Download - Fair Trade bijlage

Transcript
Page 1: Fair Trade bijlage

zaterdag 31 oktober | Uitgave van Trouw | Jacob Bontiusplaats 9, 1018 LL Amsterdam | postbus 859, 1000 AW Amsterdam | tel (020) 562 9444 | [email protected] | www.trouw.nl

fairtradewww.trouw.nl /groenTrouwd e Ve r d i e p i n g

FOTO

WER

RY CO

RN

E, TRO

UW

Page 2: Fair Trade bijlage

FAIRTRADE WEEK VAN 29 OKTOBER TOT EN MET 7 NOVEMBER

Kijk voor meer informatie op www.maxhavelaar.nl

De Fairtrade SRV is mogelijk gemaakt door NCDO

DE WINKELVLOER KOMT NAAR U TOE MET DE FAIRTRADE SRV!

KIES VANDAAG KOOP FAIRTRADEDeze Fairtrade SRV is mogelijk gemaakt door:

1. Amsterdam - donderdag 29 oktober 11:00 uur: SRV wagen op de Dam12:15 uur: Opening Fairtrade Week 2009:Fairtrade Wedding door Robert ten Brink en Natasja van den Berg in De Brakke Grond

2. Utrecht - vrijdag 30 oktober 11:00 uur: Congres ‘Make Fairtrade Cotton your Business’ in Auditorium Rabobank13:00 uur: ‘Fairtrade Koffie Break’ op de Stadhuisbrugwaarbij de eerste Fairtrade Shoppingroute wordtoverhandigd aan wethouder Marka Spit.

3. Goes - zaterdag 31 oktoberOchtendprogramma: diverse activiteiten in Fairtrade Gemeente Goes

4. Roosendaal - zaterdag 31 oktober15:00 uur: Opening Fairtrade Restaurantweek in restaurant Den Dieje van ambassadeur Jeremy Vermolen: www.fairtraderestaurantweek.nl

5. Tilburg - maandag 2 november10:00 uur: Hoppe bakt samen met de bakkersopleiding grootste Fairtrade koek van de wereld. Deze wordt aangeboden aan de burgemeester van Tilburg14:00 uur: Koekjesproeverij van Hoppe bij de Heijhoefpromenade

6. Den Haag - dinsdag 3 november10:00 uur: Verkade reikt op Binnenhof cheque uit voor Fairtrade-project met cacaoboeren

7. Delft - dinsdag 3 november14:00 uur: Fairtrade Gemeente werkgroep Delft reiktFairtrade-award uit aan duurzaamste supermarkt en bezoek van scholen aan SRV16:30 uur: Start activiteitenprogramma op Brabantse Turfmarkt

8. Rotterdam – woensdag 4 november10:00 uur: Koffieactie van Starbucks op Erasmus Universiteit Rotterdam14:00 uur: Max Havelaar lecture samen met RSM Erasmus Universiteit Rotterdam en Triodos Bank:www.maxhavelaarlecture.org

9. Arnhem - donderdag 5 november9.00 uur: Duurzame Ochtend bij Burgers Zoogeorganiseerd door koffiebranderij G. Peeze en Fairtrade Gemeente werkgroep Arnhem

10. Zeist – donderdag 5 november14:00 uur: Fairtrade huldiging Hotel Theater Figi /Slot Zeist15:00 uur: Bezoek Fairtrade Gemeente werkgroep Zeistaan stadhuis16:00 uur: Bezoek Wereldwinkel

11. Wageningen – vrijdag 6 november10:30 uur: Fairtrade Gemeente werkgroep Wageningen biedt het stadsbestuur onderzoek aan over Fairtrade producten in Wageningen14:00 uur: Studentendebat georganiseerd doorHogeschool Van Hall Larenstein in Restaurant van de Toekomst. Ramon Beuk kookt (h)eerlijke gerechten met Fair Trade Original

12. Meppel – zaterdag 7 november9:30 uur: ‘Fairtrade Koffie Break’ op De Wheem doorFairtrade Gemeente werkgroep Meppel

13. Groningen – zaterdag 7 november14:00 uur: Duurzaamheidsmarkt Jumbo De Beren15:30 uur: Afsluiting Fairtrade Week op Waagplein door Fairtrade Gemeente Groningen

5

34

102

1

911

12

13

6

7

8

Miljoenen boeren in ontwikkelingslanden kunnen zich op eigen kracht

uit de armoede werken als er een markt is waar ze producten

tegen een eerlijke prijs kunnen verkopen. Dit principe

wordt wereldwijd erkend als Fairtrade. Via

eerlijke handelsvoorwaarden krijgen boeren

in ontwikkelingslanden de kans om zelf

te investeren in gezondheidszorg,

onderwijs, milieuverbeteringen en

biologische landbouw.

Consumenten kunnen dus verschil

maken door producten te kopen

met het Max Havelaar keurmerk

voor Fairtrade. Die producten

zijn overal te koop in Nederland.

Om deze extra onder de aan-

dacht te brengen, heeft Stich-

ting Max Havelaar de Fairtra-

de SRV in het leven geroepen

die helemaal is gevuld met

Fairtrade producten. De

eerlijke winkelvloer

komt naar u toe in de

Fairtrade Week!

Page 3: Fair Trade bijlage

3zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

advertentie .

fair trade

redactionele leiding: Harmen van Dijk vormgeving: Anita van der Weijden fotografie: Werry Croneeindredactie: Leo Hoogerwerf cartografie: Karin Timmerman beeldbewerking: Anja Struiken, Isabel Brito

4 Albert Heijn maakt het deconsument makkelijk.

6 In Zuid-Afrika kent bijnaniemand f a i r t r a d e k o ff i e .

8 Houden multinationals zichaan hun eigen gedragscodes?

10 Eerlijk uit eten tijdens defair trade Restaurantweek.

13 Max Havelaar Lecture doorminister Koenders.

14 Mars en Nestlé willen nu ookduurzame cacao.

16 De We r e l d w i n k e l viertveertigste verjaardag.

19 Er is nog steeds veel mis opananasplantages.

Slavernij op een cacaoplantage? Eenhongerloon voor een koffieboer ofkinderarbeid in een naaiatelier? Dat piktde consument niet meer. Eerlijke handelwordt steeds vanzelfsprekender.Bedrijven stellen gedragscodes op overde zorg voor mens én milieu en hetwordt de consument steeds makkelijkergemaakt te kiezen voor producten diedeugen. Toch valt er nog veel teverbeteren. In de Fairtradeweek belichtdagblad Tr o u w de laatste ontwikkelingenop het gebied van de eerlijke handel.

colofon

| www.cnvinternationaal.nl | giro 12 55 300 - Utrecht

Gelukkig zijn er vakbondsmensen, zoals Rekson Silaban uitIndonesië. Hij draagt bij aan een wereld die werkt.

“Werkers hebben recht op Fatsoenlijk Werk. In de informele sectorkennen zij geen sociale zekerheid, geen fatsoenlijk salaris en hunwerkplek is onveilig. Ik kom voor hen op. Omdat zij betere rechtsbe-scherming en een beter leven verdienen.”

Internationaal

En jij?

Page 4: Fair Trade bijlage

4 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

0 20% 40 60 80 100

niet verantwoordelijk enigszins verantwoordelijk zeer verantwoordelijk

ikzelf

consumenten

supermarkten

de koffieboer zelf

de overheid

fabrikanten koffie

In welke mate acht u de volgende partijen verantwoordelijk voor het welzijn van koffieboeren in ontwikkelingslanden?

Koffied rinker voelt zich n ie t veran tw oord elijk voo r w elzijn

Bron: GFK PANEL SERVICES BENELUX ©Trouw

Bio log isch

1. Plus 1912. Jumbo 1473. Albert Heijn 1314. Coop 1285. Dekamarkt 1046. Super de Boer 997. Bas van der Heijden 968. Supercoop 959. Vomar 8010. Dirk van den Broek 78

Fa ir Trad e

1. Jumbo 362. Albert Heijn 173. Plus 154. Super de Boer 135. Bas van der Heijden 115. Dirk van den Broek 117. Supercoop 108. Coop 99. Lidl 89. Dekamarkt 8

Top 10 sup erm arkt en fa irt rad e en b io log isch in 2008

Bron: MILIEUDEFENSIE EN SOLIDARIDAD ©Trouw

Aantalproducten

Aantalproducten

SupermarktenEerlijke producten onder één noemer

Keurmerken en duurzame huismerken. Deconsument zag door de bomen het bos nietmeer. Albert Heijn plakt er nu één etiketop: puur&eerlijk. Stap voor stap naarhonderd procent duurzaamheid.

Kees de Vré

De zorg om het leefmilieu isgroot. Duurzaamheid heeftdaarom bij consumenten

steeds meer een streepje voor. Maardie zorg constant omzetten in da-den blijkt echter lastig. ,,De hogereprijs van duurzame producten is ze-ker een drempel’’, weet SimoneHertzberger, hoofd kwaliteit en pro-ductintegriteit van Ahold Neder-land. ,,Maar ook het woud aan keur-merken zit de consument in deweg.’’Albert Heijn heeft nu rigoureus debezem gehaald door het overaan-bod aan keurmerken en zijn duur-zame huismerken –biologisch, fairtrade, scharrelvlees, duurzame vis-vangst en ecologische was-en ver-zorgingsproducten – sinds mei on-der één etiket gebracht: puur&eer-lijk. Het gaat erom de gebruikersdie af en toe een duurzaam productkopen te verleiden tot regelmatigeraankoop, legt Hertzberger uit.,,Daar blijft het vaak steken. Dezware gebruikers zitten vooral bijde natuurvoedingswinkels. Bij onskomen met name de lichte gebrui-kers en daar zit de bottleneck. Metdat puur&eerlijk maken wij het zegemakkelijk.’’De stap van AH is opmerkelijk. Or-ganisaties hangen nogal aan hun ei-gen keurmerk. EKO staat voor biolo-gische teelt, maar zegt niets over ar-beidsomstandigheden op de velden.Fair trade wil zeggen: eerlijke lonenen goede werkomstandigheden,maar zegt weer weinig of niets overhet gebruik van chemie bij de teelt.Voor de consument is dat verwar-rend en onlogisch. Die verwachtvan EKO dat het ook garant staatvoor eerlijke beloningen en dat fairtrade ook duurzaamheid op hetveld is. Er is overleg tussen de be-heerders van deze twee topkeur-merken, maar het schiet niet op.AH is een grote speler in de ketenen heeft die patstelling nu doorbro-

ken. Ten eigen faveure, maar ook desamenleving is erbij gebaat. Als zo’ngrote partij aan duurzaamheid gaathangen wordt er een omvangrijkestap gezet. ,,Uiteraard is dat ene eti-ket ook commercieel ingestoken,want klantgericht, maar ook eenstap op weg naar duurzaamheidspeelt een rol’’, zegt Hertzberger.,,We willen met die brede gericht-heid op duurzaamheid voorloperzijn en zo hopen de hele voedings-sector mee te krijgen.’’Die brede gerichtheid uit zich bijvoorbeeld in het onderbrengen vanscharrelvlees onder het etiketpuur&eerlijk. Scharrelvlees is nochbiologisch noch fair trade, maar weleen stap op weg naar. ,,Om die stap-jes is het ons mede te doen. Het iseen grote opgaaf om in één keervan bulkproductie met de nadrukop kwantiteit over te gaan naar eenproduct van hoge kwaliteit. Van-daar dat er wordt gezocht naar tus-sensegmenten om het pad te verge-makkelijken. Anderzijds willen wemet die keuze voor scharrelvleesonder puur&eerlijk ook uitstralendat wij, in dit geval, dierenwelzijnhoog in het vaandel hebben. Die-renwelzijn als doorslaggevende eisis niet opgenomen in biologisch offair trade, maar het is voor ons netzo belangrijk als het niet gebruikenvan chemie of eerlijke beloning vande boer.’’Waar Hertzberger voor zegt te wa-ken is dat het puur&eerlijk-segmentté breed wordt. Dat gaat toch tenkoste van de zeggingskracht van

het etiket. ,,Zeker niet alles valt on-der puur&eerlijk. Neem koffie. Alonze koffie is Utz gecertificeerd.Dat is één stapje hoger dan gangba-re koffie, op weg naar fair trade. Inde koffie is Utz in de winkel onslaagste segment en dus niet opgeno-men in puur&eerlijk. Dan eieren.Wij verkopen minimaal scharreleie-ren, die vormen dus ons laagste seg-ment en worden ook niet opgeno-men onder het nieuwe etiket. Kalfs-vlees dito. Ons kalfsvlees heeft vande Dierenbescherming het Beter le-ven keurmerk met een ster gekre-gen. Maar ook dat is ons laagste seg-ment in dat product en het komtdus ook niet onder het nieuwe eti-ket. Door er zo naar te kijken hopenwe met puur&eerlijk gestage stap-pen te zetten op weg naar honderdprocent duurzaamheid. Dat is echt

een vérgaand besluit geweest.’’In de voedingssector zijn al bewe-gingen gaande die erop wijzen datde insteek van AH aanslaat. Eind ok-tober wordt een convenant gete-kend tussen het ministerie vanlandbouw en de supermarkten inNederland waarbij de weg naarduurzaamheid stap voor stap wordtingeslagen. Het gaat daarbij vooralom het benoemen van die tussen-segmenten.AH gaat ook zijn eigen keten in enpraat met zijn toeleveranciers. Som-migen zijn snel tot luisteren bereid,bij anderen kost het wat meer over-redingskracht. De grootte van hetconcern heeft zo zijn impact, be-aamt ook Hertzberger, maar uitein-delijk moet je met zijn tweeën wil-len. „Uiteraard leggen we al onze in-spanningen ook bij de leveranciers

neer. Daar zijn we voor wat het kli-maat betreft eind 2008 al mee be-gonnen. Zo hebben we drie van on-ze leveranciers van onder meerdiepvriesspinazie gevraagd of zijwilden investeren in koelsystemendie minder CO2 uitstoten. Het resul-taat was opmerkelijk. Ook met onzeleveranciers van Greenfield-rund-vlees hebben we over milieuproble-men gesproken. De productie vanrundvlees is namelijk nogal milieu-belastend. De eerste reactie was ereen van verbazing. ’Hoe kan jerundveeteelt nog vergroenen?’werd opgemerkt. Het duurde eventotdat de nodige bewustwordingdoordrong. Je kunt bij voorbeeldvoer voor in de stal vergroenendoor de CO2-uitstoot die het fabrice-ren van dat voer met zich mee-brengt terug te dringen.”Alle inspanningen van AH ten spijtrealiseert ook Hertzberger zich datde groene instelling van één bedrijf,hoe groot ook, te weinig zoden aande dijk zet. „Het blijft een druppelop een gloeiende plaat. Daarommoet ons voorbeeld ook navolgingkrijgen. Dat convenant tussen over-heid en de retail draagt daar al aanbij. Maar wil je echt een stap zettenin de richting van duurzaamheid,wil je duurzaamheid uit de nichehalen waarin ze nu toch nog zit,dan heb je wetgeving nodig. Deoverheid moet het voortouw ne-men en regels stellen.”De vergelijking met de auto-indu-strie ligt voor de hand. Overhedenhebben in die branche via regelseen gelijk speelveld gecreëerd diealle spelers in een maatschappelijkgewenste richting dwingt. Hertz-berger waagt zich er niet aan, hoe-wel ze nog even nadenkend, op-merkt: „Sommige automakers heb-ben op tijd ingezien dat je moet ver-duurzamen. Dan kun je stellen dathet puur&eerlijk-label onze hybrideis.”

Nederlanders maken zich grotezorgen hoe de aardbewoners methun planeet omgaan. Daaromstaan bedrijven die zich druk ma-ken over milieuproblemen goedaangeschreven. Duurzame mer-ken worden steeds populairder.Met name hoger opgeleiden schaf-fen ze aan en werken ook lievervoor een duurzame werkgever.Dan is het opmerkelijk dat slechtsvier op de tien Nederlanders spon-

taan zo’n merk kan noemen.Dat blijkt uit het Duurzaamheids-kompas 2009 van de onderzoeks-bureaus Schuttelaar & partners enMarketresponse. Het bureaudenkt dat gebrekkige communica-tie en gebrek aan transparantieeen rol speelt. Als er merken wor-den genoemd dan zijn dat Max Ha-velaar en Philips. Ook vindt deconsument dat merken als Shellen Hummer bij uitstek niet duur-

zaam zijn.De verdwijning van het regenwouden aandacht voor de medemens inde buurt hebben de hoogste priori-teit. Hoger opgeleiden noemen heteerste het meest, terwijl lager opge-leiden het dichter bij huis zoekenen zich druk maken om de vermin-derde zorg en het uiteenvallen vanbuurten. Opwarming van de aardeen het daarmee gepaard gaande kli-maatprobleem staat niet in de top-

10 van meest zorgwekkende duur-zaamheidsonderwerpen.Burgers vinden dat zijzelf en bedrij-ven in actie moeten komen omduurzaamheid te bewerkstelligen.Maar vooral van de overheid wordtverwacht de consument dat zij hetvoortouw neemt. Deze stemminghangt vooral bij de groep van cultu-reel creatieven – betrokken wereld-burgers – die ongeveer een derdevan de bevolking uitmaakt.

Merk niet zo bekend

’Oppassen dat hetniet te breed wordt.Dat gaat ten kostevan zeggingskrachtvan het etiket.’

De nieuwe aanpakvan Albert Heijnlijkt goed aan teslaan bij devoedingssector

Page 5: Fair Trade bijlage

5zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

Page 6: Fair Trade bijlage

6 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

Koff i eZuid-Afrikanen wetenweinig over fair trade

De Bean There koffiebranderij inJohannesburg probeert Zuid-Afrikanenaan de fairtradekoffie te krijgen.Maar het fenomeen eerlijke handel is nogerg onbekend.

Gineke Mons

De eerste en enige fair tradegecertificeerde koffiebran-derij in Zuid-Afrika is geves-

tigd in een trendy winkelstraatjeaan de rand van de Johannesburgsebinnenstad. Op zaterdagochtendstrijken uitgewinkelde Johannes-burgers neer in de coffeeshop bijhet bedrijf, Bean There genaamd.Drink responsibly – drink verantwoor-delijk, staat er op de khaki T-shirtsvan het personeel. Maar slechts wei-nig mensen weten wat fair trade in-houdt, zegt medewerkster Sarah

Robinson. „Mensen vragen regelma-tig om ’free trade’ koffie, of ’freerange’ koffie. Publieksvoorlichtingis een van onze grootste uitdagin-gen.”Dat blijkt ook uit een rondvraag on-der de klanten. Shaun Wilson, eenblanke 30-jarige ingenieur rekenteen pakje Ehthiopische Sidamo-kof-fie af. „Ik kom hier omdat je de kof-fie kunt uitkiezen die je lekkervindt. Het helpt dat het ook nogeens fairtradekoffie is, omdat ik nuweet wat het inhoudt. Maar dat hebik pas hier in de winkel geleerd.”Ook Dragan Amidzic kent het fair

trade concept nog niet. De 50-jarigemijnveiligheidsexpert, afkomstiguit voormalig Joegoslavië, woontzestien jaar in Zuid-Afrika. Hij zitmet een stapeltje Time Magazinesaan de koffie. Amidzic koopt bijBean There omdat hij er lekkere bi-ologische koffie kan krijgen. Dat hijook eerlijke koffie drinkt, is nieuwvoor hem. „Nooit van gehoord. Ter-wijl ik dat soort dingen toch rede-lijk bijhoud. Er zou veel meer cam-pagne voor gevoerd moeten wor-den. Er is veel aandacht voor biolo-gische producten, maar het sociaalverantwoorde aspect van fair tradeis eigenlijk nog veel belangrijker”,concludeert hij al snel.Eén van de weinige zwarte klantenis de 27-jarige Thamsanqu Moyo. Deit-specialist is voor het eerst in deBean There coffeeshop, maar hijheeft al wel over fair trade gehoord.„Je ziet het maar weinig, terwijl erwel overal biologisch spul te koopis.”

Ook hij heeft juist meer feeling methet sociaal-maatschappelijke as-pect, zegt hij. „Mijn vader en moe-der komen van het platteland, ikvind het belangrijk dat daar geïn-vesteerd wordt. En de prijs van 45rand (€ 4,10) voor een pakje koffievan 250 gram valt mij mee.” Vo o rde doorsnee burger zal de prijs vanfairtradeproducten toch de doorslaggeven, denkt hij.Om fairtradekoffie toegankelijkerte maken voor het grote publiek, is

Bean There bezig om een laagdrem-pelige koffiemélange te ontwikke-len voor de supermarkten. Ze krij-gen hierbij steun van Solidaridad.Robinson: „Als we een goede fairtra-de-blend in de markt kunnen zettenals alternatief voor gewone filter-koffie, hoeven mensen niet eerstzes verschillende single origin-kof-fies te proberen.” De kwaliteit staatwel voorop. „Het mag geen ’schuld-product’ worden dat je alleen kooptomdat die boeren zo zielig zijn.”Een ander idee waar Bean There opbroedt, is om fairtradekoffie te la-ten verkopen op de taxistandplaat-sen. Miljoenen zwarte Zuid-Afrika-nen gaan elke morgen met de mini-bustaxi’s naar hun werk. „Als jedaar iemand fair trade koffie laatverkopen, kun je heel veel mensenvoorlichten, je helpt er de koffie-boeren mee én er is weer een werk-loze aan de slag”, zegt Robinson.„Duurzame verandering, daar doenwe het voor.”

Het team van Bean There, met in het midden (blond haar en bril) Sarah Robinson. F OT O ’S: BEAN THERE. PORTRET RECHTS: SYBRANDUS ADEMA

’Het mag geenproduct worden datje koopt omdat dieboeren zielig zijn’

Page 7: Fair Trade bijlage

7zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groenFO

TO R

EUTER

S

Steeds meer zuid-zuid handel

De traditionele handelsstromenvan zuid naar noord komen lang-zamerhand te verliggen. Steedsvaker worden fair trade produc-ten verhandeld in het land vanherkomst zelf, of in ontwikke-lingslanden onderling. De op-komst van een middenklasse inlanden als India, China en Braziliëzorgt ervoor dat in het zuidensteeds meer mensen geld kunnenbesteden aan eerlijke producten.

Een goed voorbeeld is de waren-huisketen Karigar in de Indiasemiljoenenstad Bombay. In de driefilialen worden producten uit In-dia zelf, Bangladesh, Nepal enThailand verkocht. De zaak profi-leert zich overigens niet als fairt-radewinkel. Volgens de eigenaarLucas Caldeira zegt het begrip deIndiase consument weinig. Hijzorgt ervoor dat zijn productenpraktisch en kwalitatief goed zijn.

’Er is hier nog veelzendingswerk te doen’

Zuid-Afrika is het eerste niet-westerse landmet een eigen keurmerk voorfairtradeproducten. Oprichter BoudewijnGoossens verwacht veel klanten te trekkenin de zwarte middenklasse.

Boudewijn Goossens heeft neteen gesprek met de grote su-permarktketen Pick’n P ay

achter de rug. Het ging goed, verteltde directeur van Fair Trade Zuid-Afrika. „Ze waren heel enthousiast,maar ze hikken aan tegen het feitdat het fairtradelabel nog vrij onbe-kend is. Terwijl wij juist zeggen datdie bekendheid staat of valt met debeschikbaarheid van die productenin de supermarkten.”Het typische kip-of-ei-verhaal, aldusGoossens. „De supers zien ook weldat fair trade prachtige marketing-kansen biedt, maar het heeft tijd

nodig. Misschien kunnen we begin-nen met een proef.”Goossens, een geïmmigreerde Ne-derlander, werd twee jaar geledendirecteur van het nieuwe Fairtrade-label South Africa, een organisatievergelijkbaar met het NederlandseMax Havelaar. Fair trade was altijdexclusieve zuid-noord-handels-stroom. Productie in het arme ont-wikkelingsland, afzet in het rijkenoorden. Het is voor het eerst dat ineen ontwikkelingsland lokale fairt-radeproducten – wijn, koffie en roo-bosthee – worden gecertificeerd. Inapril werd Goossens, na moeizame

onderhandelingen, volwaardig lidvan de FLO. Tot dan toe waren er al-leen keurmerkorganisaties in Euro-pa, Noord-Amerika en Japan dieproducten uit het zuiden certifi-ceerden.Goossens ziet goede mogelijkhedenvoor de fairtradehandel in Zuid-Afrika, omdat er een enorme kloofbestaat tussen arm en rijk. Aan deene kant zijn er supermoderne win-kelcentra. Aan de andere kant is ervooral op het platteland veel armoe-de en werkloosheid, en krijgen deboerenarbeiders maar weinig be-taald. Die plaaswerkers vormen eenzwakke groep, stelt Goossens: zezitten relatief geïsoleerd, ze zijndoorgaans niet in breder verbandgeorganiseerd en worden daaromvaak uitgebuit. „Al zijn er ook fan-tastische voorbeelden van boerde-rijen waar het wél heel goed gaat.”De fairtrade leveranciers – de wijn-gaarden, de coöperatie van kleinerooibosthee-telers en de centraal

Afrikaanse koffieboeren die leverenaan de koffiebranderij in Johannes-burg – ontvangen bovenop hun’eerlijke prijs’ een premium. Datgeld wordt geïnvesteerd in projec-ten die de leefomstandigheden vande arbeiders verbeteren, zoals on-derwijs en gezondheidszorg.Fair trade SA mikt voor de afzet opde bovenkant van de markt. Diegroep bestaat uit zo’n tien miljoenconsumenten, schat de directeur.Daarin bevindt zich naast het blan-ke establishment vooral de opko-mende zwarte middenklasse. „Datis de snelst groeiende groep in Zuid-Afrika. En vanwege hun toenemen-de koopkracht zijn zij ook juist in-teressant voor de supermarkten.”Bovendien hebben zwarte Zuid-Afri-kanen meer voeling met de armoe-dige omstandigheden van hun broe-ders en zusters op het plattelanddan blanken, denkt Goossens. „Ikverwacht dat deze groep fair tradeaanspreekt, ook omdat de zwarte

middenklasse tamelijk gevoelig isvoor alles wat nieuw en trendy is.”Maar om de afzet goed van de grondte krijgen, zal nog veel zendings-werk moeten worden verricht.Slechts weinig mensen kennen fairtrade, al blijkt uit onderzoek(onderbiologische shoppers wel dat de in-teresse groot is. „Veel Zuid-Afrika-nen zijn geïnteresseerd in het socia-le karakter ervan. Mensen zíen hierde armoede, wat dat betreft staanze er toch dichter bij dan in Neder-land”, stelt hij. „Ons doel is nu omde producten zo breed mogelijk be-schikbaar te krijgen voor de consu-ment. Enerzijds omdat dat de pre-miumgelden direct ten goede komtaan de boeren, maar vooral ook om-dat we hopen dat de consumentenbewuster worden. Kritischer op deherkomst van de producten. Kijkmaar naar Nestlé in Zimbabwe. Datis na alle publieke commotie ookgestopt met het aankopen van melkvan Grace Mugabe.”

De coffeeshop Bean There in Johannesburg. FOTO GINEKE MONS

Page 8: Fair Trade bijlage

8 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

GedragscodesMaken grote bedrijven hun beloftes waar?

Maatschappelijk verantwoordondernemen is gemeengoed bij bedrijven.Wat komt er in de praktijk van terecht?Trouw vergelijkt drie grote Nederlandseondernemingen: ING, AkzoNobel en Shell.

Janne Chaudron

’Wij willen best meewer-ken aan dit artikel,maar het maakt voor

ons verschil met welk bedrijf wevergeleken worden. Staan we tus-sen een ASN of Triodos bank, dankunnen we het nooit goed doen.’’Dat is de eerste reactie van de ING-voorlichter op de vraag of de bankiets wil vertellen over maatschappe-lijk verantwoord ondernemen. Deuitspraak is tekenend.Maatschappelijk verantwoord on-dernemen blijft een gevoelig onder-werp voor grote ondernemingen.Het gaat tenslotte om het gedrag.Bedrijven moeten zich bij investe-ringen tegenwoordig verantwoor-den op veel gebieden, uiteenlopendvan mensenrechten tot wapens envan klimaatveranderingen tot mijn-b o u w.Tal van organisaties, zoals de Stich-ting Onderzoek Multinationale On-dernemingen (SOMO), de Vereni-ging van Beleggers voor DuurzameOntwikkeling (VBDO) en de Eerlijke

Bankwijzer, nemen MVO-beleid vanbedrijven onder de loep en zien kri-tisch toe op de naleving.Ook onder de consument groeit deaandacht voor het onderwerp, ze-ker na het uitbreken van de econo-mische crisis. Dat merkte ING bij-voorbeeld het afgelopen jaar. Debank kreeg veel telefoontjes vanklanten met de vraag of hun spaar-geld wel duurzaam beheerd werd.Drie bedrijven werden door ons be-naderd. Twee van hen, ING en Ak-zoNobel, vertellen uitgebreid overhet duurzaamheidsbeleid. Shell wil-de geen medewerking verlenen.,,Dat kost ontzettend veel tijd’’, washet enige dat de Shell-voorlichterkon melden.Dailah Nihot, hoofd van de afdelingduurzaamheid bij ING waar 17mensen werkzaam zijn, lacht als zegeconfronteerd wordt met de uit-spraak van haar voorlichter. Vindtzij de vergelijking met ASN en Trio-dos ook scheef? ,,Ik begrijp de op-merking’’, zegt ze. ,,Je moet het zozien. Wij zijn een grote super-markt, met een assortiment aan

duurzame producten. ASN en Trio-dos zijn meer natuurvoedingswin-kels, een niche.’’Met andere woorden: ,,Het bedrijfs-model van deze banken laat zichmoeilijk vergelijken met dat vanons. ING is een internationalegrootbank. We bedienen 85 miljoenklanten wereldwijd. We hebbenveel geld in beheer en dat willen wezo veilig en gespreid mogelijk be-leggen. We sluiten niet bij voorbaathele sectoren uit. ING financiert, integenstelling tot Triodos en ASN,wel projecten in de olie en gasindu-strie. Dat wil niet zeggen, dat wegeen voorwaarden stellen aan ditsoort financieringen. We zijn zeerkritisch’’, zegt Nihot.ING heeft vooruitgang geboekt ophet gebied van maatschappelijk ver-antwoord ondernemen, zo bleek be-gin deze maand uit de EerlijkeBankwijzer, een initiatief van ondermeer Oxfam Novib. De bank doetgeen zaken meer met bedrijven diebetrokken zijn bij het maken van

clusterbommen. Ook zal de bankgeen bedrijven meer financierendie wapens leveren aan landenwaartegen een wapenembargogeldt. En de bank gaat haar wapen-beleid ook toepassen op de doorING beheerde beleggingsfondsen.Dat is bijzonder, weinig andere in-ternationaal opererende bank doendat op dit moment.Deze stelling wordt eveneens bena-drukt door een rapport van SOMO,begin dit jaar gepresenteerd. Daarinwordt gesteld dat het MVO-beleidvan banken niet op al hun activitei-ten van toepassing is. Alle banken,inclusief ING, hebben een breed in-tern MVO-beleid. Dat wil zeggen datbij projectfinanciering aspecten alsmensenrechten, klimaatverande-ring en mijnbouw meegewogenworden. Ook het eigen handelen,denk aan het stroomverbruik vande eigen gebouwen, wordt kritischin de gaten gehouden. Maar deze ac-tiviteiten, stelt SOMO, beslaan noggeen 1 procent van het totaal. Veelbelangrijker vindt SOMO wat vooruitsluitingscriteria de banken heb-ben op het gebied van vermogens-beheer en de door de bank beheer-de beleggingsfondsen. Afgezien vanhet wapenbeleid, heeft ING noggeen MVO-beleid ontwikkeld datvan toepassing is op de beleggingenvan de bank. ,,Het geeft duidelijkhet verschil aan tussen het beleiden de praktijk’’, zegt Maaike Kokkevan SOMO.

,,Voor ING is de kernvraag wat debank nu eigenlijk met duurzaambeleggen wil’’, zegt Giuseppe vander Helm, voorzitter van de VBDO.,,De afdeling vermogensbeheerheeft het lidmaatschap van de VB-DO bijvoorbeeld vorig jaar opge-zegd en de afdeling duurzaamheid(nog wel lid van de VBDO) heeftvooral een interne strijd te voeren’’,zegt Van der Helm. ,,Wij vonden hetniet nodig dat twee afdelingen lidwaren van de VBDO. Wij werken sa-men met de VBDO, dat zullen weblijven doen en daar gaat het tochom?’’, reageert Nihot. Zij herkentzich niet in de kritiek van Van derHelm. ,,ING is op wereldwijdeschaal al heel lang bezig met het on-derwerp, veel mensen weten datoverigens niet omdat wij er nooitexpliciet mee naar buiten zijn geko-men. Wel denk ik dat je eerst je ei-gen huishouding op orde moet heb-ben voordat je ook aan je klanteneisen kan stellen. Daarom opereertING wereldwijd klimaatneutraal,

Het energiezuinige hoofdkantoor van ING. FOTO ANP Verfspuiters aan het werk op een scheepswerf. FOTO AKZO NOBEL

ING: Eerst je eigenhuishouding oporde voordat jeook aan je klanteneisen kan stellen

Akzo Nobel: Alsdoelstellingen nietworden gehaald,dan helft variabelebeloning inleveren

Page 9: Fair Trade bijlage

9zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

bestaat 62 procent van onze ener-giemix uit groene stroom en stimu-leren we medewerkers om minderenergie te verbruiken. Ook kijkenwe serieus naar mogelijkheden omduurzaamheid terug te laten ko-men in ons beloningsbeleid.’’,,MVO-beleid van Nederlandse be-drijven is vaak te vrijblijvend’’, zegtRoos van Os van SOMO. ,,Op dewebsite van ieder bedrijf kan je eenuitgebreid duurzaamheidsverslagvinden. Er staat beschreven welkeinternationale richtlijnen wordentoegepast. Maar niemand contro-leert het beleid, er worden geenvoorwaarden aan verbonden. Endan gaat het alleen nog over internbeleid. Op het gebied van ketenver-antwoordelijkheid (met welke toe-leverancier doe ik zaken, welk be-drijf financier ik?) is het beleid vaaknog vrijblijvender.’’Shell is hier volgens SOMO een dui-delijk voorbeeld van. Joseph Wilde-Ramsing:: ,,In 2006 diende Milieu-defensie samen met Filippijnsepartners een klacht in tegen Shellover de gezondheids- en veiligheids-situatie rond een oliedepot middenin de Filippijnse hoofdstad Manilla.Het nationaal contactpunt (NCP),die gaat over het naleven van deOeso-richtlijnen, heeft drie jaar ge-probeerd de zaak te onderzoeken.Dit faalde omdat Shell niet wildemeewerken aan een bemiddelings-poging. Het laat zien dat het NCPbedrijven helaas niet kan dwingen

de richtlijnen op enigerlei wijze se-rieus te nemen.’’Giuseppe van der Helm van deVBDO snapt niet waar Shell mee be-zig is. ,,Op het gebied van duur-zaamheid zie ik bij bijna alle grotebedrijven in Nederland vooruit-gang, behalve bij Shell. Onder Je-roen van der Veer (net afgetredenals bestuursvoorzitter - red.) heefthet oliebedrijf een forse stap terug-gedaan op het gebied van duur-zaamheid. Van de 4000 onderzoe-kers zet niemand zich in voor deontwikkeling van schone energie’’,zegt Van der Helm. Zo koos Shell be-gin dit jaar om veel minder te inves-teren in groene energie. Het kon-digde aan te stoppen met de inves-teringen in windenergie en hetstapte al eerder uit de fabricage vanzonnecellen. Projecten in zonne- enwindenergie zouden te weinig geldopleveren. Het bedrijf ziet alleennog heil in biobrandstoffen en on-dergrondse CO2-opslag.Eerder zei Wim Thomas, toekomst-

planner bij het oliebedrijf, in dezekrant dat het vooral een Europeesidee is om in de energieovergang tespringen. ,,In de VS is veel meer hetidee: doe zo goed mogelijk wat jedoet. Haal daar grote winsten meeen ga daar vooral mee door.’’ Te n -slotte moet Shell vooral de aandeel-houders tevreden houden, is de ge-dachte bij het oliebedrijf.Eén van de weinige grote bedrijvenin Nederland die serieuze conse-quenties verbindt aan het nalevenvan het duurzaamheidsbeleid, ishet chemie- en verfbedrijf AkzoNo-bel. Sinds kort is de beloningstruc-tuur van leden van de Raad van Be-stuur en van 1000 managers binnenAkzoNobel voor een deel gebaseerdop duurzaamheidscriteria. ,,Be-stuurders en managers moeten 50procent van hun variabele beloninginleveren als bepaalde duurzaam-heidsdoelstellingen binnen vijf jaarniet worden behaald’’, zegt hoofdduurzaamheid André Veneman. Diedoelstellingen gaan over de plaatsdie AkzoNobel verwerft op de DowJones Sustainability World Index(duurzaamheidsindex voor groteondernemingen). ,,En AkzoNobelwil over zes jaar 30 procent vanhaar omzet, nu is dat 18 procent,halen uit eco premium producten.Dat zijn producten die een lageremilieubelasting hebben. Wij makenbijvoorbeeld basisingrediëntenvoor waspoeder dat het oppervlaktewater amper vervuilt.’’

Veneman benadrukt dat duurzaam-heid een randvoorwaarde is gewor-den. Een uitweg uit de crisis. ,,Dewereldbevolking zal toenemen van6,5 miljard mensen in 2009 totruim 9 miljard in 2050. Het wereld-wijde inkomen stijgt met een factorvijf. Dit is voornamelijk het gevolgvan de groeiende welvaart in opko-mende landen als India en China.Het heeft effect op het klimaat enop de voorraad van grondstoffen.Deze raken in snel tempo op. Deenige manier om het tij te keren isenergie- en grondstofbesparendeproducten ontwerpen. Een chemie-concern kan daar grote voordelenmee behalen. De verf die wij bij-voorbeeld gebruiken voor de onder-kant van schepen, zorgt ervoor datze minder brandstof nodig hebben.Een ander voorbeeld is verf die spe-ciaal voor daken van huizen is ont-wikkeld en zonlicht reflecteert. Datscheelt 20 procent aan energie.’’Daarnaast stelt het chemieconcerneisen aan de toeleveranciers. ,,Weverwachten dat ook onze toeleve-ranciers hun CO2-uitstoot verlagen.We werken bovendien nauw samenmet onze klanten om innovatie opdit gebied te bevorderen.’’De afdeling duurzaamheid moet nuuitpuilen bij AkzoNobel. Venemanwuift die vooronderstelling meteenweg. ,,Duurzaamheid is niet ietsvoor een afdeling. Het is geen func-tie. Het moet verweven zitten in hethele bedrijf en in het beleid.’’

Bedrijven hebben tal van richtlij-nen over maatschappelijk verant-woord ondernemen (MVO) opgeno-men in hun beleid. Vaak verschil-len die richtlijnen sterk per sector.Hier de belangrijkste (algemene)richtlijnen.• Oeso richtlijnen: Bekendste en

minst vrijblijvende MVO-richtlij-nen voor grote ondernemingenuit de rijke industrielanden dieinvesteren in het buitenland. Ze

bieden een handvat voor ge-dragscodes om met maatschap-pelijke kwesties als kinderar-beid, milieu en corruptie om tegaan. Het Nederlandse NationaalContact Punt stimuleert onder-nemingen om de Oeso-richtlij-nen in praktijk te brengen. ING,AkzoNobel en Shell hebben dezerichtlijnen allemaal opgenomenin hun MVO-beleid.

• UN Global Compact: Een vrijblij-

vende MVO-richtlijn van de Vere-nigde Naties, opgericht in 1999.Deze bestaat uit tien maatschap-pelijke codes voor ondernemin-gen zoals mensenrechten, ar-beidsomstandigheden, milieu ende afwijzing van corruptie enomkoping.

• Het Global Compact is het groot-ste netwerk waar bedrijven vrij-willig aan deel kunnen nemen.ING, Shell en Akzo hebben de

Global Compact in hun MVO-be-leid opgenomen.

• Equator Principles. BelangrijksteMVO-richtlijnen voor financiëleinstellingen. De Equator princi-pes zijn algemene richtlijnenvoor projectfinanciering. Zebrengen sociale en milieurisico’sin kaart. Samen met 42 bankenwereldwijd heeft ING de Equatorprincipes opgenomen in haarM VO - b e l e i d .

Algemene richtlijnen MVO-beleid

Een Nigeriaan droogt voedsel op een olieveld van Shell, waar gas afgefakkeld wordt. FOTO APVerfspuiters aan het werk op een scheepswerf. FOTO AKZO NOBEL

AkzoNobel tweede

AkzoNobel scoort hoog als het gaatom verantwoord ketenbeheer. Datblijkt uit de benchmark verant-woord ketenbeheer die de Vereni-ging van Beleggers voor DuurzameOntwikkeling (VBDO) maandagpresenteert. Van veertig grote Ne-derlandse ondernemingen is Ak-zoNobel na Philips het meest trans-parant en stelt het duidelijke (duur-zaamheids)eisen stelt aan haar toe-leveranciers. Duurzaamheid komtin alle activiteiten van het bedrijfterug. Dat het verf- en chemiecon-cern geen apart duurzaamheidsver-slag heeft, maar informatie hier-over integreert in het jaarverslag, isvoor VBDO een teken dat het be-drijf serieuze consequenties ver-bindt aan duurzaamheid. De infor-matie die beschikbaar is over hetinrichten van een duurzaam pro-ductieproces is veel beter dan vorigjaar, toen het chemieconcern nogals zevende uit de bus kwam. Shellzakt in de ranglijst van zes naaracht. Hoewel het oliebedrijf een uit-gebreid duurzaamheidsverslag uit-brengt, lijkt het concern niet vanplan het productieproces te veran-deren. Shell investeert liever inmoeilijk winbare oliebronnen, danin duurzame energie. Net als vorigjaar voert Philips de lijst aan. ASMInternational, Aalberts en Phar-ming Group zijn de hekkensluiters.

Shell: Uitgebreidelijst met richtlijnenmaar in de praktijkkomt er weinigvan terecht

Page 10: Fair Trade bijlage

10 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

HorecaEen eerlijkehotelkamer plusfairtrademenu

In de horeca is de interesse voor duurzaamheid groot.Biologische producten staan al op veel menukaarten, maarook voor fair trade is er veel belangstelling. ’Je moet het onsmakkelijk maken, zorgen dat het aanbod groter wordt.’

Marlise Hamaker

Eerlijker leven hoeft niet meerbeperkt te blijven tot de fair-tradekoffiebonen en rijst in

het keukenkastje. Je kunt er tegen-woordig ook gewoon hartstikke eer-lijk op uit. Naar een aardig restau-rant bijvoorbeeld, of een nachtjeslapen in Nederlands - en waar-schijnlijk ’s werelds - eerste fairtra-dehotelkamer. In het Dorint hotel,in Schiphol-Oost, werd die kameronlangs in gebruik genomen. In deminibar vind je mango en bananen-bier, en rum gemaakt van fairtrade-rietsuiker. Het dekbed en bedden-goed is van eerlijk katoen, en in debadkamer staan fairtradecrèmes enandere cosmeticaproducten.Het hotel gaat enkele maanden er-varing opdoen met de kamer, ver-telt Kees Teer (51), general managervan het Dorint. ,,Fair trade hoort bijmaatschappelijk bewustzijn, en datis iets waar wij sowieso mee bezigzijn.” Zo staat in iedere hotelkamerzowel een plastic- als papierafval-bak - gasten worden geacht hun af-val te scheiden. En dit jaar wordenalle lampen vervangen voor led-lampjes, energiezuiniger en dus be-ter voor het milieu. ,,Een fairtrade-hotelkamer past hier dus ook goed.We willen van onze gasten horen

Op zondag 1 november staat dedigitale televisiezender Goed TVgeheel in het teken van fair trade. Indiverse reportages en documentaireswordt een beeld geschetst van deeerlijke handel in Nederland en delanden waar de producten vandaankomen. GoedTV geeft zendtijd aanallerlei wereldverbeterendeinitiatieven. Digitale kijkers vindende zender op 995. Anderen kunnenterecht op www.goedtv.nl.

Fairtrade op tvSRV-wagen

Tijdens de Fairtradeweek trektStichting Max Havelaar met eeneen SRV-wagen door Nederland.De schappen van de rijdendemini-supermarkt zijn gevuld metfairtradeproducten: repen vanTo ny ’s Chocolonely en Verkade,ijsjes van Ben & Jerry's, wijn vande Hema en bloemen van AlbertHeijn. Vandaag (31 oktober) staatde SRV-wagen inFairtradegemeente Goes. De tour

wordt op 7 november afgeslotenin Groningen, eveneens eenofficiële Fairtradegemeente.Stops tussendoor in Tilburg(2/11), Den Haag en Delft (3/11),Rotterdam (4/11), Arnhem enZeist (5/11), Wageningen (6/11) enMeppel (7/11).

Meer informatie over de route iste vinden op: www.maxhave-l a a r. n l / F a i r t r a d e S RV

Bepaalde dranken ontbreken in de minibar, omdat dieniet fair trade te krijgen zijn.

Het Dorint hotel op Schiphol heeft een fairtradekamer. Met katoen dat op verantwoorde wijze is geproduceerd en verhandeld. F OT O ’S WERRY CRONE, TROUW

Page 11: Fair Trade bijlage

11zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

wat ze hier van vinden, of ze het bij-voorbeeld vervelend vinden dat be-paalde dranken in de minibar ont-breken, omdat die niet fair trade tekrijgen zijn. Als het goed loopt, wil-len we de volgende stap zetten: eenhele verdieping hotelkamers fairtrade inrichten. Dat zou natuurlijkprachtig zijn.”Uit onderzoek van initiatiefnemerstichting Max Havelaar blijkt dathotelbezoekers bereid zijn om meervoor zo’n eerlijke hotelkamer te be-talen: een toeslag van 16,80 europer nacht. In het Dorint betalen gas-ten voorlopig het standaardtariefvan rond de 150 euro per nacht.,,Maar ik kan me voorstellen dat alswe in meer van zulke kamers inves-teren, we er een iets hogere prijsvoor gaan vragen.”Het eerlijke aan de hotelkamers iswel relatief: van vloer tot plafondzijn de kamers nog niet fair trade inte richten. Zo was er bijvoorbeeldeen grote keten die fairtradegordij-nen verkocht, maar die heeft ze uithet assortiment gehaald. Eerlijkegordijnen zijn op het moment niette krijgen, stelt Max Havelaar. Bed-dengoed, bloemen en cosmeticapro-ducten wel - al moeten die laatsteuit Frankrijk of Engeland komen,want het eerlijke merk Bio Eticwordt hier nog niet verkocht. En in

de al langer bestaande fair tradehoek van het ontbijtbuffet vind jenaast eerlijke koffie toch vooral bio-logische, seizoens- en streekproduc-ten. Teer: ,,Zo veel is er fair tradenog niet te krijgen, dus kiezen wevoor de combinatie met biologischen spullen uit de buurt: dat is goedvoor het milieu.”Horeca-ondernemers kiezen vakervoor die combinatie. Want hoewelvan steeds meer producten ook eenfair trade variant te krijgen is, blijfthet onmogelijk om helemaal overte stappen op eerlijke gebruikspro-ducten. Dat merkten ook MarjoleinWintjes (50) en Eric Meursing (53),oprichters en eigenaren van De Cu-linaire Werkplaats. In hun ruime,lichte kookstudio/restaurant in Am-sterdam ontwerpen ze eten en eet-concepten, vertelt Wintjes. ,,Terwijlwij bezig zijn, kijken mensen mee,of ze helpen koken. We krijgen dusmeteen feedback op wat we ma-ken.”In de werkplaats wordt vegetarischen biologisch gekookt - al sprekenze zelf liever over ’eetconceptenwaarin groenten, fruit en bijzonde-re granen de hoofdrol spelen’.Wintjes en Meursing willen men-sen bewuster en gezonder lereneten. Maar het blijkt nog best lastigom dat op een fair trade manier te

doen. ,,Wij maken alles zelf, dus wehebben niet zo veel aan ’eindpro-ducten’ zoals een pot pindakaas vanfair trade ingrediënten”, zegt Meur-sing. ,,Wij hebben juist grondpro-ducten nodig, maar dan kom jetoch uit op dingen als koffie, rietsui-ker, olijfolie en fruitsoorten. Die ge-bruiken we dan ook.”De Culinaire Werkplaats is een vande deelnemers aan de eerste ’Fair-trade Restaurantweek’ in de eersteweek van november. Door het heleland bereiden horecaondernemersdan eerlijke maaltijden. Dat er zoweinig grondproducten fair trade tekrijgen zijn, zette Meursing enWintjes aan het denken. In de Res-taurantweek besteden ze aandachtaan Hollandse fair trade. Meursing:,,Koken met een Max Havelaarkeurmerk impliceert koken metexoten en dat betekent veel foodmi-les, dus ter compensatie vinden wehet belangrijk om ook met Neder-landse producten te werken. Wijkopen onze groenten bijvoorbeeldbij een tuinder die ons allerlei knol-len, bietjes en kruiden per post toe-stuurt. Hij bepaalt de prijs, die wedirect aan hem betalen, zonder eentussenorganisatie als de groothan-del. Dat vinden we ook fair trade.”Naast het aanbod van een ’eerlijk’en een ’supereerlijk’ menu, organi-

seren ze op 6 november een specia-le avond: eten zonder prijskaartje.Meursing en Wintjes dagen de Hol-landse zuinigheid die avond op ge-waagde wijze uit: mensen mogenzelf bepalen wat ze voor de maaltijdbetalen. ,,We willen kijken hoe fairNederland is, juist om mensen uitte dagen om over eerlijke handel nate denken”, zegt Wintjes. ,,De vol-gende dag publiceren we op onze si-te wat mensen een fair bedrag von-den en wat de maaltijd daadwerke-lijk heeft gekost.”Tv-kok Jeremy Vermolen (35) zal inde restaurantweek wel zo veel mo-gelijk met fairtradeproducten ko-ken in zijn Roosendaalse restaurantDen Dieje. ,,Natuurlijk is er nog niet100 procent dekking voor de hore-

ca, maar als we met z’n allen vakervragen naar fair trade producten,zal er ook meer op de markt ko-men”, denkt Vermolen. Hij wil met’de mooiste’ producten werken, endie zijn nou eenmaal vaak biolo-gisch. ,,Er zit gewoon meer smaakaan biologisch vlees. Je kip is veellekkerder als die lekker heeft rond-gelopen en goed te eten heeft ge-had, in plaats van zo’n volgespotenwatereend waar ’kip’ op staat.”Maar dat betekent ook soms achtermoeilijk verkrijgbare verse sojabo-nen aanzitten, terwijl voor het ver-bouwen van soja juist op groteschaal bos gekapt wordt. ,,Je doetwat je kunt. Als je tegenover hetverbouwen van die soja het aan-planten van een bos zet, ben je ookgoed bezig, vind ik.”Op de kaart van Den Dieje zijn alfair trade wijnen te vinden, en als erin een gerecht fair trade ingrediën-ten gebruikt worden, is dat ook opde kaart te zien. Maar een volledigeerlijk gerecht blijkt nog best lastigte maken. Al heeft hij er in ieder ge-val een, zegt Vermolen enthousiast.Kroepoek gemaakt van quinoa (eensoort graan) met daarbij een advo-cadodip. ,,Het blijft een zoektocht..Je moet zorgen dat het aanbod gro-ter en groter wordt. Want dan is dekeus voor fair trade zo gemaakt.”

De coupe ’Ta b o u l e h ’ van rodequinoa, rode kool en bietenchips.

Gebakjes van spruitjes, verse vijgen en kastanjes.

Om het gebruik van fair tradeproducten in de horeca testimuleren organiseertStichting Max Havelaar insamenwerking met Puur! uiteten de fair trade RestaurantWeek. Van 1 t/m 7 november kaner verantwoord gegeten worden.Op www.trouw.nl/fairtraderes-taurants vindt u de restaurantsdie meedoen.

Goede wijn

De beste fairtradewijnen komenuit Zuid-Afrika. Dat bleek tijdenseen verkiezing, begin deze maand,die werd georganiseerd door Stich-ting Max Havelaar en de wijnwebsi-te By The Grape. Ruim 60 wijnenwerden geproefd. De winnaars:Rood: De Pinotage van Fair TradeOriginal, verkrijgbaar in de Wereld-winkel.Wit: Fairhills Sauvignon Blanc uit2009, verkrijgbaar bij Albert Heijn.

Eric Meursing en Marjolein Wintjes aan het werk in hun Culinaire Werkplaats in Amsterdam. F OT O ’S WERRY CRONE, TROUW

Mensen mogen zelfprijs van maaltijdbepalen: ’We willenkijken hoe fair demensen zelf zijn’

Page 12: Fair Trade bijlage

WWWQS]áaBFB|ÑÄékü]|yQ|Z b á|SéfS]áaBFB|ÑÄékü]|yQ|Z b KsLåz iñXz zñz

EVENEMENTEN ZIJN SCHADELIJK VOOR HET MILIEU

U bent gewaarschuwd: ook evenementen zijn milieubelastend. Als evenementenbureau trekken we daarover geen groene rookgordijnen op. Toch willen wij de wereld ook in de toekomst gewoon laten feesten. Maar dan wel duurzamer en maatschappelijk verantwoord.

Fair Event Company…Duurzame Evenementen

Ontwerp Mads KjædegaardEerlijk vervaardigd in de Filippijnen

Meer informatie bij uw dichtstbijzijnde wereldwinkel

en op www.designforkinta.com

Wij werken, als eerste Nederlandse ontwikkelaar

en fabrikant van bedrijfsveilige kleding, met

FairTrade katoen. Deze eerlijke katoen verwerken

we onder andere in een groot deel van onze

reflecterende veiligheidskleding.

PWG BEDRIJFSVEILIGE KLEDING B.V.

Je dagelijkse portieFair Trade

Elke dag dubbel genieten.Dagelijks genieten van Fair Trade Original kof5e, sap, chocolade of rijst, in de wetenschap dat de makers in Afrika, Azië en Latijns-Amerika er beter van worden. En... wat is jouw dagelijkse portie Fair Trade? Probeer nu een van de vele Fair Trade Original pro-ducten en maak kans op een fascinerende reis naar Peru! Hoe? Kijk snel op www.fairtrade.nl

Fair Trade Original. For a change.

OO

KGEWOON IN DE SUPERM

ARK

T

Het wereldrecordfairtrade koffie breaksstaat momenteel op120.566 breaks. Wij vinden datdit record naar Nederland moet komen.Drink met ons mee!

Hoe doe je mee?Het enige wat je hoeft te doen om wereld-recordhouder te worden, is fairtrade koffie,thee of sap drinken. Thuis, op kantoor of inde stad. Registreer je fair breaks viawww.fairkoffiebreak.nl

Altijd algedroomd

wereld record?van een

+ 120.566geregistr

eerde

Fair koffi e breaks

=

een nieuw

wereldrecord!

Steun Fair koffie break

via Linkedin, Hyves,

Facebook en Twitter.

www.fairkoffiebreak.nlDeze actie ismede mogelijkgemaakt door:

Page 13: Fair Trade bijlage

13zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

De economische crisis zet de verhoudingen in dewereld op scherp. Nieuwe machten grijpen hunkans. Ontwikkelingslanden worden nu gezien alsbrengers van groei in de wereldeconomie. Eengesprek met minister Bert Koenders.

kennen. Die sector is dan ook ner-gens in onze begroting gekort.”In het recente verleden is samen-werking met de private sector, on-der meer in het NL-chapter met gro-te bedrijven als Unilever en hetNFX-platvorm met de grote Neder-landse banken, mislukt. Bij het nuonder regie van Koenders opgerich-te Initiatief Duurzame handel (IDH),hoort al investeringsbedrag van 500miljoen euro. Doel is dat productie-

Han Koch

’De machtsverhoudingen inde wereld zijn razendsnelaan het veranderen.” Al s

minister Bert Koenders (ontwikke-lingssamenwerking) die zin uit-spreekt, klinkt er geen vertwijfelingof hang naar het verleden in zijnstem. „Het was al een tijdje aan hetveranderen. Het interessante is nudat de economische crisis alles ineen stroomversnelling heeft ge-bracht. Daardoor is plotseling veelmeer mogelijk. IMF en Wereldbankmoeten hervormen, de stemmenmoeten daar eerlijker verdeeld wor-den. De economische crisis laat ziendat voor het functioneren van dieorganisaties landen als China, Indiaen Brazilië en in mindere mate ookRusland van belang zijn geworden.Het wordt nu een verlicht eigenbe-lang voor de rijke landen om dielanden er bij te betrekken. Het isfascinerend om te zien dat iedereenbinnen een jaar bij elkaar moest zit-ten om te voorkomen dat de jarendertig herleven. Het wordt weleensvergeten dat dat aardig is gelukt.Het had erger gekund.”Volgens Koenders mogen ontwikke-lingslanden nu van het IMF anticy-clisch beleid voeren, zeg maar deeconomie vanuit de overheid stimu-leren als de private sector dat nietmeer kan. En daarmee mogen deontwikkelingslanden zich bedienenvan het hetzelfde instrumentariumals de rijke landen. „Het belang vaninternationale samenwerking is es-sentieel geworden om het econo-misch systeem te redden. Dat zie jeook in de discussies bij Wereldbanken IMF. Het geld zal moeten komenuit de landen met de hoge reserveszoals China. Dat land zal daarvooreen grotere stem opeisen. Het is eenontwikkeling die al een tijdje bezigis. Het is een soort evolutie met eenrevolutionair moment.”De wereld lijkt te zijn verdeeld indrie blokken, de grondstoffenleve-ranciers in de ontwikkelingslanden,de producenten in onder meer Chi-na en de consumenten in het wes-ten. De crisis noopt tot een her-schikking. Ontwikkelingslandenmoeten via consumptie gaan bijdra-gen aan de mondiale welvaart nuniet langer kan worden teruggeval-len op de Amerikaanse consument.Krijgt daardoor niet iedereen eennieuwe rol? De arme Braziliaan isgeen slachtoffer meer, maar onbe-nutte arbeidskracht of een niet ont-dekte consument.„Ja, dat is zo. Wat ik essentieel vindin deze crisis is dat het oude con-cept van de vraag die nodig is omvoldoende te produceren en eenwat eerlijker manier om te consu-meren, weer hoog op de agendastaat. De ongelijkheden tussen enbinnen landen zijn groter gewor-den. We moeten niet vergeten datin de VS de armste mensen zijn ge-

stopt met consumeren en dat dat ei-genlijk een van de oorzaken is vande kredietcrisis. Die ongelijkheid isonvoldoende belicht. Het is logischdat nu de enorme mogelijkhedenvan groei in ontwikkelingslandenworden benut als groeimotor voorde wereldeconomie.”Die opinie wordt gedeeld door in-stellingen als IMF en Wereldbank.Reikhalzend wordt uitgekeken naarde effecten van de stimulering vande binnenlandse vraag in landen alsChina en India. Koenders maaktzich over die groep van midden-in-komenslanden minder zorgen danover lage inkomenslanden, vooralin Afrika. Die fungeren nog steeds

als leverancier van grondstoffen.Groei van werkgelegenheid en in-komen moet volgens Koendersvooral komen uit het scheppen vanmeerwaarde in het begin van deproductieketens. Cacaoboeren zou-den steun kunnen krijgen om metkennis hun oogsten te vergroten ende kwaliteit op te krikken.Leidt deze situatie niet tot een her-definiëring van ontwikkelingshulp?Het gaat niet meer om ’hulp’ of’o n t w i k k e l i n g s s a m e nw e r k i n g ’maar meer om ontwikkelingsinves-teringen. En daarmee is armoedebe-strijding een economisch vraagstukgeworden en niet meer een ethi-sche kwestie die via charitas wordtopgelost. „Wat mij opvalt is dat hetwoord ontwikkelinghulp weer te-rug is. Dat woord wordt alleen ge-bruikt door mensen die het willenafschaffen. Ontwikkelingssamen-werking is in de kern niets andersdan investeren in landen zodat zezelf werk kunnen creëren. Werk isvoor iedereen nog altijd de bestemogelijkheid om inkomen te gene-reren. Energie, infrastructuur, on-derwijs en gezondheid blijven devier elementen waaruit je werkgele-genheid schept. De overheid moetblijven zorgen dat er redelijk onder-wijs blijft. Als dat er niet is, hoef jevan vervolgstappen niets te ver-wachten. Het is wel duidelijk dat in-vesteringen in bijvoorbeeld onder-wijs in balans gebracht moetenworden met de investeringen in deprivate sector, of infrastructuur enenergie. Wij geven 550 miljoen eu-ro voor hulp en handel. Wij blijkenop dat vlak de grootste donor tezijn. Dat heeft alles te maken metde rol die we de private sector toe-

’Ontwikkelingslandkan fungeren alsgroeimotor voor dewereldeconomie’

KoendersOntwikkelingshulp wordt investering

Tijdens de Max HavelaarLecture spreekt een aantaldeskundigen, onder wieminister Koenders, overketenbeheer enarmoedebestrijding. VijftigTrouwlezers kunnen erbijzijn. Mail hiervoor uwcontactgegevens naarm a x l e c t u r e @ m a x h av e l a a r. n londer vermelding van’Max Havelaar lecture’.De bijeenkomst is op 4november van 14.00 uur tot16.30 uur op de ErasmusUniversiteit Rotterdam.Meer informatie:w w w. m a x h av e l a a r l e c t u r e . o r g .

ketens van bijvoorbeeld cacao, ka-toen en natuursteen verduurzaamdworden en de inkomsten in ontwik-kelingslanden groeien. Uitputtingvan de grond moet worden tegenge-gaan, water beter benut en kunst-mest en pesticiden moeten gerichtworden ingezet. Allemaal maatrege-len die hogere opbrengsten leverenbij minder milieubelasting. Waar-om zal dit initiatief nu wel succes-vol zijn en zijn de vorige twee ge-flopt en verdwenen?„Toen ik minister werd, was ik vrijsceptisch over publiek-private part-nersschappen. We hebben toen in-tern onderzoek laten. Het was teveel maatschappelijk verantwoordondernemen en het had te weinigte maken met de kern van de activi-teiten van de bedrijven. En daarbijvond ik dat te weinig werd inge-gaan op het vergroten van de machtvan de armsten in de keten. HetIDH wordt nu succesvol omdat ereen relatie is met de duurzaam-heidsagenda. Veel grote bedrijven,en dat zijn ook grote schuldenarenals het gaat om de uitputting van deaarde, hebben een verlicht eigenbe-lang bij het houdbaar producerenvan allerlei zaken die anders vrijsnel zijn verdwenen. Zij hebben el-kaar gevonden in de fase van depre-concurrentie.”

Koenders doelt daarbij op de fasedat bijvoorbeeld chocoladeprodu-centen er een gezamenlijk belangbij hebben dat cacaoboeren hunoogsten kunnen vergroten en ver-beteren. En afnemers van textielhebben er alle belang bij dat de ka-toenteelt overeind blijft en niet tenonder gaat door ziektes of verkeerdwatergebruik. „In die pre-concur-rentie-fase hebben bedrijven eengroot belang bij samenwerking.Daarbij is ook de markt voor duur-zaam geproduceerde goederen aan-zienlijk uitgebreid. Het gaat omveel grotere stromen dan alleen deproducten met het Max Havelaar-keurmerk. Als overheid hebben weIDH een duw gegeven. We hebbende rol van makelaar. Ik wil er ookwel geld instoppen zolang we maarniet inbreken in de concurrentie-verhoudingen. En zolang de armevoorin de keten maar betrokken is.We hebben een bundel met akkoor-den, een betere wetenschappelijkebegeleiding dan in het verleden enwe hebben het over grote spelers inhet bedrijfsleven. Het is een interes-sante weg. Je ziet dat vooral de jon-gere generatie veel op heeft met ditidee van duurzame ketens. Het gaatom een relatie tussen solidariteitmet anderen en hun eigen hande-len. En dat spreekt aan.”

Max Havelaar Lecture

Page 14: Fair Trade bijlage

14 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

ChocolaCacaoketen kiest voor verlicht eigenbelang

Grote chocoladeproducenten als Mars en Nestléstappen over op duurzame cacao. Niet uitmedelijden met de boer, maar om de kwaliteit vande cacaoboon weer op peil te brengen.

Han Koch

Ze kunnen er nauwelijks nogchocolade van maken. Letter-lijk valt dat nog wel mee,

maar figuurlijk is er alle reden totgrote zorg. De cacaoboeren in Ivoor-kust, de grootste leverancier van degrondstof voor chocolade ter we-reld, zijn zeer ontevreden over hetbeleid van hun regering. Ruim eenweek geleden besloot een van devakbonden de toevoer van cacaobo-nen naar de havens te blokkeren.De belangrijkste reden daarvoor isdat de overheid sinds de burgeroor-log van 2002/2003 nauwelijks noggeld heeft gestopt in de cacaosector.De coöperaties van cacaoboeren

klagen niet alleen over gebrek aansteun. Ook voelen ze zich door huneigen overheid uitgeperst. De cacaois een belangrijke inkomstenbronvoor de Ivoriaanse overheid. Diehoeft maar met een paar ambtena-ren in de haven te gaan staan om deuitgaande cacao te belasten.De cijfers voor het komende sei-zoen zijn slecht. Uit uitgelekte rap-porten van de Ivoriaanse overheidblijkt dat in het seizoen dat eindigtop 30 september 2010, de productieterugvalt tot 1 miljoen ton bonen.En dat overigens op een wereldpro-ductie van 3,5 miljoen ton bonen.De oogst over dit jaar was in Ivoor-kust 1,18 miljoen ton. De Internati-onale Cacao Organisatie denkt dat

de vraag het aanbod dit jaar met73.000 ton zal overstijgen en daar-door zal de cacaoprijs stijgen. Datzou goed nieuws kunnen zijn voorde boeren, maar dat is niet het ge-val. De oplopende prijs is vooral hetgevolg van een gebrek aan investe-ringen, onder meer in het onder-houd van grond en planten. Deoverheid beloofde gratis pesticidenom de belangrijkste bedreiging, deschimmel Black Pod, te bestrijden,maar kwam vervolgens niet over debrug. De kans is volgens handelarendan ook groot dat een deel van degeoogste bonen niet aan de interna-tionale standaard voldoet.De cacaosector lijkt er niet bijsterbest voor te staan. Hans Perk, pro-grammamanager duurzame cacaoen thee van ontwikkelingsorganisa-tie Solidaridad kent de problemenin Ivoorkust. Maar er wordt gewerktaan een oplossing waaraan de Ivori-aanse overheid alsmede het groteinternationale bedrijfsleven mee-werkt. „Er wordt inderdaad weinigg e ï nv e s t e e r d ”, beaamt Perk. „Dat

gebeurt overigens al een paar jaar.De overheid erkent dat ook. Ze heb-ben de oude structuur over boordgezet en een commissie in het levengeroepen die er voor moet zorgendat de sector blijft opereren. Maarfeitelijk is er nog helemaal nietsveranderd.” De regering in Ivoor-kust staat niet bepaald bekend alseen betrouwbare partner. In hetland is aardig wat mis, zie ook deproblemen met het schip de ProboKoala dat gif dumpte in de haven-stad Abidjan. En de verkiezingenworden steeds opnieuw uitgesteld.„We zijn in gesprek met de over-heid en met die commissie over de

toekomst van de cacaosector. De ca-cao is nu een beetje de gouden kipdie je slacht en vervolgens blijkener geen gouden eieren meer in tezitten.”De cacaoproblematiek wordt voorhet eerst in de geschiedenis bestre-den in een brede alliantie. Perk: „Dealliantie is breder dan Ivoorkust.Het gaat om Mars, Nestlé, Cargill,Ahold, Ecom, Heinz en sinds kortook Barry Callebaut. Dat zijn degrootste afnemers en handelarenvan chocoladeproducten. We wer-ken in een combinatie met Solidari-dad, het Wereldnatuurfonds en Ox-fam. We hebben gewerkt aan certi-ficering, UTZ certified.” Op 7 no-vember komen de eerste bonen metdat certificaat in de Amsterdamsehaven aan.Peter van Grinsven, manager duur-zaamheid bij Mars verklaart de be-trokkenheid van zijn bedrijf alsvolgt. „Het kan niet zo zijn dat éénstakeholder uit de cacaoketen hetmoeilijk heeft. Als Mars met eenverandering van het aankoopge-

In het Belgische Borsbeek worden de fairtradechocoladerepen van Tony’s Chocolonely geproduceerd. Hier wordt de chocola in vormen gegoten. F OT O ’S WERRY CRONE, TROUW

Ivoorkust belooftte investeren in decacaosector, maaris allerminstbetrouwbaar

Page 15: Fair Trade bijlage

15zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

drag kan bijdragen aan een gezon-der plaatje voor de boer over 20 tot30 jaar dan moeten we dat doen.”In 2020 koopt Mars voor de heleproductie alleen nog maar duur-zaam verbouwde cacao voorzienvan certificaat. Mars is nu goed voor300.000 ton cacaobonen per jaar,een procent of 8 tot 10 van de we-reldproductie. Het Amerikaanseconcern kiest ter spreiding van hetrisico voor meerdere certificeer-ders. Zo wordt 100.000 ton cacaobo-nen gekocht met Utz-certified eneen even grote hoeveelheid onderRain Forest Alliance. De rest zal wel-licht over andere certificeerdersworden verdeeld.De prijs van de producten wordtdoor de certificering niet verhoogd,er hoeft ook geen hogere prijs aande boer betaald te worden in devorm van bijvoorbeeld een premie.De winst die wordt behaald door dekleine cacaoboeren zit vooral in deverhoging van de productiviteit.Volgens Van Grinsven doen de klei-ne boeren het nu met een op-

brengst van 400 tot 500 kilo perhectare. Dat moet zeker het dubbe-le worden. De huidige productieme-thode is daarbij slecht voor de ge-meenschappen. Na 25 tot 30 jaar isde grond uitgemergeld en moetende boeren op zoek naar anderestukken grond. Het is volgens VanGrinsven aanzienlijk beter om deboeren door verbeterd grondge-bruik voor meerdere generaties aanhun land te binden.De alliantie die samengebracht is,beslaat ongeveer veertig procentvan de totale cacaoproductie. Uit-eindelijk moeten in 2015 500.000boeren in West-Afrika een 20 pro-cent hoger inkomen hebben, wordt500.000 hectare grond duurzaambenut en is 15 procent van de han-del in cacao een stuk eerlijker ge-worden. Het cacaoprogrammamaakt deel uit van het initiatiefduurzame handel dat met steun vanminister Koenders (ontwikkelingsa-menwerking) is opgetuigd.Opvallend is dat ontwikkelingsorga-nisatie Solidaridad nog een stap ver-

der wenste te gaan dan certificeringalleen. „Als je kijkt naar cacao danzit daar een hele belangrijke econo-mische component in die door cer-tificeerders nauwelijks wordt gea-dresseerd”, zegt Perk van Solidari-dad. „Waar zijn de grote klappen temaken? Het gaat dan om productie,productiviteit en kwaliteit. En diehangen rechtstreeks samen metduurzaamheid. Er zijn met relatiefkleine maatregelen mogelijkhedenom die productie te verdubbelen.Daar wordt door de certificeerdersnauwelijks naar gekeken. Die kij-ken minder naar de economischepilaar in het verhaal. Dit is geen ni-che-markt meer, maar mainstream.Je haalt de boeren niet alleen uit dearmoede, maar door productiever-hoging verminder je ook de druk opbiodiversiteit, want er er is mindernoodzaak om je grond uit te brei-den als je een goed bemest stukland hebt. Die verdubbeling van deproductie geldt niet alleen voorWest-Afrika maar ook voor landenals Indonesië en in Zuid-Amerika.”

De rol van de overheid is zeker nietonbelangrijk. Niet alleen betaaltKoenders mee aan de alliantie, vande overheid wordt ook verwacht’dat de juiste boodschap bij de over-heid in Ivoorkust wordt overbracht.Dus faciliteren en geld geven. Er ligthier een enorme kans’.In de bestrijding van de armoede inde cacaoketen krijgen de vrouweneen aparte plek. Perk: „Als we nietgoed naar de positie van vrouwenkijken missen we een doelgroep.Voor hen moeten we aanpalend be-leid maken. Je moet trainingen ma-ken waarin de vrouwelijke boer isgeïntegreerd. Als de vrouwen de

lunch verzorgen dan moet je op datmoment geen training voor de boe-ren verzorgen. Vrouwen zijn be-langrijke ’veranderingsagenten’.Wat de vrouw verdient, wordt veelduurzamer besteed dan wat man-nen verdienen.In het verleden zijn al vaker pogin-gen gedaan in ontwikkelingslandende armoede via de landbouw aan tepakken.„Dit programma wordt een succesomdat het gebaseerd is op het eigenbelang van de spelers in de keten endan met name ook het belang vanhet grote bedrijfsleven. Je moet wegvan het charitatieve en je moet he-lemaal op het eigen belang van despelers gaan zitten. Sommige men-sen willen dat niet horen, maar ookMars en Cargill hebben er alle be-lang bij dat de cacaosector overeindblijft en duurzamer wordt. In de op-startfase moet er geld bij, in de peri-ode wordt ook een premie op de ca-cao gegeven, maar uiteindelijkmoet op de langere termijn dit sys-teem zichzelf bedruipen.”

Fair trade chocola

In 2007 kwam met Tony’s Choco-lonely de eerste fair trade chocolaop de markt. Vorig jaar ging Ver-kade over op eerlijke cacao. Dezemerken kozen door Max Havelaargecertificeerde fair trade bonen.Mars en Nestlé kiezen nu voor hetminder strenge keurmerk UTZ.„Elke ontwikkeling in de goederichting is mooi meegenomen”,reageert Peter d’Angremond, di-recteur van Max Havelaar. „Maar

Verkade heeft wel heel bewust ge-kozen voor verduurzaming, er ziteen verschil in motivatie. Voor onsis het belangrijk de consument uitte leggen wat de verschillen zijn.”In de eerste plaats is dat de gega-randeerde minimumprijs die boe-ren krijgen. Als de wereldmarkt-prijs hoger ligt, profiteren ze daar-van, als die prijs zakt, behoudenze een gegarandeerde opbrengst.„Dat is heel belangrijk om op lan-

ge termijn investeringen te doen.”Verder is het bij het Max Havelaar-keurmerk ook altijd het streven optermijn biologisch te produceren.„Dat kan je niet meteen van eenkleine boer verlangen, maar het iswel het einddoel.” En zo profiteertdus ook de consument, vindt d’An-gremond. Een fairtradeproductgeeft niet alleen een goed gevoel,er worden ook minder pesticidengebruikt bij de productie.

D’Angremont voelt er niets voorom van Max Havelaar-producteneen luxe marktsegment te maken,naast de minder streng gecertifi-ceerde chocola en koffie. „Wij wil-len dat zoveel mogelijk grote mer-ken kiezen voor onze norm. En datlukt. In Engeland koos Cadburry’servoor, Ben&Jerry’s en Starbucksdeden dat ook net als Albert Heijnen Hema. Het moet voor iedereenen overal te koop zijn.

De repen rollen uit de machine.

Chocola in vormen de koeling in.Chocola komt vloeibaar binnen.

De repen worden verpakt.

FOTO FBH /BART HOMBURG/VERKADE

’De cacao is nu degouden kip die jeslacht en dan zittener geen goudeneieren meer’

Page 16: Fair Trade bijlage

16 Trouw zaterdag 31 oktober 2009trouw.nl /groen

We r e l d w i n k e lJubileum van ’beste cadeauwinkel’

De Wereldwinkel bestaat veertig jaar, het merkFair Trade Original viert zijn vijftigste verjaardag.De pioniers van de eerlijke handel trokken altijdgezamenlijk op. Ook nu ze hun organisatie in raptempo aan het moderniseren zijn.

Harmen van Dijk

Vroeger deden ze zaken inveemarkthallen, de inkopersvan de Wereldwinkels en de

importeurs van eerlijke producten.Frans Noordhuis zeulde ook metzijn handel door het land, van deene hal naar de andere. „Als de deu-ren open gingen, leek het wel dedwaze dagen van de Bijenkorf”, her-innert hij zich. Want de vrijwilligemedewerkers van de winkelsmoesten die dag hun slag slaan omhun zaak voor de komende maan-den te bevoorraden. „Op die in-koopmarkten leerden we elkaargoed kennen. De inkopers, maarook de handelaren onderling.”Zeven jaar geleden besloten 15 van

hen zich samen te vestigen in eengrote hal in Culemborg, het Cen-trum Mondiaal. „Daar is heel watpolderen aan vooraf gegaan”, zegtNoordhuis. Want het zijn heel uit-eenlopende types, die importeursvan eerlijk geproduceerde voeding,keramiek, sieraden, speelgoed enbeelden. „De één is wat idealisti-scher ingesteld dan de andere.”Noordhuis rekent zich tot de zake-lijke categorie. „Mijn belangrijkstevraag was: als het goed gaat met dehandel, mag ik dan ook in een Ma-serati voor komen rijden? Dat von-den ze geen probleem.”Noordhuis’ bedrijf Kinta importeertmet name interieurproducten –lampen, kleine meubels, vazen enschalen – uit Kenia en de Filippij-

nen. Hippe spullen, die ook in een’gewone’ winkel niet zouden mis-staan. Een dure auto heeft hij ernog niet mee verdient, zegt hij.„Maar het is voor mij geen liefde-werk oud papier. Ik wil serieuzehandel drijven onder eerlijke voor-waarden.”Bedrijventerrein Pavijen, achter hetstation van Culemborg, begintsteeds meer het centrum van deeerlijke handel in Nederland te wor-den. Zes jaar geleden trok de Lande-lijke Vereniging van Wereldwinkelsook in het pand van Centrum Mon-diaal, dat begin dit jaar werd hero-pent na een grondige verbouwing.In dezelfde straat zit Fair Trade Ori-ginal (zie kader) en een aantal klei-nere aanbieders zit vlak in de buurt.De concentratie op één centraleplek heeft zijn voordelen, zegtNoordhuis. „Er komen ook Duitsersvan de We l t l a d e n , en Belgen. En in-kopers van reguliere winkels. Dat isnatuurlijk de bedoeling.”Monique Bout komt iedere maan-dag naar Culemborg. Ze is inkoop-ster van de Wereldwinkel in DenBosch. Van de 368 winkels haalt

’haar’ zaak de hoogste omzet. „Jemoet er snel bij zijn om de mooiespullen te krijgen”, zegt ze, terwijlhaar ogen kritisch over de schap-pen schieten. „Het komt hier vaakin golven binnen, als je niet regel-matig binnenloopt, grijp je mis.”Veel producten worden maar inkleine oplages gemaakt en inge-voerd. De vrijwilligster vindt dat ei-genlijk een voordeel: „Het zijn rede-lijk unieke producten. Ik hoor deklanten vaak zeggen: ’Je moet hiermeteen kopen als je iets mooi vindt.Anders is het al weer weg.”Medewerksters van andere Wereld-winkels – het zijn vooral dames vanmiddelbare leeftijd – vullen ook

hun winkelwagen. Ze discussiërenof een bepaalde schaal wel zal aan-slaan in hun dorp. Waar let Bout op,koopt ze in op eigen smaak? „Nee,je moet kijken met de ogen van deklant. Ik draai bewust ook dienstenin de winkel om te zien wat goedloopt.”Dat klinkt Lieke Vogels als muziekin de oren. Ruim twee en een halfjaar geleden kwam zij aan hethoofd te staan van FairSupport, denieuwe retailorganisatie die meereenheid moet brengen in het aan-bod en de uitstraling van Wereld-winkels en Fair Trade shops. Somsmet lichte dwang. Er is een Huisstijlafgesproken en een basis-assorti-ment vastgesteld dat overal te koopmoet zijn. „Maar dat gaat nu nogom een paar artikelen.” Ve r d e rgooit ze haar enthousiasme en over-redingskracht in de strijd.Fairsupport zorgt ook voor een mo-dern aanbod, stuurt de producen-ten in het buitenland aan, voerttrendanalyses uit en let op de kwali-teit. „We zijn nu al bezig met voor-jaar 2011.” Als Vogels rondloopt inhet inkoopcentrum Culemborg is

Design Fair trade classics

De Fairtradesector probeertsteeds meer aan te sluiten op dewensen van de westerse consu-ment. Maar hoe zit het dan metdie aloude beeldjes – de klassiekefairtradeproducten, zullen wemaar zeggen? Die doen het nogsteeds prima, weet Daan vanVugt. Met zijn bedrijf Amandlaimporteert hij ze uit Zimbabwe.Hij zou best, net als andere impor-teurs, ontwerpers en stylisten wil-

FOTO´S DESIGN FOR KINTA

In een huiskamerin Breukelen werd40 jaar geleden dede eerste eerlijkerietsuiker verkocht

Ontwerper Piet Hein Eek reisde,op verzoek van Fair Trade Origi-nal, naar Vietnam om houtbewer-kers te helpen nieuwe productente ontwikkelen. Het werd een col-lectie manden, die gemaakt wordtvan restmateriaal. De mandenzullen begin volgend jaar te koopzijn. Eek is de eerste topontwer-per die belangeloos meewerkteaan zo’n project, maar het is alveel langer gebruikelijk dat pro-

ducenten in ontwikkelingslandenworden aangestuurd door wester-se ontwerpers. Vroeger werdentraditionele producten geïmpor-teerd, zonder dat iemand zich af-vroeg of er ook vraag naar was. Nuis er zelfs een organisatie die ont-werpers koppelt aan ambachtslie-den in ontwikkelingslanden: Dut-ch Design in Development. Eekkwam ook via deze club in con-tact met Fair Trade Original.

Het Centrum Mondiaal in Culemborg is een groothandel in fairtradeproducten.

Page 17: Fair Trade bijlage

17zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

len sturen om de producenten teleren over smaak en trends, maardat laat de onrustige situatie inZimbabwe niet toe. „Ik ben blij alsik, via Zuid-Afrika, een containergevuld en wel terugkrijg”, zegtVan Vugt. „En de mensen daarzijn blij dat ze iets kunnen verdie-nen.” Als het logistiek mogelijkzou zijn, liet hij graag wat meercontainers komen. „Die beeldjesvliegen nog steeds de deur uit.”

De jongeren-afdeling van de Katho-lieke Volkspartij in Sittard wildevoor de Kerst van 1958 een actie or-ganiseren voor mensen in nood.Dat deden ze ieder jaar. Na een le-zing over de grote armoede van Si-ciliaanse vissersfamilies beslotenze geld in te zamelen om melkpoe-der te sturen. De succesvolle actie

leidde het volgende jaar tot de op-richting van het ’Komitee SteunOnderontwikkelde Streken’ (SOS),de organsiatie die we nu, 50 jaar la-ter, kennen als Fair Trade Original.Dat succes is vooral te danken aanhet enthousiasme en doorzettings-vermogen van voorzitter PaulMeijs. Hij was bevriend met paterBohnen op Haïti. Deze had, metgeld van SOS, een atelier opgezetwaar beeldjes werden gemaakt.Maar hij wilde ze ook verkopen.Kon dat niet in Nederland? Zo werdSOS in 1966 de eerste eerlijke han-

’Na vijftig jaarstaan we nog steedsaan het begin’

Eerlijke handel kun je leren. AanHogeschool Van Hall Larenstein inWageningen bestaat sinds tweejaar de studierichting Fair TradeManagement.Vroeger heette deze studie ’tropi-sche landbouw’, en de nadruk ligtnog steeds op agrarische kennis,zegt coördinator Jos van Hal. „Jeleert over landbouw in de tropen,de samenstelling van de grond enhet maken van teeltplannen.

Scheikunde is een verplicht vak.”Maar de studenten (momenteelveertig) moeten ook geïnteres-seerd zijn in mensen en socialevaardigheden hebben. Boerenmoeten overtuigd raken van hetnut van verandering en ze moetenhun werkwijze en afzetmarkt ver-anderen. „Je moet organisatievor-men opzetten, kleine boeren zelf-standig maken. Nadenken over deontwikkeling van de hele gemeen-

schap. Wat doe je met het orga-nisch afval? Als je meteen een bio-gasinstallatie neerzet, help je zo’ngemeenschap een stuk verder.”Van Hal heeft vooral studenten dieal een beetje ouder zijn. „De mees-ten hebben al iets van de wereldgezien. Ze willen iets voor en metanderen doen.”Op 14 november wordt een voor-lichtingsdag gehouden.Info: www.vanhall-larenstein.nl

Fa i r t r a d e - o p l e i d i n g

ze niet te beroerd het nieuwe beleidte promoten. „Dan zeg ik tegen eeninkoper: schaf dit nou aan. Het staatin een folder die bij alle huishou-dens op de mat valt, dan moet hettoch ook in jouw winkel staan?”Deze ’professionaliseringsslag’ be-gint zijn vruchten af te werpen. Eer-der die ochtend kwam Vogels bin-nengestormd met een ingelijsteoorkonde. De ING-retailjaarprijs.Voor de derde keer op rij is de We-reldwinkel uitgeroepen tot 'bestecadeauwinkel' van Nederland, con-currenten Hema en Gall & Gall ach-ter zich latend.Wie had dat gedacht, toen in 1969vanuit een huiskamer in Breukelende eerste eerlijke rietsuiker werdverkocht. „Die rietsuiker was ookvooral een voorlichtingsmiddel, omde discussie aan te zwengelen”, zegtHuub Jansen, directeur van de Lan-delijke Vereniging van Wereldwin-kels. Hij pakt er een aantal coversbij van het bulletin dat in de begin-jaren werd uitgegeven. Angola, ElSalvador en de anti-kernwapenbe-weging – het activisme spat ervanaf. Een foto van een Wereldwinkel

in de jaren zeventig geeft duidelijkde prioriteiten aan: ’Informatiecen-trum en Wereldbibliotheek’ staat erop de gevel. Jansen maakte de om-slag mee toen hij twintig jaar gele-den directeur werd. Ik was iemanddie uit de linkse actiehoek kwam,maar ook zakelijk kon denken - ikwas zelfstandig ondernemer, hadeen eigen adviesbureau.”Nu openen Wereldwinkels hun deu-ren op A-locaties in de binnenste-den. In Eindhoven bijvoorbeeld za-gen ze de omzet verdrievoudigenna zo’n verhuizing uit een achteraf-straatje.Hoewel Vogels de touwtjes watstrakker aan probeert te trekken,ziet ze ook de voordelen van de zelf-standigheid van de Wereldwinkelsen de 12.500 vrijwilligers. „Ik hebbij V&D gewerkt en daar bleek datin Gouda veel meer fietsen ver-kocht werden dan elders . Daarmoet je het assortiment natuurlijkop aanpassen. De medewerkers we-ten ook wat hun klanten willen. Enhet enthousiasme waarmee het 40-jarig bestaan overal is gevierd, datlukt je alleen met vrijwilligers.”

advertentie .

delsorganisatie ter wereld. Handelin plaats van hulp, een modern cre-do dat de organisatie vandaag nogsteeds huldigt. Meijs zegde zijnbaan op en begon eerlijk geprodu-ceerde artikelen te importeren.De Wereldwinkels, die in dezelfdeperiode werden opgezet, waren debelangrijkste afnemers. Dat is nogsteeds zo, zegt directeur Mike Jan-sen. Maar sinds 2006 staan de pro-ducten van Fair Trade Original ookin de schappen van de supermarkt.En dat is de kant die Jansen op wil.„We hebben een aanjaagfunctie.

We willen de reguliere markt open-breken voor fair trade. Als anderenhet vervolgens van ons overnemen,is dat prima.” De afgelopen jaren ishet bedrijf afgeslankt, een procesdat werd versneld toen het maga-zijn in Culemborg in 2007 afbrand-de. Zo zijn bijvoorbeeld de Fair Tra-de shops – die nu WAAR-winkelsheten – ondergebracht bij FairSup-port, de organisatie die ook de We-reldwinkels aanstuurt. Fair TradeOriginal richt zich nu alleen nog opde import van producten.De belangstelling voor duurzaam-

heid is groot, daar doet Fair TradeOriginal zijn voordeel mee. Maar,zegt Jansen eerlijk, we staan nogsteeds aan het begin, als het gaatom eerlijke handel. „In het eerstehalfjaar van 2009 lag de omzet 18procent hoger dan in dezelfde peri-ode vorig jaar. Maar er is nog eenwereld te verbeteren. We hebbennu 200 producten, maar die staannog lang niet allemaal in de super-markt. In Engeland zijn ze al veelverder. We doen goede zaken metJumbo en AH, maar er is nog heelveel ruimte om te groeien.”

Page 18: Fair Trade bijlage

$ - - 0 & # 2 # # 0 1 2 ' , k # " # 0 * 2 , " 4 # 0 ) 0 ' ( % 3 2 2 0 >

' , R M M + * m b " $ * # 1 # , O M M + * . 2 )

! ' , 2 2 1 2 . . # * 1 2 .^ . . # * 1 2 .

' + . - 0 2 # 3 0 We - 5 ' # D 1 _ # 1 2 I ^ + 1 2 # 0 " 2 +M O M P Q R J Q Q V U

5 5 5 K & - 5 ' # 1 3 # 1 2 K 4 - +

c 2 ' 0 " 0 2 " #

g m g 3 ' A # 1$ & # g 3 ' A # 2 & ? 2 ` ? 0 # 15 5 5 K ( . ( 3 ' A # 1 K A - K 3 )

KOM FAIRTRADE PRODUCTENRUIKEN, VOELEN EN PROEVEN...

Bent u werkzaam of actief binnen de Nederlandse Horeca of Foodservice branche en geïnteresseerdin FAIRTRADE en duurzame levensmiddelen? Goed nieuws! Bewust consumeren is helemaal van dezetijd. Steeds meer consumenten kiezen voor duurzame producten en tonen interesse in het verhaalachter het product. Ook wanneer zij buiten de deur eten in een restaurant of café, want ieder productheeft een eigen verhaal.

Woensdag 11 en donderdag 12 november organiseertHoreca en Foodservice groothandel Kruidenier,voor de 17e keer op rij de Kruidenier Foodbeurs. Het thema dit jaar: ‘WEET WAT JE EET’. Op 7.500vierkante meter demonstreren 140 standhouders hun producten én hun visie op MaatschappelijkVerantwoord Ondernemen.

Nieuwsgierig geworden naar de laatste ontwikkelingen in de Nederlandse Out-of-Home branche?Kom kennis uitwisselen met uw branchegenoten en ervaar zelf het enorme product- en diensten-aanbod. Registreer uw gratis beursbezoek gemakkelijk en snel via www.kruidenierfoodbeurs.nl

KRUIDENIER FOODBEURS 200911 & 12 NOVEMBER 2009. EXPOHOUTEN (UTRECHT)

De betere krant.

"

Ja, ik bestel ... exemplaren van ‘Right On!’ à € 24,95 .................................................................(art.nr. 0002033042)

Naam: .............................................................................. Voorletters: .............................................................m/v

Adres: ....................................................................................................................................................................

Postcode / Plaats: ....................................................................................................................................................

Telefoonnummer: .................................................................... E-mail: ..................................................................

Bank-/girorekening Handtekening: ..................................................................

Door ondertekening van deze bon machtig ik Trouw om het totaalbedrag van deze bestelling – plus € 1,95verzendkosten– eenmalig af te schrijven van het door mij ingevulde bank-/gironummer. Stuur deze bon in eenongefrankeerde envelop naar Trouw, Antwoordnummer 15648, 4780 VS Moerdijk.

Right On!Right On! is een dvd-serie,samengesteld door Trouw en Amnesty, van speelfilms en documentaires met verhalen over kinderen uit de hele wereld. Verhalen die je raken omdat ze over bijzonderejongeren gaan die een goed leven willen. Sommige van hen moeten er alleen heel hard voor vechten.Right On!, films die ogen openen.

""

erie,uw en

Nieuw

Trouw | Idealen

The Way I Spent the End of the World Catalin Mitulescu - SpeelfilmDe 7-jarige Lalalilu en zijn 17-jarige zus Eva groeien op in Boekares tijdens het commu-nistische regime van Ceausescu. Beiden dromen ze over vrijheid.Roemenië, 2006, 105 min.

The Wooden CameraNtshaveni Wa Luruli - SpeelfilmDe Zuid-Afrikaanse Madiba en zijn vriend Sipho vinden een dode man met een video-camera en een pistool, en verdelen de buit. Terwijl de één filmmaker wordt, sluit de ander zich aan bij een jeugdbende.Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika, 2003, 90 min.

Living RightsDuco Tellegen - DocumentaireVier korte documentaires tonen de realiteit van kinderrechten, en die is vaak heel andersdan wij denken. Nederland, 2004, 4x28 min.

B

D-TOTAAL

OR

GA

NIC FO ODSER

VIC

E

BD-Totaal levert sinds 1993 de cateringbranche een volledig assortimentvan duurzame, fairtrade en biologische producten.Met één order al uw food en non-food producten in huis.

Bezoek ook onze webshop voor biologische kleding.

Lichtschip 31 3991 CP Houten e-mail: [email protected] T: 030 287 1445 F: 030 289 5913

www.landgoedsap.nlwww.bd-totaal.nl

www.wellton.nlbiologische sappen biologisch katoen

A.van Weely BV isspecialized in tradingFair-Trade and organiccertified green coffees.

And since 1988 we have supportedin practice the introduction and development of

Fair-trade / Max Havelaar in Europe.Through our global network

with certified producer organizationsand our support to suppliers,

we provide tailor-made solutionsfor the coffee industry towards sustainability.

E-mail: [email protected] T +31(20)6222477 Website: www.douque.com

Page 19: Fair Trade bijlage

19zaterdag 31 oktober 2009 Trouwtrouw.nl /groen

AnanasDe stekelige kant van zoet fruit

Op steeds meer fruitschalen prijkt eenzomerse ananas. Op de plantages gaat heter minder vrolijk aan toe: lange dagenvoor weinig geld en gif spuiten zonderbeschermende kleding.

Zeventig tot tachtig procent van al-le ananassen die door Europa wor-den geïmporteerd, komen uit CostaRica. Na koffie is het het tweedeagrarische exportproduct van hetMidden-Amerikaanse land. In 2008werd er 1.462.115,6 ton ananas uitCosta Rica geëxporteerd. Het me-rendeel van de 42.500 hectare ana-nasplantages –bijna 64.000 voetbal-velden –- is in handen van Del Mon-te, Dole, Chiquita en hun dochter-maatschappijen.

Voetbalvelden vol

Marianne Wilschut

In de vier maanden dat MarikenGaanderse in Costa Rica onder-zoek deed naar arbeidsrechten

in de ananasteelt is de vrucht voorhaar wel van haar voetstuk geval-len. ,,Ik kreeg er altijd zo’n fruitig,zomers gevoel bij, maar nu over-heersen bij mij toch de beelden vande eindeloze plantages waar in dezinderende hitte arbeiders met ge-bogen rug die stekelige ananassenstaan te steken”,Gaanderse werkte voor de ontwik-kelingsorganisatie Icco dat met eenontluisterend rapport kwam. Zo iseen arbeider in de ananasteelt ge-middeld tien tot twaalf uur per dag,in touw. Zes dagen in de week. Vooreen dagloon van 18,80 dollar plukthij of zij dagelijks zo’n 5000 ananas-sen. Sommigen verdienen zelfs 11dollar per dag of minder.

Veel werknemers hebben rugklach-ten, omdat ze de hele dag voorover-gebogen moeten werken. Ook oog-problemen komen voor, omdat goe-de bescherming tegen de vele prik-kels en stekels van de ananas ont-breekt. Beschermende kleding voorde vele chemische middelen hoortdoorgaans ook niet tot de standaardbedrijfskleding. ,,Die bestrijdings-middelen worden niet alleen ge-bruikt om schadelijke insecten teverjagen, maar ook om tegemoet tekomen aan de wens van de consu-ment”, weet Gaanderse. ,,Het gou-den kleurtje dankt de ananas aanhet bespuiten met chemicaliën enomdat de consument graag eenkroontje op de ananas wil hebbenzijn er weer extra chemicaliën no-dig om eventuele beestjes in dezekroontjes te bestrijden.”Bestrijdingsmiddelen zoals broma-cil en diuron vervuilen het grond-

water op de plantages en in de om-geving. ,,Veel mensen hebben ge-zondheidsklachten”, zegt vak-bondsmedewerker Carlos ArguedasMora. ,,In vier dorpen moeten de in-woners tankwagens met water la-ten komen omdat hun eigen drink-water te vervuild is.”Wie klaagt of zich bij een vakbondaansluit, krijgt het zwaar, weet Ar-guedas uit eigen ervaring. Omdathij zich publiekelijk heeft uitge-sproken over de misstanden in deananasteelt, hangt hem een claimvan 333.000 dollar boven het hoofd.Hoewel Del Monte, Dole en Chi-quita zeggen dat ze zich committe-ren aan goede werkomstandighe-den, gelden die niet voor de tijdelij-ke werknemers op hun plantages.De afgelopen jaren zijn veel vastewerknemers vervangen door tijde-lijke seizoensarbeiders, vaak af-komstig uit Nicaragua. Deze flex-werkers werken via externe ar-beidsbureaus. Op deze manier om-zeilen de bedrijven de sociale verze-keringen en secundaire arbeids-voorwaarden waar vaste werkne-mers wel recht op hebben.De Costa Ricaanse overheid geeftondertussen ook niet thuis. Offici-eel moeten bedrijven die een ver-gunning voor een ananasplantage

aanvragen, eerst een milieueffect-rapportage bij de overheid indie-nen. In september 2008 had slechtséén ananasplantage in Costa Ricade benodigde vergunning. De rege-ring kan de explosieve groei van deananasteelt echter niet bijbenen enkampt met gaten in de wetgeving.Een ontluisterend beeld voor eenland dat zich profileert als ecotoe-ristische hot spot en de reputatiegeniet van het Zwitserland van La-tijns-Amerika. ,,Het enige dat vooronze regering telt is het opkrikkenvan de ananasexport. Dat er daar-voor door de werknemers en hetmilieu hele grote offers moetenworden gemaakt, interesseert zeniet”, constateert Arguedas.Toch ziet Gaanderse wel ruimtevoor verbetering. ,, In de bananen-teelt zijn de afgelopen jaren door al-le publiciteit en druk van de consu-ment veel verbeteringen doorge-voerd. Helaas zijn die verbeteringenin de opkomende ananasteelt nietéén op één overgenomen. Bedrijvenwachten op de consument. Pas alsdie aangeeft dat hij bereid is ommeer te betalen voor een eerlijkeananas, zullen zij stappen zetten.”inderdaad lijken de eerste aarzelen-de stapjes te worden gezet. Chi-quita, heeft al aangegeven dat het

voortaan alleen nog ananassen diedoor de Rainforest Alliance zijn ge-certificeerd, zal verkopen.Met de andere fruitbedrijven is Iccoin gesprek. Gaanderse: ,,Die dialooggaan we graag aan. Maar als je zekerwilt weten dat de ananas die jekoopt onder goede arbeidsomstan-digheden en met respect voor hetmilieu is geproduceerd, dan moet jevoor een ananas kiezen met eeneerlijk keurmerk, Oké van Max Ha-velaar. Dan weet je zeker dat er jaar-lijkse inspecties zijn en kun je alsconsument via internet achterhalenwaar er precies op gecontroleerdwordt. ”

Page 20: Fair Trade bijlage

MAANDAGVLEESVRIJ

Andy McDonald

Kijk voor dit heerlijke recept met

Alpro® soya Fruitfi let en mijn andere recepten zónder vlees op

www.maandagvleesvrij.nl

Lekker variëren met Alpro® soya

Met [ONE] Coffee biedt Maas International een

duurzame oplossing voor koffie op de werkvloer.

Van boon tot kop. Een MVO totaalconcept

met energiebesparende design automaten,

aluminiumvrije verpakkingen en duurzame,

CO2-neutrale productie. Met vanzelfsprekend

biologische koffievarianten die we inkopen

onder de strikte Fair Trade voorwaarden van

Max Havelaar. Bent u toe aan eerlijke én heerlijke

koffie voor op de werkvloer?

Mail naar [email protected] voor een scherp zakelijk

aanbod of kijk op www.1-onecoffee.com voor

meer informatie.

Zakelijk gezien de eerlijkste koffie

Fair Trade Management,

iets voor jou?

Behalve Fair Trade Management hebben we nog 46 bijzondere majors

za 24 april10.00 - 16.00 uurDroevendaalsesteeg 2Wageningen

opendagenvanhall-larenstein.nl

za 14 november10.00 - 16.00 uurDroevendaalsesteeg 2Wageningen

Je bent een

toppertjemet je fairtrade ananas!

Een ananas doet denken aan een tropisch feestje.Maar voor de mensen die werken in de

ananasteelt, is het leven helemaalgeen feest. Gelukkig kun jij hun

leven leuker maken!Kies voortaan voor fairtradeananas. En laat vervolgens aaniedereen horen hoe goed dat is,door luidkeels mee te zingen met

de okééste hit van 2009!

Zing mee met onze

ToppertjeKaraoké op:www.fairtrade-ananas.nl

www.fairtrade-ananas.nl