■ 1,

50 e

uro

■ 41

ste ja

arga

ng ■

nr. 3

5 [1

847]

■ 2

2 se

ptem

ber 2

011

■

Afze

nder

& ve

rant

woo

rdel

ijk u

itgev

er: M

.R. E

ligiu

s, M

. Lem

onni

erla

an 17

1, 10

00 B

russ

el

Weekblad van de Partij Van De Arbeid van België | PVDA

w e e k b l a dBelgië • Belgique

P.B.Antwerpen X8 / 4627

Afgiftekantoor:2099 Antwerpen X

P509684

SPECIAL

CRISIS

� 22 september 2011 | 35

RedactieM. Lemonnierlaan 171, bus 2, 1000 Brussel +32(0)2 50 40 120 • fax +32(0)2 513 98 31 • redac-tie@solidair.org • Hoofdredacteur: David Pestieau • adJuNct-Hoofdredacteur: ruben.ramboer@solidair.org • WeBteaM webmaster@solidair.org • www.solidair.org • LeZerSBrIeVeN brieven@solidair.org

Verkooppunten Solidair1. Boekhandels

antwerpen De Groene Waterman, Wolstraat 7 • Beringen Somi, Koerselsesteenweg, 26 • Brus-sel PVDA-shop, M. Lemonnierlaan 171 • Gent De Brug, Phoenixstraat 1• Herselt Kringloopcentrum SWR, Provinciebaan 53 • Mechelen De Beiaard, Botermarkt 2 • Sint-truiden ’t Park, Diesterstraat 7 • Somi, Diesterstraat 62

2. secretariaten Partij van de arBeid van België

BruSSeL M. Lemonnierlaan 171, bus 2, 1000 Brussel • +32(0)2 50 40 110 • fax +32(0)2 513 98 31 • aalst Esplanadestraat 8 bus 1, 9300 Aalst • ant-werpen Van Arteveldestraat 5, 2060 Antwerpen • 03 225 28 93 • Genk Keinkesstraat 3 bus 12, 3600 Genk • 089 36 28 90 • Gent Halve Maanstraat 7a, 9040 Gent • 09 329 87 06 • Heuvelland-Ieper-Po-peringe Patrijsstraat 18, 8970 Poperinge • 0499 24 61 49 • Kortrijk Simon Stevinstraat 92, 8500 Kort-rijk • 056 21 75 30 • Leuven C. Meunierstraat 43, 3000 Leuven • 0476 79 70 78 • Sint-Niklaas Peter Benoitstraat 54 bus 4, 9100 Sint-Niklaas • 03 777 15 88 • turnhout Patrijzenstraat 22, 2440 Geel • 014 58 67 24 • Vilvoorde Spiegelstraat 13, 1800 Vilvoorde • 02 251 88 69 • Zelzate Groenplein 17, 9060 Zelzate • 09 341 80 75

3. Pvda-shoP • www.PvdashoP.BeAffiches, gadgets, t-shirts, brochures, boeken, info.M. Lemonnierlaan 171,1000 Brussel • 02 50 40 112 • fax 02 513 98 31 • info@pvdashop.be

4. geneeskunde voor het volkdeurNe De Bres, St Rochusstraat 57, 2100 Deurne • 03 320 85 20 • GeNK Keinkesstraat 3a, 3600 Genk • 089 35 97 87• HoBoKeN Commandant Weyns-straat 85, 2660 Hoboken • 03 828 02 43 • LoMMeL Kapittelhof 12, 3920 Lommel • 011 54 10 75 • Mo-LeNBeeK Le Renfort, Graaf van Vlaanderenstraat 25, 1080 Brussel • 02 411 11 03 • ZeLZate Groen-plein 17, 9060 Zelzate • 09 344 92 44

5. solidair in wallonieIn Wallonië is Solidaire, onze Franstalige versie te koop. cHarLeroI rue Zénobe Gramme 21, 6000 Charleroi • 071 32 45 65 • fax 071 32 14 81 • La LouVIère rue de Bouvy 65, 7100 La Louvière • 0476 91 66 57 • LuIK rue Mathieu Laensberg 20, 4000 Liège • 04 227 99 52 • fax 04 227 96 05 • NaMeN rue de Bricgniot 17, 5002 Saint-Servais • 081 47 04 30 • Meer adressen op www.pvda.be.

Partij Van De Arbeid Van België NatIoNaaL SecretarIaat M. Lemonnierlaan 171, bus 2, 1000 Brussel • +32(0)2 50 40 110 • fax +32(0)2 513 98 31 • pvda@pvda.be • www.pvda.beSteunfonds • rknr. 001-1151486-75

COMAC (jongerenbeweging PVDA)NatIoNaaL SecretarIaat M. Lemonnierlaan 171, bus 2, 1000 Brussel • +32(0)2 50 40 142 • co-mac@chengetheworld.org • www.chengethe-world.org

Abonnementen+32(0)2 50 40 124abonnement@solidair.orgBelgië - normaal tarief1 jaar 50 € 6 maand 25 € 3 maand 12,5 €België – speciaal tarief*1 jaar 40 € 6 maand 20 € 3 maand 10 €Buitenland – normaal tarief1 jaar 100 € 6 maand 50 € 3 maand 25 €Buitenland – speciaal tarief*1 jaar 80 € 6 maand 40 € 3 maand 20 €Steunabonnement1 jaar 100 € 6 maand 50 € 3 maand 25 €Onder omslag1 jaar +60 € 6 maand +30 € 3 maand +15 €Voor betaling abonnementen via overschrijving: IBAN: BE09 001-0786748-57; BIC CEBA BEBB (voor buitenland IBAN: BE94 0001 6669 5914; BIC: BPOTBEB1). Met kredietkaart, bel 02 50 40 124 om het formulier te ontvangen.* Studenten, werklozen, CJP, min 18 jaar, +60 jaar, invaliden. Steeds een kopie van de studenten-, CJP-identiteits-, invaliditeits-of werklozenkaart bijvoe-gen. (Dit tarief geeft geen recht op een geschenk).

We kunnen er wat aan doen“De aandeelhouders zijn de grote winnaars van de cri-sis”, kopte Het Laatste Nieuws maandag. De Nationale Bank maakte zopas bekend dat de bedrijfswinsten tus-sen 2000 en 2009 van 47 miljard naar liefst 82 miljard stegen. Dat is 35 miljard méér winst, of een stijging met 75 procent. Minder dan een derde van die extra winst werd geïnvesteerd. De aandeelhouders vaarden er wel bij. De dividenden zijn de afgelopen jaren gewoon drie keer groter geworden. 26 miljard krijgen ze. Er komen nieuwe miljonairs bij. Niet alleen in ons land, maar ook in Duitsland en elders in Europa. Winnaars, en dat woord schrijf je met meer dan zes nullen achteraan. Ook de banken hebben de afgelopen jaren opnieuw heel veel winst geboekt, en heel weinig belasting betaald. En kijk, daar zijn ze opnieuw aan het speculeren. Niets is er veranderd. Speculanten en grootbanken liggen mee aan de basis van de crisis. Als cadeau heeft de overheid de schulden van hun gokverslaving overgenomen, en kampen we met grote overheidstekorten. En nu eisen alle rendementsjagers dat de overheden die schulden afwentelen op de wer-kende bevolking. Van Dublin tot Athene, via Berlijn: geen arbeidsplaats en geen loon is nog zeker, de pensioen-leeftijd wordt naar 67 jaar geduwd; de onrechtvaardigste van alle belastingen, de btw, gaat overal omhoog; het onderwijs en de gezondheidszorg worden systematisch ontmanteld. Over deze politiek bestaat er bij alle klas-sieke partijen een oorverdovende eensgezindheid. “Wij leven in een rovershol. En gij en ik zijn niet de rovers”, dixit schrijver Jeroen Olyslaegers. Gelijk heeft hij. We bevinden ons midden de grootste hold-up van de laatste tijden. Een overval waarbij zelfs de Sheriff van Nottingham verlegen zou worden. Stelen bij de gewone man en vrouw, geven aan de allerrijksten. Nog nooit wa-ren er in Europa zoveel miljonairs, en nog nooit stonden er zoveel mensen aan te schuiven in de gaarkeukens. Grabbelen wat er te graaien valt, voor het schip ten onder gaat? Want één zaak is zeker, door de koopkracht van de werkende bevolking aan te randen, wordt de crisis enkel maar dieper. “Het lijken wel middeleeuwse

chirurgijns die met de ene aderlating na de andere de zieke alleen maar nog zieker maken”, schrijft Nobelprijs-winnaar economie Paul Krugman. De hold-up is groot, en brutaal. Hij wordt uitgevoerd door een nieuw ‘Economisch Bestuur’, door de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank. Landen die niet luisteren naar de opgelegde soberheidspolitiek zullen voortaan financieel gegeseld worden. Door de markt, dat wil zeggen de speculanten. Maar ook door nieuwe straffen van de Europese Unie. Uitrit crisis? Afrit

afgrond! Weldra bereikt de storm ook ons land, en dus wordt in allerijl een krakkemikkige nieuwe regering in de steigers gezet. Om wat te doen? De baas van de CD&V, Wouter Beke, zei het al: “Een linkse of een rechtse regering? Dat is een vals debat. Het zal vooral een Europese regering zijn. Het zal een regering zijn die uitvoert waar Europa ons toe zal dwingen.” In zijn nota toonde formateur Di Rupo al dat

hij zich naar die dwang zal plooien. De zorg, openbare diensten, werkloosheid, pensioenen, lonen: alles wordt op de korrel genomen. De nota-Di Rupo is geschreven met de blauwe inkt van de Europese Commissie. Nogal wiedes dat zijn nota zware kritiek van vakbondszijde kreeg. De nieuwe ploeg van Di Rupo wil dit najaar al begin-nen met de hervorming van ‘het einde van de loopbaan’. Dat wil zeggen: zien dat het einde van je loopbaan stelselmatig verder naar de toekomst wordt verscho-ven, zodat een heel leger 55-plussers actief blijft op de arbeidsmarkt om de concurrentie te vergroten. Waarom langer werken als zoveel jongeren geen deugdelijke baan vinden? Als het werk hier de meeste stress ver-oorzaakt van heel Europa? Als bijna alle gezondheids-studies aantonen dat de meerderheid van de arbeiders opgewerkt is op zijn 55ste, en dat velen lijden aan een of meerdere chronische aandoeningen? “In dit land heeft een volksvertegenwoordiger al op zijn of haar 52ste, na 20 jaar parlement, recht op een volledig pensioen. Journalisten zouden moeten weigeren om politici nog langer ongestoord en in volle ernst uitspraken te laten doen over ‘langer werken’”, schreef Knack-journalist Joël De Ceulaer onlangs. Wij kunnen er wat aan doen. Wij zijn met veel, zij zijn met weinig. Wij doen de fabrieken draaien en zij steken de dividenden in hun achterzak. Wij zijn beleefd en zij stellen hun overval voor als het meest natuurlijke gegeven dat er is. Hoe lang nog? Waarom zouden we moeten wachten tot het water ons aan de lippen staat? Wie zegt dat wij lijdzaam op deze hold-up moeten toe-kijken? Het is wel ons geld dat men steelt, het is onze gezondheidszorg, het zijn onze pensioenen, het zijn onze publieke diensten, het is de toekomst van onze kinderen. Waarom zouden wij dat slikken? Denkt er werkelijk één rechtgeaard mens dat de rovers minder zullen nemen als wij allemaal stil zijn? Help mee om deze speciale editie van Solidair te verspreiden. Een krant die niet afhankelijk is van grote persgroepen of van de Europese Commissie. Een krant die niet stopt bij verontwaardiging, maar ook de stem van verzet aan het woord laat, van Lissabon tot Athene. Een krant die niet enkel aanklaagt, maar ook de pistes van verandering schetst.

De zorg, openbare diensten, werkloosheid, pensioenen, lonen: alles wordt op de korrel genomen. Grabbelen wat er te graaien valt, voor het schip ten onder gaat? Eén zaak is zeker, door de koopkracht van de werkende bevolking aan te randen, wordt de crisis enkel maar dieper. (Foto Solidair, Vinciane)

Nog nooit waren er in Europa zoveel miljonairs, en nog nooit stonden er zoveel mensen aan te schuiven in de gaarkeukens

Peter Mertens is voorzitter van de PVDA, en auteur van het boek ‘Hoe durven ze? De euro

en de crisis van het kapitalisme’, dat in november verschijnt bij uitgeverij Epo.

Reageren? peter.mertens@pvda.be

�22 september 2011 | 35

Het is crisis“Crisis”: zowat het meest gebruikte woord sinds 2007. Voor zij die door de bomen het bos niet meer zien, zetten we alles nog eens op een rijtje: de feiten en de cijfers, de data en de quotes. > 4-5

De factuur op de onderhandelingstafel De Europese Unie is zich stevig aan het moeien in het huishouden van de lidstaten. Die moeten allemaal zware sociaal-economische hervormingen doorvoeren. In ons land werd dat bezuinigingsproject voor het eerst op papier gezet door Elio Di Rupo in zijn formateursnota. Een blik op de plannen die op de onderhandelingstafel liggen. > 6-8

De factuur en de “hardwerkende Vlaming”U dacht dat de N-VA de “hardwerkende Vlaming” wil sparen? Mis. Voor de N-VA moet ook de Nederlandstalige inleveren, en geen klein beetje. > 9

Wie zich niet verzet, betaalt zeker de rekeningFotoreportage. In Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië, Griekenland en ook in IJsland is het warm op straat. > 10-11

Het is hun crisis. Doe hen betalenDe miljonairstaks en vijf andere voorstellen van de PVDA die u geen rode duit kosten. Geen toverformules, maar wel maatregelen die werken. > 12-14

Casinokapitalisme?De crisis is de schuld van een handvol geldwolven op de beurs en van bankiers die roulette spelen met ons spaargeld. Die gedachte strooit zand in de ogen. Wat bijsturen volstaat niet meer. > 15

Een crisis van overproductie, al sinds 197�Jarenlang uitgespuwd, maar in tijden van crisis weer omarmd: de 19de eeuwse denker Karl Marx. Vandaag zou hij schrijven dat de economische crisis begon in 1973. > 16-17

De foute oplossingen van Europa“Iedereen moet zijn steentje bijdragen”, “Duitsland toont hoe het moet”, “we hebben boven onze stand geleefd”, “Euro Plus-pact”… Het is een greep uit de dominante bezweringen, het zijn evenveel pleisters op een houten been. >18-19

“There Is No Alternative”? Toch welTINA of “there is no alternative”, jaren-lang was dit het motto van neoliberalen en andere adepten van de vrije markt. Inderdaad! Er is geen alternatief meer: we moeten op zoek naar een alternatief systeem. Het huidige bewees zijn failliet.

> 16-19

Inhoudstafel

� 22 september 2011 | 35

Evolutie van de lonen en de winsten in België sinds 1981 22.711.000

Aantal werklozen in de Europese Unie.

1 op de 5 De jongerenwerkloosheid (tot 24 jaar) in de EU bedraagt 20,7 %.

313.000 Aantal mensen in economische werkloos-heid in België in april 2009. Die steeg op één jaar met 130.000 tot 313.000.

8,4 % Het aantal werkende armen (working poor) in de EU.

1,6 miljoen Aantal mensen in België die onder de armoededrempel leven.

11,3 % De werkloosheidsgraad in België.

5,4 miljard euro Inkomsten die de staat misloopt in 2012 door de notionele-interestaftrek. Die aftrek kost elke Belg dus 500 euro per jaar.

0,9 % Stijging van het bruto-uurloon in de industrie tussen oktober 2009 en oktober 2010.

900 In 1968 verdiende de hoogste directeur van de Amerikaanse autobouwer General Motors 66 maal meer dan de gemiddelde werknemer in het bedrijf, vandaag is dat bij warenhuisketen Wal-Mart 900 maal meer.

1920In Groot-Brittannië is de inkomensongelijk-heid groter dan ze ooit is geweest sinds de jaren 20.

Zomer 2007. Het begin van de financiële crisis.

Door onzekerheid over de terugbeta-ling van hypothecaire kredieten in de VS

stort de waarde van de subprimes (hypothe-caire kredieten die verpakt zijn in obligaties) in elkaar. Dan bleek ook dat de waarde van vele complexe financiële producten op lucht was

gebaseerd: het waren “rommelkredieten”. Financiële instellingen boekten daarop

enorme waardeverminderingen en honderden miljarden gingen in

rook op.

7 september 2008. Financiële instellingen

Fannie Mae en Freddie Mac wor-den onder toezicht geplaatst van

de Amerikaanse overheid. Hun eigen vermogen bleek veel te laag. Fannie Mae was de tweede grootste financiële instel-ling van de VS en had net als Freddie Mac

een klantenbestand dat voornamelijk bestond uit andere financiële instel-

lingen, die hypotheekleningen uitschreven.

15 september 2008.

Zakenbank Lehman Brothers gaat failliet. Ze had een schuld

van meer dan 600 miljard dollar. Dat is ongeveer het dubbele van het bruto

binnenlands product (bbp) van Grieken-land. In haar val sleurt ze de wereldwijde

financiële sector mee. Vele financiële instellingen gaan over kop of worden

gered door de overheid omdat ze zogezegd too big to fail zijn, te

groot om failliet te laten gaan.

26 september - 6 oktober 2008.

De koersen van Fortis storten in op 26 september na twijfel over de financiering

van de overname van de bank ABN Amro. In enkele dagen neemt België Fortisbank van de

Fortisholding over voor 16,6 miljard en verkoopt die dan gedeeltelijk (75 %) aan BNP Paribas voor 8,25 miljard. De verkoop werd betaald in aande-len van BNP Paribas, gewaardeerd aan 68 euro

per aandeel. Vandaag is dat aandeel nog maar 39,80 euro waard (koers 16 septem-

ber 2011). België lijdt dus op de aan-delen tot nog toe al een verlies

van 4,829 miljard.

30 sep-tember 2008.

België, Frankrijk, Luxemburg en enkele aandeelhouders stop-

pen 6,4 miljard euro in Dexia. Later halen de Belgische federale, regionale

en lokale overheden nog meerdere malen de portefeuille boven. In totaal gaat het nu al om zeker 4 miljard euro. Maar Dexia blijft

op de sukkel. De aandelen zijn vandaag nog maar een kwart waard van wat er

in 2008 voor werd betaald: een ver-lies van 3 miljard euro.

27 oktober 2008.

KBC krijgt van de Belgische overheid een kapitaalinjectie

van 3,5 miljard, later (op 22 janu-ari 2009) krijgt ze van de Vlaamse

overheid nog eens 2 miljard. Het gaat om een soort lening,

niet om een participatie in aandelen.

Oktober 2009. Griekenland kondigt een

zwaar begrotingstekort aan. Het begin van de “schuldencrisis”. Ook Ier-

land, Spanje en Portugal zitten heel diep in de rode cijfers. De vrees dat die landen

hun schulden niet meer kunnen terugbeta-len groeit. Daardoor stijgt de rente die ze op hun leningen moeten betalen (omdat be-

leggen in staatsobligaties “minder aan-trekkelijk” wordt). Maar door de hoge

rente loopt het begrotingstekort verder op. Enzovoort.

14 januari 2010. Voorstelling van het eer-

ste Griekse besparingsplan: 10 % daling van de uitgaven in de

openbare sector. Het discours om de “staatsfinanciën op orde te brengen om de financiële markten gerust te stellen” klinkt steeds luider. Het was wel door de redding van de banken – spelers op die financiële markten – dat de

overheden in financiële pro-blemen geraakten.

4 februari 2010. Grootse dagverlies in tien

maanden op Europese beurzen uit vrees voor de uitbreiding van

de Griekse begrotingsperikelen naar de rest van Europa. De problemen van

Griekenland bedreigen het bestaan van de euro. Overal kondigen regeringen nu forse bezuinigingsplannen aan, ook al om “het vertrouwen in de euro te herstellen”. De rekening van de financiële crisis wordt

nu echt naar de gewone man doorgeschoven.

31 maart 2010.

De Belgische overheids-schuld stijgt tot 342,9 miljard en

breek door de symbolische grens van 100 % van het bbp. Een derde van

de schuldafbouw tussen 1993 en 2007 is uitgewist. Voor de crisis betaalde België

op de financiële markten 2,82 % inte-resten op zijn schuld, vandaag meer

dan 4 %. Een extra kost van meer dan 0,5 miljard euro per jaar.

Loon/werknemer

Winsten

Uit de grafiek blijkt dat de winsten de laatste dertig jaar veel sterker toenamen dan de lonen. Tussen 1981 en 2011 verachtvoudigden de winsten (inflatie inbegrepen). Het gemiddelde loon per werknemer daarentegen is in dezelfde periode slechts verdrievoudigd (inflatie inbegrepen). Vanaf 2004 zijn de cijfers van de loonevolutie een schatting - vandaar de stippellijn - maar de lonen zijn zeker niet sterker toegenomen dan aangegeven, integendeel.

Wij hebben al gegeven…

2007

Ruben RamboeRMet dank aan Luc, Marco, David en Quentin voor informatie

<\

�22 september 2011 | 35

28 april 2010. Kredietratingbureau

Standard & Poor’s degradeert de Griekse staatsobligaties tot

rommel, met een nieuwe beurscrash tot gevolg. Het wordt voor Griekenland te duur om leningen aan te gaan op de

kapitaalmarkt. Eurolanden lenen daarom 30 miljard euro aan Griekenland. Daar-

mee helpen ze hun eigen banken die Griekse staatsobligaties in

portefeuille hebben.

19 mei 2010.

Het Planbureau bere-kent dat België in vijf jaar tijd 22 miljard euro moet

besparen om tegen 2015 een begrotingsevenwicht te

halen.

20 oktober 2010.

De Britse regering kondigt tegen 2015 een besparingsplan

aan van 86 miljard pond (zo’n 99 miljard euro) met onder meer een daling van het aantal ambtenaren met 490.000, het optrekken van de

pensioenleeftijd tot 66 jaar en een verdrievoudiging van het

inschrijvingsgeld aan de universiteit.

27 oktober 2010.

Pensioenhervorming in Frankrijk. Fransen kunnen

vanaf 2018 pas op hun 62ste met pensioen. De loopbaan om een volledig pensioen te bekomen stijgt van 40 jaar naar 41 jaar en drie

maanden.

“De crisis is veroor-zaakt door een te grote schuld bij de privésector, die dan overgenomen werd door de overheden om

de Grote Depressie 2.0 te voorkomen.” (Econoom Nouriel Roubini)

“De huidige zware besparingsrondes in de overheidsuitgaven zijn zoals de middeleeuwse chirurgijnen die de zieken behandelden met aderlatingen: de patiënt werd er nog zieker van.” (Econoom Paul Krugman)

“Laten we eindelijk ons gezond verstand gebruiken en ophouden met ons te bekommeren om die financiële goochelaars die de huidige crisis hebben veroorzaakt. Als er zwaar moet ingeleverd worden, dan toch in de eerste plaats door degenen die verantwoordelijk zijn voor de crisis en degenen die het meest geprofi-

teerd hebben van de financiële luchtbel van de afgelopen jaren.” (Joseph Stiglitz, Nobelprijswinnaar economie)

“Een rapport van de Europese Commissie van 2007 wijst erop dat in verschillende Europese landen het aandeel van het loon in het to-tale inkomen een historisch laag peil heeft bereikt. Het gaat om miljarden euro’s die niet langer bij de loontrekkenden te-rechtkomen, maar als dividenden en winsten worden uitgekeerd.” (Oud-hoofdredacteur De Morgen Paul Goossens)

“De ironie van de geschiedenis is dat men opnieuw op het punt staat waar men vijftien jaar geleden ook stond: de staat heeft opnieuw een bank in handen, maar wel met dit verschil dat

ondertussen miljarden euro’s en nationale kroonjuwelen werden verkwanseld met een collectieve verarming als resultaat.” (Rik Van Bever, gewezen voor-

zitter ACOD-ASLK over de overname van Fortis)

“Schulden moeten altijd terugbetaald worden. Het geld dat je daaraan geeft, kun je niet in pensioenen, gezondheidszorg of onderwijs stoppen.” (Voorzitter Europese Commissie José Barroso)

“We zullen rekening moeten houden met een daling van onze levensstandaard.” (Gouverneur Nationale Bank Luc Coene)

21 november 2010.

De Europese Unie komt Ierland “te hulp”

met 85 miljard euro om dezelfde redenen als in

Griekenland.

11 maart 2011.

De landen van de eurozone ondertekenen het Euro Plus-pact.

De EU krijgt nog meer mogelijkheden om in te grijpen in de politiek van een

lidstaat op het vlak van begroting, lonen, pensioenleeftijd, sociale zekerheid, ar-

beidsmarkt... Lidstaten krijgen sancties als ze de “aanbevelingen” van de EU niet volgen. Angela Merkel schrijft nu de

wet voor in heel de eurozone: besparingen op straffe

van sancties.

12 april 2011. Een Koninklijk Besluit legt

de loonnorm in het interpro-fessioneel akkoord (IPA) vast in

België. De lonen mogen buiten de gezondheidsindex maximaal stijgen

met 0 % in 2011 en 0,3 % in 2012. Eerder hadden ABVV en ACLVB het IPA tussen vakbonden en

patronaat afgewezen.

Zomer 2011. “Salamicrash” op de beur-

zen: in schijfjes zakkende koersen. Het gaat om een van de meest ern-

stige beurscrashes ooit. Oorzaak: vrees dat de economische motor weer ernstig sputtert na het heel licht herstel van 2010 met negatie-ve gevolgen voor de staatsfinanciën. Ook was er het debat over het schuldplafond in de VS. Tussen eind juli en begin augustus zakte de totale beurswaarde wereldwijd met 5.000

miljard dollar. In Brussel ging 25 miljard euro in rook op. In Parijs zakten de

aandelenkoersen in de zomer met 25%.

4 juli 2011. Di Rupo stelt in zijn

onderhandelingsnota een besparingsplan van

22 miljard euro voor.

Maal zes De fortuinen van de tien rijkste families in België verzesvoudigen tussen 2001 en 2011.

500 miljard euro De niet-financiële Europese multinationals zitten op een berg cash geld zoals nooit tevoren.

152 euro De belasting die de twee holdings van miljardair Albert Frère in 2009 betaalden op een winst van 3,3 miljard euro.

0,57 % Het belastingtarief voor de 50 vennootschap-pen met de grootste fiscale kortingen die in 2009 een totale winst van 42,7 miljard euro boekten. Het officiële belastingtarief voor bedrijven is nochtans 33,99 %

x 4 en : 5De winsten van de Belgische niet-financiële privébedrijven van meer dan 300 werknemers (467 bedrijven) verviervoudigden tussen 2001 en 2009. De aanslagvoet op hun winsten daalde gemiddeld van 26,2 % in 2001 tot 5,1 % in 2009.

5,6 miljard euro Dividenden uitgekeerd door de Belgische beursgenoteerde bedrijven in 2010.

3,29 miljoen euro Gemiddeld brutojaarloon van een CEO van een beursgenoteerd bedrijf in de Benelux.

3.851 Alleen al tussen 2005 en 2010 werden op het ministerie van Financiën, dat verondersteld wordt de fiscale fraude te bestrijden, 3.851 voltijdse jobs geschrapt

… zij niet Modelstaat Duitsland?

2011

10 euro In Duitsland verdient een op vijf minder dan 10 euro bruto per uur.

6,7 miljoenZoveel Duitsers hebben momenteel niet meer dan een mini-job met een maandin-komen van minder dan 400 euro.

-10 % en +13 % Sinds 1990 zijn de belastingen in Duitsland voor de rijksten met 10 % verminderd, terwijl de middenklasse moest toezien hoe haar belastingen stegen met 13 %.

-0,9 % en + 36 % In twintig jaar tijd daalden de reële lonen met 0,9 %, terwijl de hoogste lonen, de winsten en de inkomens uit vermogen stegen met 36 %.

� 22 september 2011 | 35

Effect van de nota-Di Rupo Terugvallen op 456 euro na 14 maanden

werkloosheid: kun je daarvan leven?Sylvia woont samen met Jan en ze hebben geen kinderen. Na zes jaar gewerkt te hebben, wordt zij ontslagen. Met de nota-Di Rupo zal Sylvia veel vlugger terugvallen op een forfaitair minimumbedrag. Ze zal dit heel concreet voelen: na 14 maanden werkloosheid, in plaats van vroeger 21 maanden, verliest zij tot 344 euro dopgeld per maand. En ze zal op termijn haar toelage afgeschaft zien, als ze geen bewijzen kan voorleggen dat ze actief naar werkt zoekt.

Wat krijgen we te slikken?

De druk op de lonen wordt maximaal opgevoerdDe nota-Di Rupo doet zeker geen rechtstreekse aanval op de lonen (of op de loonindexering), maar de pensioenhervorming en de jacht op de werklozen zal de concurrentie tussen de werknemers voor eenzelfde job doen toenemen. Om geen schorsing te riskeren of om hun uitkering niet tot het minimum te zien terugvallen, zullen werklozen immers verplicht zijn om eender welk werk te aanvaarden. Slecht betaalde jobs en in erbarmelijke omstandigheden. Met zo’n reserveleger aan ar-beidskrachten, die tot alles bereid zijn om aan werk te geraken, kunnen de werkgevers druk uitoefenen op hun eigen werknemers, opdat ook zij loonmatiging en minder goede werkomstandigheden zouden aan-vaarden. Dit systeem bestaat al in Duitsland met als gevolg dat naast de 4,1 miljoen werklozen ook nog eens miljoenen Duitsers zo weinig verdienen dat ze van dit loon niet

kunnen leven. Dit is des te meer het geval omdat de staatshervorming, zoals voorzien door Di Rupo, elk gewest zal aanzetten om “zijn” werklozen harder te treffen en “zijn” tewerkstellingsgraad op te trekken, ongeacht de voorgestelde werkomstandigheden of het loon. De gewesten krijgen immers een bonus of een malus, afhankelijk van de activiteitsgraadvan hun inwoners. Een bijkomende bonus zal worden toegekend aan de gewesten die erin slagen hun tewerkstellingsgraad op te trekken tot boven de voorspellingen van het Planbureau ligt. En dan is er Europa, dat waakt en druk uitoefent om onze lonen te verlagen en competitiever te zijn. Elk land krijgt een halfjaarlijks rapport van de Europese Commissie met de nodige aanbevelingen voor de ene of de andere maatregel voor loonbesparing. Deze logica zien we in België al in het feit dat de loons-

verhogingen door de regering van lopende zaken begin 2011 tot de piepkleine 0,3 % beperkt werd en dat voor de komende twee jaar. Sindsdien blijft men dezelfde logica volgen: in sommige sectoren of gezonde bedrijven kennen col-lectieve arbeidsovereenkomsten loonvoordelen toe die deze limiet overstijgen en de regering be-schouwt deze loonsverhogingen als onwettelijk en weigert deze dus goed te keuren. Maar de Europese Commissie wil nog verder gaan: zij heeft het gemunt op ons systeem van automatische loonindexering. Door dit systeem gaan de lonen (ongeveer) gelijk en automatisch omhoog als de prijzen stijgen. Zo kan onze koopkracht de stijgende levensduurte een beetje volgen. Het verzet van de vakbonden heeft tot nu toe deze herziening, waar Europa zo op aandringt, kunnen verhinderen. Maar de druk blijft uiterst groot.

Europese besparingstrein stopt ook in het Belgische stationnetje

Altijd maar langer werken…De Europese Commissie zet de lidsta-ten ertoe aan hun pensioensysteem te hervormen door de mensen te dwingen langer te werken. Men vraagt zelfs van de staten om dit “met grote spoed” te doen. Alle partijen aan de onderhandelingstafel gaan hierin mee. De vergrijzing van de bevolking zorgt voor een enorm gat in de be-groting. We moeten dus financiële offers brengen. De nota-Di Rupo herneemt al de ingrediënten van de Europese Commissie en giet daar een eigen sausje over: het zal nog moeilijker worden om te genieten van vervroegd pensioen. Kennelijk waren de maatregelen die voorzien waren in het Generatiepact (het solidariteitspact

tussen de generaties van 2005) niet voldoende om het brugpensioen te ontraden. De tekst van Di Rupo voorziet nu een reeks “corrigerende” maatregelen (verhoging van het aantal loopbaanjaren dat nodig is om met brugpensioen te kunnen gaan, optrek-ken van de brugpensioenleeftijd…). Daarnaast zijn ook een hele reeks maatregelen voorzien die moeten verhinderen dat mensen vervroegd met pensioen gaan. Op termijn wil men dit zelfs volledig onmogelijk maken. De minimumleeftijd voor vervroegd pensioen, momenteel 60 jaar, zal namelijk met 2 maanden per jaar omhoog gaan tot de leeftijd voor vervroegd pensioen samenvalt met de wettelijke pensioenleeftijd van 65

jaar. Bovendien maken ze het ook nog moeilijker om recht te hebben op een volledige pensioenuitkering. Door bijvoorbeeld te raken aan het aantal dienstjaren dat men in rekening brengt voor de berekening van de pensioen-uitkering of door het verminderen van de waarde van bepaalde periodes van werkloosheid, brugpensioen en vrijwillige loopbaanonderbreking. Ten slotte wil de tekst ook de tweede pensioenpijler (de private groepsver-zekeringen per bedrijf of per sector) aanmoedigen ten nadele van het wettelijk pensioen. Kortom, een hele batterij maatregelen die erop uit zijn onze beroepsloopbaan te verlengen. Het heeft nochtans echt geen zin om langer te werken. (zie hiernaast).

Jacht op werklozen om werkenden aan te pakken?Als het van de nota-Di Rupo afhangt, wordt het moeilijker om een werk-loosheidsuitkering te bekomen. Zo zullen jongeren alleen nog een wachtuitkering krijgen als ze bewij-zen dat ze actief naar werk zoeken. De werkloosheidsuitkeringen zullen ook sneller verminderen in de tijd om uiteindelijk te belanden bij een forfaitair bedrag dat zal variëren naargelang de gezinssituatie van de werkloze (zie voorbeeld). Ten slotte voorziet de nota-Di

Rupo dat er een procedure wordt uitgewerkt om sneller de effectieve beschikbaarheid voor de arbeids-markt te controleren. Dit moet ook de arbeidsbegeleiding door de bevoegde gewestelijke diensten sneller in gang zetten. De controle op de beschikbaarheid voor de ar-beidsmarkt wordt uitgebreid tot de 50-plussers. Vanaf 2013 wordt dit 55 jaar en in 2016 worden alle werklozen tot 58 jaar onderworpen aan de activeringsmaatregelen.

Het begrip van ‘geschikt werk’ wordt ook aangepast, waarbij de minimumafstand om een job te zoe-ken van 25 km naar 60 km zal gaan, ongeacht de verplaatsingstijd. In de huidige situatie waar er onvoldoende werk is voor de 600.000 werkzoe-kenden, zullen deze maatregelen leiden tot schorsingen en zullen de arbeidsomstandigheden en het loon van alle werknemers onder druk komen te staan.

Axel BernArd en Jo Cottenier<

�22 september 2011 | 35

Langer werken is slecht voor de gezondheid

België staat in de top 3 van de landen met de hoogste arbeidsproductiviteit. Dat betekent dat in België mensen met een job hard werken, heel hard. Deze productiviteit is de oorzaak van toenemende stress op het werk en ook van heel wat lichamelijke problemen. Vooral voor mensen die lager geschoold zijn. De le-vensverwachting met een goede gezondheid verschilt heel erg naargelang het behaalde diploma. En dit verschil tussen mensen met een hoog diploma en mensen zonder diploma wordt steeds groter. In 1994 leefden “hooggeschoolde” vrouwen 11,5 jaar langer in goede gezondheid dan vrou-wen die geen onderwijsdiploma op zak hadden. Dat was in 1994. In 2004 steeg dit verschil tot 18,2 jaar... (TAHIB onderzoek 2010)

600.000 werklozen, waarom dan langer werken?

Gaan de jongeren moeten betalen voor de ouderen?Als we de media moeten geloven, bestaat er nog een grotere tragedie dan de vergrijzing op zich: het con-flict tussen de generaties. Jongeren zullen niet meer willen betalen voor de massa’s bejaarden die goud ver-dienen met hun pensioen. Er moet een nieuw generatiepact komen, zo houdt men ons voor, waarbij de senioren afstand doen van hun rechten en langer werken. Op die manier verandert men een conflict tussen sociale klassen (de bezittende klasse is niet bereid om te betalen voor de hogere pensioenkosten) in een generatieconflict. Deze mythe kreeg een serieuze klap toen vorig jaar scholieren en de jongere generaties

in Frankrijk massaal deelnamen aan de protestbeweging tegen het pen-sioenhervormingsplan van minister Woerth. De jeugd besefte dat dit ook zou raken aan hun pensioenrechten. De jongeren beseften dat de beste manier om de jeugdwerkloosheid te bestrijden erin bestond de ouderen op tijd op pensioen te laten vertrek-ken. “600.000 werklozen, waarom langer werken” hoorden we ook al in België tijdens de strijd tegen het Generatiepact van 2005. Niemand van al diegenen die verkondigden dat “we langer zullen moeten werken”, is er ooit in geslaagd om dit argument te

weerleggen. Het verbrijzelde de mythe van de oorlog tussen de generaties door eenheid te smeden tussen jong en oud rond dezelfde belangen. Er is nog een ander belangrijk argument om de generaties niet tegen elkaar in het harnas te jagen en de bezit-tende klasse te verplichten om in hun portefeuille te tasten. Het meest efficiënte middel om de vergrijzing van de bevolking te lijf te gaan is namelijk het scheppen van nieuwe banen, geen nepstatuten, maar echte jobs, waar de werkgevers volledige sociale bijdragen op betalen. En om dit soort banen te scheppen kan een belasting op de grote fortuinen wonderen verrichten.

De Europese Unie en de landen van de eurozone leggen de bevol-king zware sociaal-economische hervormingen op. In België zette de nota-Di Rupo deze besparings-politiek voor het eerst op papier. Die nota dient als basis voor de huidige onderhandelingenGeconfronteerd met de crisis zet de Europese Unie alle staten onder druk om een reeks maatregelen te nemen, die allemaal in dezelfde richting gaan: de mensen verplichten om langer te werken, de lonen en de werklozen aanvallen, de overheidsuitgaven terugdringen,

u het mes zetten in de sociale zekerheid, over-heidsbedrijven privatiseren… Elke nationale staat gaat hier natuurlijk tegenaan met zijn eigen recepten, maar de Europese instanties hebben wel degelijk het menu voor hen vastgelegd. Met of tegen hun wil trouwens. België onderwerpt zich zo vanzelfsprekend aan de dictaten van het Europese bestuur, dat de voorzitter van de CD&V, Wouter Beke, in mei 2011 verklaarde: “een linkse of een rechtse regering, dat is een vals debat, het zal vooral een Europese regering zijn, een regering die uitvoert wat Europa ons zal dicteren.” Het is een feit dat de voornaamste sociaalecono-mische oriëntaties van de EU integraal zijn overgenomen door de N-VA en in zeer ruime

mate door alle andere politieke krachten in het land. Begin juli 2011 zagen we dit voor het eerst vertaald in de nota die Elio Di Rupo opstelde en die als basis dient voor de huidige onderhandelingen over een toekomstige re-gering. Het gemeenschappelijk vakbondsfront heeft onmiddellijk gereageerd: “er waait door Europa een wind van bezuiniging en antisociaal beleid en België blijft hiervan niet gespaard.” ABVV, ACV en ACLVB weigeren hun steun voor “zo’n onevenwichtig document, waarin de maatregelen voor de werknemers, nochtans slachtoffers van de crisis, duidelijk zijn, maar veel minder duidelijk voor de verantwoordelijken van de crisis, waaronder sommige werkgevers die niet thuis geven.” Door terug te komen op

deze nota en in detail de antisociale aanval-len die erin staan, te analyseren, bereiden we ons voor op de sociale uitdagingen die ons te wachten staan. De nota-Di Rupo is immers zo’n beetje de minimumfactuur die we zullen moeten betalen. Minimum, want de crisis is ondertussen nog heel wat erger geworden. En anderzijds is ook geen enkele partij rond de onderhandelingstafel van plan om voorstellen te doen, die de echte verantwoordelijken van de crisis daar nu eens goed voor zouden laten betalen: de banken, de miljonairs en de grote aandeelhouders. En als je weigert de hoge pieten aan te pakken, dan zijn het de kleintjes die het gelag moeten betalen…

Zijn onze pensioenen echt onbetaalbaar?De vergrijzing van de bevolking staat onomstotelijk vast. De groep 65-plussers blijft aangroeien. Maar is het daarom evident dat wij langer moeten werken om onze pensioenen te betalen? In haar recentste jaarlijks verslag raamt de Studiecommissie voor de Vergrijzing dat onze pensioenen in 2030 ongeveer 12 miljard meer zul-len kosten dan vandaag. Een stijging met 3,6 % van het aandeel in het bbp (bruto binnenlands product, de totale waarde van goederen en diensten die een land jaarlijks produceert). Dit betekent dat wij de komende

20 jaar voor de financiering van de pensioenen jaarlijks 600 miljoen moeten vinden. Dat is niet niks, maar het ziet er toch minder rampzalig uit dan diegenen die ons langer wil-len doen werken, beweren. Het is, bijvoorbeeld, perfect mogelijk om ervoor te zorgen dat de strijd tegen de fiscale fraude 600 miljoen meer opbrengt voor de staatskas. Talrijke studies schatten het jaarlijks bedrag aan fiscale fraude op 15 à 20 miljard (5 à 6 % van het bbp). Uiteindelijk is het enige probleem het gebrek aan politieke wil.

De pensioenkas, leeggehaald door... dezelfden die ons nu

vragen langer te werkenDe partijen die beweren dat de pensioenen binnenkort onbetaalbaar zullen zijn, vergeten er altijd bij te vertellen hoe het geld uit de pensioenkas werd geplunderd. Het indirect loon – dat wil zeggen de sociale bijdragen die de werkgever betaalt – is de voornaamste inkomstenbron voor het uitbetalen van de de wettelijke pensioenen. De afgelopen jaren heeft men dit deel van ons loon voorgesteld als een belasting op arbeid. Zo ontstond het idee dat dit een zware last is op de schouders van mensen met een job. En dit terwijl deze patronale sociale bijdragen integraal deel

uitmaken van ons loon. Met andere woorden, elke vermindering van die sociale bijdragen betekent een diefstal uit de kassa van de sociale zekerheid en dus uit de pensioenkas. Welnu, de opeenvolgende regeringen hebben deze diefstal georganiseerd. Jaar na jaar hebben de werkgevers kun-nen profiteren van verminderingen van de sociale bijdragen. Ze zagen op die manier hun winsten omhoog gaan zonder dat dit enig reëel effect had op het scheppen van nieuwe banen. De totale jaarlijkse kost van deze verminderingen ligt momenteel op meer dan

7 miljard euro. Vergeleken met dit bedrag is de jaarlijkse meerkost die we moeten vinden om de pensioenen te betalen (600 miljoen), een peulschil. Vooral als we weten dat tegelijk alle mogelijke vormen van loon, waar geen sociale zekerheidsbijdragen op moeten betaald worden, werden aangemoedigd: maaltijdcheques, ecocheques, bijdragen voor de tweede pensioenpijler en andere cadeaus of voordelen, die op geen enkele manier bijdragen aan de financiering van de sociale zekerheid.

� 22 september 2011 | 35

Zijn José Manuel Barroso, de voorzitter van de Europese Commissie, en de Duitse bondskanse-

lier Angela Merkel de nieuwe machthebbers van België geworden? Om er zeker van te zijn

dat haar dictaten ook worden opgevolgd heeft de Unie een systeem van Europees ’economic

governance’ uitgewerkt. Frankrijk en Duitsland leiden de dans en ze willen de landen die niet

volgen ook straffen. (Fotomontage Solidair)

Effect van de nota-Di Rupo Gezondheidszorg steeds minder toegankelijk

Françoise is 72 jaar. Vorig jaar viel ze en brak haar heup. Ze moest twee keer naar het ziekenhuis. Omdat ze geen privéverzekering heeft, moest ze twee keer gemiddeld 550 euro neertellen als remgeld. Vandaag kan ze zo’n som geld niet meer betalen en is ze verplicht een derde noodzakelijke ziekenhuisopname uit te stellen. In 2008 bevond 14 % van de Belgische bevolking zich in dezelfde situatie. Françoise hoopte dat met de jaren het deel dat de patiënt uit eigen zak moet betalen, zou verminderen. Met de blokkering van de groeinorm voor de gezondheidszorg op 2%, moet ze er niet op rekenen dat haar ziekenhuisfactuur erop zal verlichten.

De geruisloze staatsgreep van de Europese Unie Het gemeenschappelijk vakbondsfront reageerde op de nota-Di Rupo en bena-drukte dat deze “de uitdrukking wordt van het individualisme en het terugplooien op zichzelf, omdat zij leidt tot het opblazen van de solidariteit die altijd al de rijkdom van België vormde en nog steeds blijft vormen.” Een hoopvolle reactie, vooral als we weten dat de nota-Di Rupo nog maar het eerste wagonnetje is van de Europese antisociale besparingstrein die ons land aandoet. Om er trouwens zeker van te zijn dat haar agenda wordt uitgevoerd, werkte de Unie haar plannen voor een Europees “economic governance” uit. Het gaat hier over een geheel van instru-menten waarmee zij op dwingende wijze kan tussenkomen in het sociale en economische beleid van de lidstaten. Die riskeren in de toekomst sancties als ze de voorgestelde hervormingen niet doorvoeren. Een manier om zich van een nog veel sterkere greep op het beleid van de lidstaten te verzekeren. Of om de Europese instellingen de middelen te verschaffen om de sociale ontmanteling nog beter te sturen.

Vervolg van p. 6 en 7

Het mes in de overheidsfinanciën22 miljard. Dat is de som die de formateur wil vinden.

Met een paar nieuwe recepten, maar ook en vooral door flink te schrappen in de overheidsuitgaven. Naast een paar symbolische maatregelen (vermindering van de weddes van de ministers met 5 % bijvoorbeeld), begint de nota-Di Rupo onmiddellijk met twee “verpletterende” maatregelen:

u het budget van de overheidsadministratie voor twee jaar bevriezen en het budget voor de gezondheidszorg beperken door de groeinorm te verlagen van 4,5 naar 2 %. Precies de twee punten die het VBO (Verbond van Belgische On-dernemingen) constant naar voor is blijven schuiven om “terug te keren naar de begrotingsorthodoxie”.

Bevriezing van het budget van de openbare dienstenDoor de personeelskosten en de werkingskosten gedurende twee jaar te bevriezen zullen de openbare diensten serieus de buikriem moeten aanhalen. Maar ook “alle instellingen die opdrachten vervullen voor rekening van de staat of de Sociale zekerheid”, zoals de ziekenfondsen. Rekening houdend met de normale loonsverhogingen en de

indexaanpassingen – en tenzij men het voltallige overheidspersoneel tegen zich in het harnas wil jagen – zullen de bezuinigingen onvermijdelijk gebeuren door het niet vervangen van ambtenaren die de administratie verlaten. Gevolgen: minder jobs en minder goed dienstverlening aan het publiek.

500 miljoen minder voor gezondheidszorgSteeds meer patiënten moeten zich in de schulden steken om hun medische kosten te betalen. En uit vrees voor dergelijke problemen worden steeds meer privéverzekeringen afgesloten. In 1997 moest “slechts” 8 % van de Belgen een medische behandeling uitstellen om financiële redenen. In 2004 was dat 10 % en in 2008 al 14 %. Door de vergrijzing van de bevolking blijft het belang van de solidariteit toenemen. 10 % van de bevolking,

hoofdzakelijk ouderen, maakt immers gebruik van meer dan 75 % van het budget voor gezondheidszorg. En de privéverzekeringsmaatschap-pijen zijn net in deze mensen niet geïnteresseerd. Alle studies tonen bovendien aan dat armen vlugger en langer ziek zijn. Bovenop de vergrijzing van de bevolking zijn de stijgende werkloos-heid en financiële moeilijkheden dus ook factoren die de uitgaven in de

gezondheidszorg de hoogte injagen. Men zou dan ook kunnen verwachten dat een toekomstige regering op deze meerkost anticipeert door een consequente groeinorm voor het budget voor gezondheidszorg aan te houden. Maar neen, Elio Di Rupo stelt voor om de groeinorm terug te draaien van 4,5 naar 2 %. Concreet betekent dit dat de gezondheidszorg het met een half miljard euro minder moet stellen.

�22 september 2011 | 35

Bart De Wever is te-gen de regeringsvorming. Maar niet omdat er plannen klaarliggen die de mensen treffen in hun loon, pensi-oen, werkloosheiduitkering en ziekteverzekering. Wel omdat die plannen voor de N-VA nog niet ver genoeg gaan.

In zijn kritiek op de nota-Di Rupo zei De Wever dat hij tegen de index is: “De indexering wordt behouden en niet hervormd zoals Europa vraagt.” Hij zei ook dat hij tegen brugpensi-oen voor oudere werknemers is: “Aan het brugpensioen wordt amper geraakt. Ook bij herstructureringen kan men nog steeds mensen van 55 jaar op brugpensioen sturen. Ook de instapleeftijd voor het vervroegd pensioen wordt slechts héél geleidelijk verhoogd.” Vele hardwerkende Vla-mingen snakken tussen hun 55ste en 58ste jaar naar brugpensioen. Helaas, “verder arbeiden tot je 65ste, zoniet krijg je 30 % minder pensioen”, luidt het N-VA-devies. En voor de gepensioneerden heeft De Wever nog twee verrassingen: de welvaartsvastheid, waardoor de lage pensioenen uit de privé er een paar procenten bij kregen, moet worden afgeschaft, want dat is “een strop rond de begroting”. Senaatsvoorzitter Danny Pieters (N-VA) wil dan weer periodes van ziekte, werkloosheid, tijdskrediet en verloven voor ouder-schap en palliatieve zorg niet meer of maar voor een deel laten meetellen voor de berekening van het pensioen.

u Veel meer mensen, vooral vrouwen, zullen dan geen volledige loopbaan hebben en dus een lager pensioen krijgen. De Wever vindt dat onze lonen te hoog zijn. In de tv-studio van Kanaal Z vertelde hij half mei dat de lonen in BASF-Ludwigshafen liefst 25 % lager liggen dan in Antwerpen. En dus moet de politiek iets doen voor onze bedrijven die “met dat soort lonen en lasten worden geconfronteerd”. Daarom moet de indexering van de lonen eraan geloven voor de N-VA, net als eventuele opslag. De partij stemde dan ook tegen het interprofessioneel akkoord omdat het voorziet in een – zeer bescheiden – loonsverho-ging. De N-VA vindt dat de ambtenaren-pensioenen moeten verminderen. Danny Pieters stelt voor ambtenaren-pensioenen niet meer te berekenen op basis van de vijf laatste jaren zoals nu. En ook niet op basis van de tien laatste jaren, zoals Di Rupo voorstelde. Maar wel op de hele loopbaan. De ambtenarenpensioenen moeten zakken tot het niveau van de privé.

Voor Beaulieu, KBC en boer De Clerck

De Wever heeft nog meer kritiek op de nota-Di Rupo: “De werkloosheids-uitkeringen worden niet beperkt in de tijd. En de wachtuitkeringen voor schoolverlaters worden niet afgeschaft.” Hij wil ook dat het dopgeld onher-roepelijk stopt na twee jaar. Daarna moet je naar het OCMW. Dat betekent dat de hardwerkende Vlaming zijn huisje zal moeten verkopen als hij na twee jaar geen werk vindt.

De hardwerkende Vlaming waar De Wever voor opkomt, vind je vooral bij degenen die niet van hun arbeid moeten leven. Een belasting op kortetermijnspe-culatie met aandelen is voor de Wever al een brug te ver. Alsof zoveel gewone hardwerkende Vlamingen dat in hun portemonnee zouden voelen. Zelfs een schamele 0,5 % belasting op het fortuin van 76.000 miljonairs is voor De Wever al een “tsunami van belastingen”. CEO’s en hun miljoenenbonus-sen? “Naast minimumlonen voor de werknemers wil men nu dus ook maximumlonen voor de bedrijfslei-ding”, schrijft N-VA-volksvertegen-woordiger Karel Uyttersprot. In zijn ogen hebben de wetsvoorstellen tegen de bonussen alles te maken met “afgunst”, het zijn “pestwetten voor onze ondernemingen”. Haast niemand durft vandaag nog onverkort de notionele-interestaftrek te verdedigen. Omdat intussen bijna iedereen wel weet dat die vijf miljard euro fiscale cadeaus voor het overgrote deel verdwijnen in de kluizen van de aandeelhouders van de grootste multinationals en banken. Niet zo De Wever, die steigert als hij zoiets hoort. “Als je het investeringsklimaat wil vernietigen, dan moet je de noti-onele-interestaftrek afschaffen.” In De Weverland kunnen grote fraudeurs à la Beaulieu, KBC en boer De Clerck verder ongehinderd hun Vlaamse geld naar belastingparadijzen versluizen. “Op posten als de bestrij-ding van de fraude plak je best geen cijfers, want dan ben je jezelf toch maar aan het bedriegen.” Pardon? Geen doelstellingen voor de strijd

tegen de fraudeurs, maar wel een duidelijke doelstelling van 15 miljard besparingen in de sociale zekerheid met heel precieze maatregelen tegen zieken, gepensioneerden, invaliden en werklozen? Dat zijn dus de echte “hardwer-kende Vlamingen”. Wie als arbeider of bediende hard werkt en het bedrijf rijk

maakt, moet 25 % inleveren. Wie als aandeelhouder of CEO weinig werkt in verhouding tot zijn exuberante loon mag er gerust nog miljoenenbonus-sen bij krijgen.

Herwig Lerouge<

Voor Bart De Wever moet de hardwerkende Vlaming wel betalen

Bart De Wever voor de patroons van de Cercle de Wallonie die hun oren spitsen (u herkent op de eerste rij ook minister van Financiën Didier Reynders). Zijn harde neoliberale boodschap wordt daar uiteraard goed onthaald. (Foto Belga, Julien Warnand)

Doe de Walen betalen? Er gaan steeds meer stemmen op om nu eindelijk

toch de superrijken, de bankiers en de speculanten te doen betalen. Maar de N-VA vindt dat “de Walen” nu nog een tandje bij moeten steken.

In Wallonië zouden er 50 % meer mensen met een handicap zijn, zegt N-VA-volksvertegenwoordiger Helga Stevens. Weer de schuld van de Waalse dokters die met erkenningen leuren, aldus N-VA. Een volkomen foute redenering zo blijkt: als je ook de gehandicapten van meer dan 65 jaar meetelt, zie je weinig of geen verschil tussen beide gewesten. De N-VA had het verhaal over de uitgaven voor gezondheidszorg al verspreid: Waalse dokters zouden veel gemakkelijker mensen ziek verklaren. Ook daar is niets van aan. De verschillen in de uitgaven in die sector zijn veel groter binnen de gewesten dan tussen de gewesten. En wat er meer werd uitgegeven, was volkomen terecht. Hoe armer de streek, hoe meer mensen ziek worden. De Wever wil 15 miljard besparingen in de gezondheidszorg, de werkloosheid, de pensioenen. Als drie miljoen Belgen daarvan afhankelijk zijn, kost hen dat 5.000 euro per kop per jaar. En dat zul-len niet allemaal Walen en Brusselaars zijn. Wat De Wever voorstelt, is stijgende armoede op grote schaal, ook in Vlaanderen. En welke Vlaming heeft er voordeel bij dat België barst? Als er in Brussel etnische conflicten ontstaan tussen mensen met een verschillend kindergeld, een verschillend pensioen, een andere ziekteverzekering, andere werkloosheidsuitkeringen? Als Brussel ten onder gaat aan armoede en onveiligheid?

u

10 22 september 2011 | 35

Verzet loont

Sociale strijd tegen sociale afbraak

In heel Europa voeren regeringen een beleid van ‘soberheid’ en van bezuini-gingen. De bevolking krijgt zware besparingsmaatregelen voorgeschoteld. Grie-kenland kende al twee besparingsronden. Telkens was het verzet hevig. In 2010 was Frankrijk een jaar lang het toneel van betogingen en stakingen. Ook in Por-tugal, Spanje en Italië laaide het straatprotest de voorbije maanden hoog op.

u

Tot nu toe werden de maatregelen nergens tegengehouden. Sommigen vragen zich dan ook af of strijd en verzet wel de manier zijn om resultaat te boeken. “Kijk naar Frankrijk en Griekenland,” klinkt het, “maanden strijd, en toch worden besparingsmaatregelen doorgevoerd.” Een ding is zeker. Wie zich niet verzet, betaalt vast en zeker de rekening. Lijdzaam toezien lost niets op. Wie bang is, krijgt er nog meer van langs. Dat toont het voorbeeld van Ierland. Tussen 2008 en 2010 kregen de Ieren drie opeen-volgende bezuinigingsronden te slikken. Het gemiddelde gezinsinkomen daalde met 7 %. En dat allemaal zonder noemenswaardig verzet. De Ierse minister van Financiën schepte hierover op: “Onze Europese partners zijn onder de indruk van de manier waarop we de pijn verbijten. In Frankrijk zou het zeker tot oproer geleid hebben.”1

GriekenlandFoto boven. “Peoples of Europe, Rise up”. Volkeren van Europa, verzet u. Als alle afzonderlijke strijdbewegingen in de verschillende Europese landen op elkaar afgestemd geraken, kunnen we de echte verantwoordelijken van de crisis doen betalen. (Foto KKE)

Foto onder. De comités die in de strijd werden opgericht, blijven actief en boeken vandaag al resultaten. Zo slagen ze er bijvoorbeeld in om ontslagen personeelsleden opnieuw te laten op-nemen in hun bedrijf en wordt er opnieuw elektriciteit geleverd aan mensen die hun rekening niet meer kunnen betalen. (Foto Odysseas Gp)

IJslandIn IJsland weigert de bevolking de schulden van de banken op zich te nemen. Het voorstel van de regering en van het IMF om elke IJslander vijftien jaar lang elke maand 100 euro te doen afbetalen werd door de bevolking van tafel geveegd. Foto: IJslanders protesteren voor de Centrale Bank. (Foto Helgi Halldórsson)

Frankrijk2010 Frankrijk. Ook jongeren voeren strijd tegen de pensioenhervormingen van Sarkozy. Acht maanden lang streden ze mee. De solidariteit met de oudere generaties is van onschatbare waarde voor de komende strijdbe-wegingen. (Foto Didier Bonnel)

1122 september 2011 | 35

Wie zich niet verzet, betaalt zekerDe Franse president Sarkozy kijkt inderdaad met een ja-loerse blik naar de onderdanige houding van de Ieren. De Fransen zijn minder gedwee. Sinds 1993 zijn de opeenvol-gende Franse regeringen al bezig met het optrekken van de pensioenleeftijd. Eerst werd in de privésector het aantal loopbaanjaren dat men moet hebben om recht te heb-ben op een volledig pensioen, opgetrokken tot 40, zonder noemenswaardige strijd. Het uitblijven van elk verzet zette de toenmalige regering-Juppé aan om in 1995 ook voor de openbare diensten de loopbaanvereiste voor een volledig pensioen te verhogen naar 40 jaar. Toen ontstond wel een enorme nationale strijdbeweging in de overheidssector. Hierdoor zag de Franse regering zich genoodzaakt haar plan in te trekken. Het duurde tot 2003 alvorens de Franse regering opnieuw een poging waagde om de loopbaan op te trekken tot 40 jaar voor de openbare diensten. Ondanks een grote mobilisatie slaagde de regering toen wel in haar opzet. Toch zorgde de strijd ervoor dat de regeringskringen pas zeven jaar later, in 2010, opnieuw in de aanval durfden

te gaan om de loopbaan nog verder op te trekken tot 42 jaar. Ook toen drukte de regering haar plannen door. Maar vandaag, zelfs na de nederlaag van vorig jaar, hebben de Fransen nog steeds betere pensioenvoorwaarden dan hun collega’s elders in Europa. Zonder strijd van de Franse arbei-ders, bedienden en hun vakbonden zou de sociale afbraak al veel verder staan.

Geen fatalismeHet resultaat van acties en strijd, hoe meet je dat af? Kijk naar Griekenland. Daar voert een brede beweging al twee jaar strijd tegen de besparingsmaatregelen. De Communistische Partij van Griekenland (KKE) en het militante vakbondsfront PAME zijn de trekkers van deze beweging. Vanaf het begin lag het accent op het oprichten van comités in de wijken, in de bedrijven, aan de universiteiten en op de scholen, en binnen de verschillende vakbondssectoren. Hun strijd heeft tot op heden de besparingsmaatregelen niet kunnen tegenhou-den. Maar de comités die werden opgericht tijdens de strijd,

kunnen de basis vormen voor toekomstige overwinningen en maatschappelijke veranderingen. Vandaag boeken de comités al (kleine) resultaten. Zo zijn ze erin geslaagd in een aantal gevallen mensen die ontslagen waren terug te doen opnemen en ze konden verhinderen dat de stroom werd afgesloten bij gezinnen die hun elektriciteitsfactuur niet meer konden betalen. Geen fatalisme dus, maar verzet. Dat is hoognodig als we de rekening van de crisis effectief willen laten betalen door degenen die de crisis veroorzaakt hebben: de speculanten, de topbankiers en de miljonairs. Want verzet loont. Samen kunnen we de sociale afbraak afremmen. Verzet kan ook als onmiddellijk resultaat hebben dat de geplande maatregelen opgeborgen worden. Op lange termijn is die antikapitalistische strijd een goede basis voor toekomstige maatschappelijke veranderingen. Versterk die strijd door samen te werken met de vakbonden, én met de PVDA.

Joris Van Gorp1 Le Monde Diplomatique, oktober 2010.

<

SpanjeIn Spanje trokken in mei tienduizenden jongeren de straat op om te protesteren tegen het asociale beleid van de regering-Zapatero. De jongerenwerkloosheid loopt in Spanje ondertussen al op tot 45 %. Het Puerta del Sol-plein in Madrid werd dagenlang bezet, maar ook in tientallen andere Spaanse steden (zoals hier in Barcelona) uitten jongeren hun ongenoegen. (Foto Julien Lagarde)

PortugalPortugal “kreeg” van de EU en het IMF noodhulp ter waarde van 78 miljard euro. Het grootste deel daarvan is alvast gereserveerd voor een garantiefonds voor de banken. In ruil voor de hulp, moet Portugal een zwaar besparingspak-ket doorvoeren. De Portugese Communisti-sche Partij noemt het “een programma van economische ondergang en sociale ellende”. In maart en mei eerder dit jaar kwamen tienduizenden Portugezen op straat tegen deze “nooit geziene aanval op de werkende bevolking. (Foto Pedro Ribeiro Simões)

ItaliëDe Italiaanse werkende bevolking legde begin september de volledige transportsector lam. Ook een deel van de bedrijven en de openbare diensten lagen plat. De vakbonden wijzen de bezuinigingsmaatregelen van de regering-Berlusconi af. Ze eisen dat de regering meer inzet op jobcreatie. (Foto Niccolò Caranti)

BelgiëIn het najaar van 2005 staakten en betoogden tienduizenden arbeiders en be-dienden tegen het Generatiepact dat de brugpensioenen wilde beperken. Het Generatiepact werd ondanks het verzet, goedgekeurd door het parlement. Maar anderzijds is het aan de strijdbeweging van 2005 te danken dat de verdere afbraak van de brugpensioenen pas vandaag, zes jaar later, opnieuw op de agenda gezet wordt. (Foto Solidair, Ilona Van Looy)

12 22 september 2011 | 35

De miljonairs zijn rijk genoeg om hun

steentje bij te dragenDe miljonairstaks is een belasting van 1 % op fortuinen boven 1 miljoen euro, 2 % op fortuinen boven 2 miljoen euro en 3 % op fortuinen boven 3 miljoen euro. Bij de berekening wordt rekening gehouden met de eigen woning (voor een maximumbedrag van 500.000 euro). De opbrengst van deze belasting wordt op 8 miljard euro geschat.

Een kleine belasting voor de ene, een grote kans op tewerkstelling

voor de andere De Deutsche Bank stak het niet onder stoelen of banken: “België is een fiscale hel voor de loontrek-kenden, maar een belastingparadijs voor de grote vermogens.” Die grote fortuinen zullen geen honger lijden als ze voor 1 tot 3 % belast worden, maar voor de overgrote meerderheid van de bevolking zou de opbrengst van zo’n miljonairstaks wel een heel verschil maken. De opbrengst van de miljonairstaks (8 miljard) zal gebruikt worden voor:• jobcreatie (3 miljard), in de eerste plaats om banen te scheppen in de non-profitsector, het onderwijs en de openbare diensten• de sociale zekerheid (3 miljard) vooral voor de herfinanciering van de pensioenen• het onderwijs (2 miljard) De toepassing van deze drie maatregelen levert 100.000 nieuwe jobs op: door drie miljard te inves-teren in sociale dienstverlening, milieubescherming, huizenbouw en alternatieve energie komen er 80.000 nieuwe jobs bij en door in het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek te investeren, komen er 20.000 nieuwe jobs bij.

De helft van de Belgen is gewonnen voor de miljonairstaks

Een op de twee Belgen vindt dat een vermogensbelasting moet worden ingevoerd, zo blijkt uit de peiling De Belg en zijn geld, die InSites Consulting organiseerde in opdracht van de kranten L’Echo en De Tijd (donderdag 14 oktober 2010). Anderen vinden de miljonairstaks helemaal geen goed idee. De twee redenen die hiervoor dikwijls wor-den aangehaald zijn gemakkelijk te weerleggen.

Bankiers, speculanten, miljonairs. Doe hen betalen!

Wij willen hun crisis niet betalen! Wie dan wel? Sinds de PVDA drie jaar terug haar campagne voor een miljonairstaks lanceerde, baant dat idee zijn weg. Di Rupo neemt het voor-stel gedeeltelijk op in zijn nota, de rijke familie Davignon deed zelfs een oproep in die zin… Hieronder vindt u het origineel. En andere voorstellen van de PVDA.

DaviD Pestieau

u

<

1. De miljonairstaks

1322 september 2011 | 35

Als de miljonairstaks wordt toegepast op de tien rijkste families in ons land, levert dat 1.125.476.400 euro op. Met dat geld kan het pensioen van 1 miljoen gepensioneerden met 90 euro per maand verhoogd worden.

De rijken symbolisch of effectief doen betalen?

Moeten we de rijken een beetje, veel of helemaal geen belastingen doen betalen? That’s the question. Sarkozy in Frankrijk en Berlusconi in Italië slaagden erin om hun besparingsplan te “verkopen” door de rijken symbolisch te belasten. Wat gebeurt er in België?

De superrijken vragen vandaag zelf om belastingen te mogen betalen. Eerst was er de derde rijkste man ter wereld, Warren Buffett, daarna een paar Franse richards en in hun zog vroeg ook “onze” Etienne Davignon om meer te mogen bijdragen. “Als je bijkomend geld zoekt, moet je het halen bij de mensen die belastingen kunnen betalen (…). Daarom vind ik een tijdelijke belasting voor de allerrijkste Belgen zeker aanvaardbaar”, aldus de burggraaf en voormalige vicevoorzitter van de Europese Com-missie. “Het is niet omdat ik meer belastingen moet betalen dat mijn levensstijl zal veranderen (sic)”. Maar niet iedereen deelt de mening van Davignon. Andere rijke landgenoten lieten al weten dat ze geen eurocent meer zullen betalen. “Het is sympathiek dat hij voor hetzelfde pleit als wij”, zei Jo Cottenier van de PVDA-studiedienst aan De Standaard. “Hij versterkt zo onze cam-pagne.” Ook formateur Elio Di Rupo is gewonnen voor een vorm van vermo-gensbelasting: hij stelt een taks voor van 0,5 % op de vermogens van 1,25 miljoen euro en meer. Dat is een stap in de goede richting, die boven-dien aantoont dat de huidige omstandigheden dat soort maatregelen eisen. Maar zowel Davignon als Di Rupo willen een tijdelijke maatregel (be-perkt tot twee jaar). Volgens het scenario-Di Rupo zal de maatregel slechts 1,5 miljard euro opbrengen. Het voorstel van de PVDA gaat verder: een belasting van 1 tot 3 %, die meer dan 8 miljard opbrengt. En om zo’n ver-mogensbelasting te kunnen heffen , moet eerst het bankgeheim worden opgeheven en moet er een vermogenskadaster worden opgemaakt. Dat is wat er op het spel staat: een symbolische belasting of een effec-tieve. Sommige politici willen het volk het strenge besparingsplan doen slikken met de zoethouder dat ook de miljonairs hun (kleine) steentje zullen bijdragen. Paul Soete, topman van patroonsorganisatie Agoria, pleit voor een “symbolische maatregel”. En Davignon voegt eraan toe dat “de mensen vooral niet moeten gaan denken dat de inspanningen onevenredig verdeeld zijn”. De PVDA ziet de zaken anders! Het zijn niet de loontrekkenden, de werklozen of de gepensioneerden die de crisis moeten betalen. PVDA-woordvoerder Raoul Hedebouw lichtte dit op RTL als volgt toe: “De crisis moet betaald worden door zij die het niet moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen op het einde van de maand. Wij hebben de symbolische liefdadigheid van de dikke miljonairs niet nodig! Neen, zij moeten het geld betalen dat zij werkelijk aan de staat verschuldigd zijn. Ze hebben genoeg van de crisis geprofiteerd. Nu moeten ze betalen.”

Wil je de miljonairstakscampagne steunen? Surf naar www.miljonairstaks.be

u

\

Rich City telt 88.000 inwonersIn de Belgische stad Rich City wonen 88.000 gezinnen. Het zijn de 2 % rijkste Belgen, met elk een fortuin van meer dan 1,5 miljoen euro. Ook zin om er te gaan wonen? Dan had je elke maand maar 500 euro moeten opzij leggen… de afgelopen 250 jaar! In België bezit 10 % van de bevolking de helft van alle rijkdom. Omgekeerd bezit de minst rijke helft van de Belgen, nog geen 10 % van de totale rijkdom.

De rijken worden steeds rijker. De anderen…De tien rijkste Belgische families lijden zeker niet onder de crisis. Integendeel. In tien jaar (van 2001 tot 2011) werd hun fortuin zes keer groter. Hun rijkdom groeide van 6.192.008.403 euro tot meer dan 37.535.880.000 euro (zie tabel). Als deze tien families miljonairstaks betalen, brengt dat 1.125.476.400 euro op voor de staatskas. Met dat geld zouden we bijvoorbeeld de uitkering van een miljoen gepensioneerden met 90 euro per maand kunnen verhogen. Het fortuin van de rijkste Belgische familie, de Spoelberch (AB InBev), bedraagt meer dan 1,5 keer het jaarbudget van de RVA (11,29 miljard). Om u een idee te geven: de RVA betaalde in 2009 aan 1,3 miljoen Belgen uitkeringen (voor werkloosheid, tijdskrediet, loopbaanonderbreking) en betaalt ook een deel van de dienstencheques.

“De miljonairstaks is niet realiseerbaar” In België kan dit perfect. Zelfs het Algemeen Bestuur der Belastingen kwam tot dat besluit in een studie uit 1996 (L’impôt sur la fortune est-il réalisable en Belgique?, Jean-Marc Delporte en Alain Moreau). Daarin lees je ook wat er moet gebeuren om zo’n miljonairstaks in te voeren: • een vermogenskadaster opstellen (een inventaris opmaken van de bezittingen van elke Belg)• het bankgeheim opheffen• aandelen op naam verplicht maken (zodat elke aandeelhouder geregi-streerd wordt en dus gekend is) De laatste regel is al van toepas-sing. De twee andere kunnen zonder problemen ingevoerd worden. Ze zouden ook helpen om de fiscale fraude te bestrijden. Verschillende Europese landen hebben al een be-lasting op grote vermogens: Frankrijk, Finland, Noorwegen, Zweden en voor een deel zelfs Zwitserland. De drie maatregelen die we hierboven vermeldden, zijn daar van toepas-sing.

“De miljonairstaks zal kapi-taalvlucht veroorzaken” In Frankrijk bevestigen de tegen-standers van de miljonairstaks (ISF, of Impôt de solidarité sur la fortune heet dat daar) deze stelling. Het klopt dat sommige Fransen hun land hebben verlaten om aan de ISF te ontsnap-pen – België is trouwens het eerste gastland voor deze “mensen met veel papieren” – maar echt talrijk zijn ze niet: slechts 1 % van de rijkaards die de ISF moeten betalen trokken weg. Nog geen 2 % van het bedrag van de grote fortuinen ontsnapt aan de Franse miljonairstaks. Een verslag van de Franse Senaat stelt vast: “Het vaak gehoorde argu-ment dat Frankrijk hierdoor kapitaal-verlies zou leiden, is niet gefundeerd, aangezien de beleggingen van deze belastingplichtigen (in bedrijven, op de beurs) niet aan hun verblijfplaats gebonden zijn.” Een voorbeeld. De aandeelhouders van de hypermarktketen Auchan, de familie Mulliez, de rijkste van Frankrijk, woont in België, maar hun kapitaal, de winkelketen, blijft in Frankrijk. www.miljonairstaks.be

14 22 september 2011 | 35

2. Grote banken: zakken vullen? Neen, afdokken!Nadat wij de banken van de afgrond redden, maakten zij in 2010 alweer 3,7 miljard euro winst. Ze betaalden daarop slechts 2,27 % belastingen. BNP Paribas Fortis, Dexia, ING België en KBC boekten in 2010 gezamenlijk bijna 3,7 miljard winst. De studiedienst van de PVDA berekende dat de banken daar slechts 2,27 % belastingen

op betaalden. Een pak minder dan de 33,99 % die een bedrijf normaal gezien moet betalen. Waarom krijgen banken fiscale vrijstellingen en moeten wij opdraaien voor het wanbeleid dat ze in 2008 voerden? Mochten de banken het normale tarief betalen, dan zou dat 1,17 miljard euro opleveren.

Winst2010 Belastingen2010 TariefFortis Bank € 1.793.465.000 € -80.942.000 -4,51%ING Belgium € 885.194.000 € 143.765.000 16,24%Dexia Bank België € 418.680.000 € -24.693.000 -5,90%KBC Bank € 613.226.000 € 46.224.000 7,54%TOTAAL € 3.710.565.000 € 84.354.000 2,27%

Nominale belasting € 3.710.565.000 € 1.261.221.044 33,99%

Wat de schatkist misloopt: € 1.176.867.044

3. Notionele interesten? Weg ermee! 0 euro belasting op winst? Da’s straf, maar AB InBev, Solvay en Belgacom deden het. De 500 bedrijven die de grootste winst gerealiseerd heb-ben, betaalden slechts 3,76 % belastingen. Hoe doen ze dat toch? Simpel, ze krijgen

mooie fiscale cadeautjes van de overheid, zoals de notionele interesten. In 2011 kosten de notionele interesten de belastingbetaler 4,2 miljard euro. Nochtans leveren zij geen tewerk-stelling op. Waarom moeten deze bedrijven

beloond worden? Waarom moet het budget overschreden worden (aanvankelijk zouden de notionele interesten de staat slechts 500 miljoen euro kosten). Di Rupo schrijft in zijn nota dat hij de fiscale cadeautjes aan banden

wil leggen. Maar ze zouden toch nog 3,7 miljard blijven kosten… De PVDA roept op om geen cadeaus meer te geven aan de banken zodat we het begrotingstekort kunnen wegwerken. Dit zou minstens twee miljard euro opleveren.

4. Fiscale fraude? Nultolerantie! Volgens een studie van de ULB, die het ABVV in mei 2010 bekendmaakte, kost fiscale fraude de Belgische overheid elk jaar 20 miljard. Dat

is 150 euro per Belg per maand. Om de fiscale fraude drastisch te bestrijden moet het bankgeheim opgeheven worden en

moet de overheid de banken controleren. Alleen op die manier kunnen de ambtenaren van het ministerie van Financiën hun werk goed doen.

Wie de wet overtreedt, moet gestraft worden. Dit brengt in 2012 minstens drie miljard euro op en op langere termijn zelfs meer.

5. Electrabel, deze factuur betaalt gij!

Onze elektriciteitsfacturen zijn bij de hoogste in Europa. Dat zou anders kunnen. Wij weten wel een manier. Aangezien de kerncentrales in ons

land al lang afgeschreven zijn, zou de elektriciteitsprijs logischerwijze moeten dalen. Dat is niet het geval. Volgens de CREG (Commissie voor de Regularisering van de Elektriciteit en

het Gas) maakt Electrabel 1,3 miljard euro winst per jaar. Dat is geld van de verbruikers en dat moet Electra-bel hun teruggeven! 800.000 euro is genoeg om de btw op energie

te verlagen van 21 naar 6 %. Het resterende bedrag moet dan geïn-vesteerd worden in groene energie en in energie-efficiëntie. Hierdoor creëert men jobs die op hun beurt

ook voor meer inkomsten zorgen voor de overheid. Deze belasting brengt minstens één miljard euro per jaar op.

6. Met het kiwimodel geen winst op de kap van onze gezondheidEen op de zeven Belgen moet gezondheidszorg uitstellen om financiële redenen. Tien jaar ge-leden was dat nog maar een op de twaalf. De prijs voor geneesmiddelen en medische apparatuur kan nochtans flink dalen als het ki-wimodel wordt toegepast. Op die manier kan er twee miljard euro extra in de gezondheidszorg

geïnjecteerd worden. Als het kiwimodel op geneesmiddelen wordt toegepast, zoals Dirk Van Duppen voorzitter van Geneeskunde voor het Volk (een PVDA-initiatief) voorstelt, bespaart de sociale zekerheid 1,5 miljard en worden de geneesmiddelen 50 tot 90 % goedkoper. Deze besparing mag zeker niet leiden tot besparingen

in de gezondheidszorg, maar moet gebruikt worden om de gezondheidszorg voor iedereen toegankelijk te maken. De toepassing van het kiwimodel ook op medisch materiaal (hoorap-paraten, orthopedie, prothesen…) levert nog eens een besparing van 500 miljoen euro op. Bovendien verminderen de kosten voor

de patiënt in belangrijke mate. Het Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg (KCE) berekende dat bij openbare aanbestedingen, de prijs voor medisch materiaal met de helft vermindert. Dit systeem wordt nu al toegepast in de Scandinavische landen.

17 miljard vanaf 2012

2 miljard euroAfschaffing van de notionele interesten

1 miljard euroBanken het normale belastingtarief laten betalen

3 miljard euro Strijd tegen de grote fiscale fraude

8 miljard euro Miljonairstaks

2 miljard euro Kiwimodel

1 miljard euroUitzonderlijke bijdrage van Electrabel op nucleaire woekerwinsten

= 17 miljard euro

1522 september 2011 | 35

Crisis gaat recht naar het hart van dit systeem

In het najaar van 2008 ging de Amerikaanse bank Lehman Brothers failliet. Het was het begin van een wereldwijde financiële crisis. In België legde de regering meer dan 20 miljard op tafel om het faillissement van Fortis, Dexia en KBC te verhinderen. (Fotomontage Solidair)

Falende stresstest voor de banken In een poging om na te gaan in hoeverre het banksysteem ongunstige financiële en economische omstandigheden kan doorstaan, voerde Europa stresstests in voor de banken. Eind 2010 werden de banken onderworpen aan deze tests. Op een paar kleine Portugese banken na waren alle banken geslaagd. Ook de Ierse banken slaagden met vlag en wimpel. Maar een paar maanden later bleken de Ierse banken toch niet zo stevig in de schoenen te staan en moest de Ierse regering de banken nationaliseren om ze van een faillissement te redden. Nochtans had de Ierse regering al 50 miljard euro belastinggeld in de banken gepompt. Dit voorbeeld toont aan dat men de crisis niet kan bestrijden met stres-stests. Er zijn meer fundamentele ingrepen nodig.

Slechte topbankiers en

goede industriële kapitalisten?

Drie jaar na de eerste bankencrisis zijn we nog steeds niet aan de nieuwe patatjes. Wat is er aan de hand?

In de herfst van 2008 ging de Ameri-kaanse bank Lehman Brothers failliet: het begin van een wereldwijde finan-ciële bankencrisis. Overal in de hele wereld kwam de ene na de andere bank in slechte papieren. In alle landen namen de regeringen maatregelen om hun banken te redden. In België kwam onze regering met meer dan 20 miljard euro steun over de brug om het faillissement van Fortis, KBC en Dexia te vermijden. De politici stelden dat de spe-culanten en de grote beleggers de financiële crisis veroorzaakten. Meer regulering en meer controle moeten zulke crisissen in de toe-komst vermijden, hielden ze ons in

u 2008 voor. Maar vandaag, drie jaar later, staan we voor een dreigend faillissement van Griekenland. Dat kan opnieuw meerdere Europese banken meesleuren in zijn val. Er is dus meer aan de hand dan een financiële crisis, want de finan-ciële sector heeft zijn wortels in ons kapitalistisch systeem. De productie waar de winst centraal staat vormt de kern van dit systeem. Een kapitalist produceert om de winst. De banken zijn via 101 kanalen verbonden met dit productieproces. De lonen van de werknemers wor-den uitbetaald via bankrekeningen. De overgrote meerderheid van alle aankopen, handelstransacties en betalingen verlopen via de banken. De banken verzamelen en beheren het spaargeld van het volk, de winsten van de bedrijven en de vermogens van de kapitalisten. Op die manier beheren ze enorme kapitalen. Ka-pitalen die de banken op hun beurt

uitlenen voor aankopen op krediet en nieuwe investeringen in de fabrieken. Banken zijn voortdurend op zoek naar de hoogst mogelijke winst. Op die manier versterken de banken het kapitalistisch productieproces en het streven naar de grootst mogelijke winst. Het gevolg is dat er steeds meer goederen geproduceerd worden. Maar kan die toenemende stroom goederen ook verkocht worden? “De uiteindelijke reden van elke crisis ligt altijd in de armoede en de beperkte consumptie van de mensen tegen-over de ongebreidelde groei van de kapitalistische productie”, schreef Marx hierover in Het Kapitaal, 150 jaar geleden. Kortom, de huidige crisis is verbonden met het kapitalistisch systeem. Meer controle en regulering van de banken en speculanten zullen niets oplossen. Oplossingen zoeken we best buiten ons maatschappelijk systeem.

Joris Van Gorp <

Soms hoor je wel eens dat het de speculatie is die ons systeem geperverteerd heeft en dat die speculanten de patroons domineren. Om de crisis op te lossen volstaat het dan om de speculanten een halt toe te roepen.

Is dat zo? Bestaan er enerzijds stoute financiële kapitalisten, die schuldig zijn aan alle excessen en verant-woordelijk zijn voor de crisis, en anderzijds sympathieke industriële kapitalisten die wakker liggen van de harmonieuze ontwikkeling van de samenleving? Neem nu Albert Frère, de goede vriend van Didier Reynders en van Baudouin Prot1. In welke categorie zou u hem indelen? Als baas van holdings en als partner van PNB Paribas kun je de man bij de financiële kapitalisten rangschikken. Maar als je ziet in welke sectoren hij via zijn holdings investeert

u – energie, cement, voeding – kun je hem ook bestempelen als industrieel kapitalist. Alle multinationals zitten op de beurs en allemaal speculeren ze omdat ze zoveel kapitaal hebben. Alle miljonairs willen hun geld beleggen in een financiële omgeving waarin het nog meer kan opbrengen. In ons huidige systeem heeft het kapitalisme speculatie en financiële transacties nodig zoals een mens water nodig heeft. Daarom heeft het geen zin om te hopen op een verandering van het systeem noch op een uitweg uit de crisis. Tenzij je het economische systeem zelf ter discussie stelt. Want dit systeem leeft bij de gratie van de jacht naar winst, concurrentie tot de dood, toe-eigening van bezit in privéhanden, en doorgedreven uitbuiting.

1 CEO van de Franse bank BNP Paribas Fortis

Marco Van Hees<

16 22 september 2011 | 35

In 2008 zag het er uit als een financiële crisis. In werkelijkheid sluimert er al sinds 1973 een crisis van overproductie. En dat is een heel verschil.

De overproductie bestaat al tientallen jaren, maar het kapitalisme heeft die tot enkele jaren terug weten op te vangen door een kunstmatige vraag te creëren, door de koopkracht te

u verhogen met leningen en kredieten. Met andere woorden: het kapitalisme leefde boven zijn stand. Of vergelijk het met de doping van een wielren-ner. Hij slaagt er een paar jaar in om een berg in veertig minuten te beklimmen in plaats van in een uur, maar dan werkt het plots niet meer, zijn gezondheid stort in en hij doet opnieuw een uur of zelfs meer over diezelfde col. Het kapitalisme is een economisch systeem dat zich dopeert met schulden, die het aangeboden

krijgt van de financiële markten. In 2008 stortte dat systeem totaal in elkaar: de schulden konden niet meer afbetaald worden. De financiële sector kwam aan de rand van de afgrond te staan, de staten moesten met massaal veel overheidsgeld en met overnames een aantal groot-banken redden. Zo werd de crisis van overproductie een financiële crisis en vervolgens een crisis van de staten die zich zwaar in de schulden moesten steken. Om die schulden af te betalen laten de regeringen nu hun bevolkingen inleveren en snoeien ze in de sociale voorzieningen en in de openbare dienstverlening. Dat is wat we de laatste drie jaar hebben meegemaakt. Is daarmee de crisis opgelost? Verre van. De inleveringen en bezuinigin-gen tasten de koopkracht verder aan en verscherpen op die manier nog de crisis van overproductie. Het is

een impasse, zo vindt ook Roubini, de econoom die de crisis van 2008 voorspelde: “Tot vorig jaar konden ze nog telkens een konijn uit de hoed toveren. Fiscale stimuli, de rentevoet van bijna nul… alles is geprobeerd (om de koopkracht op te drijven, n.v.d.r.). Nu zijn de konijnen op.”1

Zoals in 1930?De periode van overproductie (en overcapaciteit) duurt al van de jaren 70. Om uit de crisis te geraken moet het kapitaal de totale productiecapaciteit in overeenstemming brengen met de reële koopkracht. Dit kan alleen door “het gewelddadig vernietigen van een massa productiekrachten”, zei Karl Marx al in zijn Communistisch Manifest dat hij schreef samen met Friedrich Engels. We staan voor een lange ‘afslankingsperiode’ met een groeiende economische achteruitgang,

nog meer sluitingen van fabrieken, verhoogde werkloosheid en mise-rie voor de werkende bevolking. De vorige crisis van overproductie dateert van het einde van de jaren 20. Ook toen probeerde het kapitaal de consumptie kunstmatig hoog te houden. Dat leidde tot de beurscrash van 1929. De volgende jaren sloeg de recessie hevig toe, met de slui-ting van talloze fabrieken, enorme werkloosheid en diepe miserie voor de werkende bevolking tot gevolg. De ‘afslankingsperiode’ met zijn ‘gewelddadige vernietiging van productiekrachten’ werd afgesloten met de Tweede Wereldoorlog.

Joris Van Gorp

1. Capitalism doomed? Project syndicate, 15/8/2011

<

Een ander systeem is mogelijk: een systeem gebaseerd op de noden van de mensen

Geen dopinG meer, Geen konijnen meer

Er is meer aan de hand dan alleen een financiële crisis

Vandaag beslist een multinational pas iets te produceren als daar genoeg winst uit te halen valt. Zo creëren ze crisissen van over-productie, zoals iedereen vandaag kan zien. Grote bedrijven zijn bezorgd om hun winst, niet om de mensen. Ze hebben dollartekens in hun ogen als ze auto’s, energie, telefoons… produceren, of luxeproducten en gadgets. En brengt dat niet genoeg op, dan produceren multinationals niet meer, maar trekken ze naar de beurs. Om er te speculeren op vastgoed, op voeding, op de staatsschulden. Ziedaar de verklaring waarom nuttige geneesmiddelen die niet genoeg opbrengen, eenvoudigweg niet gemaakt worden. Producten die snel verslijten

zijn dan weer erg populair: de consument is toch verplicht er regelmatig nieuwe te kopen. In naam van de winst blijven multinationals ook asbest gebruiken of commercialiseren ze medicijnen waarvan de bijwerkingen dodelijk zijn. Maar een ander economisch systeem is mogelijk: een systeem waarin men produceert in functie van de echte noden van de mensen. Die insteek laat ruimte voor beslissingen die niét tot overproductie en de daaruit volgende crisissen leiden. Meer zelfs, als we ons op die reële noden zouden concentreren, zal ook de productie zich aanpassen. Er zouden niet méér auto’s op de markt komen dan nodig is,

en er zou heel wat minder afval geproduceerd worden. Wetenschappers zouden genees-middelen produceren omdat ze nuttig zijn. Schadelijke bouwmaterialen zouden niet meer gebruikt worden. Zo’n systeem zou ook een halt toeroepen aan het feit dat de toenemende welvaart van een kleine groep hand in hand gaat met de vermindering van de koopkracht voor de grote groep. En daar zit het ‘m precies: we hebben een systeem nodig dat de mensen op de eerste plaats zet en niet de winst .

DaViD pestieau<

Totale productie-capaciteit

Koopkracht Door inleveringen

verlaagde koopkracht

Totale productie-capaciteit

Kunstmatige koopkracht

Huidige situatie Na afslanking

Tot 2008 werd het geproduceerde goederenvolume gekocht door de koopkracht aangevuld met krediet. Na 2008 valt dat krediet weg en restte er niets anders dan de productie in overeenstemming te brengen met de reële koopkracht.

“Tot vorig jaar konden ze nog telkens een konijn uit de hoed toveren. Fiscale stimuli, de rentevoet van bijna nul… alles is geprobeerd. Nu zijn de konijnen op”, aldus de econoom Nouriel Roubini.

Eerst de mensen, niet de winst!

pvda

1722 september 2011 | 35

Een ander systeem is mogelijk: een democratische planning

Crisis van overproductie

Vooral in de automobielsector is de overproductie schrijnend. Autobouwers

bleven tijdens de crisis volop produceren, terwijl de autoverkoop

ineenstortte. Ze bleven zitten met een massa onverkochte wagens.

“De uiteindelijke oorzaak van elke crisis ligt altijd in de armoede en de beperkte consumptie van de mensen tegenover de ongebreidelde kapita-listische productie.” (Karl Marx, Het Kapitaal)

Nouriel Roubini, de econoom die de crisis van 2008 voorspelde, schrijft: “Marx had gelijk. In zeker opzicht vernietigt het kapitalisme zichzelf. Je kunt niet inkomen blijven verschuiven van arbeid naar kapitaal zonder dat er een overcapaciteit ontstaat en een tekort aan vraag. Dat is wat gebeurt. We dachten dat markten werkten. Ze werken niet. Het individu kan rationeel zijn en het bedrijf kan om te overleven zijn arbeidskosten meer en meer omlaag duwen. Maar de arbeidskosten zijn het

inkomen en de consumptie van iemand anders. Daarom is het een zelfvernietigend proces.” (The Wall Street Journal, 12/8/’11)

“Waardoor overwint de burgerij de crisissen? Enerzijds door de gedwongen vernietiging van een massa productiekrachten, anderzijds door de verovering van nieuwe markten en de nog grondiger exploitatie van de oude markten. Waardoor dus? Door algemener en geweldi-ger crisissen voor te bereiden en de middelen om crisissen te voorkomen te verminderen.” (Karl Marx, Communistisch Manifest)

Wat is een overproductiecrisis?

Elke kapitalist wil winst maken en elk jaar liefst meer dan het jaar voordien. Als hij enigszins kan, breidt hij daarom zijn pro-ductie uit. Hij wil ook meer verkopen dan zijn concurrenten, hij wil zoveel mogelijk van hun marktaandeel inpalmen. Dat kan hij alleen als hij goedkoper produceert. Daarom moet hij de loonkosten voortdu-rend verlagen, met minder arbeidskrachten en met meer machines werken... Allemaal maatregelen die de koopkracht doen dalen. Maar als de koopkracht daalt, beschikken de consumenten niet meer over voldoende

middelen om al die producten te kopen, waardoor er overproductie ontstaat. Dat is in een notendop de fatale tegen-stelling die het kapitalisme altijd weer naar crisis drijft: de tegenstelling tussen ‘steeds meer productie’ en ‘steeds minder koop-kracht’ op wereldvlak. In vroegere eeuwen ontstonden hongersnoden door tekorten, in het kapitalisme kennen de mensen mise-rie omdat er een teveel is: het kapitalisme creëert overproductie (er worden veel meer producten gemaakt dan er verkocht worden) en overcapaciteit (de fabrieken kunnen meer maken dan ze effectief doen. Er blijft capaciteit onbenut, bijvoorbeeld door tijdelijke werkloosheid).

Vandaag beslist elk bedrijf zelf wat het pro-duceert. Bedrijven gaan de concurrentie aan met andere bedrijven. Werknemers worden uitgespeeld tegen werknemers van de andere bedrijven om het eigen bedrijf te laten ‘winnen’. In een maatschappij waarin alles draait om de winstzucht en het belang van een kleine minderheid, kun je nooit de dingen doen die voor een rechtvaardige en democratische maatschappij echt nodig zijn. Bij belangrijke economische beslissingen is er niet het minste respect voor de democratie van het volk, wel voor de aandeelhoudersde-mocratie. Hoe die werkt? Eén aandeel, één stem. Drie en een half miljoen aandelen, drie en een half miljoen stemmen. We hebben een echte democratie nodig met

een actieve participatie. Inspraak gaat dan niet alleen over het verkiezen van vertegenwoor-digers, die dan al dan niet verantwoording afleggen over wat ze doen. En dat is wat anders dan nieuwe dure beloften zweren in alweer de volgende kiescampagne. Inspraak gaat over het mee kunnen bepalen van de prioriteiten. En over de toewijzing van de middelen. Daar gaat democratie over. Inzage toelaten in de rekeningen van de bedrijven en die con-troleren, kunnen discussiëren over het doel van de productie, de bedrijfsleiding verkiezen en ze eventueel kunnen afzetten. Dan kan er nagedacht worden over de doelstellingen van de productie. Dan kunnen we overproductiecrisissen en verspilling vermij-den. En dan kan ook het milieu gerespecteerd

worden. Het debat over de omslag naar een koolstofarme economie, bijvoorbeeld, kan dan zonder hypocrisie worden gevoerd, want de lobbytentakels van de Goliaths van de energie, van de chemie en van de petroleumsector zullen dan niet meer achter de schermen het debat bepalen. De grootste vervuilers zullen de kleine man niet langer voor de vervuiling kunnen doen opdraaien. Er zal een sociale basis zijn zodat gezinnen ook inspanningen kunnen doen voor energiebesparing en isolatie, zonder dat ze moeten inleveren op gezondheidszorg, onderwijs of pensioen. (DP)

Winstmaximalisatie

Meer productie

Overproductie

Minder koopkracht

18 22 september 2011 | 35

Een ander systeem is mogelijk: collectief bezit van de strategische sectoren

De foute oplossingen van EuropaOnder leiding van Mer-

kel en Sarkozy wil Europa via het Euro Plus-pact het aso-ciale beleid veralgemenen. Daarnaast wil Europa dat de lidstaten hun schuldenberg verminderen. Maar zal dat soelaas brengen?

Het nieuwe competitiviteitspact

Op 8 juni keurde het Europees parlement het Euro Plus-pact goed. Het nieuwe pact is bindend voor de lidstaten. De bedoeling van dit pact is de onevenwichten tussen de lidstaten weg te werken. Daarvoor wordt voor elke lidstaat een scorebord opgemaakt met zijn economische prestaties op verschillende gebieden, zodat de afwijkingen ten opzichte van de gemiddelde score meer in het oog springen. Daarmee kan Europa bijvoorbeeld België, Luxemburg en Cyprus op de vingers tikken voor hun automatische indexering. Het aantal ambtenaren is ook een criterium voor ‘onevenwichten’. Snoeien in het aantal ambtenaren betekent ook snoeien in de openbare dienstverlening, maar dat is voor de EU de minste zorg. Het Pact wil dat alle landen streven naar een uniforme pensioenregeling. Met andere woorden geen verhoging van de pensioenen, prioriteit voor de ontmoediging van de vervroegde uitstap, de pensioengerechtigde leeftijd verhogen en koppelen aan de levensverwachting. De versoepe-

u

ling van de arbeidsmarkt kan met het Pact eindelijk opgelegd worden aan de slechtste leerlingen van de klas. Duitsland gaf met de Hartz-hervormingen van Schröder het voorbeeld hoe werklozen moeten worden aangepakt. Met zijn allen competitiever worden betekent dat iedere lidstaat de slechtste voorwaarden moet opleggen aan zijn bevolking.

400 miljard bezuinigingen om de schulden af te betalenDe Europese Commissie wil dat de schulden weggewerkt worden en dat overal de buikriem aangetrokken wordt. Overal grijpen de regeringen naar besparingen en inleveringen. Meer dan 400 miljard euro willen de Europese landen tezamen besparen. Duitsland 80 miljard, Groot-Brittannië

100 miljard, Frankrijk 80 miljard, België 22 miljard, om er enkele te noemen. 400 miljard, dat is meer dan de totale jaarproductie van België, want die is 350 miljard euro. Het totaal van besparingen die de Europese Unie wil opleggen aan de werkende be-volking in Europa is dus groter dan de totale rijkdom die in een jaar in België geproduceerd wordt. Gaan die besparingen iets oplossen? 400 miljard besparen zal een negatieve

invloed hebben op de uitgaven van de mensen, hun koopkracht en hun levensniveau. In plaats van iets op te lossen verscherpt de Europese Unie de crisis van overproductie. Wie echt iets wil doen tegen de crisis moet de koopkracht van de bevolking vrijwaren en het geld halen bij de speculanten, de topbankiers en de miljonairs.

Joris Van Gorp<

Energie, gezondheid, transport, voeding… het zijn allemaal essentiële behoeften. Nochtans zijn het vandaag private multinationals die de lakens uitdelen in deze sectoren, en die multinationals zijn op hun beurt in handen van enkele grote aandeelhouders, die dus kunnen beslissen over het beleid in deze sectoren. Electrabel kan beslissen hoe en tegen welke prijs energie geproduceerd wordt. De grote farmaceutische bedrijven hebben de macht om een geneesmiddel al dan niet op de markt te brengen en de prijs ervan te bepalen. De

automobielindustrie en de luchtvaartsector – en zelfs bepaalde takken van het openbaar vervoer –worden bestuurd door een handvol financiers die daar profijt uit halen. Zelfs de voedingssector wordt gecontroleerd door de agro-industrie. Deze economische sectoren produceren nochtans geen luxegoederen. Iedereen heeft elektriciteit nodig, iedereen heeft wel eens met de zorgsector te maken, iedereen moet zich af en toe verplaatsen, iedereen moet eten… Het kan dus niet zijn dat in deze sectoren het

winstbejag van enkelen voorop geplaatst wordt. Neen, het moet hier gaan om het invullen van de basisbehoeften van iedereen. Daarom moeten die sectoren in handen komen van de staat. Zo worden ze beheerd door en voor de gemeenschap. Dankzij dit systeem, waar de sleutelsectoren van de economie genationaliseerd zijn, zullen de behoeften van de meerderheid werkelijk voorrang krijgen op het profijt van een minder-heid. (DP)

Een ander systeem is mogelijk: een openbare banksector als eerste stap naar een nieuwe maatschappij

Vandaag kunnen de private banken naar hartenlust speculeren. Ze weten immers dat ze toch zullen “gered” worden wanneer het misloopt. In plaats van de banken zomaar geld toe te stoppen als ze zich op te glad ijs hebben begeven, zou de overheid ze dus beter onder controle houden. Hoe? Door alle grote financiële transacties te controleren, door spe-culatie tegen te gaan, door onze spaarcenten te beschermen, door fraude op te sporen en, niet in het minst, door ervoor te zorgen dat het

geld geïnvesteerd wordt in projecten die onze maatschappij ten goede komen. Zo’n openbare banksector zou dan onder controle van het volk staan en de privésector zou daarbij niets in de pap te brokken hebben. Als onze maatschappij zich voor eens en voor altijd wil bevrijden van de malversaties van de bankwereld en de gevaren van de financiële markten, dan is de overname van de banken een eerste stap in de goede richting. We stel-len immers vast dat de speculanten en grote

aandeelhouders steeds risico’s nemen en dat, wanneer het misloopt, de bevolking ervoor mag opdraaien. Een openbare bank zou dus een goed vertrekpunt zijn om de weg naar een andere economie in te slaan. Een economie die ons beschermt tegen de crisissen en waar de mens belangrijker is dan de winst en niet omgekeerd. (DP)

Elke Europese top stootte de laatste jaren op fel protest van de vakbonden. Hier in Brussel, maart 2011. (Foto Solidair, Vinciane)

1922 september 2011 | 35

Er zijn nog politici die het Duitsland van mevrouw Merkel als hun grote voor-beeld nemen. N-VA’er Bart De Wever, bijvoorbeeld. Lo-nen van 1 tot 4 euro per uur zijn er in sommige sectoren geen uitzondering, maar dat neemt hij er graag bij.

Op 31 mei 2011 bepleitte Bart De Wever in De Tijd “dat België dringend hervormingen nodig heeft zoals de Duitse bondskanselier Gerhard Schröder die destijds in Duitsland opstartte”. Nauwelijks een maand later herhaalde De Wever: “Gerhard Schröder verdient een immense erken-ning. Hij is een socialist die de moed heeft gehad om de noodzakelijke hervormingen door te voeren die tot het herstel van Duitsland hebben geleid.” Waar het hart vol van is, loopt de mond van over.

Hartz I-IV: hervorming werkloosheidsdienst

Begin 2002 stelde Peter Hartz, per-soneelsdirecteur van Volkswagen, aanbevelingen op om de werkloos-heidsdienst in Duitsland te hervormen. Tussen 2003 en 2005 reorganiseerde de regering-Schröder met deze aanbevelingen de werklozensteun in vier wetten, Hartz I tot IV genoemd. De belangrijkste maatregelen waren respectievelijk: • Hartz I: versoepeling van interimwerk (het principe ‘gelijk loon voor gelijk werk’ werd geschrapt)• Hartz II: invoering van ‘mini-jobs’ (jobs van slechts enkele uren per week, waar geen sociale bijdragen op betaald worden, met een maandinkomen van minder dan 400 euro)• Hartz III: hervorming van de federale werkloosheidsdienst• Hartz IV: beperking van het stem-pelgeld (Arbeitlosengeld I) tot

u

12 maanden (18 maanden voor 55-plussers); verplichting voor werklo-zen om binnen zekere grenzen elk jobaanbod te aanvaarden of hun steun te verliezen; vermindering van het stempelgeld na 12 maanden tot 359 euro (Arbeitlosengeld II) plus woonkosten. Bijkomend element: iemand die veel spaargeld of andere eigendommen bezit, of een werkende partner heeft, komt niet in aanmerking voor Arbeitlosengeld II.

Neerwaartse druk op de lonen en de

werkomstandigheden

Mustafa Coezmez, die lid is van de

ondernemingsraad van Ford Werke, stelde in Vacature Magazine (13/11/’10) vast hoe Hartz IV voor onrust zorgde op de werkvloer: “Onze mensen zijn ongerust over de toekomst. Zelf heb-ben ze nog een vaste baan. Maar in hun familie is er allicht een zoon of een dochter die werkloos is of die van de lage Hartz-uitkeringen leeft. Dat zorgt voor knagende onzekerheid.” Profes-sor Matthias Knuth van de universiteit van Duisburg bevestigt dat “er veel meer angst is om langer dan een jaar werkloos te blijven”. “Werklozen zijn bereid om tegen een lager loon aan de slag te gaan, of verder van huis. Ze doen serieuze toegevingen en aanvaarden banen die ze vroeger niet aanvaard hadden.”

In twintig jaar tijd daalden de reële lonen met 0,9 %. Tussen 1996 en 2010 verviervoudigde het aantal tijdelijke banen van 180.000 tot bijna 800.000. Een op de drie Duitsers begint zijn loopbaan op de arbeidsmarkt met een tijdelijk contract. 6,7 miljoen Duitsers hebben momenteel niet meer dan een mini-job met een maandinkomen van minder dan 400 euro. In sectoren als de horeca of de distributie zijn lonen van 1 tot 4 euro per uur geen uitzondering.

Zelfs bedrijven als Volkswagen, Deutsche Telekom, Deutsche Bahn en Deutsche Post hebben dochter-ondernemingen opgericht om op die manier een deel van de activiteiten over te nemen. Binnenkort werkt een Duitse postbode dus niet meer voor Deutsche Post voor 15 euro per uur, maar voor dochterbedrijf First Mail en voor nog maar 9,80 euro per uur (Solidair nr. 19, 12 mei 2011).

Joris Van Gorp<

Een ander systeem is mogelijk: publieke instanties die een publiek doel dienen “De banken hadden de politiek in hun zak. Veertig procent van de totale winst in de Verenigde Staten kwam van de financiële sector”, zo linkt professor Willem Buiter de dingen aan elkaar. En dan draait hij het plaatje om: “Als financiële reuzen er niet in slagen situaties te vermijden waaruit ze gered moeten worden, wat is dan nog het argument om privébedrijven derge-lijke activiteiten te laten doen? Zit het moderne financiële kapitalisme zo in elkaar dat grote private bedrijven grote private winsten maken als alles goed gaat, maar gered worden met een tijdelijke publieke overname als het slecht gaat, waarbij de belastingbetaler de risico’s en de verliezen overneemt? Als dat zo is, waarom deze activiteiten niet permanent onder publiek bezit brengen?” De vraag is pertinent. Want het kan

toch niet zijn dat er in de maatschap-pelijke huishouding sectoren zijn waar je aan zegt: “Maak gerust winst, veel winst zelfs. Als het fout gaat neemt de belastingbetaler de verliezen wel voor z’n rekening.” En dan nog wel aan een sector waar je van te voren van weet dat die niet failliet mág gaan, omdat er anders chaos ontstaat. Dan moet die sector toch gewoon in publieke handen. Dat is toch de logica zelf. En dan is er tenminste een moge-lijkheid op echte publieke controle. Dat geldt voor de banksector, maar ook voor andere sleutelsectoren. De energiebedrijven bijvoorbeeld zijn ook too big to fail, te groot om failliet te gaan. Zij hebben de elektrische stroom van de gezinnen in handen. En daarom zouden wij – in tijden van nood – firma’s als Electrabel-Suez moeten bijspringen? Firma’s die in stille tijden

woekerwinsten binnenrijven? De staat is de butler van die mo-nopoliebedrijven. Hij reikt hun de woekerwinsten op een zilveren schaal aan. En hij komt terug naar de keuken met een schaal vol verliezen. In een normale huishouding zou niemand zoiets pikken. In de maatschappelijke huishouding van het kapitalisme is het de regel. De socialistische oplossing − de sleutelsectoren onder publiek eigendom brengen − is veel logischer, rationeler en goedkoper. Electrabel en compagnie beschikken dan niet langer over ‘natuurlijke, onvervreemdbare’ rechten. Zij worden dan publieke in-stanties die een publiek doel dienen.

Uitreksel uit Peter Mertens’ Op Mensen-maat. Stof voor een socialisme zonder blauwe plekken, EPO, 2009

\

Het Duitse model, waar Bart De Wever zo vol van is

De Duitse bondskanselier Angela Merkel op bezoek in de Opelfabriek van Rüsselsheim. De Hartz IV-maatregelen hebben geleid tot grote ongerustheid bij de werknemers. (Foto The Detroit Bureau)

Raak niet aan mijn winsten !

Jullie mogen

de scherven lijmen.

20 22 september 2011 | 35

Bestelbon op te sturen naarPVDAshop,

M. Lemonnierlaan 1711000 Brussel02/50.40.112

info@pvdashop.be