,6040

ECOZONE KEUKENHOF OOST 0,5580 0,5580 0,5580 0,5580

EENDENKOOI BAKKERSWAAL 22,5786 22,5786 22,5786 22,5786

EENDENKOOI DE ZOUWE 12,5500 12,5500 12,5500 12,5500

EILAND VAN BRIENENOORD 17,0000 17,0000 17,0000 17,0000

ELSERKADE 5,2504 5,2504 5,2504 5,2504

FORT NOORDDIJK 4,5510 4,5510 4,5510 4,5510

FORT PENSERDIJK 3,0630 3,0630 3,0630 3,0630

GERIEFBOS WAARDER 0,4115 0,4115 0,4115 0,4115

GRASWEGGEBIED 7,5759 7,5759 7,5759 7,5759

GROENE STRAND 169,1720 24,9910 194,1630 169,1720 24,9910 194,1630

GROTE ZAAG (terrein valt admin. onder Kleine Zaag) 20,3500 20,3500 20,3500 20,3500

HAARLEMMER TREKVAART 3,5490 3,5490 3,5490 3,5490

HEEMTUIN KRIMPEN AD IJSSEL 1,4000 1,4000 1,4000 1,4000

51

Terrein 31-12-2013 Wijzigingen Wijzigingen Wijzigingen 31-12-2014

Eigendom Erfpacht Beheer Totaal Eigendom Erfpacht Beheerovk Eigendom Erfpacht Beheerovk Totaal

HILLENHOEK 10,4355 10,4355 10,4355 10,4355

HOENDERWIEL 2,6820 2,6820 2,6820 2,6820

HOLLE MARE 24,6382 2,5062 27,1444 24,6382 2,5062 27,1444

HOOGE BOEZEM ACHTER HAASTRECHT 39,6905 39,6905 39,6905 39,6905

HUYS TE WARMONT 22,9500 22,9500 22,9500 22,9500

HYACINTENBOS 4,8609 8,2880 13,1489 4,8609 8,2880 13,1489

KAAPDUIN 15,8521 15,8521 15,8521 15,8521

KADIJK OOST 2,1137 2,1137 2,1137 2,1137

KADIJK WEST 66,0614 66,0614 66,0614 66,0614

KASTEELGAARDE RHOON 13,4718 13,4718 13,4718 13,4718

KATTENDIJK MOSTERDPOT 0,1940 0,1940 0,1940 0,1940

KATTENDIJKSBLOKBOEZEM 10,9745 10,9745 10,9745 10,9745

KEDICHEM 29,0510 5,9275 34,9785 29,0510 5,9275 34,9785

KERSBERGSRAK 11,0493 11,0493 11,0493 11,0493

KEUKENHOFBOS 33,1841 33,1841 33,1841 33,1841

KLEIN PROFIJT 73,5959 73,5959 73,5959 73,5959

KLEINE BEER 11,1190 11,1190 11,1190 11,1190

KLEINE ZAAG 17,3640 17,3640 17,3640 17,3640

KLEISTEE 1,5169 7,7691 9,2860 1,5169 7,7691 9,2860

KOOLWIJK 7,5097 7,5097 7,5097 7,5097

KORTE ZAND 0,2360 8,1196 8,3556 0,2360 8,1196 8,3556

LANGEVELD 32,2831 10,1583 42,4414 32,2831 10,1583 42,4414

MIDDELBLOKBOEZEM 6,3986 6,3986 6,3986 6,3986

MILDENBURG 39,9542 39,9542 39,9542 39,9542

NESPOLDER 60,9474 60,9474 60,9474 60,9474

NIEUW LEEUWENHORST 37,7908 37,7908 37,7908 37,7908

OCKENBURG 23,9200 23,9200 23,9200 23,9200

OEVERS HOLLANDSCHE IJSSEL 12,0743 12,0743 12,0743 12,0743

OMMELOOP 4,4820 4,4820 4,4820 4,4820

OOSTPUNTGRIEND 1,7320 1,7320 1,7320 1,7320

ORANJEBUITENPOLDER 7,0130 7,0130 7,0130 7,0130

ORANJEPLASSEN 37,0285 37,0285 37,0285 37,0285

OUDE TRAMBAAN 0,9070 0,9070 0,9070 0,9070

OUDELAND 62,4101 62,4101 62,4101 62,4101

OUDELANDSE ZEEDIJK 21,2967 3,1000 24,3967 21,2967 3,1000 24,3967

OVER-BOEICOP 15,7230 15,7230 15,7230 15,7230

52

Terrein 31-12-2013 Wijzigingen Wijzigingen Wijzigingen 31-12-2014

Eigendom Erfpacht Beheer Totaal Eigendom Erfpacht Beheerovk Eigendom Erfpacht Beheerovk Totaal

OVERBOSCH 5,4210 5,4210 5,4210 5,4210

OVER-HEICOP 23,3840 23,3840 23,3840 23,3840

PITWEIJE 2,0865 1,2375 3,3240 2,0865 1,2375 3,3240

POLDER ACHTERBROEK 37,6438 37,6438 37,6438 37,6438

POLDER ACHTHOVEN 122,1670 122,1670 122,1670 122,1670

POLDER BERKENWOUDE 168,9307 168,9307 168,9307 168,9307

POLDER DE NESSE 188,2523 49,7370 237,9893 2,2488 17,8781 190,5011 67,6151 258,1162

POLDER DEN HOEK 112,4146 112,4146 112,4146 112,4146

POLDER HET BEIJERSCHE 66,7810 66,7810 66,7810 66,7810

POLDER KATTENDIJKSBLOK 46,2869 46,2869 46,2869 46,2869

POLDER LAKERVELD 8,4385 8,4385 8,4385 8,4385

POLDER LEXMOND 2,8695 2,8695 2,8695 2,8695

POLDER MIDDELBLOK 147,3029 147,3029 147,3029 147,3029

POLDER VEERSTALBLOK 77,0167 77,0167 77,0167 77,0167

POLDER VEERSTALBLOK (veenweidepark Gouda) 5,0475 5,0475 5,0475 5,0475

POLDERS POELGEEST 18,0000 18,0000 2,0910 20,0910 20,0910

PREEKHILPOLDER GD. 6,6780 6,6780 6,6780 6,6780

QUAKERNAAK 12,4135 12,4135 12,4135 12,4135

RECHT VAN TER LEEDE 9,3325 9,3325 9,3325 9,3325

RHIJNGEEST 7,8655 7,8655 7,8655 7,8655

RIDDERKERKSE GRIEND 11,4330 11,4330 11,4330 11,4330

RUIGEPLAATBOSCH 5,2370 5,2370 5,2370 5,2370

SCHAAYK 98,2590 98,2590 1,2790 99,5380 99,5380

SCHARPERSWIJK 51,9975 10,2515 62,2490 51,9975 10,2515 62,2490

SCHOONREWOERDSE WIEL 16,2625 16,2625 16,2625 16,2625

SLIKKEN VAN VOORNE 4,0000 469,7856 473,7856 4,0000 469,7856 473,7856

SONSBRUG 10,5275 10,5275 10,5275 10,5275

SOPHIAPOLDER 27,6939 50,0000 77,6939 27,6939 50,0000 77,6939

SPANJAARDS DUIN 42,9000 42,9000 42,9000 42,9000

SPIJKERBOORSE KADE 6,8370 6,8370 6,8370 6,8370

STAELDUINSE BOS 94,6389 94,6389 94,6389 94,6389

STOLWIJKSE BOEZEM 4,3950 4,3950 4,3950 4,3950

STORMPOLDERVLOEDBOS 9,4790 9,4790 9,4790 9,4790

t VOGELHOFF 75,8123 75,8123 75,8123 75,8123

VAN DIXHOORN DRIEHOEK 102,9253 102,9253 102,9253 102,9253

VEERSTALBLOKBOEZEM 6,5160 6,5160 6,5160 6,5160

53

Terrein 31-12-2013 Wijzigingen Wijzigingen Wijzigingen 31-12-2014

Eigendom Erfpacht Beheer Totaal Eigendom Erfpacht Beheerovk Eigendom Erfpacht Beheerovk Totaal

VINETADUIN 7,2300 7,2300 7,2300 7,2300

VISSCHERSPLAAT 6,8786 6,8786 6,8786 6,8786

VISSERIJGRIEND 2,0000 2,0000 2,0000 2,0000

VOOROFSCHE POLDER 31,3020 31,3020 31,3020 31,3020

WAALHOEK 10,3860 10,3860 10,3860 10,3860

WASSERGEEST 71,7049 71,7049 71,7049 71,7049

WESTDUINEN 156,3108 3,8230 160,1338 156,3108 3,8230 160,1338

WEVERWIJK 0,8585 0,8585 0,8585 0,8585

ZANDMOTOR 130,0000 130,0000 130,0000 130,0000

ZEVEN GATEN 5,8825 5,8825 5,8825 5,8825

ZOUWEBOEZEM 114,9670 114,9670 114,9670 114,9670

TOTAAL (ha) 3195,6374 868,4632 425,4247 4489,5253 10,0995 22,3241 3205,7369 868,4632 447,7488 4521,9489

54

Bijlage 10 afrekening boekjaarsubsidie

1,017 1,010

Subsidieonderdeel Opmerking

Begroting conform beschikking

€

norm '13

€

norm '14

€

Eenheden

Ha Tijdsfactor

Uitkomst

€

Toelichting

Recreatie Normkosten per hectare 265.932,00 135,02 136,37 3.949,5138 50% 269.292,00 Zie bijlage 5 van de jaarrekening voor de werkelijke kosten ad. € 716.000,=. Afrekening vindt plaats o.b.v. normbedragen (artikel 27 Subsidieregeling Landelijk Gebied). Zoals gebruikelijk wordt het resultaat van de gesubsideerde producten ten laste/gunste gebracht van het egalisatiefonds Fonds Terreinbeheer dat in de jaarrekening nader is gespecificeerd in bijlage 2 van de

jaarrekening.

Extern beheer (ontwikkeling)

Normkosten per hectare 43.127,00 21,90 22,11 3.949,5138 50% 43.672,00 Zie bijlage 5 van de jaarrekening voor de werkelijke kosten ad. € 204.000,= .De kosten zijn verantwoord onder de gewijzigde productnaam "Ontwikkeling". Afrekening vindt plaats o.b.v. normbedragen (artikel 27 Subsidieregeling Landelijk Gebied).

Bezoekerscentrum Normkosten per eenheid

34.784,00

69.705,58 70.402,63 1 50% 35.201,00 Zie bijlage 5 van de jaarrekening voor de werkelijke kosten ad. € 77.000,= . Afrekening vindt plaats o.b.v. normbedragen (artikel 27 Subsidieregeling Landelijk gebied)

Transitiekosten Extern bureau t.b.v. cultuuromslag (€ 15.000,=) en uren medewerkers

coahches bijeenkomsten (€ 41.503,=)

56.503,00 56.503,00 Het bedrag van de transitiekosten is verantwoord op project 91722 Cultuuromslag (Zie bijlage 6). De werkelijke transitiekosten bedroegen € 69.310,43 waarvan maximaal subsidiabel € 56.503,= .De kosten voor het externe bureau bedroegen € 46.591,12. De uren van de medewerkers en coaches kwamen uit op € 22.719,31.

Totaal subsidie 2014 400.346,00

404.668,00

Minus : Ontvangen voorschot

320.276,80

Nog te ontvangen 84.391,20

55

stand 1-1-2014 subsidiabel (zie jaarrekening 2013) 3.947,8493

Datum Omschrijving Ha Subsidiabel Ha subsidabel

18-6-2014 Diefdijk 1,2790 50% 0,6395

18-6-2014 Ruiling Diefdijk 26 ZHL-WSR-bewoner -0,0410 50% -0,0205

2-7-2014 Drie percelen grond Gemeente Warmond, sectie C 2,0910 50% 1,0455

14-10-2014 Perceel nabij West Vlisterdijk 9, Vlist 3,7217 0% 0,0000

28-10-2014 Perceel grasland Tiendweg te Haastrecht 0,8000 0% 0,0000

17-12-2014 Ouderkerk aan den IJssel, 4 percelen Nessepolder 2,2488 0% 0,0000

10,0995 1,6645

Totaal ha subsidiabel 3.949,5138

56