H E R F S T 2 0 2 0
N I E U W S B R I E F H E I , H E G & H O O G E I N D
I N D I T N U M M E R :
V O O R W O O R D
R E D A C T I E 1
A G E N D A 1
S T I C H T I N G
N I E U W E N A T U U R 2
I N V E N T A R I S A T I E
D E ‘ S A B I C
S T R O O K ’ O P D E
H E G G E R D I J K
3
L E D E N A A N H E T
W O O R D : F A M I L I E
M A A S —
M E E N H O R S T
4
P L A N B O O M :
P L A N T A C T I E S
M E T V R I J W I L -
L I G E R S G R O E P E N
2 0 2 0
6
H O E V E E L W A T E R
V O E R E N W E A F
P E R J A A R D O O R
H E T R I O O L E N
K A N D A T N I E T
W A T M I N D E R ?
6
N I E U W S I N T E R N :
S U B S I D I E R E G E -
L I N G E N V O O R
V E R G R O E N I N G
B U I T E N G E B I E D
7
C O L O F O N 7
A G E N D A :
B este lezers, Op het moment van schrijven zijn we
alweer 3 maanden verder sinds onze vorige
nieuwsbrief. Dat is een constatering die eigen-
lijk niet zoveel zegt. Maar wel als je bedenkt
dat er in de natuur op ons platteland weer het
nodige is gebeurd in deze periode. Zo hebben
we een behoorlijk natte maand juli achter de
rug en zijn en in augustus de warmterecords
wederom verbroken. Het graan is al geoogst
en de heide heeft al weer gebloeid. In drie
maanden verandert er veel in de natuur in
onze omgeving.
Zo was onlangs enkele van onze leden een
andere verandering opgevallen. Zij hadden
namelijk een bordje zien staan bij een stukje
natuur in de Strijperheg met daarop “Stichting
Nieuwe Natuur”. Vervolgens zijn wij direct in
de pen geklommen en nu kunt u lezen waar
deze stichting voor staat en wat zij doen. Voor
de rubriek ‘leden aan het woord’ zijn we dit-
maal langs gegaan bij Toine en Quirine Meen-
horst. Over verandering gesproken. Bij hen
borrelt het van de creatieve ideeën en hun
bedrijf is dan ook regelmatig aan verandering
onderhevig. Lees hier alles over in het inter-
view.
Wat ook zou mogen veranderen is de aanhou-
dende corona pandemie. Wij wensen u een
goede gezondheid toe en veel leesplezier.
Namens de redactie,
Peter, Thijs, Roel en Koen
VOORWOORD REDACTIE
Pagina 2
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
Een aantal mensen van Hei, Heg en Hoogeind is opgevallen,
dat er sinds een tijdje een informatiebordje staat bij een
nieuw stukje natuur in de Strijperheg. Een nieuw stukje na-
tuur in de overgang van bestaand bos en het agrarische
land, aangeplant met jonge boompjes. Een plek van Stich-
ting Nieuwe Natuur. Graag vertellen we u wat meer over
onze stichting.
We zijn namelijk niet zomaar een stichting. Onze stichting is
opgericht door Natuurbegraven Nederland en Natuurmonu-
menten om samen meer natuur te realiseren in Nederland.
Meer natuur omdat we ons ervan bewust zijn dat natuur van
belang is voor het welzijn en de gezondheid van de mens.
Voor ons is het dan ook essentieel om samen te werken
met mensen en organisaties die dit ook belangrijk vinden.
Zo werken we onder andere samen met Groen Ontwikkel-
fonds Brabant, lokale beheergroepen en met natuurbe-
graafplaats Schoorsveld in Heeze.
We realiseren nieuwe natuur door landbouwgrond aan te
kopen en om te vormen naar een type natuur dat past in
het natuurlandschap. Op het perceel in
de Strijperheg ontstaat een loofbos
met soorten die bijdragen aan een
hoge biodiversiteit en een gezonde
bodem, zoals zomereik, beuk, hazelaar
en boswilg. Door de deels zeer dichte
begroeiing kan het perceel dienen als
rustgebied voor zoogdieren als ree en
vos. Elders in Heeze hebben we vorig jaar nieuwe natuur
gerealiseerd langs de Sterkselse Aa, bij de Somerenseweg.
Vochtig hooiland en een strookje bos begeleiden daar de
beek. Voor het natuurbeheer van beide plekken zijn we voor
de komende jaren op zoek naar een geschikte beheerder.
Dankzij de mensen met een plekje op natuurbegraafplaats
Schoorsveld kan deze natuur worden gerealiseerd. Van elke
plek gaat er € 25,- naar ons fonds. Natuurbegraven Neder-land verdubbeld vervolgens dit bedrag met nog eens € 25,-. Ook de giften van mensen en organisaties, in geld en in
natura, zorgen samen voor meer nieuwe natuur.
Meer informatie over onze stichting staat op:
www.stichtingnieuwenatuur.nl. Voor vragen kunt u ons be-
reiken op [email protected].
Ton Rombouts
Voorzitter Stichting Nieuwe Natuur
Stichting Nieuwe Natuur
Foto: Peter Kerkhofs
http://www.stichtingnieuwenatuur.nlmailto:[email protected]
Pagina 3
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
Onze Plattelandsvereniging werkt nauw samen met twee
stichtingen die indertijd opgericht zijn om het landschap in
ons werkgebied te versterken.
Zo beheert de Stichting Landschapsbeheer HHH o.a. een
strook aan het einde van de Heggerdijk. Onder deze strook
ligt een pijpleiding van Petrochemical Pipelines Services
B.V.
Ondertussen beheert de stichting deze strook al weer de
nodige jaren in opdracht van de eigenaar. De afgelopen
jaren hebben we de strook geregeld gemaaid en daarbij het
maaisel afgevoerd.
Het is altijd interessant en leuk om te kijken hoe zo’n be-
heerde rand zich ontwikkeld. Op woensdag 29 juli heeft de
werkgroep inventarisatie van onze Plattelandsvereniging de
planten geïnventariseerd die nu op de strook groeien. De
afgelopen jaren zijn er ook wat streekeigen zaadmengsels
ingezaaid. De overwegend uit grassen bestaande begroeiing
heeft plaats gemaakt voor veel bloeiende kruiden.
Na de inventari-
satie kunnen we
stellen dat de
rand zich mooi
ontwikkeld heeft:
er staan ruim 50
bloeiende krui-
den in de rand.
Opvallend zijn de
grote plaatselijke
verschillen die
ontstaan zijn.
Door het groot aantal bloeiende planten zijn er ook veel
zweefvliegen, wilde bijen en vlinders te bewonderen op de
strook. Zo is de strook een aanwinst voor ons werkgebied.
Werkgroep Inventarisatie inventariseert de ‘SABIC strook’ op de Heggerdijk
Pagina 4
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
Het viel nog niet mee hem te pakken te
krijgen maar eenmaal aan de telefoon
was het zo geregeld: “iets is er niet
goed met m’n telefoon. Ik heb daar
geen verstand van maar m’n vrouw had
dat zo geregeld. Oh ja prima, kom maar
langs wanneer het jou uitkomt”.
We zijn bij Toine Maas en Quirine
Meenhorst op hun biologisch bedrijf
Herberg Natuurlijk Leende op de Ren-
heide. Of ja, niet alleen biologisch, “we
hebben ook een traditionele tak binnen
ons akkerbouwbedrijf” legt Toine uit.
Nou ja, akkerbouwbedrijf, “het is hier
eigenlijk van alles wat” zal hij er later
aan toevoegen. “En dat is eigenlijk ook
precies wat we zoeken”.
Toine en Quirine en hun kinderen zijn
in 2012 neergestreken op de Ren-
heide. In 2010 had Toine het perceel
overgenomen van Toon Smulders, de
pijprokende boomkweker. “Als ik Toon
nog wel eens spreek dan ben ik zo
weer anderhalf uur met hem aan het
ouwehoeren” vertelt Toine met waarde-
ring. En dat doet hij eigenlijk over ieder-
een; zullen wij later opmerken. Zelfs
over mensen waar hij het in beginsel
niet helemaal mee eens is moet hij nog
iets goeds kwijt.
Terug naar het bedrijf. Nadat Toine had
besloten te stoppen met het varkens-
bedrijf aan de Paaldijk is hij zich volle-
dig gaan richten op de akkerbouw.
“Boeren en buiten zijn, dat zit er ge-
woon in” legt Toine uit. Toen de advi-
seur van de bank hem voorhield dat de
varkens in die omvang geen toekomst
hadden en hij beter voor de baas kon
gaan werken vroeg Toine wat zijn hob-
by's waren. “Hij speelde graag tennis ‘s
avonds” vertelt Toine. “Nou ik kijk ‘s
avonds nog graag een keer naar de
varkens of loop een keer over m’n
land”. Boeren zit diep in hem wil hij
maar aangeven, daar is hij dan ook van
‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat
mee bezig. “Soms is het ook wel erg
veel allemaal”, geven Toine en Quirine
gezamenlijk toe.
Want naast het akkerbouwbedrijf run-
nen ze nog een zorgboerderij voor ex-
verslaafden, faciliteren ze een herberg
annex horecazaal en hebben ze sinds
afgelopen pinksteren een volwaardig
terras geopend. Oh, en ze brouwen hun
eigen bier: “Dun Enckhorn”. “Vernoemd
naar mijn overgrootvader Jan d’n Enck-
horn, zoals hij in de volksmond werd
genoemd”. “Hij staat ook op de foto op
het etiket zijn zeis te slijpen in het veld,
met d’n Toren van Lind op de achter-
grond” wijst Toine naar het etiket. Met
zo’n prachtig verhaal kan het bier na-
tuurlijk alleen maar goed smaken.
Leden aan het woord: Familie Maas — Meenhorst
Foto: Koen Staals
Pagina 5
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
En dat doet het dan ook blijkt na een
objectieve test van uw verslaggever.
Het witbier en de trappist zijn beiden
met spelt gebrouwen, “ook weer een
ideetje wat ooit eens begon op de plat-
telandsmarkt in Strijp een aantal jaren
geleden” vertelt Toine. “En zo gaat het
eigenlijk altijd”, zegt Quirine. “We blij-
ven nieuwe ideeën krijgen, zo wil ik
volgend jaar bijvoorbeeld stokbrood en
vlaai bakken van de spelt oogst van dit
jaar”. “En zo blijven we dus bezig” zegt
Toine, “in de toekomst zou ik misschien
nog wel wat varkens en kippen willen,
voor de eigen verkoop”. Want veel op
het bedrijf werkt met een gesloten
kringloop. “Niet altijd bewust” geeft
Toine toe, “maar waarschijnlijk is dat
gewoon inherent aan een gemengd
bedrijf zoals dat van ons”.
Dan over het biologisch bedrijf waar ze
naast spelt ook gerst, rogge en erpel
(aardappelen) verbouwen. “Biologisch
ligt mij nou eenmaal goed” vertelt Toi-
ne als we buiten een keer over het erf
lopen. “Het is een hoop extra werk
want je moet bijvoorbeeld vaker schoe-
felen en eggen dan wanneer je zou
spuiten”. “Maar dat is ook precies waar
ik het voor doe, zo op het land bezig
zijn” vertelt Toine. De bodem is het
uitgangspunt bij het biologisch boeren,
of de basis zoals Toine het noemt. “Die
balans moet goed zijn want je kunt er
geen extra mest aan toevoegen, het
duurt dan ook jaren voordat je die goe-
de bodembalans te pakken hebt”. On-
danks het intensieve werk “kan het
financieel gewoon uit” legt Toine uit.
Daarbij moet je de extra tijd van de
boer misschien niet helemaal meereke-
nen. “Maar”, zegt Toine, “zoals gezegd
ben ik ‘s avonds liever nog wat op het
land aan het rommelen dan dat ik voor
de TV lig”. En daaruit blijkt maar weer
dat boeren veel meer dan een beroep
is. De toekomst van biologisch boeren
zien Toine en Quirine dan ook positief
in. “Je ziet dat de markt toch blijft groei-
en” vertelt Quirine, “steeds meer men-
sen willen meer lokale en biologische
producten”. Enige kritiek hebben ze
overigens nooit gehad van traditionele
boeren uit de omgeving: “nee hoor, ze
riepen hooguit: waar gadde toch alle-
maal aan beginnen?” lacht Toine.
Buiten in de werkplaats komen we nog
een van de cliënten van de zorgboerde-
rij tegen met wie we een gezellig
praatje maken. Hij vraagt aan Toine of
er misschien wat TV-kanalen zijn weg-
gevallen: “toch weer die TV hé” grinnikt
Toine. “Die mannen die hier rondlopen
kun je er goed bij hebben” vertelde
Toine eerder. “Zij zien dit als een kans
om hun leven weer op de rails te krij-
gen en op termijn weer een mooie rol
te hebben in de maatschappij”. “Ze
werken goed, er is altijd wat leven op
het erf en de kinderen kunnen er goed
mee overweg. En soms ga je eens een
keer met ze zitten als ze iets kwijt wil-
len, dat hoort er ook bij”.
Het boeren en de natuur gaan hand in
hand bij Toine. Zo heeft hij onlangs nog
een stukje aangrenzend bos aange-
kocht, langs de Aa. “Gewoon ook om-
dat het prachtig is voor de kinderen om
in te ravotten” vertelt hij. “Wij waren als
mennekes ook altijd in het veld te vin-
den, zo ging ik ook vaak als drijver mee
bij de jagers” licht hij toe. Oh ja, over
jagen gesproken, hij is ook bezig met
zijn jachtakte. “Maar ik heb eigenlijk te
weinig tijd om te leren voor de theorie”
beklaagt Toine zich met een knipoog.
Iets wat wij ons na het bovenstaande te
hebben gehoord ergens wel kunnen
voorstellen.
Nadat we vriendelijk afscheid hebben
genomen beklijft toch vooral één
spreuk. “Wij maken graag van niks
iets” had Quirine gezegd. En op dat
“iets” mogen ze toch wel erg trots zijn
menen wij.
Vervolg: Leden aan het woord
Pagina 6
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
Een project van Bra-
bants Landschap, IVN
en de BMF levert
plantgoed voor de
aanleg van minimaal
50 meter landschaps-
element of bosjes van
minimaal 100 m2. De
aanplant moet plaats-
vinden in het buiten-
gebied en minimaal
10 jaar blijven staan.
De regie, de afspra-
ken en de aanvraag
en het planten ligt bij
een landschapswerk-
groep. In ons geval de
werkgroep Natuur-
werk van onze vereni-
ging. Interesse in een
singel of een bosje: nu
even melden bij onze
secretaris. De actie
loopt tot half oktober.
Plan Boom: plantacties met vrijwilligersgroepen 2020
Zowel het water wat we in huis gebrui-
ken (geleverd door Brabant Water) als
hemelwater voeren we (gedeeltelijk) af
via het rioolstelsel. Om een idee te krij-
gen van de getallen die daarbij horen
het volgende stukje.
Het jaarlijks waterverbruik via het drink-
waterbedrijf is zo’n 180 m³ voor een 4
persoonshuishouden (de getallen vari-
ëren van 160 tot 200 m³ afhankelijk
van het jaar waarin je kijkt, maar ook
de locatie, de situatie en de gezinssa-
menstelling).
Die 180 m³ drinkwater gebruiken we in
de keuken om te koken etc. maar ook
voor (af)wassen, douchen en het toilet
doorspoelen . Dat water gaat voor ruim
95 % via de afvoer het riool in. Dat is
afgerond 500 liter per dag. Dat afvoe-
ren gaat gemiddeld in 16 uur. Van die
180 m³ drinkwater gaat gemiddeld ie-
der uur 30 liter naar het gemeenteriool.
Dat kan het rioolstelsel goed aan om-
dat we niet afspreken dat we allemaal
tegelijk gaan douchen of het toilet door-
spoelen. Oorspronkelijk was de riolering
bedoeld om dit huishoudelijk water af
te voeren. In de jaren 60 en daarna is
er een foutje opgetreden: met de aan-
leg van het riool werden ook straatkol-
ken aangelegd. Deze voeren hemelwa-
ter af.
Per jaar valt er gemiddeld 860 mm
neerslag. Dat is op iedere vierkante
meter ca. 860 liter water van een rede-
lijk goede kwaliteit.
Een flinke bui geeft in een uur tijd ca.
20 mm neerslag. Een dakoppervlakte
van 49 m² (huis van 7x7 meter) en een
verharde oprit van 40 m² (10x4 meter)
geeft afgerond een oppervlakte van 90
m². In totaal valt er op die oppervlakte
in dat half uur dan zo’n 90 m² x 20 mm
= 1,8 m³ per woning met oprit per uur!
Bij een regenbui gaat dat in heel de
wijk gelijktijdig het riool in. Door die
gelijktijdigheid ontstaat wel een pro-
bleem: het rioolsysteem kan dat niet
aan: de wegen komen blank te staan,
overstorten gaan open en beken wor-
den vervuild met ongezuiverd water.
Ook vervelend is het omhoog komen
van het ‘water’ in het toilet.
Dit probleem is eenvoudig op te lossen
in ons ‘zand Brabant’: harde oppervlak-
ten loskoppelen van het rioolstelsel.
Regenpijp eraf en gewoon het water in
de tuin laten lopen. Dat kan ook on-
zichtbaar: met een infiltratiebuis. Iedere
vierkante meter bespaart zo 860 liter
sproeikosten!
Er wordt al langer nagedacht over het
extra (fiscaal) belasten van verharde
oppervlakten die op het riool afwateren.
Een goede zaak omdat de (verharde)
bebouwde omgeving de grootste pro-
blemen veroorzaakt in de beekdalen
door de overstorten: zij verontreinigen
de beek.
Door te infiltreren wordt niet alleen het
riool probleem grotendeels opgelost.
Ook wordt het grondwater aangevuld.
Het omhoog komen van het ‘water’ in
het toilet behoort dan ook tot het verle-
den.
Hoeveel water voeren we af per jaar door het riool en kan dat niet wat minder?
Pagina 7
J A A R G A N G 1 4 , N U M M E R 3
COLOFON
Plattelandsvereniging Hei,
Heg & Hoogeind streeft naar
een mooi buitengebied waar
natuur, landschap en
gezonde boerenbedrijven
naast elkaar kunnen
bestaan. Informatie over
onze activiteiten vindt u op
www.heiheghoogeind.nl
Redactie Nieuwsbrief:
Thijs Bertens
Roel van Dijk
Peter Kerkhofs
Koen Staals
Foto’s: Erik van Asten
(tenzij anders vermeld)
Contactadres:
Door nieuwe landschapselementen
aan te leggen wordt het buitengebied
niet alleen aantrekkelijker om er te
wonen, te werken en te recreëren,
maar biedt het ook meer ruimte aan
typische soorten van het agrarisch
cultuurlandschap, zoals patrijs, kerk-
en steenuil, kikkers, talloze vlinder-
soorten en niet te vergeten bijen en
hommels. Over deze laatste verschij-
nen met regelmaat alarmerende be-
richten. Met vergroening kunnen deze
soorten geholpen worden.
De provincie Noord-Brabant faciliteert
groene ontwikkeligen via diverse rege-
lingen. Ook in het gebied van uw ge-
meente kan hiervan gebruik worden
gemaakt. Zo is er de
‘Stimuleringsregeling Landschap
Noord-Brabant’, ook wel StiKa ge-
noemd, waarmee particuliere grondei-
genaren (agrariërs en burgers) op ba-
sis van vastgestelde voorwaarden en
vergoedingsnormen een bijdrage kun-
nen krijgen voor aanleg en/of beheer
van landschapselementen. Denk hier-
bij aan karakteristieke elementen van
het cultuurlandschap zoals knotwilgen,
hagen en amfibieën poelen. Maar de
regeling biedt soms ook mogelijkhe-
den om wandelpaden te realiseren of
om bloemrijke (akker)randen aan te
leggen. De vergoedingen worden vast-
gelegd in meerjarige overeenkomsten.
De middelen hiervoor worden beschik-
baar gesteld door de gemeenten, wa-
terschappen en de Provincie.
Advies aan de keukentafel
Bent u geïnteresseerd in de regeling,
dan kunt u contact opnemen met de
veldcoördinator die u vrijblijvend kan
adviseren. Voor deze regio is dat Mar-
tien Vinken. Hij is te bereiken via tel.:
06 27 12 27 21 of
Als niet kan worden voldaan aan crite-
ria van de Stika Regeling, kan mogelijk
gebruik gemaakt worden van de
‘Subsidieregeling Natuur’. Met deze
regeling kunnen ook landschappelijke
elementen worden aangelegd buiten
woon- en agrarische erven. Voor deze
financieringsmogelijkheid kunt u con-
tact opnemen met Martien Vinken.
Voor algemene informatie over regelin-
gen: www.brabantslandschap.nl.
Nieuws intern: Subsidieregelingen voor vergroening
buitengebied
http://www.heiheghoogeind.nlmailto:[email protected]:[email protected]://www.brabantslandschap.nlTop Related