FOCUS OP CONTINUTEIT

2015

2 3

23 Profiel van Kragten G4-3 tot G4-16

31 Economische kwaliteit in 2015

37 Kragten en haar medewerkers G4-LA1, LA6, LA9

45 Energie en uitstoot G4-EN15, EN16

Dit verslag is vastgesteld volgens Global Reporting Initiative (GRI), versie G4 (core)

5 Voorwoord G4-1, G4-17 tot G4-23

15 Duurzame inzetbaar-heid medewerkers heeft hoge prioriteit G4-LA9, LA10, LA11

20 Met samenwerking meer toekomst-zekerheid

29 Bestuur en ParticipatieG4-34, G4-38

37 Sociale kwaliteit in 2015

7 Verslaggevingsbeleid G4-12, G4-27, G4-28, G4-58

11 Integriteit als onderdeel van MVO G4-2, G4-56

17 Een nieuwe certificering voor duurzaamheid G4-EN27, EN-29

19 Toekomstgericht met innovatiesG4-EC4

26 Missie visie Strategie G4-1, G4-2

31 Financile prestatie G4-EC1

33 Sponsoring G4-EC4

42 Maatschappij en samenleving G4-SO1, G4-SO3

46 Milieu en afval G4-EN10, G4-EN23

THE SECRET OF CHANGE IS TO FOCUS ALL OF YOUR ENERGY, NOT ON FIGHTING THE OLD, BUT ON BUILDING THE NEW- SOCRATES

45 Milieukwaliteit in 2015

4 5

Het is vanuit economisch, sociaal en milieukundig oogpunt de bedoeling van Kragten om deze focus van continuteit aan te brengen in ons handelen. Je zou het zomaar duurzaam kunnen noemen, maar och, dat is zo langzaam aan een modewoord. Het is in ieder geval onderdeel van onze natuur en het leidend principe in ons handelen, een denkrichting. Het geeft blijk van Rijnlands ondernemen en laat zien waar het in ons bedrijf om draait. Dat maakt dat het wat ons betreft ook veel meer moet gaan over waardecreatie dan over geld en meer over vertrouwen dan over systeem.

VOORWOORD

In de traditie van de jaarverslaglegging heeft het Maatschappelijk Jaarverslag bij Kragten de afgelopen jaren een vaste plaats gekregen. We zijn blij met de toen ingeslagen weg om meer over ons bedrijf en organisatie te vertellen in een Maatschappelijk Jaarverslag. En er is ook nu weer veel meer te vertellen, dat kunt u lezen in de voorliggende editie over het jaar 2015.

De centrale stelling voor ons maatschappelijk jaarverslag is: Wij zien ons bedrijf als een onderdeel van de maatschappij en we zijn bezig met werk en dienstverlening die maatschappelijk relevant is. Wij zetten daarom onze kerncompetenties in om oplossingen te vinden voor maatschappelijke vraagstukken en we voegen daar vol overtuiging de focus op continuteit aan toe. De subtitel van dit verslag verwoord dat, de inhoud van dit verslag maakt dat duidelijk op meerdere aspecten. Een doorlopend koord over de bladzijdes van dit document symboliseert continuteit en verbinden.

Onze missie samengevat in de woorden de Kragt van vertrouwen gaat daar ook over.

Traditioneel maken wij dit verslag op overeenkomstig Global Reporting Initiative (GRI). Ook dit jaar hebben wij dat gedaan en is de nieuwe standaard (G4) gehanteerd. Voor de keuzes van de rapportage onderwerpen verwijs ik u graag naar de zogenaamde GRI codes bij de inhoudsopgave van dit verslag. Dit betekent ook dat we dit jaar voor het eerst een hoofdstuk verslaggevingsbeleid hebben toegevoegd aan het begin van het verslag.

Jan-Willem Boots, Directeur Kragten

WIJ ZIEN O

NS BEDRIJF

ALS

EEN ONDER

DEEL VAN

DE

MAATSCHA

PPIJ EN WE

ZIJN

BEZIG MET

WERK EN

DIENSTVER

LENING DIE

MAATSCHA

PPELIJK

RELEVANT

IS.

6 7

De analyse van de onderwerpen waarover wij rapporteren heeft de inhoud van dit jaarverslag bepaald.

Dat heeft voor het rapportagejaar 2015 de focus op continuteit opgeleverd. We gaan

deze analyse in 2016 verder uitdiepen, zowel intern als extern. We zijn immers continu

met stakeholders in gesprek en agenderen dit in de reguliere dialogen en overleggen met

betrokkenen (bijvoorbeeld een klanttevredenheidsonderzoek, kwartaaloverleg met de bank,

intern hoofdenoverleg e.d). We zullen in de toekomst op basis van deze dialogen steeds weer

vaststellen over welke themas we blijven of gaan rapporteren. Dat geeft u als lezer invloed op

het volgende maatschappelijk jaarverslag over het jaar 2016.

ACTORANALYSE Belang Invloed

ISSUEANALYSE Oorzaak / Gevolg Probleem / Oplossing Afweging / Criteria

FOCUS

VERSLAGGEVINGSBELEID

8 9

WAT IS ECHT BELANGRIJK VOOR ONZE ORGANISATIE EN HAAR BELANGHEBBENDEN?

Ons Maatschappelijk Jaarverslag betreft Kragten n de klanten waarvoor we werken, de keten waarin wij actief zijn, de medewerkers van onze organisatie, partners, leveranciers, etc. Met andere woorden: de betrokkenen van onze leefwereld. Daar behoren overigens ook de zogenaamde niet-gouvernementele-organisaties toe (ngos).We hebben genventariseerd wie de belangrijkste betrokkenen bij ons bedrijf zijn. Op basis daarvan hebben we een analyse uitgevoerd (actoranalyse) die ons de mogelijkheid geeft om focus aan te brengen en de juiste werkwijze te kiezen. Wie heeft de meeste invloed op onze activiteiten en strategie en op wie hebben onze activiteiten en onze strategie de meeste impact? We kijken daarbij in hoofdzaak naar de primaire ketens waarin wij actief zijn en waarvoor wij onze verantwoordelijkheid willen nemen.

ONDERNEMINGSRAAD

COMMISSARIS

MEDEWERKERS

AANDEELHOUDERS

DIRECTIEKLANTEN

MAATSCHAPPIJ

TOELEVERANCIERS

PARTNERS

SAMENWERKINGS-VERBANDEN

NETWERKORGANISATIES

CONCURRENTEN BANK

ACCOUNTANT

WERKGEVERS-ORGANISATIES

MEDIA

KAMER VAN KOOPHANDEL

BELANGEN-ORGANISATIES

ONDERWIJS EN KENNISINSTELLINGEN

ADVISEURS

EXTERN

E S

TAKEH

OLD

ER

S

INTE

RFAC

E ST

AKEH

OLD

ER

S

INTERNE STAKEHOLDERS

10 11

Met focus op continuteit is ook integriteit een centraal thema. Directie en medewerkers van Kragten beschouwen dit als onze professionele verantwoordelijkheid. Het thema integriteit is ook een voorwaarde voor continuteit omdat het belangrijk is voor het behouden en verwerven van vertrouwen. Dit speelt zowel intern als extern, dus bij alle stakeholders, een rol.

Met de definitie van integriteit: correct handelend, eerlijk en betrouwbaar, heeft integriteit vele gezichten. Vandaar dat we ook meerdere aspecten in dit verslag aan bod laten komen.

AANDACHT VOOR COMPLIANCE OP INHUUR EN AANNAMEAls organisatie maken we gebruik van diensten van ZZP-ers, leveranciers en nemen zelf mensen in dienst. De controle op verklaring arbeidsrelatie, identificaties, eventuele uittreksels van Kamer van Koophandel, noodzakelijke certificering e.d. is daarom van groot belang. Wij willen er steeds van verzekerd zijn dat we voldoen aan de wettelijke inhuureisen zoals opgenomen in de Wet Ketenaansprakelijkheid, de Wet Arbeid Vreemdelingen en de afspraken die we hebben gemaakt over horizontaal toezicht met de Belastingdienst.

EXTERNE KLACHTENIn het kader van ons kwaliteitssysteem registreren we niet alleen de klanttevredenheid, maar uiteraard ook eventuele externe klachten. Deze worden conform de vastgestelde procedure binnen twee weken afgehandeld en daarnaast jaarlijks opgenomen in de directiebeoordeling. De werkwijze rond de aanpak van externe klachten is geborgd in ons kwaliteitssysteem: ISO 9001.

INTEGRITEIT ALS ONDERDEEL VAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

INTEGRITEIT HEEFT BETREKKING OP GELOOFWAARDIGHEID, DOEN WAT JE BELOOFD

12 13

DE SIGNATUUR VAN ONAFHANKELIJKHEIDOnafhankelijk maar betrokken zou een slogan kunnen zijn onder het missiestatement de Kragt van vertrouwen. Het voorkomen van het optreden van integriteitsrisicos is in belangrijke mate geborgd door de financile onafhankelijkheid. Kragten is geen onderdeel van een moedermaatschappij met een belang bij realisatie of ontwikkeling en heeft geen aandeelhouders met een dergelijk belang. Het geeft ons objectiviteit als basis en maakt dat onze advisering is gebaseerd op inhoud, kennis en vakmanschap en gericht op waardecreatie.

VASTHOUDEN AAN MORELE WAARDENIntegriteit is een complex onderwerp waarin gedrag en motieven voor dat gedrag de centrale themas zijn. In concrete situaties is meestal wel duidelijk wat integer en niet-integer gedrag is. Waar het op aan komt zijn de grijze gebieden waar regels niet altijd duidelijk zijn. Dan helpen twee zaken ons verder. Op de eerste plaats zijn dat consistente keuzes en gedrag van de leidinggevenden (voorbeeldgedrag). Dit is essentieel om een integere cultuur te ontwikkelen.

Op de tweede plaats is dat het hebben van een kernwaarde, en daar ook naar handelen. De Kragt van vertrouwen is ons uithangbord van deze kernwaarde. Dat gaat dus over vertrouwen, en integriteit is daar de basis voor. We zorgen ervoor dat we dit als het ware constant in het vizier hebben door het bespreken van conflicten, duidelijk zijn, confronteren met knelpunten en aandacht voor en coachen op gedrag. Maar ook ruimte bieden voor initiatief, verantwoordelijkheid geven en betrokkenheid creren valt hieronder.

KLACHTEN BEGELEIDEN DOOR VERTROUWENSPERSONENEen situatie of gevoel waardoor ongerief of onvrede ontstaat m.b.t. de werksituatie in brede zin, kan buiten het direct overleg tussen medewerker en leidinggevende worden besproken met een klachtenbegeleider. Deze handelt als een vertrouwenspersoon waarmee een bescherming van de medewerker tegen nadelige gevolgen en een rechtvaardige behandeling van de klacht mogelijk is. Er is een mannelijke en vrouwelijke vertrouwenspersoon benoemd, in overleg tussen directie en ondernemingsraad.

ICT-MAATREGELEN INFORMATIEBEVEILIGING - Firewall t.b.v. het blokkeren van ongewenst

dataverkeer tussen binnen en buiten kantoor. - Antivirus t.b.v. bescherming tegen virussen en

malware. - Vpn/portal t.b.v. medewerkerstoegang tot ICT-

systemen van Kragten. - Login- en passwordpolicies. - Dubbele autorisatie van bankbetalingen.

BEWUST BEZIG MET HET CORRUPTIERISICOHet corruptierisico is een belangrijk risico voor de aantasting van de integriteit omdat vaak de belangen (o.a. financieel) in onze projecten groot zijn. Ook het risico op belangenverstrengeling valt onder deze noemer. In onderstaande tabel is het corruptierisico concreet gemaakt voor onze dienstverlening en is de bijbehorende beheersmaatregel (buiten ISO en certificeringen) genoemd.

INFORMATIEBEVEILIGINGICT neemt een groeiende rol van betekenis in, in ons handelen en communiceren. Data en vertrouwelijke gegevens worden via systemen opgeslagen en ontsloten. Daarmee is ICT in toenemende mate van belang in het kader van integriteit. Zowel in organisatorische zin als op het vlak van concrete beveiliging heeft dit geleid tot maatregelen. ORGANISATORISCHE MAATREGELEN - Voor toegang tot ICT-systemen (denk aan ERP-systeem,

projectdata) zijn op basis van rol, functie en/of afdeling/vakgroep rechten toegekend en daarmee selectief toegankelijk gemaakt.

- Third Party Mededeling (TPM) over de betrouwbaarheid van de verwerking van onze financile gegevens en de daarbij behorende beheersingsmaatregelen.

- Gedragscode internet en email gebruik.

Manipulatie milieuonderzoek, partijkeuringen en milieukundige begeleiding

Analyses door onafhankelijk gecertificeerd laboratorium,

eigen voorwaarden bij milieukundig onderzoek en

instructie + verklaring onafhankelijkheid van belang en

uitkomst onderzoek

Manipulatie van toezichthouder en/of directievoerder op werken

In het overleg met betrokkenen en in

handboeken duidelijke instructie . Controle door

projectverantwoordelijken en hoofd van de lijn

uitvoeringsbegeleiding

Manipulatie van aanbestedingstrajecten Selectie van de betrokken adviseurs bij de aanbesteding,

op basis van kennis van de regelgeving. Werken in

commissievorm. Actief kennisdelen bij wetswijzigingen

Belangenverstrengeling in projecten

Toepassen van nota scheiden van belang RWS

DE SIGNATUUR VAN ONAFHANKELIJKHEID EN FINANCILE INTEGRITEIT DIE KRAGTEN ZO HOOG IN HET VAANDEL HEEFT STAAN, VRAAGT OOK OM HET BEWUST OMGAAN MET DE RISICOS DIE DIT KUNNEN AANTASTEN.

14 15

De samenvattende tekst uit het project van de Duurzame inzetbaarheid van medewerkers waarvoor tevens een Europese subsidie (ESF 2014-2020) is aangevraagd en in 2015 de verleningsbeschikking is ontvangen, luidt als volgt:

Vanwege een veranderende markt heeft Kragten enkele jaren geleden haar visie en missie vernieuwd. Om deze visie en missie te kunnen doen slagen is het van belang deze ook praktisch te vertalen naar de organisatie en te voorzien in een nieuwe wijze van aansturing van haar medewerkers waarbij het ondernemerschap en de duurzame inzetbaarheid van de individuen verhoogd wordt.

Teneinde de beoogde aansturingsstructuur te kunnen realiseren is verzelfstandiging van de aansturing noodzakelijk. Hiertoe Is het noodzakelijk een cultuur te bevorderen waarin zelfstandigheid in werken verstevigd wordt teneinde doorgroei in het huidige personeelsbestand te creren en medewerkers te blijven binden aan Kragten.

DUURZAME INZETBAARHEID VAN MEDEWERKERS HEEFT HOGE PRIORITEIT

EEN VITALE ORGANISATIE: WERKEN AAN DUURZAME

INZETBAARHEID!

In 2015 is in dit verband gewerkt aan de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers door de implementatie van een nieuwe cyclus van functioneren en beoordelen. De cyclus van de Mini-Ondernemingsplannen( MOP-cyclus) binnen de vakgroepen vormt de basis van dit proces en de persoonlijke benadering staat centraal. In 2016 is daarnaast een begin gemaakt met de flexibilisering van de arbeidsvoorwaarden. In 2016 start het project binden en boeien.

16 17

doelstellingen en maatregelen, kennisuitwisseling en deelnemen aan een initiatief.Verbeteren van het milieu en voldoen aan wet- en regelgeving is ruimer dan alleen het verminderen van de uitstoot van CO2. Dit is de reden waarom Kragten in 2015 is gestart met de certificering op ISO 14001: ng meer inzetten op duurzaamheid. In december 2015 heeft de certificeringsaudit hiervoor plaatsgevonden.

Bij de CO2 Prestatieladder is het verplicht deel te nemen aan een zgn. initiatief. Kragten sloot zich enkele jaren geleden aan bij Nederland CO2 Neutraal. De vermindering van de uitstoot van CO2 is Kragten ernst; daarom zijn wij lid gebleven van dit initiatief, waarin we ook zitting hebben in de werkgroep Wagenpark.

We realiseren ons natuurlijk al langer dat de wereld en de mensheid voor grote uitdagingen staan. De komende decennia zullen duurzaamheid en circulaire economie een cruciale rol spelen. Daarbij gaat het over veel meer dan het uitputten van de aarde en CO2-uitstoot. In de circulaire gedachte is alles met elkaar verbonden. Of het nu gaat over energie, water of duurzaam bouwen, alles is onderdeel van het grote geheel. De overtuiging om duurzame oplossingen te bedenken in de scope van onze dienstverlening komt daar vandaan.

Kragten is vanaf 1 februari 2013 in bezit van het CO2-Bewust Certificaat Niveau 3. De benadering van duurzaamheid in dit certificaat is echter erg smal.We besloten in 2015 om het certificaat voor de CO2 Prestatieladder te vervangen door dat van ISO 14001. ISO 14001 gaat kort gezegd over het verbeteren van het milieu in het algemeen, en over het voldoen aan wet- en regelgeving omtrent het milieu.De CO2 Prestatieladder gaat specifiek over het verminderen van de uitstoot van CO2 met smart

EEN NIEUWE CERTIFICERING VOOR DUURZAAMHEID

DUURZAAM HEEFT EEN VEELZIJDIGE BETEKENIS BIJ KRAGTEN. HET KAN HIERBIJ GAAN OVER RELATIES EN VERTROUWEN, EEN ONTWERPFILOSOFIE OF MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN.

18 19

Er wordt al gesproken over de vierde industrile revolutie. Hiermee wordt gedoeld op de heftige veranderingen die ontstaan in de maatschappij en de arbeidsmarkt als gevolg van de opkomst van digitale technologien zoals het Internet of Things, kunstmatige intelligentie en big data. Innoveren is daarom voor elk bedrijf van levensbelang en tegelijkertijd inspirerend om mee bezig te zijn.

Onze constante inzet op innovatie heeft in 2015 ook tot resultaat geleid. De nominatie en behaalde derde plaats voor de Rioned innovatieprijs met de O2-put (bekijk het filmpje op Youtube) is in dit verband belangrijk om te vermelden. Maar het is echt niet het enige. De uitwerking die is gegeven aan de strategie, zoals op adaptief beheer en Stratus, levert nieuwe dienstverlening op.

Stratus heeft zich inmiddels bewezen en neemt een groeiende positie op de markt in.

Op het gebied van inkoopstrategien geven we middels minisymposia blijk van kennis en delen die met de markt. Onze denkwijze over de veranderende maatschappij en de gevolgen voor de openbare ruimte hebben we verwoord in Samenlevingskragt. Dit vormt dan weer de basis voor onze dienstverlening op het gebied van bijvoorbeeld sport en bewegen, maar het heeft ook invloed op alle aspecten van ons dienstenpallet. Zo krijgt innovatie bij Kragten een betekenis en invulling op zowel product- als procesniveau.

Voor wat betreft technische innovaties maakt Kragten al jaren gebruik van de zogenaamde WBSO subsidie (Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk). Het aantal geregistreerde uren aan WBSO projecten bleef door alle inspanningen op andere innovaties iets achter en liet na jaren van stijging in 2015 een teruggang zien van ruim 20%. Het aantal WBSO projecten nam aan het einde van het jaar wel toe van 8 naar 13, waarmee ook de aandacht voor innovatie hoog zal blijven in 2016.

WE LEVEN IN EEN DYNAMISCHE OMGEVING, WAARIN INNOVATIE EEN BELANGRIJKE DRIJVENDE KRACHT IS

TOEKOMSTGERICHT MET INNOVATIES

Waterkragtdoor Kragten

INNOVATIE IN 2015Classificeren verhard oppervlak d.m.v. luchtfotos

Lerende software maatregelen (rioolbeheer)

Kwaliteit modellering waterhoogten op maaiveldniveau

Lange termijn gedrag infiltratievoorzieningen

UX5 hoogtebeelden

Waterberging in heuvelachtig gebied

Meerlaagse veiligheid ruimtelijke inrichting

Baby MKBA

Beoordelingssystematiek wateroverlast

Ontlastput (O2-put)

Gisib Rioview

Meerlaagse veiligheid overstromingsmodel

3D GNIP en koppeling DTM

Totaal aantal uren in 2015 2.113- PUT

20 21

Samenwerken wordt gezien als een belangrijke competentie voor zowel individuen als organisaties omdat het een efficinte manier is om doelen te bereiken.Redenerende vanuit de klanten zijn wij in onze aanpak gericht op samenwerking: met opdrachtgevers voor de invulling van de klantbehoefte, met partners voor de gewenste verbreding van onze dienstverlening waar nodig en in de keten waar het geheel meer is dan de som der delen.

Samenwerking zien wij dan ook als een kernwaarde van ons bedrijf en ondersteunend voor onze focus op continuteit. Samenwerken komt inmiddels op vele manieren tot stand: formeel en informeel, met individuen en met groepen.

MET SAMENWERKING MEER TOEKOMSTZEKERHEID

KRAGTEN EN DE RELATIE MET DE KENNIS- EN ONDERWIJSINSTELLINGEN

Kennis en inhoud op het niveau van vakmanschap is onderdeel van ons onderscheidend vermogen. Wij zien in onze klantenmarkt hierin ook een groeiende behoefte en hebben dit daarom onderdeel gemaakt van de visie op ons werk. Het belang van kennisontwikkeling is groot. Dit motiveert het belang van samenwerking met kennis- en onderwijsinstellingen.Het faciliteren van stages- en afstudeerplaatsen is nog altijd een vorm die daarbij terugkomt.

Maar daar blijft het allang niet meer bij. Gastcolleges (o.a. NHTV en Avans Hogeschool), invullen van cursus en onderwijsmodules, praktijkcasussen e.d. zijn ook al jaren gebruikelijke invullingen van deze relatie. Voor 2015 is het bijzonder daarbij te vermelden dat ook de universiteit van Leuven betrokken was bij een afstudeerproject voor studenten dat in samenwerking met Waterschap Aa en Maas is gedaan.Ook in 2015 is met diverse partijen samengewerkt voor de organisatie van symposia: - Samenwerken is een sport in samenwerking

met de gemeente Amsterdam, de Nederlandse Atletiekunie en anderen.

- Help de overstort verzuipt in samenwerking met waterschap Aa en Maas.

- Adaptief Beheer in samenwerking met de ge-meente Bernheze en anderen.

Verder is de samenwerking met Rioned gecontinueerd op het gebied van cursussen en publicaties.

Het belang hiervan hebben we in 2015 onderstreept door het initiatief te nemen in de leer- en experimenteeromgeving voor ketensamenwerking voor een zogenaamde versnellingstafel Infra. Binnen het platform Ketensamenwerking Zuid vervulde Kragten daarbij tevens de voorzittersrol.

AANTAL STAGIAIRES / AFSTUDEERDERS IN 2015: 12 AANTAL UREN IN 2015: 6280 UREN

22 23

Traditioneel is de overheid en semioverheid (Rijk en rijksdiensten, provincies, gemeenten, waterschappen, corporaties, nutsbedrijven) goed vertegenwoordigd. De laatste jaren zijn de klantsegmenten aannemerij, Rijkswaterstaat en waterschappen groeiend in hun aandeel van de omzet.

BESCHRIJVING VAN KRAGTENWij werken aan ruimte in al zijn verschijningsvormen, wij combineren vakkennis en proceskennis en stellen de klant daarbij centraal. Vertrouwen is daarbij een sleutelbegrip voor kwaliteit en continuteit.

We zijn als onafhankelijk dienstverlener actief op het gebied van de ontwikkeling, de inrichting en het beheer van zowel het stedelijke als het landelijke gebied. De organisatie van onze dienstverlening is met ingang van 2015 veranderd. De integrale aanpak die kenmerkend is voor Kragten, zoals de cirkels symboliseren, was de belangrijkste drijfveer voor het opheffen van de unitstructuur. Met ingang van 2015 zijn de interne unitgrenzen daarom komen te vervallen: een multidimensionale organisatie.

Vanuit twee vestigingen (Roermond en s-Hertogenbosch) hanteren we korte lijnen naar onze klanten. Kragten is opgericht in 1954 en heeft in 2014 haar 60-jarig jubileum gevierd. Naast de vakinhoudelijke organisatie (business) kent Kragten een ondersteunende organisatie. Hierin zijn ondergebracht de financile en projectadministratie, het secretariaat, automatisering, personeelszaken en faciliterende zaken.

Kragten is actief in diverse klantsegmenten in Nederland, waarbij grofweg de verhouding tussen de publieke markt en de private markt 60% - 40% bedraagt.

PROFIEL VAN KRAGTEN

MARKTOPDRACHTGEVER

MARKTOPDRACHTGEVER

BOUWP

LANN

EN Z

ORG

KOST

EN DE

SKUNDIGHEID

COM

PLEXE INFRASTRUCTURELE PROJECTEN

RISICOMANAGEMENT

CO

MM

UNIC

ATIE

INKOOP STRATEG

IE

N

BEDRIJVENTERREINEN

GE

ODAT

AMAN

AGEM

ENT

INFRATECH

NIEK

CULTUU

RTECHNIEK

VE

RKEER

& VER

VOER

LANDSCHAP & STEDENBOUW

PLANOLOGIE

RIOO

LTEC

HNIE

KWATE

RTECHN

IEK

MILI

EUTE

CHNI

EKON

DERG

ROND

SE IN

FRAS

TRUC

TUUR

DIRECTIE DRS. ING. J.W. BOOTS ING. H. VAN DUIJNHOVEN ING. J.L.A. JANISSEN ING. P. VAN DE VEN H. KOOPSTRA RA

BOUW

PLAN

NEN

WON

INGB

OUW

VAKANTIEPARKEN EN LEISURE

EEN MULTIDIMENSIONALE ORGANISATIE

WE ZIJN MET ONS WERK

BETROKKEN EN

ONDERDEEL VAN DE

STEEDS VERANDERENDE

SAMENLEVING

24 25

Kragten heeft een platte organisatie die wordt aangestuurd door de directie. De directeuren zijn een belangrijk deel van hun tijd uitvoerend bezig in projecten. Soms als projectleider, dan weer als inhoudsdeskundige of met een bijdrage in het proces. Dat is een bewuste keuze. Zo staan we dichtbij de klant en weten we beter wat er zich in de markt afspeelt.

Verder is er vanuit de directie een focus op de strategische speerpunten en zijn de taken verdeeld in portefeuilles.

Het directieteam van Kragten is als volgt opgebouwd:

DRS. ING. JAN-WILLEM BOOTS. Voorzitter van het directieteam. Hij is van huis uit verkeersplanoloog.

ING. PETER VAN DE VEN. Zijn achtergrond ligt op het vlak van geodesie en automatisering en projectmanagement.

ING. HARRY VAN DUIJNHOVEN stuurt de meer ruimtelijk getinte vakgroepen aan. Dit past uitstekend bij zijn opleiding en

jarenlange ervaring.

ING. JORIS JANISSEN stuurt de meer technisch getinte vakgroepen aan, hij is in het vakgebied civiele techniek opgeleid en

beschikt over jarenlange ervaring hier in.

HARRY KOOPSTRA RA. Facilitaire activiteiten zoals automatisering, secretariaat, personeelszaken en de (financile) administratie

worden door hem aangestuurd.

Jan-Willem Boots

Joris Janissen

Peter van de Ven Harry van Duijnhoven

Harry Koopstra

26 27

MISSIEWij geloven dat een duurzaam vertrouwen in onze klanten en onze medewerkers alsmede de kracht van onze kennisrijke organisatie leidt tot een optimale bijdrage aan de uitgebalanceerde inrichting en instandhouding van onze leefomgeving.

VISIEIn onze visie op de positie van Kragten in de maatschappij en onze dienstverlening stellen wij de klant centraal en geven wij uiting aan vijf karakteristieke themas.

KERNWAARDEN

STRATEGIEIn de strategie van ons werk spelen wij met onze kennis en competenties maximaal in op de maatschappelijke relevante onderwerpen. We zijn met ons werk betrokken bij en onderdeel van de steeds maar veranderende samenleving (circulariteit) en willen van betekenis zijn voor mensen binnen en buiten onze onderneming (inclusiviteit). In 2015 hebben we vanuit die gedachten onderstaande speerpunten herijkt: - Belevingsmanagement (met de filosofie van

Samenlevingskragt) sport en bewegen, gebiedsontwikkeling van kernen en adaptief beheer.

- Geodatamanagement: Big-geo-data. - Ondergrondse leidinginfrastructuur. - Assetmanagement bedrijventerreinen. - Waterkragt stedelijk water en waterveiligheid. - Advisering inkoopstrategien.

Wat betreft de strategie van Kragten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen is de drijfveer: verantwoordelijkheid. We voelen ons verantwoordelijk om een goed werkgever te zijn, verantwoordelijk om een bedrijf te zijn met waarde voor de huidige en toekomstige generatie en willen medeverantwoordelijkheid dragen in de huidige maatschappelijke context en uitdagingen.

Hoe zich dat vertaalt naar ambities op het gebied van de economische kwaliteit, sociale kwaliteit en milieukwaliteit leest u in de volgende hoofdstukken van dit verslag.

Instrumenten die ons bij dit alles behulpzaam zijn en worden ingezet zijn daarbij opgesomd.

De managementsystemen op een rij: - ISO 9001-2008 inzake kwaliteitsmanagement en

verbetering. Het kwaliteitsmanagementsysteem is in 2014 volledig vernieuwd.

- CO2-bewust Certificaat Niveau 3 (CO2 Prestatieladder) inzake onze CO2 footprint en onze doelstelling en maatregelen om deze te verlagen.

- SIKB BRL 1000 (1001) inzake monsterneming voor partijkeuringen (bodemonderzoek).

- SIKB BRL 2000 (2001, 2002, 2003, 2018) inzake veldwerk milieuhyginisch bodemonderzoek en waterbodemonderzoek.

- SIKB BRL 6000 (6001) inzake milieuhyginische begeleiding van (water)bodemsanering en nazorg.

- Third Party mededeling (TPM) van onze accountant over de betrouwbaarheid van de verwerking van onze financile gegevens en de daarbij behorende beheersingsmaatregelen.

- Horizontaal toezicht ter ondersteuning van financile transparantie naar de belastingdienst, in samenspraak met onze accountant.

- Erkend leerbedrijf voor MBO en HBO onderwijs.

Met ingang van 2016 zijn wij gecertificeerd voor ISO 14001-2004 (milieumanagement).

MISSIE, VISIE EN STRATEGIE Met onze stempel geven wij uiting aan de essentie van ons onderscheidend vermogen en de bedrijfsfilosofie. Het woord vertrouwen is in dit verslag al verbonden met continuteit en integriteit. Dit kan niet bestaan zonder een stevige basis in het DNA van Kragten en de relatie met haar medewerkers en klanten. Vertrouwen hoort bij de menselijke maat, vertrouwen verwijst naar de lange termijn, vertrouwen is iets tussen mensen en mensen maken Kragten.

BEWUST VERBETEREN IS WERKEN AAN CONTINUTEIT

28 29

BESTUUR EN PARTICIPATIEHet bestuur van Kragten wordt uitgeoefend door de directie, die voor die taak benoemd is door de aandeelhouders. De juridische zeggenschap berust conform de statuten van Kragten bij de aandeelhouders. De raad van commissarissen oefent toezicht uit op het functioneren van de directie.

Conform de wet op de ondernemingsraden heeft Kragten een ondernemingsraad in functie bestaande uit zeven medewerkers.

De organisatie van Kragten kenmerkt zich door een structuur en werkwijze waarbij de verantwoordelijkheden en bevoegdheden diep in de organisatie zijn gelegd. De inbreng en zeggenschap van medewerkers ligt op vakgroepniveau of via de ondernemingsraad. Dit is de formele weg. Het past om op deze plaats te melden dat door de platte organisatie en de cultuur binnen Kragten veel medewerkers ook rechtstreeks de weg naar de directie vinden. De aangepaste organisatiestructuur zonder units heeft dit versterkt.

De eigendomsstructuur van onze organisatie is te omschrijven als een volledige financile werknemersparticipatie. Dit betekent dat alle aandelen van Kragten in handen zijn van medewerkers en directie van het bedrijf. In onze visie past dit uitstekend bij een kennisintensieve organisatie zoals Kragten is.

Het stimuleert betrokkenheid en ondernemerschap bij de medewerkers en draagt op die manier bij aan de continuteit van het bureau. Kragten kent reeds vanaf 1988 werknemersparticipatie in het aandelenkapitaal. Eind 2015 waren er, buiten de directie, 67 medewerkers met certificaten van aandelen.

Ten aanzien van de MVO verantwoordelijkheden en de aspecten gekoppeld aan Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) ligt de verantwoordelijkheid bij de directie. Onder de KAM aspecten vallen alle ISO en BRLs, de bedrijfshulpverlening, calamiteitenplannen, EHBO en Risico Inventarisatie en Evaluatie (RIE). De functie van de KAM manager wordt ingevuld door de algemeen directeur. Buiten het directieteam zijn daarbij inzetbaar en ondersteunend / uitvoerend betrokken een Kwaliteitscordinator (Kwaco), een preventiemedewerker / hoofd bedrijfshulpverlening (met team) en een huismeester.

WIJ LEIDEN VAKMENSEN OP

30 31

GROOT-BRITTANNI

S HERTOGENBOSCH

HERTEN

BELGI

GASUNIE

RIJKSWATERSTAAT

^

^

^

^

FINANCILE PRESTATIEIn deze tijden van de economie en de veranderingen van de maatschappij om ons heen wordt het woord transitie vaak gebruikt voor de staat waarin bedrijven zich bevinden.Het boekjaar 2015 heeft laten zien dat ook Kragten met alle kenmerken van de transitie te maken heeft. Een jaar dat start met de zorgen over het teleurstellende bedrijfsresultaat van 2014, wordt een jaar dat eindigt met een bedrijfsresultaat dat tevreden stemt en uitkomt op het dubbele van de begroting. Het is bijna symbolisch voor de turbulentie die ons bedrijf heeft gekend in dat jaar. Het is dan belangrijk om koers te houden met een duidelijke focus: de focus op continuteit, de subtitel van dit maatschappelijk jaarverslag.

Het jaar 2015 had een slechte start. De eerste 10 weken van het jaar kenmerkten zich door een te lage declarabele productiviteit. Ook was daar het negatieve resultaat van de aanbesteding van een raamovereenkomst van de Nederlandse Gasunie die insloeg als een bom. Alle alarmbellen stonden na het eerste kwartaal van 2015 op rood.

ECONOMISCHE KWALITEIT IN 2015

Voor de korte termijn was het belangrijk om in te grijpen op de omvang van de organisatie, voor de lange termijn zijn keuzes gemaakt om het verdienmodel van Kragten te verbeteren door het abstractieniveau van ons werk te verhogen naar meer adviseurschap. Dat laatste heeft geleid tot de samenvoeging van vakgroepen om beter te kunnen doorpakken op de gekozen strategie. Het jaar 2015 begon met 142,1 FTE en 10 vakgroepen en eindigde met 130,2 FTE en 8 vakgroepen.

OMZET EN SPREIDING IN 2015

0,01 - 100.000

100.000 - 250.000

250.000 - 500.000

500.000 - 1.000.000

1.000.000 - 2.500.000

DUITSLAND

TRANSITI

E EN

AGILITY

KENMERKE

N

2015

32 33

Daarbij zijn keuzes gewogen die op korte termijn effect sorteren, maar ook op de lange termijn, dus structureel, tot een verbetering leiden en die passen in maatschappelijke ontwikkelingen. De belangrijkste drijfveer daarbij was het lange termijn perspectief en de continuteit van de organisatie. Niettemin was de turbulentie van al deze maatregelen in de organisatie groot. De directie heeft in 2015 hiervoor uitstekend kunnen samenwerken met de ondernemingsraad van Kragten. Samen hebben we onderkend dat een goede communicatie in dit soort situaties van cruciaal belang is.

De omzet bleef in 2015 ongeveer gelijk met de omzet van 2014, maar deze werd gerealiseerd met minder mensen. De productiviteitsverbetering die dit als gevolg heeft zorgt, in combinatie met kostenreductie, voor een positief bedrijfsresultaat van 5,7%.

Een samenvatting van de financile prestatie van Kragten in 2015 is opgenomen in bovenstaande tabel.

OMZET 12.840Resultaat voor belastingen 588

Eigen vermogen 3.036

Solvabiliteit 45%

Personeelskosten 8.196

(getallen x 1.000)

SPONSORINGEen deel van de maatschappelijke betrokkenheid van Kragten wordt ingevuld middels sponsoring. In de concretisering hiervan zijn inmiddels vele vormen te herkennen. Steeds wordt getracht de waarde van de sponsorbijdrage groter te laten zijn dan de feitelijke vertaling in euros. Dat is zeker het geval bij de Kragten Avondloop Herten die in 2015 haar achtste editie beleefde. Door de financile steun hebben we onze naam aan deze hardloopwedstrijd voor jong en oud mogen verbinden. Onze bijdrage gaat echter verder dan dat. Kragten draagt via enkele actieve medewerkers een steentje bij aan de organisatie van het evenement. Belangrijk is ook de beschikbaarstelling van het kantoor in Herten op de dag van de wedstrijd, als inschrijfbureau en kantoor voor de tijdwaarneming en de ontvangst en instructie van de vrijwilligers. De editie van 2015 was de eerste editie waarbij het programmaonderdeel run-bike-run was toegevoegd.

avondloop Herten

34 35

Aan sponsoring heeft Kragten in 2015 8.317,00 besteed. Conform het sponsorbeleid is een deel van dit bedrag geschonken aan culturele en maatschappelijke activiteiten in de gemeenschap van Herten en Roermond.

Voor het overige worden specifieke keuzes gemaakt. Enkele zaken lichten we op deze plaats toe. Ter nagedachtenis aan Jean-Paul Balkestein, die in maart 2012 op 32-jarige leeftijd is overleden, hebben vrienden de stichting JP Balki Run opgericht. De stichting organiseert jaarlijks een loop over vier afstanden. Ook in 2015 heeft Kragten dit event financieel gesteund. De opbrengst komt ten goede aan de Nederlandse Hartstichting en de AMC foundation. Jean-Paul Balkestein was van september 2008 tot oktober 2011 in dienst van Kragten. Voor nadere informatie zie www.jpbalki-event.nl.

MET MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID EEN MEERWAARDE CREEN VOOR DE GEMEENSCHAP

Specifiek voor 2015 mag ook onze sponsoring van het Toon Hermans Huis Roermond niet onvermeld blijven. Vanwege de meerjarige sponsortoezegging is Kragten ambassadeur van het Toon Hermanshuis Roermond. Diverse sponsoractiviteiten liepen in 2014 door vanuit eerder initiatief zoals het meerjarig sponsorcontract van Geofort en het gezamenlijk donateurschap (met medewerkers en enkele oud-medewerkers) van Plan Nederland.

Aan de vooravond van de manifestatie Jheronimus Bosch 500 dat in 2016 in en om s-Hertogenbosch wordt gevierd is aan de organiserende stichting in 2015 al een sponsorbedrag overgemaakt.

36 37

KRAGTEN EN HAAR MEDEWERKERSDe focus op continuteit heeft een sterke relatie met de mens, de medewerker van Kragten. Een verwijzing daarnaar is eerder al gemaakt. In dit hoofdstuk is plaats ingeruimd voor enkele gegevens hierbij.

Enkele formele zaken worden onderstaand opgesomd: - Een gezonde werkplek en een gezonde werkhouding,

o.a. door inzet van een ergo-therapeute voor optimalisering van de werkplek.

- Door middel van interne en externe opleidingen en kennissessies worden de medewerkers in staat gesteld hun kennisniveau op peil te houden.

- Alle buitendienstmedewerkers zijn verplicht VCA gecertificeerd.

- Vakinhoudelijke ontwikkelingen worden intern gecommuniceerd (bijvoorbeeld in lunchbijeenkomsten).

- Ter zake doende normen en voorschriften in publicaties e.d. worden beschikbaar gesteld.

- De te gebruiken hulpmiddelen en werkruimten worden getoetst aan eisen respectievelijk richtlijnen die door de arbeidsinspectie zijn opgesteld.

- Met ingang van 2015 wordt binnen de werkkostenregeling een vergoeding verstrekt aan alle medewerkers met een sportabonnement (fitnesscentrum of sportvereniging).

SOCIALE KWALITEIT IN 2015

INVESTEREN IN MENSEN IS DAARMEE VANZELFSPREKEND

SCHOLING

17,1

GEMIDDELD AANTAL UREN SCHOLING 2015 PER MEDEWERKER

Kosten van uren voor cursussen en opleiding in 2015

134.945

Kosten van uren voor bezoek aan excursies en symposia in 2015

86.205

Betaalde facturen voor cursussen en opleiding in 2015

34.079

Totaal in 2015 255.229

EEN MENSENORGANISATIE...

38 39

- Het stimuleren van een personeelsvereniging voor de medewerkers middels financile bijdrage aan de kosten van activiteiten. In 2015 bedroeg deze financile bijdrage: 6.760. Het aantal leden per 31-12-2015 bedraagt 92 medewerkers.

BEDRIJFSFITNESS OP 31 DECEMBER 2015

KOSTEN

5.316DEELNEMERS

56

AANTAL LEDEN PERSONEELSVERENIGING OP 31 DECEMBER 2015

KOSTEN

6.760DEELNEMERS

92

GEGEVENS OVER AANTALLEN WERKNEMERS IN DIENST / UIT DIENST, NAAR GESLACHT EN LEEFTIJDSGROEP

De gemiddelde leeftijd van de vrouwelijke medewerkers bedraagt 42 jaar.

De gemiddelde leeftijd van de mannelijke medewerkers bedraagt 43 jaar.

IN DIENST HERTEN/DBOSCH

4/2IN DIENST

HERTEN/DBOSCH

1/0

UIT DIENST HERTEN/DBOSCH

11/5UIT DIENST

HERTEN/DBOSCH

1/1

AANTAL /LEEFTIJD

40 41

GEGEVENS OVER LETSEL, WERKGERELATEERDE ZIEKTEN, VERZUIMDAGEN EN STERFGEVALLEN NAAR GESLACHT

Het ziekteverzuim is in 2015 gelukkig weer gedaald ten opzichte van 2014. Het jaarpercentage over 2015 bedraagt 2,7%.

AANTAL LETSELGEVALLEN 0 0

AANTAL WERKGERELATEERDE ZIEKTEGEVALLEN

0 0

GEMIDDELD AANTAL ZIEKTEDAGEN 2,1 6,2

AANTAL STERFTEGEVALLEN 0 0

42 43

MAATSCHAPPIJ EN SAMENLEVINGRedenerend vanuit de maatschappelijke relevantie van ons werk en de daaraan gekoppelde brede interpretatie van het begrip stakeholders van ons bedrijf is het

thema maatschappij en samenleving feitelijk met alle hoofdstukken van dit verslag verweven. Niettemin is een aantal onderwerpen nog niet behandeld en komen deze onderstaand aan bod.

GEGEVENS OVER SOCIAL RETURNDe aandacht voor social return is in onze maatschappij behoorlijk toegenomen. Het is een gezamenlijke uitdaging voor overheid en bedrijfsleven om hier invulling aan te geven. Vanuit opdrachtgevers zien we een toenemende vertaling van deze uitdaging in aanbestedingen en projecten. Als bedrijf willen we in toenemende mate ook structureel social return in onze organisatie aanbieden en onderdeel maken van de bedrijfsvoering. Voor een advies- en ingenieursbureau betekent dit dat aandacht uitgaat naar meerdere doelgroepen, passend in de volgende definitie:Social Return On Investment (SROI) is een bijdrage in de vorm van het creren van werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, creren van werkervaringsplaatsen, het creren van stageplaatsen, et cetera.

Het betreft hier mensen vanuit onderstaande doelgroepen.1. Mensen met WSW indicatie.2. Uitkeringsgerechtigden WWB, IOAW en IOAZ.3. Uitkeringsgerechtigden UWV (Wajong, WAO-WIA,

WAZ en WW).4. Kandidaten met een WW-uitkering.5. Leerlingen van VMBO, VSO, MBO niveau 1 en MBO

niveau 2, HBO en praktijkscholen.

In 2015 zijn we er wederom in geslaagd om voor deze doelgroepen als werkgever of werkervaringsplaats van betekenis te zijn. Het onderhoud van de groenvoorziening binnen en op de parkeerplaats van het kantoor in Herten wordt al vele jaren uitgevoerd met een lokaal gevestigde stichting voor pedagogisch sociaal werk (PSW). Hiervoor is een meerjarig contract afgesloten. Verder komen in 2015 alle doelgroepen in meer of mindere mate terug.

ONDERSTEUNEN VAN INITIATIEVEN VAN BEDRIJVEN EN BURGERSEnkele jaren geleden maakt Kragten kennis met dit nieuwe fenomeen dat van invloed is op de bedrijfsvoering. Ontstaan vanuit een verzoek om sponsoring of gift komen we in gesprek met burgers, stichtingen of bedrijven. Na beoordeling van de mogelijke synergie met onze dienstverlening heeft Kragten vervolgens geen geld maar inhoudelijke advisering aangeboden. Op die manier is inmiddels een meerjarige relatie ontstaan met een tweetal stichtingen: Stichting tussen Roer en IJzeren Rijn en Stichting Stereac. Hetzelfde geldt voor het Bevrijdingsfestival. Voor Kragten heeft een dergelijke betrokkenheid twee kanten: het is een nieuwe kijk op maatschappelijke betrokkenheid en het ondersteunt de bedrijfsprofilering.

ONDERDEEL OMSCHRIJVING BEDRAG

Mensen met een uitkering van UWV en WW (doelgroep 3 en 4)

Totaal vijf mensen , vertegenwoordigend 3,6 FTE

85.598

Inzet van mensen met WSW indicatie (doelgroep 1) of oudere en langdurige uitkeringsgerechtigden (doelgroep 2)

Via diverse activiteiten , inclusief via inhuur t.b.v. schoonmaak, onderhoud en groenvoorzieningen

8.016

Inhuur op projecten (doelgroep 1 tot en met 4)

Kortstondige inhuur of betaalde kosten t.b.v. projectmatige inzet

22.466

Leerlingen MBO, HBO en praktijkscholen (doelgroep 5)

Zie ook relatie met kennis en onderwijsinstellingen

16.817

Totaal in 2015 132.897

44 45

ENERGIE EN UITSTOOTTen aanzien van energie en uitstoot gebruiken we in dit verslag de ambities en de kengetallen zoals die ook in het kader van ons CO2-bewustcertificaat zijn opgemaakt en gegenereerd.De CO2 -Prestatieladder is een instrument om bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen te stimuleren tot CO2 -bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering en bij de uitvoering van projecten. Het gaat daarbij met name om energie- en brandstofbesparing, het efficint gebruik maken van materialen en het gebruik van duurzame energie (zoals groene stroom op basis van zonne- of windenergie). Met ingang van 2016 zijn wij gecertificeerd voor ISO 14001-2004 (milieumanagement).De doelstellingen op het vlak van CO2 zijn daarin volledig overgenomen. De certificeringsaudit voor dit nieuwe ISO certificaat heeft in december 2015 plaats gevonden.

In de periode 2013-2016 wordt gestreefd naar een reductie van de CO2 uitstoot van 25% ten opzichte van de uitstoot in 2012 naar rato van het aantal fte. Dit percentage bestaat uit 17% door het gebruik van groene stroom op de locatie Herten.

Om dit te realiseren zijn de volgende maatregelen geformuleerd: - Het gebruik van groene stroom. - Meer aandacht voor het brandstofverbruik per

lease-/bedrijfswagen in onze leaseregeling (een oplaadpaal voor hybride en elektrisch rijden is in 2014 genstalleerd op het parkeerterrein van onze kantoorlocatie in Herten. Vanaf 2016 is deze ook in Den Bosch aanwezig).

- Creren van bewustwording voor zuiniger rijgedrag. - Verminderen van het aantal autoritten tussen onze

bedrijfslocaties. - Stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer

in plaats van de auto. - Minder printen, het verminderen van het aantal printers

en het inzetten van energiezuinige printers. - Het vervangen van enkele honderden tl-buizen door

led tl-buizen.

In het verleden zijn vanuit energiebewustzijn al meerdere maatregelen getroffen: - Warmteterugwinning in de luchtbehandeling. - Aanwezigheidssensoren op de kantoorverlichting. - Aanschaf computer- en printerapparatuur met een laag

energieverbruik. - OV-regeling ten behoeve van het woon-werkverkeer

inclusief OV-fietsen.

MILIEUKWALITEIT IN 2015

46 47

MILIEU EN AFVALBij de inventarisatie van onze milieukwaliteit is voor de volledigheid ook het onderwerp milieu en afval toegevoegd.De hoeveelheden van de gescheiden afvoer van afval zijn opgenomen in bovenstaande tabel.

Vermeldenswaard zijn verder enkele reeds in het verleden genomen maatregelen: - Verantwoorde afvoer van afvalstromen inclusief

computerapparatuur. - Aanpassen van de (blok)werktijden om het vermijden

van files mogelijk te maken. - Deelnemen aan twee initiatieven op het gebied van

het milieu: Klimaatplein en Nederland CO2-neutraal. - Printers zijn ingesteld op dubbelzijdig kopiren en wij

gebruiken chloorvrij en CO2 neutraal papier van FSC-gecertificeerd hout.

- Afkoppeling en infiltratie van regenwater van de eigen gebouwen en parkeerplaatsen.

(ton)

2015 2014

Uitstoot CO2 door direct energiegebruik

462,0 456,5

Uitstoot CO2 door indirect energiegebruik

246,3 222,5

UITSTOOT VAN CO2

m3 2015 2014Watergebruik 664 592

WATERGEBRUIK

2015 2014

Elektriciteitsverbruik (kWh) 293.823 298.694

Vliegreizen (km) 17.856 19.278

Zakenreizen met privauto (km)

395.890

399.127

INDIRECT ENERGIEVERBRUIK

2015 2014Gasverbruik (m3) 38.724 34.496Benzineverbruik (l) 44.415 68.500Dieselverbruik (l) 85.990 64.792

DIRECT ENERGIEVERBRUIK

(ton) 2015 2014

Groenafval 4 4

Papier en karton 11 11

Plastic afval 1,5 1,5

Glasafval 0,12 0,4

Chemisch afval 0,14 0,3

Restafval 36 36

MILIEU EN AFVAL

INFILTRATIEVOORZIENING KRAGTENMet de realisatie van de nieuwbouw in 2006/2007 heeft Kragten een infiltratievoorziening aangelegd waarin het hemelwater op eigen terrein wordt verwerkt. Het overgrote deel van de neerslag afkomstig van verhardingen en daken wordt op conventionele wijze verzameld en verbuisd getransporteerd naar de voorziening. Deze bestaat uit een infiltratie-/transportsleuf aangevuld met een overstortmogelijkheid naar een finale wadi/regenwaterbuffer. Dit bergings-/infiltratiesysteem is een zogenoemd absoluut systeem. Dat betekent dat het geen koppeling heeft met het gemeentelijke rioleringsstelsel of een open watersysteem. Alle neerslaggebeurtenissen met een herhalingstermijn tot minimaal 100 jaar worden op eigen terrein verwerkt. Voor extremere neerslaggebeurtenissen dan degene met een herhalingstermijn tot 100 jaar is de verharding zodanig geprofileerd dat er bovengronds water geborgen kan worden. Het overtollige water kan dan tijdelijk gecontroleerd delen van de parkeerplaats inunderen voordat het wordt genfiltreerd.

Deze bergings- en infiltratievoorziening is tevens voorzien van een monitoringsysteem. De hydraulische werking ervan wordt hierdoor inzichtelijk. Uit de monitoring blijkt dat het systeem dermate robuust is dat van overbelasting geen sprake is.

48

Herten

Schoolstraat 8

6049 BN Herten

Postbus 14

6040 AA Roermond

's-Hertogenbosch

Hambakenwetering 5-J

5231 DD 's-Hertogenbosch

Postbus 2309

5202 CH 's-Hertogenbosch