Download - Handboek Security Awareness (versie 2012)

Handboek

“Security Awareness”

In de haven

Handboek “Security Awareness”

2

Inhoudsopgave

Deel 1 – Introductie

- De doelstelling van het handboek - Hoe dit handboek gebruiken?

Deel 2 – Dreigingen bij de maritieme beveiliging

- Gangbare dreigingen in de maritieme industrie - Waarom zijn faciliteit en schip onderhevig aan criminele activiteiten - Technieken om de beveiliging te omzeilen - Hoe kunt U dit, als medewerker, helpen voorkomen

Deel 3 – Gevaarlijke producten en middelen die kunnen gebruikt worden voor een terroristische aanslag

- Gevaarlijke producten herkennen - Gevaarlijke toestellen herkennen

o Bommen en explosieven o Wapens

- Welke actie kan U, als medewerker, ondernemen

Deel 4 – Het beveiligingsplan van de Havenfaciliteit - De betekenis en de vereisten van de beveiligingsniveaus - De bedoeling van het beveiligingsplan - Beschikbare communicatiemiddelen - Wat kunt U, als medewerker, doen

Deel 5 – Doeltreffende beveiligingsmaatregelen

- Verdacht gedrag herkennen - Verdachte containers herkennen - Verdacht gedrag en verdachte activiteiten/situaties rapporteren - Doeltreffende maatregelen - Toegangscontrole - Beveiligingsrondes - Verlichting - Evacuatie, beheersen van de menigte - Wat is Uw inbreng, als medewerker

“Security Awareness” quiz


3

Deel 1 – Introductie

Wat vindt U in dit deel terug: - De doelstelling van het handboek, - Hoe dit handboek te gebruiken?

De doelstelling van het handboek

Dit handboek is ontwikkeld voor iedereen die actief is in de haven en/of op een havenfaciliteit. Met dit handboek willen we tegemoet komen aan de vereisten van de ISPS wetgeving en alle hieronder vallende nationale en internationale wetgevingen. Het zal de lezer inzichten verschaffen in:

- Maritieme beveiligingsdreigingen, - Herkennen van gevaarlijke producten/toestellen die voor terroristische

aanslagen kunnen worden gebruikt, - Het beveiligingsplan van de faciliteit, - Doeltreffende beveiligingsmaatregelen, - Herkennen van personen en technieken/handelingen die mogelijks de

beveiligingsmaatregelen omzeilen en die een bedreiging kunnen betekenen.

Hoe dit handboek gebruiken?

Lees het minimaal één maal aandachtig door en beantwoord vervolgens de vragen in de quiz achteraan in dit handboek. U kunt bevestigen dat U het handboek gelezen en begrepen hebt door het daartoe bestemde vak te dateren en te ondertekenen en aan de PFSO (Port Facility Security Officer) te overhandigen. De PFSO is beschikbaar om vragen over dit handboek te verduidelijken. Contactgegevens PFSO: Naam: Tel: Gsm: E-Mail:


4

Deel 2 – Dreigingen bij de maritieme beveiliging

Wat vindt U in dit deel terug: - Gangbare dreigingen in de maritieme industrie, - Waarom zijn faciliteit en schip onderhevig aan criminele activiteiten? - Technieken om de beveiliging te omzeilen; - Hoe kunt U dit, als medewerker, helpen voorkomen?

Gangbare dreigingen in de maritieme industrie

Diefstal van lading en zakkenrollerij: Het jaarlijkse verlies in de haven door diefstal van lading, bedraagt meerdere 10-tallen miljoen Euro. Indringers op de faciliteit kunnen zich ook vergrijpen aan persoonlijke eigendommen van de medewerkers – geld, elektronica, identiteitskaarten, enz., maar ook aan materiaal van de havenfaciliteit en documenten. Ladingdiefstal heeft een negatieve invloed op de reputatie van de haven, wat het aantrekken van nieuwe scheepvaartlijnen niet ten goede komt. Daarnaast kunnen ook internen lading of persoonlijke eigendommen stelen. Verstekelingen: Verstekelingen trachten aan boord te geraken om, illegaal, een land te bereiken. Doorgaans wordt de reder verantwoordelijk gesteld als de verstekelingen onderweg betrapt worden. Deze methode kan ook gebruikt worden door terroristen. Een probleem met verstekelingen in een haven kan een reder doen beslissen om naar een alternatieve haven te verhuizen. Smokkel: Uw faciliteit kan gebruikt worden om illegale drugs, gestolen goederen, wapens, enz. te verschepen. Het is bekend dat terroristische organisaties gebruik maken van de maritieme industrie om wereldwijd materiaal te transporteren. Voor welk doel ook, smokkel geeft een dubieuze bijklank die een negatieve impact heeft op de betrouwbaarheid van de haven. Sabotage: Opzettelijke acties door individuen of groepen met als doel de haven of een havenbedrijf te verzwakken. Intern:

- Sabotage door ontevreden medewerker - Personeel van onderaannemers die zich toegang verlenen tot systemen

en procedures die later kunnen gebruikt worden voor een terroristische aanslag of voor criminele activiteiten

Extern:

- Terroristen kunnen de faciliteit gebruiken als uitvalsbasis voor een aanslag op een schip en/of op een andere havenfaciliteit.

Terrorisme: De Belgische strafwet definieert terrorisme als volgt: “het gebruik van geweld tegen personen of materiële belangen om ideologische of politieke redenen met het doel zijn doelstellingen door middel van terreur, intimidatie of bedreigingen te bereiken”.


5

Bovenstaande dreigingen kunnen andere dreigingen met zich meebrengen, zoals agressie, vandalisme of intimidatie. Deze kunnen echter ook op zichzelf staan. Een faciliteit kan op vier verschillende manieren te maken krijgen met terrorisme:

1. Het bedrijf is doelwit van een terrorist of terroristische organisatie 2. Het bedrijf (producten of informatie dat in bezit is) kan als middel worden

gebruikt. 3. Het bedrijf krijgt te maken met de schadelijke uitstralingseffecten van een

aanslag (bijvoorbeeld wanneer het buurbedrijf doelwit is of een Seveso bedrijf in de buurt).

4. Het bedrijf kan geradicaliseerd personeel in dienst hebben. Waarom zijn faciliteit en schip onderhevig aan criminele activiteiten?

Het globale karakter van de maritieme industrie en de immense hoeveelheid goederen die verhandeld wordt, zorgt voor winstgevende criminele activiteiten en voor mogelijke terroristische doelwitten want: � Havenfaciliteiten, zelfs beveiligd, beslaan grote, moeilijk overzichtbare oppervlakten met een grote stroom aan verschillende mensen en goederen. � Havenfaciliteiten en schepen worden al eens gezien als instrumenten van de “grootmachten” en kunnen zo een “symbolisch” doelwit vormen voor een terroristische organisatie. � Niet alle lading wordt gecontroleerd, zowel aankomend als vertrekkend. � Op een haven zijn veel mensen en goederen dicht bij elkaar aanwezig, er kan dus gemakkelijk voor veel schade gezorgd worden. Technieken om de beveiliging te omzeilen

Misdadigers/terroristen zullen de beveiligingsmaatregelen trachten te omzeilen door: � Rondhangen in de buurt van de faciliteit om personeel en procedures te observeren. � Informatie over de faciliteit te bemachtigen door vragen te stellen, foto’s te nemen, of plannen uit te tekenen. � Zich uit te geven voor een medewerker (evt. van een onderaannemer, een dienstbedrijf, een reparatieservice…) om zo toegang te krijgen tot de faciliteit. � Omheiningen, deuren of poorten op onopvallende plaatsen proberen te vernielen. � Te telefoneren of te mailen naar medewerkers of aanverwanten om informatie in te winnen over de faciliteit, het personeel en/of de gangbare procedures. � Pakketjes af te leggen en de reactie van het personeel te observeren. � Mee naar binnen rijden met extern ingehuurde bedrijven of vrachtwagens of zich voordoen als medewerker en achter een medewerker aan naar binnen lopen.


6

� ... Hoe kunt U dit, als medewerker, helpen voorkomen?

Het in stand houden van een operationele beveiliging met regelmatige beveiligingsoefeningen en het ontwikkelen van “security awareness” (bewustwording van ieders actieve bijdrage in de beveiliging) is essentieel om de havenfaciliteit en zijn medewerkers te beschermen tegen criminele en/of terroristische activiteiten. Wat is Uw inbreng: � Rapporteer problemen met beveiligingsmateriaal (verlichting, hekwerken, afsluitingen, cctv…). De PFSO zal er op toezien dat de nodige herstellingen worden uitgevoerd. � Herken verdachte omstandigheden die een dreiging kunnen vormen en rapporteer aan de PFSO. � Voorkom deze omstandigheden door bijvoorbeeld poorten en deuren goed te sluiten. � Vraag de PFSO hoe U verder kan bijdragen tot een passende beveiliging.


7

Deel 3 – Gevaarlijke producten en middelen die kunn en gebruikt worden voor een terroristische aanslag

Wat vindt U in dit deel terug:

- Gevaarlijke producten herkennen - Gevaarlijke toestellen herkennen - Bommen en explosieven - Wapens - Welke actie kan U, als medewerker, ondernemen

Gevaarlijke producten herkennen Bepaalde gevaarlijke producten, hetzij in bulk, hetzij verpakt (in vaten, kratten, container, paletten), vereisen extra oplettendheid van de diegenen die deze goederen behandelen. Deze gevaarlijke goederen kunnen gebruikt worden als wapen; als explosief of kunnen indien verspreid in de lucht, bodem of water schade toebrengen aan de mensen en/of aan het milieu, wat ook economische schade oplevert. De maritieme industrie verscheept veel types gevaarlijke producten (HAZMAT), deze producten horen gelabeld te zijn. Om om te mogen gaan me deze middelen is vaak een opleiding en/of zijn beschermingsmiddelen nodig. Bij twijfel, vraag altijd uw dienstchef om meer informatie over deze stof en over hoe u met deze stof hoort om te gaan. Let op onbekenden in de buurt van deze stoffen en zorg er voor dat u en ieder ander persoon in de buurt van deze stoffen de juiste beschermingsmiddelen gebruiken. Waarschuw altijd uw dienstchef of PFSO wanneer u verdachte personen of omstandigheden in de buurt van deze stoffen ziet (zie voor het herkennen van deze omstandigheden ook deel 5)


8

1. Ontplofbare stoffen kunnen vaste stoffen, gassen of vloeistoffen zijn. Deze stoffen kunnen ook ontploffen door schok of wrijving, niet alleen door vuur. Het bekendste voorbeeld hiervan is vuurwerk.

2. Brandbare gassen, bijvoorbeeld LPG. Daarnaast zijn er giftige gassen, deze zijn giftig bij inademing. Bijvoorbeeld koolstof monoxide (CO).

4. Brandbare stoffen kunnen ook vast of vloeibaar zijn. Sommige van deze stoffen mogen niet worden gemengd met water of kunnen bij verkeerd gebruik of vervoer zelf ontbranden.

5. Oxiderende stoffen, stoffen die in combinatie met een brandbare stof of materiaal tot verbranding (of ontploffing) kunnen leiden.

6. Giftige stoffen, deze kunnen bij inademing, aanraking of bij inslikken schade veroorzaken aan het lichaam. Wanneer een stof infectueus is houdt dit in dat de stof besmetting kan veroorzaken. Het bekendste voorbeeld hiervan is ziekenhuisafval.

7. Radioactieve stoffen worden niet alleen gebruikt om kernenergie op te wekken, maar ook in sommige andere chemische processen of bij het maken van röntgenfoto’s.

8. Bijtende of corrosieve stoffen kunnen andere stoffen aantasten en bij mensen veroorzaken deze stoffen (ernstige) brandwonden. Het inademen van deze stoffen kan ook gevaarlijk zijn.


9

Gevaarlijke toestellen herkennen Bommen of explosieven: U moet er van uitgaan dat ieder onregelmatig of verdacht voorwerp, object, pakket, bagage of poststuk een potentieel gevaar kan betekenen. U dient, bij enige twijfel, onmiddellijk de PFSO te verwittigen voor verdere instructies. Vuistregel: indien U een voorwerp niet kunt identificeren, rapporteer het. Wat U zeker NIET moet doen:

� In de buurt van het voorwerp blijven. � Uw GSM gebruiken in de buurt van het voorwerp. � Een walkietalkie of ander radio gestuurd apparaat gebruiken in de buurt van het voorwerp. � Het voorwerp aanraken of verplaatsen. De PFSO zal de autoriteiten verwittigen, die verder de gepaste maatregelen zullen nemen. Vergewist U ervan dat u vertrouwd bent met de evacuatie procedures van uw faciliteit. Als de bewakingsagenten hun ronde doen, kijken ze, onder andere, uit voor verdachte voorwerpen en/of voorwerpen die ergens niet thuis horen. Indien U zelf zulke voorwerpen observeert op uw werkplek, rapporteer het dan aan de bewakingsagenten of aan de PFSO. Wapens: Binnen de EU geldt, sinds het openstellen van de grenzen, een algemene wapenwet. Er worden eisen gesteld aan de drager van het wapen, zo mag hij of zij geen gevaar opleveren voor zichzelf of anderen. Voor het dragen van veel wapens is een vergunning nodig en is er een strikte controle. Dit geldt bijvoorbeeld voor automatische vuurwapens, andere geweren en raketwerpers. In de meeste EU landen zijn alleen politiediensten, militaire diensten en enkele bewakingsdiensten bevoegd tot het openbaar dragen van een wapen. Vraag uw PFSO naar de wetgeving die bij u geldt. Personen met een wapen die zich in de buurt van uw faciliteit bevinden, buiten enkele bovengenoemde ordediensten, betekenen meestal een dreiging. Enkele voorbeelden van wapens: � Geweren, machinepistolen, revolvers… � Messen, dolken, werpsterren, boksbeugels… � Explosieven… Welke actie kan U, als medewerker, ondernemen � Weet welk type lading en materiaal normaal is op uw werkplek � Meld verdachte objecten onmiddellijk � Rapporteer personen die verboden wapens dragen


10

Deel 4 – Het beveiligingsplan van de Havenfacilitei t


- De betekenis en de vereisten van de beveiligingsniveaus, - De bedoeling van het beveiligingsplan, - Beschikbare communicatiemethodes, - Wat kunt U, als medewerker, doen.

De betekenis en de vereisten van de beveiligingsniveaus

• Veiligheidsniveau 1: Het te allen tijde handhaven van een minimum aan passende beschermende veiligheidsmaatregelen.

• Veiligheidsniveau 2: Gedurende beperkte tijd handhaven van verdere

veiligheidmaatregelen wegens een verhoogd risico op een incident. • Veiligheidsniveau 3: Gedurende beperkte tijd handhaven van striktere

veiligheidmaatregelen wanneer een incident waarschijnlijk is of al op handen is, dus in het geval van een concrete dreiging.

Niveau 1 zal een potentieel terrorist niet tegenhouden, het zal wel hindernissen opwerpen. Hierdoor vraagt een aanslag een grondigere organisatie en eventueel meer financiële middelen, dit vergroot het spoor dat een dergelijke operatie nalaat en dus de kans op ontdekking. Niveau 1 is de dagelijkse gang van zaken, vanuit de Federale overheid kan besloten worden dat er opgeschaald moet worden naar niveau 2 of 3. Bij niveaus 2 en 3 wordt de faciliteit meer doelgericht bewaakt en wordt enige vorm van verassingelement teniet gedaan. De drie niveaus zijn de rode draad die door het veiligheidsplan loopt. Voor alle duidelijkheid, het verhogen van het veiligheidsniveau wordt enkel en alleen beslist door de Federale overheid via de Nationale Autoriteit voor Maritieme Beveiliging.

NIVEAU 1

NIVEAU 2

NIVEAU 3

Minimum aan passende veiligheidsmaatregelen. De dagelijkse gang van zaken.

Verdere veiligheidsmaatregelen door verhoogde kans op een incident.

Strikte veiligheidsmaatregelen door grote kans op incident, er is een concrete dreiging.


11

De bedoeling van het beveiligingsplan

De faciliteit stelt een beveiligingsplan op om: � Te voorzien in een passende toegangscontrole � De beveiliging te verbeteren en op te volgen � De medewerkers en bezoekers te beschermen � De aangemeerde schepen te beschermen � De faciliteit en zijn uitrusting te beschermen � De lading te beschermen De wijze waarop de beveiliging wordt gehanteerd kan variëren afhankelijk van: � De afgemeerde schepen � Het type lading dat verhandeld wordt � De hoeveelheid lading en schepen � De mogelijke dreiging voor uw faciliteit � Het beveiligingsniveau

Het is belangrijk dat U op de hoogte bent van het beveiligingsniveau van

uw faciliteit.

Beschikbare communicatiemiddelen De faciliteit heeft de nodige middelen om, bij verhoging van het beveiligingsniveau, te alarmeren en instructies door te geven aan de medewerkers. De beschikbare communicatiemiddelen: � Telefoon � GSM � E-mail � Signalen � Mondeling, via PFSO, Security of dienstchef Wat kunt U, als medewerker, doen

Terwijl U bezig bent met uw gewone taken, kunt U attent zijn voor eventuele verdachte (ongewone) voorwerpen en personen in uw directe omgeving. Zie er op toe dat het gebruikte materiaal in goede staat is en dat de nodige veiligheidscontroles worden uitgevoerd. � Ken het beveiligingsniveau van de faciliteit � Ken uw taken bij ieder beveiligingsniveau � Indien U vragen hebt over beveiliging, contacteer de PFSO.


12

Deel 5 – Doeltreffende beveiligingsmaatregelen


- Verdacht gedrag herkennen - Verdachte containers herkennen - Verdacht gedrag en verdachte activiteiten/situaties rapporteren - Doeltreffende maatregelen - Evacuatie, beheersen van de menigte - Wat is uw inbreng, als medewerker

Verdacht gedrag herkennen Volgende elementen kunnen deel uitmaken van verdacht gedrag: � Kleding die niet aangepast is voor de weersomstandigheden/omgeving � Bewust of onbewust aanpassen van de kledij � Verdachte vormen in de kledij � Foto’s maken, aantekeningen maken of plannen tekenen � Pogingen om beveiligingssystemen te omzeilen � Pogingen om in gebouwen of afgesloten delen van de faciliteit te geraken � Ieder activiteit die niet strookt met de gangbare werkzaamheden


13

Verdachte containers herkennen

Er bestaan ondertussen verschillende initiatieven om verdachte containers op te sporen, maar in de grote massa containers die verhandeld worden, zijn deze nog niet sluitend. De nodige oplettendheid blijft dus vereist bij het behandelen van containers. U kunt hierbij helpen door verdachte containers te rapporteren en uit te kijken voor: � Ongebruikelijke geluiden of geuren � Sporen van voedsel en/of huiselijk afval bij de container � Gaten in of pleisters op de container � Containernummers die niet overeenkomen met het manifest � Verkeerde HAZMAT labels voor de aangegeven lading � Geen verzegeling

Verdacht gedrag en verdachte activiteiten/situaties rapporteren

In havens worden incidenten gerapporteerd door beveiligingsverantwoordelijken aan de bevoegde overheidsdiensten (politie, douane, inlichtingendiensten, etc). Een verdacht persoon of voertuig dat vandaag door U wordt opgemerkt, kan al opgemerkt zijn bij een andere faciliteit. Relevante en tijdige informatie van de medewerkers kan de overheid helpen om verdachte personen en activiteiten te identificeren en op te volgen.

HAZMAT LABEL


14

Wanneer u elders op het haventerrein, bijvoorbeeld wanneer u naar uw werk reist, verdacht gedrag opmerkt, meld dit dan ook! Wanneer er zich bijvoorbeeld al dagen een achtergelaten auto ergens naast de weg bevindt of wanneer u ander verdacht gedrag opmerkt. Aan de waterzijde, bij hoogspanningskabels of langs spoorwegen kunnen zich ook verdachte situaties voordoen die gevaar kunnen opleveren voor u, uw faciliteit of anderen. CONFRONTEER BIJ TWIJFEL GEEN personen die zich verdacht gedragen, denk altijd eerst aan uw eigen veiligheid. Indien de persoon niet thuishoort op uw werkplek, waarschuw de beveiligingsagenten van uw faciliteit of de PFSO. Indien u dit veilig acht vraagt aan de persoon om zich te identificeren en ervaart u enige vorm van weerbarstigheid, dient u de nodige terughoudendheid in acht te nemen. Wanneer u met tweeën bent, laat dan één persoon op een afstand meekijken, zodat hij of zij nog kan ingrijpen mocht het verkeerd gaan. Rapporteer verdachte personen, situaties en/of objecten onmiddellijk

aan de beveiligingsagenten of aan de PFSO.

Doeltreffende maatregelen

Een aantal van de hieronder opgesomde maatregelen staan al omschreven in het beveiligingsplan van de faciliteit en worden uitgevoerd door specifiek personeel (beveiligingsagenten). De vetgedrukte acties kunnen door alle medewerkers worden uitgevoerd. Toegangscontrole:

� Toezicht op poorten, deuren en ingangen � Identiteitscontroles � Controle van bagage, werkkisten, enz. � Rapporteer verloren toegangskaarten, identificatiekaarten (alfapass) Beveiligingsrondes:

� Toezicht rond de gebouwen en de schepen. Wees ’s nachts alert op de kaai � Controleer plekken waar onbevoegden zich kunnen verschuilen � Wees duidelijk aanwezig en waakzaam Verlichting:

� Rond de gebouwen, toegangspoorten en langs de omheining � Op de kaaien

Evacuatie, beheersen van de menigte De faciliteit beschikt over een evacuatieplan. � Ken de nooduitgang en een eventuele alternatieve route. � Ga, bij alarm, zo snel mogelijk naar het toegewezen verzamelpunt � Behoudt de kalmte, reageer snel en help uw collega’s indien nodig � Keer niet terug tenzij de overheden en management hiertoe toestemming geven

Wat is uw inbreng, als medewerker

� Integreer veiligheid en beveiliging in uw dagelijks werk � Rapporteer verdacht gedrag en/of verdachte voorwerpen onmiddellijk � Wees waakzaam


15

“Security Awareness” quiz

Juist of fout:

1. Gangbare dreigingen in de maritieme industrie kunnen zijn: verstekelingen, sabotage en terrorisme.

2. Havenfaciliteiten zijn geen mogelijk doelwit van terroristische

activiteiten.

3. Bepaalde goederen op de faciliteit kunnen schadelijk zijn voor de mensen en/of het milieu.

4. Terrorisme is een misdrijf gepleegd voor een politiek doel.

5. Alle faciliteiten zijn goed beveiligd tegen terrorisme. 6. Misdadigers kunnen informatie over de faciliteit vergaren

door vragen te stellen en foto’s te nemen.

7. Explosieven en oliederivaten zijn gevaarlijke ladingen.

8. Bel onmiddellijk 101 indien U iets verdachts ziet op de faciliteit.

9. Een “buisbom” met ~2.5 kg TNT is een gevaarlijk wapen.

10.Het is aan te raden dat U een verdacht voorwerp (pakket)

naar een veilige locatie verplaatst.

11.De beveiligingsniveaus zijn de rode draad door het beveiligingsplan.

12.Het beveiligingsplan van uw faciliteit omschrijft de

beveiligingstaken en verantwoordelijkheden.

13.U dient steeds te weten op wel beveiligingsniveau de faciliteit staat.

14.Bij een bommelding wordt de zoektocht naar de bom enkel

door de medewerkers uitgevoerd.

15.Verdachte handelingen kunnen zijn: aanpassen van de kledij & ongewone activiteiten in de dokken of op de faciliteit.

16.Containers zijn steeds veilig aangezien ze allemaal

gecontroleerd zijn.

17.Onopvallend aanwezig zijn werkt bevorderend voor de beveiliging.

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F

J – F


16

Wat is de omschrijving voor:

18.Beveiligingsniveau 1: ………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………….. 19.Beveiligingsniveau 2: ………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

20.Beveiligingsniveau 3: ……………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………..

Bevestiging “Security Awareness”

Ik heb het handboek “Security Awareness” gelezen en begrepen en ik heb de 20-vragen quiz succesvol opgelost.

…………………………………………. Faciliteit

………………………………………….. Handtekening medewerker datum:

…………………………………………. PFSO datum: