Download - Financial Focus 03 2016

Transcript
Page 1: Financial Focus 03 2016

FINA

NC

IAL FO

CU

S 3 / 2016

M

AG

AZ

INE V

OO

R V

ERM

OG

END

EN

03

DOSSIER: WONEN OP LATERE LEEFTIJD + FEATURE: WIJN + TOP 5 KLEINSTE KONINKRIJKEN 03 / 2016

UIT OF THUIS?HOE WILT U LATER WONEN?

INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN

HERMAN VISSIAONDERNEMER

ELKE WEEK OP

FINANCIALFOCUS.NL

BLOGGEN VERMOGENDEN,

ONDERNEMERS EN

BESTUURDERS OVER

HUN ERVARINGEN EN

DILEMMA’S. HERMAN

VISSIA IS EIGENAAR VAN DE

TECHNOLOGIEBEDRIJVEN

‘PICOPOINT’ EN ‘BYELEX’ EN

ACTIEF IN WIT-RUSLAND. HIJ

BLOGT OVER HET VERSCHIL

IN ZAKENDOEN TUSSEN

NEDERLAND EN WIT-

RUSLAND.

‘We zijn in Nederland kwetsbaar geworden door onze welvaart.’

MEER BLOGS

www.fi nancialfocus.nl

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 1 22-04-16 13:48

Page 2: Financial Focus 03 2016

XXX

FINANCIAL FOCUS 3

Het is goed om na te denken over de toekomst, maar vergeet vooral niet

vandaag te genieten.Silvia Zonneveld

Directeur Private Wealth Management

FinancialFocus-03-2016-P03 quote.indd 3 22-04-16 13:50

COLOFON

FINANCIAL FOCUS 2

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 2 22-04-16 13:48

Page 3: Financial Focus 03 2016

XXX

FINANCIAL FOCUS 3

Het is goed om na te denken over de toekomst, maar vergeet vooral niet

vandaag te genieten.Silvia Zonneveld

Directeur Private Wealth Management

FinancialFocus-03-2016-P03 quote.indd 3 22-04-16 13:50

COLOFON

FINANCIAL FOCUS 2

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 2 22-04-16 13:48

Page 4: Financial Focus 03 2016

4 FINANCIAL FOCUS

Foto

: Lod

e Gre

ven

‘Mijn Sleutelmoment is het moment dat ik poolonderzoeker Marc Cornelissen

ontmoette. Hij heeft mij ontvankelijk gemaakt voor het idee dat integer

ondernemen wérkelijk mogelijk is. En mij tegelijkertijd het zelfvertrouwen

gegeven dat ik zo’n integere ondernemer van de toekomst zou kunnen worden.

Helaas is hij vorig jaar op tragische wijze verongelukt in Canada, maar zijn visie en

denkwijze inspireren mij nog steeds.’

‘Marc leidde de Climate Change College. Dat is een expeditie in het

noordpoolgebied en Alaska waar ik in 2007 aan deelnam. Die twee weken hebben

enorme indruk op mij gemaakt omdat ik daar met eigen ogen heb gezien hoe het

poolijs aan het smelten was. Daardoor maakte twijfel in mij plaats voor urgentie.

En voor het besef: klimaatverandering moet zo snel mogelijk stoppen en ik wil

daar een rol in spelen.’

FinancialFocus-03-2016-P04-05.indd 4 22-04-16 13:17

FINANCIAL FOCUS 5

SLEUTELMOMENTEN

gehele INTERVIEW

LEZEN?www.financialfocus.nl

Aart van Veller (31) mede-oprichter en CCO van de duurzame energiemaat-

schappij Vandebron (@vandebron)

SLEUTELMOMENTEN

FinancialFocus-03-2016-P04-05.indd 5 22-04-16 13:17

Page 5: Financial Focus 03 2016

4 FINANCIAL FOCUS

Foto

: Lod

e Gre

ven

‘Mijn Sleutelmoment is het moment dat ik poolonderzoeker Marc Cornelissen

ontmoette. Hij heeft mij ontvankelijk gemaakt voor het idee dat integer

ondernemen wérkelijk mogelijk is. En mij tegelijkertijd het zelfvertrouwen

gegeven dat ik zo’n integere ondernemer van de toekomst zou kunnen worden.

Helaas is hij vorig jaar op tragische wijze verongelukt in Canada, maar zijn visie en

denkwijze inspireren mij nog steeds.’

‘Marc leidde de Climate Change College. Dat is een expeditie in het

noordpoolgebied en Alaska waar ik in 2007 aan deelnam. Die twee weken hebben

enorme indruk op mij gemaakt omdat ik daar met eigen ogen heb gezien hoe het

poolijs aan het smelten was. Daardoor maakte twijfel in mij plaats voor urgentie.

En voor het besef: klimaatverandering moet zo snel mogelijk stoppen en ik wil

daar een rol in spelen.’

FinancialFocus-03-2016-P04-05.indd 4 22-04-16 13:17

FINANCIAL FOCUS 5

SLEUTELMOMENTEN

gehele INTERVIEW

LEZEN?www.financialfocus.nl

Aart van Veller (31) mede-oprichter en CCO van de duurzame energiemaat-

schappij Vandebron (@vandebron)

SLEUTELMOMENTEN

FinancialFocus-03-2016-P04-05.indd 5 22-04-16 13:17

Page 6: Financial Focus 03 2016

6 FINANCIAL FOCUS

PortrettenBijzonder wonen

Han de Jong Rente van nul en de emoties

25 13

DOSSIER Uit of thuis?

16

ColumnInnovatie dwingt tot samenwerken

32

BAMVan timmerwerkplaats

naar grootste bouwbedrijf van

Nederland

14

FinancialFocus-03-2016-P06-07 Inhoudsopgave.indd 6 22-04-16 13:21

FINANCIAL FOCUS 7

INHOUD

FINANCIAL FOCUS //

03 // 2016

IN FOCUS:

MARKTEN EN BELEGGEN

Financial Focus is een uitgave van

ABN AMRO MeesPierson. De informatie

in deze uitgave is informatie in algemene

zin en is niet toegespitst op uw

persoonlijke situatie. Meer informatie

hierover leest u op pagina 52.

EXPERTISE

SERVICE EN COLOFON

FINANCIAL FOCUS ONLINE

Veel artikelen uit deze uitgave

kunt u ook online terugvinden en

makkelijk delen. Op de website van

Financial Focus vindt u veel meer

video’s, artikelen en verhalen uit de

wereld van vermogenden, blogs en

nieuwsberichten van de specialisten

van ABN AMRO MeesPierson.

WWW.FINANCIALFOCUS.NL

CONTACT MET ONS?

Hebt u vragen naar aanleiding van

artikelen in deze uitgave? Bij veel

artikelen staan contactgevens

van de betrokken specialisten.

Op pagina 53 vindt u algemene

contactgegevens. En uiteraard

ontvangt uw private banker graag

uw vragen of verzoeken om meer

informatie.

10

46

52

InfographicJong geleerd is oud gedaan

40

Top 5Kleine koninkrijken

42

Wijn van waardeWat maakt druivensap

waardevol?

34

FinancialFocus-03-2016-P06-07 Inhoudsopgave.indd 7 22-04-16 13:21

Page 7: Financial Focus 03 2016

6 FINANCIAL FOCUS

PortrettenBijzonder wonen

Han de Jong Rente van nul en de emoties

25 13

DOSSIER Uit of thuis?

16

ColumnInnovatie dwingt tot samenwerken

32

BAMVan timmerwerkplaats

naar grootste bouwbedrijf van

Nederland

14

FinancialFocus-03-2016-P06-07 Inhoudsopgave.indd 6 22-04-16 13:21

FINANCIAL FOCUS 7

INHOUD

FINANCIAL FOCUS //

03 // 2016

IN FOCUS:

MARKTEN EN BELEGGEN

Financial Focus is een uitgave van

ABN AMRO MeesPierson. De informatie

in deze uitgave is informatie in algemene

zin en is niet toegespitst op uw

persoonlijke situatie. Meer informatie

hierover leest u op pagina 52.

EXPERTISE

SERVICE EN COLOFON

FINANCIAL FOCUS ONLINE

Veel artikelen uit deze uitgave

kunt u ook online terugvinden en

makkelijk delen. Op de website van

Financial Focus vindt u veel meer

video’s, artikelen en verhalen uit de

wereld van vermogenden, blogs en

nieuwsberichten van de specialisten

van ABN AMRO MeesPierson.

WWW.FINANCIALFOCUS.NL

CONTACT MET ONS?

Hebt u vragen naar aanleiding van

artikelen in deze uitgave? Bij veel

artikelen staan contactgevens

van de betrokken specialisten.

Op pagina 53 vindt u algemene

contactgegevens. En uiteraard

ontvangt uw private banker graag

uw vragen of verzoeken om meer

informatie.

10

46

52

InfographicJong geleerd is oud gedaan

40

Top 5Kleine koninkrijken

42

Wijn van waardeWat maakt druivensap

waardevol?

34

FinancialFocus-03-2016-P06-07 Inhoudsopgave.indd 7 22-04-16 13:21

Page 8: Financial Focus 03 2016

8 FINANCIAL FOCUS8 FINANCIAL FOCUS

Illus

tratie

: Han

neke

van

der

Mee

r

FinancialFocus-03-2016-P08-09 Voorwoord.indd 8 22-04-16 13:50

FINANCIAL FOCUS 9

VOORWOORD

PERSOONLIJK

SILVIA ZONNEVELD

Directeur Private Wealth Management

[email protected]

Ons huis was al helemaal ingericht op onze oude dag toen

we het vier jaar geleden kochten. Niet bewust, maar de

oude bewoners hadden er een complete liftschacht en lift

in laten bouwen zodat ze de trap niet meer hoefden te

gebruiken. Voor ons was hij echter overbodig, dus hebben

we ‘m er uit gehaald. Maar het is goed om te weten dat het

huis zo weer toekomstbestendig te maken is.

Ik merk dat steeds meer mensen langer thuis willen blijven

wonen, ook al kampen ze met enkele ouderdomskwalen

of hebben ze zo nu en dan wat meer hulp nodig. Gelukkig

is dat, bijvoorbeeld met behulp van domotica, ook steeds

vaker mogelijk.

Die wens zie ik bijvoorbeeld terug bij mijn eigen ouders.

Ook zij hebben inmiddels een leeftijd bereikt waarop niet

alles meer vanzelf gaat. Maar ze zijn zo gehecht aan het

huis dat van verhuizen voorlopig nog geen sprake kan

zijn. Mijn vader houdt dieren rondom het huis en heeft

veel parkieten en papegaaien in volières. Daar zou in

een verzorgingshuis geen plek meer voor zijn – en alleen

daarom al is een verhuizing vooralsnog onbespreekbaar.

Als het later noodzakelijk is dan ben ik zelf bereid om naar

een andere omgeving te verhuizen. Gelukkig ontstaan er de

laatste tijd steeds meer initiatieven, wie weet komt dat later

ook voor mij en mijn man nog eens van pas. Dan gaan we

bijvoorbeeld wonen in een mooie zorgvilla of in een groot

appartementencomplex met een groep vrienden.

Wel ben ik me er van bewust dat deze toekomstplannen

geld kosten. En dat het daarom slim is om daar nu in de

financiële planning alvast rekening mee te houden. Het

dossier in deze Financial Focus is daarom ook bedoeld om

u een beeld te schetsen van de mogelijkheden die u later

heeft én de prijskaartjes die daaraan hangen.

Of die lift ooit nog terug komt in ons huis weet ik niet. De

liftschacht is omgebouwd en nu hebben we er een mooie

vide in de huiskamer voor terug gekregen die zorgt voor

prachtige lichtinval in huis. Het is goed om na te denken

hoe u de toekomst voor u ziet en de zaken daarvoor al te

regelen. Maar vergeet vooral niet op dit moment hier volop

van te genieten.

Illus

tratie

: Han

neke

van

der

Mee

r

FinancialFocus-03-2016-P08-09 Voorwoord.indd 9 22-04-16 13:50

Page 9: Financial Focus 03 2016

8 FINANCIAL FOCUS8 FINANCIAL FOCUS

Illus

tratie

: Han

neke

van

der

Mee

r

FinancialFocus-03-2016-P08-09 Voorwoord.indd 8 22-04-16 13:50

FINANCIAL FOCUS 9

VOORWOORD

PERSOONLIJK

SILVIA ZONNEVELD

Directeur Private Wealth Management

[email protected]

Ons huis was al helemaal ingericht op onze oude dag toen

we het vier jaar geleden kochten. Niet bewust, maar de

oude bewoners hadden er een complete liftschacht en lift

in laten bouwen zodat ze de trap niet meer hoefden te

gebruiken. Voor ons was hij echter overbodig, dus hebben

we ‘m er uit gehaald. Maar het is goed om te weten dat het

huis zo weer toekomstbestendig te maken is.

Ik merk dat steeds meer mensen langer thuis willen blijven

wonen, ook al kampen ze met enkele ouderdomskwalen

of hebben ze zo nu en dan wat meer hulp nodig. Gelukkig

is dat, bijvoorbeeld met behulp van domotica, ook steeds

vaker mogelijk.

Die wens zie ik bijvoorbeeld terug bij mijn eigen ouders.

Ook zij hebben inmiddels een leeftijd bereikt waarop niet

alles meer vanzelf gaat. Maar ze zijn zo gehecht aan het

huis dat van verhuizen voorlopig nog geen sprake kan

zijn. Mijn vader houdt dieren rondom het huis en heeft

veel parkieten en papegaaien in volières. Daar zou in

een verzorgingshuis geen plek meer voor zijn – en alleen

daarom al is een verhuizing vooralsnog onbespreekbaar.

Als het later noodzakelijk is dan ben ik zelf bereid om naar

een andere omgeving te verhuizen. Gelukkig ontstaan er de

laatste tijd steeds meer initiatieven, wie weet komt dat later

ook voor mij en mijn man nog eens van pas. Dan gaan we

bijvoorbeeld wonen in een mooie zorgvilla of in een groot

appartementencomplex met een groep vrienden.

Wel ben ik me er van bewust dat deze toekomstplannen

geld kosten. En dat het daarom slim is om daar nu in de

financiële planning alvast rekening mee te houden. Het

dossier in deze Financial Focus is daarom ook bedoeld om

u een beeld te schetsen van de mogelijkheden die u later

heeft én de prijskaartjes die daaraan hangen.

Of die lift ooit nog terug komt in ons huis weet ik niet. De

liftschacht is omgebouwd en nu hebben we er een mooie

vide in de huiskamer voor terug gekregen die zorgt voor

prachtige lichtinval in huis. Het is goed om na te denken

hoe u de toekomst voor u ziet en de zaken daarvoor al te

regelen. Maar vergeet vooral niet op dit moment hier volop

van te genieten.

Illus

tratie

: Han

neke

van

der

Mee

r

FinancialFocus-03-2016-P08-09 Voorwoord.indd 9 22-04-16 13:50

Page 10: Financial Focus 03 2016

10 FINANCIAL FOCUS

In focusWEET WAT U EET …Uw Bonuskaart is snel genoeg getrokken als

u boodschappen doet bij de Albert Heijn. En

uw bestellingen bij de andere supermarkten

doet u wellicht inmiddels online. Hierdoor

heeft uw supermarkt een aardig idee van uw

bestedingen aan voedsel en huishoudelijke

artikelen.

De vraag is nu: wat doet zo’n supermarkt met

al die gegevens? Tot op heden blijft het bij een

speciale aanbieding die u per e-mail ontvangt.

Maar er is natuurlijk veel meer met die data

mogelijk.

ABN AMRO vroeg onderzoeksbureau TNS

NIPO te onderzoeken wat de supermarkt van

u met uw persoonlijke gegevens mag doen.

Aanbiedingen ontvangen we graag en de data

gebruiken om betere verpakkingen te maken,

is vaak ook geen probleem. Maar onze data

geven we niet zo graag weg om producten te

verbeteren.

Over de hele linie blijkt dat jongeren (18-

34 jaar) meer bereid zijn om persoonlijke

informatie te delen dan oudere generaties

(65+). Consumenten die er bezwaar tegen

hebben om persoonlijke informatie te delen,

zijn bang voor controleverlies en inbreuk op

privacy. Of ze zien er het nut niet van in.

ABN AMRO verwacht voor de toekomst dat

alle schakels in de voedselketen de komende

jaren meer moeten investeren in digitalisering.

Dat is noodzakelijk om aansluiting bij de

digitale consument te vinden, elke schakel in

de keten effi ciënter te maken en op zoek te

gaan naar nieuwe concurrentievoordelen. En

Mogen supermarkten uw persoonlijke

gegevens delen met fabrikanten om

de smaak, ingrediënten of samenstel-

ling van producten te verbeteren?

MOGEN SUPERMARKTEN DE GEGEVENS OVER UW AANKOPEN GEBRUIKEN OM U EEN PERSOONLIJKE AANBIEDING TE DOEN?

Mogen supermarkten uw gegevens

gebruiken om verpakkingen te creë-

ren die verspilling tegengaan?

Zeer veel bezwaar Veel bezwaar Neutraal Geen bezwaar Totaal geen bezwaar

11%21%

13%

26%

25%

16%31%

16%22%

19%

om te innoveren, effi ciënter te produceren of

verspilling tegen te gaan.

Nieuwe technologieën kunnen meer

data verzamelen en ontsluiten, waarmee

veranderende – en onverwachte – patronen

voorspeld kunnen worden. Sneller inspelen op

consumentwensen of kwaliteitsafwijkingen

in het productieproces achterhalen: het kan

alleen als bedrijven digitalisering hoger op de

agenda zetten.

Om al die data op een juiste manier te kunnen

interpreteren zal er vervolgens binnen de

keten meer moeten worden samengewerkt,

waarbij (gezamenlijk) wordt geïnvesteerd in

nieuwe technieken en connectiviteit tussen de

schakels.

Wel verwacht de consument maximale

transparantie over welke gegevens waarvoor

worden gebruikt, welke voordelen dat

oplevert en hoe die gegevens precies zijn

beschermd. Alleen zo ontstaat vertrouwen

en betrokkenheid bij de consument. En pas

dan kan het maximale uit de digitalisering

van onze voeding gehaald worden, menen de

onderzoekers.

Bron: ABN AMRO Insights

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 10 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 11

INFOCUS

Filmpjes kijken, video’s delen, games spelen. Niet omdat het

moet, maar omdat het kan, zoals een telecomaanbieder dat in zijn

reclameslogan zegt. Momenteel vindt de uitrol plaats van het snelle

4G-netwerk waarmee u op uw mobiele telefoon sneller dan ooit het

internet op kan.

Maar over de opvolger van dit snelle netwerk wordt al volop

gesproken door de industrie. Met 5G wordt alles nog vele malen

sneller zodat u met uw telefoon, maar ook met uw auto, koelkast en

wasmachine altijd ‘connected’ bent.

Het duurt nog wel even voordat u de eerste aanbieding voor 5G

zal krijgen als consument. Er moeten nog een heleboel beslissingen

volgen voordat de techniek echt uitgerold kan worden. Zo is nog niet

duidelijk welke technische standaarden er gebruikt zullen worden en

op welke frequentie het netwerk zal gaan functioneren.

Wel is al duidelijk dat 5G een boel gaat verbeteren. Het netwerk

wordt bijvoorbeeld niet alleen sneller maar ook fl ink energiezuiniger.

En de techniek wordt een stuk kleiner waardoor de grote masten

tot het verleden behoren. De antennes die voor 5G nodig, zouden

bijvoorbeeld in de constructie van een gebouw geplaatst kunnen

worden en daarmee nagenoeg onzichtbaar worden.

Vooral in Azië wordt al hard gewerkt aan het opzetten van de eerste

5G-netwerken. Zuid-Korea wil al in 2018 een 5G-netwerk in de lucht

hebben wanneer het de Olympische Winterspelen organiseert. Japan is

het gastland van de Olympische Zomerspelen in 2020 en wil dan ook

kunnen pronken met een 5G-netwerk.

Het zijn overigens niet alleen de telecomaanbieders die de nieuwe

technologie graag zien komen. Ook de fabrikanten van hardware,

zoals de producent van de zelfrijdende auto of de koelkast of

wasmachine die op het internet aangesloten gaat worden, zien

graag een snellere mobiele techniek ontstaan. Daarmee zouden hun

apparaten allemaal beter met elkaar kunnen communiceren.

Daarnaast hebben ook internetbedrijven als Facebook en Google een

belang bij sneller internet voor mobiele apparaten. Hoe sneller het

internet, hoe meer audio en video u zal gaan downloaden en bekijken

en hoe meer advertenties deze bedrijven u kunnen voorschotelen.

Wanneer u de eerste telefoon met 5G-capaciteit kunt kopen, is nog

onduidelijk. Ga er van uit dat dat in ieder geval niet eerder dan 2020

zal zijn.

Bron: Economist

MARKTEN EN

BELEGGEN5G: omdat het moet én omdat het kan

BRENGT 2016 EEN CORRECTIE OP DE KUNSTMARKT?Beleggers begonnen 2016 met een forse dreun. De aandelenmarkten

schoten fl ink in de min de eerste weken van het jaar. Maar niet alleen

aandelen kregen te maken met een correctie. Ook de kunstmarkt lijkt

een heel ander jaar te gaan beleven dan 2015 als we moeten afgaan

op de laatste veilingopbrengsten.

In februari vonden veilingen van hedendaagse kunst plaats

bij Christie’s en Sotheby’s. De opbrengsten hiervan lagen

respectievelijk 50% en 44% lager dan vorig jaar. Ook de veiling van

Impressionisten en moderne kunst bracht minder op. Bij Christie’s

lag de opbrengst 35% lager en bij Sotheby’s zelfs 50%.

Volgens Todd Levin, een kunstadviseur in New York, was er op de

kunstmarkt de eerste helft van 2015 sprake van een piek, terwijl

daarna de verkopen afnamen. Hij verwacht ook voor de rest van

2016 lagere opbrengsten, zei hij tegenover de New York Times.

De oorzaak? Ook hier (net als op de aandelenmarkten) speelt de

langzamere groei in China een rol. Het maakt potentiële kopers

minder gretig.

Dat betekent overigens niet dat er voor specifi eke werken niet weer

recordprijzen betaald zullen worden in 2016. De New York Times

geeft voorbeelden van kunstwerken die de afgelopen tijd juist méér

hebben opgebracht dan verwacht. Zo bracht een beeld van Rodin

begin februari nog 11,6 miljoen pond op. Dat was het dubbele van

de prijs die verwacht werd. En een houtskooltekening van Picasso

die in oktober nog van de hand was gegaan voor 1,2 miljoen dollar,

wist in februari 2,1 miljoen dollar op te brengen bij een veiling van

Sotheby’s. Maar tegelijkertijd waren er ook bij beide veilinghuizen

gevallen van bekende stukken waarvoor helemaal geen koper

gevonden kon worden.

Zolang er onzekerheid blijft over de wereldwijde economische groei

zal dat effect hebben op de kunstmarkt. In mei staan er een aantal

grote veilingen op de agenda die een beeld zullen geven over hoezeer

kopers zich zullen laten leiden door de onzekerheden op andere

markten.

Bron: New York Times

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 11 22-04-16 13:52

Page 11: Financial Focus 03 2016

10 FINANCIAL FOCUS

In focusWEET WAT U EET …Uw Bonuskaart is snel genoeg getrokken als

u boodschappen doet bij de Albert Heijn. En

uw bestellingen bij de andere supermarkten

doet u wellicht inmiddels online. Hierdoor

heeft uw supermarkt een aardig idee van uw

bestedingen aan voedsel en huishoudelijke

artikelen.

De vraag is nu: wat doet zo’n supermarkt met

al die gegevens? Tot op heden blijft het bij een

speciale aanbieding die u per e-mail ontvangt.

Maar er is natuurlijk veel meer met die data

mogelijk.

ABN AMRO vroeg onderzoeksbureau TNS

NIPO te onderzoeken wat de supermarkt van

u met uw persoonlijke gegevens mag doen.

Aanbiedingen ontvangen we graag en de data

gebruiken om betere verpakkingen te maken,

is vaak ook geen probleem. Maar onze data

geven we niet zo graag weg om producten te

verbeteren.

Over de hele linie blijkt dat jongeren (18-

34 jaar) meer bereid zijn om persoonlijke

informatie te delen dan oudere generaties

(65+). Consumenten die er bezwaar tegen

hebben om persoonlijke informatie te delen,

zijn bang voor controleverlies en inbreuk op

privacy. Of ze zien er het nut niet van in.

ABN AMRO verwacht voor de toekomst dat

alle schakels in de voedselketen de komende

jaren meer moeten investeren in digitalisering.

Dat is noodzakelijk om aansluiting bij de

digitale consument te vinden, elke schakel in

de keten effi ciënter te maken en op zoek te

gaan naar nieuwe concurrentievoordelen. En

Mogen supermarkten uw persoonlijke

gegevens delen met fabrikanten om

de smaak, ingrediënten of samenstel-

ling van producten te verbeteren?

MOGEN SUPERMARKTEN DE GEGEVENS OVER UW AANKOPEN GEBRUIKEN OM U EEN PERSOONLIJKE AANBIEDING TE DOEN?

Mogen supermarkten uw gegevens

gebruiken om verpakkingen te creë-

ren die verspilling tegengaan?

Zeer veel bezwaar Veel bezwaar Neutraal Geen bezwaar Totaal geen bezwaar

11%21%

13%

26%

25%

16%31%

16%22%

19%

om te innoveren, effi ciënter te produceren of

verspilling tegen te gaan.

Nieuwe technologieën kunnen meer

data verzamelen en ontsluiten, waarmee

veranderende – en onverwachte – patronen

voorspeld kunnen worden. Sneller inspelen op

consumentwensen of kwaliteitsafwijkingen

in het productieproces achterhalen: het kan

alleen als bedrijven digitalisering hoger op de

agenda zetten.

Om al die data op een juiste manier te kunnen

interpreteren zal er vervolgens binnen de

keten meer moeten worden samengewerkt,

waarbij (gezamenlijk) wordt geïnvesteerd in

nieuwe technieken en connectiviteit tussen de

schakels.

Wel verwacht de consument maximale

transparantie over welke gegevens waarvoor

worden gebruikt, welke voordelen dat

oplevert en hoe die gegevens precies zijn

beschermd. Alleen zo ontstaat vertrouwen

en betrokkenheid bij de consument. En pas

dan kan het maximale uit de digitalisering

van onze voeding gehaald worden, menen de

onderzoekers.

Bron: ABN AMRO Insights

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 10 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 11

INFOCUS

Filmpjes kijken, video’s delen, games spelen. Niet omdat het

moet, maar omdat het kan, zoals een telecomaanbieder dat in zijn

reclameslogan zegt. Momenteel vindt de uitrol plaats van het snelle

4G-netwerk waarmee u op uw mobiele telefoon sneller dan ooit het

internet op kan.

Maar over de opvolger van dit snelle netwerk wordt al volop

gesproken door de industrie. Met 5G wordt alles nog vele malen

sneller zodat u met uw telefoon, maar ook met uw auto, koelkast en

wasmachine altijd ‘connected’ bent.

Het duurt nog wel even voordat u de eerste aanbieding voor 5G

zal krijgen als consument. Er moeten nog een heleboel beslissingen

volgen voordat de techniek echt uitgerold kan worden. Zo is nog niet

duidelijk welke technische standaarden er gebruikt zullen worden en

op welke frequentie het netwerk zal gaan functioneren.

Wel is al duidelijk dat 5G een boel gaat verbeteren. Het netwerk

wordt bijvoorbeeld niet alleen sneller maar ook fl ink energiezuiniger.

En de techniek wordt een stuk kleiner waardoor de grote masten

tot het verleden behoren. De antennes die voor 5G nodig, zouden

bijvoorbeeld in de constructie van een gebouw geplaatst kunnen

worden en daarmee nagenoeg onzichtbaar worden.

Vooral in Azië wordt al hard gewerkt aan het opzetten van de eerste

5G-netwerken. Zuid-Korea wil al in 2018 een 5G-netwerk in de lucht

hebben wanneer het de Olympische Winterspelen organiseert. Japan is

het gastland van de Olympische Zomerspelen in 2020 en wil dan ook

kunnen pronken met een 5G-netwerk.

Het zijn overigens niet alleen de telecomaanbieders die de nieuwe

technologie graag zien komen. Ook de fabrikanten van hardware,

zoals de producent van de zelfrijdende auto of de koelkast of

wasmachine die op het internet aangesloten gaat worden, zien

graag een snellere mobiele techniek ontstaan. Daarmee zouden hun

apparaten allemaal beter met elkaar kunnen communiceren.

Daarnaast hebben ook internetbedrijven als Facebook en Google een

belang bij sneller internet voor mobiele apparaten. Hoe sneller het

internet, hoe meer audio en video u zal gaan downloaden en bekijken

en hoe meer advertenties deze bedrijven u kunnen voorschotelen.

Wanneer u de eerste telefoon met 5G-capaciteit kunt kopen, is nog

onduidelijk. Ga er van uit dat dat in ieder geval niet eerder dan 2020

zal zijn.

Bron: Economist

MARKTEN EN

BELEGGEN5G: omdat het moet én omdat het kan

BRENGT 2016 EEN CORRECTIE OP DE KUNSTMARKT?Beleggers begonnen 2016 met een forse dreun. De aandelenmarkten

schoten fl ink in de min de eerste weken van het jaar. Maar niet alleen

aandelen kregen te maken met een correctie. Ook de kunstmarkt lijkt

een heel ander jaar te gaan beleven dan 2015 als we moeten afgaan

op de laatste veilingopbrengsten.

In februari vonden veilingen van hedendaagse kunst plaats

bij Christie’s en Sotheby’s. De opbrengsten hiervan lagen

respectievelijk 50% en 44% lager dan vorig jaar. Ook de veiling van

Impressionisten en moderne kunst bracht minder op. Bij Christie’s

lag de opbrengst 35% lager en bij Sotheby’s zelfs 50%.

Volgens Todd Levin, een kunstadviseur in New York, was er op de

kunstmarkt de eerste helft van 2015 sprake van een piek, terwijl

daarna de verkopen afnamen. Hij verwacht ook voor de rest van

2016 lagere opbrengsten, zei hij tegenover de New York Times.

De oorzaak? Ook hier (net als op de aandelenmarkten) speelt de

langzamere groei in China een rol. Het maakt potentiële kopers

minder gretig.

Dat betekent overigens niet dat er voor specifi eke werken niet weer

recordprijzen betaald zullen worden in 2016. De New York Times

geeft voorbeelden van kunstwerken die de afgelopen tijd juist méér

hebben opgebracht dan verwacht. Zo bracht een beeld van Rodin

begin februari nog 11,6 miljoen pond op. Dat was het dubbele van

de prijs die verwacht werd. En een houtskooltekening van Picasso

die in oktober nog van de hand was gegaan voor 1,2 miljoen dollar,

wist in februari 2,1 miljoen dollar op te brengen bij een veiling van

Sotheby’s. Maar tegelijkertijd waren er ook bij beide veilinghuizen

gevallen van bekende stukken waarvoor helemaal geen koper

gevonden kon worden.

Zolang er onzekerheid blijft over de wereldwijde economische groei

zal dat effect hebben op de kunstmarkt. In mei staan er een aantal

grote veilingen op de agenda die een beeld zullen geven over hoezeer

kopers zich zullen laten leiden door de onzekerheden op andere

markten.

Bron: New York Times

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 11 22-04-16 13:52

Page 12: Financial Focus 03 2016

12 FINANCIAL FOCUS

Het proces van digitalisering in de bouw staat

pas aan het begin. Dat betekent niet dat er geen

aandacht voor is, maar er is nog een wereld te

winnen.

De bouw is al ver met het digitaliseren van het

bouwproces, bijvoorbeeld door het gebruik van

BIM, wat staat voor Bouw Informatie Model.

Dit is een digitaal model waarbij alle relevante

informatie tijdens het hele bouwproces door alle

bouwpartijen wordt opgeslagen, gebruikt en

beheerd. Dit model wordt voornamelijk gebruikt

bij grotere bouwprojecten waar veel verschillende

partijen, zoals architecten, aannemers, installateurs

en onderaannemers, moeten samenwerken.

Ook worden de eerste stappen gezet bij het

digitaliseren van het product, bijvoorbeeld door

middel van 3D-printing. Een bekend voorbeeld is

een grachtenpand dat in Amsterdam geheel wordt

gebouwd met een 3D-printer. Ook wordt er op dit

moment gewerkt aan een metalen brug die door

een 3D-printer wordt gebouwd. Dit zijn initiatieven

op kleine schaal, maar 3D-printing heeft potentie

om in de toekomst vaker gebruikt te worden. Maar

dan wel bij het printen van onderdelen. Er zullen

in de toekomst niet zo snel hele gebouwen geprint

worden, al gebeurt dit in China al wel. De vraag

is namelijk wat de kwaliteit en levensduur van

dergelijke gebouwen is.

3D-printing en robots: ook de bouw ondergaat een digitale transformatie

De meeste winst kan de bouw behalen in het

digitaliseren van personeel door middel van

robots. Het is vrijwel zeker dat banen in de bouw

geraakt gaan worden door digitalisering. Er is

een groot verschil tussen de kans op digitalisering

van laagtechnische beroepen en hoogtechnische

beroepen. Lassers, schilders, betonarbeiders

en dakdekkers hebben een grote kans dat hun

werk wordt gedigitaliseerd. Bij hoogtechnische

en creatieve beroepen, bijvoorbeeld ingenieurs

en architecten, loopt dat niet zo’n vaart. Deze

ontwikkeling zorgt ervoor dat er in de toekomst

ander personeel nodig is in de bouw en dat

bouwplaatsen anders ingericht moeten worden om

ruimte te bieden aan robots. Digitalisering kan de

arbeidsproductiviteit in de bouw verhogen. Dat is

nodig om de concurrentie voor te blijven.

ABN AMRO schreef een rapport over deze

ontwikkelingen. U kunt dit vinden op insights.

abnamro.nl/2016/02/digitale-transformatie-bouw/

In focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusMARKTEN EN

BELEGGEN

Bron: ABN AMRO Insights

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 12 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 13

Onlangs verlaagde de ECB haar belangrijkste tarief naar 0% en nam ze

enkele andere maatregelen om de economie te stimuleren. De reacties

in ons land waren heftig. Economen zijn uitermate verdeeld. Is dit

verstandig beleid?

We moeten ons realiseren dat we sinds het uitbreken van de crisis in

2007/2008 het grootste experiment op het terrein van monetair beleid

meemaken dat de mensheid ooit heeft gezien. Hoe dit afl oopt, weten we niet.

De ervaring van de jaren dertig suggereert dat niets doen in een

crisissituatie een slechte optie is. Zelfs als er niet direct een crisis dreigt,

laat de ervaring van Japan van de laatste decennia zien dat wachten tot

de defl atie heeft toegeslagen ook niet verstandig is. Nu de infl atie in de

eurozone negatief is en de infl atieverwachtingen verontrustend laag zijn,

is het begrijpelijk dat centrale bankiers actie ondernemen. Succes is niet

gegarandeerd, het blijft onontgonnen gebied.

Vaak wordt gezegd dat het bijzondere beleid tot nu toe niet heeft

gewerkt. In mijn optiek zijn centrale banken redelijk succesvol geweest

sinds de crisis uitbrak. Een depressie is voorkomen. Het fi nanciële

stelsel is stabieler. In de VS zijn schuldratio’s gedaald, bij ons zijn

schulden verschoven van zwakke naar sterkere schouders. Internationale

betalingsbalansonevenwichtigheden zijn verminderd.

Wel liggen er nog stevige uitdagingen. De defl atoire krachten in de

mondiale economie zijn niet verdwenen en in opkomende landen zijn de

schulden de laatste jaren fors opgelopen.

Het zou fi jn zijn als we een wat hogere economische groei konden

realiseren. Dat kan op verschillende manieren. Helaas is de bereidheid

om dat te doen via overheidsbegrotingen zeer beperkt. Verder zouden

beleidsmakers maatregelen moeten nemen die de economie dynamischer

maken. Er zijn de laatste jaren hierbij wel vorderingen gemaakt in de

Europese landen, maar te weinig. Doordat andere beleidsmakers hun

verantwoordelijkheid laten liggen, is de druk op de ECB om de kastanjes

uit het vuur te halen eigenlijk te groot.

De vraag blijft of dit bijzondere monetaire beleid gaat werken. De

eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik het niet weet. Maar ik vind het

beleid zeker verdedigbaar en alternatieven die overtuigender zijn, zie ik

absoluut niet.

Rente van nul en de emotiesVan rente en aandelenkoers tot opkomende markten.

Chief Economist van ABN AMRO Han de Jong geeft

enthousiast commentaar op de ontwikkelingen op de

fi nanciële markten. Door zijn verrassende inzichten

leert u de fi nanciële wereld te doorgronden.

PERSOONLIJK

HAN DE JONG

Chief Economist bij ABN AMRO

[email protected]

ONLINE

TWITTER > @HANDEJONG14

COLUMN: HAN DE JONG

Beleid ECB

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 13 22-04-16 13:52

Page 13: Financial Focus 03 2016

12 FINANCIAL FOCUS

Het proces van digitalisering in de bouw staat

pas aan het begin. Dat betekent niet dat er geen

aandacht voor is, maar er is nog een wereld te

winnen.

De bouw is al ver met het digitaliseren van het

bouwproces, bijvoorbeeld door het gebruik van

BIM, wat staat voor Bouw Informatie Model.

Dit is een digitaal model waarbij alle relevante

informatie tijdens het hele bouwproces door alle

bouwpartijen wordt opgeslagen, gebruikt en

beheerd. Dit model wordt voornamelijk gebruikt

bij grotere bouwprojecten waar veel verschillende

partijen, zoals architecten, aannemers, installateurs

en onderaannemers, moeten samenwerken.

Ook worden de eerste stappen gezet bij het

digitaliseren van het product, bijvoorbeeld door

middel van 3D-printing. Een bekend voorbeeld is

een grachtenpand dat in Amsterdam geheel wordt

gebouwd met een 3D-printer. Ook wordt er op dit

moment gewerkt aan een metalen brug die door

een 3D-printer wordt gebouwd. Dit zijn initiatieven

op kleine schaal, maar 3D-printing heeft potentie

om in de toekomst vaker gebruikt te worden. Maar

dan wel bij het printen van onderdelen. Er zullen

in de toekomst niet zo snel hele gebouwen geprint

worden, al gebeurt dit in China al wel. De vraag

is namelijk wat de kwaliteit en levensduur van

dergelijke gebouwen is.

3D-printing en robots: ook de bouw ondergaat een digitale transformatie

De meeste winst kan de bouw behalen in het

digitaliseren van personeel door middel van

robots. Het is vrijwel zeker dat banen in de bouw

geraakt gaan worden door digitalisering. Er is

een groot verschil tussen de kans op digitalisering

van laagtechnische beroepen en hoogtechnische

beroepen. Lassers, schilders, betonarbeiders

en dakdekkers hebben een grote kans dat hun

werk wordt gedigitaliseerd. Bij hoogtechnische

en creatieve beroepen, bijvoorbeeld ingenieurs

en architecten, loopt dat niet zo’n vaart. Deze

ontwikkeling zorgt ervoor dat er in de toekomst

ander personeel nodig is in de bouw en dat

bouwplaatsen anders ingericht moeten worden om

ruimte te bieden aan robots. Digitalisering kan de

arbeidsproductiviteit in de bouw verhogen. Dat is

nodig om de concurrentie voor te blijven.

ABN AMRO schreef een rapport over deze

ontwikkelingen. U kunt dit vinden op insights.

abnamro.nl/2016/02/digitale-transformatie-bouw/

In focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusIn focusMARKTEN EN

BELEGGEN

Bron: ABN AMRO Insights

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 12 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 13

Onlangs verlaagde de ECB haar belangrijkste tarief naar 0% en nam ze

enkele andere maatregelen om de economie te stimuleren. De reacties

in ons land waren heftig. Economen zijn uitermate verdeeld. Is dit

verstandig beleid?

We moeten ons realiseren dat we sinds het uitbreken van de crisis in

2007/2008 het grootste experiment op het terrein van monetair beleid

meemaken dat de mensheid ooit heeft gezien. Hoe dit afl oopt, weten we niet.

De ervaring van de jaren dertig suggereert dat niets doen in een

crisissituatie een slechte optie is. Zelfs als er niet direct een crisis dreigt,

laat de ervaring van Japan van de laatste decennia zien dat wachten tot

de defl atie heeft toegeslagen ook niet verstandig is. Nu de infl atie in de

eurozone negatief is en de infl atieverwachtingen verontrustend laag zijn,

is het begrijpelijk dat centrale bankiers actie ondernemen. Succes is niet

gegarandeerd, het blijft onontgonnen gebied.

Vaak wordt gezegd dat het bijzondere beleid tot nu toe niet heeft

gewerkt. In mijn optiek zijn centrale banken redelijk succesvol geweest

sinds de crisis uitbrak. Een depressie is voorkomen. Het fi nanciële

stelsel is stabieler. In de VS zijn schuldratio’s gedaald, bij ons zijn

schulden verschoven van zwakke naar sterkere schouders. Internationale

betalingsbalansonevenwichtigheden zijn verminderd.

Wel liggen er nog stevige uitdagingen. De defl atoire krachten in de

mondiale economie zijn niet verdwenen en in opkomende landen zijn de

schulden de laatste jaren fors opgelopen.

Het zou fi jn zijn als we een wat hogere economische groei konden

realiseren. Dat kan op verschillende manieren. Helaas is de bereidheid

om dat te doen via overheidsbegrotingen zeer beperkt. Verder zouden

beleidsmakers maatregelen moeten nemen die de economie dynamischer

maken. Er zijn de laatste jaren hierbij wel vorderingen gemaakt in de

Europese landen, maar te weinig. Doordat andere beleidsmakers hun

verantwoordelijkheid laten liggen, is de druk op de ECB om de kastanjes

uit het vuur te halen eigenlijk te groot.

De vraag blijft of dit bijzondere monetaire beleid gaat werken. De

eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik het niet weet. Maar ik vind het

beleid zeker verdedigbaar en alternatieven die overtuigender zijn, zie ik

absoluut niet.

Rente van nul en de emotiesVan rente en aandelenkoers tot opkomende markten.

Chief Economist van ABN AMRO Han de Jong geeft

enthousiast commentaar op de ontwikkelingen op de

fi nanciële markten. Door zijn verrassende inzichten

leert u de fi nanciële wereld te doorgronden.

PERSOONLIJK

HAN DE JONG

Chief Economist bij ABN AMRO

[email protected]

ONLINE

TWITTER > @HANDEJONG14

COLUMN: HAN DE JONG

Beleid ECB

FinancialFocus-03-2016-P10-13/Infocus.indd 13 22-04-16 13:52

Page 14: Financial Focus 03 2016

14 FINANCIAL FOCUS

BOUWEN MET

De Koninklijke BAM Groep begon als timmerwerkplaats, maar

groeide uit tot het grootste bouwbedrijf van Nederland. In 2008

kreeg het bedrijf een plekje in de AEX. De kredietcrisis zorgde

voor een fl inke aderlating, zodat de eredivisie van de beurs al

weer in 2011 verlaten moest worden.

NEEM EEN KIJKJE!Benieuwd hoe de bouw verloopt

van Hoog Catharijne in Utrecht, het

Stadhuiskwartier in Deventer of het

Haus der Zukunft in Berlijn? Via de site

van BAM (www.bam.eu) is een aantal

bouwprojecten live te volgen via de

webcam.

BAM

Koers aandeel BAM in euro’s

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

01-01-07

01-01-10

01-01-13

01-01-16

FinancialFocus-03-2016-P14-15-Aandeel.indd 14 22-04-16 13:05

FINANCIAL FOCUS 15

MEMORABELE AANDELEN

23.000IN 2004 WERKTEN ER BIJ BAM IETS MEER DAN 23.000 MENSEN. FORS MINDER DAN DE 28.500 WERKNEMERS DIE BAM NOG IN 2008 HAD.

BAM wordt in de AEX geno-

teerd. Helaas moet het bedrijf

in 2011 weer terug naar de

Midkap.

BAM ontstaat wanneer

Adam van der Wal een

timmerwerkplaats opent in

Groot-Ammers.

BAM wordt beursgenoteerd.

BAM mag predicaat

‘koninklijk’ voeren.

2008

1869

1959

1994

DIT ARTIKELDELEN?

www.fi nancialfocus.nl

Bedrijf wordt NV onder

de naam N.V. Bataafsche

Aanneming Mij van Bouw- en

Betonwerken v/h Firma J. van

der Wal en Zoon.

1927

De eerste aanzet tot de Koninklijke BAM

Groep werd op 12 mei 1869 gegeven toen

Adam van der Wal een timmerwerkplaats

opende in het dorpje Groot-Ammers. Van de

Wal is gespecialiseerd in het herstellen van de

vele molens in de omgeving. Ook maakt hij

grafkisten. Zoon Jan neemt het bedrijf eind

19de eeuw over en breidt uit naar Vlaardingen

en Den Haag. Zoon Joop komt in 1926 bij zijn

vader werken en de naam van het bedrijf wordt

gewijzigd in Fa. J. van der Wal en Zoon.

In 1927 wordt het bedrijf omgezet in een

naamloze vennootschap onder de naam N.V.

Bataafsche Aanneming Mij van Bouw- en

Betonwerken v/h Firma J. van der Wal en

Zoon. De verwijzing naar Batavia vloeit

voort uit het werk dat het bedrijf doet voor

de Bataafse Petroleum Maatschappij (nu

onderdeel van Shell). In die tijd bouwt het

bedrijf onder meer het Bronovo ziekenhuis in

Den Haag, Diergaarde Blijdorp in Rotterdam,

het AVRO-gebouw aan de Keizersgracht in

Amsterdam, het City Theater in Amsterdam en

neemt Soestdijk voor prinses Juliana en prins

Bernhard onder handen.

In 1959 wordt het bedrijf beursgenoteerd.

Vanaf 1973 wordt de bedrijfsnaam BAM

Holding N.V. gebruikt. De naam Bataafsche

Aanneming Maatschappij blijft in gebruik voor

de utiliteitsbouwactiviteiten tot 1992. Daarna

is BAM niet langer in gebruik als afkorting,

maar uitsluitend als naam. In 1994 bestaat het

bedrijf 125 jaar en mag de onderneming het

predicaat ‘koninklijke’ voeren. Zo ontstaat de

Koninklijke BAM Groep.

BAM ontwikkelt, bouwt en onderhoudt

projecten op het gebied van wonen, werken,

transport en recreatie. Het bedrijf is actief

in meer dan 30 landen en marktleider in

Nederland. De groei van de groep in de

afgelopen decennia is vooral te danken aan een

aantal grote overnames: Verenigde Bedrijven

Bredero (1988), NBM-Amstelland (2000) en

HBG (2002).

Het bouwbedrijf krijgt een forse tik door de

kredietcrisis. Terwijl BAM in 2008 nog ruim

28.500 werknemers in dienst heeft, is dit aantal

in 2014 gezakt tot iets meer dan 23.000.

Het aandeel staat een korte tijd in de AEX. In

september 2008 is de marktkapitalisatie van

BAM groot genoeg voor een plaatsje in de

AEX. In februari 2011 vertrekt BAM echter

weer naar de Midkap.

FinancialFocus-03-2016-P14-15-Aandeel.indd 15 22-04-16 13:05

Page 15: Financial Focus 03 2016

14 FINANCIAL FOCUS

BOUWEN MET

De Koninklijke BAM Groep begon als timmerwerkplaats, maar

groeide uit tot het grootste bouwbedrijf van Nederland. In 2008

kreeg het bedrijf een plekje in de AEX. De kredietcrisis zorgde

voor een fl inke aderlating, zodat de eredivisie van de beurs al

weer in 2011 verlaten moest worden.

NEEM EEN KIJKJE!Benieuwd hoe de bouw verloopt

van Hoog Catharijne in Utrecht, het

Stadhuiskwartier in Deventer of het

Haus der Zukunft in Berlijn? Via de site

van BAM (www.bam.eu) is een aantal

bouwprojecten live te volgen via de

webcam.

BAM

Koers aandeel BAM in euro’s

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

01-01-07

01-01-10

01-01-13

01-01-16

FinancialFocus-03-2016-P14-15-Aandeel.indd 14 22-04-16 13:05

FINANCIAL FOCUS 15

MEMORABELE AANDELEN

23.000IN 2004 WERKTEN ER BIJ BAM IETS MEER DAN 23.000 MENSEN. FORS MINDER DAN DE 28.500 WERKNEMERS DIE BAM NOG IN 2008 HAD.

BAM wordt in de AEX geno-

teerd. Helaas moet het bedrijf

in 2011 weer terug naar de

Midkap.

BAM ontstaat wanneer

Adam van der Wal een

timmerwerkplaats opent in

Groot-Ammers.

BAM wordt beursgenoteerd.

BAM mag predicaat

‘koninklijk’ voeren.

2008

1869

1959

1994

DIT ARTIKELDELEN?

www.fi nancialfocus.nl

Bedrijf wordt NV onder

de naam N.V. Bataafsche

Aanneming Mij van Bouw- en

Betonwerken v/h Firma J. van

der Wal en Zoon.

1927

De eerste aanzet tot de Koninklijke BAM

Groep werd op 12 mei 1869 gegeven toen

Adam van der Wal een timmerwerkplaats

opende in het dorpje Groot-Ammers. Van de

Wal is gespecialiseerd in het herstellen van de

vele molens in de omgeving. Ook maakt hij

grafkisten. Zoon Jan neemt het bedrijf eind

19de eeuw over en breidt uit naar Vlaardingen

en Den Haag. Zoon Joop komt in 1926 bij zijn

vader werken en de naam van het bedrijf wordt

gewijzigd in Fa. J. van der Wal en Zoon.

In 1927 wordt het bedrijf omgezet in een

naamloze vennootschap onder de naam N.V.

Bataafsche Aanneming Mij van Bouw- en

Betonwerken v/h Firma J. van der Wal en

Zoon. De verwijzing naar Batavia vloeit

voort uit het werk dat het bedrijf doet voor

de Bataafse Petroleum Maatschappij (nu

onderdeel van Shell). In die tijd bouwt het

bedrijf onder meer het Bronovo ziekenhuis in

Den Haag, Diergaarde Blijdorp in Rotterdam,

het AVRO-gebouw aan de Keizersgracht in

Amsterdam, het City Theater in Amsterdam en

neemt Soestdijk voor prinses Juliana en prins

Bernhard onder handen.

In 1959 wordt het bedrijf beursgenoteerd.

Vanaf 1973 wordt de bedrijfsnaam BAM

Holding N.V. gebruikt. De naam Bataafsche

Aanneming Maatschappij blijft in gebruik voor

de utiliteitsbouwactiviteiten tot 1992. Daarna

is BAM niet langer in gebruik als afkorting,

maar uitsluitend als naam. In 1994 bestaat het

bedrijf 125 jaar en mag de onderneming het

predicaat ‘koninklijke’ voeren. Zo ontstaat de

Koninklijke BAM Groep.

BAM ontwikkelt, bouwt en onderhoudt

projecten op het gebied van wonen, werken,

transport en recreatie. Het bedrijf is actief

in meer dan 30 landen en marktleider in

Nederland. De groei van de groep in de

afgelopen decennia is vooral te danken aan een

aantal grote overnames: Verenigde Bedrijven

Bredero (1988), NBM-Amstelland (2000) en

HBG (2002).

Het bouwbedrijf krijgt een forse tik door de

kredietcrisis. Terwijl BAM in 2008 nog ruim

28.500 werknemers in dienst heeft, is dit aantal

in 2014 gezakt tot iets meer dan 23.000.

Het aandeel staat een korte tijd in de AEX. In

september 2008 is de marktkapitalisatie van

BAM groot genoeg voor een plaatsje in de

AEX. In februari 2011 vertrekt BAM echter

weer naar de Midkap.

FinancialFocus-03-2016-P14-15-Aandeel.indd 15 22-04-16 13:05

Page 16: Financial Focus 03 2016

16 FINANCIAL FOCUS16 FINANCIAL FOCUS

DOSSIERWONEN.

HOE WILT U LATER WONEN?

thuis? Uit of

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 16 22-04-16 13:15

FINANCIAL FOCUS 17

WONEN

FINANCIAL FOCUS 17

WONEN

Een prachtig huis, rustige buurt en veel

ruimte. U geniet met volle teugen van uw

huis. Maar heeft u er al wel eens over

nagedacht of dat ook zo kan blijven? Over

tien of twintig jaar?

Die mooie diepe tuin moet u dan ook blijven

onderhouden, geen winkels in de buurt is

misschien niet zo handig en alle trappen

in uw grote huis komt u niet meer op. De

vraag is dus wat u wilt gaan doen later. Is

de locatie nog ideaal als u ouder bent? Kan

het huis eventueel aangepast worden om

levensloopbestendiger te worden? Wilt u

dichter bij uw kinderen gaan wonen?

Grote kans dat u nog helemaal geen zin heeft

om hier over na te denken als u zich nog jong

en fi t voelt. Maar een verbouwing van uw huis

is nu misschien geen big-deal, maar als u 75

bent en het noodzakelijk is, wellicht wel. Wilt

u liever in een zorgvilla terecht komen als u

zorg nodig gaat hebben? Dan is het slim om

daarvoor alvast een deel van uw vermogen

te reserveren. En wat doet u als één van de

kinderen een oogje in het zeil wil komen

houden? Wordt die daarvoor gecompenseerd

Later. Dat klinkt misschien nog ver weg. Toch is het slim om daar zo nu en dan

eens over na te denken. Hoe wilt u wonen? Waar wilt u wonen? En hoe wilt u

geholpen worden als u wat meer zorg nodig heeft?

in uw testament? En is er iets geregeld als u

het zelf allemaal niet meer kunt beslissen?

Later lijkt nog zo ver weg. Maar, zoals Harry

Jekkers ooit zei: later is allang begonnen. Goed

om daar even bij stil te staan.

WAAR EN MET WIE?Er zijn verschillende scenario’s te bedenken voor

uw woonsituatie later. We hebben er 7 voor u

op een rijtje gezet (zie pagina 18). De scenario’s

gaan uit van twee hoofdvragen: 1) wilt u in uw

huis blijven of bent u bereid te vertrekken en 2)

heeft u wel of geen hulp nodig?

Scenario 1: Terug naar pa en maWilt u in uw huis blijven wonen maar vindt u

het wel prettig dat er iemand is om een oogje

in het zeil te houden? Dan zou u met één van

uw kinderen af kunnen spreken om weer

thuis te komen wonen. U bent zeker niet de

enige die dit scenario ziet zitten. Volgens het

Sociaal Cultureel Planbureau zegt één op de

drie 55-plussers later samen met de kinderen

te willen wonen.

Misschien was uw huis ooit ideaal toen de

kinderen nog thuis woonden, maar begint

het nu wat groot te worden. Terwijl één van

23Wat kost dat nou?

22Leg het vast in een

levenstestament

20Vergunningen

mantelzorgwoningen

24Eigen bijdrage

voor zorgkosten

uw kinderen met zijn of haar startende gezin

die ruimte juist heel goed kan gebruiken. U

kunt er dan voor kiezen om uw kind met

zijn gezin een plek te bieden in uw huis

terwijl u zelf – mits uw perceel dat toelaat

– in de tuin gaat wonen. Inmiddels zijn er

verschillende bedrijven die semipermanente

huisjes aanbieden die eenvoudig zijn op te

bouwen en af te breken. Een gemiddelde

mantelzorgwoning is 6 bij 9 meter groot,

oftewel 54m2. De woning heeft dan een

woonkamer, slaapkamer, keuken, badkamer

en een halletje. Maar de mantelzorgwoningen

DIT ARTIKELDELEN?

www.fi nancialfocus.nl

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 17 22-04-16 13:15

Page 17: Financial Focus 03 2016

16 FINANCIAL FOCUS16 FINANCIAL FOCUS

DOSSIERWONEN.

HOE WILT U LATER WONEN?

thuis? Uit of

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 16 22-04-16 13:15

FINANCIAL FOCUS 17

WONEN

FINANCIAL FOCUS 17

WONEN

Een prachtig huis, rustige buurt en veel

ruimte. U geniet met volle teugen van uw

huis. Maar heeft u er al wel eens over

nagedacht of dat ook zo kan blijven? Over

tien of twintig jaar?

Die mooie diepe tuin moet u dan ook blijven

onderhouden, geen winkels in de buurt is

misschien niet zo handig en alle trappen

in uw grote huis komt u niet meer op. De

vraag is dus wat u wilt gaan doen later. Is

de locatie nog ideaal als u ouder bent? Kan

het huis eventueel aangepast worden om

levensloopbestendiger te worden? Wilt u

dichter bij uw kinderen gaan wonen?

Grote kans dat u nog helemaal geen zin heeft

om hier over na te denken als u zich nog jong

en fi t voelt. Maar een verbouwing van uw huis

is nu misschien geen big-deal, maar als u 75

bent en het noodzakelijk is, wellicht wel. Wilt

u liever in een zorgvilla terecht komen als u

zorg nodig gaat hebben? Dan is het slim om

daarvoor alvast een deel van uw vermogen

te reserveren. En wat doet u als één van de

kinderen een oogje in het zeil wil komen

houden? Wordt die daarvoor gecompenseerd

Later. Dat klinkt misschien nog ver weg. Toch is het slim om daar zo nu en dan

eens over na te denken. Hoe wilt u wonen? Waar wilt u wonen? En hoe wilt u

geholpen worden als u wat meer zorg nodig heeft?

in uw testament? En is er iets geregeld als u

het zelf allemaal niet meer kunt beslissen?

Later lijkt nog zo ver weg. Maar, zoals Harry

Jekkers ooit zei: later is allang begonnen. Goed

om daar even bij stil te staan.

WAAR EN MET WIE?Er zijn verschillende scenario’s te bedenken voor

uw woonsituatie later. We hebben er 7 voor u

op een rijtje gezet (zie pagina 18). De scenario’s

gaan uit van twee hoofdvragen: 1) wilt u in uw

huis blijven of bent u bereid te vertrekken en 2)

heeft u wel of geen hulp nodig?

Scenario 1: Terug naar pa en maWilt u in uw huis blijven wonen maar vindt u

het wel prettig dat er iemand is om een oogje

in het zeil te houden? Dan zou u met één van

uw kinderen af kunnen spreken om weer

thuis te komen wonen. U bent zeker niet de

enige die dit scenario ziet zitten. Volgens het

Sociaal Cultureel Planbureau zegt één op de

drie 55-plussers later samen met de kinderen

te willen wonen.

Misschien was uw huis ooit ideaal toen de

kinderen nog thuis woonden, maar begint

het nu wat groot te worden. Terwijl één van

23Wat kost dat nou?

22Leg het vast in een

levenstestament

20Vergunningen

mantelzorgwoningen

24Eigen bijdrage

voor zorgkosten

uw kinderen met zijn of haar startende gezin

die ruimte juist heel goed kan gebruiken. U

kunt er dan voor kiezen om uw kind met

zijn gezin een plek te bieden in uw huis

terwijl u zelf – mits uw perceel dat toelaat

– in de tuin gaat wonen. Inmiddels zijn er

verschillende bedrijven die semipermanente

huisjes aanbieden die eenvoudig zijn op te

bouwen en af te breken. Een gemiddelde

mantelzorgwoning is 6 bij 9 meter groot,

oftewel 54m2. De woning heeft dan een

woonkamer, slaapkamer, keuken, badkamer

en een halletje. Maar de mantelzorgwoningen

DIT ARTIKELDELEN?

www.fi nancialfocus.nl

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 17 22-04-16 13:15

Page 18: Financial Focus 03 2016

18 FINANCIAL FOCUS18 FINANCIAL FOCUS

kunnen ook uitgebreid worden met

bijvoorbeeld een grotere woonkamer of een

extra slaapkamer.

De kosten van een mantelzorgwoning

variëren tussen de 30.000 en 100.000 euro,

maar inmiddels bestaat er ook een markt

voor tweedehands mantelzorgwoningen.

Klinkt dit aantrekkelijk? Denk dan wel na

over de volgende zaken. Allereerst uw kind

dat intrek neemt in uw oude woning. Koopt

hij of zij de woning of blijft u eigenaar en

trekt uw kind in als huurder van het pand?

Aan beide opties kleven voor- en nadelen.

Bij een verkoop kunt u vanaf 2017 mogelijk

gebruik maken van de schenkingsvrijstelling

van 100.000 euro. Maar de rest van het

bedrag moet wel op te brengen zijn door

uw kind. Tenzij u hem of haar meer wil

schenken om de koop mogelijk te maken,

maar dan gaat u (of uw kind) hierover wel

schenkbelasting betalen. Huren kan ook,

maar besef dan wel dat u met de vaste lasten

van het huis blijft zitten. Heeft u meerdere

kinderen? Dan is het ook van belang om te

BLIJVEN OF VERTREKKEN?7 SCENARIO’S

BLIJVENzonder hulp

Huis levensloop-

bestendig maken

BLIJVENzonder hulp

Kleiner, handiger

en/of goedkoper

gaan wonen

VERTREKKENmet hulp

(Dicht)bij

familie gaan

wonen

VERTREKKENmet hulp

Zorgvilla of

verzorgingshuis

BLIJVENmet hulp

Familie

trekt in

BLIJVENmet hulp

Zorg in huis/

mantelzorg

VERTREKKENmet hulp

Naar verpleeghuis

3

7

4

51

2 6

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 18 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 19FINANCIAL FOCUS 19

bekijken of u uw andere kinderen met deze

afspraken niet benadeelt. En voorzien de

afspraken ook nog in een ‘escape’ voor beide

partijen wanneer de situatie minder goed

bevalt dan eerder gedacht?

Want het is belangrijk in dit scenario dat

iedereen zich bij deze situatie wel senang

voelt. Het lijkt in eerste instantie misschien

gezellig om uw kind weer in de buurt te

hebben, maar u geeft er beiden wel een hoop

privacy voor op. Maak dus goede afspraken

over hoe u hier samen mee om gaat. Mogen

de kleinkinderen op zondag al vanaf 7:00 uur

aan uw bed staan? En hoe wordt het gedeelde

gebruik van de tuin geregeld?

Volgens Tjarko Denekamp, specialist

Schenken en Erven bij ABN AMRO

MeesPierson, is het bij een groter gezin slim

om de zaken goed door te spreken. ‘Als er

over een dergelijk scenario wordt gesproken,

wordt er al vaak naar het kind gekeken die

het dichtste bij pa en ma woont. En ook

nog vaak naar de dochter in plaats van de

zoon. Ik merk vaak dat daarbij een fi nanciële

compensatie nog niet eens de meeste discussie

WAT KOST ZORG?ZORGVILLA

De netto kosten van een zorgvilla starten vanaf ongeveer 40.000 euro per jaar.

Dit bedrag is samengesteld uit huur- en servicekosten voor de zorgvilla, die vaak

voor een deel � scaal aftrekbaar zijn.De kosten voor de zorg worden betaald uit uw PGB of een andere vorm van

vergoeding van zorgkosten. Hiervoor geldt een eigen bijdrage van maximaal 10.000 euro per jaar. Dit bedrag is onderdeel van de genoemde netto kosten. De voornaam-

ste variabelen in de uiteindelijke netto kosten zijn de huur- en servicekosten van de zorgvilla (er zijn verschillende segmen-

ten) en uw inkomen.

INDICATIE NETTO PER JAAR

€ 40.000

oplevert – zeker als het kind zijn of haar

baan opzegt of minder gaat werken om de

zorg voor pa of ma op zich te nemen. Maar

een kind vindt het wel fi jn om erkenning van

broers of zussen te krijgen voor de taken die

hij of zij op zich neemt.’

Scenario 2: Hulp in huisU wilt graag thuis blijven wonen en heeft

hulp nodig, maar u wilt uw naaste omgeving

daarmee niet belasten? Dan kunt u hulp in

huis halen. Dat kan reguliere thuiszorg zijn

die een paar uur of – in ploegendienst – 24

uur per dag in huis is of een ‘zorg au-pair’ die

hulp biedt en bij u in huis woont.

De prijs voor deze hulp aan huis hangt af van

de mate van zorg die u nodig heeft. Gaat het

om huishoudelijk werk of heeft u medisch

gekwalifi ceerd personeel nodig? De bureaus

die de particuliere thuiszorg of uw zorg au-

pair regelen, kunnen inmiddels bijna iedere

vorm van zorg voor u regelen.

Het grote verschil tussen de thuiszorg of de

zorg au-pair is het feit dat de laatste bij u in

huis trekt. ‘De zorg au-pair lijkt in opkomst

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 19 22-04-16 13:16

Page 19: Financial Focus 03 2016

18 FINANCIAL FOCUS18 FINANCIAL FOCUS

kunnen ook uitgebreid worden met

bijvoorbeeld een grotere woonkamer of een

extra slaapkamer.

De kosten van een mantelzorgwoning

variëren tussen de 30.000 en 100.000 euro,

maar inmiddels bestaat er ook een markt

voor tweedehands mantelzorgwoningen.

Klinkt dit aantrekkelijk? Denk dan wel na

over de volgende zaken. Allereerst uw kind

dat intrek neemt in uw oude woning. Koopt

hij of zij de woning of blijft u eigenaar en

trekt uw kind in als huurder van het pand?

Aan beide opties kleven voor- en nadelen.

Bij een verkoop kunt u vanaf 2017 mogelijk

gebruik maken van de schenkingsvrijstelling

van 100.000 euro. Maar de rest van het

bedrag moet wel op te brengen zijn door

uw kind. Tenzij u hem of haar meer wil

schenken om de koop mogelijk te maken,

maar dan gaat u (of uw kind) hierover wel

schenkbelasting betalen. Huren kan ook,

maar besef dan wel dat u met de vaste lasten

van het huis blijft zitten. Heeft u meerdere

kinderen? Dan is het ook van belang om te

BLIJVEN OF VERTREKKEN?7 SCENARIO’S

BLIJVENzonder hulp

Huis levensloop-

bestendig maken

BLIJVENzonder hulp

Kleiner, handiger

en/of goedkoper

gaan wonen

VERTREKKENmet hulp

(Dicht)bij

familie gaan

wonen

VERTREKKENmet hulp

Zorgvilla of

verzorgingshuis

BLIJVENmet hulp

Familie

trekt in

BLIJVENmet hulp

Zorg in huis/

mantelzorg

VERTREKKENmet hulp

Naar verpleeghuis

3

7

4

51

2 6

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 18 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 19FINANCIAL FOCUS 19

bekijken of u uw andere kinderen met deze

afspraken niet benadeelt. En voorzien de

afspraken ook nog in een ‘escape’ voor beide

partijen wanneer de situatie minder goed

bevalt dan eerder gedacht?

Want het is belangrijk in dit scenario dat

iedereen zich bij deze situatie wel senang

voelt. Het lijkt in eerste instantie misschien

gezellig om uw kind weer in de buurt te

hebben, maar u geeft er beiden wel een hoop

privacy voor op. Maak dus goede afspraken

over hoe u hier samen mee om gaat. Mogen

de kleinkinderen op zondag al vanaf 7:00 uur

aan uw bed staan? En hoe wordt het gedeelde

gebruik van de tuin geregeld?

Volgens Tjarko Denekamp, specialist

Schenken en Erven bij ABN AMRO

MeesPierson, is het bij een groter gezin slim

om de zaken goed door te spreken. ‘Als er

over een dergelijk scenario wordt gesproken,

wordt er al vaak naar het kind gekeken die

het dichtste bij pa en ma woont. En ook

nog vaak naar de dochter in plaats van de

zoon. Ik merk vaak dat daarbij een fi nanciële

compensatie nog niet eens de meeste discussie

WAT KOST ZORG?ZORGVILLA

De netto kosten van een zorgvilla starten vanaf ongeveer 40.000 euro per jaar.

Dit bedrag is samengesteld uit huur- en servicekosten voor de zorgvilla, die vaak

voor een deel � scaal aftrekbaar zijn.De kosten voor de zorg worden betaald uit uw PGB of een andere vorm van

vergoeding van zorgkosten. Hiervoor geldt een eigen bijdrage van maximaal 10.000 euro per jaar. Dit bedrag is onderdeel van de genoemde netto kosten. De voornaam-

ste variabelen in de uiteindelijke netto kosten zijn de huur- en servicekosten van de zorgvilla (er zijn verschillende segmen-

ten) en uw inkomen.

INDICATIE NETTO PER JAAR

€ 40.000

oplevert – zeker als het kind zijn of haar

baan opzegt of minder gaat werken om de

zorg voor pa of ma op zich te nemen. Maar

een kind vindt het wel fi jn om erkenning van

broers of zussen te krijgen voor de taken die

hij of zij op zich neemt.’

Scenario 2: Hulp in huisU wilt graag thuis blijven wonen en heeft

hulp nodig, maar u wilt uw naaste omgeving

daarmee niet belasten? Dan kunt u hulp in

huis halen. Dat kan reguliere thuiszorg zijn

die een paar uur of – in ploegendienst – 24

uur per dag in huis is of een ‘zorg au-pair’ die

hulp biedt en bij u in huis woont.

De prijs voor deze hulp aan huis hangt af van

de mate van zorg die u nodig heeft. Gaat het

om huishoudelijk werk of heeft u medisch

gekwalifi ceerd personeel nodig? De bureaus

die de particuliere thuiszorg of uw zorg au-

pair regelen, kunnen inmiddels bijna iedere

vorm van zorg voor u regelen.

Het grote verschil tussen de thuiszorg of de

zorg au-pair is het feit dat de laatste bij u in

huis trekt. ‘De zorg au-pair lijkt in opkomst

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 19 22-04-16 13:16

Page 20: Financial Focus 03 2016

20 FINANCIAL FOCUS20 FINANCIAL FOCUS

te zijn’, legt Jacques Hogerwerf, specialist

Vermogensstructurering van ABN AMRO

MeesPierson, uit. ‘Het grote voordeel is dat

er altijd iemand in huis is. Maar zo’n zorg au-

pair is natuurlijk wel gebonden aan normale

werkuren en kan dus niet 24 uur per dag voor

u klaarstaan. Het nadeel is dat u waarschijnlijk

een deel van uw privacy opgeeft.’

Er zijn Nederlandse zorg au-pairs te vinden,

maar veel van deze zorgverleners komen

ook uit het buitenland. In het geval van een

buitenlandse au-pair gaat de communicatie

vaak in het Engels. Wel iets om op te letten.

Ga bij een buitenlandse zorg au-pair uit

van een maandsalaris vanaf zo’n 3000

euro. In sommige gevallen zou de inzet van

een zorg au-pair betaald kunnen worden

uit het persoonsgebonden budget (PGB)

indien u daarvoor in aanmerking komt (zie

rekenvoorbeeld op pagina 23).

‘In het buitenland is deze situatie veel

xxx

VERGUNNINGEN MANTELZORGWONINGENDe regels voor het plaatsen van een mantelzorgwoning (een woning in de tuin voor familie die u verzorgt) zijn in 2014 versoepeld. In de meeste situaties is daardoor geen omgevingsvergunning (bouwvergunning) meer nodig. Wel moet de familie aan kunnen tonen dat er sprake is van man-telzorg. Dat kan in de praktijk nog wel eens lastig zijn als de mantelzorgwoning er komt uit vóórzorg voor vader of moe-der. Verandert de situatie – bijvoorbeeld omdat u overlijdt – dan geldt die vrijstelling voor een vergunning niet meer. Het eff ect is in veel gevallen dat de mantelzorgwoning uit de tuin moet of dat de verbouwde garage weer terug moet worden gebracht in de oude staat. Een extra argument om te kiezen voor een verplaatsbare woning omdat deze dan gemakkelijk kan worden doorverkocht.

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 20 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 21FINANCIAL FOCUS 21

gebruikelijker’, vertelt Denekamp. ‘In Italië

zit dan 7 dagen per week, 24 uur per dag,

een vrouw bij moeder in huis. Volgens

de Nederlandse regelgeving mag zo’n

persoon niet continu beschikbaar zijn. Een

zorg au-pair lijkt daarom vooral geschikt

als onderdeel van een bredere oplossing.

Overdag kan vader of moeder bijvoorbeeld

altijd een beroep doen op de kinderen, terwijl

’s nachts een zorg au-pair in huis beschikbaar is.’

Scenario 3: Huis levensloopbestendig makenHeeft u (nog) helemaal geen hulp in huis

nodig? Dan kunt u ook bekijken of u uw huis

met enkele aanpassingen beter geschikt kunt

maken voor een verblijf op latere leeftijd.

Wordt u slechter ter been? Dan kan een

stoellift bij de trap uitkomst bieden. Maar er

zijn ook andere oplossingen mogelijk. ‘Ik heb

in een grachtenpand in Amsterdam wel eens

gezien dat iemand een complete volledige lift

in zijn huis had laten bouwen toen hij minder

goed ter been werd’, vertelt Hogerwerf. ‘Maar

dat is natuurlijk een forse investering. En

bouwtechnisch moet dat in het huis ook maar

net kunnen.’

In veel gevallen zal de optie om de slaapkamer

naar beneden te verhuizen een makkelijkere

– en in ieder geval minder kostbare –

oplossing zijn. Toch zal dit vaak ook een forse

verbouwing betekenen waarbij bijvoorbeeld

een garage of schuur geïsoleerd moet worden

en leidingen aangelegd moeten worden om een

toilet en/of douche mogelijk te maken.

Ten slotte kunt u uw leven in huis een stuk

makkelijker maken met de installatie van

domoticasystemen. Hiermee kunt u bepaalde

zaken in huis automatiseren. De verlichting of

verwarming bijvoorbeeld. Maar u kunt ook

via een app op uw telefoon of tablet kijken

wie er voor de deur staat en de voordeur

opendoen. Een ‘slimme vloer’ is inmiddels

ook op de markt. Die registreert wanneer

u valt en blijft liggen en schakelt daarna

automatisch de hulpverlening in. Maar

de vloer kan bijvoorbeeld ook ‘zien’ of u

onrustig bent en er wellicht iets aan de hand

is. Of direct het licht aanzetten wanneer u uw

eerste stap uit bed zet.

WONEN

En hoewel bijna alles wel te automatiseren

is, wijst Denekamp erop het vooral ook

weer niet te overdrijven. ‘U kunt natuurlijk

wel een systeem installeren dat voor u de

gordijnen open en dicht doet, maar dan hoeft

u dadelijk bijna niet meer op te staan van de

bank. Terwijl een beetje lichaamsbeweging –

wanneer u daar nog toe in staat bent – voor

iedereen op latere leeftijd eigenlijk juist

goed is.’

Scenario 4: (Dicht)bij familie gaan wonenVoelt het huis al jaren te groot en heeft u

eigenlijk ook niet meer zo’n band met de buurt

waar u woont? Dan kunt u natuurlijk ook een

betere plek zoeken om te wonen. Terwijl het in

scenario 1) ging om een kind dat bij ú in huis

komt, is de situatie omgekeerd natuurlijk ook

mogelijk. U trekt bij uw kind in huis of – iets

minder drastisch – u gaat dicht bij hem of haar

wonen.

Feitelijk gelden hiervoor alle opmerkingen die

al eerder gemaakt zijn. Zorg voor duidelijke

afspraken over eventuele kosten én bespreek

hoe u ervoor zorgt dat u beiden uw privacy

behoudt. ‘Let er ook op dat de relatie met

uw kind hierdoor kan veranderen. Uw zoon

of dochter komt dan niet meer langs voor de

gezelligheid maar vooral om voor u te zorgen.

Uw familieband kan opeens veranderen in

die van een zorgverlener en een patiënt’, geeft

Denekamp aan.

Bekijk een nieuwe omgeving bovendien ook

eens met een andere bril, geeft Hogerwerf

mee als tip. ‘Stel dat u over een tijdje toch

intensiever zorg nodig gaat hebben, is die

dan in uw nieuwe omgeving eenvoudig te

vinden? Als u een woonstap maakt op latere

leeftijd, is dat wel iets om in het achterhoofd

te houden.’

Scenario 5: Naar de zorgvilla of het verzorgingshuisLevert het zelfstandig wonen problemen

op? Omdat u wel eens wat vergeet of het

bereiden van de maaltijden bijvoorbeeld veel

energie kost? Dan kan een verhuizing naar

een zorgvilla of een verzorgingshuis uitkomst

bieden.

Bij een zorgvilla zien veel mensen een statig

pand in een villawijk in de stad of een

prachtig landhuis met uitzicht op landerijen

in een dorp voor zich. U huurt er een

kamer of appartement en krijgt er alle zorg

die u verder nodig hebt. Zo kunt u rustig

van uw oude dag genieten. Aan zo’n plek

hangt natuurlijk een prijskaartje. Maar

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 21 22-04-16 14:47

Page 21: Financial Focus 03 2016

20 FINANCIAL FOCUS20 FINANCIAL FOCUS

te zijn’, legt Jacques Hogerwerf, specialist

Vermogensstructurering van ABN AMRO

MeesPierson, uit. ‘Het grote voordeel is dat

er altijd iemand in huis is. Maar zo’n zorg au-

pair is natuurlijk wel gebonden aan normale

werkuren en kan dus niet 24 uur per dag voor

u klaarstaan. Het nadeel is dat u waarschijnlijk

een deel van uw privacy opgeeft.’

Er zijn Nederlandse zorg au-pairs te vinden,

maar veel van deze zorgverleners komen

ook uit het buitenland. In het geval van een

buitenlandse au-pair gaat de communicatie

vaak in het Engels. Wel iets om op te letten.

Ga bij een buitenlandse zorg au-pair uit

van een maandsalaris vanaf zo’n 3000

euro. In sommige gevallen zou de inzet van

een zorg au-pair betaald kunnen worden

uit het persoonsgebonden budget (PGB)

indien u daarvoor in aanmerking komt (zie

rekenvoorbeeld op pagina 23).

‘In het buitenland is deze situatie veel

xxx

VERGUNNINGEN MANTELZORGWONINGENDe regels voor het plaatsen van een mantelzorgwoning (een woning in de tuin voor familie die u verzorgt) zijn in 2014 versoepeld. In de meeste situaties is daardoor geen omgevingsvergunning (bouwvergunning) meer nodig. Wel moet de familie aan kunnen tonen dat er sprake is van man-telzorg. Dat kan in de praktijk nog wel eens lastig zijn als de mantelzorgwoning er komt uit vóórzorg voor vader of moe-der. Verandert de situatie – bijvoorbeeld omdat u overlijdt – dan geldt die vrijstelling voor een vergunning niet meer. Het eff ect is in veel gevallen dat de mantelzorgwoning uit de tuin moet of dat de verbouwde garage weer terug moet worden gebracht in de oude staat. Een extra argument om te kiezen voor een verplaatsbare woning omdat deze dan gemakkelijk kan worden doorverkocht.

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 20 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 21FINANCIAL FOCUS 21

gebruikelijker’, vertelt Denekamp. ‘In Italië

zit dan 7 dagen per week, 24 uur per dag,

een vrouw bij moeder in huis. Volgens

de Nederlandse regelgeving mag zo’n

persoon niet continu beschikbaar zijn. Een

zorg au-pair lijkt daarom vooral geschikt

als onderdeel van een bredere oplossing.

Overdag kan vader of moeder bijvoorbeeld

altijd een beroep doen op de kinderen, terwijl

’s nachts een zorg au-pair in huis beschikbaar is.’

Scenario 3: Huis levensloopbestendig makenHeeft u (nog) helemaal geen hulp in huis

nodig? Dan kunt u ook bekijken of u uw huis

met enkele aanpassingen beter geschikt kunt

maken voor een verblijf op latere leeftijd.

Wordt u slechter ter been? Dan kan een

stoellift bij de trap uitkomst bieden. Maar er

zijn ook andere oplossingen mogelijk. ‘Ik heb

in een grachtenpand in Amsterdam wel eens

gezien dat iemand een complete volledige lift

in zijn huis had laten bouwen toen hij minder

goed ter been werd’, vertelt Hogerwerf. ‘Maar

dat is natuurlijk een forse investering. En

bouwtechnisch moet dat in het huis ook maar

net kunnen.’

In veel gevallen zal de optie om de slaapkamer

naar beneden te verhuizen een makkelijkere

– en in ieder geval minder kostbare –

oplossing zijn. Toch zal dit vaak ook een forse

verbouwing betekenen waarbij bijvoorbeeld

een garage of schuur geïsoleerd moet worden

en leidingen aangelegd moeten worden om een

toilet en/of douche mogelijk te maken.

Ten slotte kunt u uw leven in huis een stuk

makkelijker maken met de installatie van

domoticasystemen. Hiermee kunt u bepaalde

zaken in huis automatiseren. De verlichting of

verwarming bijvoorbeeld. Maar u kunt ook

via een app op uw telefoon of tablet kijken

wie er voor de deur staat en de voordeur

opendoen. Een ‘slimme vloer’ is inmiddels

ook op de markt. Die registreert wanneer

u valt en blijft liggen en schakelt daarna

automatisch de hulpverlening in. Maar

de vloer kan bijvoorbeeld ook ‘zien’ of u

onrustig bent en er wellicht iets aan de hand

is. Of direct het licht aanzetten wanneer u uw

eerste stap uit bed zet.

WONEN

En hoewel bijna alles wel te automatiseren

is, wijst Denekamp erop het vooral ook

weer niet te overdrijven. ‘U kunt natuurlijk

wel een systeem installeren dat voor u de

gordijnen open en dicht doet, maar dan hoeft

u dadelijk bijna niet meer op te staan van de

bank. Terwijl een beetje lichaamsbeweging –

wanneer u daar nog toe in staat bent – voor

iedereen op latere leeftijd eigenlijk juist

goed is.’

Scenario 4: (Dicht)bij familie gaan wonenVoelt het huis al jaren te groot en heeft u

eigenlijk ook niet meer zo’n band met de buurt

waar u woont? Dan kunt u natuurlijk ook een

betere plek zoeken om te wonen. Terwijl het in

scenario 1) ging om een kind dat bij ú in huis

komt, is de situatie omgekeerd natuurlijk ook

mogelijk. U trekt bij uw kind in huis of – iets

minder drastisch – u gaat dicht bij hem of haar

wonen.

Feitelijk gelden hiervoor alle opmerkingen die

al eerder gemaakt zijn. Zorg voor duidelijke

afspraken over eventuele kosten én bespreek

hoe u ervoor zorgt dat u beiden uw privacy

behoudt. ‘Let er ook op dat de relatie met

uw kind hierdoor kan veranderen. Uw zoon

of dochter komt dan niet meer langs voor de

gezelligheid maar vooral om voor u te zorgen.

Uw familieband kan opeens veranderen in

die van een zorgverlener en een patiënt’, geeft

Denekamp aan.

Bekijk een nieuwe omgeving bovendien ook

eens met een andere bril, geeft Hogerwerf

mee als tip. ‘Stel dat u over een tijdje toch

intensiever zorg nodig gaat hebben, is die

dan in uw nieuwe omgeving eenvoudig te

vinden? Als u een woonstap maakt op latere

leeftijd, is dat wel iets om in het achterhoofd

te houden.’

Scenario 5: Naar de zorgvilla of het verzorgingshuisLevert het zelfstandig wonen problemen

op? Omdat u wel eens wat vergeet of het

bereiden van de maaltijden bijvoorbeeld veel

energie kost? Dan kan een verhuizing naar

een zorgvilla of een verzorgingshuis uitkomst

bieden.

Bij een zorgvilla zien veel mensen een statig

pand in een villawijk in de stad of een

prachtig landhuis met uitzicht op landerijen

in een dorp voor zich. U huurt er een

kamer of appartement en krijgt er alle zorg

die u verder nodig hebt. Zo kunt u rustig

van uw oude dag genieten. Aan zo’n plek

hangt natuurlijk een prijskaartje. Maar

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 21 22-04-16 14:47

Page 22: Financial Focus 03 2016

22 FINANCIAL FOCUS22 FINANCIAL FOCUS

gelukkig kunt u ook met iets minder budget

kunt u al terecht in een zorgvilla of een

verzorgingshuis.

Heeft u recht op een bijdrage uit de Wet

langdurige zorg (Wlz), dan wordt een

deel van de kosten voor een zorgvilla of

verzorgingshuis hieruit betaald. Iedereen die

gebruik maakt van de Wlz betaalt ook een

eigen bijdrage. Die is voor een thuiswonende

lager dan voor iemand die in een verpleeghuis

woont. Voor de Wlz geldt iemand die in een

zorgvilla woont of eigen woonruimte huurt in

het verzorgingshuis als “thuiswonend”. Voor

een alleenstaande met een groter inkomen of

vermogen scheelt dat maximaal zo’n 18.000

euro per jaar aan eigen bijdrage. Met die

‘winst’ kunt u al een deel van uw huur in de

zorgvilla of het verzorgingshuis fi nancieren.

In uw vermogensplanning is het van belang

met een dergelijk scenario rekening te

houden. Houd een potje achter de hand om

een verblijf in een zorgvilla of verzorgingshuis

te kunnen blijven betalen (zie ook het

rekenvoorbeeld op pagina 19). ‘Uiteraard

is het heel aardig van u wanneer u al uw

kinderen een deel van uw vermogen wilt

gaan schenken volgend jaar, maar schenk

niet álles weg. Bent u zich er van bewust

dat er op latere leeftijd sprake kan zijn van

een kostenpiek om uw laatste dagen ook in

comfort te kunnen slijten’, zegt Denekamp.

Lees ook het kader Eigen bijdrage voor

zorgkosten op pagina 24.

Scenario 6: Naar een verpleeghuisWanneer u 24 uur per dag hulp nodig

heeft, kunt u worden toegelaten tot een

verpleeghuis. Daar is intensieve zorg,

behandeling en toezicht altijd dichtbij en

zijn er passende activiteiten in een veilige

omgeving. In Nederland wonen ongeveer

50.000 mensen in een verpleeghuis.

Wanneer u verblijft in een dergelijke

LEG HET VAST: UW LEVENSTESTAMENTIdeeën vormen over uw toekomstige zorg

is niet makkelijk. De of-, hoe-, en wan-

neer-vragen zijn vaak lastig te beantwoor-

den. Maar als u het voor u uitschuift, kan

de situatie ontstaan dat u niet meer zelf

kunt beslissen. Anderen moeten dat dan

voor u doen. Bijvoorbeeld uw kinderen.

Weten zij van uw wensen? In de praktijk

zien we hier vaak moeilijke situaties ont-

staan. Het ene kind meent dat de ouder

de zorg thuis wil organiseren, ongeacht

de kosten. Het andere kind weet zeker dat

de ouder dat, gezien de kosten, nooit zou

hebben gewild. Leg daarom uw wensen

vast in een levenstestament zodat uw

wensen ook in de toekomst het uitgangs-

punt blijven.

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 22 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 23FINANCIAL FOCUS 23

zorginstelling met een indicatie op basis van

de Wlz, dan krijgt u de meeste kosten van

zorg en verblijf vergoed. U betaalt wel een

eigen bijdrage voor de zorg die u krijgt in de

instelling. Omdat u ‘uitwonend’ bent wanneer

u in een verpleeghuis woont, bedragen die

kosten voor een alleenstaande met een groter

inkomen of vermogen maximaal zo’n 27.600

euro.

Scenario 7: Kleiner, handiger en of goedkoper gaan wonenAls u nog prima zelfstandig kunt wonen, kan

een verhuizing tóch te overwegen zijn. Heeft

u de hypotheek op uw huis al afbetaald? Of

is uw huis in de loop der jaren in waarde

gestegen? Dan zit er op dit moment veel

geld vast in de stenen van uw huis. Als u

toch al niet zo goed weet wat u met al die

ruimte in uw huis moet doen, kan het een

goed moment zijn om te verhuizen naar een

kleinere woning, bijvoorbeeld een servicefl at,

om een deel van uw vermogen te verzilveren,

zegt Hogerwerf. ‘Een kleinere woning die

speciaal is ingericht voor een oudere bewoner

kan heel veel extra gemak opleveren.’

Let er wel op wat u precies koopt, zegt

Denekamp. Hij kent verhalen van speciale

zorgwoningen die bijvoorbeeld niet

rolstoeltoegankelijk zijn – lastig als u

uiteindelijk tóch wat slechter ter been wordt.

Of het prachtige seniorenappartement met

een mooi balkon. Om de schuifpui te kunnen

openen, was echter wel zoveel kracht nodig

dat een gemiddelde bewoner zijn zoon of

dochter over moest laten komen om op het

balkon te kunnen gaan zitten.

Bedenk ook dat koop niet altijd de meest

logische weg is. ‘Huur kan op latere leeftijd

veel interessanter zijn. Misschien zijn de

eisen die ouderen over een aantal jaar aan

hun appartement stellen wel veranderd en

zitten uw nabestaanden na uw overlijden

WAT KOST ZORG?ZORG THUIS

De prijs voor zorg thuis is lastig in te schatten. Helpt uw partner of de familie mee? En als u professionele hulp nodig heeft: is dit alleen hulp in het huishouden, of gaat het om

medische zorg voor 24 uur per dag? In dat laatste geval kunt

u als indicatie gebruiken: netto kosten van ongeveer 90.000

euro tot 100.000 euro per jaar.Dit bedrag is samengesteld uit

de kosten voor de hulp, een vergoeding vanuit een PGB,

de eigen bijdrage voor het PGB van maximaal 10.000 euro

per jaar en het � scale voordeel over de netto last. De omvang van het PGB is afhankelijk van de zorgbehoefte en het

� scale voordeel van de omvang van uw inkomen. De exacte

uitkomst is dus afhankelijk van uw persoonlijke situatie. Het genoemde bedrag kunt u zien

als een indicatie.

INDICATIE NETTO PER JAAR

€90.000 - €100.000

WONEN

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 23 22-04-16 13:16

Page 23: Financial Focus 03 2016

22 FINANCIAL FOCUS22 FINANCIAL FOCUS

gelukkig kunt u ook met iets minder budget

kunt u al terecht in een zorgvilla of een

verzorgingshuis.

Heeft u recht op een bijdrage uit de Wet

langdurige zorg (Wlz), dan wordt een

deel van de kosten voor een zorgvilla of

verzorgingshuis hieruit betaald. Iedereen die

gebruik maakt van de Wlz betaalt ook een

eigen bijdrage. Die is voor een thuiswonende

lager dan voor iemand die in een verpleeghuis

woont. Voor de Wlz geldt iemand die in een

zorgvilla woont of eigen woonruimte huurt in

het verzorgingshuis als “thuiswonend”. Voor

een alleenstaande met een groter inkomen of

vermogen scheelt dat maximaal zo’n 18.000

euro per jaar aan eigen bijdrage. Met die

‘winst’ kunt u al een deel van uw huur in de

zorgvilla of het verzorgingshuis fi nancieren.

In uw vermogensplanning is het van belang

met een dergelijk scenario rekening te

houden. Houd een potje achter de hand om

een verblijf in een zorgvilla of verzorgingshuis

te kunnen blijven betalen (zie ook het

rekenvoorbeeld op pagina 19). ‘Uiteraard

is het heel aardig van u wanneer u al uw

kinderen een deel van uw vermogen wilt

gaan schenken volgend jaar, maar schenk

niet álles weg. Bent u zich er van bewust

dat er op latere leeftijd sprake kan zijn van

een kostenpiek om uw laatste dagen ook in

comfort te kunnen slijten’, zegt Denekamp.

Lees ook het kader Eigen bijdrage voor

zorgkosten op pagina 24.

Scenario 6: Naar een verpleeghuisWanneer u 24 uur per dag hulp nodig

heeft, kunt u worden toegelaten tot een

verpleeghuis. Daar is intensieve zorg,

behandeling en toezicht altijd dichtbij en

zijn er passende activiteiten in een veilige

omgeving. In Nederland wonen ongeveer

50.000 mensen in een verpleeghuis.

Wanneer u verblijft in een dergelijke

LEG HET VAST: UW LEVENSTESTAMENTIdeeën vormen over uw toekomstige zorg

is niet makkelijk. De of-, hoe-, en wan-

neer-vragen zijn vaak lastig te beantwoor-

den. Maar als u het voor u uitschuift, kan

de situatie ontstaan dat u niet meer zelf

kunt beslissen. Anderen moeten dat dan

voor u doen. Bijvoorbeeld uw kinderen.

Weten zij van uw wensen? In de praktijk

zien we hier vaak moeilijke situaties ont-

staan. Het ene kind meent dat de ouder

de zorg thuis wil organiseren, ongeacht

de kosten. Het andere kind weet zeker dat

de ouder dat, gezien de kosten, nooit zou

hebben gewild. Leg daarom uw wensen

vast in een levenstestament zodat uw

wensen ook in de toekomst het uitgangs-

punt blijven.

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 22 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 23FINANCIAL FOCUS 23

zorginstelling met een indicatie op basis van

de Wlz, dan krijgt u de meeste kosten van

zorg en verblijf vergoed. U betaalt wel een

eigen bijdrage voor de zorg die u krijgt in de

instelling. Omdat u ‘uitwonend’ bent wanneer

u in een verpleeghuis woont, bedragen die

kosten voor een alleenstaande met een groter

inkomen of vermogen maximaal zo’n 27.600

euro.

Scenario 7: Kleiner, handiger en of goedkoper gaan wonenAls u nog prima zelfstandig kunt wonen, kan

een verhuizing tóch te overwegen zijn. Heeft

u de hypotheek op uw huis al afbetaald? Of

is uw huis in de loop der jaren in waarde

gestegen? Dan zit er op dit moment veel

geld vast in de stenen van uw huis. Als u

toch al niet zo goed weet wat u met al die

ruimte in uw huis moet doen, kan het een

goed moment zijn om te verhuizen naar een

kleinere woning, bijvoorbeeld een servicefl at,

om een deel van uw vermogen te verzilveren,

zegt Hogerwerf. ‘Een kleinere woning die

speciaal is ingericht voor een oudere bewoner

kan heel veel extra gemak opleveren.’

Let er wel op wat u precies koopt, zegt

Denekamp. Hij kent verhalen van speciale

zorgwoningen die bijvoorbeeld niet

rolstoeltoegankelijk zijn – lastig als u

uiteindelijk tóch wat slechter ter been wordt.

Of het prachtige seniorenappartement met

een mooi balkon. Om de schuifpui te kunnen

openen, was echter wel zoveel kracht nodig

dat een gemiddelde bewoner zijn zoon of

dochter over moest laten komen om op het

balkon te kunnen gaan zitten.

Bedenk ook dat koop niet altijd de meest

logische weg is. ‘Huur kan op latere leeftijd

veel interessanter zijn. Misschien zijn de

eisen die ouderen over een aantal jaar aan

hun appartement stellen wel veranderd en

zitten uw nabestaanden na uw overlijden

WAT KOST ZORG?ZORG THUIS

De prijs voor zorg thuis is lastig in te schatten. Helpt uw partner of de familie mee? En als u professionele hulp nodig heeft: is dit alleen hulp in het huishouden, of gaat het om

medische zorg voor 24 uur per dag? In dat laatste geval kunt

u als indicatie gebruiken: netto kosten van ongeveer 90.000

euro tot 100.000 euro per jaar.Dit bedrag is samengesteld uit

de kosten voor de hulp, een vergoeding vanuit een PGB,

de eigen bijdrage voor het PGB van maximaal 10.000 euro

per jaar en het � scale voordeel over de netto last. De omvang van het PGB is afhankelijk van de zorgbehoefte en het

� scale voordeel van de omvang van uw inkomen. De exacte

uitkomst is dus afhankelijk van uw persoonlijke situatie. Het genoemde bedrag kunt u zien

als een indicatie.

INDICATIE NETTO PER JAAR

€90.000 - €100.000

WONEN

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 23 22-04-16 13:16

Page 24: Financial Focus 03 2016

24 FINANCIAL FOCUS24 FINANCIAL FOCUS

met een onverkoopbaar appartement. Als

ook daarbij het abonnement voor bepaalde

servicekosten blijft doorlopen, kan dit een

onaangename last vormen. Dan was het

beter geweest als u gewoon een aantal jaar

uw appartement had gehuurd. Bovendien

betekent huren na de verkoop van uw

woning ook dat er meer vermogen wordt

vrijgemaakt om zorg of hulp in te kopen’,

legt Denekamp uit.

MAAR U BENT NU NOG ZO JONG EN VITAAL …Nadenken over later? Terwijl u nu nog

midden in het leven staat? Dat kan nog wel

even wachten, zal u denken.

Waarschijnlijk is dat ook zo. Toch is het

voor zestigers al eens goed om na te gaan

wat de opties zijn en na te denken over waar

u zich prettig bij zou voelen. Later bij de

kinderen in de achtertuin of liever zo lang

mogelijk in uw eigen huis blijven wonen?

Een verzorgingstehuis of liever de zorgvilla?

Bij verschillende wensen horen namelijk

ook verschillende fi nanciële plaatjes. En

hoe ouder u bent, hoe beter u daarvoor het

budget kunt bepalen. Kijkt u ook eens naar

de plek waar u nu woont. Is dit de handigste

plek wanneer u wellicht over een tijdje meer

hulp of zorg nodig heeft? Of is het slimmer

om alvast de eerste stappen te zetten naar

een nieuwe leefomgeving?

En wat gebeurt er als u zelf niet meer

in staat bent om beslissingen te nemen?

Denk na over het opstellen van een

levenstestament. Meer daarover leest u in

het kader op pagina 22.

Bedenk u ook dat er misschien nog een

aantal ‘dure’ jaren aan gaan komen. Zeker

als u uw laatste dagen op een comfortabele

wijze wilt slijten, kost dat geld. Zorg dus dat

u daarvoor een potje heeft.

Later is allang begonnen … En het wordt

heel wat gemakkelijker als u zich er al eerder

goed op heeft voorbereid.

In 2013 wijzigde de berekening van de eigen bijdrage voor de AWBZ. We werden geacht 8% extra inkomen uit ons vermogen te rea-liseren. Samen met de 4% van box 3 bracht ons dat op 12% (fi ctief) inkomen uit vermo-gen. Veel mensen vonden dat onrechtvaar-dig en vaak ontstond de gedachte: “als ik dat vermogen niet heb, word ik ook niet geacht dat extra inkomen te hebben”. Schenken is een mogelijkheid om van vermogen af te komen.

De AWBZ is inmiddels geschiedenis. De eigen bijdrage geldt nu voor de Wmo en de Wlz. De Wmo is voor de fase ‘zorg thuis’ en de Wlz voor de fase waarin 24 uur per dag zorg of toezicht nodig is.

WAT KOST ZORG?VERZORGINGSHUIS

Als u recht heeft op verblijf in een zorginstelling, dan wordt dat betaald vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). U moet wel een inkomensafhankelijke

bijdrage betalen. Voor een alleen-staande AOW-er is de maximale

eigen bijdrage afgerond 27.600 euro per jaar. Naast dit bedrag rekent de

zorginstelling mogelijk nog extra voor bepaalde diensten (wassen van kleding

bijvoorbeeld).

INDICATIE NETTO PER JAAR

€ 27.600

Het is niet verstandig ons alleen te richten op het puzzelstukje van de eigen bijdrage voor de zorg. Laten we de eigen bijdrage voor de Wlz nemen. Die geldt als u bijvoorbeeld wordt opgenomen in een verzorgingshuis en deze bijdrage is maximaal € 27.600 per jaar. Mogelijk betaalt u minder als u uw vermogen weggeeft. Maar als u u nog niet op de drempel van het verzorgingshuis staat, wilt u waarschijnlijk prettig kunnen blijven leven. En dan is het waarschijnlijk niet slim om uw vermogen nu weg te geven.

Of overweegt u een alternatief voor het ver-zorgingshuis? Bijvoorbeeld een zorgvilla? Dat kan, maar daarvoor moet u meestal wel over voldoende geld beschikken.De vraag is dus welk probleem u oplost wanneer

u uw vermogen gaat wegschenken. Als u de zorg thuis wilt organiseren, bedraagt de eigen bijdrage afgerond ongeveer € 10.000 per jaar. Gemiddeld duurt deze fase ongeveer 3 jaar. Tegenover deze lasten staat dat uw inkomen doorloopt. De vraag is dus of u per saldo armer wordt van de eigen bijdrage.

Bovendien kan het zijn dat u op basis van uw inkomen in box 1 (pensioen) al de maximale bijdrage moet betalen. Dat is het geval bij een bruto inkomen vanaf ongeveer € 60.000 per jaar.Laat u dus goed informeren over uw situatie. Wegschenken om de zorgkosten te ontlo-pen, is niet in iedere situatie de verstandigste beslissing.

EIGEN BIJDRAGE VOOR ZORGKOSTEN

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 24 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 25

‘Het gebouw is niet “bling-bling”.

Daar moet je tegen kunnen’

3X

Bijzondere woningen

WONEN IN EEN BIJZONDER HUIS

DRIE PORTRETTEN VAN MENSEN DIE NIET IN DE DOORSNEE

RIJTJESWONING WONEN. EEN (DEEL VAN EEN) KASTEEL, EEN

BUNKERHUIS EN EEN ONDERLANDWONING. HOE KWAMEN ZE ER

TERECHT? EN HOE IS HET OM IN ZO’N BIJZONDER HUIS TE WONEN?

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 25 22-04-16 13:23

Page 25: Financial Focus 03 2016

24 FINANCIAL FOCUS24 FINANCIAL FOCUS

met een onverkoopbaar appartement. Als

ook daarbij het abonnement voor bepaalde

servicekosten blijft doorlopen, kan dit een

onaangename last vormen. Dan was het

beter geweest als u gewoon een aantal jaar

uw appartement had gehuurd. Bovendien

betekent huren na de verkoop van uw

woning ook dat er meer vermogen wordt

vrijgemaakt om zorg of hulp in te kopen’,

legt Denekamp uit.

MAAR U BENT NU NOG ZO JONG EN VITAAL …Nadenken over later? Terwijl u nu nog

midden in het leven staat? Dat kan nog wel

even wachten, zal u denken.

Waarschijnlijk is dat ook zo. Toch is het

voor zestigers al eens goed om na te gaan

wat de opties zijn en na te denken over waar

u zich prettig bij zou voelen. Later bij de

kinderen in de achtertuin of liever zo lang

mogelijk in uw eigen huis blijven wonen?

Een verzorgingstehuis of liever de zorgvilla?

Bij verschillende wensen horen namelijk

ook verschillende fi nanciële plaatjes. En

hoe ouder u bent, hoe beter u daarvoor het

budget kunt bepalen. Kijkt u ook eens naar

de plek waar u nu woont. Is dit de handigste

plek wanneer u wellicht over een tijdje meer

hulp of zorg nodig heeft? Of is het slimmer

om alvast de eerste stappen te zetten naar

een nieuwe leefomgeving?

En wat gebeurt er als u zelf niet meer

in staat bent om beslissingen te nemen?

Denk na over het opstellen van een

levenstestament. Meer daarover leest u in

het kader op pagina 22.

Bedenk u ook dat er misschien nog een

aantal ‘dure’ jaren aan gaan komen. Zeker

als u uw laatste dagen op een comfortabele

wijze wilt slijten, kost dat geld. Zorg dus dat

u daarvoor een potje heeft.

Later is allang begonnen … En het wordt

heel wat gemakkelijker als u zich er al eerder

goed op heeft voorbereid.

In 2013 wijzigde de berekening van de eigen bijdrage voor de AWBZ. We werden geacht 8% extra inkomen uit ons vermogen te rea-liseren. Samen met de 4% van box 3 bracht ons dat op 12% (fi ctief) inkomen uit vermo-gen. Veel mensen vonden dat onrechtvaar-dig en vaak ontstond de gedachte: “als ik dat vermogen niet heb, word ik ook niet geacht dat extra inkomen te hebben”. Schenken is een mogelijkheid om van vermogen af te komen.

De AWBZ is inmiddels geschiedenis. De eigen bijdrage geldt nu voor de Wmo en de Wlz. De Wmo is voor de fase ‘zorg thuis’ en de Wlz voor de fase waarin 24 uur per dag zorg of toezicht nodig is.

WAT KOST ZORG?VERZORGINGSHUIS

Als u recht heeft op verblijf in een zorginstelling, dan wordt dat betaald vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz). U moet wel een inkomensafhankelijke

bijdrage betalen. Voor een alleen-staande AOW-er is de maximale

eigen bijdrage afgerond 27.600 euro per jaar. Naast dit bedrag rekent de

zorginstelling mogelijk nog extra voor bepaalde diensten (wassen van kleding

bijvoorbeeld).

INDICATIE NETTO PER JAAR

€ 27.600

Het is niet verstandig ons alleen te richten op het puzzelstukje van de eigen bijdrage voor de zorg. Laten we de eigen bijdrage voor de Wlz nemen. Die geldt als u bijvoorbeeld wordt opgenomen in een verzorgingshuis en deze bijdrage is maximaal € 27.600 per jaar. Mogelijk betaalt u minder als u uw vermogen weggeeft. Maar als u u nog niet op de drempel van het verzorgingshuis staat, wilt u waarschijnlijk prettig kunnen blijven leven. En dan is het waarschijnlijk niet slim om uw vermogen nu weg te geven.

Of overweegt u een alternatief voor het ver-zorgingshuis? Bijvoorbeeld een zorgvilla? Dat kan, maar daarvoor moet u meestal wel over voldoende geld beschikken.De vraag is dus welk probleem u oplost wanneer

u uw vermogen gaat wegschenken. Als u de zorg thuis wilt organiseren, bedraagt de eigen bijdrage afgerond ongeveer € 10.000 per jaar. Gemiddeld duurt deze fase ongeveer 3 jaar. Tegenover deze lasten staat dat uw inkomen doorloopt. De vraag is dus of u per saldo armer wordt van de eigen bijdrage.

Bovendien kan het zijn dat u op basis van uw inkomen in box 1 (pensioen) al de maximale bijdrage moet betalen. Dat is het geval bij een bruto inkomen vanaf ongeveer € 60.000 per jaar.Laat u dus goed informeren over uw situatie. Wegschenken om de zorgkosten te ontlo-pen, is niet in iedere situatie de verstandigste beslissing.

EIGEN BIJDRAGE VOOR ZORGKOSTEN

FinancialFocus-03-2016-P16-24 Dossier.indd 24 22-04-16 13:16

FINANCIAL FOCUS 25

‘Het gebouw is niet “bling-bling”.

Daar moet je tegen kunnen’

3X

Bijzondere woningen

WONEN IN EEN BIJZONDER HUIS

DRIE PORTRETTEN VAN MENSEN DIE NIET IN DE DOORSNEE

RIJTJESWONING WONEN. EEN (DEEL VAN EEN) KASTEEL, EEN

BUNKERHUIS EN EEN ONDERLANDWONING. HOE KWAMEN ZE ER

TERECHT? EN HOE IS HET OM IN ZO’N BIJZONDER HUIS TE WONEN?

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 25 22-04-16 13:23

Page 26: Financial Focus 03 2016

26 FINANCIAL FOCUS

PORTRET

Onderlandwoning

‘Eigenlijk vind ik de naam “Onderlandwoning” niet helemaal goed gekozen. Het is inderdaad een woning met een

heuvel er overheen, maar hij zit niet echt onder de grond. Het is meer een “Landschapswoning”, een woning die

onderdeel uitmaakt van het landschap.’

‘Op het dak en aan de zijkanten van de woning ligt grond. Het voordeel is de isolerende werking ervan. In de winter

blijft het langer warm en in de zomer is het koeler. Het huis maakt deel uit van de ecologische woonwijk EVA-

Lanxmeer in Culemborg. Toen het huis gebouwd werd, is berekend dat het ongeveer 60% zuiniger zou zijn dan

een normaal huis van deze omvang. Overigens is die besparing niet alleen te danken aan de isolerende werking van

het water en de grond. Het huis is ook voorzien van een warmtepomp en er is bijvoorbeeld gebruik gemaakt van

leemstuc. Als ik ook nog zonnepanelen zou installeren, woon ik energieneutraal.’

‘Deze woningen maakten oorspronkelijk geen deel uit van de plannen. Ik was als architect bezig in de wijk met

een ander huis toen ik werd gevraagd door wat nu mijn buren zijn om een onderlandwoning te ontwerpen.

Ik heb toen in eerste instantie een idee gemaakt voor één huis. De projectgroep van de gemeente

opperde, aangezien voor het project best een aanzienlijke procedure nodig was, om een groepje te

maken. Daarvan ben ik er zelf eentje gaan bewonen.’

‘Echte nadelen hebben deze woningen wat mij betreft niet. Ze zijn behoorlijk licht, omdat

de bovenramen vrij uitzicht op de hemel hebben en daardoor veel licht bieden. De

grond houdt het water vast en op het dak ligt een drainagelaag zodat er ook geen

modderpoelen ontstaan. Het enige is dat je midden in de natuur zit en dus zo

nu en dan last van wat beestjes hebt.’

‘Ik hoor regelmatig mensen zeggen dat ze altijd al zoiets hebben gewild.

Maar in de praktijk blijkt het heel lastig te zijn om zo’n project van

de grond te krijgen. Vaak zijn beschikbare kavels daar niet voor

geschikt of werkt de gemeente niet mee.’

‘Normaal gesproken wil je als architect meteen weer

aan een volgend huis beginnen als je er eentje hebt

afgerond. Maar dit is écht een hele fijne woning.

Achteraf had ik er misschien nog een paar

extra kamers bij willen hebben. Wellicht

dat die er nog wel eens komen.’

Onder de grond maar toch veel licht

‘Veel mensen willen zo’n huis,

maar in de praktijk blijkt zoiets heel lastig om te realiseren’

FEITENWIE /

JASPER CREMER

WAT /

ONDERLANDWONING

IN CULEMBORG

UIT /

2009

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 26 22-04-16 13:23

FINANCIAL FOCUS 27

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 27 22-04-16 13:23

Page 27: Financial Focus 03 2016

26 FINANCIAL FOCUS

PORTRET

Onderlandwoning

‘Eigenlijk vind ik de naam “Onderlandwoning” niet helemaal goed gekozen. Het is inderdaad een woning met een

heuvel er overheen, maar hij zit niet echt onder de grond. Het is meer een “Landschapswoning”, een woning die

onderdeel uitmaakt van het landschap.’

‘Op het dak en aan de zijkanten van de woning ligt grond. Het voordeel is de isolerende werking ervan. In de winter

blijft het langer warm en in de zomer is het koeler. Het huis maakt deel uit van de ecologische woonwijk EVA-

Lanxmeer in Culemborg. Toen het huis gebouwd werd, is berekend dat het ongeveer 60% zuiniger zou zijn dan

een normaal huis van deze omvang. Overigens is die besparing niet alleen te danken aan de isolerende werking van

het water en de grond. Het huis is ook voorzien van een warmtepomp en er is bijvoorbeeld gebruik gemaakt van

leemstuc. Als ik ook nog zonnepanelen zou installeren, woon ik energieneutraal.’

‘Deze woningen maakten oorspronkelijk geen deel uit van de plannen. Ik was als architect bezig in de wijk met

een ander huis toen ik werd gevraagd door wat nu mijn buren zijn om een onderlandwoning te ontwerpen.

Ik heb toen in eerste instantie een idee gemaakt voor één huis. De projectgroep van de gemeente

opperde, aangezien voor het project best een aanzienlijke procedure nodig was, om een groepje te

maken. Daarvan ben ik er zelf eentje gaan bewonen.’

‘Echte nadelen hebben deze woningen wat mij betreft niet. Ze zijn behoorlijk licht, omdat

de bovenramen vrij uitzicht op de hemel hebben en daardoor veel licht bieden. De

grond houdt het water vast en op het dak ligt een drainagelaag zodat er ook geen

modderpoelen ontstaan. Het enige is dat je midden in de natuur zit en dus zo

nu en dan last van wat beestjes hebt.’

‘Ik hoor regelmatig mensen zeggen dat ze altijd al zoiets hebben gewild.

Maar in de praktijk blijkt het heel lastig te zijn om zo’n project van

de grond te krijgen. Vaak zijn beschikbare kavels daar niet voor

geschikt of werkt de gemeente niet mee.’

‘Normaal gesproken wil je als architect meteen weer

aan een volgend huis beginnen als je er eentje hebt

afgerond. Maar dit is écht een hele fijne woning.

Achteraf had ik er misschien nog een paar

extra kamers bij willen hebben. Wellicht

dat die er nog wel eens komen.’

Onder de grond maar toch veel licht

‘Veel mensen willen zo’n huis,

maar in de praktijk blijkt zoiets heel lastig om te realiseren’

FEITENWIE /

JASPER CREMER

WAT /

ONDERLANDWONING

IN CULEMBORG

UIT /

2009

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 26 22-04-16 13:23

FINANCIAL FOCUS 27

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 27 22-04-16 13:23

Page 28: Financial Focus 03 2016

28 FINANCIAL FOCUS

PORTRET

Hamtoren

‘Toen de betovergrootvader van mijn ex-man, Willem-Jan, het kasteel Den Ham zo’n 160 jaar geleden kocht, was

het geheel in ruïneuze staat. Deel voor deel is het kasteel toen afgebroken. Waarschijnlijk om de bouwmaterialen te

verkopen. Uiteindelijk bleef alleen de toren en de fundamenten van de voorkant van het kasteel over. Lange tijd is er

vervolgens niets met de Hamtoren gedaan. In 1960 zijn mijn schoonouders begonnen met een renovatie. Die heeft veel

langer geduurd dan gepland. Pas twintig jaar later was het pand opgeknapt en kon het bewoond worden.’

‘Dat er iemand van de familie in de toren zou gaan wonen, had niemand verwacht. Maar toen ik hier voor het eerst

kwam, was het direct duidelijk: ik was op slag verliefd op het gebouw. De ouders van Willem-Jan moesten in eerste

instantie wennen aan het idee. Dit was toch geen plek om een gezin te gaan starten, dachten zij. Maar hoe langer

we er over spraken, des te meer het ging leven en raakten zij ook erg enthousiast. Zij vonden het erg fijn dat

het bijzondere gebouw op deze manier in de familie kon blijven.’

‘We hebben hier met de kinderen 26 jaar lang een geweldige tijd gehad. Er was natuurlijk meer

dan genoeg ruimte in huis, veel grond om buiten te spelen en zelfs water om met de kano’s te

varen. We zijn dankbaar dat we dat allemaal hebben mogen meemaken. Maar nu staat

de Hamtoren tóch te koop. Het is tijd om het stokje over te dragen aan mensen die er

ook graag voor willen zorgen. Ik gun het een ander om van deze bijzondere plek te

kunnen gaan genieten. Ik heb in de loop van de tijd hier veel georganiseerd en

op die manier mensen laten meegenieten van het gebouw. Dat ben ik, met

het oog op de verhuizing, nu deels aan het afronden. Ik verzorg nog wel

rondleidingen op afspraak (zie foto).’

‘Het gebouw is niet “bling-bling”. Het is een authentiek

gebouw en daar zitten ook haken en ogen aan. Je leeft hier

met het ritme van het gebouw. Daar moet je feeling

voor hebben. Daarom zijn we op zoek naar een

koper die dat begrijpt. Je draagt weliswaar acht

eeuwen geschiedenis op je schouders, maar de

schoonheid daarvan ben ik altijd blijven

zien.’

Geen bling-bling kasteeltoren

‘Je moet feeling met het gebouw

hebben want je draagt acht eeuwen geschiedenis op je schouders’

FEITENWIE /

JACINTHA BATENBURG

WAT /

DE HAMTOREN IN

VLEUTEN

UIT /

1450

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 28 22-04-16 13:23

FINANCIAL FOCUS 29

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

RONDLEIDINGINTERESSE IN EEN

RONDLEIDING DOOR DE

HAMTOREN? KIJK DAN OP

JACINTHABATENBURG.NL.

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 29 22-04-16 13:23

Page 29: Financial Focus 03 2016

28 FINANCIAL FOCUS

PORTRET

Hamtoren

‘Toen de betovergrootvader van mijn ex-man, Willem-Jan, het kasteel Den Ham zo’n 160 jaar geleden kocht, was

het geheel in ruïneuze staat. Deel voor deel is het kasteel toen afgebroken. Waarschijnlijk om de bouwmaterialen te

verkopen. Uiteindelijk bleef alleen de toren en de fundamenten van de voorkant van het kasteel over. Lange tijd is er

vervolgens niets met de Hamtoren gedaan. In 1960 zijn mijn schoonouders begonnen met een renovatie. Die heeft veel

langer geduurd dan gepland. Pas twintig jaar later was het pand opgeknapt en kon het bewoond worden.’

‘Dat er iemand van de familie in de toren zou gaan wonen, had niemand verwacht. Maar toen ik hier voor het eerst

kwam, was het direct duidelijk: ik was op slag verliefd op het gebouw. De ouders van Willem-Jan moesten in eerste

instantie wennen aan het idee. Dit was toch geen plek om een gezin te gaan starten, dachten zij. Maar hoe langer

we er over spraken, des te meer het ging leven en raakten zij ook erg enthousiast. Zij vonden het erg fijn dat

het bijzondere gebouw op deze manier in de familie kon blijven.’

‘We hebben hier met de kinderen 26 jaar lang een geweldige tijd gehad. Er was natuurlijk meer

dan genoeg ruimte in huis, veel grond om buiten te spelen en zelfs water om met de kano’s te

varen. We zijn dankbaar dat we dat allemaal hebben mogen meemaken. Maar nu staat

de Hamtoren tóch te koop. Het is tijd om het stokje over te dragen aan mensen die er

ook graag voor willen zorgen. Ik gun het een ander om van deze bijzondere plek te

kunnen gaan genieten. Ik heb in de loop van de tijd hier veel georganiseerd en

op die manier mensen laten meegenieten van het gebouw. Dat ben ik, met

het oog op de verhuizing, nu deels aan het afronden. Ik verzorg nog wel

rondleidingen op afspraak (zie foto).’

‘Het gebouw is niet “bling-bling”. Het is een authentiek

gebouw en daar zitten ook haken en ogen aan. Je leeft hier

met het ritme van het gebouw. Daar moet je feeling

voor hebben. Daarom zijn we op zoek naar een

koper die dat begrijpt. Je draagt weliswaar acht

eeuwen geschiedenis op je schouders, maar de

schoonheid daarvan ben ik altijd blijven

zien.’

Geen bling-bling kasteeltoren

‘Je moet feeling met het gebouw

hebben want je draagt acht eeuwen geschiedenis op je schouders’

FEITENWIE /

JACINTHA BATENBURG

WAT /

DE HAMTOREN IN

VLEUTEN

UIT /

1450

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 28 22-04-16 13:23

FINANCIAL FOCUS 29

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

RONDLEIDINGINTERESSE IN EEN

RONDLEIDING DOOR DE

HAMTOREN? KIJK DAN OP

JACINTHABATENBURG.NL.

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 29 22-04-16 13:23

Page 30: Financial Focus 03 2016

30 FINANCIAL FOCUS

30 FINANCIAL FOCUS

FEITENWIE /

STEVEN VAN DER GOES

WAT /

BUNKERHUIS IN DEN HAAG

UIT /

1955

PORTRET

Bunkerhuis

‘Aan de buitenkant zie je eigenlijk niet dat dit een bijzondere woning is. Dat was ook de voorwaarde in de jaren 50

om deze woning te mogen bouwen. De architect moest er voor zorgen dat de bunker waarop het huis is gebouwd,

niet meer zichtbaar zou zijn. Waarschijnlijk lag de aanblik van die bunkers net na de oorlog gevoelig, terwijl sloop

geen optie was vanwege de kosten. Het huis is dus eigenlijk om de bunker heen gebouwd. De bunker biedt nu plaats

aan een dubbele garage en de rest van het huis staat er bovenop.’

‘Een nadeel van de bunker vormt het dak van twee meter dik beton. Toen het huis werd gebouwd is zoveel mogelijk

gebruik gemaakt van bestaande gaten voor de aanleg van leidingen. Maar nu ze aan vervanging toe zijn kom je

daar niet meer bij en moeten we alsnog door die betonplaat heen boren. Momenteel wordt de woning grondig

gerenoveerd. Het is een rijksmonument, dus dat moet zorgvuldig gebeuren. We hopen er in september in te

kunnen trekken. Hoewel we dan een huis hebben dat zich bijna weer volledig in de oorspronkelijke staat

bevindt, past het ons jonge gezin als gegoten. Het is ooit ontworpen voor een gezin met vijf kinderen en

dat zie je ook terug in de inrichting: zelfs de kinderkapstok en de zandbak zijn mee-ontworpen.’

‘Het huis heeft ruim drie jaar te koop gestaan. Waarschijnlijk schrikt de monumentenstatus

van het interieur kopers af. Maar omdat ik me als architect bezighoud met renovatie en

herbestemming zag ik vooral de kansen en mogelijkheden van dit bijzondere huis. De

woning is gebouwd voor een echtpaar waarvan de vrouw niet zo lang was. Dat zie

je terug in de keuken, waar alles net even lager is dan je zou verwachten. Dat

levert een uitdaging op omdat ik zelf graag in de keuken sta en bijna twee

meter lang ben. Maar we hebben al bedacht dat een dik hakblok op het

aanrecht een prima oplossing daarvoor zal zijn. Een ander voorbeeld

is de wasmachine. Die stond oorspronkelijk in de bunker. Maar

omdat er geen trap is vanuit het huis naar de bunker gingen de

oorspronkelijke bewoners altijd met de wasmand buitenom.

Wij laten een ontbrekende kast in de woning bijmaken:

naar oorspronkelijk ontwerp, maar net iets breder,

zodat daar straks een wasmachine in past. Zo

moet je soms creatief zijn om in dit huis te

kunnen leven, maar daarvoor woon je wel

in een heel bijzonder huis.’

Alleen aan de buitenkap een trap

‘Het leggen van leidingen is lastig in een dekplaat van twee meter beton’

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 30 22-04-16 13:24

FINANCIAL FOCUS 31 FINANCIAL FOCUS 31

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 31 22-04-16 13:24

Page 31: Financial Focus 03 2016

30 FINANCIAL FOCUS

30 FINANCIAL FOCUS

FEITENWIE /

STEVEN VAN DER GOES

WAT /

BUNKERHUIS IN DEN HAAG

UIT /

1955

PORTRET

Bunkerhuis

‘Aan de buitenkant zie je eigenlijk niet dat dit een bijzondere woning is. Dat was ook de voorwaarde in de jaren 50

om deze woning te mogen bouwen. De architect moest er voor zorgen dat de bunker waarop het huis is gebouwd,

niet meer zichtbaar zou zijn. Waarschijnlijk lag de aanblik van die bunkers net na de oorlog gevoelig, terwijl sloop

geen optie was vanwege de kosten. Het huis is dus eigenlijk om de bunker heen gebouwd. De bunker biedt nu plaats

aan een dubbele garage en de rest van het huis staat er bovenop.’

‘Een nadeel van de bunker vormt het dak van twee meter dik beton. Toen het huis werd gebouwd is zoveel mogelijk

gebruik gemaakt van bestaande gaten voor de aanleg van leidingen. Maar nu ze aan vervanging toe zijn kom je

daar niet meer bij en moeten we alsnog door die betonplaat heen boren. Momenteel wordt de woning grondig

gerenoveerd. Het is een rijksmonument, dus dat moet zorgvuldig gebeuren. We hopen er in september in te

kunnen trekken. Hoewel we dan een huis hebben dat zich bijna weer volledig in de oorspronkelijke staat

bevindt, past het ons jonge gezin als gegoten. Het is ooit ontworpen voor een gezin met vijf kinderen en

dat zie je ook terug in de inrichting: zelfs de kinderkapstok en de zandbak zijn mee-ontworpen.’

‘Het huis heeft ruim drie jaar te koop gestaan. Waarschijnlijk schrikt de monumentenstatus

van het interieur kopers af. Maar omdat ik me als architect bezighoud met renovatie en

herbestemming zag ik vooral de kansen en mogelijkheden van dit bijzondere huis. De

woning is gebouwd voor een echtpaar waarvan de vrouw niet zo lang was. Dat zie

je terug in de keuken, waar alles net even lager is dan je zou verwachten. Dat

levert een uitdaging op omdat ik zelf graag in de keuken sta en bijna twee

meter lang ben. Maar we hebben al bedacht dat een dik hakblok op het

aanrecht een prima oplossing daarvoor zal zijn. Een ander voorbeeld

is de wasmachine. Die stond oorspronkelijk in de bunker. Maar

omdat er geen trap is vanuit het huis naar de bunker gingen de

oorspronkelijke bewoners altijd met de wasmand buitenom.

Wij laten een ontbrekende kast in de woning bijmaken:

naar oorspronkelijk ontwerp, maar net iets breder,

zodat daar straks een wasmachine in past. Zo

moet je soms creatief zijn om in dit huis te

kunnen leven, maar daarvoor woon je wel

in een heel bijzonder huis.’

Alleen aan de buitenkap een trap

‘Het leggen van leidingen is lastig in een dekplaat van twee meter beton’

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 30 22-04-16 13:24

FINANCIAL FOCUS 31 FINANCIAL FOCUS 31

Foto

: Mau

rice H

eesen

PORTRET: BIJZONDER WONEN

FinancialFocus-03-2016-P25-31 Portretten.indd 31 22-04-16 13:24

Page 32: Financial Focus 03 2016

32 FINANCIAL FOCUS

Voor fondswervende instellingen, vermogensfondsen en religieuze

instellingen is er de laatste tijd veel veranderd op het gebied van

communicatie, relatie en techniek. De communicatie is veel directer

geworden door de komst van sociale media. Doordat de gever

mondiger is geworden, is de relatie veranderd en verwacht een gever

meer transparantie. En door de digitalisering worden er andere eisen

gesteld aan de techniek van administratie en betalingen. Wilt u hier

een antwoord op hebben, dan zult u moeten innoveren. Stilstaan is

geen keuze.

Het Jaarcongres van Instituten & Charitas sluit dit jaar hierop aan.

We staan stil bij de impact van de digitalisering voor u aan de hand

van sprekende voorbeelden. Uiteraard kijken we daarbij ook naar de

ontwikkelingen die de komende jaren op óns af gaan komen. En we

laten zien hoe wij daar mee om gaan.

Ik geloof zelf dat innoveren, digitaliseren én samenwerken het enige

succesvolle antwoord is op deze veranderingen. Daarmee zorgen we

ervoor dat we ook morgen nog relevant en interessant zijn.

Door te innoveren biedt u mensen die willen geven bijvoorbeeld

nieuwe manieren om te doneren. Contactloos met zijn betaalkaart

bijvoorbeeld, in plaats van met een acceptgiro of kleingeld in de

collectebus.

Door te digitaliseren behoudt u het contact met uw doelgroep. De

jaarlijkse brief wordt bijvoorbeeld ingeruild voor een website met

de mogelijkheid om vragen via de chat te stellen of contact via

Facebook of Twitter. Maar door te digitaliseren kunt u bijvoorbeeld

ook uw inkomsten en uitgaven veel beter inzichtelijk krijgen

waardoor u ook kunt voldoen aan de roep om transparantie vanuit

de samenleving.

Innoveren en digitaliseren kost echter ook geld. Daarom is het

verstandig om op zoek te gaan naar slimme allianties. Door samen

te werken kunnen (technische) innovaties sneller tot stand komen.

Zo zijn bijvoorbeeld de Nierstichting en KWF een samenwerking

aangegaan met technologiestichting STW. Zij bundelen hier hun

krachten om de beste medische wetenschap te verbinden met

technisch-wetenschappelijk onderzoek, waarbij op elk project

onderzoekers en gebruikers bij elkaar worden gebracht.

Ook bij vermogensfondsen zien we een trend om samen te gaan

werken. Hierdoor kunnen de kosten voor techniek en administratie

gedeeld worden, waardoor de fondsen minder kosten kwijt zijn en

tegelijkertijd sneller kunnen innoveren vanwege de schaalvoordelen.

Samenwerkingen zijn ook voor de bank een noodzaak geworden. Zo

werken we bijvoorbeeld samen met startende bedrijven in de fintech-

sector. En werkt ABN AMRO samen met sociale en duurzame

ondernemingen via het Social Impact Fonds.

Innovatie is geen keuze meer. U moet. Maar u staat er niet alleen

voor. Door slim samen te werken, kunt u innovatie juist versnellen.

Ook de bank werkt graag met u samen om dit mogelijk te maken.

Ik zie u graag op ons Jaarcongres.

Innovatie dwingt tot samenwerkenDe gulle gever verwacht dat goede doelen in

snel tempo innovaties omarmen. U ontkomt

er niet aan om hieraan mee te doen.

Maar u staat er niet alleen voor. Slimme

samenwerkingen zorgen voor snellere

innovatie. Zo snijdt het mes aan beide

kanten.

PERSOONLIJK

ERAN HABETS

Directeur Instituten & [email protected]

FinancialFocus-03-2016-VP32-33 Column.indd 32 22-04-16 13:24

FINANCIAL FOCUS 33

COLUMN

MEER INFO?

Ga naar abnamromeespierson.nl/ic

FinancialFocus-03-2016-VP32-33 Column.indd 33 22-04-16 13:24

Page 33: Financial Focus 03 2016

32 FINANCIAL FOCUS

Voor fondswervende instellingen, vermogensfondsen en religieuze

instellingen is er de laatste tijd veel veranderd op het gebied van

communicatie, relatie en techniek. De communicatie is veel directer

geworden door de komst van sociale media. Doordat de gever

mondiger is geworden, is de relatie veranderd en verwacht een gever

meer transparantie. En door de digitalisering worden er andere eisen

gesteld aan de techniek van administratie en betalingen. Wilt u hier

een antwoord op hebben, dan zult u moeten innoveren. Stilstaan is

geen keuze.

Het Jaarcongres van Instituten & Charitas sluit dit jaar hierop aan.

We staan stil bij de impact van de digitalisering voor u aan de hand

van sprekende voorbeelden. Uiteraard kijken we daarbij ook naar de

ontwikkelingen die de komende jaren op óns af gaan komen. En we

laten zien hoe wij daar mee om gaan.

Ik geloof zelf dat innoveren, digitaliseren én samenwerken het enige

succesvolle antwoord is op deze veranderingen. Daarmee zorgen we

ervoor dat we ook morgen nog relevant en interessant zijn.

Door te innoveren biedt u mensen die willen geven bijvoorbeeld

nieuwe manieren om te doneren. Contactloos met zijn betaalkaart

bijvoorbeeld, in plaats van met een acceptgiro of kleingeld in de

collectebus.

Door te digitaliseren behoudt u het contact met uw doelgroep. De

jaarlijkse brief wordt bijvoorbeeld ingeruild voor een website met

de mogelijkheid om vragen via de chat te stellen of contact via

Facebook of Twitter. Maar door te digitaliseren kunt u bijvoorbeeld

ook uw inkomsten en uitgaven veel beter inzichtelijk krijgen

waardoor u ook kunt voldoen aan de roep om transparantie vanuit

de samenleving.

Innoveren en digitaliseren kost echter ook geld. Daarom is het

verstandig om op zoek te gaan naar slimme allianties. Door samen

te werken kunnen (technische) innovaties sneller tot stand komen.

Zo zijn bijvoorbeeld de Nierstichting en KWF een samenwerking

aangegaan met technologiestichting STW. Zij bundelen hier hun

krachten om de beste medische wetenschap te verbinden met

technisch-wetenschappelijk onderzoek, waarbij op elk project

onderzoekers en gebruikers bij elkaar worden gebracht.

Ook bij vermogensfondsen zien we een trend om samen te gaan

werken. Hierdoor kunnen de kosten voor techniek en administratie

gedeeld worden, waardoor de fondsen minder kosten kwijt zijn en

tegelijkertijd sneller kunnen innoveren vanwege de schaalvoordelen.

Samenwerkingen zijn ook voor de bank een noodzaak geworden. Zo

werken we bijvoorbeeld samen met startende bedrijven in de fintech-

sector. En werkt ABN AMRO samen met sociale en duurzame

ondernemingen via het Social Impact Fonds.

Innovatie is geen keuze meer. U moet. Maar u staat er niet alleen

voor. Door slim samen te werken, kunt u innovatie juist versnellen.

Ook de bank werkt graag met u samen om dit mogelijk te maken.

Ik zie u graag op ons Jaarcongres.

Innovatie dwingt tot samenwerkenDe gulle gever verwacht dat goede doelen in

snel tempo innovaties omarmen. U ontkomt

er niet aan om hieraan mee te doen.

Maar u staat er niet alleen voor. Slimme

samenwerkingen zorgen voor snellere

innovatie. Zo snijdt het mes aan beide

kanten.

PERSOONLIJK

ERAN HABETS

Directeur Instituten & [email protected]

FinancialFocus-03-2016-VP32-33 Column.indd 32 22-04-16 13:24

FINANCIAL FOCUS 33

COLUMN

MEER INFO?

Ga naar abnamromeespierson.nl/ic

FinancialFocus-03-2016-VP32-33 Column.indd 33 22-04-16 13:24

Page 34: Financial Focus 03 2016

34 FINANCIAL FOCUS

Wijnvan waarde

SAINT EMILION

FACTSWIJN /

ZUIVER RODE WIJNGEBIED

SINDS DE 3E EEUW

OPPERVLAKTE/

5500 HA

BIJZONDER /

IN 1999 WERD HET ‘RECHTSGEBIED’ SAINT-

ÉMILION OP DE WERELDERFGOEDLIJST

GEPLAATST VANWEGE HET LANDSCHAP

GERICHT OP WIJNBOUW EN DE

HISTORISCHE MONUMENTEN IN DE STAD

EN OMLIGGENDE DORPEN

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 34 22-04-16 13:30

FINANCIAL FOCUS 35

FEATURE

Wijnvan waarde

De ene fl es wijn kost een tientje, de andere een paar honderd euro.

Wat veroorzaakt dit grote prijsverschil? Want uiteindelijk zit in beide

fl essen toch hetzelfde product: druivensap?

ARTIKELONLINE LEZEN?

www.fi nancialfocus.nl

DRUIVENSAP KAN LEKKER ÉN HEEL WAARDEVOL ZIJN …

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 35 22-04-16 13:30

Page 35: Financial Focus 03 2016

34 FINANCIAL FOCUS

Wijnvan waarde

SAINT EMILION

FACTSWIJN /

ZUIVER RODE WIJNGEBIED

SINDS DE 3E EEUW

OPPERVLAKTE/

5500 HA

BIJZONDER /

IN 1999 WERD HET ‘RECHTSGEBIED’ SAINT-

ÉMILION OP DE WERELDERFGOEDLIJST

GEPLAATST VANWEGE HET LANDSCHAP

GERICHT OP WIJNBOUW EN DE

HISTORISCHE MONUMENTEN IN DE STAD

EN OMLIGGENDE DORPEN

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 34 22-04-16 13:30

FINANCIAL FOCUS 35

FEATURE

Wijnvan waarde

De ene fl es wijn kost een tientje, de andere een paar honderd euro.

Wat veroorzaakt dit grote prijsverschil? Want uiteindelijk zit in beide

fl essen toch hetzelfde product: druivensap?

ARTIKELONLINE LEZEN?

www.fi nancialfocus.nl

DRUIVENSAP KAN LEKKER ÉN HEEL WAARDEVOL ZIJN …

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 35 22-04-16 13:30

Page 36: Financial Focus 03 2016

36 FINANCIAL FOCUS

Het zonovergoten terras in uw achtertuin en

dan een koele witte wijn erbij … Heerlijk.

Wijn is om van te genieten. Dat lukt met

een wijntje van een tientje, maar er zijn ook

exemplaren die honderden euro’s waard

zijn. Wat maakt de ene wijn nu onbetaalbaar

terwijl die andere gewoon bij de supermarkt

te koop is?

Voor wie meer wil begrijpen van wijn is

een spoedcursus wijnterminologie geen

weggegooid geld. Woorden als ‘terroir’, ‘grand

cru classé’ en ‘domaine’ zijn niet zomaar

hocuspocus, maar bieden belangrijk inzicht

in een wijn. Daarnaast kunnen ze een verhaal

vertellen over de waarde van de wijn, ook al

blijft de ontwikkeling en dus de waarde van de

wijn altijd het geheim van de fles.

LOCATIE, LOCATIE, LOCATIEVergelijk wijntermen met het jargon van de

arts; van het laatste begrijpt de leek ook heel

weinig, maar het zijn niet zomaar formules

en bezweringen, het is een taal die van

levensbelang is voor de patiënt. Nu betekent

dat niet dat vinologische termen een kwestie

van leven en dood zijn, maar ze zijn van

groot belang om voor de juiste wijn te kiezen.

Ze helpen om smaak én waarde te bepalen.

Vooral de Franse wijn vraagt enige oefening

om vat op te krijgen. De Fransen gebruiken

hun termen namelijk net anders dan in de rest

van de wereld. Wijnproducenten in Duitsland

of Italië benoemen zowel de druif als de

regio waar de wijn is gemaakt. In landen als

Argentinië is de plek veel minder belangrijk.

In Frankrijk is de plaats alles; vaak worden

de druivensoorten in een fles niet eens

(prominent) benoemd.

Zelfs ‘plaats’ is niet specifiek genoeg. De

specifieke plek waar de wijnranken groeien

kan een wereld van verschil maken. Daarom

gebruiken de Fransen de term ‘terroir’,

dat is een samenballing van alle elementen

die hebben meegespeeld bij de groei van

de druif, vaak letterlijk. Het gaat om de

ligging van de wijnranken ten opzichte van

de elementen. Hoeveel zonlicht genieten

de druiven, hoe is de invloed van de wind,

wat is de samenstelling van de bodem? Al

die eigenschappen spelen een rol; daarom is

precieze plaatsbepaling zo belangrijk.

Dat kan vrij extreem zijn: een wijngaard aan

de ene kant van de weg kan wijnen leveren die

vele honderden euro’s kostbaarder zijn dan die

van de wijngaard aan de overkant van diezelfde

weg. Dergelijke prijsverschillen zijn vooral te

vinden in de meest exclusieve appéllations,

zoals Pauillac en Saint Julien in de Bordeaux.

Of tussen chateaus die top Bourgognewijnen

maken in de Bourgogne. In zekere zin is de

waarde van Franse wijn bepaald door het

aloude makelaars-dictum: locatie, locatie,

locatie.

TERMINOLOGISCHE CONFUSIE; ZO MOEILIJK IS HET ALLEMAAL NIETHet is goed om een aantal termen snel

en simpel door te nemen. ‘Vin de pays’

bijvoorbeeld. De kwaliteit van deze wijnen

kan van zeer pover tot zeer goed reiken, maar

deze flessen zijn in ieder geval niet de eerste

kandidaten voor waardevolle wijnen. Vin

de pays heeft namelijk geen appéllation en

wordt minder strikt toegepast. Wat ons bij

de term ‘appéllation’ brengt. Dit wordt ook

wel Appéllation d’Origine Contrôlée (AOC)

genoemd. Hoe dit systeem van vastgestelde

(en prestigieuze) gebieden tot stand kwam

is een te lang verhaal voor dit artikel. Wat

van belang is om te beseffen is dat deze

AOC’s belangrijke aanwijzingen zijn voor de

kwaliteit van de wijn.

‘Vintage’ is ook een term die vaak langskomt

en een zekere allure met zich mee lijkt te

brengen. In feite betekent de term vaak niets

DE DUURSTE FLESSEN

1. Château Cheval Blanc 1947 228.201 euro

2. Château Lafite-Rothschild 1869 174.519 euro

3. Château Margaux 1787 168.750 euro

4. Château Lafite 1787 120.000 euro

5. Château Cheval Blanc 1947 101.344 euro

Overigens verwisselde een 1992 Screaming Eagle in 2008 voor 500.000 dollar van eigenaar. Dat was echter op een veiling voor het goede doel, het is dus de vraag of die prijs ook de echte waarde van de wijn reflecteerde.

meer dan het jaar waarin de gebottelde druiven

zijn geoogst; de jaargang van de oogst dus. En

jaren zijn heel belangrijk als indicatie voor de

kwaliteit van een wijn.

Met de term ‘Grand Cru’ (letterlijk ‘grote

oogst’, waarmee met ‘groot’ de kwaliteit van

de wijn wordt bedoeld) worden in Frankrijk

de beste wijnen aangeduid per gebied. De

term is wettelijk beschermd in Frankrijk. In

verschillende gebieden heeft de term echter

weer een andere betekenis. Zo mag in Saint-

Émilion bijvoorbeeld wel 60% van de productie

de naam ‘Grand Cru’ gebruiken. Maar voor

de Bordeaux geldt juist een zeer prestigieus

classificatiesysteem voor Grands Crus. Daar

behoren slechts een zeer beperkt aantal chateaus

tot de Grand Crus: Margaux, Latour, Lafitte

Rothschild, Haut Brion en Mouton Rothschild.

KIJKEN, KIJKEN, NIET PROEVENDe plek van de wijngaard, het jaar van de

oogst. Die informatie vindt u allemaal op het

etiket. Dat is dus ook een belangrijke bron om

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 36 22-04-16 13:30

XXX

FINANCIAL FOCUS 37

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 37 22-04-16 13:30

Page 37: Financial Focus 03 2016

36 FINANCIAL FOCUS

Het zonovergoten terras in uw achtertuin en

dan een koele witte wijn erbij … Heerlijk.

Wijn is om van te genieten. Dat lukt met

een wijntje van een tientje, maar er zijn ook

exemplaren die honderden euro’s waard

zijn. Wat maakt de ene wijn nu onbetaalbaar

terwijl die andere gewoon bij de supermarkt

te koop is?

Voor wie meer wil begrijpen van wijn is

een spoedcursus wijnterminologie geen

weggegooid geld. Woorden als ‘terroir’, ‘grand

cru classé’ en ‘domaine’ zijn niet zomaar

hocuspocus, maar bieden belangrijk inzicht

in een wijn. Daarnaast kunnen ze een verhaal

vertellen over de waarde van de wijn, ook al

blijft de ontwikkeling en dus de waarde van de

wijn altijd het geheim van de fles.

LOCATIE, LOCATIE, LOCATIEVergelijk wijntermen met het jargon van de

arts; van het laatste begrijpt de leek ook heel

weinig, maar het zijn niet zomaar formules

en bezweringen, het is een taal die van

levensbelang is voor de patiënt. Nu betekent

dat niet dat vinologische termen een kwestie

van leven en dood zijn, maar ze zijn van

groot belang om voor de juiste wijn te kiezen.

Ze helpen om smaak én waarde te bepalen.

Vooral de Franse wijn vraagt enige oefening

om vat op te krijgen. De Fransen gebruiken

hun termen namelijk net anders dan in de rest

van de wereld. Wijnproducenten in Duitsland

of Italië benoemen zowel de druif als de

regio waar de wijn is gemaakt. In landen als

Argentinië is de plek veel minder belangrijk.

In Frankrijk is de plaats alles; vaak worden

de druivensoorten in een fles niet eens

(prominent) benoemd.

Zelfs ‘plaats’ is niet specifiek genoeg. De

specifieke plek waar de wijnranken groeien

kan een wereld van verschil maken. Daarom

gebruiken de Fransen de term ‘terroir’,

dat is een samenballing van alle elementen

die hebben meegespeeld bij de groei van

de druif, vaak letterlijk. Het gaat om de

ligging van de wijnranken ten opzichte van

de elementen. Hoeveel zonlicht genieten

de druiven, hoe is de invloed van de wind,

wat is de samenstelling van de bodem? Al

die eigenschappen spelen een rol; daarom is

precieze plaatsbepaling zo belangrijk.

Dat kan vrij extreem zijn: een wijngaard aan

de ene kant van de weg kan wijnen leveren die

vele honderden euro’s kostbaarder zijn dan die

van de wijngaard aan de overkant van diezelfde

weg. Dergelijke prijsverschillen zijn vooral te

vinden in de meest exclusieve appéllations,

zoals Pauillac en Saint Julien in de Bordeaux.

Of tussen chateaus die top Bourgognewijnen

maken in de Bourgogne. In zekere zin is de

waarde van Franse wijn bepaald door het

aloude makelaars-dictum: locatie, locatie,

locatie.

TERMINOLOGISCHE CONFUSIE; ZO MOEILIJK IS HET ALLEMAAL NIETHet is goed om een aantal termen snel

en simpel door te nemen. ‘Vin de pays’

bijvoorbeeld. De kwaliteit van deze wijnen

kan van zeer pover tot zeer goed reiken, maar

deze flessen zijn in ieder geval niet de eerste

kandidaten voor waardevolle wijnen. Vin

de pays heeft namelijk geen appéllation en

wordt minder strikt toegepast. Wat ons bij

de term ‘appéllation’ brengt. Dit wordt ook

wel Appéllation d’Origine Contrôlée (AOC)

genoemd. Hoe dit systeem van vastgestelde

(en prestigieuze) gebieden tot stand kwam

is een te lang verhaal voor dit artikel. Wat

van belang is om te beseffen is dat deze

AOC’s belangrijke aanwijzingen zijn voor de

kwaliteit van de wijn.

‘Vintage’ is ook een term die vaak langskomt

en een zekere allure met zich mee lijkt te

brengen. In feite betekent de term vaak niets

DE DUURSTE FLESSEN

1. Château Cheval Blanc 1947 228.201 euro

2. Château Lafite-Rothschild 1869 174.519 euro

3. Château Margaux 1787 168.750 euro

4. Château Lafite 1787 120.000 euro

5. Château Cheval Blanc 1947 101.344 euro

Overigens verwisselde een 1992 Screaming Eagle in 2008 voor 500.000 dollar van eigenaar. Dat was echter op een veiling voor het goede doel, het is dus de vraag of die prijs ook de echte waarde van de wijn reflecteerde.

meer dan het jaar waarin de gebottelde druiven

zijn geoogst; de jaargang van de oogst dus. En

jaren zijn heel belangrijk als indicatie voor de

kwaliteit van een wijn.

Met de term ‘Grand Cru’ (letterlijk ‘grote

oogst’, waarmee met ‘groot’ de kwaliteit van

de wijn wordt bedoeld) worden in Frankrijk

de beste wijnen aangeduid per gebied. De

term is wettelijk beschermd in Frankrijk. In

verschillende gebieden heeft de term echter

weer een andere betekenis. Zo mag in Saint-

Émilion bijvoorbeeld wel 60% van de productie

de naam ‘Grand Cru’ gebruiken. Maar voor

de Bordeaux geldt juist een zeer prestigieus

classificatiesysteem voor Grands Crus. Daar

behoren slechts een zeer beperkt aantal chateaus

tot de Grand Crus: Margaux, Latour, Lafitte

Rothschild, Haut Brion en Mouton Rothschild.

KIJKEN, KIJKEN, NIET PROEVENDe plek van de wijngaard, het jaar van de

oogst. Die informatie vindt u allemaal op het

etiket. Dat is dus ook een belangrijke bron om

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 36 22-04-16 13:30

XXX

FINANCIAL FOCUS 37

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 37 22-04-16 13:30

Page 38: Financial Focus 03 2016

38 FINANCIAL FOCUS

als collectors item nog steeds zijn waarde

behouden.

PRIJZENFESTIVALHoewel alle zaken die we besproken hebben

van invloed zijn op de waarde van de wijn,

gaat het de liefhebber natuurlijk ook om de

kwaliteit van de wijn zelf. Als u zelf geen

kenner bent, is het soms moeilijk de smaak

op waarde te schatten. U kunt u dan laten

leiden door de kenners.

Zo bestaan er verschillende medailles die aan

wijnen toegekend worden. Het Concours

Général dat ieder voorjaar tijdens de grote

landbouwbeurs van Parijs wordt gehouden,

is een bekend wijnconcours waar medailles

worden toegekend. Ook verschillende

wijngebieden wijzen jaarlijks medailles toe

aan wijnen die in die regio zijn geproduceerd.

Daarnaast zijn er bekende wijnproevers die

ook hun waardering voor wijnen delen, zoals

bijvoorbeeld Robert Parker. Goed om daarbij

te weten is dat deze proevers vaak niet over

één nacht ijs gaan en hun oordeel vellen na

verschillende proefsessies.

FRAUDE IN WIJNVan plan om een bijzondere wijn te kopen?

Let dan wel even op. Zeker als u de wijn

bijvoorbeeld via een onbekende bron op het

internet koopt. Voor vrijwel ieder item dat

waardevol is, geldt dat er wel iemand is die

zal proberen het product na te maken. Denk

aan tassen van bekende ontwerpers, parfums

of schilderijen. Dat geldt dus ook voor wijn.

De laatste jaren komen er steeds meer

exclusieve wijnen op de markt waarbij

vraagtekens door kenners worden gezet.

De fraudegevallen zijn in te delen in twee

soorten. Bij de ene vorm van oplichting

probeert een oplichter via een nieuw etiket

van de ene wijn een andere te maken. Door

te zien wat u in handen heeft. Maar er is meer

te zien aan de fles: het niveau van de wijn ín

de fles.

Het is normaal dat in de loop der jaren een

klein deel van de wijn uit de fles ontsnapt.

Dat gebeurt onder meer door verdamping. In

principe hoeft dat de kwaliteit van de wijn

ook niet aan te tasten, mits de wijn al die tijd

goed is opgeslagen.

Maar er zijn uiteraard grenzen aan het niveau

dat de wijn in de fles mag hebben. Als we

uitgaan van een normale Bordeaux fles met

een ‘hals’ en ‘schouders’ dan begint oudere

wijn kritiek te worden wanneer het niveau tot

onder de ‘schouders’ is gezakt. Iets eronder

kan nog wel voor wijnen van 40 jaar en

ouder, maar komt het niveau daaronder dan

zal de wijn waarschijnlijk niet meer drinkbaar

zijn. Overigens betekent dat niet per se dat de

wijn niet meer waardevol is. Hij kan wellicht

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 38 22-04-16 13:30

FINANCIAL FOCUS 39

FEATURE

bijvoorbeeld op een Pétrus van 1980 een

etiket te plakken uit 1982 stijgt de fles enorm

in waarde. Probleem vormt daarbij de kurk,

die ook van een jaartal voorzien is. Maar

ook daar kan een oplichter mee sjoemelen.

Bovendien worden veel van deze flessen pas

jaren later geopend (of in sommige gevallen

nooit) waardoor de fraude pas later aan het

licht komt.

Daarnaast zijn er oplichters die de juiste lege

fles met het juiste etiket voorzien van nieuwe

wijn. Sommige oplichters hebben een goede

neus voor het samenvoegen van wijnen totdat

een zelfde smaak wordt verkregen als het

origineel. Ook dan is het maar de vraag of de

fraude uitkomt. Zo bestaat er het verhaal van

een restaurant in Las Vegas dat een Pétrus uit

1982 van enkele duizenden dollars serveerde

aan een stel gasten. De inhoud van de fles

beviel goed en de groep wilde er nog eentje.

Die fles werd echter teruggestuurd omdat de

smaak anders was dan de eerste. Vervolgens

werd een derde fles opengetrokken die wél

weer beviel. Na die avond werden de flessen

nader onderzocht en wat bleek: de tweede

was de échte fles Pétrus uit 1982 en de andere

twee waren vervalsingen.

De moraal van dat laatste verhaal? De

waarde van wijn is slechts één aspect van de

fles, uw persoonlijke smaak is een belangrijke

andere. De meest waardevolle wijnen hoeven

in uw beleving helemaal niet de lekkerste te

zijn. Houd dat in uw achterhoofd als u een

wijn koopt. Gaat u voor de fles of de inhoud?

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 39 22-04-16 13:30

Page 39: Financial Focus 03 2016

38 FINANCIAL FOCUS

als collectors item nog steeds zijn waarde

behouden.

PRIJZENFESTIVALHoewel alle zaken die we besproken hebben

van invloed zijn op de waarde van de wijn,

gaat het de liefhebber natuurlijk ook om de

kwaliteit van de wijn zelf. Als u zelf geen

kenner bent, is het soms moeilijk de smaak

op waarde te schatten. U kunt u dan laten

leiden door de kenners.

Zo bestaan er verschillende medailles die aan

wijnen toegekend worden. Het Concours

Général dat ieder voorjaar tijdens de grote

landbouwbeurs van Parijs wordt gehouden,

is een bekend wijnconcours waar medailles

worden toegekend. Ook verschillende

wijngebieden wijzen jaarlijks medailles toe

aan wijnen die in die regio zijn geproduceerd.

Daarnaast zijn er bekende wijnproevers die

ook hun waardering voor wijnen delen, zoals

bijvoorbeeld Robert Parker. Goed om daarbij

te weten is dat deze proevers vaak niet over

één nacht ijs gaan en hun oordeel vellen na

verschillende proefsessies.

FRAUDE IN WIJNVan plan om een bijzondere wijn te kopen?

Let dan wel even op. Zeker als u de wijn

bijvoorbeeld via een onbekende bron op het

internet koopt. Voor vrijwel ieder item dat

waardevol is, geldt dat er wel iemand is die

zal proberen het product na te maken. Denk

aan tassen van bekende ontwerpers, parfums

of schilderijen. Dat geldt dus ook voor wijn.

De laatste jaren komen er steeds meer

exclusieve wijnen op de markt waarbij

vraagtekens door kenners worden gezet.

De fraudegevallen zijn in te delen in twee

soorten. Bij de ene vorm van oplichting

probeert een oplichter via een nieuw etiket

van de ene wijn een andere te maken. Door

te zien wat u in handen heeft. Maar er is meer

te zien aan de fles: het niveau van de wijn ín

de fles.

Het is normaal dat in de loop der jaren een

klein deel van de wijn uit de fles ontsnapt.

Dat gebeurt onder meer door verdamping. In

principe hoeft dat de kwaliteit van de wijn

ook niet aan te tasten, mits de wijn al die tijd

goed is opgeslagen.

Maar er zijn uiteraard grenzen aan het niveau

dat de wijn in de fles mag hebben. Als we

uitgaan van een normale Bordeaux fles met

een ‘hals’ en ‘schouders’ dan begint oudere

wijn kritiek te worden wanneer het niveau tot

onder de ‘schouders’ is gezakt. Iets eronder

kan nog wel voor wijnen van 40 jaar en

ouder, maar komt het niveau daaronder dan

zal de wijn waarschijnlijk niet meer drinkbaar

zijn. Overigens betekent dat niet per se dat de

wijn niet meer waardevol is. Hij kan wellicht

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 38 22-04-16 13:30

FINANCIAL FOCUS 39

FEATURE

bijvoorbeeld op een Pétrus van 1980 een

etiket te plakken uit 1982 stijgt de fles enorm

in waarde. Probleem vormt daarbij de kurk,

die ook van een jaartal voorzien is. Maar

ook daar kan een oplichter mee sjoemelen.

Bovendien worden veel van deze flessen pas

jaren later geopend (of in sommige gevallen

nooit) waardoor de fraude pas later aan het

licht komt.

Daarnaast zijn er oplichters die de juiste lege

fles met het juiste etiket voorzien van nieuwe

wijn. Sommige oplichters hebben een goede

neus voor het samenvoegen van wijnen totdat

een zelfde smaak wordt verkregen als het

origineel. Ook dan is het maar de vraag of de

fraude uitkomt. Zo bestaat er het verhaal van

een restaurant in Las Vegas dat een Pétrus uit

1982 van enkele duizenden dollars serveerde

aan een stel gasten. De inhoud van de fles

beviel goed en de groep wilde er nog eentje.

Die fles werd echter teruggestuurd omdat de

smaak anders was dan de eerste. Vervolgens

werd een derde fles opengetrokken die wél

weer beviel. Na die avond werden de flessen

nader onderzocht en wat bleek: de tweede

was de échte fles Pétrus uit 1982 en de andere

twee waren vervalsingen.

De moraal van dat laatste verhaal? De

waarde van wijn is slechts één aspect van de

fles, uw persoonlijke smaak is een belangrijke

andere. De meest waardevolle wijnen hoeven

in uw beleving helemaal niet de lekkerste te

zijn. Houd dat in uw achterhoofd als u een

wijn koopt. Gaat u voor de fles of de inhoud?

FinancialFocus-03-2016-P34-39 Feature.indd 39 22-04-16 13:30

Page 40: Financial Focus 03 2016

40 FINANCIAL FOCUS

Jong geleerd is oud gedaan

Als u het goed heeft thuis, wilt u natuurlijk ook dat uw kinderen het goed hebben.

Een gedegen fi nanciële opvoeding helpt daarbij, blijkt uit onderzoek van het

Nibud (maart 2016). Daarom start ABN AMRO MeesPierson in het najaar met de

Generation Next Academy.

XXXXXXXX

Financiële zelfredzaamheid

Sparen kun je leren. Wanneer er sprake is geweest van een financiële opvoeding wordt er meer gespaard dan wanneer daarvoor geen aandacht is geweest.

Bron: Financiële opvoeding & het � nanciële gedrag als volwassene, Nibud, maart 2016

Zet tenminste 1 x per jaar uitgaven op een rij

Geen producten kopen als er geen geld voor is

Huishouden spaart

55 / 64% 87 / 63% 84 / 69%

Is de fi nanciële zelfredzaamheid van een kind dat een fi nanciële opvoeding heeft gehad later groter dan iemand die geen uitleg heeft gekregen over hoe om te gaan met fi nanciën?

Een financiële opvoeding leidt er niet toe dat de uitgaven vaker op een rijtje worden gezet. Het is niet duidelijk wat de reden hiervoor is. Wellicht is de behoefte hiertoe minder omdat er al een goed beeld bestaat van de persoonlijke financiële situatie.

Op = op geldt voor mensen die hebben geleerd om met geld om te gaan. Zonder die opvoeding is men vaker geneigd om ook zonder geld toch zaken te kopen.

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

FinancialFocus-03-2016-P40-41 Infographic.indd 40 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 41

FINANCIËLE OPVOEDING

RUZIE!Praten over geld met ouders leidt ook tot ruzie. Vooral wanneer het gaat om

waaraan het geld wordt uitgegeven of hoeveel geld er wordt uitgegeven:

0% 10% 20% 30% 40%

Waar ik mijn geld aan uitgeef

Hoeveel geld ik uitgeef

Omdat ik in de winkel makkelijk iets koop

Hoeveel geld mijn ouders aan mij geven

Omdat ik (meer) moet gaan werken

IN GESPREK

Aankopen en uitgaven

Sparen

Baantje/inkomen

Regelingen van de overheid

Weet niet/geen specifi ek onderwerp

0% 5% 10% 15% 20% 25%

In gesprekken tussen ouders en kinderen over geld

gaat het vooral over aankopen en uitgaven.

Uit eerder onderzoek van het Nibud (september 2014) blijkt dat jongeren van 12 tot 24 jaar in veel gevallen over geldzaken praten met hun ouders:

Hoe vaak praten jongeren met ouders over geldzaken?

(BIJNA) NOOIT

BIJNA ELKE DAG

PAAR KEER PER JAAR

1-2 KEER PER WEEK

1-2 KEER PER MAAND

ABN AMRO MeesPierson start in het najaar met de

Generation Next Academy. Speciaal voor de jongere

tussen 18 en 30 jaar die zich goed wil voorbereiden op het

krijgen van en omgaan met het vermogen in de familie.

In dit interactieve jaarprogramma wordt onder meer

aandacht besteed aan vermogensplanning, beleggen en

bedrijfsopvolging. Samen met de experts van de bank

én andere jonge mensen die met dezelfde vragen zitten.

Interesse? U leest er meer over op

abnamromeespierson.nl/generationnextacademy

FINANCIËLEeducatie

14%

18%

42%

22%

3%

FinancialFocus-03-2016-P40-41 Infographic.indd 41 22-04-16 13:52

Page 41: Financial Focus 03 2016

40 FINANCIAL FOCUS

Jong geleerd is oud gedaan

Als u het goed heeft thuis, wilt u natuurlijk ook dat uw kinderen het goed hebben.

Een gedegen fi nanciële opvoeding helpt daarbij, blijkt uit onderzoek van het

Nibud (maart 2016). Daarom start ABN AMRO MeesPierson in het najaar met de

Generation Next Academy.

XXXXXXXX

Financiële zelfredzaamheid

Sparen kun je leren. Wanneer er sprake is geweest van een financiële opvoeding wordt er meer gespaard dan wanneer daarvoor geen aandacht is geweest.

Bron: Financiële opvoeding & het � nanciële gedrag als volwassene, Nibud, maart 2016

Zet tenminste 1 x per jaar uitgaven op een rij

Geen producten kopen als er geen geld voor is

Huishouden spaart

55 / 64% 87 / 63% 84 / 69%

Is de fi nanciële zelfredzaamheid van een kind dat een fi nanciële opvoeding heeft gehad later groter dan iemand die geen uitleg heeft gekregen over hoe om te gaan met fi nanciën?

Een financiële opvoeding leidt er niet toe dat de uitgaven vaker op een rijtje worden gezet. Het is niet duidelijk wat de reden hiervoor is. Wellicht is de behoefte hiertoe minder omdat er al een goed beeld bestaat van de persoonlijke financiële situatie.

Op = op geldt voor mensen die hebben geleerd om met geld om te gaan. Zonder die opvoeding is men vaker geneigd om ook zonder geld toch zaken te kopen.

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

met

fi na

ncië

le e

duca

tie

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

zond

er fi

nanc

iële

edu

cati

e

FinancialFocus-03-2016-P40-41 Infographic.indd 40 22-04-16 13:52

FINANCIAL FOCUS 41

FINANCIËLE OPVOEDING

RUZIE!Praten over geld met ouders leidt ook tot ruzie. Vooral wanneer het gaat om

waaraan het geld wordt uitgegeven of hoeveel geld er wordt uitgegeven:

0% 10% 20% 30% 40%

Waar ik mijn geld aan uitgeef

Hoeveel geld ik uitgeef

Omdat ik in de winkel makkelijk iets koop

Hoeveel geld mijn ouders aan mij geven

Omdat ik (meer) moet gaan werken

IN GESPREK

Aankopen en uitgaven

Sparen

Baantje/inkomen

Regelingen van de overheid

Weet niet/geen specifi ek onderwerp

0% 5% 10% 15% 20% 25%

In gesprekken tussen ouders en kinderen over geld

gaat het vooral over aankopen en uitgaven.

Uit eerder onderzoek van het Nibud (september 2014) blijkt dat jongeren van 12 tot 24 jaar in veel gevallen over geldzaken praten met hun ouders:

Hoe vaak praten jongeren met ouders over geldzaken?

(BIJNA) NOOIT

BIJNA ELKE DAG

PAAR KEER PER JAAR

1-2 KEER PER WEEK

1-2 KEER PER MAAND

ABN AMRO MeesPierson start in het najaar met de

Generation Next Academy. Speciaal voor de jongere

tussen 18 en 30 jaar die zich goed wil voorbereiden op het

krijgen van en omgaan met het vermogen in de familie.

In dit interactieve jaarprogramma wordt onder meer

aandacht besteed aan vermogensplanning, beleggen en

bedrijfsopvolging. Samen met de experts van de bank

én andere jonge mensen die met dezelfde vragen zitten.

Interesse? U leest er meer over op

abnamromeespierson.nl/generationnextacademy

FINANCIËLEeducatie

14%

18%

42%

22%

3%

FinancialFocus-03-2016-P40-41 Infographic.indd 41 22-04-16 13:52

Page 42: Financial Focus 03 2016

42 FINANCIAL FOCUS

BHUTANHet Koninkrijk Bhutan is een land dat ingesloten ligt door China en India. Het roept associaties op met sprookjesachtige koninkrijken; de inwoners noemen hun land ‘Druk Yul’, wat ‘land van de draak’ betekent. In 1999 werden voor het eerst internet en televisie-uitzendingen toegestaan. Ook had de koning er sinds mensenheugenis de absolute macht. Pas in 2008 transformeerde het land zich offi cieel tot constitutionele monarchie, waarbij democratie werd geïntroduceerd.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 42 22-04-16 13:38

FINANCIAL FOCUS 43

TOP 5

MEERTOP 5?

www.fi nancialfocus.nl

koninkrijkenGrote vorsten over kleine

koninkrijken

Om deze ministaatjes te vinden, moet je fl ink turen op de landkaart.

Maar het meest bijzondere: ze hebben allemaal een koning of sultan

als staatshoofd. Waar vind je deze kleine koninkrijken?

VIJF HELE KLEINE STATEN MET EEN

MONARCH AAN HET HOOFD

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 43 22-04-16 13:38

Page 43: Financial Focus 03 2016

42 FINANCIAL FOCUS

BHUTANHet Koninkrijk Bhutan is een land dat ingesloten ligt door China en India. Het roept associaties op met sprookjesachtige koninkrijken; de inwoners noemen hun land ‘Druk Yul’, wat ‘land van de draak’ betekent. In 1999 werden voor het eerst internet en televisie-uitzendingen toegestaan. Ook had de koning er sinds mensenheugenis de absolute macht. Pas in 2008 transformeerde het land zich offi cieel tot constitutionele monarchie, waarbij democratie werd geïntroduceerd.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 42 22-04-16 13:38

FINANCIAL FOCUS 43

TOP 5

MEERTOP 5?

www.fi nancialfocus.nl

koninkrijkenGrote vorsten over kleine

koninkrijken

Om deze ministaatjes te vinden, moet je fl ink turen op de landkaart.

Maar het meest bijzondere: ze hebben allemaal een koning of sultan

als staatshoofd. Waar vind je deze kleine koninkrijken?

VIJF HELE KLEINE STATEN MET EEN

MONARCH AAN HET HOOFD

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 43 22-04-16 13:38

Page 44: Financial Focus 03 2016

44 FINANCIAL FOCUS

BRUNEI

In Brunei is de sultan nog altijd staatshoofd en hoofd van de rege-ring tegelijk. De sultan is een streng gelovige moslim en verwisselde het wettencorpus van Brunei in 2014 voor de sharia, de islamitische wet. Brunei is rijk aan olie en daardoor hoogontwikkeld met een rijke bevolking. Het ligt aan de noordkust van het Indonesische eiland Borneo en is op dit moment het enige land in de wereld zonder staatsschuld.

LESOTHO

Het klein bergkoninkrijk Lesotho is helemaal omsloten door Zuid-Afrika. Het is het hoogste land ter wereld – het ligt volledig boven de 1000 meter – en is bekend om zijn skiresorts. Het werd in 1966 onafhankelijk van Groot-Brittannië, na een lange periode van politieke onrust en gewelddadigheden. Na de onafhankelijkheid werd het land een constitutionele monarchie waarin de koning louter ceremoniële functies had. Lesotho kreeg te maken met verschillende coups waardoor de koning steeds meer macht kreeg, maar Letsie III is nu weer bijna volledig ceremonieel vorst.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 44 22-04-16 13:39

FINANCIAL FOCUS 45

TOP 5

MEERTOP 5?

www.fi nancialfocus.nl

WALLIS EN FUTUNA

Wallis en Futuna zijn eilanden in de Stille Oceaan met een oppervlakte van slechts een vijfde van de gemeente Amsterdam. Het is staatkundig een bijzonder interessante ‘collectiviteit’, zoals het land ook wel wordt aangeduid. De collectiviteit is een Frans overzees gebiedsdeel, wat Wallis en Futuna offi cieel geen koninkrijk maakt, maar de omkering is des interessanter. Want hoewel het staatshoofd de Franse president is, is de leiding van de eilanden grotendeels in handen van drie koningen wier status nog stamt uit de tijd dat de eilanden geen koloniën waren. Wallis en Futuna lijken een soort omgekeerde constitutionele monarchie, waarbij het staatshoofd geen monarch is, maar een fl ink deel van de macht wel onder koningen verdeeld is.

TONGA

Tonga is een eilandengroep die zich in de Stille Oceaan bevindt. Het land is al eeuwen een monarchie en zette pas in 2010 stappen om een constitutionele monarchie te worden door parlementaire verkiezingen uit te schrijven. Tonga is nooit gekoloniseerd geweest, maar was gedurende de twintigste eeuw een beschermde staat van Groot-Brittannië. In 1970 verklaarde het land zich volledig afhankelijk van Groot-Brittannië. De huidige koning ging, net als zijn voorgangers, in Groot-Brittannië naar school.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 45 22-04-16 13:39

Page 45: Financial Focus 03 2016

44 FINANCIAL FOCUS

BRUNEI

In Brunei is de sultan nog altijd staatshoofd en hoofd van de rege-ring tegelijk. De sultan is een streng gelovige moslim en verwisselde het wettencorpus van Brunei in 2014 voor de sharia, de islamitische wet. Brunei is rijk aan olie en daardoor hoogontwikkeld met een rijke bevolking. Het ligt aan de noordkust van het Indonesische eiland Borneo en is op dit moment het enige land in de wereld zonder staatsschuld.

LESOTHO

Het klein bergkoninkrijk Lesotho is helemaal omsloten door Zuid-Afrika. Het is het hoogste land ter wereld – het ligt volledig boven de 1000 meter – en is bekend om zijn skiresorts. Het werd in 1966 onafhankelijk van Groot-Brittannië, na een lange periode van politieke onrust en gewelddadigheden. Na de onafhankelijkheid werd het land een constitutionele monarchie waarin de koning louter ceremoniële functies had. Lesotho kreeg te maken met verschillende coups waardoor de koning steeds meer macht kreeg, maar Letsie III is nu weer bijna volledig ceremonieel vorst.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 44 22-04-16 13:39

FINANCIAL FOCUS 45

TOP 5

MEERTOP 5?

www.fi nancialfocus.nl

WALLIS EN FUTUNA

Wallis en Futuna zijn eilanden in de Stille Oceaan met een oppervlakte van slechts een vijfde van de gemeente Amsterdam. Het is staatkundig een bijzonder interessante ‘collectiviteit’, zoals het land ook wel wordt aangeduid. De collectiviteit is een Frans overzees gebiedsdeel, wat Wallis en Futuna offi cieel geen koninkrijk maakt, maar de omkering is des interessanter. Want hoewel het staatshoofd de Franse president is, is de leiding van de eilanden grotendeels in handen van drie koningen wier status nog stamt uit de tijd dat de eilanden geen koloniën waren. Wallis en Futuna lijken een soort omgekeerde constitutionele monarchie, waarbij het staatshoofd geen monarch is, maar een fl ink deel van de macht wel onder koningen verdeeld is.

TONGA

Tonga is een eilandengroep die zich in de Stille Oceaan bevindt. Het land is al eeuwen een monarchie en zette pas in 2010 stappen om een constitutionele monarchie te worden door parlementaire verkiezingen uit te schrijven. Tonga is nooit gekoloniseerd geweest, maar was gedurende de twintigste eeuw een beschermde staat van Groot-Brittannië. In 1970 verklaarde het land zich volledig afhankelijk van Groot-Brittannië. De huidige koning ging, net als zijn voorgangers, in Groot-Brittannië naar school.

FinancialFocus-03-2016-P42-45 Top5.indd 45 22-04-16 13:39

Page 46: Financial Focus 03 2016

46 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

De overgang naar een nieuwe fase

in de economische cyclus vraagt

om aanpassingen. Het besef neemt

toe dat dat economische cyclus in

een meer volwassen fase is beland.

Daarbij hoort een gematigdere

groei van de economie en de

winsten. De koersontwikkeling

op de fi nanciële markten is onder

die omstandigheden wat minder

uitbundig. Toch zijn de koersen

verder gestegen, wat zorgt voor

een verbetering van de stemming

op de fi nanciële markten.

CHINA HELPT WERELDECONOMIE De verbeteringen zijn vooral

het gevolg van het beleid van de

centrale banken. Het stimulerende

beleid van de ECB en het voorlopig

uitblijven van renteverhogingen

door de Fed heeft de onrust op

de fi nanciële markten aanzienlijk

teruggedrongen. Hier ligt wel

een risico op de loer voor de

aandelenmarkten. Een van de

redenen voor een hoger verwachte

economische groei, ligt in China.

Indicatoren op het gebied van

export, industriële productie,

detailhandelsverkopen en de

investeringen laten verbetering

zien.

Er blijven wel de nodige zorgen,

vooral in Zuid-Europa. In Spanje

en Portugal blijkt het moeilijk

om nieuwe stabiele regeringen te

vormen en Griekenland worstelt

met de hervormingsprogramma’s.

Daarnaast stemmen de Britten

in juni over het uittreden van

het Verenigd Koninkrijk uit de

Europese Unie (BREXIT). Dit kan

zorgen voor de nodige onrust op

de fi nanciële markten.

AANDELENRISICO VERMINDERDOmdat de bedrijfswinsten

in de huidige fase van de

economische cyclus vermoedelijk

lager uitkomen en er nieuwe

onzekerheden opdoemen, is de

weging van aandelen verlaagd

naar licht overwogen. We hebben

daarbij in de ontwikkelde landen

geen voorkeur voor een regio

(Europa, Verenigde Staten en

Japan). In de opkomende markten

handhaven we een voorkeur

voor aandelen in opkomend Azië

boven die uit Latijns-Amerika en

Oost-Europa. De sectorvoorkeur

verschuift van de sector fi nanciële

diensten naar de sector telecom.

Hoewel de kredietverlening door

banken groeit, krijgt de sector

te maken met onzekerheden

over de economische groei,

het beleid van centrale banken

en druk op de marges. De

ongunstige balanssituatie van

telecombedrijven is aan het

verbeteren en veel bedrijven

leveren een aantrekkelijk

dividendrendement.

OBLIGATIES BLIJVEN ONDERWOGENDoor de verwachte zeer

lage rendementen op de

obligatiemarkten, handhaven

we de forse onderweging van

obligaties. De onderweging in

staatsobligaties betreft vooral de

kernlanden van de eurozone, waar

deze obligaties erg duur zijn en

het effectief rendement vaak zelfs

Op deze pagina’s belichten we enkele interessante fondsen en sectoren voor beleggers. Ook

informeren we u op deze pagina’s over diensten en producten die wellicht voor u interessant zijn.

Wilt u meer lezen over onze expertise en adviezen? Op de website van Financial Focus publiceren

we regelmatig blogs en artikelen met tips, aandachtspunten en onze visie op ontwikkelingen die

relevant kunnen zijn voor uw vermogen.

MARKT EN ECONOMIE

WWW.FINANCIALFOCUS.NL

INSPELEN OP NIEUWE FASE

BEN STEINEBACH

Hoofd Beleggingsstrategie

[email protected]

negatief. Een groot deel van de

obligatieportefeuille vullen we in

met bedrijfsobligaties. Hoewel de

rendementsverschillen de laatste

tijd zijn afgenomen, bieden deze

obligaties een iets aantrekkelijker

rendement.

De overwogen positie in

hedgefunds is teruggebracht tot

een strategische weging, gericht

op risicodiversifi catie. De weging

van vastgoed wordt verhoogd van

onderwogen naar neutraal. We

verwachten dat de rente laag blijft

en daar profi teren beleggingen

in vastgoed van. Prijzen van

een aantal grondstoffen, met als

blikvanger olie, zijn de afgelopen

maanden aan het stijgen. We

handhaven de overweging, omdat

we verwachten dat deze stijging

doorzet door de gematigde groei

van de wereldeconomie en een

beperkte toename van het aanbod.

Beleggingsvisie

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 46 22-04-16 13:44

FINANCIAL FOCUS 47

EXPERTISE

RTS

ANNEMIEK DRESEN

Specialist Duurzaamheid

[email protected]

ABN AMRO houdt bij

beleggingsbeslissingen

rekening met duurzame

criteria. Ook klanten

moeten goed onderbouwde

beleggingsbeslissingen kunnen

nemen. Daarom stelt de bank

informatie over de duurzaamheid

van bedrijven beschikbaar voor

klanten.

ABN AMRO is overtuigd van

het belang van maatschappelijk

verantwoord ondernemen.

Daarom wordt ook in het

beleggingsbeleid met duurzame

criteria rekening gehouden.

Naast het fi nanciële resultaat

is het immers belangrijk

rekening te houden met de

impact die een onderneming

op de omgeving heeft, zoals

op het milieu, maar ook op

werknemers en klanten. Deze

impact wordt in een zogeheten

duurzaamheidsindicator

inzichtelijk gemaakt voor

klanten, zodat zij weloverwogen

beleggingsbeslissingen

kunnen nemen. De

duurzaamheidsindicator geeft

aan hoe bedrijven presteren ten

opzichte van sectorgenoten op

het gebied van onder andere

milieu, sociale aspecten en goed

ondernemingsbestuur.

BEST IN CLASSUit de indicator blijkt welke

bedrijven goed presteren en

welke niet. Bedrijven worden niet

bij voorbaat uitgesloten, tenzij

bewezen is dat deze zich met zeer

controversiële zaken bezighouden

(zie nevenstaand kader voor

het uitsluitingenbeleid). Ook

in sectoren die worden gezien

als vervuilend – zoals de

energiesector en de auto-industrie

– kunnen klanten beleggen. We

zoeken naar ondernemingen

die binnen hun sector het beste

scoren op fi nanciële, maar

ook op ESG (Environmental,

Social, Governmental) factoren.

Deze selectiemethode wordt

ook wel best in class genoemd

en biedt een goede stimulans

voor ondernemingen om de

duurzaamheid te verhogen.

Bovendien kan de bank als

beheerder van een groot aantal

aandelen invloed uitoefenen

op de onderneming en hen

ook op die manier bewegen

om duurzamer te produceren.

Klanten kunnen zien wie deze

koplopers zijn en deze informatie

in hun beleggingsbeslissingen

meenemen.

ANALYSE We geloven dat samen met

ondernemingen op zoek gaan

naar duurzame oplossingen

bijdraagt aan een betere wereld.

Dat vraagt wel om een kritische

onafhankelijke beoordeling

van de prestaties van bedrijven.

Hiervoor wordt gebruik

gemaakt van de research van

het onafhankelijke duurzame

onderzoeksbureau Sustainalytics.

Zo ontstaat een goed beeld

van de ESG-impact van een

onderneming, zoals bijvoorbeeld

het gebruik van grondstoffen

en arbeidsomstandigheden

voor werknemers. Deze

analyse wordt gebruikt voor de

duurzaamheidsindicator.

DIPPEN IN PLAATS VAN SPUITENDe onafhankelijke analyses

leveren waardevolle inzichten

op. Zo zien veel mensen de

Japanse autofabrikant Toyota

– producent van de succesvolle

hybride Toyota Prius – als een

voorloper op het gebied van

duurzaamheid binnen de sector.

Uit onderzoek blijkt dat het

Duitse BMW door technologische

innovatie veel duurzamer

produceert. Onder andere door

verregaande investeringen in

duurzame innovatie. Zo krijgt

een nieuwe BMW zijn kleur

niet in een spuiterij, maar

wordt gedipt. Niet alleen is er

door de aanpassing van het

productieproces veel minder lak

nodig, ook daalde de hoeveelheid

schadelijke dampen in de

fabrieken van de autofabrikant.

Reden voor ABN AMRO om bij

een belegging in de autosector

de voorkeur te geven aan

BMW boven minder duurzame

sectorgenoten en dit ook met

klanten te communiceren.

Zo wil de bank duurzame

innovatie stimuleren, ook onder

traditionele beursgenoteerde

ondernemingen.

HELDER INZICHT IN DUURZAAMHEID BEDRIJVEN

Duurzame criteria

BELEGGINGENUITSLUITEN

ABN AMRO kiest er voor om bepaalde beleggingen uit te sluiten omdat ze niet duurzaam zijn. Bijvoorbeeld producenten van controversiële wapens. De bank gaat het gesprek aan met bedrijven die de UN Global Compact Principles grof schenden. Wanneer zij na een dialoog hun bedrijfsvoering niet verduurzamen, kan de bank besluiten een dergelijke onderneming uit te sluiten. Voor fondsbeleggingen streven we er naar alleen samen te werken met fondshuizen die de zogeheten UNPRI-principes onderschrijven. Met deze United Nations Principles for Responsible Investment laat een fondshuis zien verantwoord beleggen hoog in het vaandel te hebben en rekening te houden met milieu, sociale omstandigheden en goed ondernemingsbestuur.

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 47 22-04-16 13:44

Page 47: Financial Focus 03 2016

46 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

De overgang naar een nieuwe fase

in de economische cyclus vraagt

om aanpassingen. Het besef neemt

toe dat dat economische cyclus in

een meer volwassen fase is beland.

Daarbij hoort een gematigdere

groei van de economie en de

winsten. De koersontwikkeling

op de fi nanciële markten is onder

die omstandigheden wat minder

uitbundig. Toch zijn de koersen

verder gestegen, wat zorgt voor

een verbetering van de stemming

op de fi nanciële markten.

CHINA HELPT WERELDECONOMIE De verbeteringen zijn vooral

het gevolg van het beleid van de

centrale banken. Het stimulerende

beleid van de ECB en het voorlopig

uitblijven van renteverhogingen

door de Fed heeft de onrust op

de fi nanciële markten aanzienlijk

teruggedrongen. Hier ligt wel

een risico op de loer voor de

aandelenmarkten. Een van de

redenen voor een hoger verwachte

economische groei, ligt in China.

Indicatoren op het gebied van

export, industriële productie,

detailhandelsverkopen en de

investeringen laten verbetering

zien.

Er blijven wel de nodige zorgen,

vooral in Zuid-Europa. In Spanje

en Portugal blijkt het moeilijk

om nieuwe stabiele regeringen te

vormen en Griekenland worstelt

met de hervormingsprogramma’s.

Daarnaast stemmen de Britten

in juni over het uittreden van

het Verenigd Koninkrijk uit de

Europese Unie (BREXIT). Dit kan

zorgen voor de nodige onrust op

de fi nanciële markten.

AANDELENRISICO VERMINDERDOmdat de bedrijfswinsten

in de huidige fase van de

economische cyclus vermoedelijk

lager uitkomen en er nieuwe

onzekerheden opdoemen, is de

weging van aandelen verlaagd

naar licht overwogen. We hebben

daarbij in de ontwikkelde landen

geen voorkeur voor een regio

(Europa, Verenigde Staten en

Japan). In de opkomende markten

handhaven we een voorkeur

voor aandelen in opkomend Azië

boven die uit Latijns-Amerika en

Oost-Europa. De sectorvoorkeur

verschuift van de sector fi nanciële

diensten naar de sector telecom.

Hoewel de kredietverlening door

banken groeit, krijgt de sector

te maken met onzekerheden

over de economische groei,

het beleid van centrale banken

en druk op de marges. De

ongunstige balanssituatie van

telecombedrijven is aan het

verbeteren en veel bedrijven

leveren een aantrekkelijk

dividendrendement.

OBLIGATIES BLIJVEN ONDERWOGENDoor de verwachte zeer

lage rendementen op de

obligatiemarkten, handhaven

we de forse onderweging van

obligaties. De onderweging in

staatsobligaties betreft vooral de

kernlanden van de eurozone, waar

deze obligaties erg duur zijn en

het effectief rendement vaak zelfs

Op deze pagina’s belichten we enkele interessante fondsen en sectoren voor beleggers. Ook

informeren we u op deze pagina’s over diensten en producten die wellicht voor u interessant zijn.

Wilt u meer lezen over onze expertise en adviezen? Op de website van Financial Focus publiceren

we regelmatig blogs en artikelen met tips, aandachtspunten en onze visie op ontwikkelingen die

relevant kunnen zijn voor uw vermogen.

MARKT EN ECONOMIE

WWW.FINANCIALFOCUS.NL

INSPELEN OP NIEUWE FASE

BEN STEINEBACH

Hoofd Beleggingsstrategie

[email protected]

negatief. Een groot deel van de

obligatieportefeuille vullen we in

met bedrijfsobligaties. Hoewel de

rendementsverschillen de laatste

tijd zijn afgenomen, bieden deze

obligaties een iets aantrekkelijker

rendement.

De overwogen positie in

hedgefunds is teruggebracht tot

een strategische weging, gericht

op risicodiversifi catie. De weging

van vastgoed wordt verhoogd van

onderwogen naar neutraal. We

verwachten dat de rente laag blijft

en daar profi teren beleggingen

in vastgoed van. Prijzen van

een aantal grondstoffen, met als

blikvanger olie, zijn de afgelopen

maanden aan het stijgen. We

handhaven de overweging, omdat

we verwachten dat deze stijging

doorzet door de gematigde groei

van de wereldeconomie en een

beperkte toename van het aanbod.

Beleggingsvisie

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 46 22-04-16 13:44

FINANCIAL FOCUS 47

EXPERTISE

RTS

ANNEMIEK DRESEN

Specialist Duurzaamheid

[email protected]

ABN AMRO houdt bij

beleggingsbeslissingen

rekening met duurzame

criteria. Ook klanten

moeten goed onderbouwde

beleggingsbeslissingen kunnen

nemen. Daarom stelt de bank

informatie over de duurzaamheid

van bedrijven beschikbaar voor

klanten.

ABN AMRO is overtuigd van

het belang van maatschappelijk

verantwoord ondernemen.

Daarom wordt ook in het

beleggingsbeleid met duurzame

criteria rekening gehouden.

Naast het fi nanciële resultaat

is het immers belangrijk

rekening te houden met de

impact die een onderneming

op de omgeving heeft, zoals

op het milieu, maar ook op

werknemers en klanten. Deze

impact wordt in een zogeheten

duurzaamheidsindicator

inzichtelijk gemaakt voor

klanten, zodat zij weloverwogen

beleggingsbeslissingen

kunnen nemen. De

duurzaamheidsindicator geeft

aan hoe bedrijven presteren ten

opzichte van sectorgenoten op

het gebied van onder andere

milieu, sociale aspecten en goed

ondernemingsbestuur.

BEST IN CLASSUit de indicator blijkt welke

bedrijven goed presteren en

welke niet. Bedrijven worden niet

bij voorbaat uitgesloten, tenzij

bewezen is dat deze zich met zeer

controversiële zaken bezighouden

(zie nevenstaand kader voor

het uitsluitingenbeleid). Ook

in sectoren die worden gezien

als vervuilend – zoals de

energiesector en de auto-industrie

– kunnen klanten beleggen. We

zoeken naar ondernemingen

die binnen hun sector het beste

scoren op fi nanciële, maar

ook op ESG (Environmental,

Social, Governmental) factoren.

Deze selectiemethode wordt

ook wel best in class genoemd

en biedt een goede stimulans

voor ondernemingen om de

duurzaamheid te verhogen.

Bovendien kan de bank als

beheerder van een groot aantal

aandelen invloed uitoefenen

op de onderneming en hen

ook op die manier bewegen

om duurzamer te produceren.

Klanten kunnen zien wie deze

koplopers zijn en deze informatie

in hun beleggingsbeslissingen

meenemen.

ANALYSE We geloven dat samen met

ondernemingen op zoek gaan

naar duurzame oplossingen

bijdraagt aan een betere wereld.

Dat vraagt wel om een kritische

onafhankelijke beoordeling

van de prestaties van bedrijven.

Hiervoor wordt gebruik

gemaakt van de research van

het onafhankelijke duurzame

onderzoeksbureau Sustainalytics.

Zo ontstaat een goed beeld

van de ESG-impact van een

onderneming, zoals bijvoorbeeld

het gebruik van grondstoffen

en arbeidsomstandigheden

voor werknemers. Deze

analyse wordt gebruikt voor de

duurzaamheidsindicator.

DIPPEN IN PLAATS VAN SPUITENDe onafhankelijke analyses

leveren waardevolle inzichten

op. Zo zien veel mensen de

Japanse autofabrikant Toyota

– producent van de succesvolle

hybride Toyota Prius – als een

voorloper op het gebied van

duurzaamheid binnen de sector.

Uit onderzoek blijkt dat het

Duitse BMW door technologische

innovatie veel duurzamer

produceert. Onder andere door

verregaande investeringen in

duurzame innovatie. Zo krijgt

een nieuwe BMW zijn kleur

niet in een spuiterij, maar

wordt gedipt. Niet alleen is er

door de aanpassing van het

productieproces veel minder lak

nodig, ook daalde de hoeveelheid

schadelijke dampen in de

fabrieken van de autofabrikant.

Reden voor ABN AMRO om bij

een belegging in de autosector

de voorkeur te geven aan

BMW boven minder duurzame

sectorgenoten en dit ook met

klanten te communiceren.

Zo wil de bank duurzame

innovatie stimuleren, ook onder

traditionele beursgenoteerde

ondernemingen.

HELDER INZICHT IN DUURZAAMHEID BEDRIJVEN

Duurzame criteria

BELEGGINGENUITSLUITEN

ABN AMRO kiest er voor om bepaalde beleggingen uit te sluiten omdat ze niet duurzaam zijn. Bijvoorbeeld producenten van controversiële wapens. De bank gaat het gesprek aan met bedrijven die de UN Global Compact Principles grof schenden. Wanneer zij na een dialoog hun bedrijfsvoering niet verduurzamen, kan de bank besluiten een dergelijke onderneming uit te sluiten. Voor fondsbeleggingen streven we er naar alleen samen te werken met fondshuizen die de zogeheten UNPRI-principes onderschrijven. Met deze United Nations Principles for Responsible Investment laat een fondshuis zien verantwoord beleggen hoog in het vaandel te hebben en rekening te houden met milieu, sociale omstandigheden en goed ondernemingsbestuur.

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 47 22-04-16 13:44

Page 48: Financial Focus 03 2016

48 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

Veel vermogende particulieren

hebben in het verleden gekozen

voor een afl ossingsvrije

hypotheek. Deze hypotheekvorm

heeft voordelen, maar kan ook

een onverwachte restschuld

opleveren.

De afl ossingsvrije hypotheek

was lange tijd populair. Een

hypotheekvorm waarbij de

huiseigenaar gedurende de

looptijd van de hypotheek

alleen de rente betaalt en niet

afl ost op de schuld. Dat zorgde

voor fi scaal voordeel en relatief

lage maandlasten. Bij andere

hypotheekvormen wordt

gedurende de looptijd van de

hypotheek wel afgelost of wordt

er vermogen opgebouwd. Bij

de afl ossingsvrije lening resteert

aan het einde van de looptijd

een hypotheekschuld. Die

kan worden afgelost door de

verkoop van de woning of met

geld dat beschikbaar is naast

de hypotheek. Maar sluiten

deze karakteristieken van de

afl ossingsvrije hypotheek nog

steeds aan bij uw situatie?

KRITISCHE BLIK Mede door de kredietcrisis kijken

veel huiseigenaren nu anders

naar de woningfi nanciering. De

stijging van de huizenprijzen is niet

meer vanzelfsprekend. Sommige

huizenbezitters houden door de

daling van de waarde van de

woning ten opzichte van de schuld

een restschuld over. Bijvoorbeeld

na verkoop aan het eind van de

looptijd. Of als de woning op korte

termijn moet worden verkocht,

bijvoorbeeld door een scheiding.

Niet iedereen is zich daarvan

bewust. Ook veranderingen in

de persoonlijke situatie kunnen

vragen om een kritische blik op

de hypotheek. Bijvoorbeeld als de

huiseigenaar binnen afzienbare tijd

met pensioen gaat. Het eventueel

lagere belastingtarief vanaf

pensioendatum zorgt ervoor dat

het voordeel van de fi scale aftrek

over de betaalde hypotheekrente

daalt. Hierdoor stijgen de netto

woonlasten.

VERMINDERDE AFTREKOok overheidsbeleid speelt een

rol in de afnemende populariteit

van de afl ossingsvrije hypotheek.

Sinds de kredietcrisis stimuleert

de overheid het afl ossen van

schulden, onder andere door de

hypotheekrenteaftrek stapsgewijs

te verminderen in de hoogste

belastingschijf. Dit jaar is de

rente aftrekbaar tegen maximaal

50,5 procent. In 2001 werd

de maximale hypotheekrente-

aftrek voor nieuwe hypotheken

beperkt tot 30 jaar. Voor veel

huiseigenaren betekent dit een

forse stijging van de woonlasten

in 2031.

AFLOSSEN OF NIETAfl ossen kan de nadelen van

de afl ossingsvrije hypotheek

verminderen. Bij de afweging om

uw hypotheek extra af te lossen

met spaargeld of beleggingen

in box 3 speelt het rendement

een belangrijke rol. Afl ossen

is fi nancieel aantrekkelijk als

het netto rendement van het

vermogen in box 3 lager is dan de

netto kosten van uw hypotheek.

Overweeg altijd of het verstandig

is vermogen te gebruiken voor

afl ossing. Mogelijk is er een ander

bestedingsdoel zoals de studie van

de kinderen. Het (deels) omzetten

van de afl ossingsvrije hypotheek

naar een annuïtaire of lineaire

vorm is een alternatief. Daardoor

daalt de hypotheekschuld tijdens

de resterende looptijd, maar hoeft

u het beschikbare vermogen niet

in een keer aan te spreken.

PAST UW AFLOSSINGSVRIJE HYPOTHEEK NOG BIJ UW WENSEN?

PETER PLEIJSANT

Specialist Fiscaliteit

[email protected]

MAARTEN DEKKER

Specialist Hypotheken

[email protected]

LAGERE LASTENBelangrijk voordeel van afl ossen

is de lagere hypotheekschuld,

waardoor de maandlasten dalen.

Mogelijk komt u door de extra

afl ossing ook in aanmerking

voor een lager rentetarief.

Bovendien daalt mogelijk ook

de vermogensrendementsheffi ng.

Houd ook rekening met de

nadelen. Mogelijk moet u

boeterente betalen, als u

meer afl ost dan boetevrij

is toegestaan volgens de

hypotheekvoorwaarden (zie

kader). Afl ossen heeft daarnaast

gevolgen voor de aankoop

van een nieuwe woning in de

toekomst. Door veranderde

wetgeving is - simpel gesteld

- de rente over een nieuwe

afl ossingsvrije hypotheek niet

meer aftrekbaar. Leningen

moeten sinds 2013 een annuïtair

afl osschema hebben om in

aanmerking te komen voor

renteaftrek. Tenzij de nieuwe

lening onder overgangsrecht

valt. Kortom, het is belangrijk

uw wensen en eisen in kaart te

brengen.

BOETEVRIJAFLOSSEN Bij ABN AMRO hypotheken kan jaarlijks 10 procent van de hypotheeksom boetevrij worden afgelost. Bij sommige hypotheken met oudere voorwaarden is het boetevrije bedrag hoger. ABN AMRO biedt klanten daarnaast de mogelijkheid om boetevrij af te lossen tot de WOZ-waarde. Aantrekkelijk als de woning ‘onder water staat’, en dus minder waard is dan de hypotheek die erop rust.

FinancialFocus-03-2016-P46-51/Expertise-P48.indd 48 22-04-16 13:47

FINANCIAL FOCUS 49

EXPERTISE

Een toenemend aantal beleggers

wil niet alleen een fi nancieel

rendement behalen, maar er ook

voor zorgen dat de wereld een

beetje beter wordt. Bijvoorbeeld

door bij te dragen aan

armoedebestrijding. ABN AMRO

werkt samen met de Nederlandse

ontwikkelingsbank FMO om dit

mogelijk te maken.

Een lening verstrekken aan een

lokale bank in Bangladesh. Geen

voor de hand liggende belegging.

Het is een voorbeeld van een snel

groeiende beleggingscategorie;

impact investing. Beleggingen

die naast fi nancieel rendement

ook maatschappelijk rendement

opleveren. Bijvoorbeeld omdat ze

in ontwikkelingslanden bijdragen

aan meer werkgelegenheid of de

beperking van de CO2-uitstoot.

FMO heeft jarenlange ervaring

in impact investing, legt Yvonne

Bakkum, directeur van FMO

Investment Management uit.

‘Door een lening te verstrekken

aan een lokale bank in

bijvoorbeeld Bangladesh kan

deze meer kredieten geven aan

het midden- en kleinbedrijf. Deze

ondernemers krijgen daarmee

toegang tot het fi nanciële

systeem. Dat vergroot hun

RTS

zelfredzaamheid en stelt ze in

staat om banen te creëren. Met

één lening help je niet alleen

de lokale bank, maar een hele

gemeenschap.’

MEER DANMICROFINANCIERINGABN AMRO MeesPierson is

bij diverse initiatieven rond

impact investing betrokken

en werkt onder andere samen

met FMO. Doel is deze vorm

van beleggen voor particuliere

klanten beschikbaar te maken.

Daarbij is het belangrijk dat een

belegging voldoende is gespreid

en voldoende groot is zodat

beleggers gemakkelijk kunnen

deelnemen tegen aanvaardbare

risico’s en acceptabele

verhandelbaarheid. Recent werd

het FMO Privium Impact Fund

opgesteld voor klanten van

ABN AMRO MeesPierson

(zie kader).

Bakkum van FMO IM ziet

de aandacht voor impact

investing bij particuliere

beleggers toenemen. ‘Veel

mensen zijn bekend met

microfi nanciering,’ zo merkt ze.

Daarbij worden kleine leningen

verstrekt aan zelfstandigen in

ontwikkelingslanden, die helpen

om in hun inkomen te voorzien.

Maar impact investing omvat veel

meer,’ benadrukt Bakkum. ‘We

investeren steeds meer in grotere

ondernemingen en projecten in

ontwikkelingslanden.’ FMO richt

zich daarbij op vier sectoren:

fi nanciële dienstverleners,

energiesector, landbouw en

telecom. De projecten zijn divers,

legt Bakkum uit. ‘Zo hebben

we leningen verstrekt voor de

aanleg van een koffi eplantage in

Tanzania met een geavanceerd

watermanagementsysteem en

wordt geïnvesteerd in twee

windmolenparken in Nicaragua.’

Het land kampte met veel

stroomstoringen, waardoor vaak

vervuilende dieselaggregaten

werden ingezet. Het

windmolenpark geeft een paar

honderdduizenden huishoudens

de beschikking over stabiele

elektriciteit en beperkt de uitstoot

van grote hoeveelheden CO2.

SELECTIE PROJECTENFMO besteedt veel tijd aan de

selectie en analyse van geschikte

projecten. Bakkum: ‘Projecten

worden uitvoerig gescreend,

door onze ervaren mensen op de

locatie, zodat we precies weten

waarin we investeren.’ Daarnaast

IMPACT BELEGGEN MAAKT HET VERSCHIL

Betere wereld

Actuele koersen en fondsnieuwsWilt u op de hoogte blijven van actuele koersontwikkelingen en van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkten? Als u inlogt

via internetbankieren vindt u actuele koersinformatie over aandelen, obligaties en beleggingsfondsen en nog veel meer informatie.

Log in via internetbankieren.

Ga naar Private Banking > Beleggen

> Mijn dealingroom

BELEGGEN MET IMPACT

Beleggers die zijn geïnteresseerd in impact investing kunnen via ABN AMRO MeesPierson deelnemen in het FMO Privium Impact Fund. Via dit fonds participeren beleggers in onderhandse leningen die FMO verstrekt aan geselecteerde private projecten en ondernemingen in ontwikkelingslanden. Beleggers investeren samen met FMO in meer dan 40 projecten verspreid over landen en sectoren. Voor meer informatie: neem contact op met uw beleggingsadviseur.

worden de investeringen over

diverse projecten gespreid.

‘Impact investing is geen

liefdadigheid,’ benadrukt

Bakkum. ‘Het is belangrijk dat

het geld van investeerders mét

rente terugkomt. De resultaten

van FMO laten zien dat dit

ook gebeurt, en dat een goed

gespreide portefeuille een stabiel

rendement oplevert.’

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 49 22-04-16 13:44

Page 49: Financial Focus 03 2016

48 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

Veel vermogende particulieren

hebben in het verleden gekozen

voor een afl ossingsvrije

hypotheek. Deze hypotheekvorm

heeft voordelen, maar kan ook

een onverwachte restschuld

opleveren.

De afl ossingsvrije hypotheek

was lange tijd populair. Een

hypotheekvorm waarbij de

huiseigenaar gedurende de

looptijd van de hypotheek

alleen de rente betaalt en niet

afl ost op de schuld. Dat zorgde

voor fi scaal voordeel en relatief

lage maandlasten. Bij andere

hypotheekvormen wordt

gedurende de looptijd van de

hypotheek wel afgelost of wordt

er vermogen opgebouwd. Bij

de afl ossingsvrije lening resteert

aan het einde van de looptijd

een hypotheekschuld. Die

kan worden afgelost door de

verkoop van de woning of met

geld dat beschikbaar is naast

de hypotheek. Maar sluiten

deze karakteristieken van de

afl ossingsvrije hypotheek nog

steeds aan bij uw situatie?

KRITISCHE BLIK Mede door de kredietcrisis kijken

veel huiseigenaren nu anders

naar de woningfi nanciering. De

stijging van de huizenprijzen is niet

meer vanzelfsprekend. Sommige

huizenbezitters houden door de

daling van de waarde van de

woning ten opzichte van de schuld

een restschuld over. Bijvoorbeeld

na verkoop aan het eind van de

looptijd. Of als de woning op korte

termijn moet worden verkocht,

bijvoorbeeld door een scheiding.

Niet iedereen is zich daarvan

bewust. Ook veranderingen in

de persoonlijke situatie kunnen

vragen om een kritische blik op

de hypotheek. Bijvoorbeeld als de

huiseigenaar binnen afzienbare tijd

met pensioen gaat. Het eventueel

lagere belastingtarief vanaf

pensioendatum zorgt ervoor dat

het voordeel van de fi scale aftrek

over de betaalde hypotheekrente

daalt. Hierdoor stijgen de netto

woonlasten.

VERMINDERDE AFTREKOok overheidsbeleid speelt een

rol in de afnemende populariteit

van de afl ossingsvrije hypotheek.

Sinds de kredietcrisis stimuleert

de overheid het afl ossen van

schulden, onder andere door de

hypotheekrenteaftrek stapsgewijs

te verminderen in de hoogste

belastingschijf. Dit jaar is de

rente aftrekbaar tegen maximaal

50,5 procent. In 2001 werd

de maximale hypotheekrente-

aftrek voor nieuwe hypotheken

beperkt tot 30 jaar. Voor veel

huiseigenaren betekent dit een

forse stijging van de woonlasten

in 2031.

AFLOSSEN OF NIETAfl ossen kan de nadelen van

de afl ossingsvrije hypotheek

verminderen. Bij de afweging om

uw hypotheek extra af te lossen

met spaargeld of beleggingen

in box 3 speelt het rendement

een belangrijke rol. Afl ossen

is fi nancieel aantrekkelijk als

het netto rendement van het

vermogen in box 3 lager is dan de

netto kosten van uw hypotheek.

Overweeg altijd of het verstandig

is vermogen te gebruiken voor

afl ossing. Mogelijk is er een ander

bestedingsdoel zoals de studie van

de kinderen. Het (deels) omzetten

van de afl ossingsvrije hypotheek

naar een annuïtaire of lineaire

vorm is een alternatief. Daardoor

daalt de hypotheekschuld tijdens

de resterende looptijd, maar hoeft

u het beschikbare vermogen niet

in een keer aan te spreken.

PAST UW AFLOSSINGSVRIJE HYPOTHEEK NOG BIJ UW WENSEN?

PETER PLEIJSANT

Specialist Fiscaliteit

[email protected]

MAARTEN DEKKER

Specialist Hypotheken

[email protected]

LAGERE LASTENBelangrijk voordeel van afl ossen

is de lagere hypotheekschuld,

waardoor de maandlasten dalen.

Mogelijk komt u door de extra

afl ossing ook in aanmerking

voor een lager rentetarief.

Bovendien daalt mogelijk ook

de vermogensrendementsheffi ng.

Houd ook rekening met de

nadelen. Mogelijk moet u

boeterente betalen, als u

meer afl ost dan boetevrij

is toegestaan volgens de

hypotheekvoorwaarden (zie

kader). Afl ossen heeft daarnaast

gevolgen voor de aankoop

van een nieuwe woning in de

toekomst. Door veranderde

wetgeving is - simpel gesteld

- de rente over een nieuwe

afl ossingsvrije hypotheek niet

meer aftrekbaar. Leningen

moeten sinds 2013 een annuïtair

afl osschema hebben om in

aanmerking te komen voor

renteaftrek. Tenzij de nieuwe

lening onder overgangsrecht

valt. Kortom, het is belangrijk

uw wensen en eisen in kaart te

brengen.

BOETEVRIJAFLOSSEN Bij ABN AMRO hypotheken kan jaarlijks 10 procent van de hypotheeksom boetevrij worden afgelost. Bij sommige hypotheken met oudere voorwaarden is het boetevrije bedrag hoger. ABN AMRO biedt klanten daarnaast de mogelijkheid om boetevrij af te lossen tot de WOZ-waarde. Aantrekkelijk als de woning ‘onder water staat’, en dus minder waard is dan de hypotheek die erop rust.

FinancialFocus-03-2016-P46-51/Expertise-P48.indd 48 22-04-16 13:47

FINANCIAL FOCUS 49

EXPERTISE

Een toenemend aantal beleggers

wil niet alleen een fi nancieel

rendement behalen, maar er ook

voor zorgen dat de wereld een

beetje beter wordt. Bijvoorbeeld

door bij te dragen aan

armoedebestrijding. ABN AMRO

werkt samen met de Nederlandse

ontwikkelingsbank FMO om dit

mogelijk te maken.

Een lening verstrekken aan een

lokale bank in Bangladesh. Geen

voor de hand liggende belegging.

Het is een voorbeeld van een snel

groeiende beleggingscategorie;

impact investing. Beleggingen

die naast fi nancieel rendement

ook maatschappelijk rendement

opleveren. Bijvoorbeeld omdat ze

in ontwikkelingslanden bijdragen

aan meer werkgelegenheid of de

beperking van de CO2-uitstoot.

FMO heeft jarenlange ervaring

in impact investing, legt Yvonne

Bakkum, directeur van FMO

Investment Management uit.

‘Door een lening te verstrekken

aan een lokale bank in

bijvoorbeeld Bangladesh kan

deze meer kredieten geven aan

het midden- en kleinbedrijf. Deze

ondernemers krijgen daarmee

toegang tot het fi nanciële

systeem. Dat vergroot hun

RTS

zelfredzaamheid en stelt ze in

staat om banen te creëren. Met

één lening help je niet alleen

de lokale bank, maar een hele

gemeenschap.’

MEER DANMICROFINANCIERINGABN AMRO MeesPierson is

bij diverse initiatieven rond

impact investing betrokken

en werkt onder andere samen

met FMO. Doel is deze vorm

van beleggen voor particuliere

klanten beschikbaar te maken.

Daarbij is het belangrijk dat een

belegging voldoende is gespreid

en voldoende groot is zodat

beleggers gemakkelijk kunnen

deelnemen tegen aanvaardbare

risico’s en acceptabele

verhandelbaarheid. Recent werd

het FMO Privium Impact Fund

opgesteld voor klanten van

ABN AMRO MeesPierson

(zie kader).

Bakkum van FMO IM ziet

de aandacht voor impact

investing bij particuliere

beleggers toenemen. ‘Veel

mensen zijn bekend met

microfi nanciering,’ zo merkt ze.

Daarbij worden kleine leningen

verstrekt aan zelfstandigen in

ontwikkelingslanden, die helpen

om in hun inkomen te voorzien.

Maar impact investing omvat veel

meer,’ benadrukt Bakkum. ‘We

investeren steeds meer in grotere

ondernemingen en projecten in

ontwikkelingslanden.’ FMO richt

zich daarbij op vier sectoren:

fi nanciële dienstverleners,

energiesector, landbouw en

telecom. De projecten zijn divers,

legt Bakkum uit. ‘Zo hebben

we leningen verstrekt voor de

aanleg van een koffi eplantage in

Tanzania met een geavanceerd

watermanagementsysteem en

wordt geïnvesteerd in twee

windmolenparken in Nicaragua.’

Het land kampte met veel

stroomstoringen, waardoor vaak

vervuilende dieselaggregaten

werden ingezet. Het

windmolenpark geeft een paar

honderdduizenden huishoudens

de beschikking over stabiele

elektriciteit en beperkt de uitstoot

van grote hoeveelheden CO2.

SELECTIE PROJECTENFMO besteedt veel tijd aan de

selectie en analyse van geschikte

projecten. Bakkum: ‘Projecten

worden uitvoerig gescreend,

door onze ervaren mensen op de

locatie, zodat we precies weten

waarin we investeren.’ Daarnaast

IMPACT BELEGGEN MAAKT HET VERSCHIL

Betere wereld

Actuele koersen en fondsnieuwsWilt u op de hoogte blijven van actuele koersontwikkelingen en van ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkten? Als u inlogt

via internetbankieren vindt u actuele koersinformatie over aandelen, obligaties en beleggingsfondsen en nog veel meer informatie.

Log in via internetbankieren.

Ga naar Private Banking > Beleggen

> Mijn dealingroom

BELEGGEN MET IMPACT

Beleggers die zijn geïnteresseerd in impact investing kunnen via ABN AMRO MeesPierson deelnemen in het FMO Privium Impact Fund. Via dit fonds participeren beleggers in onderhandse leningen die FMO verstrekt aan geselecteerde private projecten en ondernemingen in ontwikkelingslanden. Beleggers investeren samen met FMO in meer dan 40 projecten verspreid over landen en sectoren. Voor meer informatie: neem contact op met uw beleggingsadviseur.

worden de investeringen over

diverse projecten gespreid.

‘Impact investing is geen

liefdadigheid,’ benadrukt

Bakkum. ‘Het is belangrijk dat

het geld van investeerders mét

rente terugkomt. De resultaten

van FMO laten zien dat dit

ook gebeurt, en dat een goed

gespreide portefeuille een stabiel

rendement oplevert.’

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 49 22-04-16 13:44

Page 50: Financial Focus 03 2016

50 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

Boekingsbedrijf Priceline

profi teert van het toenemende

aantal hotelboekingen van onder

andere de Chinese consument.

De consument die een

hotelovernachting wil boeken

doet dat steeds vaker via internet.

Op sites als Booking.com

of Expedia kan snel uit het

wereldwijde aanbod de meest

aantrekkelijke accommodatie

worden gekozen en gereserveerd.

Deze bemiddelaars verdienen

hun geld door voor elke boeking

een vergoeding te vragen. Aan

hotels, maar ook in toenemende

mate ook aan theaters en

autoverhuurbedrijven. Tegelijk

met de accommodatie regelt

de reislustige consument ook

graag theaterkaarten, een

huurauto of een reisverzekering.

Een van de grootste spelers op

deze markt is het Amerikaanse

Priceline. Een boekingsbedrijf

dat in de afgelopen jaren snel

is gegroeid door een lange serie

overnames van onder andere het

Nederlandse Booking.com.

MOBIEL BOEKENPriceline profi teert van het

toenemende aantal boekingen.

Niet alleen door consumenten uit

Europa en Amerika. Ook steeds

meer consumenten in opkomende

markten – met name China en

landen in Latijns-Amerika –

weten Priceline te vinden. De

goed werkende mobiele website

en de app van het bedrijf dragen

daar aan bij. Zo heeft een groot

deel van de Chinezen alleen

internettoegang via de mobiele

telefoon. De boekingen uit

opkomende landen zijn naar

verwachting goed voor circa

60 procent van het totaal in de

komende vijf jaar.

NETWERKGrote kracht van Priceline is het

omvangrijke wereldwijde netwerk

van aangesloten accommodaties.

Vooral het aantal aangesloten

hotels in Europa is groot. De

Verenigde Staten kennen van

oudsher veel hotelketens met

een eigen marketingafdeling.

Voordeel voor de vele individuele

hotels in Europa is dat ze de

marketinginspanning kunnen

beperken door zich bij een

boekingssite als Priceline aan te

sluiten.

Priceline breidt het netwerk

gestaag uit door de overname

van lokale boekingsbedrijven,

of nauwe samenwerking met

deze partijen. Daardoor heeft

Priceline een sterke positie

in de versnipperde markt.

Belangrijkste concurrent is het

eveneens Amerikaanse Expedia.

De verwachting is dat deze grote

spelers steeds meer kleine spelers

overnemen om op die manier

het marktaandeel te vergroten

en zo te profi teren van het

stijgende aantal boekingen. Dat

bemoeilijkt de toetreding van

nieuwe spelers op de markt.

ECONOMISCHE GROEIBeleggers moeten er rekening

mee houden dat Priceline een

cyclisch aandeel is. De koers

van het aandeel fl uctueert op

de consumentenbestedingen

die op hun beurt weer

nauw samenhangen met de

economische groei in een

land. Daarnaast nemen de

komende jaren ook de kosten

MEELIFTEN MET DE REISLUSTIGE CONSUMENT

MAURITS HELDRING

Aandelen Analist

[email protected]

Aandeel Priceline

voor marketing toe door het

uitrollen van de activiteiten in

vooral opkomende markten. We

verwachten dat de stijging echter

wordt gecompenseerd door de

aanwas van nieuwe klanten.

Als de groei van de boekingen

doorzet zoals verwacht, heeft

dit een positieve invloed op

de winst. Het verwerken van

grotere stroom boekingen vraagt

een beperkte investering. Deze

loopt immers over de bestaande

platformen van het bedrijf. Op

lange termijn zien we groei van

de omzet en winst van Priceline.

Priceline Group Inc PCLN

ISIN-code: US7415034039

$Koers Priceline

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1999 2001

2003 2005

2007 2009

2011 2013

2015

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 50 22-04-16 13:44

FINANCIAL FOCUS 51

EXPERTISE

RTS

MEELIFTEN MET DE REISLUSTIGE CONSUMENT

60 80

100 120 140 160 180 200

18-01-1

3

18-05-1

3

18-09-1

3

18-01-1

4

18-05-1

4

18-09-1

4

18-01-1

5

18-05-1

5

18-09-1

5

18-01-1

6

UITGAVEN CONSUMENT DRIJVEN DE MARKT

Het koopgedrag van consumenten

is onvoorspelbaar. Toch weten

de fondsbeheerders van het

Robeco Consumer Trends fonds

er patronen in te ontdekken. Daar

kunnen beleggers hun voordeel

mee doen.

Strategen volgen wereldwijd

nauwgezet de uitgaven van de

consument. Hoeveel we kopen

en wat we kopen heeft immers

directe invloed op de economie.

Het fondsteam van het Robeco

Consumer Trends fonds probeert

door het analyseren van trends te

voorspellen waar consumenten

hun geld gaan uitgeven. Om

vervolgens te beleggen in de

ondernemingen die daar het

meest van profi teren. Dat

gaat beheerders Jack Neele en

Richard Speetjens goed af. Over

de afgelopen drie jaar wist het

fonds een gemiddeld rendement

van bijna 15 procent per jaar te

behalen. Beleggers in het fonds

moeten echter wel enig risico

aankunnen. Op korte termijn

is het gedrag van consumenten

onvoorspelbaar en dat kan leiden

tot forse koersuitslagen op korte

termijn.

MEER ONLINEHet fondsteam onderscheidt drie

trends die van invloed zijn op

de consumentenbestedingen. De

trend van de digitale consument,

de opkomende consument en

sterke merken. Binnen elk thema

selecteren de fondsbeheerders de

bedrijven die het meest profi teren

van de geselecteerde trends.

Belangrijke trend is de digitale

consument. Wereldwijd geven

consumenten niet alleen veel

uit aan smartphones, tablets

en e-readers. Deze apparatuur

wordt ook gebruikt om steeds

meer online te kopen. Als

gevolg daarvan verschuiven de

advertentiebudgetten wereldwijd

van traditionele media naar

mobiel en online. Om hiervan

te profi teren investeert het fonds

in onder andere Facebook en

Alphabet, het moederbedrijf van

zoekmachine Google.

OPKOMENDE MARKTEN Binnen het thema opkomende

consument wordt ingespeeld

op de toenemende

consumentenbestedingen in

de opkomende markten. Het

fondsteam investeert onder andere

in het Chinese Tencent – het op

vier na grootste internetbedrijf

ter wereld. Daarnaast vormen

ook luxe merken een interessante

beleggingscategorie. Mede dankzij

dit thema wist het fonds het

in 2015 beter te doen dan de

aandelenmarkten als geheel. Een

bijzondere prestatie gezien de

ontwikkelingen in onder andere de

opkomende markten in dat jaar.

DEFENSIEFHet derde thema sterke merken

richt zich op bekende merken

die een aantrekkingskracht

hebben op consumenten

wereldwijd. Voorbeelden

zijn Nestlé en Unilever, beide

eigenaar van bekende merken

op het gebied van voeding en

persoonlijke verzorging. Maar

ook koffi eketen Starbucks en

sportschoenenfabrikant Nike.

Dit thema is tevens het meest

defensieve thema. Het zorgt

voor enige demping van de

meer risicovolle beleggingen

Robeco Global Consumer Trends fonds

MANUEL HERNANDEZ FERNANDEZ

AA Advisors

[email protected]

in opkomende landen en de

IT-sector. Daarnaast bevat de

portefeuille van het fonds een

aantal meer speculatieve namen

zoals Amazon en Tripadvisor. De

thematische beleggingsinsteek

van het Robeco Consumer

Trends fonds heeft zich bewezen,

maar beleggers moeten wel de

tijd hebben om tussentijdse

koersbewegingen te doorstaan.

Fonds: Robeco Consumer Trends

ISIN-code: LU0871827464

Fondsmanager:Jack Neele en Richard Speetjens

Benchmark:MSCI AC World (referentie-index)

€Koers Robeco Consumer Trends fonds

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 51 22-04-16 13:44

Page 51: Financial Focus 03 2016

50 FINANCIAL FOCUS

EXPERTNIEUWS

Boekingsbedrijf Priceline

profi teert van het toenemende

aantal hotelboekingen van onder

andere de Chinese consument.

De consument die een

hotelovernachting wil boeken

doet dat steeds vaker via internet.

Op sites als Booking.com

of Expedia kan snel uit het

wereldwijde aanbod de meest

aantrekkelijke accommodatie

worden gekozen en gereserveerd.

Deze bemiddelaars verdienen

hun geld door voor elke boeking

een vergoeding te vragen. Aan

hotels, maar ook in toenemende

mate ook aan theaters en

autoverhuurbedrijven. Tegelijk

met de accommodatie regelt

de reislustige consument ook

graag theaterkaarten, een

huurauto of een reisverzekering.

Een van de grootste spelers op

deze markt is het Amerikaanse

Priceline. Een boekingsbedrijf

dat in de afgelopen jaren snel

is gegroeid door een lange serie

overnames van onder andere het

Nederlandse Booking.com.

MOBIEL BOEKENPriceline profi teert van het

toenemende aantal boekingen.

Niet alleen door consumenten uit

Europa en Amerika. Ook steeds

meer consumenten in opkomende

markten – met name China en

landen in Latijns-Amerika –

weten Priceline te vinden. De

goed werkende mobiele website

en de app van het bedrijf dragen

daar aan bij. Zo heeft een groot

deel van de Chinezen alleen

internettoegang via de mobiele

telefoon. De boekingen uit

opkomende landen zijn naar

verwachting goed voor circa

60 procent van het totaal in de

komende vijf jaar.

NETWERKGrote kracht van Priceline is het

omvangrijke wereldwijde netwerk

van aangesloten accommodaties.

Vooral het aantal aangesloten

hotels in Europa is groot. De

Verenigde Staten kennen van

oudsher veel hotelketens met

een eigen marketingafdeling.

Voordeel voor de vele individuele

hotels in Europa is dat ze de

marketinginspanning kunnen

beperken door zich bij een

boekingssite als Priceline aan te

sluiten.

Priceline breidt het netwerk

gestaag uit door de overname

van lokale boekingsbedrijven,

of nauwe samenwerking met

deze partijen. Daardoor heeft

Priceline een sterke positie

in de versnipperde markt.

Belangrijkste concurrent is het

eveneens Amerikaanse Expedia.

De verwachting is dat deze grote

spelers steeds meer kleine spelers

overnemen om op die manier

het marktaandeel te vergroten

en zo te profi teren van het

stijgende aantal boekingen. Dat

bemoeilijkt de toetreding van

nieuwe spelers op de markt.

ECONOMISCHE GROEIBeleggers moeten er rekening

mee houden dat Priceline een

cyclisch aandeel is. De koers

van het aandeel fl uctueert op

de consumentenbestedingen

die op hun beurt weer

nauw samenhangen met de

economische groei in een

land. Daarnaast nemen de

komende jaren ook de kosten

MEELIFTEN MET DE REISLUSTIGE CONSUMENT

MAURITS HELDRING

Aandelen Analist

[email protected]

Aandeel Priceline

voor marketing toe door het

uitrollen van de activiteiten in

vooral opkomende markten. We

verwachten dat de stijging echter

wordt gecompenseerd door de

aanwas van nieuwe klanten.

Als de groei van de boekingen

doorzet zoals verwacht, heeft

dit een positieve invloed op

de winst. Het verwerken van

grotere stroom boekingen vraagt

een beperkte investering. Deze

loopt immers over de bestaande

platformen van het bedrijf. Op

lange termijn zien we groei van

de omzet en winst van Priceline.

Priceline Group Inc PCLN

ISIN-code: US7415034039

$Koers Priceline

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1999 2001

2003 2005

2007 2009

2011 2013

2015

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 50 22-04-16 13:44

FINANCIAL FOCUS 51

EXPERTISE

RTS

MEELIFTEN MET DE REISLUSTIGE CONSUMENT

60 80

100 120 140 160 180 200

18-01-1

3

18-05-1

3

18-09-1

3

18-01-1

4

18-05-1

4

18-09-1

4

18-01-1

5

18-05-1

5

18-09-1

5

18-01-1

6

UITGAVEN CONSUMENT DRIJVEN DE MARKT

Het koopgedrag van consumenten

is onvoorspelbaar. Toch weten

de fondsbeheerders van het

Robeco Consumer Trends fonds

er patronen in te ontdekken. Daar

kunnen beleggers hun voordeel

mee doen.

Strategen volgen wereldwijd

nauwgezet de uitgaven van de

consument. Hoeveel we kopen

en wat we kopen heeft immers

directe invloed op de economie.

Het fondsteam van het Robeco

Consumer Trends fonds probeert

door het analyseren van trends te

voorspellen waar consumenten

hun geld gaan uitgeven. Om

vervolgens te beleggen in de

ondernemingen die daar het

meest van profi teren. Dat

gaat beheerders Jack Neele en

Richard Speetjens goed af. Over

de afgelopen drie jaar wist het

fonds een gemiddeld rendement

van bijna 15 procent per jaar te

behalen. Beleggers in het fonds

moeten echter wel enig risico

aankunnen. Op korte termijn

is het gedrag van consumenten

onvoorspelbaar en dat kan leiden

tot forse koersuitslagen op korte

termijn.

MEER ONLINEHet fondsteam onderscheidt drie

trends die van invloed zijn op

de consumentenbestedingen. De

trend van de digitale consument,

de opkomende consument en

sterke merken. Binnen elk thema

selecteren de fondsbeheerders de

bedrijven die het meest profi teren

van de geselecteerde trends.

Belangrijke trend is de digitale

consument. Wereldwijd geven

consumenten niet alleen veel

uit aan smartphones, tablets

en e-readers. Deze apparatuur

wordt ook gebruikt om steeds

meer online te kopen. Als

gevolg daarvan verschuiven de

advertentiebudgetten wereldwijd

van traditionele media naar

mobiel en online. Om hiervan

te profi teren investeert het fonds

in onder andere Facebook en

Alphabet, het moederbedrijf van

zoekmachine Google.

OPKOMENDE MARKTEN Binnen het thema opkomende

consument wordt ingespeeld

op de toenemende

consumentenbestedingen in

de opkomende markten. Het

fondsteam investeert onder andere

in het Chinese Tencent – het op

vier na grootste internetbedrijf

ter wereld. Daarnaast vormen

ook luxe merken een interessante

beleggingscategorie. Mede dankzij

dit thema wist het fonds het

in 2015 beter te doen dan de

aandelenmarkten als geheel. Een

bijzondere prestatie gezien de

ontwikkelingen in onder andere de

opkomende markten in dat jaar.

DEFENSIEFHet derde thema sterke merken

richt zich op bekende merken

die een aantrekkingskracht

hebben op consumenten

wereldwijd. Voorbeelden

zijn Nestlé en Unilever, beide

eigenaar van bekende merken

op het gebied van voeding en

persoonlijke verzorging. Maar

ook koffi eketen Starbucks en

sportschoenenfabrikant Nike.

Dit thema is tevens het meest

defensieve thema. Het zorgt

voor enige demping van de

meer risicovolle beleggingen

Robeco Global Consumer Trends fonds

MANUEL HERNANDEZ FERNANDEZ

AA Advisors

[email protected]

in opkomende landen en de

IT-sector. Daarnaast bevat de

portefeuille van het fonds een

aantal meer speculatieve namen

zoals Amazon en Tripadvisor. De

thematische beleggingsinsteek

van het Robeco Consumer

Trends fonds heeft zich bewezen,

maar beleggers moeten wel de

tijd hebben om tussentijdse

koersbewegingen te doorstaan.

Fonds: Robeco Consumer Trends

ISIN-code: LU0871827464

Fondsmanager:Jack Neele en Richard Speetjens

Benchmark:MSCI AC World (referentie-index)

€Koers Robeco Consumer Trends fonds

FinancialFocus-03-2016-P46-51 Expertise.indd 51 22-04-16 13:44

Page 52: Financial Focus 03 2016

52 FINANCIAL FOCUS

OVER ABN AMRO MEESPIERSONABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als:

◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproduc-

ten;◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten

en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschillen-instantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.

ALGEMENE DISCLAIMERDe in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd

worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggings-diensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijg-baar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als bro-ker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.

Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit docu-ment beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

SERVICE

Nieuw:dagelijkse inspiratie via Daily Focus

Daily Focus is de nieuwe dagelijkse nieuwsbrief van Financial

Focus. Daily Focus scant voor u wereldwijde zakelijke media

en biedt u een compacte selectie met een samenvatting

van deze artikelen. U ontvangt deze nieuwsbrief elke

werkdag om 8:00 uur. U kunt zich aanmelden via

financialfocus.nl/dailyfocus.

Ondernemers centraal in juni

Hoe gaan ondernemers om met zaken

als innovatie, privacy en bedrijfsoverdracht?

Eind juni gaan we met een aantal bekende

ondernemers hierover in gesprek.

Meer informatie vindt u op

financialfocus.nl/

ondernemers.

In print of digitaal?

Het magazine Financial Focus

is zowel in print als digitaal te lezen.

Ontvangt u het magazine nu per post en wilt u

Financial Focus liever digitaal lezen?

Laat u dat dan weten aan uw private

banker of stuur een mailtje naar

de redactie.

Waar vind ik meer informatie over beleggen?

Financial Focus is sinds begin 2015 van opzet veranderd. We

proberen u met dit magazine en op financialfocus.nl te inspireren en te

helpen met bijzondere verhalen en interessante artikelen.

Als u meer wilt weten over beleggen kunt u natuurlijk ook bij ons terecht.

U vindt onder meer onze actuele beleggingsvisie, koersen en informatie

over onze producten op abnamromeespierson.nl/beleggen.

FinancialFocus-03-2016-P52-53 Service.indd 52 22-04-16 13:53

FINANCIAL FOCUS 53

COLOFON

03 // 2016

FINANCIAL FOCUS

is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u in de disclaimer op pagina 52.

AFMELDEN

U kunt het abonnement opzeggen via uw private banker.

UitgeverABN AMRO MeesPierson

Concept & RealisatieLVB Networks

DrukwerkcoördinatieSumis Printmanagement

RedactieadresABN AMRO

Redactie Financial Focus

Postbus 283 (AA1040)

1000 EZ Amsterdam

Een vraag voor de redactie?fi [email protected]

OmslagillustratieElla Nitters

(Met nieuws na 15 april 2016

kon in deze uitgave geen rekening

meer worden gehouden.)

Financial Focus onlineOp www.fi nancialfocus.nl leest u

meer artikelen over en uit de wereld

van vermogenden.

ABN AMRO MeesPierson onlineInformatie over producten

en diensten van ABN AMRO

MeesPierson vindt u op

www.abnamromeespierson.nl

Hebt u vragen voor onze experts uit dit magazine? Zij helpen u graag!U kunt altijd bellen met uw eigen private banker. Of met de private banking

assistenten van ons Private Banking Advies & Service Team.

Bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 7.00 – 23.00 uur

en zaterdag van 8.00 – 20.00 uur

0800 024 07 34(Vanuit het buitenland: 0031 20 5176356)

SILVIA ZONNEVELD

Directeur Private Wealth Management

[email protected]

HAN DE JONG

Chief Economist

[email protected]

TJARKO DENEKAMP

Specialist Schenken en Erven

[email protected]

JACQUES HOGERWERF

Specialist Vermogensstructurering

[email protected]

ERAN HABETS

Directeur Instituten & Charitas

[email protected]

In de volgende editieOndernemen

DE VOLGENDE EDITIE VAN FINANCIAL FOCUS

VERSCHIJNT IN AUGUSTUS

Ondernemers centraal in juni

Hoe gaan ondernemers om met zaken

als innovatie, privacy en bedrijfsoverdracht?

Eind juni gaan we met een aantal bekende

ondernemers hierover in gesprek.

Meer informatie vindt u op

fi nancialfocus.nl/

ondernemers.

FinancialFocus-03-2016-P52-53 Service.indd 53 22-04-16 13:53

Page 53: Financial Focus 03 2016

52 FINANCIAL FOCUS

OVER ABN AMRO MEESPIERSONABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl. ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als:

◆ aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;◆ bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproduc-

ten;◆ beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten

en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschillen-instantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op abnamro.nl/klachtenregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024. ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer 34334259. Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL820646660B01.

ALGEMENE DISCLAIMERDe in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd

worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggings-diensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijg-baar zijn via abnamro.nl/beleggen. Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver-menigvuldigen zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US PERSON DISCLAIMER ABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is niet geregistreerd als bro-ker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de beleggingsdienstverlening van ABN AMRO inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven beleggingsproducten en beleggingsdiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.

Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit docu-ment beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven beleggingsdiensten en/of beleggingsproducten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van beleggingdiensten en/of beleggingsproducten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

SERVICE

Nieuw:dagelijkse inspiratie via Daily Focus

Daily Focus is de nieuwe dagelijkse nieuwsbrief van Financial

Focus. Daily Focus scant voor u wereldwijde zakelijke media

en biedt u een compacte selectie met een samenvatting

van deze artikelen. U ontvangt deze nieuwsbrief elke

werkdag om 8:00 uur. U kunt zich aanmelden via

financialfocus.nl/dailyfocus.

Ondernemers centraal in juni

Hoe gaan ondernemers om met zaken

als innovatie, privacy en bedrijfsoverdracht?

Eind juni gaan we met een aantal bekende

ondernemers hierover in gesprek.

Meer informatie vindt u op

financialfocus.nl/

ondernemers.

In print of digitaal?

Het magazine Financial Focus

is zowel in print als digitaal te lezen.

Ontvangt u het magazine nu per post en wilt u

Financial Focus liever digitaal lezen?

Laat u dat dan weten aan uw private

banker of stuur een mailtje naar

de redactie.

Waar vind ik meer informatie over beleggen?

Financial Focus is sinds begin 2015 van opzet veranderd. We

proberen u met dit magazine en op financialfocus.nl te inspireren en te

helpen met bijzondere verhalen en interessante artikelen.

Als u meer wilt weten over beleggen kunt u natuurlijk ook bij ons terecht.

U vindt onder meer onze actuele beleggingsvisie, koersen en informatie

over onze producten op abnamromeespierson.nl/beleggen.

FinancialFocus-03-2016-P52-53 Service.indd 52 22-04-16 13:53

FINANCIAL FOCUS 53

COLOFON

03 // 2016

FINANCIAL FOCUS

is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. De informatie in deze uitgave is informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. Meer informatie hierover leest u in de disclaimer op pagina 52.

AFMELDEN

U kunt het abonnement opzeggen via uw private banker.

UitgeverABN AMRO MeesPierson

Concept & RealisatieLVB Networks

DrukwerkcoördinatieSumis Printmanagement

RedactieadresABN AMRO

Redactie Financial Focus

Postbus 283 (AA1040)

1000 EZ Amsterdam

Een vraag voor de redactie?fi [email protected]

OmslagillustratieElla Nitters

(Met nieuws na 15 april 2016

kon in deze uitgave geen rekening

meer worden gehouden.)

Financial Focus onlineOp www.fi nancialfocus.nl leest u

meer artikelen over en uit de wereld

van vermogenden.

ABN AMRO MeesPierson onlineInformatie over producten

en diensten van ABN AMRO

MeesPierson vindt u op

www.abnamromeespierson.nl

Hebt u vragen voor onze experts uit dit magazine? Zij helpen u graag!U kunt altijd bellen met uw eigen private banker. Of met de private banking

assistenten van ons Private Banking Advies & Service Team.

Bereikbaar op maandag t/m vrijdag van 7.00 – 23.00 uur

en zaterdag van 8.00 – 20.00 uur

0800 024 07 34(Vanuit het buitenland: 0031 20 5176356)

SILVIA ZONNEVELD

Directeur Private Wealth Management

[email protected]

HAN DE JONG

Chief Economist

[email protected]

TJARKO DENEKAMP

Specialist Schenken en Erven

[email protected]

JACQUES HOGERWERF

Specialist Vermogensstructurering

[email protected]

ERAN HABETS

Directeur Instituten & Charitas

[email protected]

In de volgende editieOndernemen

DE VOLGENDE EDITIE VAN FINANCIAL FOCUS

VERSCHIJNT IN AUGUSTUS

Ondernemers centraal in juni

Hoe gaan ondernemers om met zaken

als innovatie, privacy en bedrijfsoverdracht?

Eind juni gaan we met een aantal bekende

ondernemers hierover in gesprek.

Meer informatie vindt u op

fi nancialfocus.nl/

ondernemers.

FinancialFocus-03-2016-P52-53 Service.indd 53 22-04-16 13:53

Page 54: Financial Focus 03 2016

XXX

FINANCIAL FOCUS 55

FinancialFocus-P55/blauw.indd 55 21-12-15 11:46

COLOFON

FINANCIAL FOCUS 2

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 2 22-04-16 13:48

Page 55: Financial Focus 03 2016

XXX

FINANCIAL FOCUS 55

FinancialFocus-P55/blauw.indd 55 21-12-15 11:46

COLOFON

FINANCIAL FOCUS 2

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 2 22-04-16 13:48

Page 56: Financial Focus 03 2016

FINA

NC

IAL FO

CU

S 3 / 2016

M

AG

AZ

INE V

OO

R V

ERM

OG

END

EN

03

DOSSIER: WONEN OP LATERE LEEFTIJD + FEATURE: WIJN + TOP 5 KLEINSTE KONINKRIJKEN 03 / 2016

UIT OF THUIS?HOE WILT U LATER WONEN?

INSPIRATIE, MENINGEN EN VERHALEN UIT DE WERELD VAN VERMOGENDEN

HERMAN VISSIAONDERNEMER

ELKE WEEK OP

FINANCIALFOCUS.NL

BLOGGEN VERMOGENDEN,

ONDERNEMERS EN

BESTUURDERS OVER

HUN ERVARINGEN EN

DILEMMA’S. HERMAN

VISSIA IS EIGENAAR VAN DE

TECHNOLOGIEBEDRIJVEN

‘PICOPOINT’ EN ‘BYELEX’ EN

ACTIEF IN WIT-RUSLAND. HIJ

BLOGT OVER HET VERSCHIL

IN ZAKENDOEN TUSSEN

NEDERLAND EN WIT-

RUSLAND.

‘We zijn in Nederland kwetsbaar geworden door onze welvaart.’

MEER BLOGS

www.fi nancialfocus.nl

Focus-Magazine-Cover-voor-achter-03-2016.indd 1 22-04-16 13:48