Download - IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

Transcript
Page 1: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

FAKE

www.imec.be/digimeter

IMEC.DIGIMETER 2018DIGITALE MEDIATRENDS IN VLAANDEREN

Page 2: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

Auteurs: Bart Vanhaelewyn, Lieven De Marez

Datacollectie & veldwerk: Keshia Vleminx, Koen Vervoort

Project management: Koen Vervoort, Eva Steenberghs

Infographics & interactieve datavisualisatie: Nils Blanckaert

Voor meer details over het rapport, of bijkomende data-analyse, contacteer Bart Vanhaelewyn ([email protected])Voor meer info over de impact van Digimeter op uw bedrijf, contacteer Olivier Rits ([email protected])

Projectleider: Prof. dr. Lieven De Marez ([email protected])

Page 3: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

INHOUDSTABEL

INHOUDSTABEL 3

LIJSTVANFIGURENENTABELLEN 4

VOORWOORD 8

METHODOLOGIE 11

PROFIELEN 12

HOOFDSTUK1:TOESTELLEN&AANSLUITINGEN 18

HOOFDSTUK2:VIDEO,AUDIO&GAMING 33

HOOFDSTUK3:NIEUWS 43

HOOFDSTUK4:SOCIALEMEDIA 52

HOOFDSTUK5:PRIVACY 63

HOOFDSTUK6:E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS 73

HOOFDSTUK7:ARTIFICIËLEINTELLIGENTIE 84

HOOFDSTUK8:VIRTUALREALITY&AUGMENTEDREALITY 93

HOOFDSTUK9:ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIE 100

Page 4: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

LIJST VAN FIGUREN EN TABELLENTOESTELLEN&AANSLUITINGENgraph1: AandeelvanVlamingenmettoegangtotinternet&computerinhungezin 24

graph2: AandeelvanVlamingenmettoegangtottelefonie&mobielinhungezin 24

graph3: AandeelvanVlamingenmettoegangtotTV&digitaalTVabonnementinhungezin 25

graph4: AandeelvanVlamingenmettoegangtotspelconsoleinhungezin 25

graph5: BezitTV 26

graph6: BezitsmartTV 26

graph7: RedenomgeenTVtoestelinhuistehebben 26

graph8: TVabonnementen 26

graph9: ToegangtotNetflix-splitopleeftijdsgroep 27

graph10: Netflixendigitaletelevisie:overlapversusuniek 27

graph11: RedenomgeenTVabonnementtehebben 27

graph12: Bezitcomputereninternetconnectie 27

graph13: Redenengeenbezitcomputer(gefilterdopgeencomputer-N=315) 28

graph14: Redenengeenbezitinternetconnectie(gefilterdopgeeninternetconnectie-N=183) 28

graph15: Bezittelefonie 28

graph16: Bezitmobieletoestellen 29

graph17: Bezitsmartphoneversusgsm-filterop65+ 29

graph18: Bezitmobieletoestellen-splitopleeftijdsgroep 29

graph19: Frequentiegebruikvastetelefoonenmobieletoestellen 29

graph20: Detailminstens1u/dagsmartphoneversustablet 30

graph21: Minstens5usmartphoneperdag-splitleeftijd,geslachtenopleiding 30

graph22: Redenengeenbezitsmartphone(filteropgeensmartphone-N=860) 30

graph23: Besturingssysteemsmartphone-filteropbezitsmartphone(N=3.686) 31

graph24: Bezitspelconsole 31

graph25: Bezitwearables 31

graph26: Bezitwearables-splitperleeftijdsgroep 31

graph27: Gebruikwearables 31

graph28: Smartspeakers-kennis,interesseenbezit 32

graph29: Smartspeakers:potentieel(interessemaarnoggeenbezit)versusbezit 32

graph30: Welketechnologiezoujehetminstkunnenmissenvoorpersoonlijkgebruik? 32

VIDEO,AUDIO&GAMINGgraph1: FrequentieTVkijken 39

graph2: Dagelijkslive/lineairTVkijken-splitperleeftijdsgroep 39

graph3: Frequentieonlinevideo 39

graph4: Maandelijksvideoviaonlinekanalen-splitperleeftijd 40

graph5: Luisterennaarradioopmaandbasis-splitperleeftijdsgroep 40

graph6: Luisterennaarmuziekopmaandbasis-splitperleeftijdsgroep 41

Page 5: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

graph7: Dagelijksgebruikcommunicatiedienstenenapplicaties-splitperleeftijdsgroep 41

graph8: Onlinemuziekopmaandbasis-splitperleeftijdsgroep 41

graph9: Splitbetalendversusgratisgebruikvandienst 42

graph10: Frequentieluisterennaarpodcasts 42

graph11: Afgelopenmaanddigitaalgamegespeeld-splitopleeftijd 42

NIEUWSgraph1: Frequentienieuwsvolgen 49

graph2: Dagelijksnieuwsvolgen-splitperleeftijdsgroep 49

graph3: Digitalenieuwskanalenopmaandbasis-splitperleeftijdsgroep 49

graph4: Attitudetenopzichtevannieuws 50

graph5: Attitudetenopzichtevannieuws-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 50

graph6: Bezorgdomimpactvalsenieuwsberichten 50

graph7: %Dagelijksnieuws-splitopattitudetenopzichtevannieuws 51

graph8: %Maandelijksdigitalenieuwskanalen-splitopattitudetenopzichtevannieuws 51

SOCIALEMEDIAgraph1: Maandelijksgebruiksocialemedia 59

graph2: Frequentiepublieklijkpostenfilmpjesopsocialemedia 59

graph3: %Typefilmpjesgepost-splitopaantalfilmpjesgepost 60

graph4: Berichtendiensten 60

graph5: Dagelijksgebruikvolgendedienstenenapplicaties-splitperleeftijdsgroep 61

graph6: Influencers 61

graph7: Influencers-splitperleeftijdsgroep 61

graph8: Influencers-splitopaantalfilmpjesooitgepost 62

graph9: Attitudetenopzichtevansocialemedia 62

graph10: Attitudetenopzichtevansocialemedia-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 62

PRIVACYgraph1: Frequentiealgemenevoorwaardenenprivacybeleid 69

graph2: Inminstenshelftvanonlineregistratiesalgemenevoorwaardenenprivacypolicygelezen-splitopleeftijdsgroep 69

graph3 Inminstenshelftvanonlineregistratiesalgemenevoorwaardenenprivacypolicygelezen-splitopdagelijksgebruiksmartphone 69

graph4: Actiesondernomenompersoonlijkedatatebeschermen 69

graph5: Attitudetenopzichtevanprivacy 70

graph6: Attitudetenopzichtevansocialemedia-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 70

Page 6: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

graph7: Interpersoonlijkeprivacy 70

graph8: Actiesondernomenompersoonlijkedatatebeschermen-splitopattitudetenopzichtevanprivacy 71

graph9: Dagelijkssmartphonegebruik-splitopstelling“ikvindhetokeompersoonlijkedatatedelenalsdaarietstegenoverstaat(bv.Informatieenserviceopmaat)” 71

graph10: Bereidheiddelenpersoonlijkedatametapps,websitesen/ofbedrijven 72

graph11: Geenprobleemmetdelenonderstaandegegevensmetapps,websitesofbedrijven-splitopleeftijd 72

graph12: Geenprobleemmetdelenonderstaandegegevensmetapps,websitesofbedrijven-splitopattitude 72

E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERSgraph1: Frequentieonlinegoederenkopen/verkopen 80

graph2: Minstens1keerpermaandonlinegoederenkopen/verkopen-splitperleeftijd 80

graph3: Frequentiebankzakenbeherenonline 80

graph4: Minstens1keerpermaandbankzakenbeherenonline-splitperleeftijd 80

graph5 Attitudetenopzichtevanonlineshoppen 81

graph6: Attitudetenopzichtevanonlineshoppen-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 81

graph7: Minstens1keerpermaandonlinegoederenkopen/verkopen-splitattitudetenopzichtevanonlineshoppen 81

graph8: Standpunttenopzichtevandeeleconomie 81

graph9: Standpunttenopzichtevandeeleconomie-splitperleeftijdsgroep 82

graph10: Positieveaspectendeeleconomie 82

graph11: Negatieveaspectendeeleconomie 82

graph12: Kennisengebruikvandeelplatformen 82

graph13: Zoujijjezelfomschrijvenalseen‘maker’? 82

graph14: ’Maker’-activiteiten-totalepopulatie 83

graph15: ’Maker’-activiteiten-filteropmakers 83

ARTIFICIËLEINTELLIGENTIEgraph1: Kennisengebruikvanartificiëleintelligentie(AI) 90

graph2: Gebruik/ervarenai-toepassingen-splitperleeftijdsgroep 90

graph3: StandpunttenopzichtevanAI-splitperleeftijdsgroep 90

graph4: MogelijkhedenenpotentieelAI 90

graph5: ZalnooitmogelijkzijnmetAI-splitperleeftijdsgroep 91

graph6: ZalnooitmogelijkzijnmetAI-splitopstandpunttenopzichtevanai 91

graph7: ComfortabelmetgebruikAI-splitperleeftijdsgroep 92

VIRTUALREALITY&AUGMENTEDREALITYgraph1: Begrippenkennisvirtualreality(VR)enaugmentedreality(AR) 98

Page 7: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

graph2: Begrippenkennisvirtualreality(VR)enaugmentedreality(AR)-splitperleeftijdsgroep 98

graph3: BezitVRheadset 98

graph4: Vrtoepassingengebruikt 98

graph5: BezitARbril 99

graph6: ARtoepassingengebruikt 99

graph7: Meestinteressantetoepassingen-ARversusVR 99

ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIEgraph1: Attitudetenopzichtevantechnologie 106

graph2: Attitudetenopzichtevantechnologie-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 106

graph3: Attitudetenopzichtevandigitalevaardigheden 106

graph4: Attitudetenopzichtevandigitalevaardigheden-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 107

graph5: Smartphonegebruikbeheren-filteropbezitsmartphone(N=3.686) 107

graph6: Appsomsmartphonegebruikbijtehouden 107

graph7: Attitudetenopzichtevansmartphone 108

graph8: Attitudetenopzichtevansmartphone-aandeel(helemaal)akkoord-splitperleeftijdsgroep 108

graph9: Smartphoneafhankelijkheid 108

graph10: Smartphoneafhankelijkheid-splitperleeftijdsgroep 109

Page 8: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VOORWOORD

8

VOORWOORDCentraal in de woonkamer staat een beeldbuistelevisie met een analoge aansluiting. Het gezin kijkt live naar tv-programma’s. En discussieert hevig of het al dan niet de moeite waard is om over te schakelen naar digitale televisie, met zo’n settopbox. Met digitale televisie kan je uitgesteld kijken, zegt de dochter vaak, waarop de vader antwoordt dat ze dat nu ook kunnen, met hun videorecorder of dvd-speler. Vader is een fervent gebruiker van Teletekst, vooral om de sportuitslagen op de voet te volgen. Verder staat er in de woonkamer ook een bureau met daarop een desktopcomputer. De oudste dochter heeft intussen wel een laptop gekocht, een toestel dat ook steeds populairder wordt. Niet alleen om schooltaken uit te voeren, maar steeds vaker ook om sociale media te gebruiken. Ze is een fan van Netlog en MySpace, maar merkt dat steeds meer vrienden overschakelen naar Facebook. Mama zit intussen met haar nieuwe Nokia-gsm in de zetel, ze heeft net een sms ontvangen van de jongste zoon, die laat weten dat hij zijn bus gemist heeft.

Dit was het scenario in een gemiddelde huiskamer in Vlaanderen toen het eerste digimeterrapport gepubliceerd werd, in 2009. Op tien jaar tijd is er veel veranderd. Die evoluties zijn grotendeels toe te wijzen aan de komst van de tablet en vooral de smartphone. Deze toestellen kwamen op het perfecte moment. Het werd immers steeds eenvoudiger om draadloos verbinding te maken met het internet (via mobiele data en wifi). Sociale media werden ook steeds populairder en waren voor velen de zogeheten ‘killer app’: de toepassing die mensen overtuigt om een bepaald toestel in huis te halen. Omdat er een mobiel toestel bestond om overal met het internet te connecteren en snel je sociale media te checken, wilde iedereen plots een smartphone hebben en sociale media gebruiken. Een tablet is eerder bestemd voor langere, intensievere sessies (video bekijken, gaming, de krant digitaal lezen…). Door de steeds grotere smartphoneschermen en de steeds betere beeldkwaliteit nam de smartphone de rol van de tablet stilaan over. Ondertussen had de smartphone al heel wat andere toestellen zo goed als overbodig gemaakt: gps-toestellen, draagbare muziekspelers, digitale fototoestellen… Zelfs horloges werden steeds meer modeaccessoires: als je wilde weten hoe laat het was, haalde je gewoon je smartphone boven.

Sinds 2015 zien we dat die sterkere centrale rol van de smartphone in ons leven voor een steeds grotere groep ook een keerzijde heeft. Want als je altijd en overal voor iedereen bereikbaar bent en zelf altijd toegang hebt tot informatie, dan krijg je het gevoel dat je niet meer zonder dat toestel kunt leven. Net zoals de sociale media de smartphoneverkoop een enorme boost hebben gegeven, hebben ze ook dat gevoel van afhankelijkheid versterkt. Denk aan de zogeheten ‘fear of missing out’ of FOMO, de angst dat je allerlei dingen zult missen als je niet vaak de sociale media checkt. Of de angst dat je plots je smartphone niet meer kunt gebruiken, bijvoorbeeld omdat je batterij leeg is. Of de druk om snel te reageren op een WhatsApp-bericht, omdat je weet dat de afzender aan de ‘blauwe vinkjes’ kan zien dat je het gelezen hebt. Zo ontstaat het gevoel dat de smartphone heel ons leven begint te beheersen en dat we er dwangmatig gebruik van maken, wat digimeter in 2015 ‘digibesitas’ noemde.

In 2018 is het ‘digibesitas’-gevoel blijkbaar nog sterker geworden en past het bovendien in een bredere haat-liefdeverhouding die we met technologie en digitale media lijken te ontwikkelen. We blijven ervan overtuigd dat digitale media ons veel voordelen bieden en dat technologische vooruitgang ons leven gemakkelijker en comfortabeler kan maken. Maar we zien ook in dat we aandacht moeten hebben voor eventuele nadelen ervan, zoals digibesitas of inbreuken op onze online privacy. Steeds meer Vlamingen gaan op zoek naar specifieke oplossingen voor die nadelen, maar willen de voordelen van de smartphone niet opof-feren. Zo wordt de smartphone al eens vaker weggelegd tijdens een gesprek of vergadering of geven mensen alleen maar data vrij als ze overtuigd zijn van het voordeel dat ze in ruil krijgen.

Dit alles maakt het moeilijk om te voorspellen hoe de typische woonkamer er in 2028 zal uitzien. Blijft de smartphone het centrale toestel waarrond alles draait? Of zal die hubfunctie worden overgenomen door ‘smart speakers’, waarin een slimme virtuele assistent gesproken opdrachten uitvoert? Zullen sociale netwerken zoals we ze nu kennen nog bestaan of zullen nieuwe vormen opduiken? Zullen Google, Apple, Facebook en Amazon nog steeds wereldwijde marktleiders zijn en ongenaakbaar lijken, of alleen maar vage herinneringen zoals nu Altavista, Nokia, Netlog en postorderbedrijven? Ook Microsoft kon maar een fractie van zijn marktaandeel terugwinnen, maar is er wel in geslaagd om het verleden van zich af te werpen en te vervellen tot een nieuw, innovatief bedrijf (denk aan de Hololens, op dit moment het referentiepunt bij de augmented-realitybrillen). Zijn de techgiganten van vandaag in staat om zichzelf opnieuw uit te vinden en op tijd hun model om te gooien als dat nodig is?

Page 9: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VOORWOORD

9

Misschien moeten wij ons niet afvragen hoe die woonkamer eruit zal zien, maar hoe die aangestuurd zal worden. Er zullen nieuwe types interfaces komen, zoals spraakbediening, dat momenteel de meeste aandacht krijgt. Maar vooral de slimme assis-tent die erachter zit en meer algemeen elke vorm van artificiële intelligentie (AI) kan zorgen voor een omwenteling in ons technologiegebruik en in de manier waarop we naar technologie kijken. Wij zullen dan niet langer elk commando zelf moeten ingeven, want technologie met AI zal voorspellen wat we precies wensen. Technologie geraakt op die manier steeds dieper verweven in ons dagelijks leven en wordt tegelijk ook steeds onzichtbaarder. Dat levert uiteraard meer gebruiksgemak op, maar roept ook ethische vragen op: welke prijs zijn we bereid om te betalen voor dat gebruiksgemak? Willen wij wel steeds meer data prijsgeven om AI te ‘voeden’? Willen wij aanvaarden dat het steeds moeilijker wordt om te weten hoe een resultaat tot stand is gekomen? Het lijkt er dus op dat de haat-liefdeverhouding tegenover technologie nog wel een tijd zal blijven bestaan en dat die zich op andere domeinen zal richten.

20/02/2019

Lieven De MarezBart Vanhaelewyn

Olivier Rits

Page 10: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

10

IMEC.DIGIMETER|VOORWOORD

Page 11: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

11

IMEC.DIGIMETER|METHODOLOGIE

METHODOLOGIEDigimeter monitort het bezit en gebruik van (nieuwe) media en ICT in Vlaanderen en peilt naar de attitudes van de bevolking ten opzichte van technologische ontwikkelingen. Daarvoor bevraagt imec jaarlijks een representatief staal van minstens 1.500 inwoners van Vlaanderen van minstens 16 jaar.

• Dit is de 11e editie van digimeter sinds de start in 2009. De eerste drie edities hadden een halfjaarlijkse frequentie, daarna werd de peiling jaarlijks georganiseerd.

• Om de steekproef representatief te maken, worden bij het rekruteren van respondenten quota toegepast op vier crite-ria: provincie, geslacht, leeftijd (16+) en opleidingsniveau. De quota steunen op de meest recente officiële demografische statistieken1. De finale dataset wordt ten slotte gewogen volgens de vier criteria.

• De dataset van deze digimeter omvat de antwoorden van 4.547 respondenten die de vragenlijst invulden in september en oktober 2018. De meeste respondenten (65%) vulden de survey online in. De respondenten werden enerzijds gere-kruteerd via de eigen publiekswerking van imec en anderzijds via partnerships met VDAB en Mobile Vikings. De overige 35% nam offline deel aan de survey. De enquêteurs vroegen aan mensen of ze de vragenlijst ter plaatse wilden invullen, onder andere op markten, in bibliotheken en tijdens evenementen (bijvoorbeeld ‘Seniors at the Movies’ in Kinepolis). De enquêteurs stelden hiervoor tablets ter beschikking of gebruikten een papieren vragenlijst.

• Net als elk jaar bevat het rapport een segmentatie van de Vlaamse bevolking. In tegenstelling tot voorgaande jaren, toen de clustering steunde op het gebruik van traditionele en digitale media, is dit jaar gekozen voor een opdeling op basis van attitudes tegenover technologie en online privacy. De K-means clusteranalyse werd uitgevoerd op basis van 16 attitude-items (elk uitgedrukt in een vijfpuntenschaal, gaande van “helemaal niet akkoord” tot “helemaal akkoord”) in vijf domeinen: attitude ten opzichte van technologie (vijf items), digitale vaardigheden (vier items), bezorgdheid over privacy (drie items), controle over privacy (twee items) en interpersoonlijke privacy (twee items). Dit leidde tot de constructie van vijf segmenten.

• Imec.digimeter biedt antwoorden op de vragen wat de Vlaming zoal heeft aan media, ICT en technologie (bezit), hoe hij/zij die gebruikt (gebruik), en hoe hij/zij zich daarbij voelt (attitude). Deze bevindingen zijn gebaseerd op zelfrapportage door middel van een vragenlijst. Daardoor reflecteren de resultaten hoe de respondenten hun eigen mediaconsumptie inschatten. De gekozen methodologie maakt het niet mogelijk om assumpties over effectief mediabereik te toetsen.

• De survey gaat de adoptie van toestellen na binnen het gezin: wie heeft er in het gezin toegang tot een bepaalde tech-nologie of dienst? Toch meet digimeter niet het persoonlijk bezit, want ook toestellen die het gezin deelt (denk aan het televisiescherm in de woonkamer) zitten in de resultaten. Digimeter doet evenmin uitspraken op gezinsniveau (hoeveel gezinnen hebben toegang tot een bepaalde technologie of dienst). Die laatste meting vereist een andere manier van rekrutering en steekproeftrekking.

• Verschillen tussen percentages (bijvoorbeeld bij het vergelijken van de resultaten van dit jaar met die van vorig jaar) worden uitgedrukt in procentpunten, wat neerkomt op het absolute verschil tussen beide percentages. Stel bijvoor-beeld dat de adoptie van een toestel stijgt van 20% naar 30%, dan is dat een toename met 10 procentpunten. Hetzelfde verschil uitgedrukt in een relatief percentage betekent een toename met 50% (immers, om van 20% naar 30% te gaan, is een stijging met de helft van de startwaarde nodig).

• De percentages in de tabellen en grafieken zijn afgerond tot op het gehele getal. Die afronding kan een kleine afwijking teweegbrengen waar een som van 100% verwacht wordt. Deze afwijking heeft geen effect op de interpretatie van de resultaten.

• Elke respondent had evenveel kans om een voucher te winnen, van €10 tot €500. De totale prijzenpot bedroeg €1.500.

1 https://statbel.fgov.be/nl

Page 12: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

12

IMEC.DIGIMETER|PROFIELEN

PROFIELENNaar jaarlijkse gewoonte leveren de digimeter-data ook de basis voor een segmentatie van de Vlaamse bevolking. Vorig jaar leerde Digimeter al dat quasi heel Vlaanderen digitaal is. Op een uitzondering van 5% na, had elke Vlaming thuis de toegang tot minstens 1 ‘smart device’2. Dit jaar is dat 2%. Een segmentatie op bezit en gebruik heeft daarom maar weinig onderscheidende meerwaarde meer. Parallel leerde Digimeter ook dat er, ondanks die toenemende digitalisering, meer en meer spanning komt te zitten op de relatie die de Vlaming met die digitale technologie heeft. Digibesitas of de toenemende worsteling met het aantal contactmomenten met de smartphone, was daar de voorbije jaren misschien de meest uitgesproken uiting van. Maar het digibesitas-fenomeen ziet zich ondertussen vergezeld van bezorgdheden omtrent de privacy van persoonlijke data, de impact van fake news etc … Stuk voor stuk zaken die moeilijk tastbaar zijn voor de Vlaming, maar waarvan men zich in toenemende mate bewust is. Daarom hebben we ons dit jaar voor de segmentatie gefocust op attitudes ten opzichte van technologie. Wie is fan van technologie en wie blijft er het liefst zo ver mogelijk van weg? Wie is bereid om online persoonlijke gegevens te delen met bedrijven en wie ergert zich aan het gebrek aan transparantie van bedrijven inzake online privacy? Wie voelt zich comfortabel bij het gebruik van digitale media en voor wie gaat het allemaal veel te snel? De antwoorden op deze en andere attitudevragen leverden vijf profielen op.

De eerste twee profielen, de Close Friend en It’s Complicated, vertonen een haat-liefdeverhouding met technologie. Ze erken-nen de meerwaarde van technologie, maar maken zich toch ook zorgen over de impact ervan op ons leven en de maatschappij. Bij de Close Friend weegt het positieve uiteindelijk door en zien we hoge adoptie- en gebruikscijfers van digitale media en tech-nologie. Maar bij It’s Complicated neemt de bezorgdheid de overhand en dat is te merken aan lagere bezit- en gebruikscijfers.

De Passionate Lover is een grote fan van technologie en maakt zich maar weinig zorgen over de eventuele negatieve impact ervan. Hij of zij ziet alleen maar de voordelen van de smartphone en de sociale media en ervaart weinig tot geen negatieve aspecten. Het mag dan ook niet verwonderen dat bezit en gebruik van digitale media ook hoog scoort in dit segment. De Happy Single is het tegenovergestelde van de Passionate Lover: zij zijn vurige tegenstanders van technologie en helemaal niet overtuigd van eventuele voordelen van de digitalisering van de maatschappij. Ze hebben vaak wel nog een smartphone, computer of tablet in huis, maar zijn ook erg bezorgd over de gevolgen van technologische ontwikkelingen. De Distant Acquaintance ten slotte heeft helemaal geen belangstelling voor digitale media of technologie. Dit profiel is niet overtuigd van de meerwaarde van technologie, maar maakt zich ook weinig zorgen over de negatieve impact ervan. Gezien hun erg lage bezit- en gebruikscijfers van digitale media en technologie is dit niet onbegrijpelijk.

2 Een toestel dat rechtstreeks met het internet verbonden kan worden: smart tv, computer, smartphone, tablet of smart wearable

Page 13: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PROFIELEN

13

DE PASSIONATE LOVER (21%)De Passionate Lover is gemiddeld 45 jaar oud. Dit segment telt meer mannen dan vrouwen en die zijn vaak hoogopgeleid. De Passionate Lover is meestal getrouwd of samenwonend. Kaderleden en zelfstandigen komen in dit segment vaker voor dan in andere segmenten.

Dit profiel koestert een onvoorwaardelijke liefde voor technologie, gelooft in de voordelen en positieve effecten ervan en maakt zich erg weinig zorgen over mogelijke problemen. Deze groep is niet bang dat het smartphonegebruik of het gebrek aan privacy uit de hand zouden lopen. Hij is integendeel overtuigd van de voordelen ervan en vindt dat de gebruikers er zelf controle over hebben. Ook over de sociale media maakt dit segment zich weinig zorgen, maar toch is het er minder enthousiast over dan de Close Friend en It’s Complicated.

Vertoont hoge adoptiecijfers, net als de Close Friend. Maar in dit segment lijkt de laptop meer het referentietoestel te zijn dan de smartphone. De Passionate Lover rapporteert een hoge kennis over AI, VR en AR en is bereid om online data te delen met bedrijven of diensten.

PASSIONATE LOVER

Page 14: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PROFIELEN

14

DE CLOSE FRIEND (20%)De Close Friend is de jongste groep (gemiddelde leeftijd 37 jaar; 72% is jonger dan 45 jaar), heeft een evenwichtige man-vrouw-verdeling, is eerder hoogopgeleid en omvat een relatief hoog aantal studenten en bedienden. Dit profiel vertoont een haat-lief-deverhouding met technologie, maar uiteindelijk weegt de ‘liefde’ wel door. Deze groep gelooft rotsvast in de meerwaarde van technologie. Zo is hij ervan overtuigd dat de sociale media meer verbondenheid brengen, dat het internet van ons beter geïnformeerde mensen maakt en dat de smartphone ons tijdwinst oplevert. De Close Friend is ook meer dan andere profielen bereid data te delen met bedrijven als daar een voordeel aan gekoppeld is (bv. een betere, persoonlijke dienstverlening) en beschouwt zichzelf als erg handig met digitale technologie.

Toch maakt de Close Friend zich soms wel zorgen over de impact van technologie op ons leven. Deze groep vindt van zichzelf dat hij soms te veel tijd spendeert aan de smartphone of aan sociale media en dat gebruikers te weinig controle hebben over de gegevens die bedrijven over hen verzamelen en gebruiken. Toch blijft dit profiel positief naar technologie kijken.

De Close Friend vertoont samen met de Passionate Lover de hoogste adoptiecijfers, maar de smartphone lijkt in dit segment een belangrijkere rol te spelen dan bij de Passionate Lover. Ook online entertainment (online video, gaming, sociale media) scoort hier erg hoog.

CLOSE FRIEND

Page 15: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PROFIELEN

15

IT’S COMPLICATED (25%)It’s Complicated heeft een gemiddelde leeftijd van 46 jaar, is vaak lager tot gemiddeld opgeleid, bestaat uit meer vrouwen dan mannen, met relatief veel studenten, arbeiders en werklozen.

Net als de Close Friend vertoont dit profiel een haat-liefdeverhouding met technologie, maar hier lijkt het negatieve zwaarder door te wegen. It’s Complicated geeft toe dat sociale media voordelen bieden en is het er grotendeels mee eens dat we door het internet veel beter geïnformeerd zijn. Wat dit laatste punt betreft, toont deze groep zich bezorgd over de effecten van “fake news” op zichzelf en de maatschappij. Hij vindt ook dat hij te veel tijd spendeert aan de smartphone en is bang dat hij geen dag meer zonder sociale media zou kunnen. It’s Complicated heeft wel (lichte) interesse in technologie en erkent dat technologie ons leven makkelijker en comfortabeler kan maken. Maar door een gebrek aan vertrouwen in de eigen vaardigheden vermijdt hij toch vaak digitale technologieën. Mocht dit profiel zich vertrouwder voelen met technologie, dan zou de balans wellicht positiever uitvallen. Privacy is voor dit profiel geen echt issue.

It’s Complicated scoort eerder gemiddeld voor het bezit van digitale technologie, maar gebruikt de smartphone vrij intensief. Dit segment is weinig vertrouwd met begrippen als AI, AR, VR, …

FAKE

IT’S COMPLICATED

Page 16: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PROFIELEN

16

DE HAPPY SINGLE (18%)De Happy Single is een ouder segment (gemiddelde leeftijd 56 jaar; 80% is ouder dan 45), met quasi evenveel mannen als vrouwen. Dit profiel heeft een gemiddelde tot hoge opleiding en omvat relatief veel gepensioneerden, bedienden en ambte-naren.

De Happy Single heeft een erg uitgesproken negatieve mening over technologie. Het segment stoort zich bijvoorbeeld erg aan phubbing (in gezelschap met je telefoon bezig zijn), maar vindt zeker niet dat hij te veel tijd aan de smartphone besteedt (logisch, gezien de lage gebruikscijfers van de smartphone in dit segment). De groep kan zich erg hard opwinden over het gebrek aan controle over de eigen data online en ergert zich aan de ontoereikende transparantie bij bedrijven inzake privacy. De Happy Single wil dan ook liever helemaal geen data delen met bedrijven, ook al zou dat een voordeel opleveren. De groep vreest de impact van fake news op de maatschappij en op zichzelf en vindt dat sociale media meer problemen opleveren dan positieve effecten hebben. In het algemeen vindt hij technologie niet leuk of interessant en heeft hij geen hoge dunk van zijn technologische vaardigheden.

Dit segment vertoont gemiddelde adoptiecijfers, maar gebruikt de toestellen zelden. De negatieve attitude lijkt niet voort te komen uit onwetendheid. De groep zegt op de hoogte te zijn van wat pakweg AI of VR betekent en heeft ook wel vaak een smartphone en laptop, maar gebruikt die gewoon erg weinig. Ook sociale media, online video en gaming laat deze groep liever links liggen. De Happy Single verklaart meer dan andere profielen in minstens de helft van de gevallen de algemene voorwaarden en het privacybeleid te lezen vóór ze zich online registreren. Dit is te verklaren door het belang dat dit profiel hecht aan privacy en de achterdocht waarmee het kijkt naar technologie en digitale media. Deze groep haalt het nieuws bij voorkeur uit de traditionele media (krant, tv (nationaal en regionaal) en radio).

HAPPY SINGLE

IN CASE OFEMERGENCY

WANTEDBUCKERZERG

Page 17: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PROFIELEN

17

DE DISTANT ACQUAINTANCE (16%)De Distant Acquaintance is een ouder segment (gemiddelde leeftijd 57 jaar; 79% is ouder dan 45) met iets meer vrouwen dan mannen. De Distant Acquaintance is veelal lager opgeleid en relatief vaak alleenstaand of getrouwd zonder kinderen. Er bevin-den zich relatief veel gepensioneerden en werklozen in dit segment.

Dit profiel staat erg onverschillig tegenover technologie. De leden ervan rapporteren weinig uitgesproken positieve of negatieve attitudes. Ze hebben heel weinig interesse voor technologie en zijn zeker niet overtuigd van de voordelen ervan. Maar ander-zijds maken ze zich ook maar weinig zorgen over de negatieve impact ervan.

De desinteresse is ook merkbaar in de lage adoptiecijfers voor digitale mediatoestellen, de laagste van alle profielen. Ook qua gebruik scoort dit segment zwak: de leden gebruiken zelden sociale media, kijken zelden online video en luisteren zelden naar muziek via streamingdiensten zoals Spotify. Ze zijn niet bereid om persoonlijke gegevens online te delen met bedrijven of applicaties. Ze hebben erg weinig kennis over AI en geloven ook minder dan andere profielen in de mogelijkheden ervan.

DISTANT ACQUAINTANCE

Page 18: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK1

TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

Page 19: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

19

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

TOESTELLEN EN AANSLUITINGEN Bezit smartphones en Netflix blijft stijgen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DE GROEI VAN NETFLIX

SMARTPHONE VS. GSM Voor het eerst meer 65-plussers met een

smartphone dan met een gsm

SMART SPEAKERS Potentieel en bezit het hoogst bij jongeren

DE MEEST ONMISBARE TECHNOLOGIE Smartphone voor steeds meer Vlamingen het meest

onmisbare toestel

KEERPUNT

25%

72%

GSM SMARTPHONE

HEEFT GEEN VAN BEIDE

HEEFT ENKEL NETFLIX

HEEFT ZOWEL NETFLIX ALS DIGITALE TV

HEEFT ENKEL DIGITALE TV

25% 27%

2014

33%

72%

2015

35%

59%

2016

48%53%

2017

52%50%

2018

31% HEEFT TOEGANG TOT NETFLIX

+10 MEER DAN IN 2017

2017 2018

14%

18%3% 5%

26%

12%

65% 57%

65+

16%WIL WEL EEN SMART SPEAKER,

MAAR HEEFT ER NOG GEEN

8%BEZIT EEN SMART SPEAKER

WELKE TECHNOLOGIE ZOU JE NIET KUNNEN MISSEN?

2015 2016 2017 2018 % ONMISBAAR

26 35 39 45

6 6

7

6 6

8 8 8 6

29 17 13 5

4 4

3

3

1 1

22

2

2

SMARTPHONE

SPELCONSOLE

SMART TV

ANDER

TELEVISIE

GSM

TABLET

COMPUTER

13% 11%

16-24 25-3416-24 25-34

HOOGSTE BEZIT BIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

WIE NETFLIX HEEFT HEEFT MEESTAL OOK DIGITALE TV

HOOGSTE POTENTIEELBIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

POTENTIEEL BEZIT

45%KAN ZIJN SMARTPHONE NIET MISSEN

28 25 25 29

Page 20: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

20

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

TOESTELLEN EN AANSLUITINGEN Bezit smartphones en Netflix blijft stijgen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DE GROEI VAN NETFLIX

SMARTPHONE VS. GSM Voor het eerst meer 65-plussers met een

smartphone dan met een gsm

SMART SPEAKERS Potentieel en bezit het hoogst bij jongeren

DE MEEST ONMISBARE TECHNOLOGIE Smartphone voor steeds meer Vlamingen het meest

onmisbare toestel

KEERPUNT

25%

72%

GSM SMARTPHONE

HEEFT GEEN VAN BEIDE

HEEFT ENKEL NETFLIX

HEEFT ZOWEL NETFLIX ALS DIGITALE TV

HEEFT ENKEL DIGITALE TV

25% 27%

2014

33%

72%

2015

35%

59%

2016

48%53%

2017

52%50%

2018

31% HEEFT TOEGANG TOT NETFLIX

+10 MEER DAN IN 2017

2017 2018

14%

18%3% 5%

26%

12%

65% 57%

65+

16%WIL WEL EEN SMART SPEAKER,

MAAR HEEFT ER NOG GEEN

8%BEZIT EEN SMART SPEAKER

WELKE TECHNOLOGIE ZOU JE NIET KUNNEN MISSEN?

2015 2016 2017 2018 % ONMISBAAR

26 35 39 45

6 6

7

6 6

8 8 8 6

29 17 13 5

4 4

3

3

1 1

22

2

2

SMARTPHONE

SPELCONSOLE

SMART TV

ANDER

TELEVISIE

GSM

TABLET

COMPUTER

13% 11%

16-24 25-3416-24 25-34

HOOGSTE BEZIT BIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

WIE NETFLIX HEEFT HEEFT MEESTAL OOK DIGITALE TV

HOOGSTE POTENTIEELBIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

POTENTIEEL BEZIT

45%KAN ZIJN SMARTPHONE NIET MISSEN

28 25 25 29

Page 21: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

21

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

TOESTELLEN EN AANSLUITINGEN Bezit smartphones en Netflix blijft stijgen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DE GROEI VAN NETFLIX

SMARTPHONE VS. GSM Voor het eerst meer 65-plussers met een

smartphone dan met een gsm

SMART SPEAKERS Potentieel en bezit het hoogst bij jongeren

DE MEEST ONMISBARE TECHNOLOGIE Smartphone voor steeds meer Vlamingen het meest

onmisbare toestel

KEERPUNT

25%

72%

GSM SMARTPHONE

HEEFT GEEN VAN BEIDE

HEEFT ENKEL NETFLIX

HEEFT ZOWEL NETFLIX ALS DIGITALE TV

HEEFT ENKEL DIGITALE TV

25% 27%

2014

33%

72%

2015

35%

59%

2016

48%53%

2017

52%50%

2018

31% HEEFT TOEGANG TOT NETFLIX

+10 MEER DAN IN 2017

2017 2018

14%

18%3% 5%

26%

12%

65% 57%

65+

16%WIL WEL EEN SMART SPEAKER,

MAAR HEEFT ER NOG GEEN

8%BEZIT EEN SMART SPEAKER

WELKE TECHNOLOGIE ZOU JE NIET KUNNEN MISSEN?

2015 2016 2017 2018 % ONMISBAAR

26 35 39 45

6 6

7

6 6

8 8 8 6

29 17 13 5

4 4

3

3

1 1

22

2

2

SMARTPHONE

SPELCONSOLE

SMART TV

ANDER

TELEVISIE

GSM

TABLET

COMPUTER

13% 11%

16-24 25-3416-24 25-34

HOOGSTE BEZIT BIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

WIE NETFLIX HEEFT HEEFT MEESTAL OOK DIGITALE TV

HOOGSTE POTENTIEELBIJ JONGSTE LEEFTIJDSGROEPEN:

POTENTIEEL BEZIT

45%KAN ZIJN SMARTPHONE NIET MISSEN

28 25 25 29

Page 22: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

22

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

TOESTELLEN & AANSLUITINGENWereldwijd zit de verkoop van computers3 en tablets4 al enkele jaren in een dalende trend. Dat nu ook de smartphone tegen zijn plafond lijkt te botsen, is nieuw: de afgelopen vier kwartalen lagen de verkoopcijfers telkens lager dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder5. Die trend heeft bijvoorbeeld Apple ertoe aangezet om bij de presentatie van kwartaalcijfers het aantal verkochte exemplaren niet langer vrij te geven6. Er zijn veel redenen te bedenken voor het geringer aantal verkochte smartphones (markt-saturatie en een langere levensduur van de toestellen zijn de meest gehoorde), maar misschien nog belangrijker is dat het innovatietempo bij smartphones vertraagt. Nieuwe toestellen zijn vaak niet meer dan een upgrade van het vorige model, zonder echte vernieuwing7. Een segment waarin wel nog volop groei zit, zijn de wearables8. Belangrijke drijfveren in deze markt zijn de groeiende interesse in het monitoren van gezondheidsaspecten (zoals beweging en slaappatronen) en de dalende prijs van smartwatches9.

Hoe vertalen deze markttrends zich in het bezit en gebruik van mediatoestellen in Vlaanderen? Samen met het televisietoe-stel (95%) blijven de smartphone (81%) en laptop (80%) de populairste toestellen bij Vlamingen. In deze top drie is enkel de smartphone er nog op vooruitgegaan (van 78% naar 81%)10, de andere toestellen zitten al enkele jaren aan hun plafond. Ook de adoptiegraad van de tablet blijft sinds 2014 hangen tussen 55% en 60%.

De smartphone dankt zijn groei vooral aan de stijgende populariteit bij de oudere segmenten. Zo hebben intussen ook acht op de tien 55 tot 64-jarigen een smartphone en heeft voor het eerst ruim de helft van de 65-plussers een smartphone op zak. Respondenten vermelden als redenen om (nog) geen smartphone te bezitten vooral het feit dat een smartphone voor hen geen meerwaarde heeft in vergelijking met andere toestellen die ze al bezitten en de kosten voor de aankoop en het gebruik ervan.

Niet alleen het bezit van de smartphone stijgt, ook het gebruik ervan wordt steeds intensiever. Eén op vijf smartphonegebrui-kers verklaart per dag minstens vijf uur te spenderen aan het toestel. Vorig jaar was dit nog één op acht. Bij de 16-24-jarigen zegt bijna de helft dat ze hun smartphone minstens vijf uur per dag gebruiken. Dat intensieve gebruik kan bij sommigen leiden tot een gevoel van ‘verslaving’ (zie hoofdstuk Attitudes). Niet verrassend is dat de smartphone ook voor steeds meer Vlamingen het meest onmisbare toestel is geworden (van 39% in 2017 naar 45% in 2018).

Digitale televisie blijft aanwezig in het gros van de Vlaamse gezinnen (stagneert op 83%), maar wordt steeds vaker aangevuld met een abonnement op Netflix (gestegen van 21% naar 31%). Daarmee schuift Vlaanderen op in de richting van Nederland, waar 35% toegang heeft tot Netflix11. De vrees van Vlaamse mediaspelers dat Netflix een golf van ‘cordcutters’ met zich mee zou brengen, is vier jaar na de lancering in Vlaanderen nog niet uitgekomen. Netflix groeit vooral bij wie een abonnement heeft op digitale televisie. Wel is het interessant om dit te blijven monitoren. De 17% Vlamingen die geen televisieaansluiting heeft, geeft als reden immers vooral op dat ze een internationaal platform zoals Netflix gebruiken om naar films en series te kijken (31% van de Vlamingen zonder televisieaansluiting of 5% van de totale Vlaamse bevolking). Ook al resulteert de komst van Netflix (nog) niet in een drastische daling van het aantal abonnementen op digitale televisie, voor 5% van de Vlamingen is de beschikbaarheid van online content al voldoende reden om geen abonnement op digitale televisie (meer) te nemen.

3 https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2018-01-11-gartner-says-worldwide-pc-shipments-declined-2-percent-in-4q17-and-28-percent-for-the-year

4 https://venturebeat.com/2018/11/02/idc-tablet-shipments-q3-2018/5 http://fortune.com/2018/11/02/smartphone-shipments-sales-recession/6 https://www.businessinsider.nl/apple-stop-disclosing-iphone-ipad-mac-unit-sales-quarter-2018-11/7 https://www.ft.com/content/b60b28e8-1e1b-11e8-aaca-4574d7dabfb68 https://www.nasdaq.com/article/xiaomi-crushes-fitbit-and-apple-in-wearable-shipments-cm10657339 https://www.forbes.com/sites/paullamkin/2017/11/29/smartwatch-sales-to-double-in-next-5-years/10 Deze groei van het bezit van smartphones lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig met de eerdere verklaring dat de verkoop ervan een dalende trend

vertoont. Toch zijn beide bevindingen consistent met elkaar. Belangrijk hierbij is te beseffen dat een daling in verkoopcijfers niet betekent dat er geen toestellen meer verkocht worden, alleen minder dan in de periode waarmee vergeleken wordt. Een daling van de verkoopcijfers kan dus perfect samengaan met een stijging van het bezit, als de frequentie waarmee bestaande gebruikers een nieuw toestel kopen afneemt (wat bij smartphones het geval is), maar er tegelijk nieuwe gebruikers (die voor het eerst een smartphone kopen) bijkomen.

11 https://www.telecompaper.com/nieuws/aantal-huishoudens-zonder-tv-abonnement-groeit-netflix-videoland-groeien--1248604

Page 23: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

23

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

Wearables zoals smartwatches en activity trackers zijn bezig aan een gestage opmars. Wie een wearable bezit, gebruikt die ook. Slechts een kleine minderheid geeft aan dat de wearable intussen stof ligt te vergaren in een lade. De grootste groep bezitters van een smartwatch of activity tracker vermeldt dat ze die constant dragen. Een slim sporthorloge wordt dan weer selectief ingezet waarvoor het bedoeld is, met name om te sporten. Wearables zijn vooral populair bij 25-34-jarigen, van wie inmiddels 36% een wearable bezit. In dit segment is de stijging ten opzichte van vorig jaar ook het hoogste (+ 9 procentpunten).

Smart speakers12 blijven onbekend terrein voor het merendeel van de Vlamingen. Google Home is de bekendste slimme luidspre-ker: 38% van de respondenten is bekend met de naam en 4% heeft een Google Home in huis. In totaal zegt zo’n 8% een smart speaker te bezitten, een duidelijke vooruitgang ten opzichte van begin 2018 toen 3% een smart speaker had volgens een studie van iCapps13. Sinds afgelopen zomer is Google Home ook beschikbaar in het Nederlands en dat kan de stijging helpen te verkla-ren. Volgens Deloitte heeft intussen 13% van de Duitsers een slimme luidspreker in huis14, terwijl die in de VS al een adoptiegraad van 24% heeft bereikt15. In Vlaanderen stelt 16% dat ze nog geen smart speaker bezitten, maar wel interesse hebben om er een te kopen. Bij wie jonger is dan 35 is dat één op vier.

12 Smart speakers (of slimme luidsprekers) werden als volgt omschreven in de vragenlijst: “Een smart speaker is een luidspreker met een microfoon in verwerkt die je bedient met je stem. Je kan de smart speaker vragen stellen (bv. het laatste weerbericht, openingsuren van een winkel,...) of instructies geven (bv. muziek afspelen, slimme verlichting bedienen, bellen, berichten sturen, wekker instellen,...). Opgelet: een Smart Speaker is niet hetzelfde als een spraakassistent op je telefoon, hier bedoelen we het losstaand toestel en niet dat wat ingebouwd is in je smartphone.”

13 https://datanews.knack.be/ict/nieuws/waarom-belgen-geen-boodschap-hebben-aan-een-ai-butler-in-huis/article-longread-956193.html14 https://www.telecompaper.com/nieuws/smart-speakers-in-87-miljoen-duitse-huishoudens--125859315 https://techcrunch.com/2018/09/28/nielsen-u-s-smart-speaker-adoption-grew-to-24-in-q2-2018-4-in-10-own-more-than-one/

Page 24: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

24

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

AANDEEL VAN VLAMINGEN MET TOEGANG TOT INTERNET & COMPUTER IN HUN GEZIN

2009 2009/10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0

20

40

60

80

100

INTERNET

INTERNET

DESKTOP

DESKTOP

LAPTOP

LAPTOP78%81%

85%

90% 91%93%

91% 91%

63%

63%65%

67%66%

55%

51%

44%

52%

64%65%

76%80%

79%

92%

54%

79% 79%

81%

94%

42%

81%

96%

39%

80%

Algemene adoptie: Adoptie van internetverbinding en computers in Vlaanderen – 2009 tot 2018 *Statistisch significant verschil in vergelijking met voorgaande jaar, gebaseerd op een chi-square test.

AANDEEL VAN VLAMINGEN MET TOEGANG TOT TELEFONIE & MOBIEL IN HUN GEZIN

2009 2009/10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0

20

40

60

80

100

VASTE TELEFOON

VASTE TELEFOON

GSM

GSM

TABLET

TABLET

SMARTPHONE

WEARABLE

WEARABLE

SMARTPHONE

70%

75%

74%

76%

73%

62%

53%

47%

36%

31%

19%

26%

22%

73%74%

75%

75%73%

71% 70%68%

67%65%

60%

2%

13%

28%

41%

56%58%

59% 60%

57%

24%

40%

39%

48%

8%

13%

57%

69%

74% 78%

81%

Algemene adoptie: Adoptie van telefonie & mobiel in Vlaanderen – 2009 tot 2018 *Statistisch significant verschil in vergelijking met voorgaande jaar, gebaseerd op een chi-square test.

Page 25: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

25

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

AANDEEL VAN VLAMINGEN MET TOEGANG TOT TV & DIGITAAL TV ABONNEMENT IN HUN GEZIN

2009 2009/10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0

20

40

60

80

100

ENKELBEELDBUIS TV

ENKELBEELDBUIS TV

SMART TV

SMART TV

DIGITALE TV

FLATSCREEN

FLATSCREEN

DIGITALE TV

54%51%

37%

30%

20%

17%

14%

9% 7% 8%

47%

56%

64%

76%

82%86% 86%

86%83%

40%

29%26%

42%

4%

48%

43%

47%

61%

67%

78%80%

84%

89% 89%

83%

87%

83%

91%

Algemene adoptie: Adoptie van TV & digitaal TV abonnement in Vlaanderen – 2009 tot 2018

AANDEEL VAN VLAMINGEN MET TOEGANG TOT SPELCONSOLE IN HUN GEZIN

2009 2009/10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 0

20

40

60

80

100

SPEL-CONSOLE

TV

SPEL- CONSOLE TV

DRAAGBARE SPEL-

CONSOLE

DRAAGBARE SPEL- CONSOLE

30%31%

36%38%

36%

28%29%

31% 32%

22%

26%

29% 30%

25%

14% 15% 16% 17%

32%

15%

32%

11%

Algemene adoptie: Adoptie van spelconsole in Vlaanderen – 2009 tot 2018

Page 26: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

26

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

BEZIT TV

2017 2018

Enkel flatscreen tv 79% 89%Enkel beeldbuis 8% 4%

Beide 8% 2%Totaal bezit tv toestel 94% 95%

Welk type televisietoestel(len) heb je in huis? Meerdere antwoorden mogelijk. (totale steekproef, N=4.547)

BEZIT SMART TV

29%

40% 42%48%

2015 2016 2017 2018

Welk type televisietoestel(len) heb je in huis?Meerdere antwoorden mogelijk. - % smart tv, evolutie sinds 2015 (totale steekproef, N=4.547)

REDEN OM GEEN TV TOESTEL IN HUIS TE HEBBEN

2018

Ik gebruik een ander toestel om tv-content te 41%Ik kijk zelden naar tv-programma's 24%

Een televisie is te duur 8%Ik kijk televisie bij iemand anders thuis 3%

Andere reden/geen antwoord 29%

Wat is voor jou de belangrijkste reden waarom je thuis geen tv-toestel (meer) hebt? Meerdere antwoorden mogelijk. (Filter op wie geen tv-toestel bezit, N=237 of 5% van steekproef)

TV ABONNEMENTEN2015 2016 2017 2018

Digitale tv 86% 83% 83% 83%

Analoge tv 17% 18% 17% 15%

VoD bij Telenet (Play, PlayMore) of

Proximus/Scarlet (Movies & Series Pass)14% 14% 13%

Sportpakket bij Telenet (Play Sports) of Proximus (Proximus Sports)

9% 7% 7%

Stievie 2% 1% 1% 1%

Netflix 12% 15% 21% 31%

Tot welke van onderstaande betalende aansluitingen of abonnementen heb je thuis toegang ook al betaal je hier eventueel zelf niet voor (bv. een Netflix-abonnement gedeeld met een vriend die op een ander adres woont)? (totale steekproef, N=4.547)

Page 27: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

27

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

TOEGANG TOT NETFLIX - SPLIT OP LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 41% 36% 30% 22% 9% 2% 21%2018 55% 59% 38% 30% 16% 8% 31%

Netflix

Tot welke van onderstaande betalende aansluitingen of abonnementen heb je thuis toegang ook al betaal je hier eventueel zelf niet voor (bv. een Netflix-abonnement gedeeld met een vriend die op een ander adres woont)? - % Netflix, split op leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

NETFLIX EN DIGITALE TELEVISIE: OVERLAP VERSUS UNIEK

65%57%

18%26%

3% 5%14% 12%

2017 2018

Geen van deze

Enkel Netflix

Zowel digitale televisie alsNetflix

Enkel digitale televisie

Tot welke van onderstaande betalende aansluitingen of abonnementen heb je thuis toegang ook al betaal je hier eventueel zelf niet voor (bv. een Netflix-abonnement gedeeld met een vriend die op een ander adres woont)? - Kruising Netflix met digitale televisie (totale steekproef, N=4.547)

REDEN OM GEEN TV ABONNEMENT TE HEBBEN2018

Ik gebruik internationale platformen zoals Netflix of YouTube om naar films, series of andere vormen van video te kijken

31%

Ik maak gebruik van online diensten om naar Vlaamse zenders te kijken (VRTnu, VTM.be, Stievie,...)

23%

Ik heb geen interesse of behoefte om televisie te kijken 22%

Een televisieabonnement is te duur 16%

Geen tijd om televisie te kijken 9%

Ik kijk televisie bij iemand anders thuis 2%

Andere reden/geen antwoord 15%

Wat is voor jou de belangrijkste reden waarom je thuis geen tv-aansluiting (meer) hebt? Meerdere antwoorden mogelijk. (filter op wie geen aansluiting op digitale tv heeft, N=767 of 17% van steekproef)

BEZIT COMPUTER EN INTERNETCONNECTIE

2017 2018

Laptop 81% 80%Desktop 42% 39%

Totaal computer 91% 92%

Internetconnectie 94% 96%

Wat voor type computer heb je in huis? (totale steekproef, N=4.547)Heb je thuis een internetverbinding? (totale steekproef, N=4.547)

Page 28: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

28

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

REDENEN GEEN BEZIT COMPUTER (GEFILTERD OP GEEN COMPUTER - N=315)

2018

Ik heb een ander toestel (bv. tablet, smartphone) waarmee ik de meeste taken kan 37%Ik kan niet werken met een computer 14%

Een computer is te duur 12%Ik heb geen interesse in computers 10%

Als het nodig is gebruik ik ergens anders een computer (bv. bib, werk, vrienden...) 5%Ik hoef (thuis) geen computer te gebruiken 5%

Als ik iets via een computer moet doen, dan brengt iemand anders dit voor mij in orde 4%Een andere reden 14%

Wat is voor jou de belangrijkste reden waarom je thuis geen pc (vaste computer of laptop) (meer) hebt? (filter op wie geen computer heeft, N=315 of 8% van steekproef)

REDENEN GEEN BEZIT INTERNETCONNECTIE (GEFILTERD OP GEEN INTERNETCONNECTIE - N=183)

2018

Ik kan niet werken met het internet 22%

Internet is te duur 21%

Ik heb wel een abonnement op mobiel internet (3G/4G) en daar heb ik voldoende mee 16%

Als het nodig is gebruik ik ergens anders het internet (bv. bib, werk, vrienden...) 11%

Het internet interesseert me niet 7%

Ik heb (thuis) geen internet nodig 5%

Als ik iets via internet moet doen, dan brengt iemand anders dit voor mij in orde 3%

Omwille van privacy redenen: ik wil geen digitaal spoor van mijn leven nalaten op het internet 1%

Een andere reden 13%

Wat is voor jou de belangrijkste reden waarom je thuis geen internetverbinding (meer) hebt? (filter op wie geen internetverbinding heeft, N=183 of 4% van steekproef)

BEZIT TELEFONIEMobiele telefoon

(gsm/ smartphone)

Vaste telefoon

2009 92% 73%2010 97% 75%2011 97% 75%2012 95% 73%

2013 96% 71%2014 96% 68%2015 97% 70%2016 95% 67%2017 97% 65%2018 96% 60%

Hoe vaak gebruik je onderstaande toestellen thuis? - % die niet aangeven ‘Heb ik niet (meer)’ (totale steekproef, N=4.547)

Page 29: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

29

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

BEZIT MOBIELE TOESTELLENSmartphone Gsm Tablet E-reader

2009 70%2010 24% 74% 2%2011 40% 76% 13%2012 39% 73% 28%2013 48% 62% 41%2014 57% 53% 56%

2015 69% 47% 58%2016 74% 36% 59%2017 78% 31% 60%2018 81% 26% 57% 14%

Hoe vaak gebruik je onderstaande toestellen thuis? - % die niet aangeven ‘Heb ik niet (meer)’ (totale steekproef, N=4.547)

BEZIT SMARTPHONE VERSUS GSM - FILTER OP 65+Smartphone Gsm

2014 25% 72%2015 33% 72%2016 35% 59%2017 48% 53%2018 52% 50%

Hoe vaak gebruik je onderstaande toestellen thuis? - % die niet aangeven ‘Heb ik niet (meer)’ (filter op leeftijdsgroep 65+, N=1.050 of 23% van steekproef)

BEZIT MOBIELE TOESTELLEN - SPLIT OP LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 28% 17% 15% 26% 34% 53% 31%2018 19% 11% 14% 19% 27% 50% 26%2017 95% 92% 94% 84% 75% 48% 78%2018 95% 95% 96% 87% 80% 52% 81%2017 72% 63% 79% 68% 51% 42% 60%2018 48% 58% 68% 63% 54% 52% 57%20172018 10% 16% 19% 16% 14% 10% 14%

Gsm

Smartphone

Tablet

E-reader

Hoe vaak gebruik je onderstaande toestellen thuis? - % die niet aangeven ‘Heb ik niet (meer)’ - Split op leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

FREQUENTIE GEBRUIK VASTE TELEFOON EN MOBIELE TOESTELLEN

Heb ik nietZelden of

nooit

Minder dan

wekelijks

Minder dan

dagelijks

Minder dan 1

uur/dag

Minstens 1u/dag

Vaste telefoon 40% 17% 13% 18% 10% 2%Gsm 75% 4% 3% 6% 8% 4%

Smartphone 19% 2% 0% 3% 22% 53%Tablet 43% 8% 6% 9% 13% 20%

E-reader 86% 4% 3% 3% 2% 2%

Hoe vaak gebruik je onderstaande toestellen thuis? (totale steekproef, N=4.547)

Page 30: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

30

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

DETAIL MINSTENS 1U/DAG SMARTPHONE VERSUS TABLET

Heb ik niet

Minder dan 1u per dag

1u 2u 3u 4u 5u 6uMeer

dan 6u

Smartphone 19% 28% 3% 16% 11% 7% 5% 3% 8%Tablet 43% 37% 2% 9% 4% 3% 2% 1% 1%

Hoeveel uur spendeer je gemiddeld per dag aan deze toestellen? (totale steekproef, N=4.547)

MINSTENS 5U SMARTPHONE PER DAG - SPLIT LEEFTIJD, GESLACHT EN OPLEIDING

2017 2018

TOTAAL 13% 20%LEEFTIJD

16-24 30% 48%25-34 20% 29%35-44 14% 19%45-54 9% 15%55-64 5% 6%

65+ 2% 4%GESLACHT

M 12% 18%V 15% 22%

DIPLOMAGeen diploma of lager onderwijs 14% 18%

Lager secundair 20% 28%Hoger secundair 15% 25%

Bachelor 10% 16%Master 6% 8%

DIPLOMA - FILTER OP 25+ *Geen diploma of lager onderwijs 12% 13%

Lager secundair 12% 13%Hoger secundair 11% 20%

Bachelor 10% 15%Master 6% 7%

Minstens 5u/dag smartphone

Hoeveel uur spendeer je gemiddeld per dag aan deze toestellen? - Minstens 5u per dag (filter op bezit smartphone, N=3.686 of 81% van steekproef)*Effect van diploma uitzuiveren van leeftijdseffecten (binnen ‘diploma lager secundair’ zitten ook 16-18 jarigen die nog op middelbare school zitten, en binnen ‘diploma hoger secundair’ zitten ook studenten)

REDENEN GEEN BEZIT SMARTPHONE (FILTER OP GEEN SMARTPHONE - N=860)

2018

Een gsm is voor mij voldoende 41%Ik heb een ander toestel om internet te gebruiken (bv. computer, tablet) 31%

Een smartphone kost te veel 26%Zolang mijn huidige gsm niet stuk is, zie ik geen reden om een smartphone te kopen 26%

Ik wil niet altijd en overal bereikbaar zijn 19%Ik kan niet werken met een smartphone 17%

Ik zie het nut niet in van een smartphone 16%Ik heb schrik dat mijn privacy in gevaar komt 4%

Als het nodig is, gebruik ik de smartphone van iemand anders (bv. partner, vrienden) 4%Ik ben bang dat een smartphone te verslavend is voor mij 4%

Ik ben bezorgd om mijn gezondheid (bv. oorsuizen, stralingsgevaar) 2%Ik maakte zelden gebruik van mijn smartphone 1%

Andere reden / geen antwoord 13%

Wat zijn voor jou de belangrijkste redenen waarom je geen smartphone (meer) hebt? (filter op wie geen smartphone heeft, N=860 of 19% van steekproef)

Page 31: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

31

IMEC.DIGIMETER | TOESTELLEN & AANSLUITINGEN

BESTURINGSSYSTEEM SMARTPHONE - FILTER OP BEZIT SMARTPHONE (N = 3.686)2015 2016 2017 2018

Android 53% 54% 56% 60%Apple iOS 32% 37% 34% 34%

Windows Phone 8% 5% 5% 3%Weet ik niet/ander 7% 4% 4% 3%

Welk besturingssysteem heeft de smartphone die je het meest gebruikt? (filter op bezit smartphone, N=3.686, of 81% van steekproef)

BEZIT SPELCONSOLE2017 2018

Een spelconsole aangesloten op tv 32% 32%Een draagbare spelconsole 15% 11%

Een hybride spelconsole (bv. Nintendo Switch) 2% 3%Totaal bezit spelconsole 36% 34%

Welke spelconsoles heb je in huis? Meerdere antwoorden mogelijk. (totale steekproef, N=4.547)

BEZIT WEARABLES2015 2016 2017 2018

Slim sporthorloge 4% 6% 7% 6%Slimme polsband/activity tracker 2% 4% 6% 8%

Smartwatch 2% 4% 6% 8%Footpod/slimme kleding 1% 1% 1% 1%

Totaal bezit wearables 8% 13% 19% 22%

Heb je één van onderstaande ‘wearables’? Meerdere antwoorden mogelijk. (totale steekproef, N=4.547)

BEZIT WEARABLES - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

2017 2018

16-24 22% 18%25-34 27% 36%35-44 28% 30%45-54 21% 24%55-64 15% 18%65+ 8% 10%

Heb je één van onderstaande ‘wearables’? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

GEBRUIK WEARABLES

Tijdens het slapen

Tijdens het sporten

Tijdens verplaatsing

Op het werk

Constant(Bijna) nooit

Smartwatch (N=353) 17% 35% 31% 30% 60% 14%Slim sporthorloge (N=288) 18% 66% 18% 16% 44% 5%

Slimme polsband/activity tracker (N=380) 27% 35% 28% 26% 64% 11%

Je gaf aan onderstaande wearable(s) te bezitten. Wanneer gebruik je die? (filter op bezit wearable)

Page 32: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

32

IMEC.DIGIMETER|TOESTELLEN&AANSLUITINGEN

SMART SPEAKERS - KENNIS, INTERESSE EN BEZIT

Ken ik nietKen ik wel, maar wil ik

niet

Wil ik wel, maar heb ik

nog nietHeb ik al

Apple Homepod 68% 25% 7% 1%Amazon Echo 73% 23% 4% 1%

Google Home 62% 26% 8% 4%Xiaomi MI AI Speaker 85% 13% 2% 0%

Harman Kardon Invoke 85% 12% 2% 0%Sonos One 75% 17% 6% 3%

Welke van onderstaande smart speakers ken je of heb je al in huis? (totale steekproef, N=4.547)

SMART SPEAKERS: POTENTIEEL (INTERESSE MAAR NOG GEEN BEZIT) VERSUS BEZITPotentieel Bezit

16-24 25% 13%25-34 27% 11%35-44 19% 9%45-54 18% 6%55-64 9% 6%65+ 5% 5%

Totaal 16% 8%

Welke van onderstaande smart speakers ken je of heb je al in huis? [‘potentieel’ = ‘wil ik wel, maar heb ik nog niet’ op minstens 1 merk smart speaker; ‘bezit’ = ‘heb ik al’ op minstens 1 merk smart speaker] (totale steekproef, N=4.547)

WELKE TECHNOLOGIE ZOU JE HET MINST KUNNEN MISSEN VOOR PERSOONLIJK GEBRUIK?

2015 2016 2017 2018

Smartphone 26% 35% 39% 45%

Computer 28% 25% 25% 29%

Tablet 6% 6% 6% 6%

Gsm 8% 8% 8% 6%

Televisietoestel 29% 17% 13% 5%

Smart tv 2% 2% 4% 4%

Spelconsole 1% 1% 2% 3%

Ander 0% 7% 3% 2%

Welke technologie zou je het minst kunnen missen voor persoonlijk gebruik? (totale steekproef, N=4.547)

Page 33: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK2

VIDEO, AUDIO & GAMING

Page 34: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIDEO,AUDIO&GAMING

34

SPOTIFYSTERKSTE STIJGING

BETALENDE GEBRUIKERS

APPLE MUSICGROOTSTE AANDEEL

BETALENDE GEBRUIKERS

VIDEO, MUZIEK & GAMING Online video en muziek in de lift

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ONLINE MUZIEK YouTube blijft het meest populaire muziekplatform

PODCASTS Podcasts vooral populair bij jongeren

GAMING Maandelijks gamen lijkt licht te dalen

ONLINE VIDEODuidelijke stijging bij 65+

MUZIEKTOESTELLENJongeren luisteren meer via PC en smartphone naar muziek,

ouderen verkiezen CD en TV

DAGELIJKS LIVE TV KIJKEN Stabiel, maar daling bij jongere leeftijdsgroepen

20182017

49% 30% 13%

11% 9% 5%

YOUTUBE SPOTIFY SHAZAM

ITUNES SOUNDCLOUD APPLE MUSIC

17%

16-24

20%

25-34

17%

35-44

55% 57%

STERKSTE DALINGBETALENDE GEBRUIKERS

MAANDELIJKS GEBRUIKSTIJGT

11%

2018

7%

2017

42%ITUNES KENT STIJGING IN GEBRUIK ALS MUZIEKBIBLIOTHEEK, MAAR STEEDS MINDER MENSEN KOPEN ER NIEUWE MUZIEK AAN.

% MAANDELIJKS GEBRUIK

% SMARTPHONE

% ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2018 % ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2017

% COMPUTER % TV % CD-SPELER % TABLET

25% 22%29% 26%

41%35%

48% 48%

62% 60%

74% 75%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

SOCIALE MEDIA

NIEUWS-WEBSITES

YOUTUBE

NETFLIX

WEBSITE/APPTV ZENDER

TWITCH

POPCORN TIME

65%STERKSTE STIJGING BIJ 65+

GROOTSTE AANDEEL VOOR 16-24

40%

25%

44%36% 37%

29%

65+ 65+ 65+

13%12%

16-24

59%

65%

33%

6%

+0

33%

4%

+7 +3

+7

+4

+4

+3

-17 +5

luistert minstens maandelijks

De jongere leeftijdsgroepen luisteren opvallend meer naar podcasts

12% DAGELIJKS

10%

20%

30%

WEKELIJKS MAANDELIJKS

-3T.O.V. 2017

47%SPEELT ≥ MAANDELIJKS EEN

GAME OP ELK APPARAAT

67

39

2117

77

55

33 33

21

63

4440

37

22

52

70

34

2017

87

16

4853

1612

4440 42

1722

44%

28%

55-64

61%

73%

25-34

29% 25%

65+

24% 20% 18% 14%

COMPUTER TABLET

25%

16-24

26%

4% DAGELIJKS

2% MAANDELIJKS

5% WEKELIJKS

STABIELDAALT

2017 2018

2017 2018

+13

+2

+8

-1

-1

48%KIJKT DAGELIJKS LIVE TV

-2 T.O.V.2017

Page 35: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIDEO, AUDIO & GAMING

35

SPOTIFYSTERKSTE STIJGING

BETALENDE GEBRUIKERS

APPLE MUSICGROOTSTE AANDEEL

BETALENDE GEBRUIKERS

VIDEO, MUZIEK & GAMING Online video en muziek in de lift

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ONLINE MUZIEK YouTube blijft het meest populaire muziekplatform

PODCASTS Podcasts vooral populair bij jongeren

GAMING Maandelijks gamen lijkt licht te dalen

ONLINE VIDEODuidelijke stijging bij 65+

MUZIEKTOESTELLENJongeren luisteren meer via PC en smartphone naar muziek,

ouderen verkiezen CD en TV

DAGELIJKS LIVE TV KIJKEN Stabiel, maar daling bij jongere leeftijdsgroepen

20182017

49% 30% 13%

11% 9% 5%

YOUTUBE SPOTIFY SHAZAM

ITUNES SOUNDCLOUD APPLE MUSIC

17%

16-24

20%

25-34

17%

35-44

55% 57%

STERKSTE DALINGBETALENDE GEBRUIKERS

MAANDELIJKS GEBRUIKSTIJGT

11%

2018

7%

2017

42%ITUNES KENT STIJGING IN GEBRUIK ALS MUZIEKBIBLIOTHEEK, MAAR STEEDS MINDER MENSEN KOPEN ER NIEUWE MUZIEK AAN.

% MAANDELIJKS GEBRUIK

% SMARTPHONE

% ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2018 % ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2017

% COMPUTER % TV % CD-SPELER % TABLET

25% 22%29% 26%

41%35%

48% 48%

62% 60%

74% 75%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

SOCIALE MEDIA

NIEUWS-WEBSITES

YOUTUBE

NETFLIX

WEBSITE/APPTV ZENDER

TWITCH

POPCORN TIME

65%STERKSTE STIJGING BIJ 65+

GROOTSTE AANDEEL VOOR 16-24

40%

25%

44%36% 37%

29%

65+ 65+ 65+

13%12%

16-24

59%

65%

33%

6%

+0

33%

4%

+7 +3

+7

+4

+4

+3

-17 +5

luistert minstens maandelijks

De jongere leeftijdsgroepen luisteren opvallend meer naar podcasts

12% DAGELIJKS

10%

20%

30%

WEKELIJKS MAANDELIJKS

-3T.O.V. 2017

47%SPEELT ≥ MAANDELIJKS EEN

GAME OP ELK APPARAAT

67

39

2117

77

55

33 33

21

63

4440

37

22

52

70

34

2017

87

16

4853

1612

4440 42

1722

44%

28%

55-64

61%

73%

25-34

29% 25%

65+

24%20% 18% 14%

COMPUTER TABLET

25%

16-24

26%

4% DAGELIJKS

2% MAANDELIJKS

5% WEKELIJKS

STABIELDAALT

2017 2018

2017 2018

+13

+2

+8

-1

-1

48%KIJKT DAGELIJKS LIVE TV

-2 T.O.V.2017

Page 36: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIDEO,AUDIO&GAMING

36

SPOTIFYSTERKSTE STIJGING

BETALENDE GEBRUIKERS

APPLE MUSICGROOTSTE AANDEEL

BETALENDE GEBRUIKERS

VIDEO, MUZIEK & GAMING Online video en muziek in de lift

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ONLINE MUZIEK YouTube blijft het meest populaire muziekplatform

PODCASTS Podcasts vooral populair bij jongeren

GAMING Maandelijks gamen lijkt licht te dalen

ONLINE VIDEODuidelijke stijging bij 65+

MUZIEKTOESTELLENJongeren luisteren meer via PC en smartphone naar muziek,

ouderen verkiezen CD en TV

DAGELIJKS LIVE TV KIJKEN Stabiel, maar daling bij jongere leeftijdsgroepen

20182017

49% 30% 13%

11% 9% 5%

YOUTUBE SPOTIFY SHAZAM

ITUNES SOUNDCLOUD APPLE MUSIC

17%

16-24

20%

25-34

17%

35-44

55% 57%

STERKSTE DALINGBETALENDE GEBRUIKERS

MAANDELIJKS GEBRUIKSTIJGT

11%

2018

7%

2017

42%ITUNES KENT STIJGING IN GEBRUIK ALS MUZIEKBIBLIOTHEEK, MAAR STEEDS MINDER MENSEN KOPEN ER NIEUWE MUZIEK AAN.

% MAANDELIJKS GEBRUIK

% SMARTPHONE

% ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2018 % ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2017

% COMPUTER % TV % CD-SPELER % TABLET

25% 22%29% 26%

41%35%

48% 48%

62% 60%

74% 75%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

SOCIALE MEDIA

NIEUWS-WEBSITES

YOUTUBE

NETFLIX

WEBSITE/APPTV ZENDER

TWITCH

POPCORN TIME

65%STERKSTE STIJGING BIJ 65+

GROOTSTE AANDEEL VOOR 16-24

40%

25%

44%36% 37%

29%

65+ 65+ 65+

13%12%

16-24

59%

65%

33%

6%

+0

33%

4%

+7 +3

+7

+4

+4

+3

-17 +5

luistert minstens maandelijks

De jongere leeftijdsgroepen luisteren opvallend meer naar podcasts

12% DAGELIJKS

10%

20%

30%

WEKELIJKS MAANDELIJKS

-3T.O.V. 2017

47%SPEELT ≥ MAANDELIJKS EEN

GAME OP ELK APPARAAT

67

39

2117

77

55

33 33

21

63

4440

37

22

52

70

34

2017

87

16

4853

1612

4440 42

1722

44%

28%

55-64

61%

73%

25-34

29% 25%

65+

24% 20% 18% 14%

COMPUTER TABLET

25%

16-24

26%

4% DAGELIJKS

2% MAANDELIJKS

5% WEKELIJKS

STABIELDAALT

2017 2018

2017 2018

+13

+2

+8

-1

-1

48%KIJKT DAGELIJKS LIVE TV

-2 T.O.V.2017

Page 37: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIDEO, AUDIO & GAMING

37

SPOTIFYSTERKSTE STIJGING

BETALENDE GEBRUIKERS

APPLE MUSICGROOTSTE AANDEEL

BETALENDE GEBRUIKERS

VIDEO, MUZIEK & GAMING Online video en muziek in de lift

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ONLINE MUZIEK YouTube blijft het meest populaire muziekplatform

PODCASTS Podcasts vooral populair bij jongeren

GAMING Maandelijks gamen lijkt licht te dalen

ONLINE VIDEODuidelijke stijging bij 65+

MUZIEKTOESTELLENJongeren luisteren meer via PC en smartphone naar muziek,

ouderen verkiezen CD en TV

DAGELIJKS LIVE TV KIJKEN Stabiel, maar daling bij jongere leeftijdsgroepen

20182017

49% 30% 13%

11% 9% 5%

YOUTUBE SPOTIFY SHAZAM

ITUNES SOUNDCLOUD APPLE MUSIC

17%

16-24

20%

25-34

17%

35-44

55% 57%

STERKSTE DALINGBETALENDE GEBRUIKERS

MAANDELIJKS GEBRUIKSTIJGT

11%

2018

7%

2017

42%ITUNES KENT STIJGING IN GEBRUIK ALS MUZIEKBIBLIOTHEEK, MAAR STEEDS MINDER MENSEN KOPEN ER NIEUWE MUZIEK AAN.

% MAANDELIJKS GEBRUIK

% SMARTPHONE

% ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2018 % ALLE LEEFTIJDSGROEPEN 2017

% COMPUTER % TV % CD-SPELER % TABLET

25% 22%29% 26%

41%35%

48% 48%

62% 60%

74% 75%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

SOCIALE MEDIA

NIEUWS-WEBSITES

YOUTUBE

NETFLIX

WEBSITE/APPTV ZENDER

TWITCH

POPCORN TIME

65%STERKSTE STIJGING BIJ 65+

GROOTSTE AANDEEL VOOR 16-24

40%

25%

44%36% 37%

29%

65+ 65+ 65+

13%12%

16-24

59%

65%

33%

6%

+0

33%

4%

+7 +3

+7

+4

+4

+3

-17 +5

luistert minstens maandelijks

De jongere leeftijdsgroepen luisteren opvallend meer naar podcasts

12% DAGELIJKS

10%

20%

30%

WEKELIJKS MAANDELIJKS

-3T.O.V. 2017

47%SPEELT ≥ MAANDELIJKS EEN

GAME OP ELK APPARAAT

67

39

2117

77

55

33 33

21

63

4440

37

22

52

70

34

2017

87

16

4853

1612

4440 42

1722

44%

28%

55-64

61%

73%

25-34

29% 25%

65+

24% 20% 18% 14%

COMPUTER TABLET

25%

16-24

26%

4% DAGELIJKS

2% MAANDELIJKS

5% WEKELIJKS

STABIELDAALT

2017 2018

2017 2018

+13

+2

+8

-1

-1

48%KIJKT DAGELIJKS LIVE TV

-2 T.O.V.2017

Page 38: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIDEO,AUDIO&GAMING

38

VIDEO, AUDIO & GAMINGTelevisiekijken heeft de voorbije jaren een transitie doorgemaakt. Lineair tv kijken krijgt steeds meer concurrentie van alter-natieven waarbij kijkers actief beslissen waar en wanneer ze naar wat kijken en niet meer afhankelijk zijn van het zendschema. Deze transitie is een geleidelijke evolutie en geen disruptieve revolutie gebleken. Voor de helft van de Vlamingen blijft lineair tv kijken een dagelijkse routine. Maar de kloof tussen wie jonger en ouder is dan 45 wordt duidelijk groter. Bij 45-plussers blijft het percentage dat dagelijks live tv kijkt stabiel ten opzichte van vorig jaar, terwijl er een significante daling is bij wie jonger is dan 45. Nog een kwart van de 16-34-jarigen kijkt elke dag lineair naar tv en bij 35-44-jarigen is dat ruim een derde. Zoals blijkt uit het hoofdstuk Toestellen en Aansluitingen beschouwt het gros van de Vlamingen digitale televisie en diensten zoals Netflix als platformen die elkaar aanvullen.

Sociale media blijven niet alleen de voornaamste dagelijkse toegangsweg tot online video, het belang ervan neemt ook duidelijk toe in vergelijking met vorig jaar. Ook nieuwswebsites zijn nog populaire platformen voor online video, maar ze stagneren in vergelijking met 2017. De groep van 16-24-jarigen bekijkt nu zelfs minder online video’s op nieuwswebsites. Gezien de dalende interesse voor nieuws in het algemeen in deze doelgroep is dat geen verrassende vaststelling (zie hoofdstuk Nieuws). Op maand-basis zijn er evenveel Vlamingen die video’s bekijken via het online kanaal van een Vlaamse zender (bv. de VTM-app of de VRTnu-website) of via een provider (zoals de Yelo Play-app van Telenet) als via Netflix (beide 33%). Wel is er een duidelijk verschil qua leeftijd: bij wie jonger is dan 35, scoort Netflix hoger dan de online diensten van Vlaamse zenders en providers, terwijl het omgekeerde geldt voor wie ouder is dan 45. Bij de 35-44-jarigen zijn er evenveel gebruikers van Netflix als van online diensten van Vlaamse zenders en providers. Platformen zoals Twitch en Popcorn Time hebben een substantiële gebruikersgroep bij de 16-24-jarigen (respectievelijk 13% en 26%), maar hun bereik buiten die leeftijdscategorie is beperkt.

Radio blijft een populair medium in Vlaanderen. Het traditionele radiotoestel (met FM/AM-ontvangst) en de autoradio zijn nog altijd de populairste toestellen om naar radiozenders te luisteren. Het aandeel van de digitale toestellen (computer, smartphone, tablet en DAB+) is gestegen ten opzichte van vorig jaar. De cijfers uit imec.digimeter liggen in lijn met de nulmeting rond “Digitale Radio” uitgevoerd door Ipsos in opdracht van de Vlaamse overheid16. Binnen elke leeftijdsgroep wordt er vooral via een FM-ont-vanger geluisterd, al zien we bij wie jonger is dan 35 een duidelijke trend naar meer online radio en minder FM.

De computer en smartphone zijn de populairste toegangswegen tot muziek. Enkel 65-plussers gebruiken meer de cd-speler en tv om naar muziek te luisteren. YouTube en Spotify blijven de meest gestreamde online muziekplatformen en ze groeien nog ten opzichte van 2017. Bovendien overtuigt Spotify steeds meer luisteraars om te betalen voor de dienst: voor het eerst had meer dan de helft van de Spotify-gebruikers het afgelopen jaar een betaalaccount op Spotify (55%). Vlaanderen sluit in dit opzicht aan bij Nederland (53%)17. Apple Music daarentegen blijft hangen op 5% maandelijkse gebruikers.

Podcasts zijn voor veel Vlamingen nog onbekend terrein. Drie op tien heeft nog nooit gehoord van podcasts, terwijl vier op tien het fenomeen wel kent, maar nog nooit geluisterd heeft. 12% luistert minstens één keer per maand, terwijl het voor 7% een wekelijkse gewoonte is. Het hoogste aandeel gebruikers ligt bij de 25-34-jarigen, van wie 20% maandelijks en 14% wekelijks podcasts beluistert. Opvallend is dat 27% van de 16-24-jarigen nog nooit gehoord had van podcasts, een cijfer dat duidelijk hoger ligt dan bij de 25-34-jarigen (12%), 35-44-jarigen (16%) en 45-54-jarigen (22%).

Digitale games spelen is een maandelijkse activiteit voor de helft van de Vlamingen. Wel is er een duidelijke leeftijdskloof. Bij wie jonger is dan 35, speelt ruim zeven op tien maandelijks games en bij de 25-34-jarigen merken we een duidelijke stijging (vooral bij de games die ze op een vaste console, computer en smartphone spelen). Bij wie ouder is dan 55 zien we dan weer een daling, naar minder dan drie op tien. Vooral gamen via een computer en tablet gaat achteruit.

16 https://www.dabplus.be/wp-content/uploads/sites/5/2018/11/Ipsos_DigitaliseringRadio_Presentatie_v1.pdf, p2717 https://www.telecompaper.com/nieuws/nederland-is-een-goede-markt-voor-streaming-muziekdiensten--1253663

Page 39: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIDEO, AUDIO & GAMING

39

FREQUENTIE TV KIJKEN

2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018

Live/lineair 94% 94% 87% 94% 82% 83% 73% 75% 60% 57% 50% 48%

Uitgesteld kijken 78% 81% 75% 85% 69% 74% 65% 72% 30% 29% 27% 30%

Een film of serie (per stuk) huren via digitale televisie

44% 38% 42% 14% 13% 15% 1% 1% 3%

Ooit Maandelijks Dagelijks

Hoe vaak kijk je naar tv-programma’s, series of films via (digitale) televisie? (totale steekproef, N=4.547)

DAGELIJKS LIVE/LINEAIR TV KIJKEN - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP2017 2018

16-24 25% 22%25-34 29% 26%35-44 41% 35%45-54 48% 48%55-64 62% 60%65+ 74% 75%

Totaal 50% 48%

Hoe vaak kijk je naar tv-programma’s, series of films via (digitale) televisie? - % dagelijks live/lineair - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

FREQUENTIE ONLINE VIDEO

2016 2017 2018 2016 2017 2018 2016 2017 2018

Sociale media 65% 67% 76% 56% 57% 65% 35% 38% 45%

Nieuwswebsites 70% 72% 75% 58% 60% 59% 28% 30% 29%

YouTube 80% 81% 88% 65% 63% 65% 22% 21% 26%

Netflix 18% 22% 39% 17% 20% 33% 6% 8% 13%

Website of app van een tv-zender of provider

54% 54% 56% 32% 34% 33% 9% 10% 10%

Stievie Free 10% 9% 9% 4% 5% 4% 1% 1% 1%

Torrent sites 15% 13% 14% 10% 8% 8% 1% 2% 1%

Twitch 8% 7% 4% 4% 1% 1%

Popcorn Time 11% 9% 11% 6% 6% 6% 1% 1% 1%

Vimeo 26% 22% 23% 11% 9% 8% 1% 1% 1%

Stremio 4% 2% 2% 2% 2% 1% 0% 0% 0%

Ooit Maandelijks Dagelijks

Hoe vaak kijk je naar video via onderstaande online kanalen? (totale steekproef, N=4.547)

Page 40: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIDEO,AUDIO&GAMING

40

MAANDELIJKS VIDEO VIA ONLINE KANALEN - SPLIT PER LEEFTIJD16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 86% 79% 76% 60% 46% 25% 57%2018 88% 81% 74% 68% 51% 40% 65%2017 66% 69% 75% 63% 63% 36% 60%2018 60% 70% 68% 62% 54% 44% 59%2017 93% 85% 81% 67% 52% 29% 63%2018 94% 86% 79% 65% 50% 37% 65%2017 42% 36% 31% 19% 7% 2% 20%2018 59% 63% 40% 29% 16% 8% 33%2017 47% 40% 42% 37% 32% 18% 34%2018 42% 37% 39% 35% 27% 24% 33%2017 7% 6% 7% 5% 3% 3% 5%2018 5% 3% 5% 4% 5% 2% 4%2017 22% 18% 10% 4% 1% 1% 8%2018 16% 19% 10% 4% 2% 1% 8%2017 12% 7% 7% 1% 1% 1% 4%2018 13% 9% 4% 1% 0% 0% 4%2017 25% 7% 6% 4% 1% 0% 6%2018 26% 9% 4% 2% 1% 0% 6%2017 8% 15% 17% 10% 7% 1% 9%2018 7% 7% 13% 13% 6% 1% 8%2017 6% 3% 1% 1% 0% 0% 2%2018 3% 2% 1% 1% 0% 0% 1%

Torrent sites

Twitch

Popcorn Time

Vimeo

Stremio

Stievie Free

Sociale media

Nieuwswebsites

YouTube

Netflix

Website of app van een

tv-zender of provider

Hoe vaak kijk je naar video via onderstaande online kanalen? -% minstens maandelijks - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

LUISTEREN NAAR RADIO OP MAANDBASIS - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 54% 55% 57% 66% 70% 70% 63%2018 51% 49% 56% 63% 69% 77% 63%2017 21% 24% 26% 26% 18% 10% 20%2018 28% 31% 30% 31% 25% 20% 27%2017 22% 20% 29% 19% 12% 5% 16%2018 39% 35% 34% 26% 15% 13% 25%2017 4% 7% 10% 12% 7% 4% 7%2018 10% 8% 12% 12% 11% 10% 11%2017 48% 53% 59% 51% 45% 33% 47%2018 35% 50% 46% 48% 47% 17% 39%2017 4% 6% 8% 8% 4% 4% 5%2018 6% 7% 11% 12% 12% 10% 10%2017 23% 23% 27% 23% 25% 18% 23%2018 22% 32% 27% 32% 30% 24% 27%20172018 4% 7% 9% 8% 5% 3% 6%20172018 2% 3% 2% 1% 1% 1% 2%20172018 15% 11% 8% 8% 6% 8% 9%

Tv-toestel

Audiostreamer zoals Sonos

Smart speaker

Geen van bovenstaande

Radiotoestel (FM/AM ontvangst)

Computer

Smartphone

Tablet

Autoradio

DAB of DAB+

Via welke toestellen luister je minstens één keer per maand naar de radio? We hebben het hier specifiek over radiozenders en niet over het luisteren naar muziek (bv. via Spotify/iTunes). - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 41: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIDEO, AUDIO & GAMING

41

LUISTEREN NAAR MUZIEK OP MAANDBASIS - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Computer 70% 67% 55% 52% 44% 28% 50%Smartphone 87% 77% 63% 44% 22% 12% 47%

Televisie 34% 39% 33% 40% 40% 48% 40%Cd-speler 20% 21% 33% 37% 42% 53% 36%

Tablet 17% 18% 21% 22% 17% 16% 18%Platenspeler 11% 10% 9% 11% 9% 14% 11%

Audiosysteem zoals Sonos 7% 9% 11% 11% 5% 4% 8%Smart speaker 3% 3% 2% 2% 1% 1% 2%

Geen van bovenstaande 2% 4% 7% 10% 16% 20% 11%

Via welke bronnen luister je minstens één keer per maand naar muziek? - Split per leeftijdsgroep (N=4.547)

DAGELIJKS GEBRUIK COMMUNICATIEDIENSTEN EN APPLICATIES - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

2016 2017 2018

YouTube 41% 42% 49%Spotify 25% 27% 30%Shazam 8% 9% 13%iTunes 14% 7% 11%

Soundcloud 7% 6% 9%Google Play Music 3% 4% 7%

Apple Music 5% 5% 5%TuneIn Radio 2% 2% 3%

Deezer 1% 2% 3%

Via welke bronnen heb je afgelopen maand muziek gestreamd of opgezocht? (totale steekproef, N=4.547)

ONLINE MUZIEK OP MAANDBASIS - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP 16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 80% 69% 57% 39% 22% 13% 42%2018 83% 76% 60% 45% 36% 18% 49%2017 59% 45% 42% 25% 10% 4% 27%2018 56% 51% 39% 30% 16% 6% 30%2017 22% 14% 9% 10% 4% 0% 9%2018 28% 23% 16% 11% 6% 2% 13%2017 10% 7% 8% 10% 4% 3% 7%2018 14% 11% 15% 13% 8% 6% 11%2017 16% 12% 8% 6% 1% 0% 6%2018 21% 16% 12% 7% 2% 1% 9%2017 7% 6% 4% 4% 2% 1% 4%2018 13% 10% 9% 6% 3% 3% 7%2017 12% 6% 6% 6% 4% 1% 5%2018 12% 6% 5% 5% 2% 1% 5%2017 1% 2% 4% 2% 1% 0% 2%2018 2% 5% 4% 4% 2% 2% 3%2017 3% 3% 3% 2% 1% 0% 2%2018 4% 3% 5% 3% 2% 1% 3%

Apple Music

TuneIn Radio

Deezer

YouTube

Spotify

Shazam

iTunes

Soundcloud

Google Play Music

Via welke bronnen heb je afgelopen maand muziek gestreamd of opgezocht? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 42: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIDEO,AUDIO&GAMING

42

SPLIT BETALEND VERSUS GRATIS GEBRUIK VAN DIENST

Betalend Gratis TotaalRelatief % betalend

Relatief % betalend

2017YouTube 49% 49%

Spotify 17% 14% 30% 55% 48%Shazam 0% 12% 13% 2%iTunes 5% 6% 11% 42% 59%

Soundcloud 9% 9%Google Play Music 2% 5% 7% 29%

Apple Music 3% 2% 5% 57% 52%TuneIn Radio 0% 3% 3% 3%

Deezer 1% 2% 3% 37%

Op welk van deze bronnen heb of had je afgelopen jaar een betalend abonnement (van jezelf of gedeeld met iemand anders) of heb je muziek gekocht? (totale steekproef, N=4.547)

FREQUENTIE LUISTEREN NAAR PODCASTS

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ken ik niet 27% 12% 16% 22% 38% 51% 29%Nooit 36% 44% 38% 46% 39% 38% 40%

Zelden 21% 24% 28% 21% 16% 9% 19%Maandelijks 7% 6% 6% 5% 3% 1% 4%

Wekelijks 7% 9% 7% 5% 3% 1% 5%Dagelijks 2% 4% 4% 1% 1% 1% 2%

Minstens maandelijks 17% 20% 17% 11% 7% 3% 12%Minstens wekelijks 9% 14% 11% 6% 4% 2% 7%

Hoe vaak luister je naar podcasts? (totale steekproef, N=4.547)

AFGELOPEN MAAND DIGITAAL GAME GESPEELD - SPLIT OP LEEFTIJD16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 37% 19% 22% 7% 6% 1% 13%2018 42% 31% 20% 11% 3% 1% 16%2017 11% 5% 5% 1% 3% 1% 4%2018 9% 6% 5% 1% 0% 0% 3%2017 3% 2% 1% 1% 1% 0% 1%2018 4% 4% 3% 0% 0% 0% 2%2017 40% 28% 21% 18% 23% 17% 24%2018 38% 34% 18% 17% 11% 11% 20%2017 62% 42% 41% 28% 16% 6% 29%2018 55% 53% 33% 23% 14% 5% 28%2017 21% 15% 27% 17% 18% 14% 18%2018 12% 16% 18% 16% 11% 12% 14%

2017 79% 61% 58% 45% 44% 29% 50%2018 78% 73% 56% 43% 28% 25% 47%

Eender welk toestel

Spelconsole aangesloten op tv ("vaste console")

Draagbare spelconsole

Hybride spelconsole (zowel aansluitbaar op tv als bruikbaar als draagbare console)

Computer

Smartphone/gsm

Tablet

Via welke platformen speelde je afgelopen maand een videospelletje? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. (totale steekproef, N=4.547)

Page 43: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK3

NIEUWS

Page 44: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|NIEUWS

44

NIEUWSNieuwsbronnen en -attitudes verschillen sterk

per leeftijdscategorie

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DAGELIJKSE NIEUWSCONSUMPTIEActief nieuws volgen daalt bij 16-24 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWSPositieve attitude ten aanzien van nieuws, maar bezorgdheid

om impact van fake news

DIGITALE NIEUWSKANALEN Nieuwswebsites kampen met vergrijzing van lezerspubliek

20182017

LEEFTIJDSCATEGORIE MET LAAGSTE % LEEFTIJDSCATEGORIE MET HOOGSTE % GEMIDDELDE %

RADIO NATIONALE TV SMARTPHONE REGIONALETV

TABLETPAPIERENKRANT

COMPUTER

58% 56%52% 56%

45%38% 37%

29%22% 20% 18%

14% 16%

51%

“Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen.”

“Ik wil enkel de nieuwstopics volgen die mij interesseren.”

“Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd.”

STER

K LE

EFTI

JDSG

EBO

ND

ENM

IND

ER L

EEFT

IJDSG

EBO

ND

EN

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op mezelf”

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op de maatschappij”

97% 82%65%

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

60% 62%66%

25-34 35-44 ALLE LEEFTIJDEN

74% 67%63%

55-64 65+ ALLE LEEFTIJDEN

84%

69%

87% 84% 86% 84%89% 91% 90%

95%89%

98%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

66% 68%

28% 28%17%

52% 49%57%

33%

6% 3%

30% 40%50%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

37% 35%31%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

NIEUWSWEBSITES APPS NIEUWSMEDIA

DOWNLOAD-VERSIE GEPERSONALISEERDE NIEUWSAPPS

ALGEMENE ZOEKMACHINE

SOCIALE MEDIA

74%66%

85%79% 82%

76% 73% 73%

60%66%

39%

56%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

88% GEBRUIKT EENDER WELK TOESTEL OM DAGELIJKS HET NIEUWS TE VOLGEN

DUIDELIJKE STIJGING BIJ 55+

DAALT STIJGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 45: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | NIEUWS

45

NIEUWSNieuwsbronnen en -attitudes verschillen sterk

per leeftijdscategorie

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DAGELIJKSE NIEUWSCONSUMPTIEActief nieuws volgen daalt bij 16-24 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWSPositieve attitude ten aanzien van nieuws, maar bezorgdheid

om impact van fake news

DIGITALE NIEUWSKANALEN Nieuwswebsites kampen met vergrijzing van lezerspubliek

20182017

LEEFTIJDSCATEGORIE MET LAAGSTE % LEEFTIJDSCATEGORIE MET HOOGSTE % GEMIDDELDE %

RADIO NATIONALE TV SMARTPHONE REGIONALETV

TABLETPAPIERENKRANT

COMPUTER

58% 56%52% 56%

45%38% 37%

29%22% 20% 18%

14% 16%

51%

“Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen.”

“Ik wil enkel de nieuwstopics volgen die mij interesseren.”

“Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd.”

STER

K LE

EFTI

JDSG

EBO

ND

ENM

IND

ER L

EEFT

IJDSG

EBO

ND

EN

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op mezelf”

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op de maatschappij”

97% 82%65%

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

60% 62%66%

25-34 35-44 ALLE LEEFTIJDEN

74% 67%63%

55-64 65+ ALLE LEEFTIJDEN

84%

69%

87% 84% 86% 84%89% 91% 90%

95%89%

98%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

66% 68%

28% 28%17%

52% 49%57%

33%

6% 3%

30% 40%50%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

37% 35%31%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

NIEUWSWEBSITES APPS NIEUWSMEDIA

DOWNLOAD-VERSIE GEPERSONALISEERDE NIEUWSAPPS

ALGEMENE ZOEKMACHINE

SOCIALE MEDIA

74%66%

85%79% 82%

76% 73% 73%

60%66%

39%

56%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

88% GEBRUIKT EENDER WELK TOESTEL OM DAGELIJKS HET NIEUWS TE VOLGEN

DUIDELIJKE STIJGING BIJ 55+

DAALT STIJGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 46: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|NIEUWS

46

NIEUWSNieuwsbronnen en -attitudes verschillen sterk

per leeftijdscategorie

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

DAGELIJKSE NIEUWSCONSUMPTIEActief nieuws volgen daalt bij 16-24 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWSPositieve attitude ten aanzien van nieuws, maar bezorgdheid

om impact van fake news

DIGITALE NIEUWSKANALEN Nieuwswebsites kampen met vergrijzing van lezerspubliek

20182017

LEEFTIJDSCATEGORIE MET LAAGSTE % LEEFTIJDSCATEGORIE MET HOOGSTE % GEMIDDELDE %

RADIO NATIONALE TV SMARTPHONE REGIONALETV

TABLETPAPIERENKRANT

COMPUTER

58% 56%52% 56%

45%38% 37%

29%22% 20% 18%

14% 16%

51%

“Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen.”

“Ik wil enkel de nieuwstopics volgen die mij interesseren.”

“Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd.”

STER

K LE

EFTI

JDSG

EBO

ND

ENM

IND

ER L

EEFT

IJDSG

EBO

ND

EN

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op mezelf”

“Ik ben bezorgd om de invloed van ‘fake news’

op de maatschappij”

97% 82%65%

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

60% 62%66%

25-34 35-44 ALLE LEEFTIJDEN

74% 67%63%

55-64 65+ ALLE LEEFTIJDEN

84%

69%

87% 84% 86% 84%89% 91% 90%

95%89%

98%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

66% 68%

28% 28%17%

52% 49%57%

33%

6% 3%

30% 40%50%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

37% 35%31%

35-44 65+ ALLE LEEFTIJDEN

NIEUWSWEBSITES APPS NIEUWSMEDIA

DOWNLOAD-VERSIE GEPERSONALISEERDE NIEUWSAPPS

ALGEMENE ZOEKMACHINE

SOCIALE MEDIA

74%66%

85%79% 82%

76% 73% 73%

60%66%

39%

56%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

88% GEBRUIKT EENDER WELK TOESTEL OM DAGELIJKS HET NIEUWS TE VOLGEN

DUIDELIJKE STIJGING BIJ 55+

DAALT STIJGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 47: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | NIEUWS

47

NIEUWSNieuwsmedia hebben enkele turbulente jaren achter de rug. Veranderingen in het medialandschap zetten de traditionele verdienmodellen onder druk. Zo daalt het bereik van papieren kranten18 en wordt het verlies aan abonnementsgeld (nog) niet gecompenseerd door (online) advertenties en abonnementen op digitaal nieuws19. Bovendien nemen sociale media steeds meer de rol van de nieuwsmedia over als toegangsweg tot het nieuws. Ze doen dat niet alleen door het nieuws te bundelen (waarbij de sociale media dienstdoen als een verzamelmap voor artikels van verschillende nieuwsmedia), maar ook als rechtstreeks communicatieplatform tussen bijvoorbeeld politici en het publiek, zonder de nieuwsmedia als (kritische) tussenstation20.

Toch zijn er hoopvolle tekenen voor de nieuwsmedia in de (nabije) toekomst. Volgens het Digital News Report van het Reuters Institute for the Study of Journalism21 lijken mensen steeds beter in te zien dat journalisten en nieuwsmedia enerzijds en plat-formen zoals sociale media en zoekmachines (bijvoorbeeld Google) anderzijds een totaal andere rol vervullen. Hierdoor lijkt het vertrouwen in de nieuwsmedia te stijgen en dat in de platformen (sociale media, zoekmachines) te dalen22. Steeds minder mensen geven bijvoorbeeld aan dat ze sociale media als frequente nieuwsbron gebruiken. Er lijkt ook meer bereidheid te zijn om te betalen voor online nieuws, al is die groei vooral merkbaar in het welstellende Westen. Het percentage inwoners dat betaalt voor digitaal nieuws is het grootste in Zweden en Noorwegen (respectievelijk 30% en 26%). In de VS maakte betalen voor online nieuws de voorbije jaren een opmerkelijke groei door (van 9% in 2016 naar 16% in 2018). Dit zou vooral te maken hebben met de presidentsverkiezingen van 2016, toen veel Amerikanen beseften hoe belangrijk het is om toegang te krijgen tot betrouwbaarder nieuws23. Ook in België is betalen voor online nieuws licht gestegen tot 14% (plus 2 procentpunten). Ons land bevindt zich daarmee op de 15e plaats (tussen Nederland en Denemarken) van de 37 landen die zijn opgenomen in de studie.

Uit de digimetercijfers blijkt dat de nieuwsconsumptie in Vlaanderen stabiel blijft, met bijna negen op tien mensen die zeggen dagelijks het nieuws te volgen. Traditionele media zoals de nationale tv- en radio-omroepen blijven de grootste groep Vlamingen bereiken. De smartphone blijft in de top-3, maar opvallend genoeg daalt het dagelijks gebruik ervan om het nieuws te volgen. Deze daling doet zich vooral voor in het jongste segment (16-24 jaar).

Dit hoeft nog niet te betekenen dat deze categorie ook effectief minder in aanraking komt met nieuws. De vraagstelling in digimeter impliceert een actieve nieuwsconsumptie: wij vroegen welke toestellen en bronnen de respondent gebruikt om het nieuws te volgen. Een belangrijk deel van de mobiele nieuwsconsumptie is immers ‘toevallig nieuws’, dat je niet zelf hebt opge-zocht, maar bent tegengekomen tijdens een andere activiteit (bv. tijdens het scrollen door sociale media)24. Dit verklaart ook de daling in de groep 16-24-jarigen die het belangrijk vindt om het nieuws te volgen (van 75% naar 65%). Deze attitude hangt nauw samen met de dagelijkse nieuwsconsumptie: 95% van wie het belangrijk vindt om het nieuws te volgen, doet dat dagelijks via om het even welk toestel of bron (ten opzichte van 59% van wie hier niet akkoord mee gaat of er neutraal tegenover staat).

Nieuwswebsites blijven het meest geciteerde digitale nieuwskanaal. Op maandbasis wordt de digitale, downloadbare versie van kranten duidelijk minder gebruikt, net als de papieren tegenhanger. Bijna drie op tien Vlamingen gebruikt een app van een nieuwsmerk, terwijl iets minder dan de helft van de Vlamingen maandelijks de sociale media gebruikt om het nieuws te volgen. Daarmee lijkt ook in Vlaanderen een daling ingezet voor het gebruik van sociale media als nieuwsplatform, een trend die ook al bleek uit het Digital News Report25. Digitale nieuwsmedia (en zeker nieuwsapps) en sociale media lijken elkaars spiegelbeeld voor wat de attitudes van respondenten ten opzichte van nieuws betreft. Nieuwsmedia (nieuwssites, nieuwsapps en de down-loadbare krant) vertonen een positief verband met het belang dat iemand aan nieuws hecht, terwijl dit verband ontbreekt bij nieuws via sociale media. Omgekeerd zien we dat sociale media vooral een populaire nieuwsbron zijn voor wie alleen het nieuws wil volgen over topics die hem of haar interesseren, terwijl dit verband er niet is bij het gebruik van nieuwsapps en de downloadbare krant.

18 https://www.ubabelgium.be/nl/news-insights/detail/2018/09/19/Eerste-lessen-uit-de-CIM-National-Readership-Survey-NRS-de-Franstalige-dagbladen-krijgen-klappen

19 https://digiday.com/media/publishers-promises-incremental-revenue-dont-add-replace-lost-ad-dollars/20 https://www.nytimes.com/2018/05/31/us/politics/bernie-sanders-town-hall.html21 http://www.digitalnewsreport.org/survey/2018/overview-key-findings-2018/22 Zie ook https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2018-10/2018_Edelman_Trust_Barometer_Global_Report_FEB.pdf slides 19-2023 https://www.recode.net/2018/8/9/17671000/new-york-times-trump-subscribers-news-slower-growth24 Boczkowski, Pablo, Eugenia Mitchelstein, en Mora Matassi. 2017. “Incidental News: How Young People Consume News on Social Media”. Proceedings of the

50th Hawaii International Conference on System Sciences. doi: 10.24251/HICSS.2017.217. http://hdl.handle.net/10125/4137125 http://www.digitalnewsreport.org/survey/2018/overview-key-findings-2018/

Page 48: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|NIEUWS

48

Over het algemeen erkennen Vlamingen wel de positieve aspecten van digitaal nieuws. Twee op drie Vlamingen voelen zich beter geïnformeerd dankzij het internet. Al zijn ze ook niet blind voor de uitdagingen die hiermee gepaard gaan. Ruim zes op tien Vlamingen verklaart bezorgd te zijn over de impact van nepnieuws op de maatschappij. Opvallend is wel dat ze fake news voor zichzelf minder bedreigend vinden. Slechts 35% zegt bezorgd te zijn over de impact van nepnieuws op hun eigen beeldvorming. Blijkbaar is nepnieuws voor veel Vlamingen iets waar vooral anderen mee te maken hebben en vinden ze zichzelf ‘mediawijs’ genoeg om hiermee verstandig om te gaan.

Page 49: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | NIEUWS

49

FREQUENTIE NIEUWS VOLGEN

2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018 2015 2016 2017 2018

Radio 85% 87% 85% 85% 75% 79% 76% 75% 59% 62% 58% 56%Nationale televisie 85% 87% 83% 90% 78% 79% 76% 79% 57% 55% 52% 56%

Smartphone 54% 64% 75% 72% 45% 56% 61% 61% 29% 41% 51% 45%Computer 70% 71% 74% 76% 59% 60% 67% 60% 35% 35% 38% 37%

Papieren krant 78% 75% 76% 72% 55% 53% 54% 45% 32% 29% 29% 22%Tablet 46% 48% 56% 47% 35% 38% 41% 32% 19% 21% 20% 18%

Regionale televisie 70% 62% 58% 66% 44% 41% 34% 39% 21% 16% 14% 16%Apps op smart tv 13% 20% 27% 8% 12% 13% 4% 8% 7%

Papieren magazine 69% 70% 67% 40% 40% 37% 4% 4% 4%Smartwatch 1% 4% 11% 1% 2% 6% 0% 1% 3%

Ooit Maandelijks Dagelijks

Hoe vaak gebruik je onderstaande bronnen of toestellen om het nieuws te volgen? (totale populatie, N=4.547)

DAGELIJKS NIEUWS VOLGEN - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 32% 46% 63% 65% 66% 68% 58%2018 23% 42% 52% 61% 66% 76% 56%2017 21% 23% 42% 58% 73% 75% 52%2018 22% 24% 37% 62% 76% 91% 56%2017 62% 61% 65% 58% 36% 21% 51%2018 51% 68% 60% 46% 33% 21% 45%2017 31% 42% 41% 42% 39% 35% 38%2018 26% 40% 39% 40% 41% 35% 37%2017 8% 13% 16% 28% 44% 49% 29%2018 6% 8% 12% 20% 27% 46% 22%2017 12% 19% 25% 26% 26% 14% 20%2018 6% 10% 19% 21% 23% 23% 18%2017 2% 3% 8% 12% 22% 26% 14%2018 3% 3% 6% 14% 16% 41% 16%2017 7% 8% 8% 11% 6% 6% 8%2018 9% 9% 10% 7% 4% 4% 7%2017 1% 0% 1% 2% 8% 8% 4%2018 1% 1% 1% 2% 3% 10% 4%2017 0% 1% 0% 1% 0% 2% 1%2018 6% 5% 2% 14% 2% 1% 3%2017 84% 87% 86% 89% 90% 89% 88%2018 69% 84% 84% 91% 95% 98% 88%

Tablet

Radio

Nationale televisie

Smartphone

Computer

Papieren krant

Regionale televisie

Apps op smart tv

Papieren magazine

Smartwatch

Eender welke

bron/toestel

Hoe vaak gebruik je onderstaande bronnen of toestellen om het nieuws te volgen? - % dagelijks (totale populatie, N=4.547)

DIGITALE NIEUWSKANALEN OP MAANDBASIS - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Total

2017 74% 85% 82% 73% 60% 39% 66%2018 66% 79% 76% 73% 66% 56% 68%20172018 26% 34% 37% 31% 26% 17% 28%2017 19% 29% 36% 35% 28% 22% 28%2018 8% 10% 16% 21% 19% 21% 17%2017 77% 80% 74% 52% 33% 23% 52%2018 74% 73% 58% 47% 38% 21% 49%2017 66% 68% 73% 62% 52% 36% 57%2018 34% 37% 32% 35% 37% 27% 33%2017 10% 10% 11% 7% 3% 2% 6%2018 4% 5% 6% 4% 3% 1% 3%

Personaliseerbare nieuwsapps (bv. Flipboard,

Feedly)

Nieuwswebsites (bv. HLN.be, VTM.be/nieuws)

Apps van nieuwsmedia (bv. app van De Standaard,

Sporza)Downloadbare versie van krant/tijdschrift

(identiek aan de papieren versie, vaak in pdf-

Sociale media

Algemene zoekmachine (bv. Google, Bing)

Welke digitale kanalen heb je afgelopen maand gebruikt om het nieuws te volgen? Meerdere antwoorden mogelijk. (totale steekproef, N=4.547)

Page 50: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|NIEUWS

50

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWSHelemaal

niet akkoord

Niet akkoord

Neutraal AkkoordHelemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen 2% 3% 13% 35% 47% 82%Ik wil enkel het nieuws volgen over de topics die mij interesseren 8% 21% 31% 32% 8% 40%

Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd 3% 7% 23% 45% 22% 67%Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op de 3% 7% 28% 38% 24% 62%

Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op mezelf 10% 18% 37% 23% 11% 35%

In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWS - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 75% 77% 84% 87% 94% 93% 86%2018 65% 73% 75% 83% 87% 97% 82%2017 37% 44% 42% 38% 39% 30% 38%2018 43% 49% 50% 38% 39% 30% 40%20172018 67% 73% 66% 64% 63% 74% 67%20172018 61% 66% 60% 62% 63% 61% 62%20172018 36% 34% 31% 34% 35% 37% 35%

Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen

Ik wil enkel het nieuws volgen over de topics die mij interesseren

Dankzij het internet ben ik veel beter geïnformeerd

Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op de maatschappij

Ik ben bezorgd om de invloed van valse nieuwsberichten op mezelf

In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) (totale steekproef, N=4.547)

BEZORGD OM IMPACT VALSE NIEUWSBERICHTEN

Ik ben bezorgd om de invloed van valse

nieuwsberichten op de maatschappij

30%

Ik ben bezorgd om de invloed van valse

nieuwsberichten op mezelf

3%

32%

Bezorgd over impact valse nieuwsberichten op maatschappij of zichzelf: 64%

In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) (totale steekproef, N=4.547)

Page 51: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | NIEUWS

51

% DAGELIJKS NIEUWS - SPLIT OP ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWS

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

Krant 6% 26% 26% 16% 17% 16% 21% 23%Tijdschrift 1% 4% 5% 2% 1% 2% 4% 4%

Nationale televisie 19% 64% 61% 48% 47% 52% 54% 57%Regionale televisie 4% 19% 17% 14% 10% 12% 16% 16%

Radio 27% 62% 58% 51% 50% 53% 52% 57%Computer 16% 42% 36% 39% 26% 46% 31% 41%

Smartphone 30% 48% 42% 49% 32% 59% 41% 47%Tablet 7% 20% 17% 20% 10% 23% 16% 19%

Smartwatch 3% 3% 3% 5% 11% 15% 3% 4%Apps op smart tv 6% 7% 6% 7% 7% 11% 5% 8%

Eender welke bron/toestel 59% 95% 89% 86% 80% 91% 85% 90%

Dankzij het internet ben ik veel beter

geïnformeerd

Ik ben bezorgd om de invloed van valse

nieuwsberichten op de maatschappij

Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen

Ik wil enkel het nieuws volgen over de topics die

mij interesseren

Hoe vaak gebruik je onderstaande bronnen of toestellen om het nieuws te volgen? - % dagelijks - Split op attitude ten opzichte van nieuws (totale populatie, N=4.547) Bijvoorbeeld: 26% van wie (helemaal) akkoord gaat dat nieuws volgen belangrijk is, volgt dagelijks het nieuws via de krant. Slechts 6% van wie (helemaal) niet akkoord gaat dat nieuws belangrijk is of daar neutraal tegenover staat, zegt elke dag het nieuws te lezen in de krant.

% MAANDELIJKS DIGITALE NIEUWSKANALEN - SPLIT OP ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN NIEUWS

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

Nieuwswebsites (bv. HLN.be, VTM.be/nieuws)

45% 74% 66% 73% 59% 80% 64% 72%

Apps van nieuwsmedia (bv. app van De

Standaard)13% 31% 28% 28% 20% 37% 24% 30%

Downloadbare, digitale versie van krant

of tijdschrift (identiek aan de papieren versie, vaak in pdf-formaat)

4% 20% 18% 16% 13% 21% 15% 18%

Sociale media (bv. Facebook, Twitter) 50% 48% 45% 55% 40% 62% 47% 51%

Algemene zoekmachine (bv. Google, Bing)

21% 36% 32% 35% 24% 39% 27% 37%

Personaliseerbare nieuwsapps (bv.

Flipboard, Feedly)3% 3% 3% 4% 3% 5% 2% 4%

Ik vind het belangrijk om het nieuws te volgen

Ik wil enkel het nieuws volgen over de topics die mij interesseren

Dankzij het internet ben ik veel beter

geïnformeerd

Ik ben bezorgd om de invloed van valse

nieuwsberichten op de maatschappij

Welke digitale kanalen heb je afgelopen maand gebruikt om het nieuws te volgen? - Split op attitude ten opzichte van nieuws (totale populatie, N=4.547) Bijvoorbeeld: 74% van wie (helemaal) akkoord gaat dat nieuws volgen belangrijk is, bezoekt minstens één keer per maand een nieuwswebsite. Slechts 45% van wie (helemaal) niet akkoord gaat dat nieuws belangrijk is of daar neutraal tegenover staat, zegt elke maand een nieuwswebsite te bezoeken.

Page 52: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK4

SOCIALE MEDIA

Page 53: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | SOCIALE MEDIA

53

STERKE GROEI

68%

SOCIALE MEDIA Steeds meer Vlamingen maken er gebruik van

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

GEBRUIK VAN SOCIALE NETWERKENMaandelijks gebruik van sociale netwerken

MAANDELIJKS GEBRUIK SOCIALE NETWERKEN PER LEEFTIJDSterke stijging bij de oudere segmenten

INFLUENCERSDe rol van influencers op sociale media leeft vooral bij jongeren

DAGELIJKS GEBRUIK MESSAGINGSnapchat wordt minder populair

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIAJongeren voelen zich meer verbonden door sociale media

87%GEBRUIKT MAANDELIJKS MINSTENS ÉÉN SOCIAAL NETWERK

Nog steeds hogere gebruikscijfers bij jongere segmenten, maar wel sterkere groei bij oudere segmenten.

Facebook groeit het sterkst bij 65+

72%78%

61% 64%

41%52%

11%20%

6%13%

FACEBOOK

74%

YOUTUBE INSTAGRAM

58% 37%

MAANDELIJKS GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

TOENAME T.O.V. 2017

67%16%

+7T.O.V. 2017

+3

98% 99% 96% 99% 96% 93%85%

91%

77%82%

52%

69%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

92% 91% 91% 90% 90%83%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

MESSENGER

+4

+7

“IK BESCHOUW MEZELF ALS INFLUENCER”

“IK VOLG INFLUENCERS”

16-24

53%9%

38%8%

28%9%

24%6%

13%4%

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

“SOCIALE MEDIA ZIJN TE TIJDSINTENSIEF”

34%

56%

20182017

23% 26%

20182017“IK KAN GEEN DAG

ZONDER SOCIALE MEDIA”

“DOOR SOCIALE MEDIA BLIJF IK OP DE HOOGTE VAN WAT ER GEBEURT”

70%

25-3416-24

39% 42%

25-34

39%

35-4416-24

“SOCIALE MEDIA GEVEN ME EEN GEVOEL VAN

VERBONDENHEID”

37%

WHATSAPP

41%

SNAPCHAT

8%+5

EMAIL SMS

69%+9

51%-5 -1+10

39%45%

VERLIEST TERREIN BIJ 16-24

23%

11%

32%

20%

45%

29%

56%47%

GROEIT STERK BIJ 45+

20%

11%

21%16%

34%

28%

GROEIT STERK BIJ 35+

DAALT LICHTOPVALLENDE STIJGING

65+55-6445-5465+55-6445-5435-44 16-24

Instagram kent een sterke groei bij 55+

70% 73%

48%60%

42% 45%

29% 30%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

REC

LEGENDE

2017 2018

LEGENDE

2017 2018

% TOTALE POPULATIE

% TOTALE POPULATIE% LEEFTIJDSCATEGORIE

STERKSTE STIJGER

Page 54: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|SOCIALEMEDIA

54

STERKE GROEI

68%

SOCIALE MEDIA Steeds meer Vlamingen maken er gebruik van

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

GEBRUIK VAN SOCIALE NETWERKENMaandelijks gebruik van sociale netwerken

MAANDELIJKS GEBRUIK SOCIALE NETWERKEN PER LEEFTIJDSterke stijging bij de oudere segmenten

INFLUENCERSDe rol van influencers op sociale media leeft vooral bij jongeren

DAGELIJKS GEBRUIK MESSAGINGSnapchat wordt minder populair

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIAJongeren voelen zich meer verbonden door sociale media

87%GEBRUIKT MAANDELIJKS MINSTENS ÉÉN SOCIAAL NETWERK

Nog steeds hogere gebruikscijfers bij jongere segmenten, maar wel sterkere groei bij oudere segmenten.

Facebook groeit het sterkst bij 65+

72%78%

61% 64%

41%52%

11%20%

6%13%

FACEBOOK

74%

YOUTUBE INSTAGRAM

58% 37%

MAANDELIJKS GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

TOENAME T.O.V. 2017

67%16%

+7T.O.V. 2017

+3

98% 99% 96% 99% 96% 93%85%

91%

77%82%

52%

69%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

92% 91% 91% 90% 90%83%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

MESSENGER

+4

+7

“IK BESCHOUW MEZELF ALS INFLUENCER”

“IK VOLG INFLUENCERS”

16-24

53%9%

38%8%

28%9%

24%6%

13%4%

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

“SOCIALE MEDIA ZIJN TE TIJDSINTENSIEF”

34%

56%

20182017

23% 26%

20182017“IK KAN GEEN DAG

ZONDER SOCIALE MEDIA”

“DOOR SOCIALE MEDIA BLIJF IK OP DE HOOGTE VAN WAT ER GEBEURT”

70%

25-3416-24

39% 42%

25-34

39%

35-4416-24

“SOCIALE MEDIA GEVEN ME EEN GEVOEL VAN

VERBONDENHEID”

37%

WHATSAPP

41%

SNAPCHAT

8%+5

EMAIL SMS

69%+9

51%-5 -1+10

39%45%

VERLIEST TERREIN BIJ 16-24

23%

11%

32%

20%

45%

29%

56%47%

GROEIT STERK BIJ 45+

20%

11%

21%16%

34%

28%

GROEIT STERK BIJ 35+

DAALT LICHTOPVALLENDE STIJGING

65+55-6445-5465+55-6445-5435-44 16-24

Instagram kent een sterke groei bij 55+

70% 73%

48%60%

42% 45%

29% 30%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

REC

LEGENDE

2017 2018

LEGENDE

2017 2018

% TOTALE POPULATIE

% TOTALE POPULATIE% LEEFTIJDSCATEGORIE

STERKSTE STIJGER

Page 55: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | SOCIALE MEDIA

55

STERKE GROEI

68%

SOCIALE MEDIA Steeds meer Vlamingen maken er gebruik van

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

GEBRUIK VAN SOCIALE NETWERKENMaandelijks gebruik van sociale netwerken

MAANDELIJKS GEBRUIK SOCIALE NETWERKEN PER LEEFTIJDSterke stijging bij de oudere segmenten

INFLUENCERSDe rol van influencers op sociale media leeft vooral bij jongeren

DAGELIJKS GEBRUIK MESSAGINGSnapchat wordt minder populair

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIAJongeren voelen zich meer verbonden door sociale media

87%GEBRUIKT MAANDELIJKS MINSTENS ÉÉN SOCIAAL NETWERK

Nog steeds hogere gebruikscijfers bij jongere segmenten, maar wel sterkere groei bij oudere segmenten.

Facebook groeit het sterkst bij 65+

72%78%

61% 64%

41%52%

11%20%

6%13%

FACEBOOK

74%

YOUTUBE INSTAGRAM

58% 37%

MAANDELIJKS GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

TOENAME T.O.V. 2017

67%16%

+7T.O.V. 2017

+3

98% 99% 96% 99% 96% 93%85%

91%

77%82%

52%

69%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

92% 91% 91% 90% 90%83%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

MESSENGER

+4

+7

“IK BESCHOUW MEZELF ALS INFLUENCER”

“IK VOLG INFLUENCERS”

16-24

53%9%

38%8%

28%9%

24%6%

13%4%

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

“SOCIALE MEDIA ZIJN TE TIJDSINTENSIEF”

34%

56%

20182017

23% 26%

20182017“IK KAN GEEN DAG

ZONDER SOCIALE MEDIA”

“DOOR SOCIALE MEDIA BLIJF IK OP DE HOOGTE VAN WAT ER GEBEURT”

70%

25-3416-24

39% 42%

25-34

39%

35-4416-24

“SOCIALE MEDIA GEVEN ME EEN GEVOEL VAN

VERBONDENHEID”

37%

WHATSAPP

41%

SNAPCHAT

8%+5

EMAIL SMS

69%+9

51%-5 -1+10

39%45%

VERLIEST TERREIN BIJ 16-24

23%

11%

32%

20%

45%

29%

56%47%

GROEIT STERK BIJ 45+

20%

11%

21%16%

34%

28%

GROEIT STERK BIJ 35+

DAALT LICHTOPVALLENDE STIJGING

65+55-6445-5465+55-6445-5435-44 16-24

Instagram kent een sterke groei bij 55+

70% 73%

48%60%

42% 45%

29% 30%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

REC

LEGENDE

2017 2018

LEGENDE

2017 2018

% TOTALE POPULATIE

% TOTALE POPULATIE% LEEFTIJDSCATEGORIE

STERKSTE STIJGER

Page 56: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|SOCIALEMEDIA

56

STERKE GROEI

68%

SOCIALE MEDIA Steeds meer Vlamingen maken er gebruik van

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

GEBRUIK VAN SOCIALE NETWERKENMaandelijks gebruik van sociale netwerken

MAANDELIJKS GEBRUIK SOCIALE NETWERKEN PER LEEFTIJDSterke stijging bij de oudere segmenten

INFLUENCERSDe rol van influencers op sociale media leeft vooral bij jongeren

DAGELIJKS GEBRUIK MESSAGINGSnapchat wordt minder populair

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIAJongeren voelen zich meer verbonden door sociale media

87%GEBRUIKT MAANDELIJKS MINSTENS ÉÉN SOCIAAL NETWERK

Nog steeds hogere gebruikscijfers bij jongere segmenten, maar wel sterkere groei bij oudere segmenten.

Facebook groeit het sterkst bij 65+

72%78%

61% 64%

41%52%

11%20%

6%13%

FACEBOOK

74%

YOUTUBE INSTAGRAM

58% 37%

MAANDELIJKS GEBRUIK VAN SOCIALE MEDIA

TOENAME T.O.V. 2017

67%16%

+7T.O.V. 2017

+3

98% 99% 96% 99% 96% 93%85%

91%

77%82%

52%

69%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

92% 91% 91% 90% 90%83%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

MESSENGER

+4

+7

“IK BESCHOUW MEZELF ALS INFLUENCER”

“IK VOLG INFLUENCERS”

16-24

53%9%

38%8%

28%9%

24%6%

13%4%

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

“SOCIALE MEDIA ZIJN TE TIJDSINTENSIEF”

34%

56%

20182017

23% 26%

20182017“IK KAN GEEN DAG

ZONDER SOCIALE MEDIA”

“DOOR SOCIALE MEDIA BLIJF IK OP DE HOOGTE VAN WAT ER GEBEURT”

70%

25-3416-24

39% 42%

25-34

39%

35-4416-24

“SOCIALE MEDIA GEVEN ME EEN GEVOEL VAN

VERBONDENHEID”

37%

WHATSAPP

41%

SNAPCHAT

8%+5

EMAIL SMS

69%+9

51%-5 -1+10

39%45%

VERLIEST TERREIN BIJ 16-24

23%

11%

32%

20%

45%

29%

56%47%

GROEIT STERK BIJ 45+

20%

11%

21%16%

34%

28%

GROEIT STERK BIJ 35+

DAALT LICHTOPVALLENDE STIJGING

65+55-6445-5465+55-6445-5435-44 16-24

Instagram kent een sterke groei bij 55+

70% 73%

48%60%

42% 45%

29% 30%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

REC

LEGENDE

2017 2018

LEGENDE

2017 2018

% TOTALE POPULATIE

% TOTALE POPULATIE% LEEFTIJDSCATEGORIE

STERKSTE STIJGER

Page 57: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | SOCIALE MEDIA

57

SOCIALE MEDIASociale media blijven erg populair in Vlaanderen, waar bijna negen op de tien mensen de afgelopen maand een sociaal netwerk gebruikt heeft. Instagram is de sterkste groeier, met vooral in de groep 25-34-jarigen een opvallende stijging in maandelijks gebruik (van 48% naar 60%). Facebook blijft het sociaal netwerk met het grootste aantal gebruikers in Vlaanderen. De vele schandalen rond fake news en datalekken lijken in Vlaanderen nog geen leegloop op het platform te veroorzaken. Driekwart van de Vlamingen zegt maandelijks Facebook te gebruiken. Enkel in de groep 35-44-jarigen zien we een daling (90% naar 83%), maar met nog steeds ruim 8 op de 10 die er maandelijks gebruik van maken, kun je moeilijk spreken van een probleem inzake bereik binnen die leeftijdsgroep. Dit sluit niet uit dat er wel een daling is in intensiteit waarmee we Facebook gebruiken, maar dit werd niet bevraagd in deze editie.

Tegen de verwachtingen in lijkt Facebook ook stand te houden binnen de jongste leeftijdsgroep (16-24 jaar). Dit terwijl rapporten in bijvoorbeeld Nederland wel wijzen op een daling in het jongste segment26. Een ander opmerkelijk verschil is dat in Nederland sociale media zoals WhatsApp, Snapchat, YouTube en Instagram meer gebruikers hebben onder de 15-19-jarigen dan Facebook, terwijl in Vlaanderen enkel YouTube gelijke tred houdt met Facebook. Samenhangend met de stabiele positie van Facebook in Vlaanderen is de vaststelling dat het aantal Vlamingen die bezorgd zijn over hun privacy op sociale media stagneert rond 55%, met weinig variatie tussen de leeftijdsgroepen. De toegenomen berichtgeving over datalekken op sociale media en de nieuwe GDPR-richtlijnen lijken gebruikers dus niet ongerust te maken over hun privacy op sociale media.

Bij de berichtendiensten neemt het aantal dagelijkse gebruikers van Facebook Messenger en Whatsapp toe (respectievelijk van 32% naar 37% en van 31% naar 41%). Voor het eerst is WhatsApp daarmee de populairste online berichtendienst. In Nederland is WhatsApp al jaren enorm populair, met zelfs meer gebruikers dan Facebook27. Het aantal dagelijkse gebruikers van Snapchat blijft hangen rond 7%. Belangrijk daarbij is dat Snapchat sterk daalt in het jongste segment (van 45% naar 39%). Ook internationaal komt steeds vaker de opmerking dat Snapchat geen antwoord vindt op tegenzetten van bijvoorbeeld Instagram Stories28, zodat het aantal dagelijkse gebruikers stilaan stagneert29.

Kortom, sociale media worden steeds meer het toneel voor een spel van “Facebook tegen de rest”. Instagram, WhatsApp en Facebook Messenger zijn immers ook lid van de Facebook-familie. Bij de sociale netwerken staat alleen YouTube min of meer op gelijke hoogte met Facebook en Instagram. Netwerken zoals LinkedIn, Pinterest en Twitter hebben nog steeds veel minder gebruikers. Bij de online berichtendiensten zijn WhatsApp en Facebook Messenger al helemaal onbedreigde marktleiders, ondanks verwoede pogingen van bijvoorbeeld Google30. Steeds meer stemmen in de VS31 en Europa32 ijveren voor een opsplit-sing van de Facebook-groep in deelbedrijven om meer concurrentie te krijgen op die markt en vooral minder macht (en data) te concentreren bij één speler33.

Net zoals de voorgaande jaren groeit het gebruik van sociale media sterk in de oudere leeftijdsgroepen. Bijna zeven op de tien 65-plussers zeggen maandelijks een sociaal netwerk te gebruiken, een jaar eerder was dat 52%. Ook berichtendiensten zoals Facebook Messenger en WhatsApp worden steeds populairder in deze leeftijdsgroep. Dit hangt samen met het stijgende bezit van mobiele toestellen zoals smartphone en tablet (zie hoofdstuk Toestellen & Aansluitingen).

Beeld is steeds meer een onderscheidende factor voor sociale media. Er worden naast foto’s ook steeds meer video’s gedeeld via sociale netwerken. Bijna vier op de tien Vlamingen zeggen dat ze al eens een video publiek gepost hebben via een sociaal netwerk; 6% zegt al minstens 10 filmpjes gepost te hebben. Zoals verwacht, ligt het aantal Vlamingen die al eens een video gepost hebben nog hoger bij de jongere segmenten (57%). Opvallend genoeg stemt het aantal jongeren die minstens 10 filmpjes gepost hebben (7%) overeen met het cijfer voor de totale bevolking (6%). Veel jongeren hebben dus al wel eens een video gepost, maar slechts een kleine groep is hier zeer bedreven in. De twee meest voorkomende soorten filmpjes gaan over een grappige gebeurtenis of brengen verslag uit van een optreden.

26 https://www.newcom.nl/index.php?page=socialmedia201827 https://www.newcom.nl/socialmedia201828 https://www.cnbc.com/2018/06/28/instagram-stories-daily-active-users-double-snapchats.html29 https://investor.snap.com/~/media/Files/S/Snap-IR/reports-and-presentations/earnings-slides-q3-18.pdf30 https://techcrunch.com/2018/12/05/farewell-allo/31 https://www.businessinsider.nl/freedom-from-facebook-wants-to-destroy-facebook-monopoly-2018-7/32 https://www.handelsblatt.com/today/politics/legal-eagles-could-the-eu-really-break-up-facebooks-monopoly/23582226.html33 https://www.technologyreview.com/s/611425/its-time-to-rein-in-the-data-barons/

Page 58: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|SOCIALEMEDIA

58

Verder beschouwt 8% van de Vlamingen zich als een influencer34, een cijfer dat veel hoger ligt als we filteren op Vlamingen die al minstens 10 filmpjes op sociale netwerken hebben gepost (23%). Influencers hebben het grootste bereik in de groep 16-24-jarigen, met 67% die stelt influencers te volgen, en 16% die zichzelf ook als een influencer zien.

Het feit dat sociale media een steeds grotere rol spelen in ons leven, gaat gepaard met een stijgende bezorgdheid over de tijd die we eraan spenderen, zeker bij de oudere leeftijdsgroepen. Echter, de grootste stijging van het percentage gebruikers die stellen dat ze geen dag zonder sociale media kunnen zit in de jongste leeftijdsgroep (van één op de vier in 2017 naar één op de drie in 2018). Dat sociale media wel degelijk ook positieve effecten hebben op onze samenleving, daarvan is vooral de jongere leeftijdsgroep overtuigd. Zeven op de tien Vlamingen jonger dan 35 geven aan meer op de hoogte te zijn van wat er gebeurt dankzij de sociale media en vier op de tien voelt zich meer verbonden door sociale media.

34 Het begrip ‘influencers’ werd als volgt omschreven in de vragenlijst: “Via sociale media kun je ook mensen volgen die je niet persoonlijk kent, maar die je wel inspireren en wiens ideeën, meningen en adviezen je waardevol vindt. Deze inspiratoren worden ook wel ‘influencers’ of beïnvloeders genoemd, omdat ze een invloed uitoefenen op de opinie van hun (grote groep) volgers.”

Page 59: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | SOCIALE MEDIA

59

MAANDELIJKS GEBRUIK SOCIALE MEDIA16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 92% 91% 90% 72% 61% 41% 71%2018 91% 90% 83% 78% 64% 52% 74%2017 89% 74% 64% 56% 39% 26% 54%2018 89% 75% 67% 54% 48% 32% 58%2017 70% 48% 42% 29% 11% 6% 30%2018 73% 60% 45% 30% 20% 13% 37%2017 14% 35% 39% 28% 18% 6% 21%2018 16% 36% 33% 32% 20% 6% 23%2017 25% 32% 31% 26% 13% 7% 21%2018 26% 30% 26% 21% 19% 11% 21%2017 31% 24% 24% 23% 11% 6% 18%2018 26% 26% 25% 19% 11% 7% 18%2017 11% 9% 5% 1% 0% 0% 4%2018 11% 13% 7% 2% 0% 0% 5%2017 16% 9% 3% 4% 0% 0% 5%2018 13% 10% 3% 2% 1% 0% 4%2017 3% 8% 6% 2% 0% 0% 3%2018 5% 10% 6% 4% 1% 0% 4%2017 20% 7% 4% 4% 1% 0% 5%2018 13% 7% 3% 1% 0% 0% 4%2017 13% 4% 3% 3% 1% 0% 3%2018 9% 6% 2% 3% 1% 1% 3%2017 8% 6% 2% 3% 1% 0% 3%2018 5% 3% 2% 1% 1% 0% 2%2017 7% 0% 0% 1% 0% 0% 1%2018 3% 0% 0% 0% 0% 0% 1%2017 98% 96% 96% 85% 77% 52% 80%2018 99% 99% 93% 91% 82% 69% 87%

Twitter

Reddit

We heart it

Maandelijks gebruik van

minstens 1 sociaal netwerk

Tinder

Slack

Swarm

Tumblr

Foursquare

Facebook

YouTube

Instagram

LinkedIn

Pinterest

Welke van onderstaande sociale media heb je afgelopen maand gebruikt? (totale steekproef, N=4.547)

FREQUENTIE PUBLIEKLIJK POSTEN FILMPJES OP SOCIALE MEDIA16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Nog nooit 43% 50% 56% 63% 80% 86% 63%1 filmpje 14% 9% 10% 8% 4% 5% 8%

2-5 filmpjes 29% 26% 20% 17% 10% 5% 18%6-10 filmpjes 7% 8% 7% 6% 3% 2% 5%

11-20 filmpjes 2% 2% 3% 3% 2% 1% 2%Meer dan 20 filmpjes 5% 6% 5% 4% 1% 2% 4%

Heb je ooit al eens een zelfgemaakte video gepost op sociale media zoals bv. YouTube, Facebook,...? Opgelet: het gaat om het plaatsen van filmpjes op een publieke pagina. Het privé delen van filmpjes via Snapchat, Instagram of een gesloten Facebookgroep telt hier niet mee. (totale steekproef, N=4.547)

Page 60: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|SOCIALEMEDIA

60

% TYPE FILMPJES GEPOST - SPLIT OP AANTAL FILMPJES GEPOST

1 filmpje2-5

filmpjes6-10

filmpjes

Meer dan 10 filmpjes

Totaal

Een filmpje dat je maakte van een grappige gebeurtenis 23% 35% 44% 40% 34%

Een filmpje dat je maakte tijdens een optreden/festival 16% 33% 42% 50% 33%

Een filmpje waarin je zelf zingt en/of muziek speelt 8% 11% 17% 17% 12%

Een filmpje waarin je je sportprestaties filmt (skaten, snowboarden, mountainbiken, …)

7% 12% 14% 16% 12%

Een filmpje dat je zelf gemonteerd hebt op basis van bestaande beelden en muziek (fan video)

5% 11% 11% 19% 11%

Een filmpje waarin je je mening of belevenissen vertelt (videoblog/vlog)

8% 7% 7% 14% 8%

Een animatiefilmpje of stop-motion video 4% 5% 13% 13% 7%

Een filmpje van een game dat je speelt (Let’s play video, walkthrough)

2% 6% 10% 12% 7%

Een filmpje waarin je zelf een sketch speelt of een comedy-optreden geeft

5% 6% 5% 9% 6%

Een filmpje waarin je je mening geeft over games, series, toestellen,... (reviews)

3% 4% 5% 14% 6%

Een filmpje dat je opgenomen hebt van televisie of in de cinema

2% 4% 6% 8% 5%

Je gaf aan al eens een of meerdere filmpjes op sociale media geplaatst te hebben. Welk type filmpje(s) heb je al gepost? Meerdere antwoorden mogelijk. - Split op totaal aantal filmpjes ooit gepost (totale steekproef, N=4.547)Bijvoorbeeld: van wie ooit al eens één filmpje gepost heeft op sociale media, zegt 23% dat dat een filmpje was van een grappige gebeurtenis. Bij wie meer dan 10 filmpjes gepost heeft, zegt 40% dat dit (onder andere) filmpjes waren van een grappige gebeurtenis.

BERICHTENDIENSTENHeb/Ken ik

nietHeb ik niet

meerNooit Zelden Maandelijks Wekelijks Dagelijks

E-mail 2% 0% 1% 5% 4% 18% 69%

Sms 2% 0% 1% 10% 6% 29% 51%

Facebook Messenger 16% 2% 11% 8% 7% 20% 37%WhatsApp 18% 2% 10% 6% 5% 18% 41%

Google Hangouts 55% 5% 28% 8% 2% 2% 2%

Snapchat 45% 7% 26% 7% 3% 5% 7%iMessage 49% 3% 24% 5% 2% 6% 10%

Skype 27% 10% 21% 25% 7% 7% 4%

Facetime 44% 3% 25% 15% 5% 7% 2%Telegram (online berichtendienst) 63% 4% 29% 2% 1% 1% 1%

Signal 69% 2% 26% 1% 0% 0% 1%

Hoe vaak gebruik je volgende diensten en applicaties? (totale steekproef, N=4.547)

Page 61: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | SOCIALE MEDIA

61

DAGELIJKS GEBRUIK VOLGENDE DIENSTEN EN APPLICATIES - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 53% 68% 75% 67% 62% 46% 60%2018 53% 79% 85% 76% 64% 60% 69%2017 68% 60% 69% 67% 53% 32% 56%2018 66% 45% 54% 58% 46% 43% 51%2017 76% 48% 33% 28% 16% 11% 32%2018 75% 50% 35% 34% 21% 20% 37%2017 37% 58% 47% 29% 20% 11% 31%2018 38% 60% 56% 45% 32% 23% 41%2017 1% 2% 2% 0% 2% 0% 1%2018 1% 3% 3% 1% 1% 1% 2%2017 45% 9% 3% 2% 1% 0% 8%

2018 39% 7% 4% 1% 0% 1% 7%

2017 19% 16% 15% 10% 4% 2% 10%2018 17% 15% 13% 11% 4% 5% 10%2017 4% 4% 4% 5% 1% 2% 3%2018 2% 6% 7% 6% 1% 2% 4%2017 3% 2% 1% 1% 2% 1% 2%2018 3% 2% 2% 2% 2% 2% 2%2017 3% 1% 1% 1% 1% 0% 1%2018 1% 2% 3% 0% 0% 0% 1%2017

2018 1% 1% 1% 0% 0% 0% 1%

iMessage

Skype

Facetime

Telegram

Signal

Snapchat

E-mail

Sms

Facebook Messenger

WhatsApp

Google hangouts

Hoe vaak gebruik je volgende diensten en applicaties? - % dagelijks gebruik - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

INFLUENCERSIk beschouw

mezelf als influencer

Ik volg influencers

Geen van beide

YouTube 2% 17% 82%

Instagram 3% 18% 76%

Facebook 5% 17% 79%Twitter 2% 8% 90%

Pinterest 2% 7% 92%Snapchat 2% 5% 94%

Totaal (minstens 1 van bovenstaande) 8% 34% 63%

Beschouw je jezelf als een influencer of volg je influencers via onderstaande kanalen? (totale steekproef, N=4.547)

INFLUENCERS - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ik beschouw mezelf als influencer 16% 9% 8% 9% 6% 4% 8%Ik volg influencers 67% 53% 38% 28% 24% 13% 34%

Geen van beide 30% 45% 57% 68% 74% 84% 63%

Beschouw je jezelf als een influencer of volg je influencers via onderstaande kanalen? - % dat zichzelf als influencer beschouwt of influencers volgt op minstens één van de opgesomde sociale media - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 62: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|SOCIALEMEDIA

62

INFLUENCERS - SPLIT OP AANTAL FILMPJES OOIT GEPOSTNog nooit

filmpje gepost op sociale media

1 filmpje 2-5 filmpjes 6-10 filmpjesMeer dan 10

filmpjes

Ik beschouw mezelf als influencer 5% 14% 13% 19% 23%Ik volg influencers 33% 46% 53% 56% 55%

Geen van beide 64% 49% 43% 38% 36%

Beschouw je jezelf als een influencer of volg je influencers via onderstaande kanalen? - % dat zichzelf als influencer beschouwt of influencers volgt op minstens één van de opgesomde sociale media - Split op aantal filmpjes ooit publieklijk gepost op sociale media (totale steekproef, N=4.547)Bijvoorbeeld: van wie nog nooit filmpjes gepost heeft op sociale media, beschouwt 5% zichzelf als een influencer. Bij wie meer dan 10 filmpjes gepost heeft, is dat 23%.

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIAHelemaal

niet akkoord

Niet akkoord

Neutraal AkkoordHelemaal akkoord

(Helemaal) Akkoord

Ik ben bezorgd over de impact van sociale media op mijn privacy 5% 12% 27% 36% 21% 56%Als je geen Facebookaccount hebt, mis je heel wat nieuwtjes en 17% 22% 23% 32% 6% 38%

Sociale media zijn te tijdsintensief 3% 10% 31% 40% 16% 56%Ik kan geen dag zonder sociale media 23% 31% 20% 21% 5% 26%

Door sociale media blijf ik op de hoogte van wat er gebeurt 8% 12% 25% 46% 9% 55%Sociale media geven me een gevoel van verbondenheid 12% 21% 33% 29% 6% 35%

Hoe denk jij over sociale media? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIA - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Total

2017 50% 47% 53% 56% 67% 55% 55%2018 53% 56% 57% 55% 59% 58% 56%2017 56% 57% 49% 35% 27% 16% 37%2018 52% 57% 43% 33% 26% 27% 38%2017 58% 45% 37% 27% 20% 13% 34%2018 53% 58% 61% 58% 56% 52% 56%2017 26% 27% 24% 23% 17% 21% 23%2018 34% 30% 28% 23% 17% 23% 26%20172018 68% 70% 58% 50% 42% 43% 55%2017

2018 39% 42% 39% 32% 26% 31% 35%Sociale media geven me een gevoel van verbondenheid

Ik ben bezorgd over de impact van sociale media op mijn

privacyAls je geen Facebookaccount hebt, mis je heel wat nieuwtjes

en evenementen

Sociale media zijn te tijdsintensief

Ik kan geen dag zonder sociale media

Door sociale media blijf ik op de hoogte van wat er gebeurt

Hoe denk jij over sociale media? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) (totale steekproef, N=4.547)

Page 63: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK5

PRIVACY

Page 64: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PRIVACY

64

PRIVACYVlamingen hechten belang aan hun online privacy

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

MAATREGELENWie zich ergert aan het gebruik van zijn persoonlijke data door bedrijven,

onderneemt meer actie om privacy te beschermen

Welke maatregelen heb je reeds genomen?

INTERPERSOONLIJKE PRIVACY Meerderheid vraagt toestemming aan vrienden

alvorens persoonlijke info te delen

18%

14%

14%

8%

19%

Ik surf in 'incognito' modus

Ik accepteer geen cookies

Ik gebruik valse informatie bij registratie

Ik koop bepaalde producten bewust niet meer online

Geen van bovenstaande

57%

44%

43%

42%

33%

Ik weiger de toegang tot bepaalde gegevens

Ik download bepaalde apps bewust niet

Ik pas de privacy settings van sociale media aan

Ik pas de privacy settings op mijn smartphone aan

Ik verwijder applicaties of accounts

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN PRIVACY Vlamingen staan redelijk sceptisch tegenover hoe bedrijven

met onze privacy omgaan

HOOGSTE CIJFER

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64

ALGEMENE VOORWAARDEN De meerderheid leest deze niet

LEEST DE ALGEMENE VOOR-WAARDEN ZELDEN OF NOOIT

IN MINDER DAN 50% VAN DE GEVALLEN

IN MEER DAN 50% VAN DE GEVALLEN OF ALTIJD

21%14%

65%

45-54 55-64 65+

21%26% 26%

19%26%

VOORNAMELIJK DE OUDERE GENERATIE LEEST ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY POLICY

WIE MINDER DAN DAGELIJKS DE SMARTPHONE GEBRUIKT IS MEER GENEIGD OM ALGEMENE VOORWAARDEN TE LEZEN

DAGELIJKS NIET DAGELIJKS

ALLE LEEFTIJDEN

Als gebruiker heb ik geen controle meer over welke persoonlijke informatie van mij verzameld en gebruikt wordt

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel of niet mogen doen met mijn data

31%

66%

30%27% 32%

71%67%53%

26%

66%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van mij bezitten

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv. informatie en service op maat)

25%

69%66%

36% 27%

57%

32%

67%

36%

72%

20%

68%

31%

67%

30%

66%66%

46%

65+

HET STOORT ME ZEKER

HET STOORT ME NIET

HET STOORT ME NIET ECHT

GEENMENING

HET STOORT ME EEN BEETJE

IK O

ND

ERN

EEM

ACT

IE

60%VRAAGT TOESTEMMING

AAN VRIENDEN ALVORENS INFO TE DELEN 42%

DAT VRIENDEN SOMS FOTO'S OF INFO DELEN OVER HEM HAAR ZONDER OP DE

HOOGTE TE ZIJN

OK?

MAAR HIERVAN ZEGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 65: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PRIVACY

65

PRIVACYVlamingen hechten belang aan hun online privacy

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

MAATREGELENWie zich ergert aan het gebruik van zijn persoonlijke data door bedrijven,

onderneemt meer actie om privacy te beschermen

Welke maatregelen heb je reeds genomen?

INTERPERSOONLIJKE PRIVACY Meerderheid vraagt toestemming aan vrienden

alvorens persoonlijke info te delen

18%

14%

14%

8%

19%

Ik surf in 'incognito' modus

Ik accepteer geen cookies

Ik gebruik valse informatie bij registratie

Ik koop bepaalde producten bewust niet meer online

Geen van bovenstaande

57%

44%

43%

42%

33%

Ik weiger de toegang tot bepaalde gegevens

Ik download bepaalde apps bewust niet

Ik pas de privacy settings van sociale media aan

Ik pas de privacy settings op mijn smartphone aan

Ik verwijder applicaties of accounts

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN PRIVACY Vlamingen staan redelijk sceptisch tegenover hoe bedrijven

met onze privacy omgaan

HOOGSTE CIJFER

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64

ALGEMENE VOORWAARDEN De meerderheid leest deze niet

LEEST DE ALGEMENE VOOR-WAARDEN ZELDEN OF NOOIT

IN MINDER DAN 50% VAN DE GEVALLEN

IN MEER DAN 50% VAN DE GEVALLEN OF ALTIJD

21%14%

65%

45-54 55-64 65+

21%26% 26%

19%26%

VOORNAMELIJK DE OUDERE GENERATIE LEEST ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY POLICY

WIE MINDER DAN DAGELIJKS DE SMARTPHONE GEBRUIKT IS MEER GENEIGD OM ALGEMENE VOORWAARDEN TE LEZEN

DAGELIJKS NIET DAGELIJKS

ALLE LEEFTIJDEN

Als gebruiker heb ik geen controle meer over welke persoonlijke informatie van mij verzameld en gebruikt wordt

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel of niet mogen doen met mijn data

31%

66%

30%27% 32%

71%67%53%

26%

66%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van mij bezitten

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv. informatie en service op maat)

25%

69%66%

36% 27%

57%

32%

67%

36%

72%

20%

68%

31%

67%

30%

66%66%

46%

65+

HET STOORT ME ZEKER

HET STOORT ME NIET

HET STOORT ME NIET ECHT

GEENMENING

HET STOORT ME EEN BEETJE

IK O

ND

ERN

EEM

ACT

IE

60%VRAAGT TOESTEMMING

AAN VRIENDEN ALVORENS INFO TE DELEN 42%

DAT VRIENDEN SOMS FOTO'S OF INFO DELEN OVER HEM HAAR ZONDER OP DE

HOOGTE TE ZIJN

OK?

MAAR HIERVAN ZEGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 66: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PRIVACY

66

PRIVACYVlamingen hechten belang aan hun online privacy

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

MAATREGELENWie zich ergert aan het gebruik van zijn persoonlijke data door bedrijven,

onderneemt meer actie om privacy te beschermen

Welke maatregelen heb je reeds genomen?

INTERPERSOONLIJKE PRIVACY Meerderheid vraagt toestemming aan vrienden

alvorens persoonlijke info te delen

18%

14%

14%

8%

19%

Ik surf in 'incognito' modus

Ik accepteer geen cookies

Ik gebruik valse informatie bij registratie

Ik koop bepaalde producten bewust niet meer online

Geen van bovenstaande

57%

44%

43%

42%

33%

Ik weiger de toegang tot bepaalde gegevens

Ik download bepaalde apps bewust niet

Ik pas de privacy settings van sociale media aan

Ik pas de privacy settings op mijn smartphone aan

Ik verwijder applicaties of accounts

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

10%

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN PRIVACY Vlamingen staan redelijk sceptisch tegenover hoe bedrijven

met onze privacy omgaan

HOOGSTE CIJFER

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64

ALGEMENE VOORWAARDEN De meerderheid leest deze niet

LEEST DE ALGEMENE VOOR-WAARDEN ZELDEN OF NOOIT

IN MINDER DAN 50% VAN DE GEVALLEN

IN MEER DAN 50% VAN DE GEVALLEN OF ALTIJD

21%14%

65%

45-54 55-64 65+

21%26% 26%

19%26%

VOORNAMELIJK DE OUDERE GENERATIE LEEST ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY POLICY

WIE MINDER DAN DAGELIJKS DE SMARTPHONE GEBRUIKT IS MEER GENEIGD OM ALGEMENE VOORWAARDEN TE LEZEN

DAGELIJKS NIET DAGELIJKS

ALLE LEEFTIJDEN

Als gebruiker heb ik geen controle meer over welke persoonlijke informatie van mij verzameld en gebruikt wordt

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel of niet mogen doen met mijn data

31%

66%

30%27% 32%

71%67%53%

26%

66%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van mij bezitten

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv. informatie en service op maat)

25%

69%66%

36% 27%

57%

32%

67%

36%

72%

20%

68%

31%

67%

30%

66%66%

46%

65+

HET STOORT ME ZEKER

HET STOORT ME NIET

HET STOORT ME NIET ECHT

GEENMENING

HET STOORT ME EEN BEETJE

IK O

ND

ERN

EEM

ACT

IE

60%VRAAGT TOESTEMMING

AAN VRIENDEN ALVORENS INFO TE DELEN 42%

DAT VRIENDEN SOMS FOTO'S OF INFO DELEN OVER HEM HAAR ZONDER OP DE

HOOGTE TE ZIJN

OK?

MAAR HIERVAN ZEGT

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 67: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PRIVACY

67

PRIVACYDe mening van de Vlamingen over het belang van online privacy heeft de voorbije jaren een opmerkelijke bocht gemaakt. Enkele jaren geleden leek iedereen het erover eens dat privacy dood was35 en dat alleen wie een misdaad te verbergen had er nog belang aan hechtte36. Opiniemakers en onderzoekers die het belang van privacy verdedigden, botsten op heel wat weerstand37. Na steeds weerkerende berichten over datalekken en -misbruik op sociale media (en vooral op Facebook) begon de publieke opinie wat te keren. De onthullingen over hoe Cambridge Analytica Facebook-gegevens gebruikte om de presidentsverkiezingen in de VS te beïnvloeden38, was voor velen het kantelpunt om online privacy weer als een belangrijk en fundamenteel mensen-recht te zien. Ook de lancering van GDPR39, de verordening die de persoonsgegevens van Europese burgers beschermt, heeft dat bewustzijn versterkt.

Deze evolutie beïnvloedt ook de perceptie en intenties van Vlamingen omtrent privacy. Eén op de vijf Vlamingen geeft aan in minstens de helft van de gevallen de algemene voorwaarden en het beleid rond privacy te lezen vóór hij of zij zich ergens online registreert. Er is daarbij een duidelijke relatie met de leeftijd: een kwart van de 55-plussers verklaart in minstens de helft van de gevallen de algemene voorwaarden te lezen. Dit lijkt veel en het is allicht ook een overschatting wegens sociaal wenselijk antwoordgedrag. Toch zien we ook een ander interessant verband: vooral wie minder dan dagelijks de smartphone gebruikt, zegt in minstens de helft van de gevallen de algemene voorwaarden en privacy statements te lezen. Dit laat een verband zien tussen de attitude en opvattingen die iemand heeft over online veiligheid en privacy enerzijds en de adoptie en het gebruik van digitale technologie anderzijds.

Wat doen mensen meestal om hun data te beschermen? Ze weigeren toegang tot hun data, downloaden apps bewust niet en passen de privacy-instellingen van de sociale media en hun smartphone aan. Anderzijds stelt 19% dat ze geen enkele actie ondernemen om hun data te beschermen. We merken ook een duidelijk verband met de attitude ten opzichte van privacy. Wie meent dat hij controle heeft over welke persoonlijke data bedrijven over ons verzamelen, is minder geneigd daar iets aan te doen. Idem voor het gebrek aan transparantie van bedrijven over welke data ze van ons bezitten; wie dat helemaal niet storend vindt, onderneemt ook geen actie.

De peiling bevat ook een statement over het gevoel dat je als gebruiker weet wat bedrijven wel of niet mogen doen met je gege-vens. Wie hier “helemaal niet akkoord” of “helemaal akkoord” op antwoordt (dus de twee uitersten op de schaal), blijkt het minst geneigd om actie te ondernemen. Bij “helemaal niet akkoord” kan een gevoel van machteloosheid meespelen: als je toch niet weet wat bedrijven mogen doen met data, heeft het geen zin om iets te ondernemen. Bij “helemaal akkoord” zou dit kunnen wijzen op vertrouwen in (zelf)regulering bij bedrijven: er zijn regels over wat wel en niet mag, dus hoef je als gebruiker daar zelf niets aan te doen. Idem bij de stelling dat je het oké vindt om data te delen als daar iets tegenover staat. Wie daar “helemaal akkoord” mee gaat, is minder geneigd om actie te ondernemen om de data te beschermen. Dat kan logisch zijn, aangezien die personen bereid zijn om hun data te delen om bepaalde voordelen te verkrijgen en dus minder geneigd zijn om zelf hun data af te schermen. Maar enigszins verrassend zien we dat ook bij de groep die “helemaal niet akkoord” gaat met de stelling (dus zegt geen data te willen delen, ook al is er een voordeel aan verbonden), minder mensen actie hebben ondernomen om hun data af te schermen. De verklaring hiervoor is te vinden in de frequentie van het gebruik van digitale media. Zo zien we dat in de groep die helemaal niet akkoord gaat met deze stelling, 38% zegt minder dan dagelijks de smartphone te gebruiken. Dat is veel meer dan bij de andere antwoordmogelijkheden, waar dit cijfer schommelt tussen 14% en 27%.

Over het algemeen merken we dat Vlamingen een negatieve perceptie hebben over hoe bedrijven omspringen met hun persoon-lijke gegevens. Twee op de drie zegt dat gebruikers geen controle hebben over welke data er over hen verzameld en gebruikt worden en een even grote groep stoort zich aan het gebrek aan transparantie bij bedrijven op dat vlak. Dit negatieve gevoel stijgt met de leeftijd. Op persoonlijk vlak verklaart 60% van de Vlamingen dat ze eerst toestemming vragen aan vrienden vóór ze iets over hen posten op sociale media. Opvallend is dat van de groep die toestemming vraagt, ruim vier op de tien aangeven dat hun vrienden wel al eens info en foto’s van hen gedeeld hebben zonder daar op voorhand toestemming voor te vragen.

35 https://www.forbes.com/sites/jacobmorgan/2014/08/19/privacy-is-completely-and-utterly-dead-and-we-killed-it/36 https://www.theguardian.com/media/2011/nov/29/paul-mcmullan-leveson-inquiry-phone-hacking37 Zie bijvoorbeeld het boek “Je hebt wel iets te verbergen” uitgegeven door De Correspondent, waarin journalisten Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis

proberen op te boksen tegen het heersende defaitisme rond privacy. https://decorrespondent.nl/209/nee-je-hebt-wel-iets-te-verbergen/6428004-ab2d5fc238 https://www.bbc.com/news/av/technology-43674480/facebook-data-how-it-was-used-by-cambridge-analytica39 https://gdpr-eu.be/wat-is-gdpr/

Page 68: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PRIVACY

68

De helft van de Vlamingen zegt geen probleem te hebben met het delen van naam en voornaam. Ook geboortedatum en burgerlijke stand worden vrij vaak als minder problematische data gezien om te delen. Financiële en medische informatie zijn zeer gevoelige data om te delen. Ook politieke voorkeur en adresgegevens scoren laag. Er is een duidelijk verband met de leeftijd merkbaar: hoe ouder iemand is, hoe meer bezwaren hij of zij heeft om persoonlijke info te delen met websites, apps of bedrijven.

Zoals verwacht hangt de bereidheid om gegevens te delen ook af van iemands mening over hoe bedrijven omgaan met gebrui-kersdata. Vooral de overtuiging dat data delen een betere dienstverlening kan opleveren, vergroot de bereidheid daartoe. Dit geldt zelfs voor gevoeligere informatie zoals seksuele geaardheid, religie en medische gegevens. Respondenten zijn veel sneller bereid om die te delen als ze geloven dat ze daardoor een betere service of efficiënter product krijgen (respectievelijk 40%, 39% en 10%), dan wanneer men daar niet overtuigd van is (respectievelijk 24%, 24% en 5%). Het gebrek aan transparantie over hoe bedrijven omgaan met persoonlijke gegevens speelt ook een rol, maar het effect hiervan is minder groot dan bij de vraag “ben je bereid om data te delen in ruil voor een betere service”. Wel zien we dat wie zich stoort aan dat gebrek aan transparantie, significant minder bereid is om adresgegevens, geboortedatum, religie, afkomst, burgerlijke stand, financiële info, medische gegevens en politieke voorkeur te delen. Kortom, bij de beslissing om al dan niet gegevens te delen met een bedrijf of digitaal platform speelt het geloof in een betere service een grotere rol dan de frustratie dat bedrijven weinig transparant zijn over hun databeleid.

Page 69: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PRIVACY

69

FREQUENTIE ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACYBELEIDNooit 30%

Zelden 35%In minder dan de helft van de gevallen 14%

In de helft van de gevallen 8%

In meer dan de helft van de gevallen 7%Altijd 7%

Hoe vaak lees je de algemene voorwaarden en privacy policy als je jezelf ergens registreert online? (totale steekproef, N=4.547)

IN MINSTENS HELFT VAN ONLINE REGISTRATIES ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY POLICY GELEZEN - SPLIT OP LEEFTIJDSGROEP

16-24 17%

25-34 15%35-44 18%

45-54 21%55-64 26%65+ 26%

Totaal 21%

Hoe vaak lees je de algemene voorwaarden en privacy policy als je jezelf ergens registreert online? - % in minstens de helft van de gevallen - Split op leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

IN MINSTENS HELFT VAN ONLINE REGISTRATIES ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACY POLICY GELEZEN - SPLIT OP DAGELIJKS GEBRUIK SMARTPHONE

Minder dan dagelijks smartphone 28%Dagelijks smartphone 19%

Totaal 21%

Hoe vaak lees je de algemene voorwaarden en privacy policy als je jezelf ergens registreert online? - % in minstens de helft van de gevallen - Split op dagelijks gebruik smartphone (totale steekproef, N=4.547)

ACTIES ONDERNOMEN OM PERSOONLIJKE DATA TE BESCHERMEN

Ik weiger de toegang tot bepaalde gegevens 57%

Ik download bepaalde apps bewust niet 44%Ik pas de privacy settings van sociale media aan 43%

Ik pas de privacy settings (via 'Instellingen') op mijn smartphone aan 42%

Ik verwijder applicaties of accounts 33%Ik surf in 'incognito' modus 18%

Ik accepteer geen cookies 14%

Ik gebruik valse informatie bij registratie 14%Ik koop bepaalde producten bewust niet meer online of stap over naar een andere leverancier 8%

Geen van bovenstaande 19%

Welke acties onderneem je wel eens om persoonlijke data te beschermen? (totale steekproef, N=4.547)

Page 70: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PRIVACY

70

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN PRIVACYHelemaal

niet akkoordNiet

akkoordNeutraal Akkoord

Helemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Als gebruiker heb ik geen controle meer over welke persoonlijke informatie van mij verzameld en gebruikt wordt

2% 10% 22% 46% 21% 67%

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel of niet mogen doen met mijn data

8% 31% 31% 25% 6% 31%

Ik vraag toestemming aan vrienden vooraleer ik info over hen

deel3% 10% 27% 38% 22% 60%

Vrienden delen soms foto's of info over mij zonder dat ik ervan op de hoogte was

10% 24% 27% 34% 5% 39%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van mij bezitten

2% 7% 26% 40% 26% 66%

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv. informatie en service op maat)

12% 23% 34% 25% 5% 30%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SOCIALE MEDIA - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Als gebruiker heb ik geen controle meer over welke persoonlijke

informatie van mij verzameld en gebruikt wordt53% 66% 67% 66% 71% 72% 67%

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel of niet mogen doen met mijn

data27% 26% 30% 32% 31% 36% 31%

Ik vraag toestemming aan vrienden vooraleer ik info over hen deel 55% 56% 63% 67% 66% 56% 60%

Vrienden delen soms foto's of info over mij zonder dat ik ervan op de

hoogte was49% 50% 48% 41% 31% 25% 39%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over welke data ze van

mij bezitten57% 66% 66% 67% 69% 68% 66%

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover

staat (bv. informatie en service op maat)32% 46% 36% 27% 25% 20% 30%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) (totale steekproef, N=4.547)

INTERPERSOONLIJKE PRIVACY

Akkoord42% Niet akkoord/

neutraal58%

Vrienden delen soms foto's of info over mij zonder dat ik ervan op de hoogte

was

Akkoord60%

Niet akkoord/ neutraal

40%

Ik vraag toestemming aan vrienden vooraleer ik info over hen deel

Verdeling (helemaal) akkoord versus (helemaal) niet akkoord/neutraal op stelling “Vrienden delen soms foto’s of info over mij zonder dat ik ervan op de hoogte was” binnen de groep respondenten die (helemaal) akkoord gaan met stelling “Ik vraag toestemming aan vrienden vooraleer ik info over hen deel” (N=2.728 of 60% van steekproef)

Page 71: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | PRIVACY

71

ACTIES ONDERNOMEN OM PERSOONLIJKE DATA TE BESCHERMEN - SPLIT OP ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN PRIVACY

55%

79% 77%

86%

76%

52%

69%74%

87%83%

67%

86%

78%

85%

68%72%

85%78%

87%

70%

Hel

emaa

l nie

t ak

koor

d

Nie

t ak

koor

d

Neu

traa

l

Akk

oord

Hel

emaa

l akk

oord

Hel

emaa

l nie

t ak

koor

d

Nie

t ak

koor

d

Neu

traa

l

Akk

oord

Hel

emaa

l akk

oord

Hel

emaa

l nie

t ak

koor

d

Nie

t ak

koor

d

Neu

traa

l

Akk

oord

Hel

emaa

l akk

oord

Hel

emaa

l nie

t ak

koor

d

Nie

t ak

koor

d

Neu

traa

l

Akk

oord

Hel

emaa

l akk

oord

Als gebruiker heb ik geen controle meerover welke persoonlijke informatie van mij

verzameld en gebruikt wordt

Het stoort me dat bedrijven niettransparant zijn over welke data ze van mij

bezitten

Als gebruiker weet ik wat bedrijven wel ofniet mogen doen met mijn data

Ik vind het oké om persoonlijkedata te delen als daar iets

tegenover staat (bv. informatie enservice op maat)

Minstens één type actie ondernomen om privacy te beschermen

Welke acties onderneem je wel eens om persoonlijke data te beschermen? - % minstens één type actie ondernomen - Split op attitude ten opzichte van privacy (totale steekproef, N=4.547)Bijvoorbeeld: 55% van wie helemaal niet akkoord gaat dat je als gebruiker geen controle meer hebt over welke data er verzameld wordt, zegt actie ondernomen te hebben om privacy te beschermen; bij wie hier helemaal akkoord mee gaat, is dat 76%.

DAGELIJKS SMARTPHONEGEBRUIK - SPLIT OP STELLING “ IK VIND HET OKE OM PERSOONLIJKE DATA TE DELEN ALS DAAR IETS TEGENOVER STAAT

(BV. INFORMATIE EN SERVICE OP MAAT)”

Minder dan dagelijks

smartphoneDagelijks

smartphone

Helemaal niet akkoord 38% 62%Niet akkoord 27% 73%

Neutraal 25% 75%Akkoord 14% 87%

Helemaal akkoord 26% 74%

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen

als daar iets tegenover staat

(bv. informatie en service op

maat)

Dagelijks versus minder dan dagelijks smartphonegebruik - Split op stelling “Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv. informatie en services op maat)” (totale steekproef, N=4.547)

Page 72: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|PRIVACY

72

BEREIDHEID DELEN PERSOONLIJKE DATA MET APPS, WEBSITES EN/OF BEDRIJVEN

Helemaal niet geneigd

Eerder niet geneigd

NeutraalEerder geen

probleemHelemaal geen

probleemGeen probleem

Naam en Voornaam 18% 17% 16% 34% 16% 50%Geboortedatum 21% 20% 20% 28% 11% 39%Burgerlijke staat 27% 17% 21% 22% 14% 36%

Afkomst 32% 14% 18% 20% 16% 35%

Seksuele geaardheid 44% 11% 16% 14% 15% 29%Religie 37% 15% 20% 15% 14% 28%

Adresgegevens 32% 34% 17% 13% 4% 17%Politieke voorkeur 55% 17% 16% 8% 5% 13%

Medische informatie 67% 18% 9% 4% 2% 6%Financiële informatie 71% 18% 7% 2% 1% 3%

In welke mate ben je bereid onderstaande persoonlijke informatie te delen met apps, websites en/of bedrijven? (totale steekproef, N=4.547)

GEEN PROBLEEM MET DELEN ONDERSTAANDE GEGEVENS MET APPS, WEBSITES OF BEDRIJVEN - SPLIT OP LEEFTIJD

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Naam en Voornaam 70% 62% 58% 50% 46% 28% 50%Geboortedatum 59% 55% 43% 36% 32% 23% 39%Burgerlijke staat 51% 49% 37% 33% 31% 24% 36%

Afkomst 57% 53% 36% 32% 26% 21% 35%Seksuele geaardheid 45% 46% 29% 25% 22% 16% 29%

Religie 49% 46% 32% 23% 19% 12% 28%Adresgegevens 17% 14% 14% 19% 21% 16% 17%

Politieke voorkeur 22% 18% 13% 10% 9% 8% 13%Medische informatie 12% 8% 5% 5% 4% 5% 6%Financiële informatie 6% 4% 3% 2% 1% 4% 3%

In welke mate ben je bereid onderstaande persoonlijke informatie te delen met apps, websites en/of bedrijven? - % geen probleem (score 4 of 5 op vijfpuntenschaal) - Split op leeftijd (totale steekproef, N=4.547)

GEEN PROBLEEM MET DELEN ONDERSTAANDE GEGEVENS MET APPS, WEBSITES OF BEDRIJVEN - SPLIT OP ATTITUDE

(Helemaal) niet

akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

(Helemaal) niet akkoord/

neutraal

(Helemaal) Akkoord

Naam en Voornaam 51% 50% 44% 66%Geboortedatum 43% 38% 33% 54%Burgerlijke staat 40% 35% 31% 50%

Afkomst 39% 34% 30% 50%Seksuele geaardheid 30% 28% 24% 40%

Religie 33% 26% 24% 39%Adresgegevens 20% 16% 15% 23%

Politieke voorkeur 16% 11% 11% 18%Medische informatie 9% 5% 5% 10%Financiële informatie 4% 3% 2% 6%

Het stoort me dat bedrijven niet transparant zijn over

welke data ze van mij bezitten

Ik vind het oké om persoonlijke data te delen als daar iets tegenover staat (bv.

informatie en service op maat)

In welke mate ben je bereid onderstaande persoonlijke informatie te delen met apps, websites en/of bedrijven? - % geen probleem (score 4 of 5 op vijfpuntenschaal) - Split op attitude ten opzichte van privacy (totale steekproef, N=4.547)

Page 73: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK6

E-COMMERCE, DEELECONOMIE &

MAKERS

Page 74: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS

74

E-COMMERCE, DEELECONOMIE EN MAKERSPositieve attitude, nog veel onbenut potentieel in gebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

E-COMMERCE Hoogst bij 25-44 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE Vlamingen zijn voorzichtig positief, vooral omwille

van de impact op milieu en e�ciëntie

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ONLINE SHOPPEN

DEELPLATFORMEN Gebruik blijft erg niche

MAKERSHoogste aandeel bij jongere leeftijd

ONLINE KOPEN

POSITIEVE ASPECTEN NEGATIEVE ASPECTEN

ONLINE VERKOPEN ONLINE BANKING

37%KOOPT REGELMATIG* ONLINE

6%VERKOOPT REGELMATIG* ONLINE

78%BEHEERT BANKZAKEN* ONLINE

bespaart tijd is gemakkelijker via erkende platformen

is veiligbiedt meer keuze is voordeliger

MILIEUVRIENDELIJK

MAAKT HET LEVEN EFFICIËNTER

GOEDKOPER

IK WIL MIJN EIGEN PRODUCTEN EN DIENSTEN

NEEMT MIJN FLEXIBILITEIT WEG

WEINIG BETROUWBAAR

CROWDFUNDING DELEN VAN HUIS VOOR KORTE PERIODE

10% 1% 14% 2%

*MINSTENS 1 KEER PER MAAND

25-34 35-44 25-34 35-44 25-34 35-44

67%

43%STAAT POSITIEF TOV DEELECONOMIE

22%STAAT ZOWEL POSITIEF ALS NEGATIEF TOV DEELECONOMIE

11%STAAT NEGATIEF TOV

DEELECONOMIE

24%HEEFT ER GEENMENING OVER

63% 60% 58% 42%

17%

AUTORIT DELENMET PARTICULIER

7% 2%

FIETS DELEN VIA DEELBEDRIJF

SPULLEN LENENBIJ PARTICULIER

8%

NVT

7% 4%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

20% 17% 15% 12% 8% 5%

12%OMSCHRIJFT ZICHZELF

ALS EEN MAKER

DE MEEST VOORKOMENDE MAKER ACTIVITEITEN:

DIY ELECTRONICA

IOT TOOLKITS 3D-PRINTERS MAKERSPACEBEZOEKEN

DEELNEMEN HACKATHON

37%32% 27%

15%8%

61%53%

8% 10%

92%86%

55+

27%

16-24

62%

25-34

54%

45%

44%

58%

45%

37%

% ALS KLANT % ALS AANBIEDER

39%

65+

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP% MAANDELIJKS GEBRUIK

Page 75: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERS

75

E-COMMERCE, DEELECONOMIE EN MAKERSPositieve attitude, nog veel onbenut potentieel in gebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

E-COMMERCE Hoogst bij 25-44 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE Vlamingen zijn voorzichtig positief, vooral omwille

van de impact op milieu en e�ciëntie

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ONLINE SHOPPEN

DEELPLATFORMEN Gebruik blijft erg niche

MAKERSHoogste aandeel bij jongere leeftijd

ONLINE KOPEN

POSITIEVE ASPECTEN NEGATIEVE ASPECTEN

ONLINE VERKOPEN ONLINE BANKING

37%KOOPT REGELMATIG* ONLINE

6%VERKOOPT REGELMATIG* ONLINE

78%BEHEERT BANKZAKEN* ONLINE

bespaart tijd is gemakkelijker via erkende platformen

is veiligbiedt meer keuze is voordeliger

MILIEUVRIENDELIJK

MAAKT HET LEVEN EFFICIËNTER

GOEDKOPER

IK WIL MIJN EIGEN PRODUCTEN EN DIENSTEN

NEEMT MIJN FLEXIBILITEIT WEG

WEINIG BETROUWBAAR

CROWDFUNDING DELEN VAN HUIS VOOR KORTE PERIODE

10% 1% 14% 2%

*MINSTENS 1 KEER PER MAAND

25-34 35-44 25-34 35-44 25-34 35-44

67%

43%STAAT POSITIEF TOV DEELECONOMIE

22%STAAT ZOWEL POSITIEF ALS NEGATIEF TOV DEELECONOMIE

11%STAAT NEGATIEF TOV

DEELECONOMIE

24%HEEFT ER GEENMENING OVER

63% 60% 58% 42%

17%

AUTORIT DELENMET PARTICULIER

7% 2%

FIETS DELEN VIA DEELBEDRIJF

SPULLEN LENENBIJ PARTICULIER

8%

NVT

7% 4%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

20% 17% 15% 12% 8% 5%

12%OMSCHRIJFT ZICHZELF

ALS EEN MAKER

DE MEEST VOORKOMENDE MAKER ACTIVITEITEN:

DIY ELECTRONICA

IOT TOOLKITS 3D-PRINTERS MAKERSPACEBEZOEKEN

DEELNEMEN HACKATHON

37%32% 27%

15%8%

61%53%

8% 10%

92%86%

55+

27%

16-24

62%

25-34

54%

45%

44%

58%

45%

37%

% ALS KLANT % ALS AANBIEDER

39%

65+

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP% MAANDELIJKS GEBRUIK

E-COMMERCE, DEELECONOMIE EN MAKERSPositieve attitude, nog veel onbenut potentieel in gebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

E-COMMERCE Hoogst bij 25-44 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE Vlamingen zijn voorzichtig positief, vooral omwille

van de impact op milieu en e�ciëntie

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ONLINE SHOPPEN

DEELPLATFORMEN Gebruik blijft erg niche

MAKERSHoogste aandeel bij jongere leeftijd

ONLINE KOPEN

POSITIEVE ASPECTEN NEGATIEVE ASPECTEN

ONLINE VERKOPEN ONLINE BANKING

37%KOOPT REGELMATIG* ONLINE

6%VERKOOPT REGELMATIG* ONLINE

78%BEHEERT BANKZAKEN* ONLINE

bespaart tijd is gemakkelijker via erkende platformen

is veiligbiedt meer keuze is voordeliger

MILIEUVRIENDELIJK

MAAKT HET LEVEN EFFICIËNTER

GOEDKOPER

IK WIL MIJN EIGEN PRODUCTEN EN DIENSTEN

NEEMT MIJN FLEXIBILITEIT WEG

WEINIG BETROUWBAAR

CROWDFUNDING DELEN VAN HUIS VOOR KORTE PERIODE

10% 1% 14% 2%

*MINSTENS 1 KEER PER MAAND

25-34 35-44 25-34 35-44 25-34 35-44

67%

43%STAAT POSITIEF TOV DEELECONOMIE

22%STAAT ZOWEL POSITIEF ALS NEGATIEF TOV DEELECONOMIE

11%STAAT NEGATIEF TOV

DEELECONOMIE

24%HEEFT ER GEENMENING OVER

63% 60% 58% 42%

17%

AUTORIT DELENMET PARTICULIER

7% 2%

FIETS DELEN VIA DEELBEDRIJF

SPULLEN LENENBIJ PARTICULIER

8%

NVT

7% 4%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

20% 17% 15% 12% 8% 5%

12%OMSCHRIJFT ZICHZELF

ALS EEN MAKER

DE MEEST VOORKOMENDE MAKER ACTIVITEITEN:

DIY ELECTRONICA

IOT TOOLKITS 3D-PRINTERS MAKERSPACEBEZOEKEN

DEELNEMEN HACKATHON

37%32% 27%

15%8%

61%53%

8% 10%

92%86%

55+

27%

16-24

62%

25-34

54%

45%

44%

58%

45%

37%

% ALS KLANT % ALS AANBIEDER

39%

65+

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP% MAANDELIJKS GEBRUIK

Page 76: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS

76

E-COMMERCE, DEELECONOMIE EN MAKERSPositieve attitude, nog veel onbenut potentieel in gebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

E-COMMERCE Hoogst bij 25-44 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE Vlamingen zijn voorzichtig positief, vooral omwille

van de impact op milieu en e�ciëntie

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ONLINE SHOPPEN

DEELPLATFORMEN Gebruik blijft erg niche

MAKERSHoogste aandeel bij jongere leeftijd

ONLINE KOPEN

POSITIEVE ASPECTEN NEGATIEVE ASPECTEN

ONLINE VERKOPEN ONLINE BANKING

37%KOOPT REGELMATIG* ONLINE

6%VERKOOPT REGELMATIG* ONLINE

78%BEHEERT BANKZAKEN* ONLINE

bespaart tijd is gemakkelijker via erkende platformen

is veiligbiedt meer keuze is voordeliger

MILIEUVRIENDELIJK

MAAKT HET LEVEN EFFICIËNTER

GOEDKOPER

IK WIL MIJN EIGEN PRODUCTEN EN DIENSTEN

NEEMT MIJN FLEXIBILITEIT WEG

WEINIG BETROUWBAAR

CROWDFUNDING DELEN VAN HUIS VOOR KORTE PERIODE

10% 1% 14% 2%

*MINSTENS 1 KEER PER MAAND

25-34 35-44 25-34 35-44 25-34 35-44

67%

43%STAAT POSITIEF TOV DEELECONOMIE

22%STAAT ZOWEL POSITIEF ALS NEGATIEF TOV DEELECONOMIE

11%STAAT NEGATIEF TOV

DEELECONOMIE

24%HEEFT ER GEENMENING OVER

63% 60% 58% 42%

17%

AUTORIT DELENMET PARTICULIER

7% 2%

FIETS DELEN VIA DEELBEDRIJF

SPULLEN LENENBIJ PARTICULIER

8%

NVT

7% 4%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

20% 17% 15% 12% 8% 5%

12%OMSCHRIJFT ZICHZELF

ALS EEN MAKER

DE MEEST VOORKOMENDE MAKER ACTIVITEITEN:

DIY ELECTRONICA

IOT TOOLKITS 3D-PRINTERS MAKERSPACEBEZOEKEN

DEELNEMEN HACKATHON

37%32% 27%

15%8%

61%53%

8% 10%

92%86%

55+

27%

16-24

62%

25-34

54%

45%

44%

58%

45%

37%

% ALS KLANT % ALS AANBIEDER

39%

65+

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP% MAANDELIJKS GEBRUIK

Page 77: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERS

77

E-COMMERCE, DEELECONOMIE EN MAKERSPositieve attitude, nog veel onbenut potentieel in gebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

E-COMMERCE Hoogst bij 25-44 jarigen

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE Vlamingen zijn voorzichtig positief, vooral omwille

van de impact op milieu en e�ciëntie

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ONLINE SHOPPEN

DEELPLATFORMEN Gebruik blijft erg niche

MAKERSHoogste aandeel bij jongere leeftijd

ONLINE KOPEN

POSITIEVE ASPECTEN NEGATIEVE ASPECTEN

ONLINE VERKOPEN ONLINE BANKING

37%KOOPT REGELMATIG* ONLINE

6%VERKOOPT REGELMATIG* ONLINE

78%BEHEERT BANKZAKEN* ONLINE

bespaart tijd is gemakkelijker via erkende platformen

is veiligbiedt meer keuze is voordeliger

MILIEUVRIENDELIJK

MAAKT HET LEVEN EFFICIËNTER

GOEDKOPER

IK WIL MIJN EIGEN PRODUCTEN EN DIENSTEN

NEEMT MIJN FLEXIBILITEIT WEG

WEINIG BETROUWBAAR

CROWDFUNDING DELEN VAN HUIS VOOR KORTE PERIODE

10% 1% 14% 2%

*MINSTENS 1 KEER PER MAAND

25-34 35-44 25-34 35-44 25-34 35-44

67%

43%STAAT POSITIEF TOV DEELECONOMIE

22%STAAT ZOWEL POSITIEF ALS NEGATIEF TOV DEELECONOMIE

11%STAAT NEGATIEF TOV

DEELECONOMIE

24%HEEFT ER GEENMENING OVER

63% 60% 58% 42%

17%

AUTORIT DELENMET PARTICULIER

7% 2%

FIETS DELEN VIA DEELBEDRIJF

SPULLEN LENENBIJ PARTICULIER

8%

NVT

7% 4%

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

20% 17% 15% 12% 8% 5%

12%OMSCHRIJFT ZICHZELF

ALS EEN MAKER

DE MEEST VOORKOMENDE MAKER ACTIVITEITEN:

DIY ELECTRONICA

IOT TOOLKITS 3D-PRINTERS MAKERSPACEBEZOEKEN

DEELNEMEN HACKATHON

37%32% 27%

15%8%

61%53%

8% 10%

92%86%

55+

27%

16-24

62%

25-34

54%

45%

44%

58%

45%

37%

% ALS KLANT % ALS AANBIEDER

39%

65+

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP

% ALLE LEEFTIJDEN % LEEFTIJDSGROEP% MAANDELIJKS GEBRUIK

Page 78: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS

78

E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERSDat mensen steeds meer toestellen met een internetaansluiting kopen en gebruiken heeft gevolgen voor hun online economi-sche activiteiten. Bijna twee op de drie Vlamingen zeggen dat ze jaarlijks online-goederen kopen. Voor 37% van de Vlamingen is dat een maandelijkse activiteit en dat is meer dan in 2017, toen 32% aangaf maandelijks online te kopen. De cijfers van ons onderzoek liggen lager dan in de studie van Comeos, de vereniging voor de Belgische handel en dienstverlening40. Zij stelden vast dat 76% van de Belgische internetbevolking jaarlijks online aankopen doet en 44% maandelijks41. Het staat ook vast dat e-com-merce in België met een aantal problemen kampt. Volgens UNCTAD, het VN-orgaan voor handel en ontwikkeling, laat vooral de betrouwbaarheid van de pakjesleveringen42 te wensen over in ons land. Volgens Comeos gaat €5,5 miljard van de omzet van online transacties naar buitenlandse webshops zoals Bol.com of Amazon. Vijf jaar geleden was dat slechts €0,5 miljard43. Een groeiend aantal online shoppers in Vlaanderen doet dus niet automatisch de online omzet van Belgische retailbedrijven stijgen.

Online shoppen biedt volgens het gros van de Vlamingen heel wat voordelen. Ruim twee op de drie zeggen tijd te besparen door online aankopen en voor 63% is online shoppen gemakkelijker dan naar een winkel gaan. Zes op de tien zeggen ook erop te vertrouwen dat online shoppen veilig is, tenminste als het op erkende platformen gebeurt. En vinden Vlamingen ook dat het voordeliger is om online te kopen? Dit is het enige punt waar minder dan de helft van overtuigd is (42%). Vlamingen tussen 25 en 44 jaar staan het meest positief tegenover online shoppen. Deze attitude vertoont een sterke link met het online shopgedrag: Vlamingen die positief staan tegenover online shoppen, verklaren ook vaker dat ze maandelijks online kopen. Voor bedrijven of webshops die mensen willen overhalen om meer online te kopen, kan het dus zinvol zijn om het positieve imago van e-commerce in de verf te zetten.

Er lijken twee grote kampen in Vlaanderen te bestaan als het gaat over de deeleconomie. 43% staat er positief tegenover, terwijl 46% neutraal is (geen mening of zowel een negatieve als positieve attitude). Slechts 11% zegt negatief te staan tegenover de deeleconomie. De grootste drempel is de waarde die iemand hecht aan het bezit van goederen: 58% van wie de deeleconomie negatief bekijkt, zegt dat ze liever zelf producten kopen en gebruiken, terwijl 45% vreest dat de deeleconomie een deel van hun vrijheid en flexibiliteit zal wegnemen. Mensen die de deeleconomie als iets positiefs zien, halen als redenen vaak aan dat delen milieuvriendelijk is, het leven makkelijker en efficiënter maakt en goedkoper is dan alles te bezitten. Maar die positieve houding blijkt nog niet uit een frequent gebruik van deelplatformen. De populairste toepassing is een kamer of woning bij een particulier delen, bv. via AirBnB. 14% van de Vlamingen gebruikte het afgelopen jaar zo’n platform als klant en 2% als aanbieder. Autoritten delen, bv. via Uber, heeft 7% van de Vlamingen als klant gedaan en 2% als aanbieder44. 8% van de Vlamingen gebruikte het afgelopen jaar fietsdeelsystemen zoals Mobit of Blue-Bikes. Deze cijfers liggen in lijn met wat Profacts vond in de “Consumer Connection Survey” in opdracht van BD myShopi45. Zij rapporteren dat 17% van de Belgen ooit al eens AirBnB heeft gebruikt, en 9% Uber.

Ongeveer één op acht Vlamingen omschrijft zichzelf als een “maker”46. Een opvallende vaststelling is dat DIY elektronica (bijvoorbeeld Arduino of Raspberry Pi) weliswaar veel gebruikers telt onder de makers (15% gebruikt zo’n platform “regelmatig”, nog eens 22% “meerdere keren”), maar dat een kwart van hen er nog nooit van gehoord heeft. Een 3D-printer is bijvoorbeeld veel bekender (slechts 5% van de mensen die zich ‘maker’ noemen, kent zo’n printer niet), maar het aantal gebruikers ligt veel lager (8% “regelmatig”, en 19% “meerdere keren”). Een beperkt aantal makers geeft aan meerdere keren te hebben deelgenomen aan hackathons (8%) of een makerspace bezocht te hebben (15%).

40 https://static.comeos.be/E-commerce_Belgium_2018.pdf41 Dat verschil kan deels verklaard worden door een andere opzet van de steekproef: bij imec.digimeter is de doelpopulatie 16+ en werd er zowel online als

offline gerekruteerd, terwijl de online survey van Comeos een bovengrens plaatste op 70 jaar.42 https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/tn_unctad_ict4d12_en.pdf43 https://www.tijd.be/ondernemen/retail/buitenlandse-e-commerce-pikt-5-5-miljard-euro-belgische-omzet-in/10070411.html44 In België is Uber enkel beschikbaar in Brussel. 45 https://www.bdmyshopi.com/nl/iedereen-zit-op-social-media-klopt-dat-wel46 In de vragenlijst werd “makers” als volgt gedefinieerd: “Makers zijn mensen die graag experimenteren met nieuwe technologieën (3D-printing, sensoren ,...) bij

hen thuis of in een zogenaamde ‘makerspace’, een plek waar professionals en hobbyisten samen dingen uitvinden, ontwerpen en maken.”

Page 79: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERS

79

Het concept “makers”47 kent in Vlaanderen meer weerklank sinds de reeks “Team Scheire” startte op de Vlaamse tv-zender Canvas48. Daarin verzamelt Lieven Scheire een team van wetenschappers, ontwerpers, ingenieurs en technologiefans (met onder andere Lynn Coorevits, innovatiemanager bij imec.livinglabs) om samen oplossingen te bedenken voor mensen die door een beperking of aandoening dagelijks problemen ondervinden. De imec.digimeter enquête werd uitgevoerd vóór de eerste afleve-ring van team Scheire op tv kwam. We kunnen niet testen of dit programma ook effectief meer Vlamingen heeft overtuigd om maker te worden49, maar de vele lovende reacties wijzen alvast in die richting50.

47 https://www.canvas.be/team-scheire/over-makers-en-wetenschap48 https://www.canvas.be/team-scheire49 https://datanews.knack.be/ict/nieuws/hopelijk-kan-team-scheire-de-makers-mentaliteit-verspreiden-in-vlaanderen/article-analyse-1387217.html50 https://www.humo.be/tv-reviews/395655/team-scheire-op-canvas

Page 80: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS

80

FREQUENTIE ONLINE GOEDEREN KOPEN/VERKOPEN

Nooit Zelden

1 of meerdere

keren/ jaar

1 of meerdere

keren/ maand

1 of meerdere

keren/ week

Dagelijks

Online goederen kopen 20% 17% 27% 31% 6% 0%Online goederen verkopen 48% 29% 18% 5% 1% 0%

Hoe vaak voer jij onderstaande activiteiten online uit? (totale steekproef, N=4.547)

MINSTENS 1 KEER PER MAAND ONLINE GOEDEREN KOPEN/VERKOPEN - SPLIT PER LEEFTIJD

Online goederen

kopen

Online goederen verkopen

16-24 44% 6%25-34 61% 8%35-44 53% 10%

45-54 39% 6%

55-64 23% 3%65+ 14% 3%

Totaal 37% 6%

Hoe vaak voer jij onderstaande activiteiten online uit? - % minstens één keer per maand - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

FREQUENTIE BANKZAKEN BEHEREN ONLINE

Nooit Zelden

1 of meerdere

keren/ jaar

1 of meerdere

keren/ maand

1 of meerdere

keren/ week

Dagelijks

Bankzaken beheren online 15% 5% 2% 24% 41% 14%

Hoe vaak voer jij onderstaande activiteiten online uit? (totale steekproef, N=4.547)

MINSTENS 1 KEER PER MAAND BANKZAKEN BEHEREN ONLINE - SPLIT PER LEEFTIJDBankzaken

beheren online

16-24 70%25-34 92%35-44 86%

45-54 83%

55-64 75%65+ 66%

Totaal 78%

Hoe vaak voer jij onderstaande activiteiten online uit? - % minstens één keer per maand - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 81: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERS

81

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN ONLINE SHOPPENHelemaal

niet akkoordNiet akkoord Neutraal Akkoord

Helemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Online shoppen via erkende platformen is veilig 5% 6% 29% 48% 12% 60%Online shoppen is voordeliger 4% 13% 40% 34% 8% 42%Online shoppen bespaart tijd 4% 7% 22% 50% 18% 67%

Online shoppen biedt meer keuze 4% 10% 29% 41% 17% 58%Online shoppen is gemakkelijker 4% 7% 25% 43% 20% 63%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN ONLINE SHOPPEN - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Online shoppen via erkende platformen is veilig 65% 79% 74% 61% 54% 38% 60%

Online shoppen is voordeliger 47% 54% 49% 42% 37% 32% 42%

Online shoppen bespaart tijd 74% 81% 75% 69% 64% 50% 67%

Online shoppen biedt meer keuze 69% 77% 70% 54% 48% 40% 58%

Online shoppen is gemakkelijker 69% 77% 74% 63% 56% 50% 63%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) (totale steekproef, N=4.547)

MINSTENS 1 KEER PER MAAND ONLINE GOEDEREN KOPEN/VERKOPEN - SPLIT ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN ONLINE SHOPPEN

Minstens 1 keer per maand online goederen kopen

Niet akkoord/neutraal 15%Akkoord 51%

Niet akkoord/neutraal 26%Akkoord 52%

Niet akkoord/neutraal 16%Akkoord 47%

Niet akkoord/neutraal 19%Akkoord 50%

Niet akkoord/neutraal 15%Akkoord 50%

Online shoppen via erkende platformen is veilig

Online shoppen is voordeliger

Online shoppen bespaart tijd

Online shoppen biedt meer keuze

Online shoppen is gemakkelijker

Hoe vaak voer jij onderstaande activiteiten online uit? - % minstens één keer per maand - Split op attitude ten opzichte van online shoppen (totale steekproef, N=4.547)Bijvoorbeeld: 51% van wie akkoord gaat dat online shoppen via erkende platformen veilig is, doet minstens één keer per maand online aankopen. Bij wie niet akkoord gaat of er neutraal tegenover staat, gaat slechts 15% elke maand online shoppen.

STANDPUNT TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIEHeel negatief 3%

Eerder negatief 9%

Positief en negatief 22%Eerder positief 28%

Heel positief 15%

Geen mening 24%

Hoe sta jij tegenover de deeleconomie? (totale steekproef, N=4.547)

Page 82: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|E-COMMERCE,DEELECONOMIE&MAKERS

82

STANDPUNT TEN OPZICHTE VAN DEELECONOMIE - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Positieve attitude 48% 62% 59% 45% 34% 24% 43%Negatieve attitude 6% 5% 8% 12% 17% 17% 11%

Positieve en negatieve attitude 27% 20% 18% 23% 23% 21% 22%Geen mening 19% 13% 16% 21% 27% 39% 24%

Hoe sta jij tegenover de deeleconomie? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

POSITIEVE ASPECTEN DEELECONOMIEDe deeleconomie is milieuvriendelijk 54%

De deeleconomie maakt het leven makkelijker en efficiënter 45%

De deeleconomie maakt het leven goedkoper 44%

De deeleconomie versterkt mijn groepsgevoel 17%Een andere reden 4%

Waarom vind je de deeleconomie iets positiefs? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. (filter op wie positief staat ten opzichte van deeleconomie, N=2.951 of 65% van de steekproef)

NEGATIEVE ASPECTEN DEELECONOMIE

Ik verkies mijn eigen producten te kopen en te gebruiken 58%

De deeleconomie neemt een stuk van mijn vrijheid (flexibiliteit) weg 45%

De deeleconomie is weinig betrouwbaar. Ik vertrouw de diensten en/of goederen die ze aanbiedt niet

37%

De deeleconomie creëert milieuproblemen in plaats van ze weg te

nemen14%

Een andere reden 12%

Waarom vind je de deeleconomie iets negatiefs? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. (filter op wie negatief staat ten opzichte van deeleconomie, N=1.501 of 33% van de steekproef)

KENNIS EN GEBRUIK VAN DEELPLATFORMEN Als gebruiker/

klantAls aanbieder Niet gebruikt Ken ik niet

Crowdfunding (bv. Kickstarter) 10% 1% 68% 21%Delen van huis/kamer korte periode met particulier (bv AirBnB) 14% 2% 73% 13%

Autorit delen met particulier (bv. Uber) 7% 2% 77% 15%

Auto huren bij particulier 3% 1% 80% 16%Auto delen via deelbedrijf (bv. Cambio) 4% 1% 82% 14%

Fiets delen via deelbedrijf (bv. Mobit) 8% 0% 79% 13%Spullen lenen bij particulier (bv. Peerby) 7% 4% 74% 17%

Klussen uit laten voeren door particulier (bv. Listminut) 4% 2% 77% 18%

Welke van onderstaande diensten heb je het afgelopen jaar gebruikt en/of aangeboden? (totale steekproef, N=4.547)

ZOU JIJ JEZELF OMSCHRIJVEN ALS EEN ‘MAKER’?

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ja 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%Neen 80% 83% 85% 89% 92% 95% 88%

Zou jij jezelf omschrijven als een ‘maker’? (totale steekproef, N=4.547)

Page 83: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | E-COMMERCE, DEELECONOMIE & MAKERS

83

’MAKER’-ACTIVITEITEN - TOTALE POPULATIE

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ TotaalKen ik niet 1% 0% 1% 1% 1% 0% 1%

Nog niet 9% 6% 6% 5% 4% 2% 5%1 keer 5% 5% 4% 2% 1% 2% 3%

Meerdere keren 4% 4% 2% 2% 2% 1% 2%Regelmatig 2% 2% 1% 1% 1% 0% 1%

Totaal 'makers' 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%Ken ik niet 5% 3% 2% 2% 3% 3% 3%

Nog niet 6% 4% 4% 4% 3% 1% 3%1 keer 3% 2% 2% 1% 0% 0% 1%

Meerdere keren 5% 5% 5% 1% 1% 0% 3%Regelmatig 2% 3% 2% 2% 1% 0% 2%

Totaal 'makers' 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%Ken ik niet 5% 2% 1% 2% 2% 1% 2%

Nog niet 8% 6% 5% 5% 4% 2% 5%1 keer 2% 2% 2% 1% 0% 1% 1%

Meerdere keren 3% 4% 5% 3% 1% 0% 3%Regelmatig 2% 2% 1% 1% 1% 0% 1%

Totaal 'makers' 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%Ken ik niet 8% 4% 3% 3% 3% 3% 4%

Nog niet 10% 10% 10% 7% 4% 1% 6%1 keer 1% 1% 1% 0% 0% 0% 1%

Meerdere keren 1% 1% 1% 1% 0% 1% 1%Regelmatig 0% 1% 0% 0% 0% 0% 0%

Totaal 'makers' 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%Ken ik niet 7% 3% 3% 3% 3% 3% 4%

Nog niet 7% 9% 8% 6% 4% 1% 5%1 keer 2% 1% 2% 1% 1% 0% 1%

Meerdere keren 3% 3% 2% 2% 1% 0% 2%Regelmatig 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0%

Totaal 'makers' 20% 17% 15% 12% 8% 5% 12%

3D-printer gebruiken

DIY electronica (bv. raspberry Pi, Arduino) gebruiken

Internet of Things toolkits gebruiken

Deelnemen aan een Hackathon

Een 'makerspace' bezoeken

Welke van onderstaande ‘maker’-activiteiten heb je al eens geprobeerd? (totale steekproef, N=4.547)

’MAKER’-ACTIVITEITEN - FILTER OP MAKERS

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ken ik niet 5% 3% 5% 6% 9% 3% 5%Nog niet 45% 38% 43% 48% 44% 40% 43%

1 keer 23% 27% 29% 21% 18% 37% 26%Meerdere keren 19% 22% 15% 20% 20% 13% 19%

Regelmatig 8% 10% 8% 6% 9% 7% 8%

Ken ik niet 25% 15% 14% 21% 32% 65% 25%Nog niet 29% 24% 26% 38% 37% 20% 29%

1 keer 13% 13% 12% 11% 2% 3% 10%Meerdere keren 24% 30% 32% 10% 11% 8% 22%

Regelmatig 9% 18% 16% 19% 18% 5% 15%

Ken ik niet 26% 11% 9% 13% 24% 25% 17%Nog niet 38% 36% 37% 47% 45% 41% 40%

1 keer 11% 14% 13% 7% 3% 23% 11%Meerdere keren 17% 26% 35% 22% 14% 7% 22%

Regelmatig 8% 12% 7% 12% 15% 5% 10%

Ken ik niet 38% 24% 22% 30% 42% 68% 33%Nog niet 49% 56% 66% 62% 52% 20% 54%

1 keer 7% 7% 6% 1% 5% 0% 5%Meerdere keren 6% 8% 6% 6% 1% 12% 6%

Regelmatig 0% 5% 1% 2% 1% 0% 2%

Ken ik niet 37% 20% 20% 27% 37% 56% 30%Nog niet 36% 51% 57% 49% 44% 28% 46%

1 keer 11% 9% 11% 5% 8% 11% 9%Meerdere keren 14% 18% 11% 18% 9% 3% 13%

Regelmatig 3% 2% 1% 1% 4% 3% 2%

3D-printer gebruiken

DIY electronica (bv.

raspberry Pi, Arduino)

gebruiken

Internet of Things

toolkits gebruiken

Deelnemen aan een

Hackathon

Een 'makerspace' bezoeken

Welke van onderstaande ‘maker’-activiteiten heb je al eens geprobeerd? (filter op wie zichzelf als maker omschrijft, N=546 of 12% van de steekproef)d

Page 84: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK7

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

Page 85: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

85

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (AI)Positieve attitude, maar onderschatting in gebruikte toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS EN GEBRUIK VAN AIEen technologie waar men onbewust gebruik van maakt

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIEHoe staan vlamingen tegenover AI?

AI-TOEPASSINGEN WAARBIJ MEN ZICH COMFORTABEL VOELTOnline shoppen, gepersonaliseerde info en betere diagnoses

20%ZEGT OOIT

EENS AI GEBRUIKT TE HEBBEN

44%HEEFT AFGELOPEN JAAR

EEN AI TOEPASSING GEBRUIKT

53%WEET WAT ARTIFICIËLE

INTELLIGENTIE INHOUDT

SPRAAKASSISTENT

34%

SMART SPEAKER

7%

21%

ONLINE CHATBOT

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

39% 38% 36%

22% 19% 17%

ONLINE SHOPPING PUBLIEKE DIENSTEN VAN DE OVERHEID

GEZONDHEID VERZEKERING FINANCIEEL ADVIES AUTOHANDELAARS

57,5

TOT WELKE ZAKEN IS AI VOLGENS JOU IN STAAT?

MOGELIJK VANDAAG MOGELIJK I.D. TOEKOMST NOOIT MOGELIJK

%

64 5 2

52

30

3

47 11 2

46 14 5

39

227

26

4

36

SPELLETJES SPELEN

JE GEEST BESTUREN

GEVOELENS ERVAREN

MACHTIGER DAN MENS

JOBS VERVANGEN

AUTO’S BESTUREN

TOEZICHT HOUDEN

SPRAAK HERKENNEN

62 1

MOGELIJKHEDEN EN POTENTIEELVan gamen tot mensen vervangen in hun job

23

15%

47%

38%

12%

50%

38%

16%

44%

40%

17%

37%

46%

20%

31%

49%

21%

28%

51%

17%

37%

46%

24%MAAKT ONBEWUST

GEBRUIK VAN AI

ALLE LEEFTIJDEN

7

10

4

(HEEL) NEGATIEF

NEUTRAAL

(HEEL) POSITIEF

Meest voorkomend gebruik van AI-toepassingen

TEGENSTELLING

Page 86: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ARTIFICIËLEINTELLIGENTIE

86

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (AI)Positieve attitude, maar onderschatting in gebruikte toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS EN GEBRUIK VAN AIEen technologie waar men onbewust gebruik van maakt

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIEHoe staan vlamingen tegenover AI?

AI-TOEPASSINGEN WAARBIJ MEN ZICH COMFORTABEL VOELTOnline shoppen, gepersonaliseerde info en betere diagnoses

20%ZEGT OOIT

EENS AI GEBRUIKT TE HEBBEN

44%HEEFT AFGELOPEN JAAR

EEN AI TOEPASSING GEBRUIKT

53%WEET WAT ARTIFICIËLE

INTELLIGENTIE INHOUDT

SPRAAKASSISTENT

34%

SMART SPEAKER

7%

21%

ONLINE CHATBOT

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

39% 38% 36%

22% 19% 17%

ONLINE SHOPPING PUBLIEKE DIENSTEN VAN DE OVERHEID

GEZONDHEID VERZEKERING FINANCIEEL ADVIES AUTOHANDELAARS

57,5

TOT WELKE ZAKEN IS AI VOLGENS JOU IN STAAT?

MOGELIJK VANDAAG MOGELIJK I.D. TOEKOMST NOOIT MOGELIJK

%

64 5 2

52

30

3

47 11 2

46 14 5

39

227

26

4

36

SPELLETJES SPELEN

JE GEEST BESTUREN

GEVOELENS ERVAREN

MACHTIGER DAN MENS

JOBS VERVANGEN

AUTO’S BESTUREN

TOEZICHT HOUDEN

SPRAAK HERKENNEN

62 1

MOGELIJKHEDEN EN POTENTIEELVan gamen tot mensen vervangen in hun job

23

15%

47%

38%

12%

50%

38%

16%

44%

40%

17%

37%

46%

20%

31%

49%

21%

28%

51%

17%

37%

46%

24%MAAKT ONBEWUST

GEBRUIK VAN AI

ALLE LEEFTIJDEN

7

10

4

(HEEL) NEGATIEF

NEUTRAAL

(HEEL) POSITIEF

Meest voorkomend gebruik van AI-toepassingen

TEGENSTELLING

Page 87: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

87

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (AI)Positieve attitude, maar onderschatting in gebruikte toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS EN GEBRUIK VAN AIEen technologie waar men onbewust gebruik van maakt

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIEHoe staan vlamingen tegenover AI?

AI-TOEPASSINGEN WAARBIJ MEN ZICH COMFORTABEL VOELTOnline shoppen, gepersonaliseerde info en betere diagnoses

20%ZEGT OOIT

EENS AI GEBRUIKT TE HEBBEN

44%HEEFT AFGELOPEN JAAR

EEN AI TOEPASSING GEBRUIKT

53%WEET WAT ARTIFICIËLE

INTELLIGENTIE INHOUDT

SPRAAKASSISTENT

34%

SMART SPEAKER

7%

21%

ONLINE CHATBOT

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

39% 38% 36%

22% 19% 17%

ONLINE SHOPPING PUBLIEKE DIENSTEN VAN DE OVERHEID

GEZONDHEID VERZEKERING FINANCIEEL ADVIES AUTOHANDELAARS

57,5

TOT WELKE ZAKEN IS AI VOLGENS JOU IN STAAT?

MOGELIJK VANDAAG MOGELIJK I.D. TOEKOMST NOOIT MOGELIJK

%

64 5 2

52

30

3

47 11 2

46 14 5

39

227

26

4

36

SPELLETJES SPELEN

JE GEEST BESTUREN

GEVOELENS ERVAREN

MACHTIGER DAN MENS

JOBS VERVANGEN

AUTO’S BESTUREN

TOEZICHT HOUDEN

SPRAAK HERKENNEN

62 1

MOGELIJKHEDEN EN POTENTIEELVan gamen tot mensen vervangen in hun job

23

15%

47%

38%

12%

50%

38%

16%

44%

40%

17%

37%

46%

20%

31%

49%

21%

28%

51%

17%

37%

46%

24%MAAKT ONBEWUST

GEBRUIK VAN AI

ALLE LEEFTIJDEN

7

10

4

(HEEL) NEGATIEF

NEUTRAAL

(HEEL) POSITIEF

Meest voorkomend gebruik van AI-toepassingen

TEGENSTELLING

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (AI)Positieve attitude, maar onderschatting in gebruikte toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS EN GEBRUIK VAN AIEen technologie waar men onbewust gebruik van maakt

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIEHoe staan vlamingen tegenover AI?

AI-TOEPASSINGEN WAARBIJ MEN ZICH COMFORTABEL VOELTOnline shoppen, gepersonaliseerde info en betere diagnoses

20%ZEGT OOIT

EENS AI GEBRUIKT TE HEBBEN

44%HEEFT AFGELOPEN JAAR

EEN AI TOEPASSING GEBRUIKT

53%WEET WAT ARTIFICIËLE

INTELLIGENTIE INHOUDT

SPRAAKASSISTENT

34%

SMART SPEAKER

7%

21%

ONLINE CHATBOT

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

39% 38% 36%

22% 19% 17%

ONLINE SHOPPING PUBLIEKE DIENSTEN VAN DE OVERHEID

GEZONDHEID VERZEKERING FINANCIEEL ADVIES AUTOHANDELAARS

57,5

TOT WELKE ZAKEN IS AI VOLGENS JOU IN STAAT?

MOGELIJK VANDAAG MOGELIJK I.D. TOEKOMST NOOIT MOGELIJK

%

64 5 2

52

30

3

47 11 2

46 14 5

39

227

26

4

36

SPELLETJES SPELEN

JE GEEST BESTUREN

GEVOELENS ERVAREN

MACHTIGER DAN MENS

JOBS VERVANGEN

AUTO’S BESTUREN

TOEZICHT HOUDEN

SPRAAK HERKENNEN

62 1

MOGELIJKHEDEN EN POTENTIEELVan gamen tot mensen vervangen in hun job

23

15%

47%

38%

12%

50%

38%

16%

44%

40%

17%

37%

46%

20%

31%

49%

21%

28%

51%

17%

37%

46%

24%MAAKT ONBEWUST

GEBRUIK VAN AI

ALLE LEEFTIJDEN

7

10

4

(HEEL) NEGATIEF

NEUTRAAL

(HEEL) POSITIEF

Meest voorkomend gebruik van AI-toepassingen

TEGENSTELLING

Page 88: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ARTIFICIËLEINTELLIGENTIE

88

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIEOp het domein van de artificiële intelligentie (AI) is de voorbije jaren sterke vooruitgang geboekt51. Denk aan systemen die menselijke taal kunnen interpreteren en de interactie met mensen kunnen aangaan of aan spraakassistenten zoals Siri of chat-bots op websites. Google Duplex is een opmerkelijk voorbeeld van een AI-assistent die in een demo in mei 2018 liet zien dat hij geheel autonoom een afspraak bij de kapper kan regelen en een tafel in een restaurant kan reserveren52. De spraakassistent belt de zaak en begint met een medewerker een gesprek dat heel natuurlijk overkomt (inclusief typische tussengeluidjes als ‘mhmm’ waarmee je aangeeft dat je ergens mee akkoord gaat of iets begrepen hebt en af en toe een ‘euh’ als je aan het denken bent). Hij kan ook goed reageren als de gesprekspartner een vraag stelt. Een andere AI-toepassing waar bedrijven vaak mee experimenteren, is hun computer tegen mensen laten uitkomen in een wedstrijd of spel. Denk aan Watson van IBM, die in 2011 overtuigend won van de twee beste deelnemers ooit aan het spelprogramma Jeopardy (in Vlaanderen bekend als ‘Waagstuk’, waarbij kandidaten een antwoord krijgen en de vraag moeten raden die er bijhoort)53. Al in 1996 won Deep Blue (ook van IBM) van schaakgrootmeester Kasparov54. AlphaGo werd ontwikkeld door Deepmind, een divisie van Alphabet (het moederbedrijf van Google). Toen hij in 2015 enkele grootmeesters in het ‘Go’-spel versloeg, werd dit beschouwd als een mijlpaal55, omdat ‘Go’ bekendstaat als één van de meest complexe spelen. De regels zijn op zich vrij eenvoudig, maar het aantal mogelijke zetten is gigantisch. Volgens een boutade zijn er meer zetten mogelijk in ‘Go’ dan er atomen zijn in het heelal. Daardoor is het onmogelijk om alle mogelijke zetten op voorhand te programmeren. De computer moet dus zelf leren welke zet in een bepaalde situatie de meeste kans op winst biedt.

Bij al deze ontwikkelingen moet een kanttekening worden gemaakt: het gaat telkens om strikt afgebakende domeinen. Hoe complex een spel als ‘Go’ ook is, het blijft een spel met duidelijke spelregels. Idem voor de demo van Google Duplex: een afspraak maken is op zich wel indrukwekkend, maar ook deze standaardsituatie kun je niet vergelijken met een spontaan gesprek. Volgens prof. Luc Steels, oprichter van het AI-lab aan de VUB, zit AI nog niet op het niveau van een tweejarig kind, dat er veel beter in slaagt de complexe wereld te begrijpen56.

Ook al zijn deze prestaties op AI-gebied uitvoerig in de media aan bod gekomen, toch blijft AI voor veel Vlamingen een heel vaag begrip. Ruim de helft van hen (53%) zegt te begrijpen wat AI inhoudt, maar als we vragen welke AI-toepassingen ze al hebben gebruikt, merken we toch een opvallende discrepantie in de antwoorden. Op de vraag of ze ooit AI-toepassingen hebben gebruikt, antwoordt slechts 20% ‘ja’. Maar als we een aantal mogelijke toepassingen opsommen (een spraakassistent, slimme luidspreker of chatbot), dan antwoordt 44% dat ze het afgelopen jaar minstens één ervan hebben gebruikt. Dit wijst erop dat veel Vlamingen de term AI wel kennen, maar de toepassing ervan onderschatten. Dat is natuurlijk typisch voor AI, dat onzichtbaar op de achtergrond een natuurlijke interactie tussen mens en computer tot stand brengt. Daardoor beseffen weinig gebruikers dat AI betrokken is bij toepassingen die ze gebruiken.

Hier zijn ethische vragen bij te stellen: moeten gebruikers weten dat ze met AI te maken hebben? Moeten bedrijven die bijvoor-beeld chatbots gebruiken, expliciet vermelden dat dit een computergestuurde interactie is en dat de gebruikers dus niet dialo-geren met iemand van vlees en bloed? Deze kwestie kwam ook ter sprake bij de voorstelling van Google Duplex: moet een AI-assistent steeds kenbaar maken dat de gesprekspartner een virtuele assistent is en geen persoon57?

Aangezien AI voor velen een vaag begrip blijft, is het niet te verwonderen dat bijna de helft van de Vlamingen er neutraal tegenover staat. Verder zijn er meer Vlamingen met een positieve mening over AI (38%) dan een negatieve (17%). Iemands attitude beïnvloedt de mogelijkheden die hij of zij ziet voor AI. Wie AI als iets negatiefs bekijkt, vermeldt vaker dan iemand met een positieve mening dat bepaalde toepassingen (problemen zelfstandig oplossen, logisch denken of menselijke communicatie nabootsen) nooit mogelijk zullen worden. Omgekeerd is iemand met een positieve mening over AI er meer van overtuigd dat AI nooit machtiger zal worden dan de mens, in vergelijking met iemand met een negatieve mening.

51 Artificiële intelligentie werd in de vragenlijst als volgt omschreven: “Kunstmatige of artificiële intelligentie (AI) is de intelligentie waarmee machines, software en apparaten zelfstandig problemen oplossen. Zij imiteren hierbij het denkvermogen van een mens. De apparaten zijn zich echter niet bewust van de taken die ze uitvoeren. Ze volgen algoritmes en herkennen patronen. Door te leren van hun eigen fouten, leveren ze een beter resultaat (machine learning).”

52 https://www.theverge.com/2018/5/8/17332070/google-assistant-makes-phone-call-demo-duplex-io-201853 https://www.techrepublic.com/article/ibm-watson-the-inside-story-of-how-the-jeopardy-winning-supercomputer-was-born-and-what-it-wants-to-do-

next/54 https://www.scientificamerican.com/article/20-years-after-deep-blue-how-ai-has-advanced-since-conquering-chess/55 https://deepmind.com/research/alphago/56 http://www.standaard.be/cnt/dmf20160309_0217423957 https://techcrunch.com/2018/05/10/duplex-shows-google-failing-at-ethical-and-creative-ai-design/

Page 89: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

89

Drie op de tien Vlamingen voelt zich bij geen enkele AI-toepassing comfortabel. De breuklijn lijkt op 45 jaar te liggen: vooral wie ouder is dan 45 vindt AI problematisch. Het minst comfortabel voelt men zich bij AI-toepassingen van autohandelaars (welke auto past het beste bij jou op basis van je mobiliteitsprofiel) en financiële instellingen (financieel advies en verzekeringen). Dat mensen huiverig zijn om financiële gegevens prijs te geven komt ook ter sprake in het hoofdstuk over privacy. Vlamingen voelen zich het comfortabelste bij AI-toepassingen zoals aanbevelingen op maat bij online shoppen, meer en beter gepersonaliseerde informatie over overheidsdiensten en betere gezondheidsdiagnoses en -aanbevelingen. Bij de laatste twee toepassingen zijn de meningen vrij evenwichtig verdeeld over de leeftijdsgroepen, maar bij AI-toepassingen in verband met online shoppen is er een sterk verband met de leeftijd: hoe jonger, hoe minder weerstand.

Page 90: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ARTIFICIËLEINTELLIGENTIE

90

KENNIS EN GEBRUIK VAN ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE (AI)Kennis Gebruik

Ja 53% 20%

Neen 26% 54%Ik ben niet helemaal zeker 21% 25%

Weet je wat artificiële intelligentie (AI) betekent? (totale steekproef, N=4.547)Heb je al ooit gebruik gemaakt van artificïele intelligentie (AI) toepassingen? (totale steekproef, N=4.547)

GEBRUIK/ERVAREN AI-TOEPASSINGEN - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Een spraakassistent 53% 52% 46% 35% 22% 11% 34%Een smart speaker 12% 10% 8% 8% 5% 3% 7%Een online chatbot 30% 40% 32% 18% 12% 4% 21%

Geen van bovenstaande 35% 34% 42% 56% 70% 82% 56%

Welke van onderstaande toepassingen heb je het afgelopen jaar al eens gebruikt of ervaren? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

STANDPUNT TEN OPZICHTE VAN AI - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Heel negatief 3% 2% 2% 4% 5% 4% 3%Eerder negatief 12% 10% 14% 13% 15% 17% 14%

Neutraal 47% 38% 40% 46% 49% 51% 46%Eerder positief 29% 41% 38% 34% 27% 24% 32%

Heel positief 9% 10% 7% 4% 4% 4% 6%

Hoe sta je tegenover artificiële intelligentie? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

MOGELIJKHEDEN EN POTENTIEEL AI

Mogelijk vandaagMogelijk in de

nabije toekomstMogelijk in de

verre toekomstZal nooit

mogelijk zijnGeen idee/geen

mening

Spraak herkennen en interpreteren 62% 17% 7% 1% 13%

Problemen zelfstandig oplossen (zonder tussenkomst van een persoon)

33% 28% 18% 5% 16%

Auto's besturen 47% 29% 11% 2% 12%

Logisch denken 36% 21% 16% 9% 17%

Menselijke communicatie nabootsen 41% 24% 14% 5% 17%

Toezicht houden op mensen (bv. slimme camera's die verdachte handelingen

52% 21% 10% 3% 15%

Machtiger worden dan mensen 7% 17% 30% 22% 24%

Je geest besturen 4% 10% 26% 36% 24%

Gevoelens ervaren 4% 11% 23% 39% 22%

Mensen in hun job vervangen 46% 23% 14% 5% 13%

Spelletjes spelen (gamen) 64% 14% 5% 2% 15%

Tot welk van onderstaande zaken is artificiële intelligentie volgens jou in staat? (totale steekproef, N=4.547)

Page 91: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

91

ZAL NOOIT MOGELIJK ZIJN MET AI - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Spraak herkennen en interpreteren 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1%

Problemen zelfstandig oplossen (zonder tussenkomst van een persoon)

4% 3% 5% 5% 8% 6% 5%

Auto's besturen 3% 1% 2% 2% 2% 2% 2%

Logisch denken 7% 5% 6% 10% 14% 12% 9%

Menselijke communicatie nabootsen 5% 5% 5% 3% 6% 4% 5%

Toezicht houden op mensen (bv. slimme

camera's die verdachte handelingen 4% 3% 3% 1% 3% 4% 3%

Machtiger worden dan mensen 24% 21% 22% 21% 23% 24% 22%

Je geest besturen 41% 41% 37% 38% 32% 31% 36%

Gevoelens ervaren 32% 39% 41% 42% 42% 38% 39%

Mensen in hun job vervangen 7% 5% 4% 4% 5% 5% 5%

Spelletjes spelen (gamen) 3% 2% 1% 1% 2% 2% 2%

Tot welk van onderstaande zaken is artificiële intelligentie volgens jou in staat? - % “Zal nooit mogelijk zijn” - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

ZAL NOOIT MOGELIJK ZIJN MET AI - SPLIT OP STANDPUNT TEN OPZICHTE VAN AI(Heel)

negatiefNeutraal

(Heel) positief

Totaal

Spraak herkennen en interpreteren 1% 1% 1% 1%

Problemen zelfstandig oplossen (zonder

tussenkomst van een persoon)8% 7% 2% 5%

Auto's besturen 3% 3% 0% 2%

Logisch denken 15% 11% 5% 9%

Menselijke communicatie nabootsen 7% 5% 3% 5%

Toezicht houden op mensen (bv. slimme

camera's die verdachte handelingen 4% 4% 2% 3%

Machtiger worden dan mensen 18% 23% 24% 23%

Je geest besturen 37% 34% 38% 36%

Gevoelens ervaren 46% 38% 37% 39%

Mensen in hun job vervangen 5% 6% 3% 5%

Spelletjes spelen (gamen) 2% 2% 1% 2%

Tot welk van onderstaande zaken is artificiële intelligentie volgens jou in staat? - % “Zal nooit mogelijk zijn” - Split per standpunt ten opzichte van AI (totale steekproef, N=4.547)

Page 92: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ARTIFICIËLEINTELLIGENTIE

92

COMFORTABEL MET GEBRUIK AI - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Online shopping (aanbevelingen op maat) 56% 55% 51% 34% 27% 21% 39%

Publieke diensten van de overheid (meer en betere gepersonaliseerde informatie)

27% 43% 44% 39% 38% 37% 38%

Gezondheid (diagnose,

gezondheidsaanbevelingen)39% 43% 39% 34% 32% 34% 36%

Telecom (aanbiedingen op maat van je gebruik)

25% 37% 34% 30% 26% 22% 28%

Bankieren (bankproducten op maat) 28% 29% 25% 23% 22% 30% 26%

Verzekering (gepersonaliseerde polis op basis

van analyse van je dagelijkse patronen)26% 27% 26% 21% 19% 16% 22%

Financieel advies (beleggingsadvies op maat) 24% 26% 19% 16% 11% 18% 19%

Autohandelaars (aanbevelingen voor een wagen die past bij jouw mobiliteitsprofiel)

27% 27% 21% 14% 11% 8% 17%

Iets anders 1% 3% 2% 1% 2% 1% 2%

Geen van bovenstaande 22% 22% 23% 35% 38% 34% 30%

In welke van onderstaande situaties zou je jezelf comfortabel voelen indien een bedrijf AI gebruikt om je een betere dienstverlening te kunnen aanbieden? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 93: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK8

VIRTUAL REALITY & AUGMENTED

REALITY

Page 94: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIRTUALREALITY&AUGMENTEDREALITY

94

VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITYGrote verschillen in kennis en toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS VAN VIRTUAL REALITY (VR) EN AUGMENTED REALITY (AR)VR intussen een breed gekend begrip, AR binnen elke leeftijdsgroep pak minder gekend

BEZIT VR BEZIT AR

TOEPASSINGENWelke VR of AR toepassingen heb je reeds gebruikt?

Split per leeftijdscategorie

MEEST INTERESSANTE TOEPASSINGENVR wordt meest gelinkt met entertainment,

AR eerder met professioneel en educatief gebruik

Geen AR bril maar ooit eens opgehad

VR RONDLEIDINGEN

VR GAMES

GAMING MEDISCH

AR INTERACTIEVE GEZICHTSFILTERS

AR GAME APPS

9%BEZIT EEN VR-BRIL

28%GEEN VR BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN VR BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

17%GEEN AR-BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN AR-BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

3%BEZIT EEN AR-BRIL

Geen AR bril ook nooit opgehad

Geen VR bril maar ooit eens opgehad

bezit VR bril

Geen VR bril ook nooit opgehad

0%

100%

KENT HET BEGRIP ‘AR’KENT HET BEGRIP ‘VR’

36%

76%

56%

79%46%

83%

69%

35%51%

22%

12%34%

21%

74%

41%

44%

21%

77%

36%

49%

21%

76%

38%

52%

17%

81%

30%

63%

15%

84%

18%

77%

11%

85%

17%

80%

16-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

ALLE LEEFTIJDEN

35-44

ALLE LEEFTIJDEN

18%

11%

17% 46% 36%

12% 27% 31%

32% 35%

16-24

11%

12% ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

REIZENOPLEIDING

EN ONDERWIJS

21% 27%

VIDEO ENTERTAINMENT NAVIGATIE

21% 26%

LIVE EVENEMENTEN

BOUW EN ARCHITECTUUR

15% 24%

63%BEGRIJPT WAT VR INHOUDT

33%BEGRIJPT WAT AR INHOUDT

16-24

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 95: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITY

95

VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITYGrote verschillen in kennis en toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS VAN VIRTUAL REALITY (VR) EN AUGMENTED REALITY (AR)VR intussen een breed gekend begrip, AR binnen elke leeftijdsgroep pak minder gekend

BEZIT VR BEZIT AR

TOEPASSINGENWelke VR of AR toepassingen heb je reeds gebruikt?

Split per leeftijdscategorie

MEEST INTERESSANTE TOEPASSINGENVR wordt meest gelinkt met entertainment,

AR eerder met professioneel en educatief gebruik

Geen AR bril maar ooit eens opgehad

VR RONDLEIDINGEN

VR GAMES

GAMING MEDISCH

AR INTERACTIEVE GEZICHTSFILTERS

AR GAME APPS

9%BEZIT EEN VR-BRIL

28%GEEN VR BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN VR BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

17%GEEN AR-BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN AR-BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

3%BEZIT EEN AR-BRIL

Geen AR bril ook nooit opgehad

Geen VR bril maar ooit eens opgehad

bezit VR bril

Geen VR bril ook nooit opgehad

0%

100%

KENT HET BEGRIP ‘AR’KENT HET BEGRIP ‘VR’

36%

76%

56%

79%46%

83%

69%

35%51%

22%

12%34%

21%

74%

41%

44%

21%

77%

36%

49%

21%

76%

38%

52%

17%

81%

30%

63%

15%

84%

18%

77%

11%

85%

17%

80%

16-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

ALLE LEEFTIJDEN

35-44

ALLE LEEFTIJDEN

18%

11%

17% 46% 36%

12% 27% 31%

32% 35%

16-24

11%

12% ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

REIZENOPLEIDING

EN ONDERWIJS

21% 27%

VIDEO ENTERTAINMENT NAVIGATIE

21% 26%

LIVE EVENEMENTEN

BOUW EN ARCHITECTUUR

15% 24%

63%BEGRIJPT WAT VR INHOUDT

33%BEGRIJPT WAT AR INHOUDT

16-24

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 96: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIRTUALREALITY&AUGMENTEDREALITY

96

VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITYGrote verschillen in kennis en toepassingen

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

KENNIS VAN VIRTUAL REALITY (VR) EN AUGMENTED REALITY (AR)VR intussen een breed gekend begrip, AR binnen elke leeftijdsgroep pak minder gekend

BEZIT VR BEZIT AR

TOEPASSINGENWelke VR of AR toepassingen heb je reeds gebruikt?

Split per leeftijdscategorie

MEEST INTERESSANTE TOEPASSINGENVR wordt meest gelinkt met entertainment,

AR eerder met professioneel en educatief gebruik

Geen AR bril maar ooit eens opgehad

VR RONDLEIDINGEN

VR GAMES

GAMING MEDISCH

AR INTERACTIEVE GEZICHTSFILTERS

AR GAME APPS

9%BEZIT EEN VR-BRIL

28%GEEN VR BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN VR BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

17%GEEN AR-BRIL

MAAR OOIT EENS OPGEHAD

63%GEEN AR-BRIL

OOK NOOIT OPGEHAD

3%BEZIT EEN AR-BRIL

Geen AR bril ook nooit opgehad

Geen VR bril maar ooit eens opgehad

bezit VR bril

Geen VR bril ook nooit opgehad

0%

100%

KENT HET BEGRIP ‘AR’KENT HET BEGRIP ‘VR’

36%

76%

56%

79%46%

83%

69%

35%51%

22%

12%34%

21%

74%

41%

44%

21%

77%

36%

49%

21%

76%

38%

52%

17%

81%

30%

63%

15%

84%

18%

77%

11%

85%

17%

80%

16-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

ALLE LEEFTIJDEN

35-44

ALLE LEEFTIJDEN

18%

11%

17% 46% 36%

12% 27% 31%

32% 35%

16-24

11%

12% ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

ALLE LEEFTIJDEN 16-24 25-34

REIZENOPLEIDING

EN ONDERWIJS

21% 27%

VIDEO ENTERTAINMENT NAVIGATIE

21% 26%

LIVE EVENEMENTEN

BOUW EN ARCHITECTUUR

15% 24%

63%BEGRIJPT WAT VR INHOUDT

33%BEGRIJPT WAT AR INHOUDT

16-24

Meer trends over mediabezit en -gebruik in Vlaanderen vind je op imec.be/digimeter

Page 97: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITY

97

VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITYVirtual Reality (VR)58 is een welbekend begrip in Vlaanderen. 63% zegt te weten wat de term inhoudt. Bij Augmented Reality (AR)59 was dat slechts 33%. En slechts 29% verklaarde op de hoogte te zijn van het verschil tussen beide termen. Trouwens, in alle leeftijdsgroepen geniet VR een grotere bekendheid dan AR. Hoewel jongeren beter vertrouwd zijn met AR dan de oudere leef-tijdsgroepen (56% van de 25-34-jarigen kent AR, tegenover slechts 12% bij de 65-plussers), verklaart iedereen beter geïnformeerd te zijn over VR (83% bij de 25-34-jarigen en 34% bij de 65-plussers).

Bijna één op de tien Vlamingen zegt een VR-headset in huis te hebben, al is dat meestal een houder voor een smartphone, zoals Google Cardboard. Dat laatste blijkt ook uit de open antwoorden in het vak ‘andere’: meestal gaat het om een houder die mensen ontvangen bij een commerciële actie of op een event. VR-headsets die op een krachtige computer worden aange-sloten (bv. de HTC Vive) of een ingebouwde processor hebben (bv. de Oculus Go) zijn op dit moment erg zeldzaam in Vlaamse gezinnen. Daarnaast zeggen bijna drie op de tien Vlamingen dat ze weliswaar geen VR-headset in huis hebben, maar die wel al eens hebben geprobeerd (bv. tijdens een event of bij vrienden thuis). Rondleidingen in VR en spelletjes zijn daarbij de meest geciteerde toepassingen.

Wegens de lage bekendheid met AR is het niet te verwonderen dat slechts 3% verklaart een AR-bril in huis te hebben60. Boven-dien wordt AR momenteel vooral toegepast op smartphones: denk aan de interactieve gezichtsfilters op bijvoorbeeld Snapchat of AR-games zoals Pokémon Go.

Hoe zit het met de perceptie over het potentieel van VR en AR? VR scoort hoger voor entertainment en om een beleving intenser of interessanter te maken (bv. een virtueel beeld van jezelf kleren laten passen voor je die online aankoopt), terwijl AR het volgens de respondenten beter doet in meer professionele, functionele en educatieve toepassingen61. Zo wordt bij VR vooral gaming geciteerd als domein waarop een meerwaarde verwacht wordt, gevolgd door de medische sector (bv. een operatie oefenen op een virtuele patiënt), opleiding en onderwijs (bv. een simulatie van hoe mensen leefden in een bepaald tijdperk), video-entertainment (bv. om de betrokkenheid bij een serie te vergroten) en reizen (bv. om een hotel eerst virtueel te bezoeken vóór je boekt). AR daarentegen wordt vooral een groot potentieel toegedicht in de medische sector (bv. een specialist geeft tijdens een operatie op afstand instructies die worden geprojecteerd op het lichaam van een patiënt), bij opleidingen en in het onderwijs (bv. bomen en planten automatisch herkennen als de leerling die bekijkt met de camera van een smartphone of AR-bril) en bij navigatie (de te volgen route wordt bv. geprojecteerd op de weg).

58 In de vragenlijst werd de volgende omschrijving van VR gehanteerd na de vragen over kennis van de begrippen VR en AR: “Bij Virtual Reality (of kortweg ‘VR’ genoemd) zet je een bril op die je volledig afschermt van je omgeving en waarbij je door beelden (die de bewegingen van je hoofd volgen) en geluid het gevoel krijgt ergens anders te zijn, bv. op een reisbestemming, op het podium tijdens een optreden of middenin een game of filmscène.”

59 In de vragenlijst werd de volgende omschrijving van AR gehanteerd na de vragen over kennis van de begrippen VR en AR: “Bij Augmented Reality (of kortweg ‘AR’ genoemd) kijk je via een bril of via het scherm van je smartphone naar je echte omgeving, maar worden daar fictieve elementen aan toegevoegd. Je bent dus niet afgesloten van de echte omgeving zoals dat met VR wel het geval is. Stel dat je voor een stuk braakliggend bouwgrond staat. Met AR kun je kijken naar dat lege stuk bouwgrond en op het scherm een maquette van een huis op die bouwgrond doen verschijnen, zodat je kunt zien hoe dat huis zou passen op dat stuk grond. In dit voorbeeld is het stuk bouwgrond de echte omgeving en is het huis een fictief element dat daarop wordt geprojecteerd.”

60 Die 3% is wellicht nog een overschatting. Het gros van deze respondenten verklaarde een ‘ander type bril’ te bezitten dan de opgelijste types, die ze konden omschrijven in een tekstvak. Deze antwoorden werden geëvalueerd en antwoorden die niet overeenkwamen met een AR-bril werden verwijderd. Maar enkele antwoorden kunnen niet met zekerheid toegewezen worden aan AR. Zo vermeldden respondenten vaak dat ze een houder voor een smartphone hadden om een AR-bril te maken. Hoewel dit wellicht een verkeerde categorisatie is en zij waarschijnlijk een Google Cardboard-achtige VR-bril bedoelden, is het niet uit te sluiten dat het effectief om een AR-bril gaat (of een mix van AR/VR, afhankelijk van de applicatie op de smartphone).

61 Zie ondere andere ook https://blog.globalwebindex.com/chart-of-the-week/augmented-virtual-reality/, waarin eveneens vooral entertainment en gaming als de belangrijkste VR-toepassingen worden aangeduid, terwijl AR meer voor industriegerichte toepassingen in aanmerking zou komen.

Page 98: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|VIRTUALREALITY&AUGMENTEDREALITY

98

BEGRIPPENKENNIS VIRTUAL REALITY (VR) EN AUGMENTED REALITY (AR)

JaBen niet helemaal

zekerNeen

Virtual Reality (VR) 63% 16% 21%Augmented Reality (AR) 33% 24% 43%

Het verschil tussen VR en AR 29% 29% 43%

Begrijp je wat Virtual Reality (VR) inhoudt? (totale steekproef, N=4.547)Begrijp je wat Augmented Reality (AR) inhoudt? (totale steekproef, N=4.547)Is het verschil tussen Augmented Reality (AR) en Virtual Reality (VR) voor jou duidelijk? (totale steekproef, N=4.547)

BEGRIPPENKENNIS VIRTUAL REALITY (VR) EN AUGMENTED REALITY (AR) - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

Ja 76% 83% 79% 69% 51% 34% 63%Ben niet helemaal 10% 9% 11% 18% 19% 24% 16%

Neen 14% 8% 10% 14% 30% 42% 21%

Ja 36% 56% 46% 35% 22% 12% 33%Ben niet helemaal 25% 20% 23% 25% 28% 25% 24%

Neen 39% 24% 32% 40% 50% 64% 43%

Ja 33% 51% 43% 29% 20% 8% 29%Ben niet helemaal 29% 23% 25% 33% 29% 31% 29%

Neen 38% 26% 32% 38% 52% 61% 43%

Virtual Reality (VR)

Augmented Reality (AR)

Het verschil tussen VR en AR

Begrijp je wat Virtual Reality (VR) inhoudt? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)Begrijp je wat Augmented Reality (AR) inhoudt? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)Is het verschil tussen Augmented Reality (AR) en Virtual Reality (VR) voor jou duidelijk? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

BEZIT VR HEADSET16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ik heb zelf geen VR headset, maar heb wel

ooit eens een VR headset opgehad41% 36% 38% 30% 18% 17% 28%

Ik heb geen VR headset, en heb ook nog nooit een VR headset opgehad

44% 49% 52% 63% 77% 80% 63%

Google Cardboard 6% 8% 3% 3% 2% 0% 3%Sony Playstation VR 4% 3% 3% 1% 0% 0% 2%

Samsung Gear VR 2% 2% 2% 1% 1% 0% 1%Oculus Rift 1% 2% 1% 0% 0% 0% 1%HTC Vive 2% 1% 1% 0% 0% 0% 1%

Oculus Go 0% 0% 1% 0% 0% 0% 0%Google Daydream View 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0%

Een andere 2% 2% 1% 3% 2% 2% 2%

Heb je een Virtual Reality (VR) bril in huis? Zo ja, welke? Meerdere antwoorden mogelijk - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

VR TOEPASSINGEN GEBRUIKT16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

VR rondleidingen 9% 11% 18% 13% 10% 10% 12%VR games 26% 20% 16% 8% 3% 1% 11%

VR video entertainment 19% 14% 11% 7% 3% 3% 9%Iets anders 5% 5% 4% 4% 3% 2% 3%

Geen van bovenstaande 56% 62% 63% 75% 85% 86% 73%

Welke van onderstaande VR (Virtual Reality) toepassingen heb je het afgelopen jaar gebruikt? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

Page 99: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | VIRTUAL REALITY & AUGMENTED REALITY

99

BEZIT AR BRIL16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Geen AR bril in huis, maar wel ooit eens AR bril 21% 21% 21% 17% 15% 11% 17%Geen AR bril in huis, en ook nog nooit AR bril opgehad 74% 77% 76% 81% 84% 85% 80%

Microsoft Hololens 1% 1% 0% 0% 0% 0% 0%Google Glass 2% 1% 1% 0% 0% 1% 1%

Een andere 2% 1% 2% 2% 1% 3% 2%

Heb je een Augmented Reality (AR) bril in huis? Zo ja, welke? Meerdere antwoorden mogelijk. - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

AR TOEPASSINGEN GEBRUIKT16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Interactieve gezichtsfilters in sociale media apps (bv. 46% 36% 20% 9% 2% 2% 17%AR game apps (bv. Pokémon go) 27% 31% 13% 7% 2% 1% 12%

AR rondleidingen (bv. in een museum) 9% 12% 15% 9% 11% 11% 11%Iets anders 2% 3% 2% 3% 2% 1% 2%

Geen van bovenstaande 44% 46% 65% 79% 85% 87% 70%

Welke van onderstaande AR (Augmented Reality) toepassingen heb je het afgelopen jaar gebruikt? - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

MEEST INTERESSANTE TOEPASSINGEN - AR VERSUS VR

35%

27%

26%

24%

19%

18%

17%

11%

8%

8%

7%

7%

22%

24%

21%

18%

32%

19%

21%

10%

7%

11%

15%

21%

23%

Medisch

Opleiding en onderwijs

Navigatie

Bouw en architectuur

Gaming

Kunst en cultuur

Reizen

Sociaal

Fitness en sport

Winkelen en retail

Live evenementen

Video entertainment

Ik zie geen interessante toepassing

AR

VR

Wat zijn volgens jou de 3 meest interessante toepassingen voor AR (Augmented Reality)? (totale steekproef, N=4.547)Wat zijn volgens jou de 3 meest interessante toepassingen voor VR (Virtual Reality)? (totale steekproef, N=4.547)

Page 100: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

HOOFDSTUK9

ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

Page 101: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

101

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN TECHNOLOGIESterke interesse in technologie

Stijging in zelfregulering smartphonegebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE Sterke interesse en geloof in technologie, laag wantrouwen

DIGITALE VAARDIGHEDENJongeren schatten hun vaardigheden hoger in

SMARTPHONEAFHANKELIJKHEIDVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DE SMARTPHONEVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

Ik ben geïnteresseerd in digitale technologieën

Omgaan met digitale technologieën is

gemakkelijk voor mij

SMARTPHONEGEBRUIK BEHERENDuidelijke stijging van maatregelen om controle te behouden over smartphonegebruik

In het algemeen vertrouw ik technologie

niet

Digitale technologieën gebruiken is leuk

Digitale technologieën maken ons leven

gemakkelijker

65%54%

10%

68% 64%

2017 2018

Tijdens een gesprek, vergadering of les bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

Notificaties/meldingen op mijn smartphone uitschakelen

Tijdens het rijden bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

32%

30%

22%

17%

47%28%

26%

22%

36%

Vlak voor het slapen gaan geen smartphone meer gebruiken

Ik houd smartphones uit de slaapkamer

Ik zet mijn smartphone soms in 'vliegtuigstand'

25%

25%

12%

26%12%

20%

16%

48% 49%40%

22%10%11%

2016 2017 2018

52%

2016

58%

2017

76%

2018

Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale vaardigheden te leren

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

80%78%

67%72%

80%

55%

Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet vertrouwd mee ben

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

15%13%

35%26% 22%

41%

Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

16%8%

29%21% 20%

36%

Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik verwarrend

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

19%11%

35%25% 26%

41%

18%

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone

26%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer

op mijn smartphone

31%VINDT ZICHZELF

SMARTPHONE-AFHANKELIJK

Een kloof tussen de jongste en oudste generaties

Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar

smartphone bezig is als we in gesprek zijn

84%

Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de gezondheid door de stralingen die hierbij

vrijkomen

32%

Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig

ben op mijn smartphone

14%

Het gebruik van de smartphone zorgt

ervoor dat ik tijd win

43%

Page 102: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIE

102

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN TECHNOLOGIESterke interesse in technologie

Stijging in zelfregulering smartphonegebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE Sterke interesse en geloof in technologie, laag wantrouwen

DIGITALE VAARDIGHEDENJongeren schatten hun vaardigheden hoger in

SMARTPHONEAFHANKELIJKHEIDVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DE SMARTPHONEVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

Ik ben geïnteresseerd in digitale technologieën

Omgaan met digitale technologieën is

gemakkelijk voor mij

SMARTPHONEGEBRUIK BEHERENDuidelijke stijging van maatregelen om controle te behouden over smartphonegebruik

In het algemeen vertrouw ik technologie

niet

Digitale technologieën gebruiken is leuk

Digitale technologieën maken ons leven

gemakkelijker

65%54%

10%

68% 64%

2017 2018

Tijdens een gesprek, vergadering of les bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

Notificaties/meldingen op mijn smartphone uitschakelen

Tijdens het rijden bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

32%

30%

22%

17%

47%28%

26%

22%

36%

Vlak voor het slapen gaan geen smartphone meer gebruiken

Ik houd smartphones uit de slaapkamer

Ik zet mijn smartphone soms in 'vliegtuigstand'

25%

25%

12%

26%12%

20%

16%

48% 49%40%

22%10%11%

2016 2017 2018

52%

2016

58%

2017

76%

2018

Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale vaardigheden te leren

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

80%78%

67%72%

80%

55%

Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet vertrouwd mee ben

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

15%13%

35%26% 22%

41%

Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

16%8%

29%21% 20%

36%

Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik verwarrend

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

19%11%

35%25% 26%

41%

18%

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone

26%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer

op mijn smartphone

31%VINDT ZICHZELF

SMARTPHONE-AFHANKELIJK

Een kloof tussen de jongste en oudste generaties

Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar

smartphone bezig is als we in gesprek zijn

84%

Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de gezondheid door de stralingen die hierbij

vrijkomen

32%

Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig

ben op mijn smartphone

14%

Het gebruik van de smartphone zorgt

ervoor dat ik tijd win

43%

Page 103: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

103

ATTITUDE TEN AANZIEN VAN TECHNOLOGIESterke interesse in technologie

Stijging in zelfregulering smartphonegebruik

IMEC.DIGIMETER INFOGRAPHIC

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE Sterke interesse en geloof in technologie, laag wantrouwen

DIGITALE VAARDIGHEDENJongeren schatten hun vaardigheden hoger in

SMARTPHONEAFHANKELIJKHEIDVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DE SMARTPHONEVlamingen vinden dat ze teveel tijd spenderen op hun smartphone

Ik ben geïnteresseerd in digitale technologieën

Omgaan met digitale technologieën is

gemakkelijk voor mij

SMARTPHONEGEBRUIK BEHERENDuidelijke stijging van maatregelen om controle te behouden over smartphonegebruik

In het algemeen vertrouw ik technologie

niet

Digitale technologieën gebruiken is leuk

Digitale technologieën maken ons leven

gemakkelijker

65%54%

10%

68% 64%

2017 2018

Tijdens een gesprek, vergadering of les bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

Notificaties/meldingen op mijn smartphone uitschakelen

Tijdens het rijden bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

32%

30%

22%

17%

47%28%

26%

22%

36%

Vlak voor het slapen gaan geen smartphone meer gebruiken

Ik houd smartphones uit de slaapkamer

Ik zet mijn smartphone soms in 'vliegtuigstand'

25%

25%

12%

26%12%

20%

16%

48% 49%40%

22%10%11%

2016 2017 2018

52%

2016

58%

2017

76%

2018

Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale vaardigheden te leren

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

80%78%

67%72%

80%

55%

Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet vertrouwd mee ben

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

15%13%

35%26% 22%

41%

Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

16%8%

29%21% 20%

36%

Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik verwarrend

16-24 65+ ALLE LEEFTIJDEN

19%11%

35%25% 26%

41%

18%

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone

26%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer

op mijn smartphone

31%VINDT ZICHZELF

SMARTPHONE-AFHANKELIJK

Een kloof tussen de jongste en oudste generaties

Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar

smartphone bezig is als we in gesprek zijn

84%

Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de gezondheid door de stralingen die hierbij

vrijkomen

32%

Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig

ben op mijn smartphone

14%

Het gebruik van de smartphone zorgt

ervoor dat ik tijd win

43%

Page 104: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIE

104

ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIEHet voorbije jaar plaatsten steeds meer experts en techbedrijven kanttekeningen bij het sneltempo waarin technologie in ons leven is geslopen. Zo richtten enkele voormalige medewerkers van onder andere Google en Facebook een organisatie op om mensen bewust te maken van de negatieve aspecten van smartphones en sociale media62. Mark Zuckerberg, oprichter en CEO van Facebook, erkent dat zijn bedrijf te lang blind is geweest voor de gevolgen van slecht datamanagement en van de te lakse controle op wat gedeeld wordt op Facebook (bijvoorbeeld aanzetten tot haat of valse nieuwsberichten)63. Google lanceerde een aantal tools onder de noemer ‘Digital Wellbeing’, die de gebruikers meer controle moeten geven over hoe ze omgaan met technologie64. Ook Apple mengde zich duidelijk in het debat. Zo werd aan het besturingssysteem iOS 12 Screen Time toege-voegd, waarmee gebruikers hun eigen smartphonegebruik kunnen monitoren. Daarnaast blijft CEO Tim Cook erop hameren dat Apple een ander businessmodel heeft dan techbedrijven zoals Google en Facebook: voor Apple is in de eerste plaats de verkoop van hardware belangrijk, terwijl Google en Facebook vooral geld verdienen aan de data die gebruikers genereren (en de bijbehorende advertentiemogelijkheden). Volgens Tim Cook springt Apple daarom veel zorgvuldiger om met de data van gebruikers dan Google en Facebook65.

Wij vroegen ons af of deze aanzwellende stroom van negatieve percepties over technologie ook tot uiting komt in de attitudes van de Vlamingen. En blijkbaar kijken de meeste Vlamingen nog steeds met een positief gevoel naar de technologische ontwik-kelingen. Bijna zeven op de tien vinden dat technologie ons leven gemakkelijker en comfortabeler maakt. Zo’n twee op de drie hebben interesse voor digitale technologieën en vinden technologie leuk. Deze positieve attitude hangt samen met de leeftijd: hoe jonger, hoe enthousiaster mensen denken over technologie. Toch valt het op dat er ook bij de 65-plussers een grote groep tot de technologiefans behoort. Bijna zes op de tien 65-plussers zeggen dat technologie ons leven gemakkelijker en comforta-beler maakt, de helft is geïnteresseerd in technologie en 45% vindt het leuk om digitale technologie te gebruiken. Opmerkelijk is ook dat wantrouwen in technologie niet leeftijdsgebonden is. Eén op de tien Vlamingen zegt technologie niet te vertrouwen, een cijfer dat weinig varieert tussen de leeftijdsgroepen. Ook al staan oudere leeftijdsgroepen over het algemeen sceptischer tegenover de impact van technologie (zie bv. de hoofdstukken over privacy en artificiële intelligentie), toch zorgt dit niet voor een toegenomen algemeen wantrouwen tegenover technologie.

Bij de perceptie over de eigen vaardigheden zien we zoals verwacht dat leeftijd wel een rol speelt: hoe ouder, hoe lager iemand de eigen digitale vaardigheden inschat. Maar het is opmerkelijk dat de onzekerheid over digitale technologie stijgt bij de jongste leeftijdsgroepen: 19% vindt de termen die met digitale technologie te maken hebben verwarrend (in vergelijking met 11% in 2017) en 16% twijfelt soms om digitale technologieën te gebruiken uit angst om onherstelbare schade aan te richten (8% in 2017). Dit is nochtans de generatie die het meeste in aanraking komt met de snel veranderende technologie. Enerzijds genieten ze het voordeel dat ze zijn opgegroeid met technologie (de zogeheten ‘digital natives’), maar anderzijds worstelt een groeiende groep onder hen ook met de digitale sneltrein. Er moet voor gewaakt worden dat er op die manier geen nieuwe digitale kloof ontstaat.

Interessant genoeg zien we een gelijkaardig effect bij bedrijven. Deze zomer zijn verschillende studies gepubliceerd waarin bedrijven aangeven dat de snelheid waarmee nieuwe technologieën – en de daarmee gepaard gaande opportuniteiten en uitdagingen - op hen afkomen de grootste uitdaging vormt voor hun toekomst66. Hoe bedrijven hiermee omgaan valt buiten de opzet van dit rapport, maar bepaalt wel wie mee is en wie achterblijft.

De smartphone blijft een heel belangrijk instrument in het leven van vele Vlamingen. Zo zagen we in het hoofdstuk Toestellen & Aansluitingen dat voor steeds meer mensen de smartphone het meest onmisbare toestel is. De voorbije jaren ontstond er een haat-liefdeverhouding met het toestel: ook al vinden mensen zo’n compact alles-in-één toestel praktisch om op zak te hebben (43% vindt dat ze tijd winnen door de smartphone, een gevoel dat vooral leeft bij 25-44-jarigen), toch veroorzaakt het besef dat wij steeds afhankelijker worden van de smartphone en dat hij onze sociale relaties beïnvloedt een zeker onbehagen. Zo zegt 84% van de Vlamingen dat ze het vervelend vinden als gesprekspartners afgeleid lijken door hun smartphone.

62 https://www.nytimes.com/2018/02/04/technology/early-facebook-google-employees-fight-tech.html63 https://www.vox.com/2018/4/2/17185052/mark-zuckerberg-facebook-interview-fake-news-bots-cambridge64 https://wellbeing.google/65 https://www.theguardian.com/technology/2018/mar/28/facebook-apple-tim-cook-zuckerberg-business-model66 “Coming of Age Digitally”, MIT Sloan Management Review, In collaboration with Deloitte Insights, 2018

Page 105: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

105

Een kwart van de Vlamingen vindt van zichzelf dat ze te veel tijd spenderen aan hun smartphone. Slechts 14% zegt dat ze van anderen hierover opmerkingen hebben gekregen. Daarnaast stelt bijna één op de vijf dat ze zich verslaafd voelen aan de smart-phone. Als we beide percentages optellen (het gevoel te veel tijd te spenderen aan de smartphone en het gevoel verslaafd te zijn aan dat toestel), dan voelt 31% van de Vlamingen zich afhankelijk van hun smartphone. Dat gevoel is het sterkste onder de 16-34-jarigen, die bijna voor de helft verklaren zich afhankelijk te voelen van de smartphone.

Dat betekent niet dat ze minder overtuigd zijn van de kracht van de smartphone, wel dat ze erover nadenken hoe ze in speci-fieke situaties opnieuw controle over hun smartphonegebruik kunnen krijgen. De vaakst aangehaalde tactieken zijn de smart-phone wegleggen tijdens een meeting of gesprek, notificaties uitschakelen of tijdens het autorijden de smartphone bewust buiten handbereik houden. 5% van de Vlamingen zegt het schermgebruik bij te houden, bijvoorbeeld via Screen Time (Apple) of MobileDNA, een app van imec en Universiteit Gent die Android-gebruikers in staat stelt om, naast de basis-monitorfunctie, automatisch patronen in hun smartphonegebruik te ontdekken67.

Vlamingen blijven dus over het algemeen positief over technologie, maar zijn ook niet blind voor de uitdagingen die ermee gepaard gaan. Ze gaan bovendien actief op zoek naar manieren om meer grip te krijgen op de rol van technologie in hun leven.

67 https://play.google.com/store/apps/details?id=be.ugent.mobiledna&hl=nl

Page 106: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIE

106

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

Helemaal niet akkoord

Niet akkoord Neutraal AkkoordHelemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Ik ben geïnteresseerd in digitale technologieën 4% 6% 25% 38% 28% 65%

Omgaan met digitale technologieën is gemakkelijk voor mij

5% 12% 28% 34% 19% 54%

In het algemeen vertrouw ik technologie niet 16% 39% 35% 7% 2% 10%

Digitale technologieën gebruiken is leuk 3% 4% 30% 46% 18% 64%

Digitale technologieën maken ons leven gemakkelijker

en comfortabel2% 3% 27% 50% 18% 68%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen in verband met digitale technologieën? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ik ben geïnteresseerd in digitale technologieën 68% 78% 73% 68% 59% 51% 65%

Omgaan met digitale technologieën is gemakkelijk voor

mij74% 79% 69% 50% 38% 29% 54%

In het algemeen vertrouw ik technologie niet 11% 12% 11% 10% 8% 8% 10%

Digitale technologieën gebruiken is leuk 76% 81% 73% 66% 54% 45% 64%

Digitale technologieën maken ons leven gemakkelijker

en comfortabel73% 78% 72% 68% 63% 58% 68%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen in verband met digitale technologieën? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DIGITALE VAARDIGHEDENHelemaal niet

akkoordNiet akkoord Neutraal Akkoord

Helemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale vaardigheden te leren

2% 3% 15% 51% 29% 80%

Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik

verwarrend12% 28% 34% 21% 5% 26%

Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet

vertrouwd mee ben21% 34% 24% 19% 3% 23%

Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten

22% 34% 24% 16% 4% 20%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen in verband met digitale toepassingen & vaardigheden? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

Page 107: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

107

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN DIGITALE VAARDIGHEDEN - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

2017 78% 87% 81% 75% 70% 55% 72%2018 80% 89% 88% 83% 77% 67% 80%2017 11% 14% 12% 23% 34% 41% 25%2018 19% 14% 19% 29% 34% 35% 26%2017 13% 15% 14% 27% 35% 41% 26%2018 15% 12% 18% 21% 27% 35% 22%2017 8% 11% 9% 22% 28% 36% 21%

2018 16% 11% 12% 19% 27% 29% 20%

Ik heb er vertrouwen in dat ik in staat ben om digitale vaardigheden te leren

Termen gelinkt aan digitale toepassingen vind ik verwarrend

Ik heb digitale toepassingen vermeden omdat ik er niet

vertrouwd mee ben

Ik twijfel om digitale toepassingen te gebruiken omdat ik

vrees fouten te maken die ik niet kan rechtzetten

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen in verband met digitale toepassingen & vaardigheden? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

SMARTPHONEGEBRUIK BEHEREN - FILTER OP BEZIT SMARTPHONE (N = 3.686)2016 2017 2018

Tijdens een gesprek, vergadering of les bewust mijn smartphone wegstoppen om niet afgeleid te zijn

28% 36% 47%

Notificaties/meldingen op mijn smartphone uitschakelen 22% 26% 32%

Tijdens het rijden bewust mijn smartphone wegstoppen om

niet afgeleid te zijn (bv. in de koffer leggen)17% 22% 30%

Vlak voor het slapen gaan geen smartphone meer gebruiken 12% 16% 26%

Ik houd smartphones uit de slaapkamer 12% 20% 25%

Ik zet mijn smartphone soms in 'vliegtuigstand' 25%

Mijn smartphone vaker uitschakelen 7% 10% 9%

Bijhouden hoeveel tijd ik spendeer per dag op mijn

smartphone2% 1% 5%

Af en toe een gewone gsm gebruiken in plaats van een

smartphone3% 2% 3%

Totaal 52% 58% 76%

Welke van onderstaande zaken onderneem je met betrekking tot je smartphone? (filter op wie smartphone bezit, N=3.686 of 81% van steekproef)Opmerking: vraagstelling is gewijzigd ten opzichte van vorige jaren. In voorgaande jaren lag sterk nadruk op het terugwinnen van controle (“Onderneem je bepaalde zaken om je smartphonegebruik onder controle te houden?”), terwijl het dit jaar vrijblijvender verwoord werd (“Welke van onderstaande zaken onderneem je met betrekking tot je smartphone?”). Dat kan deels een verklaring zijn voor de sterke stijging.

APPS OM SMARTPHONEGEBRUIK BIJ TE HOUDENScreen Time (ingebouwde monitor in iOS van Apple) 43%

Ik houd het manueel bij (geen app) 36%MobileDNA (monitor van Universiteit Gent en imec voor Android) 7%

Quality Time 4%

Digital Wellbeing (ingebouwde monitor van Android) 3%Forest 3%

Moment (ook 'In the moment' genoemd) 2%Iets anders 5%

Via welke apps houd je bij hoeveel tijd je spendeert op je smartphone? Meerdere antwoorden mogelijk. (filter op wie “Bijhouden hoeveel tijd ik spendeer per dag op mijn smartphone” heeft aangeduid als ondernomen actie op de smartphone, N=304 of 5% van steekproef)

Page 108: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER|ATTITUDESTENOPZICHTEVANTECHNOLOGIE

108

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SMARTPHONEHelemaal niet

akkoordNiet akkoord Neutraal Akkoord

Helemaal akkoord

(Helemaal) akkoord

Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar smartphone bezig is als we in gesprek zijn

2% 3% 11% 39% 46% 84%

Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de gezondheid door de stralingen die hierbij vrijkomen

10% 16% 42% 23% 9% 32%

Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig ben op mijn

smartphone30% 37% 20% 12% 3% 14%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn smartphone

20% 28% 27% 22% 4% 26%

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone 33% 31% 19% 15% 3% 18%

Het gebruik van de smartphone zorgt ervoor dat ik tijd win

8% 14% 35% 35% 8% 43%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? [vijfpuntenschaal] (totale steekproef, N=4.547)

ATTITUDE TEN OPZICHTE VAN SMARTPHONE - AANDEEL (HELEMAAL) AKKOORD - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEP

16-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65+ Totaal

Ik vind het vervelend als een vriend(in) vaak op zijn/haar smartphone

bezig is als we in gesprek zijn79% 80% 84% 86% 89% 87% 84%

Ik ben bezorgd om de impact van smartphones op de gezondheid

door de stralingen die hierbij vrijkomen31% 27% 34% 30% 35% 34% 32%

Anderen zeggen me dat ik te vaak bezig ben op mijn smartphone 24% 18% 17% 11% 7% 9% 14%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn smartphone 41% 42% 36% 18% 9% 7% 26%

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone 29% 31% 21% 13% 6% 6% 18%

Het gebruik van de smartphone zorgt ervoor dat ik tijd win 40% 54% 50% 45% 37% 28% 43%

In welke mate ga je akkoord met onderstaande stellingen? - % (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) - Split per leeftijdsgroep (totale steekproef, N=4.547)

SMARTPHONEAFHANKELIJKHEID

Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone

5%

Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn

smartphone 13%

Smartphoneafhankelijkheid: gevoel teveel tijd te spenderen aan de smartphone of er verslaafd aan zijn: 31%

13%

% (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) op minstens één van onderstaande stellingen (totale steekproef, N=4.547):- “Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn smartphone”- “Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone”

Page 109: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

IMEC.DIGIMETER | ATTITUDES TEN OPZICHTE VAN TECHNOLOGIE

109

SMARTPHONEAFHANKELIJKHEID - SPLIT PER LEEFTIJDSGROEPSmartphone-afhankelijkheid

16-24 48%

25-34 49%

35-44 40%45-54 22%

55-64 11%65+ 10%

Totaal 31%

% (helemaal) akkoord (4 of 5 op vijfpuntenschaal) op minstens één van onderstaande stellingen (totale steekproef, N=4.547) - Split per leeftijdsgroep:- “Ik vind van mezelf dat ik te veel tijd spendeer op mijn smartphone”- “Ik voel me verslaafd aan mijn smartphone”

Page 110: IMEC.DIGIMETER 2018 · graph 5: Smartphonegebruik beheren - filter op bezit smartphone (N=3.686) 107 graph 6: Apps om smartphonegebruik bij te houden 107 graph 7: Attitude ten opzichte

www.imec.be/digimeter

What is Flanders' favorite social network? How familiar are Flemish people with online video and music? And how important have smartphones become in our daily lives? The imec.digimeter report 2017 sheds a light on Flanders’ media consumption habits, the use of media devices and its attitude towards digital media and technology. The findings and results are based on an annual survey amongst 2.345 Flemings aged 15 and older.

Hoeveel Vlamingen hebben een smartphone op zak, en wat doen ze er mee? Hoe populair is Netflix en Spotify in Vlaanderen? En hoe comfortabel voelen ze zich bij de toegenomen digitalisering van de maatschappij?

Sinds 2009 brengt imec.digimeter de trends rond bezit en gebruik van media en technologie in Vlaanderen in kaart, en werpt het een licht op de attitudes en verwachtingen tegenover nieuwe technologieën. De resultaten en bevindingen zijn gebaseerd op een bevraging bij 4.547 Vlamingen van minstens 16 jaar.

www.imec.be/digimeter