Download - Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een nederlands perspectief pdf

Transcript

Het verleden, het heden en de toekomst van impact investing, wereldwijd surfen met Nederlands perspectief

INHOUD

InleidingMijn verleden, heden en toekomst, de Impact Bijsluiter© en: waarom een Nederlands perspectief?

Het recente verledenImpact Investing wordt een merk, Social Investment in het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, Academia, de impact investing sector, public equity impact investing en de EVPA: de European Venture Philanthropy Association.

Ondertussen in NederlandDe Acces2Medicine Index, missie-gerelateerd Investeren door goede doelen, SNS Bank Impact Investment Asset Management, SOCAP Europe, Het NSGK Borgstellingsfonds, het CBF Handboek impactmeting voor goede doelen, de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB), 'A Billion to Gain' over de Nederlandse bijdrage aan de microkrediet sector, de Bankiers eed en het ABNAMRO Social Impact Fund dat investeert in de 1e Nederlandse Social Impact Bond.

Proof of conceptObligaties van ontwikkelingsbanken, Community Development Bonds, Vaccinatie obligaties en Japanse ontwikkeling- en wederopbouw obligaties: Uridashi.

Het heden: 2014-2015Academia, top consultants, professionele impact investors, ESG-integratie, Impact indices en impact meting, Groene, Duurzame en Klimaat Obligaties, Corporate Impact Venturing, duurzaam beleggen 2.0, Van impact first: rendement inleveren voor impact, naar duurzame impact investing, de introductie van Inclusive Impact Investing, 2015: een wens voor Mercer (vervolg)onderzoek Impact Investing Scenario's.

De ToekomstArgumenten voor impact investing: marktfalen, de ontoereikende inkomsten van Filantropie en overheden, de mogelijkheden van particulier kapitaal, Corporate Impact Venturing en Megatrends, suggesties en wensen

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 1

InleidingVier jaar geleden begon ik impact investing serieus te bestuderen en met het bereiken van de Masters mijlpaal is dit een goed moment om het onderzoektraject samen te vatten en de balans op te maken. Zonder het afleggen van ook maar een enkel examen, want voor zover ik weet is er geen officieel academisch Impact Investing curriculum. Maar wel op basis van ongeveer 100 Impact Investing Nieuws & onderzoek blogs.

Tijd voor een terugblik, die me zoals elke reis bracht op onverwachte plekken, interessante mensen, veel inspirerende gedachten en projecten en een persoonlijke benadering. Voor deze inleiding zal ik ook mijn verleden, heden entoekomst als trajectpaaltjes gebruiken.

Verleden: mijn uitgangspuntEerst een kort auteur profiel omdat het verklaart waarom en hoe ik ben begonnen met het bestuderen van impact investing. Ik heb Politieke Eigentijdse Geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit Groningen en ben afgestudeerd op strategieën en trends in de Nederlandse beleid voor ontwikkelingssamenwerking (1964-1984). Daarna ging ik naar het (nu Erasmus) Institute of Social Studies in Den Haag, waar ik als niet jurist toehoorder was bij de International Law & the Organization of Development, een Diploma cursus en daarna werd toegelaten tot de Masters in Politics of Alternative Development Strategies. Terugkijkend lijkt het me allemaal te hebben voorbereid op Impact Investing, maar de volgende 20 jaar werkte ik voor goede doelen en deed public relations & affairs, marketing-communicatie en massa mediale fondsenwerving ondersteunende campagnes.

De eerste jaren werkte ik voor in Nederland werkende gezondheidsfondsen en de laatste jaren voor de Protestantse Kerk in Nederland / ICCO&KerkinActie die werken voor de kerken in Nederland en hun activiteiten en internationaal voor ontwikkeling, noodhulp en wederopbouw. Dit is de baan die ik het leukst vond vanwege de ambities, cultuur en het uniek perspectief. Het bleek dat de Protestantse Kerk een van Nederlands grootste impact investeerders is omdat ze 20% van haar vermogen belegt in Oikocredit, een toonaangevend microkrediet fonds. Dat trouwens is opgericht na een appèl op een vergaderingvan de Wereldraad van Kerken in 1968.Terwijl mijn campagnes groter en groter werden, maar ook een beetje een herhaling van zetten, begon ik te twijfelen aan de effectiviteit van (alle) goede doelen strategieën en activiteiten in het licht van de groeiende behoeften door bevolkingsgroei, vergrijzing, verslechterende gezondheid en milieu en (inter)nationale conflicten. Een beetje apocalyptisch en waarschijnlijk was ik gewoon toe aan verandering.

Het heden: een veranderingstrajectIn die tijd volgde ik een cursus van vermogensplanning voor Dummies* bij mijn bank waarin het ook een avond over duurzaam beleggen ging. Opeens

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 2

wist ik het: ik ging impact investing studeren. Beginnend bij nul en als kleine inkomens belegger. Omdat ik alleen micro activa had, werd ik een doe-het-zelf belegger. Ook al zijn kant-en-klare duurzame beleggingsproducten met impact investing elementen in Nederland makkelijk verkrijgbaar. Vrijwel alle banken bieden het aan, maar Nederland heeft ook twee unieke super duurzame banken: Triodos en ASN Bank. Banken met track records van 25 en 50 jaar en mooie beleggingsresultaten. Maar ze stammen ook uit het tijdperk van uitsluiting** en zijn gericht op vermogensgroei en niet op direct inkomen, dus op dividend of coupon betalingen, dat wordt herbelegd. Bovendien waren in dietijd de management vergoedingen hoger dan de rendementen, dus waren hun beleggingsfondsen niet interessant voor een kleine inkomensbelegger. Ook mijn focus op basisbehoeften en impact katalysatoren kon ik niet kwijt in hun fondsen. Dus ik werd een direct trader, met een voorkeur voor obligaties van duurzame bedrijven in 'basisbehoefte' en 'impact' sectoren waaronder ik ook de financiële sector schaar vanwege (micro)krediet. Ik stapte al snel in exhange traded funds (ETF's) die elk kwartaal uitkeren tegen zeer lage kosten omdat omdat ze (automatisch) een index volgen met een brede spreiding. Daarnaast had ik een mandje aandelen in best-in-class bedrijven in financiën, gezondheid, voeding en IT. Afgekeken van goede doelen en hun vermogensbeheer. Zo begon ik een portfolio en asset management strategie teontwikkelen die mijn impact investing ambities weerspiegelt.

De toekomstEen: Ik hoop mijn missionair werk voort te zetten van het promoten van impact investing als beleggingsstrategie en portfolio-model voor micro-investeerders met ambities om impact en inkomen te genereren. Twee: Ik wil goede doelen graag inspireren om met hun vermogensbeheerders de mogelijkheden van impact investing te bespreken omhun missie te realiseren. Het vermogen kan ook hiervoor benut worden, binnenhun verplichting van fiduciair beheer. Ik hoop dat ze onderzoeken hoe inkomengenererende projecten kunnen bijdragen aan hun ambities en de mogelijkheid van uitgifte van chari of social impact bonds overwegen om bewezen effectieveactiviteiten versneld op te schalen. Drie: Ik wil een 'nudger' voor financiële en investment professionals zijn en ze stimuleren om de ontwikkelingen en mogelijkheden van de impact investing te volgen en te kijken hoe het de belangen en wensen van hun klanten dient. Door het verbeteren van de risicobeoordeling en rendement, die niet alleen gebaseerd is op ESG***-risico's en kansen integratie, maar door actief op zoekte gaan naar bedrijven en portfolio's in impact investing sectoren.

De Impact Bijsluiter voor beleggingsproducten is slechts een begin ****.Het verbaast me een dergelijk transparantie instrument niet eerder is bedacht.Het geeft beleggers in één oogopslag inzicht in de impact van beleggingsproducten en lijkt me het ultieme marketing tool voor ontwikkelaars van impact investeringsproducten. Want als er een risico bijsluiter kan worden gemaakt -iets dat veel onvoorspelbaarder is- kan het zeker ook voor impact op

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 3

basis van een simpele analyse van de sectoren, bedrijven en activiteiten waarin belegt wordt. Een verklaring waarom het niet eerder bedacht is, is de huidige praktijk van duurzaam of verantwoord beleggen waarin uitsluiting de meest gebruikte strategie is. Uitsluiting is gericht op 'minder schade' doen aan mensen en de wereld. Maar duurzame beleggers willen 'goed doen', en impact investing wil dat ook. Voor mij is impact investing dan ook de evolutie naar een hoger 2.0 niveau. Van 'minder schade doen' naar 'goed doen'. Natuurlijk heeft minder schade ook een goed effect, bijvoorbeeld minder CO² uitstoten draagt bij aan het vertragen van de opwarming van de aarde en extreem weer. En minder watergebruik betekent dat wereldwijd de water schaarste wordt vermindert. Maar als het bespaarde water niet terecht komt bij de armste mensen op aardemensen die geen toegang hebben tot schoon (drink)water is het effect nogal relatief ....

Het Nederlands perspectiefIn dit overzicht besteed ik apart aandacht voor de ontwikkelingen en activiteiten in Nederland. Als microbelegger op basis van praktische overwegingen zoals valutarisico, handelskosten etc. maar ook omdat ik in de literatuur over impact investing elke keer weer Nederlandse pioniers en initiatieven tegenkwam met lange track records. Volgens recent Eurosif onderzoek SRI in Europe heeft Nederland 44% van de impact investing marktin handen. Daarbij definieert het impact investing als investeringen waarbij de impact wordt gemeten en alleen door door institutionele investeerders i. Veel genoemd worden onze (internationale) ontwikkelingsbank FMO, onze super duurzame banken Triodos maar veel minder ASN, innovatieve en proactieve grootbanken en kleine(re) vermogensbeheerders. Een van onze grootste pensioenbeheerders PGGM ontwikkelde een impact meetsysteem met de Erasmus Universiteit en er zijn interessante initiatieven zoals sector indices voor bedrijven die actief zijn in basisbehoeften zoals toegang tot medicijnen, voedzaam(!) eten en toegang tot zaden. Enkele zeer vermogenden en vermogensfondsen zijn (al) impact investors en sommige fondsen geven steunaan innovatieve soms inkomen generende activiteiten die bijdragen aan de missie. PYMWYMIC Put Your Money Where your Mouth is Community organiseert 'Impact first' (pitch) conferenties en TBLI Triple Double Line Investing, ook in Amsterdam organiseert wereldwijd private equity conferenties voor duurzame beleggers en impact investors, maar juist 'finance first' of 'minstens balanced'. Het begon vorig jaar een eigen stichting om impact investing te bevorderen. De Vereniging van Beleggers in Duurzame Ontwikkeling is geïnteresseerd in impact investing en de directeur is ook voorzitter van het Europees Social Investment Forum dat ook steeds actiever en alerter wordt. En last, but certainly not least hebben we Prof Harry Hummels, bijgenaamd MrImpact Investing. Professor Ethiek voor de Universiteit van Maastricht, Actiam Impact Investment AM, Europees liaison van the Global Impact Investing Network en lid van de UNPRI committee thematic (impact) investing.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 4

*Zo noemt de bank het niet, de term verwijst naar het boek dat ik zeer aanbeveel. Het is van Mathijs Kanis die ook een avond in de cursus presenteerde.

**Ik was nogal teleurgesteld dat de meeste duurzame beleggingsproducten niet gericht zijn opduurzaamheid, maar vooral niet beleggen. Niet beleggen in producten die schade doen aan mensen zoals clustermunitie en landmijnen (internationaal recht, maar (nog) niet overal nationaal geïmplementeerd. Of de categorie: alcohol, gokken, tabak, porno en wapens. Of nietbeleggen in bedrijven die risico's vormen op ESG gebied door hun milieu-, sociaal- of algemeen beleid. En wel in bedrijven die hier heel goed in scoren zg. ''best-in-class'' in duurzaamheid indices. Maar hierbij wordt ook belegd in bedrijven die misschien wel goed scoren op hun ESG beleid, maar waarvan de kernactiviteiten niets te maken hebben met basisbehoeften en duurzaamheid.***Environment, Social & Governance

**** Model impact bijsluiter0 = dit beleggingsproduct streeft slechts naar financieel rendement.1 = dit beleggingsproduct hecht aan financieel rendement en sluit schadelijke producten en sectoren uit. 2 = dit beleggingsproduct hecht aan financieel rendement en heeft Environment, Social & Governance risico's geïntegreerd.3 = dit beleggingsproduct hecht aan financieel rendement en heeft Environment, Social & Governance kansen en beleid geïntegreerd.4 = dit beleggingsproduct hecht aan financieel rendement en streeft naar oplossingen voor wereldwijde bedreigingen.5 = dit beleggingsproduct hecht aan financieel rendement en streeft naar oplossingen voor basisbehoeften. 6 = dit beleggingsproduct hecht veel aan impact en kan hiervoor financieel rendement inleveren. (Eigenlijk zou er ook nog -1 moeten zijn = dit beleggingsproduct investeert in verboden wapens en obligaties van totalitaire, ondemocratische regimes).

Het (recente) verleden Hoewel impact investing in de praktijk al tientallen jaren plaatsvind door bijvoorbeeld microkrediet, het grootste financiële succes en de grootste sector, bestaat de term pas sinds 2007.

Impact Investing wordt een merk Deze coole effectieve term werd bedacht in het Belagio Conference Center, eenvan de activiteiten van de Rockefeller Foundation om 'nieuwe verbindingen te leggen tussen disciplines en regio's, dynamische interacties aan te moedigenen innovatief en creatief denken te bevorderen ii. De Rockefeller Foundation lanceerde toen ook haar eerste Impact Investing Initiative (2007-2012) iii. Nu loopt het vervolg waarin de ervaringen en aanbevelingen worden geïmplementeerd, zoals het organiseren van collectieve actie, het opschalen van de sector, de benodigde infrastructuur, onderzoek en pleitbezorging iv.

Het Global Impact Investing Network, theGIIN, werd ook al in 2007 bedacht toen de Rockefeller Foundation een kleine groep beleggers, goede doelen, impact investeerders en financiële instellingen uitnodigde om van

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 5

gedachte te wisselen over impact investing. De GIIN werd officieel opgericht in2009 door grote impact investeerders om samen te werken aan gestandaardiseerde impact meting en een aparte werkgroep voor duurzame landbouw in Afrika bezuiden de Sahara v. Dat al snel een (impact investing) fonds opzette

In 2009 vroeg de GIIN het Monitor Institute (nu Monitor Deloitte) om het potentieel van impact investing te onderzoeken en dat kwam met een matrix van ambities, actoren en activiteiten en 17 prioriteiten om de opkomst van de sector te versnellen. In het rapport staat ook de beroemde voorspelling dat de omzet van impact investing kan vertienvoudigen van 50 naar 500miljard US$ in 2020. Daarmee wordt de sector groter dan de uitgaven van chari's en overheden samen vi.De GIIN lanceerde Impact Base: een online database van impact investment fondsen en een meet systeem IRIS, de Impact Reporting Investment Standards. Daaraan gekoppeld is GIIRS: the Global Impact Investing Ratings System, een analyse en rating systeem for impact investment fondsen dat vergelijkbaar is met Morningstar) vii. En het verzamelt met JP Morgan Social Finance de meest uitgebreide gegevens over de ontwikkelingen in de sector door kwalitatieve en kwantitatieve marktonderzoeken viii. Kort geleden begon het ook trainingsprogramma's voor 'Strengthening Environmental, Social, and Governance (ESG) Management' en 'Raising Impact Investment Capital'.Al medio 2012 benoemde de GIIN Harry Hummels, directeur van (toen) SNS Impact Investing AM tot Europees liaison. Dat was slim, bijna 20% van de GIIN Network leden is Nederlands: banken, vermogensbeheerders, investeerders en (vermogens)fondsen ix.

Het Verenigd KoninkrijkAan de andere kant van de oceaan, in het Verenigd Koninkrijk, lanceerde men ondertussen de Big Society Bank en de investeringstak BigSocietyCapital om te investeren in de gemeenschap. Sir Ronald Cohen, 'de vader van venture capital', is zichzelf opnieuw aan het uitvinden als 'de vader van social investing'. Hij ging niet over een nacht ijs, eerst deed hij onderzoek en adviseerde de Britse overheid en vervolgens is hij het plan sinds 2000 deels zelf gaan uitvoeren als voorzitter van de Social Investment Taskforce. De financiering van Big Society Bank kwam via wetgeving die toegang gaf tot 400 miljoen Britse pond niet opgeëiste bankentegoeden en vier 'High Street', grote Britse banken die 200 miljoen Britse pond inbrengen om te te investeren in de sociale sector x.

Een andere activiteit van Sir Ronald is Bridges Ventures, dat fondsen beheert voor impact investment in de armste regio's van Groot-Brittannië. Het gaf toenze 10 jaar bestond een overzicht uit van haar activiteiten en ervaringen met impact investing in MKB werkgelegenheid, gezondheidszorg, (beroeps) onderwijs en het milieu. Het bewijst dat impact en rendement goed samen kunnen gaan. Blogger: ik vermoed ook dat ze een VC top team hebben xi.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 6

Recent was/is Sir Ronald voorzitter van de G7 Social Investment Taskforce. Deze werd georganiseerd naast de, toen nog, G8-bijeenkomst xii in Londen in de zomer van 2013. In de herfst van 2014 werden 7 landen rapporten en enkele deel-rapporten gepubliceerd. Het rapport van het Verenigd Koninkrijk geeft een overzicht en aanbevelingen op basis van van 10 jaar bouwen aan een infrastructuur voor Social Investment. Parallel aan de Taskforce werk het Impact Investing Policy Collaborative (IIPC) die onder andere tijdens de G8 bijeenkomt de London Principles formuleerde met suggesties voor de rol en activiteiten van overheden voor impact en socialinvesting xiii. En zeker een interessante organisatie om te volgen voor beleidsontwikkeling xiv.

Social Investment is dan al na tien jaar stimulerend overheidsbeleid en 'eigen' investeringsfondsen een erkende (sub) sector geworden in het VK. Daarwerd de 1e Social Impact Bond opgezet voor de Peterborough gevangenis tegen jeugdig recidivisme. Hierbij betaalt de overheid terug vanuit de gerealiseerde besparingen. Eerste rapportages zijn positief toch is ervoor gekozen de financiering in de tweede fase anders te organiseren xv. Britse goede doelen timmeren ook al jaren aan de weg met obligaties die eerst in Luxemburg, maar nu ook op de Londense beurs verhandeld worden (ORB) xvi. Allerlei intermediairen en dienstverleners werken aan het investment ready maken van sociale organisaties en gemeenten kunnen financiering krijgen voorprojecten uit speciale publieke investeringsfondsen. Nesta, 'een innovatie chari die mensen en organisaties helpt grote plannen te realiseren' laat de belangstelling van vermogenden in 4 specifieke investeringsproducten onderzoeken. Men vroeg naar: charity bonds, community business share issues, a social enterprise property fund and / or social investment funds xvii. Hoe jonger de respondenten hoe positiever en groter de belangstelling, men accepteert lagere rendementen en waardeert de mogelijkheid tot spreiding en (impact first) lokaal investeren xviii. Waar wacht de markt nog op of is crowdfunding het effectiefste antwoord?

De Europese Unie lanceerde in 2013 beleid voor het uitrollen van Venture Capital (VC) fondsen in de EU. Het betreft innovatieve start up fondsen voor SME's (Small Medium Sized Enterprises), EuVECA en Social Enterprise funds, EuSEF xix. Het midden- en kleinbedrijf SME's is de motor voor nieuwe werkgelegenheid met 80% van de banen en Social Businesses vormen 10% van de EU economie en 11% van de werkgelegenheid. Daarom zijn dit belangrijke incentives, ook voor impact investing. De fondsen moeten minimaal70% van hun vermogen investeren in private equity en open staan voor institutionele en retail investeerders (maar tenminste 100.000 € investeren).

AcademiaIn de herfst van 2011 publiceerden Antony Bugg Levine* en Jed Emerson het het handboek Impact Investing, Transforming how we make money while making a difference xx. Het geeft uitgebreid inzicht in de toevoegende

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 7

waarde van impact investments om ze te onderscheiden van gewone (impact washing) venture capitalists. Ze wijzen op de vooruitzichten van impact investing in de gezondheidszorg, sociale huisvesting, onderwijs, (duurzame) landbouw, utiliteitsbouw in ontwikkelingslanden, herstructurering van publieke uitgaven en social (impact) bonds (die in de VS vaak pay-for-success worden genoemd. Het pionierstijdperk is voorbij: het is tijd voor samenwerking en een verdeling van de rollen en taken bij de lobby voor overheidsbeleid, het eens worden over meting- en rating systemen, de opleiding van intermediairen en het betrekken van onderwijs instituten (universiteiten). Hoewel ze zelf 100% impact investment portfolio's beheren, promoten ze 1% portfolio allocatie aan impact investing voor degenen, vermogensfondsen en filantropen, die nog niet zover zijn. *Chairman of the GIIN board of Directors.

Eind 2011 publiceerden onderzoekers van de Harvard Business School The Impact of Corporate Sustainability on Organizational Processes and Performance. Het is een comparatieve analyse van 90 duurzame of responsible sector leaders en 90 Low Sustainability firms. En retrospectief: het kijkt bijna 20 jaar terug. Sector Leiders doen het 'significant' beter op de beurs: +4,8%. De koersen waren minder volatiel en ze toonden betere Returns on Assets en Equity xxi.

Blogger: Dit is het eerste academische bewijs voor de best-in-class investeringsstrategie. Hiermee wordt een belangrijk bewijs geleverd dat de discussie over de (meer)kosten van duurzaam beleid kan beëindigen. McKinsey Consultant Alex Hamilton Chan schreef zelf een samenvatting van zijn artikel 'The responsible hand: overcoming the shortcomings of impact investing'' xxii voor de Stanford Social Innovation Review. Hij presenteert het concept van Socially Responsible Equity als oplossing voor het tekort aan incentives voor impact continuïteit, impact effectiviteit en het opofferen van rendement voor impact. Het concept beschrijft verantwoordelijke geëngageerde aandeelhouders die afspreken hun (aan)deel niet te verkopen om de bereikte impact veilig te stellen.

In de zomer van 2013 wordt het 1e officiële Nederlandse academische impact analyse rapport gepubliceerd door Prof Harry Hummels (theGIIN lid en liaison) en ECCE, the European Centre for Corporate Engagement van de Universiteit van Maastricht. Het is een case study en analyse project betaald door de investeerder de St. DOEN xxiii. Het onderzoekt hun investering in Ecovative Design LLC en presenteert 'A Stairway to successful innovation'. De onderneming produceert een 100% afbreekbaar verpakkings/isolatie materiaaldat polystyreen kan vervangen. Een mooi voorbeeld van 'disruptive change' in sectoren waar polystyreen de markt domineert. Ecovative is een klassieke impact investing case study die begint met giften en prijzen(geld) en dan private equity investment aantrekt. St. DOEN liet het analyseren als case study voor ''catalytic impact investing''. Blogger: waarbij rendement wordt opgeofferd voor impact, dat hier ook het ontwikkelen van een nieuwe sector:

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 8

niet in polystyreen verpakken inhoudt. De onderzoekers presenteren een impact ladder met: Enlightment, Adoption en Goal attainment. Ook geven ze criteria voor impact succes zoals samenwerking met de natuur. Gebruik grondstoffen die rijkelijk beschikbaar zijn en waardoor van de wieg tot het graf ('cradle to cradle') een natuurlijk geproduceerd kan worden) xxiv. Blogger: Mij is erg bijgebleven dat zelfs als je een goed duurzaam product met duidelijk positieve impact hebt, opschalen in een competitieve markt -hoe milieuverwoestend deze ook is- een enorme opgave is.

In het najaar van 2013 las ik het paper 'In Search of Gamma - An Unconventional Perspective on Impact Investing' xxv van Heinrich Liechtenstein en Uli Grabenwarter (op sabbatical van het European InvestmentFund), aan de IESE Business School van de Universiteit van Navarra. De auteurs beschouwen de traditionele benadering van 'impact first', rendement inleveren voor impact, als een combinatie van investeren en filantropie. Het ingeleverde rendement is een gift die leidt tot een niet transparante markt.

Blogger: (maar) voor chari's, filantropen, ontwikkelingsbanken of 'catalytic (BCG Star) impact investing' een deel van hun missie of investeringsstrategie. Bijvoorbeeld door seed kapitaal te investeren tot impact en/of private equity investeerders toetreden met groeikapitaal. Of klassieker door finance first impact investing door het investeren van groeikapitaal maar wel tegen iets lager rendement, als opschaling de sleutel naar succes is om voldoende marktaandeel te bereiken.

Liechtenstein en Grabenwarter benadrukken in hun stuk het belang van transparantie en het monitoren van alle kosten (due diligence, impact meting etc.) om inzicht te krijgen in de omvang van giften door impact first denken.

De impact investing sector Al eerder had het concept van catalytic impact investment het denken over impact investing beïnvloed. Het Omydiar Network, een belangrijke thematischeimpact investeerder, schreef er een serie blogs over voor de Stanford Social Innovation Review xxvi. Het Omydiar Network investeert in sectoren en daarbij bleek dat het soms ook nodig is om impact investing (sub)sectoren op te bouwen, soms vanaf niets, om groeikapitaal te kunnen investeren. Net zoals impact first investeerders geeft het rendement op, maar om de ontwikkeling van impact investing markt in die sector te stimuleren.In 2013 publiceerde het Global Impact Investing Network, theGIIN 'Catalytic First Loss Capital' xxvii met case studies over Catalytic first-loss capital dat wordt geïnvesteerd of gegarandeerd door missie gedreven organisatie zoals onze ontwikkelingsbank FMO. Hierdoor treden ook andere (impact) investeerders toe.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 9

Public equity Impact InvestingTijdens een bijeenkomst van de Club of Amsterdam over 'The Future of ImpactInvesting' in het voorjaar van 2013, maakte ik kennis met Dr Maximillian Martin's concept van Corporate Impact Venturing. Ofwel investeren beursgenoteerde bedrijven of sectoren met positieve impact. Denk aan ESG (Environment, Social and Governance) beleid of kosten besparen op natuurlijkehulpbronnen zoals energie, water en grondstoffen (E). De veiligheid en gezondheid van het personeel, hun omloop en personeelsbeleid (S). En het voorkomen van uitgaven vanwege boetes voor overtredingen zoals kartelvorming, corruptie, belastingontduiking of andere vormen van mismanagement. Allemaal activiteiten met positieve impact. Het blog met een samenvatting van Dr Martins concept of Corporate Impact Venturing, dat de weg opent naar public equity impact investing, is tot op de dag van vandaag het populairste blog op Impact Investing Nieuws xxviii.

Een organisatie die ik nog niet heb genoemd, maar toch bijzondere aandacht verdient is de EVPA: the European Venture Philanthropy Association. Haar missie is de thuisbasis en een hoogwaardig catalyserend netwerk te zijn voor Europese sociale investeerders, venture filantropen en (vermogens) fondsen. Haar visie is een Europese markt voor filantropie en sociaal investeren voor efficiënte financiering van Social Purpose Organizations (SPOs)in alle fasen van hun ontwikkeling die complementair is aan bestaande vormenvan financiering. Het is in eerste instantie een organisatie met activiteiten voorde leden, zoals netwerken en ervaringen uitwisselen, maar het heeft een online Knowledge Center met inzicht geeft in de ontwikkelingen in impact investing (vanuit de optiek van chari's en filantropen) xxix.

Ondertussen in NederlandNB Deze beschrijving is meer thematisch dan chronologisch.

Sinds 2008 publiceert de Acces2Medicine index tweejaarlijks haar index van 'inclusive' farmaceuten. De index bekijkt prijsstelling, samenwerking en R&D voor epidemische en endemische ziekten in arme landen. Dit initiatief is gesponsord door de Bill&Melinda Gates Foundation, Nederlandse Ontwikkelingsorganisatie en het Ministerie voor Ontwikkelingssamenwerkingxxx.

De Vereniging van (vooral de grote) Fondsenwervende Instellingen VFI publiceerde een Handreiking Verantwoord Vermogensbeheer xxxi. In de handreiking is ook aandacht voor missie gerelateerd investeren, de chari term voor impact investing. Vanaf 2011 moeten de leden de handreiking (scenario's) volgen of uitleggen waarom ze dat niet doen. De handreiking werdgeschreven door Professor Harry Hummels, hoogleraar Ethiek, Organisatie en Samenleving aan de Universiteit van Maastricht en directeur van SNS Bank Impact Investment Asset Management. De eerste bank die een aparte

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 10

afdeling Impact Investing start, maar alleen voor institutionele investeerders en zeer vermogenden. Het biedt twee al bestaande microkrediet fondsen aanxxxii en lanceert in 2013 met de Nederlandse Ontwikkelingsbank FMO een derdefonds voor financiering van SME's. In December 2014 kondigde het een derde Microkrediet fonds aan xxxiii.

In het voorjaar van 2011 is PYMWYMI, Put Your Money where your mouth is Community in Amsterdam van 'impact first' investeerder Frank van Beuningen,gastheer van de eerste SOCAP Europe. SOCAP is dè Social Entrepreneurs Conferentie en honderd geïnteresseerden luisteren naar ervaren impact investeerders in 50 presentaties, workshops en rond tafel gesprekken xxxiv.

In September 2011 lanceren de super duurzame Triodos Bank en een chari voor gehandicapte kinderen (de NSGKxxxv) het Borgstellingsfonds voor zorgondernemers die werken binnen de NSGK doelstelling. De omvang is 2miljoen € waarin de chari met 500.000€ deelneemt xxxvi. Andere Nederlandse chari's worstelen nog(al) met hun impact definitie, naast hun productie of output. Het gezelschap chari's dat zichzelf impact investor noemt is ongeveer een dozijn xxxvii. Vermogensfondsen zijn over het algemeen weinig transparant over hun vermogensbeheer of financiën. Sinds 1jan2014 zijn fondsen met de ANBI status, waarmee giften kunnen worden afgetrokken van de belasting, verplicht hun jaarverslag en financiën online openbaar te maken. Met dank aanCDA tweede Kamerlid Pieter Omtzigt.

In de zomer van 2013 publiceert het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) een gids met impact meting modellen en hun kenmerken: de Handreiking impactmeting in de praktijk van en voor goede doelen in Nederlandxxxviii. Het CBF wil goede doelen inspireren om de resultaten van hun werk op een nieuwe manier te bekijken en biedt een 'toolkit' voor impact meting. Wanneer impact gedefinieerd is en herkend kan worden, is de basis voor impact investing gelegd. Een chari kan bijvoorbeeld seed of start-up kapitaal geven aan veelbelovende pilot projecten of groeikapitaal uit het vermogen afhankelijk van de ontwikkelingsfase van een initiatief.

In een onderzoek van de VBDO, de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling in november 2011 stellen alle grote Nederlandse banken en vermogensbeheerders impact investment aan te bieden. Maar allemaal 'op maat' en online wordt geen informatie geboden. Tegelijkertijd hebben Nederlandse chari's veel belangstelling voor impact investing in een parallel lopend onderzoek van de VBDO. Maar chari's wachten op gespecialiseerde en ervaren intermediairs om ze te helpen de mogelijkheden te onderzoeken. Ondertussen stagneert het aantal bekende chari impact investeerder op een dozijn. Kerkelijke instellingen daarentegen rapporteren een veel hoger impact investing gehalte met bijna de helft. Dat komt mede door het beleggen in Oikocredit en leningen aan het Protestant Diaconaal Krediet Nederland xxxix.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 11

Ook in 2011 wordt de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) gelanceerd, een initiatief met vooral Nederlandse institutionele investeerders als partners en sponsors. Haar missie: to enhance and protect shareholder value by evaluating and improving sustainability practices in the global real estate sector. 340 grote vastgoedfondsen leveren data aan en GRESB evalueert de duurzaamheid van: Management, Policy & Disclosure, Risks & Opportunities, Monitoring & EMS, Performance Indicators, Building Certification & Benchmarking en Stakeholder Engagement. GRESB is (ook) eenproject van het ECCE: European Center for Corporate Engagement van de Universiteit van Maastricht xl. Blogger: De GRESB prestatie indicatoren sluitenaan bij impact investing definities. Maar ik heb de indruk dat GRESB vooral vastgoedondernemingen en fondsen onderzoekt die beleggen in kantoren en winkels. Daarom is het vooral interessant vanuit het oogpunt van data verzamelen en ervaring opdoen voor sociale huisvesting en maatschappelijk gebouwen.

Begin 2012 presenteert PGGM, vermogensbeheerder voor pensioenfondsen, haar impact meetsysteem voor private equity investeringen: de Social Impact Fund Factsheet xli. Het meetmodel is een gezamenlijk project met Erasmus Universiteit Rotterdam en Dr Karen Maas die promoveerde op impact meting systemen en een casestudy van de impact van de Nederlandse Hartstichting xlii. PGGM beheert 110miljard € vermogen, maar vooral het Pensioen Fonds Zorg en Welzijn dringt aan op impact investing.

In Maart 2012 publiceert de ING Bank 'A Billion to Gain: The Dutch contributions to the micro finance sector’. Microkrediet heeft nu internationaal een omvang van 80miljard US$ en groeide 4% in 2011. Bijna een derde van de markt is internationaal dus niet binnen een land zoals de grote markten India en in Latijns Amerika. Nederlandse banken en microkrediet investeerders hebben 2,1miljard US$ of 8,4% van het internationale microkrediet. Ze zijn vroeg ingestapt, nu ervaren en actief in hetbevorderen van innovatie en transparantie in de sector xliii.

2013 begon met een bijeenkomst in de Grote Kerk in Den Haag waar honderden senior bankiers de bankiers eed afleggen en professionele integriteit beloven. Om zorgvuldig alle belangen af te wegen van van hun bank, clientèle, aandeelhouders, medewerkers en de samenleving xliv.

Blogger: Omdat ik aan tunnelvisie heb interpreteer ik dit als het vermijden van negatieve impact en het zoeken van positieve impact bij financiële transacties … Alle bankmedewerkers worden geachte de eed later dat jaar af te leggen.

Eens door de Financial Times uitgeroepen tot duurzaamste bank van de wereld, start ABNAMRO Bank in maart 2013 het Social Impact Fonds xlv. Dat zal groeikapitaal investeren in Nederlandse duurzame sociale

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 12

ondernemingen, die in binnen- en buitenland werken. In haar eerste jaar investeert het in crowdsourcing consumentenplatform (Nudge) en de eerste Nederlandse Social Impact Bond (SIB) 1 . De SIB is gericht op jeugdige werkelozen in Rotterdam en mede investeerder is de The Start Foundation, voor werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt xlvi. Het werkkapitaal van de Startfoundation komt van de verkoop van de door de overheid opgezette Start uitzendbureau's aan een commerciële uitzender. Het is een van de zeldzame Nederlandse impact investing chari's. Het leent geld uitaan (sociale) ondernemers en ziet zo kans haar werkkapitaal met 50% te vergoten.

Proof of conceptIn dit blog is geen ruimte om ook uitgebreid aandacht te besteden aan de public equity investeringsproducten van internationale, regionale en bilaterale ontwikkelingsbanken. Of de unieke vaccinatie obligaties die hebben bijgedragen aan de halvering van kindersterfte door vaccinatiecampagnes in dearmste landen xlvii. Helaas zijn het vaak private equity investeringsproducten ofze zijn niet echt toegankelijk, inclusive, door de lage rente, vreemde valuta, handelsplatforms of de hoge nominale waarde 100.000 €. Een van de grootste investeerders in vaccinatie obligaties is Japan, dat ook de unieke uridashi laagdrempelige obligaties kent voor de wederopbouw van het Tsunami gebied of groene regionale ontwikkeling in Azië. xlviii. NB In Japan is deduurzame beleggingsmarkt een particuliere aangelegenheid xlix.

In de VS heeft het aanbod van Community Development Bonds zich de afgelopen jaren snel ontwikkeld volgens lokale impact investeerders zoals de KL Felicitas Foundation. Dit fonds is een pionier in public equity impact investing l. Social Impact Bonds, in de VS ook Pay-for-Succes bonds genoemd, groeien nu snel in de VS, waar het juridisch kader wordt gelegd op stad, staat en nationaal niveau. Wereldwijd worden 100 Social Impact Bonds ontwikkeld, waaronder spannende innovatieve modellen waarbij ondernemingen investerenin de gezondheidszorg van landen waar zij actief zijn.

Blogger: Het belang van al deze ontwikkelingen is niet alleen hun (beoogde) impact, maar ook dat zij 'proof of concept' leveren en track records met (indrukwekkende) data. Bijvoorbeeld de 23 jaar en 6,3miljard US$ financiering voor vaccinatie obligaties. Ze laten zien dat het mogelijk is om te investeren in impact met public equity en niet alleen door private equity waarop impact investing meestal de nadruk legt.

1 Onderaan het jaaroverzicht staat een beschrijving; http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2014/12/impact-investing-nieuws-15-december-2014.html

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 13

Het heden: 2014-20152014 was het jaar waarin voor mij de losse stukjes van de public equity impactinvesting puzzel op hun plaats vielen. Ongetwijfeld niet toevallig, omdat het ook het vierde jaar was van mijn onderzoek. Marktontwikkelingen, academischonderzoek en de praktijk onderzoeken onder impact investeerders leverden de meest opzienbarende verrassingen en inzicht.

AcademiaIn Maart 2014 publiceerden Beiting Cheng, Ioannis Ioannou and George Serafeim The Impact of Corporate Social Responsibility on Investment Recommendations li. Ze onderzochten of superieure prestaties in Corporate Social Responsibility (CSR) beter toegang tot kapitaal geven. Inderdaad!Blogger: In impact investing is het toetreden van particulier kapitaal en grootschalig kapitaalmarkten een van de cruciale doelen. CRS beleid en/of positieve impact leiden tot opschaling en goedkopere toegang tot kapitaal. Datis weer een incentive voor innovatie en R&D. Als ondernemingen en investeerders gestimuleerd kunnen worden om in impact sectors te investeren zoals in basis behoeften en impact katalysatoren, kan dit een immens krachtige factor zijn om de grote uitdagingen in de wereld op te lossen.

Denkwerk met wereldklasseDe advieswereld leverde ook een inspirerend concept: 'Capitalism Redefined inDemocracy: A Journal of Ideas' in een artikel van voormalig McKinsey consultants Hanauer en Beibhocker. McKinsey publiceerde een samenvatting in haar derde Quarterly Insight in 2014. De term impact investing valt niet, maar de auteurs presenteren een analyse van het marktfalen van kapitalisme en stellen modern kapitalisme voor. Hierin zijn ondernemingen gericht op het oplossen van maatschappelijke tekorten. Het wil het genie van het kapitalisme gebruiken voor opschaling van creatie en innovatie naar wereldniveau. Hiervoor is lange termijn ontwikkeling en planning van investeringen noodzakelijk, maar het verzekert ook beter evenwicht tussen de belangen van alle stakeholders bij het ontwikkelen van (maatschappelijke) 'oplossingen'. Omer zeker van te zijn dat de oplossing van de een geen probleem oplevert voor de ander, biedt democratie het beste track record in het afwegen van de belangen van de meerderheid en het vermijden van conflict(en) lii.

PraktijkbeoefenaarsHet World Economic Forum in Davos is al jaren geïnteresseerd in de voortgang van impact investing en organiseerde in 2014 een sessie onder de titel: 'From Ideas to Practice: Strategy Solutions Insights in Impact Investing'. In een van de publicaties voor de sessie werd een public equity portfolio model beschreven: Evolution of an Impact Portfolio: From Implementation to Result. Het is ontwikkeld door Sonen Capital uit San Fransisco voor de KL Felicitas Foundation, een pionier in public equity impact investing liii. Het claimtde eerste portfolio impact meting methode te bieden. Die zomer publiceerde deKl Felicitas Foundation haar jaarverslag over 2013 Annual Impact rapport,

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 14

Impact Investing in Public Markets: Methodology, Analysis and Thought Leadership liv. Het resultaat is volgens hen: the ability to deliver multiple, different and mutually reinforcing impact themes and sustainability approaches, all of which can be qualified, monitored and reported at the strategy level.

Sonen Capital wordt geleid door Paul Pomares die al in 2009 Solutions for impact investors: From strategy to implementation lv schreef toen hij nogvoor Rockefeller Philanthropy Advisors werkte. Dat biedt een overzicht van relevante sectoren, waarin geïnvesteerd kan worden en zo impliciet een ruwe schets van een portfolio met impact. In de methode voor de KL Felicitas Foundation is het sectoren model in detail uitgewerkt naar asset classes lvi. Dat werd de katalysator voor mijn Impact Bijsluiter model dat in een oogopslag inzicht geeft in de impact van een investeringsproduct. Niet het soort gedetailleerde impactmeting dat de sector heeft ontwikkeld, zoals IRIS, de Impact Reporting Investment Standards, maar een simpel marketing instrument voor impact investing. En een contrast met de jungle van ethische, verantwoordelijke en duurzame beleggingsproducten die nooit antwoord gevenop de vraag wat ze nou concreet aan positieve impact hebben. Want het zijn producten die grotendeels uiting zijn van uitsluiting, exclusie, strategieën.

ESG integratieEen andere interessante ontwikkeling in 2014 was de publicatie van SRI in Europe data lvii door Eurosif: het European Sustainable Investment Forum. Voor het eerst is ESG integratie opgenomen als strategie en dat is al 40% van het beheerd vermogen. Toen ik de Impact Bijsluiter model bedacht nam ik aan dat de niveau's met ESG risico en kansen marginaal waren, omdat duurzaam beleggen al jaren slechts een paar procent van het beheerd vermogen uitmaakt. Als beeld: een thin & crispy pizza (niveau 1) met een vlaggenmast inhet midden die bijna alle hogere impact niveaus omvat. Nu blijkt dat het eerder een trappen-pyramide is, wel nog steeds met een vlaggenmast.

Hoewel exclusie en compliance(!) de belangrijkste strategieën blijven, stelt de directeur van Eurosif, Francois Passant, dat 'de discussie verschuift van het financieel rendement van duurzaam beleggen, naar hoe de impact gemeten kan worden'. Het systematisch integreren van Environmental, Social en Governance criteria kan in de praktijk trouwens drie dingen betekenen: 1 de investeringsanalisten hebben toegang tot ESG data: dus nogal passief; 2 ze benutten ESG data systematisch: wat betekent dat ze vooral naar risico's kijken of 3 ze zijn verplicht door het beheersmandaat ESG criteria in investeringsbeslissingen toe te passen.

Blogger: Het is duidelijk dat impact meting discussies niet alleen een stokpaardje zijn van 'quant' (output en cijfers) of 'qualit' (holistische effecten) gerichte impact investors, hun accountants, consultants en impactmeting ontwikkelaars. Sommige duurzame investeringsbanken verwelkomen impact

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 15

investing, zoals de Triodos Bank. Anderen zijn terughoudend en kritisch, ik zal geen namen noemen. Maar men neemt wel notitie van het belang van transparantie van de impact van bedrijven op het milieu en al hun stakeholders ofwel de maatschappij.

Impact Investing binnen duurzaam beleggenImpact investing blijft een lastig fenomeen voor Eurosif, maar werd wel voor het eerst opgenomen in het onderzoek. Eurosif beschouwt het niet als duurzaam beleggen 2.0, maar een aparte strategie door de intentie en het meten van impact. Het onderzocht echter alleen institutionele investeerders enontwikkelingsbanken. Impact investing groeide het snelst van alle categorieën:+132% sinds 2011 naar 20miljard € en is dus een minimaal onderdeel van de mn Westers Europese SRI markt van bijna 10 biljoen €. De belangrijkste marktmet bijna twee-derde marktaandeel zijn Nederland met 8,8miljard € en Zwitserland met 4miljard €. De helft wordt geïnvesteerd in microkrediet.

Impact indices In het najaar van 2014 dook ik in de wereld van kwalitatieve indices, indices die inzicht geven in de voedingswaarde van voedsel, de toegang tot zaden en verantwoorde mijnbouw. De eerder genoemde Access2Medicine Index die inclusive farmaceuten benchmarkt heeft nu drie navolgers: de Access to Nutrition Index lviii die al gereed is gezonde voeding(producenten) stimuleert.De Access to Seeds Index lix en Responsible Mining Index lx hebben een concept methode en are organiseren stakeholders consultatie rondes.

Blogger: Hoewel nog beperkt is de groei van dit soort indices een hoopvolle ontwikkeling omdat ze inzicht geven in de impact van beursgenoteerde ondernemingen. Ze worden al op hun ESG prestaties, hun 'doing less harm' prestaties beoordeeld, maar deze indices tonen aan dat ze ook op hun 'doing good' prestaties kunnen worden gebenchmarkt.

Total ImpactOp ondernemingsniveau interessant is de ambitie om de toegevoegde waarde of kosten van ondernemingen worden gemeten. Accountants en consultants agenderen al een poosje uitbreiding van ESG integratie. In Nederland hebben we het Trueprice initiatief van Deloitte, EY en PWC lxi dat wordt gesteund door de VBDO. Concullega (concurrent & collega) KPMG publiceerde recent 'A new vision of Value', Connecting corporate and societal value creation lxii.

Groene, duurzame en/of klimaatobligaties2014 is het jaar waarin Groene obligaties doorbraken terwijl Social Stock Exchanges die de impact van beursgenoteerde ondernemingen transparant eenbescheiden groei doormaken lxiii. Maar groenen obligaties groeiden zo snel dat ze veel aandacht en investeerders trokken. Eigenlijk begon de explosieve groeial in 2013 toen groene bedrijfsobligaties 20% marktaandeel veroverden op de traditionele ontwikkelingsbanken. Men verwacht dat het aandeel van

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 16

bedrijfsobligaties in 2014 50% zal zijn (maar de data moet nog verzameld en geanalyseerd worden). Voor 2015 wordt 150% groei verwacht naar 100.000 miljard US$. Anticiperend ontwikkelden 10 grootbanken al in begin 2014 de green bond principles lxiv waarmee ze afbakenen welke obligaties ze als groen willen aanbieden. Ook werden twee groen obligatie indices gelanceerdom de prestaties van groene obligaties te volgen en trackrecord op te bouwen. Eerst door specialisten zoals Solactive lxv, maar ook door grote spelers als Barclays lxvi. Eind 2014 kondigde de beurs van Oslo twee groene obligatie lijsten in Oslo. Een voor extern gecertificeerde groene obligaties en een zonder. Grote multinationals met duurzame reputatie, super sector leaders zoals Unilever (voeding&persoonlijke hygiëne) en Unibail-Rodamco (vastgoed) gave hun (eerste) obligaties uit zonder externe certificatie. Maar Vigeo een Frans ESG research bureau bekeek de criteria lxvii. Het certificatie systeem van het Climate Bonds Initiative lxviii was denk ik nog net niet klaar. Daarin zijn ESG researchbureaus, zoals Vigeo of bijvoorbeeld hetmede in Nederlandse opgerichte Sustainalytics lxix de externe verificatie deskundigen. Blogger: Groene bedrijfsobligaties kunnen, net als obligaties van ontwikkelingsbanken, niet erg 'inclusive' zijn door de hoge nominale waarde van 100.000Euro. Maar ze hebben een grotere belofte dat wel te worden, net als de coupons die hoger kunnen zijn dan de obligaties van ontwikkelings-banken. Bovendien zijn ze in aantrekkelijkere, stabielere valuta zoals de Euro. Hierdoor stimuleren ze collega's om toe te treden en ontwikkelingsbanken om innovatief te zijn. Zo lanceerde de Wereldbank een public equity obligatie (die is opgekocht door de ING bank) en de Bank Nederlandse Gemeenten gaf een obligatie uit die, niet geoormerkt, geld leent aan best-in-class de meest impactvolle gemeenten lxx.

Corporate Impact Venturing en CSR 2.0De welig tierende groene obligaties lijken een directe reactie op het academisch bewijs dat duurzame ondernemingen makkelijker toegang hebben tot kapitaal. De interesse in deze obligaties is zeer groot en veel werden vele malen overschreven of alvast vooraf verruimd. Dus ik was nogal verbaasd dat The Economist columnist Schumpeter's een negatief stuk schreef over CSR 2.0 lxxi Schumpeter wijst op de meerkosten die niet direct minder uitgaven betekenen zoals besparing op energie, water, grondstoffen, personeel of boetesomdat wetten worden overtreden. Schumpeter stelt: The first wave of sustainability rewarded itself. The new wave will not do that. It is more akin to investing now to have a license to operate in future, when consumers, lobbyists and regulators will be ever more demanding about the way firms behave. That does not mean the new wave will not reward its adopters. But it will boost their long-term competitive position, rather than their short-term profits. Unlike the rewards of the superficial first wave, those of deeper sustainability could take years to sink in. Blogger: Het lijkt wel of Schumpeter de financiële crisis van 2008 die de roep op lange termijn planning voor bedrijven versterkt heeft totaal heeft gemist.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 17

Maar ook dat groene obligaties CSR 2.0 goedkoop kunnen financieren. En dat terwijl The Economist redelijk veel aandacht besteedt aan de groei van groene obligaties. Misschien moet hij het vaker lezen :)

Eind 2014 kondigde de Duitse energiereus E.on aan dat het zich opsplitst in twee ondernemingen. Een fossiele energie bedrijf dat ook de sluiting kernenergie centrales voor haar rekening neemt maar ook doelwit is in de campagne voor desinvestering uit fossiele energie. En er komt een hernieuwbare energie onderneming die aantrekkelijk is voor duurzame en impact investeerders. Voor mij is dit een teken aan de wand dat ESG integratieen impact investing de toekomst van de financiële wereld mede vormgeven. E.On viel me in 2013 al op, omdat het in haar jaarverslag aangaf haar (des)investeringsbeleid duurzaam te plannen lxxii.

Van 'impact first' naar 'duurzame impact investing'Ondertussen verschuift ook de cultuur binnen private equity impact investing. De 125 grootste impact investors in de wereld doen weer mee aan een marktonderzoek van de GIIN en JP Morgan Social Finance: 'Spotlight on the Market 2014 lxxiii. In het onderzoek is een derde van de investeerders West Europees en twee derde Noord Amerikaans. Ruim de helft geeft aan van impact first investing te zijn verschoven naar evenwicht tussen impact en rendement. ''With the remainder of the sample evenly split between “below market rate returns: closer to market rate” (23%) and “below market rate returns: closer to capital preservation” (23%) lxxiv. Blogger: Voor mij is het opschalingspotentieel van impact investing een van de belangrijkste aspecten van impact investing. Dat maakt werkelijk wereldwijd implementeren van oplossingen mogelijk en lijkt een kansrijker antwoord op de toenemende vragen waar overheden en filantropie geen antwoord op hebben. Maar opschalingskapitaal komt alleen voldoende beschikbaar als impact investing financieel duurzaam is. Dus marktconforme rendementen behaalt en daardoor nieuwe investeerders aantrekt.

Inclusive Impact Investing Daarnaast innoveert impact investing op een andere manier. Er verschijnen twee belangrijke publicaties over inclusive impact investing. In juni 2014 publiceert Judith Rodin, directeur of the Rockefeller Foundation 'The Power of Impact Investing' lxxv. Het beschrijft 7 jaar ervaring met door twee Impact Investing Initiatives. De titel van een interview in Forbes lxxvi met Rodin is 'impact investing is not just for billionaires'. Rodin benadrukt de belangstelling voor impact investing van kleine beleggers. En verwijst naar de praktijk dat het voor hen micro lenen is door crowdfunding. Want grootschalig in impact investeren gebeurt door institutionele investeerders, rijke families en (vermogens)fondsen. Rodin verwijst hierbij naar het iets oudere onderzoek vanHOPE consultancy uit 2009, 'Money for Good'. De Rockefeller Foundation heeftdot ondersteund lxxvii. Later dat jaar presenteren de EU afgevaardigden bij de G7 Social Investment Taskforce 'Impact investing for everyone, A blueprint for

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 18

retail impact investing' lxxviii. Het is geschreven onder verantwoordelijkheid van Peter Blom directeur van de Triodos bank, dat een marginaal marktaandeel heeft, maar de grootste groeicijfers in de bankensector sinds de crisis. Voor vermogensbeheer werkt het samen met ABNAMRO. Omdat het rapport is geschreven voor G7 overheden gaat het vooral in op bestaande structuren en mogelijk beleid om impact investing toegankelijker, inclusive, te maken voor kleine beleggers.

Kroniek van 2014 Een uitgebreide chronologische kroniek en thematische beschrijving van interessante ontwikkelingen in 2014 staat op http://impactinvestingnews.blogspot.com/2015/01/jaaroverzicht-2014.html

2015Zoals elk jaar ook vroeg in 2015 starten allemaal interessante initiatieven en worden opmerkelijke voorspellingen gedaan. Het is te vroeg om hier al iets over te zeggen. Of over de lange termijn effecten op de ontwikkeling en opschaling van impact investing. Ik ga ook geen poging doen.

Ik schrijf wel een wens op voor 2015 en dat is katalyserend onderzoek. In mijn jaaroverzicht stelde ik een analyse voor van Impact Investing scenario's – Implications for Strategic Asset Allocation' lxxix. Het is geïnspireerd door het 'Climate Change Scenarios' onderzoek uit 2011 door Mercer. Het gaf onder andere Nederlandse institutionele investeerder PGGM 'insight into the complexity of the effects climate change could have on the riskand return of our portfolio'... Maar het rapport heeft veel institutionele investeerders gestimuleerd volgens sprekers op de recente pre Klimaat Conferentie in New York. Het herhalen van deze exercitie voor public en privateequity impact investing mogelijkheden kan de voortgang van impact investing flink versnellen.

De ToekomstOndanks alle voortgang de afgelopen jaren blijven de argumenten voor impactinvesting ijzersterk:

-1- Marktfalen veroorzaakt onacceptabele tekorten in de voorziening in basisbehoeften. Zo is een miljard mensen ondervoed, maar heeft ook een miljard mensen overgewicht. Kinderen sterven aan diarree doordat een zakje zout-suiker van 25ct niet voorhanden is of ze niet gevaccineerd zijn. Terwijl peperdure medicatie of behandelingen wel beschikbaar zijn voor (niet onder) verzekerden en/of kapitaalkrachtigen. Ik kan nog even doorgaan, maar ik doe het niet, het is deprimerend. Impact investing is een manier om deze schrijnende tegenstellingen aan te pakken en oplossingen wereldwijd beschikbaar te maken.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 19

-2- Filantropen en overheden zullen nooit in staat zijn voldoende fondsen tewerven, hun activiteiten uit te breiden of hun bewezen effectieve oplossingen op te schalen om te voldoen aan de groeiende vraag van de samenleving.

-3- Toetreding van particulier kapitaal levert het benodigde groeikapitaal en kan een innovatie versneller zijn door venture capital voor seed en start up capital. Deze (venture) investeringscultuur waardeert innovatie, samenwerkingin de keten en 'disruptive change' die de praktijk, structuur en cultuur van de meer traditionele ontwikkelings- en sociale sectoren en goede doelen belemmert. Wat de toekomst van Corporate Impact Venturing betreft verwijs ik naar het werk van Dr Maximillian Martin over wereldwijde ontwikkelingen en megatrends in zijn publicatie 'Making impact investible' lxxx. Hij wijst daarin op terreinen waar corporate impact investing een verschil kan maken. Denk aan:-Voorzien in basisbehoeften en de groeiende vraag aan de Base of the Pyramid: het miljard armste mensen op aarde die samen 5miljard US$ budget hebben;

–4- De noodzaak van radicale grondstoffen efficiency voor economische groei. Het verminderen van CO² uitstoot en afval en bescherming van biodiversiteit. Mede in het licht van verstedelijking en onderbevolking, regio's waar bepaalde basale diensten niet beschikbaar zijn en de verdrievoudigende vraag naar hernieuwbare energie;

-5- De modernisering van de Welvaartsstaat, publieke dienstverlening en vergrijzing en het financieren van de groeiende vraag naar gezondheidszorg;-De opkomst van LOHAS: the Lifestyles of Health and Sustainability consumers, consumenten die streven naar duurzame levensstijl en bescheiden consumptie.

Ik sluit af met suggesties en affirmaties voor:

Goede doelen: om duidelijke impact(ambities) vast te stellen. Om impact investing te overwegen als methode voor fondsenwerving door impact obligaties uit te geven en tot slot om giften, startkapitaal aan, of bankgarantiesaf te geven voor, sociale ondernemers. Om impact investing op te nemen in hun vermogensbeheer. Om hun terughoudendheid te laten varen jegens inkomsten generende activiteiten om succesvolle activiteiten te kunnen opschalen.

Filantropen: om impact investing mogelijkheden te onderzoeken en zich tegelijkertijd te realiseren dat sommige doelen en groepen mensen nooit inkomen genererende activiteiten zullen (kunnen) ondernemen en giften nodig hebben. Maar ook dat er noden zijn die met middelen, activiteiten en advies kunnen worden aangepakt. Zoals een visser beter geholpen is met een net, misschien een bootje en kennis over visgronden, dan met een vis. En dat er

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 20

individuen initiatieven ondernemen die voor velen een verschil kunnen maken en dat we die kunnen helpen.

Beleidsmakers: om te bewaken en stimuleren dat impact investing focust op basisbehoeften en het milieu. Dat die missie niet uit het oog wordt verloren door een privatiseringsbeweging waar (kapitaal) efficiency de markt bepaalt. De makkelijker uitvoerbare doelstellingen prioriteit worden en lastige uitdagingen ge-outsourced worden of weggelaten in (prestatie)contracten. Om incentives en versnellers voor impact investing te creëren, door faciliterende regelgeving, door zelf ook impact investeerder te zijn en deze ervaringen te delen.

Institutionele Impact Investeerders: Om 'Impact Investing scenario's – Implications for Strategic Asset Allocation' te laten onderzoeken als vervolg op het Mercer project for 'Climate Change Scenarios' uit 2011. En vooral om door te gaan op de ingeslagen weg :)

Alle Impact Investors om de impact van hun investeringen te (blijven) meten en onderzoeken. Om zich bewust te zijn van strategische keuzes zoals impact of finance first, het in evenwicht houden van Impact & rendement of Katalyserende Impact Investing. Van de allocatie van deze categorieën in hun portfolio en modellen voor het her-investeringen in deze categorieën met het oog op maximale impact.

Impact investment fondsen om standaard meting- en ratingsystemen te gebruiken om transparantie te vergroten van impact investing strategieën, resultaten en ontwikkelingen.

Sociale ondernemingen om zichzelf te blijven en missie drift te vermijden, om concurrerend en innoverend te zijn en bovenal ambitieus. Jullie zijn bezig de wereld te veranderen.

Vermogensbeheerder en beleggingsadviseurs om impact investing mogelijkheden en ontwikkelingen te onderzoeken om hun clientèle optimaal van dienst te kunnen zijn. Ook in hun interesse voor sociaal investeren (de Millennials komen er aan!).

Ondernemingen om inzicht te hebben in de impact en het rendement van hun activiteiten. Om te onderzoeken of ze moderne kapitalisten zijn en oplossingen bieden aan de samenleving. Om te sturen op duurzame financiering en organische groei. Om ambities te vertalen in hier&nu verbeteringen en lange termijn innovatie in te plannen.

(Nederlandse) media om impact investing actief te volgen. Om bijzondere cases in perspectief te plaatsen van sectorale of thematische trends en voortgang van de gehele sector.

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 21

Veel dank voor uw belangstelling en aandacht. De Nederlandse vertaling van het Engelse stuk van 1februarui 2015 is iets uitgebreider, vooral omdat ik in denoten vaker naar Nederlandse bronnen en samenvattingen op mijn Nederlandstalige blog kon verwijzen. Maar hopelijk ook een verduidelijking vande Engelse versie.

Als u vragen, opmerkingen of gewoon van gedachten wil wisselen, mailt u mij dan s.v.p. op: impactinvestmentnews @ yahoo.com U kunt mijn impact investing onderzoek en analyses volgen op LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/alcannehoutzaager of op Twitter: @alcanne

Tot slot, naar naar Cato de oudere, ben ik van mening dat

inclusive impact investing bevorderd moet worden

Alcanne Houtzaager Het recente verleden, heden en de toekomst van impact investing met een Nederlands perspectief PDF 22

i EUROSIF 2014 Rapport: http://bit.ly/1r2ftQQ (pfd, 72 pag.) Toelichting: http://www.eurosif.org/our-work/research/sri/european-sri-study-2014/ Persbericht http://www.eurosif.org/wpcontent/uploads/2014/09/Press-Release-European-SRI-Study-2014-Englishversion.Pdf

ii http://www.rockefellerfoundation.org/bellagio-center/conferences

iii Accelerating Impact: Achievements, Challenges and What's Next in Building the Impact Investing Industry, E.T. Jackson&Associates, Karim Harji and Edward T. Jackson (juni 2012, 86 pag). Link: (pdf) http://www.rockefellerfoundation.org//uploads/images/fda23ba9-ab7e-4c83-9218-24fdd79289cc.pdf or Accelerating Impact: Achievements, Challenges and What's Next in Building the Impact Investing Industry of The Executive Summary Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/p/gelezen-bronnen-2013-2010.html).

iv De doelstellingen: Catalyze platforms for collective action that enable leading impact investors and intermediaries to coordinate efforts; Support the development of scaled intermediation vehicles that help absorb impact investments at a scale; Build industry-wide infrastructure that enables broader and more effective participation in the impact investing industry; en Support research and advocacy efforts that promote an analytical understanding of the impact investing industry Link http://www.rockefellerfoundation.org/our-work/current-work/impact-investing/our-strategy

v The GIIN is operating under the fiscal sponsorship of the Rockefeller Philanthropy Advisors (RPA) for its 501(c)3 charitable status under US law and collects fees from its diversified members structure.

vi Investing for social and environmental impact: A design for catalyzing an emerging industry', Monitor Institute (2009) Link http://monitorinstitute.com/downloads/what-we-think/impact-investing/Impact_Investing.pd f (pdf, 86 pag.)

vii http://www.impactbase.org/, https://iris.thegiin.org/metrics en http://www.giirs.org/

viii 'Spotlight on the Market 2014' door theGIIN en JPMorgan Social Finance. Link: theGIIN.org/research rapport: Spotlight on the market, the Impact Investor Survey2014 (pdf, 52 pag.) Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/p/gelezen-bronnen-2013-2010.html 'Insight into the Impact Investment Market, An In-Depth Analysis of Investor Perspectives and over 2,200 Transactions'. JP Morgan Social Finance & the Global Impact Investing Network (14dec11, update of the 2010 rapport) Link http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/download?row=334&field=gated_download_1Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/p/gelezen-bronnen-2013-2010.htmlJP Morgan (global research) 'Impact Investing: an emerging asset class'. 1100 investments (2010). Link http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/resources/research/151.html Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/p/inlezenin-impact-investing.htm

ix http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/aboutus/globalliaisons/index.html http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/network/members/index.html

x http://www.bigsocietycapital.com/about-big-society-capital

xi Beschrijving in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/03/impact-investing-nieuws-15-maart-2013_7609.html

xii Het lidmaatschap van Rusland is opgeschort

xiii http://iipcollaborative.org/london-principles/Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013_09_01_archive.html

xiv http://globalpolicy.iipcollaborative.org/

xv http://impactinvestingnews.blogspot.com/2014/05/impact-investing-nieuws-15-mei-2014.html

xvi http://www.londonstockexchange.com/exchange/prices-and-markets/retail-bonds/company-summary.html?fourWayKey=XS0731910765ZZGBPUKCP

xvii Nesta/Summary How do individuals become social investors, (pdf, 14pag.) Nesta/investingfor the good of society, (pdf, 61pag.)

xviii Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/05/impact-investing-nieuws-1-mei-2013.html

xix europa.eu/press http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-13-209_en.htm?locale=en en http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/intm/136377.pdf

xx (7 sept. 2011, Wiley ed., 306p.) Samenvatting in: http://impactinvestingnews.blogspot.com/p/gelezen-bronnen-2013-2010.html or http://impactinvestingnews.blogspot.com/2011_10_01_archive.html

xxi 'The Impact of Corporate Sustainability on Organizational Processes and Performance' door Robert G. Eccles, Ioannis Ioannou and George Serafeim Link http://www.hbs.edu/faculty/Pages/item.aspx?num=47307

xxii Toelichtend blog door Chan op: http://www.ssireview.org/blog/entry/the_responsible_hand_overcoming_the_shortcomings_of_impact_investing Het artikel kon ik njiet meer vinden, maar ik kan de pdf mailen. Recentpubliceerden Chwodry, Davies en Water op een dergelijk concept 'Intensivizing Impact Investing' (pdf, 32 pag.) http://issuu.com/bhagwanchowdhry/docs/iii of http://www.anderson.ucla.edu/faculty/bhagwan.chowdhry/iii.pdf

xxiii (dat de inkomsten voor goede doelen uit de commerciële loterijen verdeelt.

xxiv http://www.corporate-engagement.com/research/93 A stairway to successful innovation (pdf, 131 pag.) Ex Sum pag 10-15. Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/06/impact-investing-nieuws-1juli-2013.html

xxv papers.ssrn.com (samenvatting en link naar de pdf, 64 pag.) of EVPA/IESE_impact-investing. Nederlandse samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2013_09_01_archive.html

xxvi 5 blogs door Matt Bannink, managing partner en Paula Goldman van het Omydiar Network, dat leads efforts to accelerate the development of the impact investing industry. (Sept/Oct 2012)http://www.ssireview.org/blog/entry/sectors_not_just_firms; http://www.ssireview.org/blog/entry/embracing_the_full_investment_continuum; http://www.ssireview.org/blog/entry/gaps_in_the_impact_investing_capital_curve; http://www.ssireview.org/blog/entry/do_no_harm_subsidies_and_impact_investing; http://www.ssireview.org/blog/entry/government_matters (Samenvatting in in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/p/gelezen-bronnen-2013-2010.html

xxvii 'Catalytic First Loss Capital', the Global Impact Investing Network (Oktober 2013) Description http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/resources/research/552.html Rapport http://www.thegiin.org/binary-data/RESOURCE/download_file/000/000/552-1.pdf (pdf, 36 pag.) Samenvatting in: http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/10/impact-investing-nieuws-15-okt-13.html

xxviii Het academische werk van Dr Martin staat op http://papers.ssrn.com/sol3/cf_dev/AbsByAuth.cfm?per_id=794432. Zijn adviesbureau is Impact Economy, in Genève, Zwitserland: http://www.impacteconomy.com Zijn publicaties en presentaties op conferenties staan hier: http://www.impacteconomy.com/en/publications.php NB Dr Martin spreekt 6 talen waaronder Nederlands.

xxix http://evpa.eu.com/research-and-policy/knowledge-centre/knowledge-center-research/

xxx http://www.accesstomedicineindex.org/what-index Samenvatting in: Latest index 2014: http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2014/12/impact-investing-nieuws-1-december-2014.html Methodology: http://impactinvestingnews.blogspot.com/2012/03/impact-investing-nieuws-1-maart-2012.html

2012 Index: http://impactinvestingnews.blogspot.com/2012/11/impact-investing-nieuws-15-november-2012.html 2010 Index: http://impactinvestingnews.blogspot.com/2011/12/impact-investing-nieuws-1 -

december-2011.html

xxxi http://www.vfi.nl/cms/streambin.aspx?requestid=9C86DA82-9A3B-42CA-B9C8-B25481230FCE (pdf, 5 pag.) en een toelichting op http://www.vfi.nl/standpunten/vermogensbeheer

xxxii https://www.actiam.nl/en/product-services/microfinance-funds Voor institutionele investeerders. SNS AM is medio 2014 omgedoopt in ACTIAM.

xxxiii https://www.actiam.nl/nl/producten-en-diensten/sme-finance-fund

xxxiv Europe.socialcapitalmarkets.net Rapporten op www.nextbillion.net

xxxv De Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind.

xxxvi https://www.nsgk.nl/doe-een-aanvraag/aanvraagprocedure-lening/indienen2

xxxvii http://www.vbdo.nl/rapport/index/index/Bestuur-filantropische-instellingen-is-bepalend-voor-duurzaamheidsdenken met link naar het rapport (pdf, 33 pag.) Samenvatting in IINieuws 15nov12 http://impactinvestingnews.blogspot.com/2012/11/impact-investing-nieuws-15-november-2012.html

xxxviii Handreiking impactmeting in de praktijk van en voor goede doelen in Nederland. http://www.cbf.nl/Nieuws/4000/CBF-publiceert-handige-toolkit-Resultaat--en-Impactmeting (pdf, 104 pag.) Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/07/impact-investing-nieuws-15-juli-2013.html (pdf, 33 pag.)

xxxix http://impactinvestingnews.blogspot.com/2011/12/impact-investing-nieuws-1-december-2011.html Kerken zijn impact investors met onder de Protestantse kerken een voorkeur voor Oikocredit en het Protestants Diaconaal Krediet Nederland.

xl http://www.corporate-engagement.com/research/44 Het rapport: http://gresb.com/content/GRESB-Report-20112.pdf

xli https://www.pggm.nl/wat-vinden-we/Paginas/PGGM-meet-impact-van-beleggingen.aspx

xlii Beschrijving http://www.pggm.nl/wat-vinden-we/Documents/ESG-themed-investing-case-study-PGGM.pdf

xliii http://www.ing.com/web/file?uuid=cfe47daf-e6cd-47ad-86ed-ed327bd97ce0&owner=b03bc017-e0db-4b5d-abbf-003b12934429&contentid=29658 (pdf, 82 pag.) Meer op http://www.ing.com/ING-in-Society/Sustainability/Growing-into-a-sustainable-sector-A-Billion-to-Gain.htm En een update uit 2014: http://www.ing.com/web/file?uuid=fe1776ea-d614-4381-88e5-833deea38dcf&owner=b03bc017-e0db-4b5d-abbf-003b12934429&contentid=31249 (pdf, 132 pg.)

xliv http://www.nibc.com/investor-relations/dutch-banking-code/bankers-oath.html (de tekst in het Engels)http://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=cb3342ff-b711-4a58-a1bf-70d47bf02994 (juridische voorgeschiedenis en uitleg)https://www.nvb.nl/en/media/document/001840_Future-oriented%20Banking.pdf (pdf, 17 pag.) xlv Persbericht http://www.abnamro.com/en/newsroom/newsarticles/abn-amro-launches-

social-impact-fund.html Update medio 2014 http://www.abnamro.com/en/newsroom/newsarticles/social-impact-fund-number-of-investments-is-growing.html

xlvi http://www.startfoundation.nl/english/about_us?session=v78qrvlhrjg160ftqgol4silh1

xlvii http://www.iffim.org/about/overview/

xlviii http://en.wikipedia.org/wiki/Uridashi_bonds

xlix http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/10/impact-investing-nieuws-1-okt-2013.html

l Ik zal het werk van de Felicitas Foundation en haar vermogensbeheerder Sonen Capital later in deze pargraaf toelichten.

li Cheng, Ioannou and Serafeim: The Impact of Corporate Social Responsibility on Investment Recommendations. We investigate whether superior performance on corporate social responsibility (CSR) strategies leads to better access to finance. We hypothesize that better access to finance can be attributed to a) reduced agency costs due to enhanced stakeholder engagement and b) reduced informational asymmetry due to increased transparency. Using a large cross-section of firms, we find that firms with better CSR performance face significantly lower capital constraints. Moreover, we provide evidence that both of the hypothesized mechanisms, better stakeholder engagement and transparency around CSR performance, are important in reducing capital constraints. The results are further confirmed using an instrumental variables and a simultaneous equations approach. Finally, we show that the relation is driven by both the social and the environmental dimension of CSR http://www.hbs.edu/faculty/Pages/item.aspx?num=43095 March 2014.

lii Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2015/01/jaaroverzicht-2014.html

http://www.mckinsey.com/insights/corporate_social_responsibility/redefining_capitalism?cid=other-eml-nsl-mip-mck-oth-1411 Het hele artikel staat hier http://www.democracyjournal.org/31/capitalism-redefined.php?page=allEric Beinhocker, alumnus van McKinsey’s Washington, DC en London, nu executive director van

het Institute for New Economic Thinking aan de Oxford Martin School, Universiteit van Oxford. Nick Hanauer is ondernemer, venture capitalist en auteur.

liii Beschreven in Evolution of an Impact Portfolio: From Implementation to Results (pdf, 70 pag.)

liv Impact rapport, Impa ct Investing in Public Markets: Methodology, Analysis and Thought Leadership. (pdf, 60 pag.)

lv http://www.rockpa.org/document.doc?id=15 (pdf, 138 pag. A5)

lvi http://impactinvestingnews.blogspot.com/p/blog-page_15.html

lvii http://www.eurosif.org/our-work/research/sri/european-sri-study-2014/ en http://www.eurosif.org/publication/download/european-sri-study-2014

(pdf, 72 pag.) Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2014/10/impact-investing-nieuws-15-oktober-2014.html

lviiihttp://www.accesstonutrition.org/objectives-0

lix http://accesstoseeds.org/seed-challenge/

lx http://www.responsiblemining.net/

lxi http://trueprice.org/wp-content/uploads/2014/04/The-Business-Case-for-True-Pricing-Consultation-rapport.pdf Conceptversie voor consultatie (pdf, 50 pag.)

lxiihttp://www.kpmg.com/ES/es/ActualidadyNovedades/ArticulosyPublicaciones/Documents/a-new-vision-of-value-2014.pdf (pdf, 116 pag.) Beschrijving op http://www.kpmg.com/global/en/topics/climate-change-sustainability-services/pages/a-new-vision-connecting-corporate.aspx

lxiii http://www.forbes.com/sites/ashoka/2014/03/27/stock-exchanges-for-social-enterprises-heres-where-you-can-find-them/

lxiv https://www.rabobank.com/en/press/search/2014/greenbondprinciples.html

lxv http://www.solactive.com/indexing-en/indices/bonds/?index=DE000SLA0FS4

lxvi http://www.msci.com/resources/pressreleases/Barclays_MSCI_Green_Bond_Index_7114.pdf

lxvii http://www.eurotreasurer.com/news/financing-accounting/unibail-rodamco-debuts-with-green-bond-issue/

lxviiihttp://www.climatebonds.net/standards/certification/get-certified

lxixhttp://www.sustainalytics.com/our-story Sustainalytics is niet erg Nederlands meer, maar haar roots zijn dat wel.

lxx http://www.bng.nl/smartsite.shtml?id=74626 Jammer genoeg heeft de BNG alle relevante,interessant publicaties van haar site verwijderd, maar die heb ik gedownload, mail svp naar [email protected] Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2014/10/impact-investing-nieuws-15-oktober-2014.html

lxxi http://www.economist.com/news/business/21614152-few-pioneering-businesses-are-developing-sustainability-policies-worthy-name-new

lxxii http://impactinvestingnews.blogspot.com/2013/04/impact-investing-nieuws-15-april-2013.html Onderaan het stuk over Dr Martin Corporate Venturing staat iets over E.on. ''Het belangrijkst vinden de stakeholders duurzaamheidsoverwegingen bij het betreden van nieuwe markten en bij het plannen van de bouw of afbraak van installaties. In mei 2012 is het concept nog nieuw en E.On begint gefaseerd: het percentage integratie van sustainability standards in relevant beleid, 'directives' en (des)investeringsbeslissingen wordt in 2012: 25%, 2013: 50%, 2014: 75% en 2015: 100%. Dat is nog geen actief corporate impact investing beleid, maar wel het beoordelen van investeringen op hun bijdrage aan het duurzaamheidsbeleid.''

lxxiii Beschrijving en link naar het onderzoek op: http://www.thegiin.org/cgi-bin/iowa/resources/research/489.html (verplichte gratis registratie) en/of http://www.thegiin.org/binary-data/2014MarketSpotlight.PDF (pdf, 52 pag.) Samenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2014/05/impact-investing-nieuws-15-mei-2014.html

lxxiv Idem Executive Summary, page 5.

lxxv http://www.rockefellerfoundation.org/blog/7-things-weve-learned-about-impact?utm_source=Social%20Media&utm_medium=Twitter&utm_campaign=RF%20Blog

Preview http://www.rockefellerfoundation.org/uploads/files/a548ee39-47c2-44ae-bde2-c662977e6b2f-impact.pdf Book http://wdp.wharton.upenn.edu/books/impact-investing/?utm_source=rfblogpost&utm_medium=web&utm_campaign=impactinvestingSamenvatting in http://impactinvestingnews.blogspot.com/2014/05/impact-investing-nieuws-15-mei-2014.html

lxxvi Artikel op Forbes http://www.forbes.com/sites/eshachhabra/2014/06/04/impact-investing-not-just-for-billionaires/

lxxvii http://www.hopeconsulting.us/moneyforgood#reports Of http://impactinvestingnews.blogspot.com/2014/02/impact-investing-nieuws-15-februari-2014.html

lxxviii http://www.socialimpactinvestment.org/reports/Triodos-Bank-rapport-on-Impact-investing.pdf (pdf, 24 pag.) Samenvatting op: http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2014_11_01_archive.html

lxxix De publieke versie van 'Climate Change Scenarios – Implications for Strategic Asset Allocation' staat hier: http://www.calpers.ca.gov/eip-docs/about/video-web-center/videos/pension-investments/mercer-study-allocation.pdf (pdf, 132 pag.) Korte samenvatting op: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/9ebee300488552f7ad04ff6a6515bb18/IFC_Brief_Mercer_web.pdf?MOD=AJPERES (pdf, 4 pag.) Samenvatting in: http://impactinvestingnews.blogspot.nl/2014/10/impact-investing-nieuws-1-november-2014.html

lxxx Blog op Stanford Social Innovation Review van William Burckart op 23Aug13: http://www.ssireview.org/blog/entry/impact_investing_from_headlines_to_fundamentals

Dr Martin's website http://www.impacteconomy.com/making_impact_investible Rapport: http://www.impacteconomy.com/download/Impact%20Economy%20-%202013%20-%20Making%20Impact%20Investible.pdf (pdf, 36 pag.) Prepublicatie voor de G7 https://www.gov.uk/government/publications/status-of-the-social-impact-investing-market (pdf, 13 pag.)