Download - Een tentoonstelling over de hedendaagse kunstenaar Demiak ...kunstloc.klunky.nl/uploads/download/5a9e848e779ee527e0f...Demiak (Maarten Demmink), die schilder, beeldhouwer, fotograaf

Transcript
  • handleiding

    Een tentoonstelling over de hedendaagse kunstenaar Demiak schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar

    voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs

  • (On)bewoonbaarEen tentoonstelling

    over de hedendaagse kunstenaar Demiak schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar

    voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijshandleiding

  • InhoudInleiding 4 Lesopzet 4 Praktische info 4

    1. Van start 6

    2. Ontdekken 8

    3. Kijken, luisteren en praten 12

    4. Maken 14

    tijdsduur

    klassikaal

    in duo’s / groepjes

    individueel

  • 4

    InleidingTegenwoordig is een kunstenaar allang niet meer alleen de schilder achter zijn ezel, de fotograaf die door zijn lens tuurt of de beeldhouwer met zijn handen in de klei. Vaak zijn hedendaagse kunstenaars multitalenten die zich op verschillende manieren willen uiten met veel materialen en technieken.Het project (On)bewoonbaar laat leerlingen kennismaken met de hedendaagse kunstenaar Demiak (Maarten Demmink), die schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar tegelijk is. Zijn kunstwerken zijn veelzijdig van vorm en techniek.Herkenbaar in veel van zijn kunstwerken zijn de huisjes, die een symbool zijn voor het terugkerende thema behoefte aan veiligheid en een dak boven je hoofd.

    Tijdens dit project is er heel wat te ontdekken voor de leerlingen: de kunstwerken van Demiak die ze van héél dichtbij mogen bekijken en de manier waarop Demiak zijn kunstwerken maakt. Ook het thema veiligheid neemt in de kunstlessen een belangrijke plek in.

    Lesopzet

    In de klas komt een grote kist met drie kunstwerken en het schetsboek van de kunstenaar Demiak. Aan de hand van heel diverse opdrachten zullen de leerlingen, met hun neus boven op Demiaks werk, stapsgewijs meer ontdekken over de kunstwerken.Ze gaan op onderzoek uit en komen vragen tegen als: ‘Is deze foto wel een echte foto?’ en: ‘Zou ik me veilig voelen in dit huisje?’

    Het project (On)bewoonbaar heeft vier onderdelen.Tijdens de onderdelen 1 & 2 staat het ontdekken, bekijken en beleven van de kunst centraal.In onderdeel 3 volgt de kennismaking met de kunstenaar die vertelt over zijn werk. Een klassikaal gesprek biedt de leerlingen de ruimte om ook zichzelf vragen te stellen.Tot slot is er onderdeel 4, de praktische verwerking. Alle gesprekken, beelden en informatie komen samen in een zelfgemaakt kunstwerk.

    Praktische info

    LooptijdHet project (On)bewoonbaar blijft minimaal twee weken bij u op school en zal rouleren tussen de groepen 5 t/m 8. Stem zelf met uw collega’s af wanneer de leskist in welke klas aanwezig is.

  • DuurHet project (On)bewoonbaar heeft vier onderdelen:1. Van start 20 min. Introductie van de kunstwerken aan de hand van een fi lmpje.2. Ontdekken 50 min. Onderzoek naar het werk van Demiak aan de hand van zes roulerende opdrachten.3. Kijken, luisteren en praten 30 min. Een korte fi lm over Demiak en het stellingenspel ter voorbereiding op een groepsgesprek.4. Maken 60 min. De leerlingen maken zelf een veilige plek van klei.

    Belangrijk is dat de onderdelen 1, 2 en 3 kort na elkaar worden uitgevoerd. Onderdeel 4, de praktische verwerking, kan eventueel op een later tijdstip plaatsvinden.Het hele project neemt ca. 3 uur in beslag.

    BasismateriaalHet klassikale gesprek tijdens onderdeel 3 wordt gevoerd aan de hand van vragen van de leerlingen zelf. Ter inspiratie wordt daarvoor de dvd Filosoferen met kinderen over kunst meegeleverd. Daarop is te zien hoe u op diverse manieren met uw leerlingen een gesprek kunt voeren over kunst.De dvd is een basismateriaal dat eigendom blijft van de school. U kunt de dvd dus ook nog op andere momenten bekijken en gebruiken.

    OnlineOp de website Klunky vindt u het stellingenspel, de bijbehorende fi lmpjes (ze staan ook op de meegeleverde dvd) en een link naar de website van Demiak.www.klunky.nl > onbewoonbaar.Ook deze handleiding staat op internet. Ga naar www.klunky.nl > lerarendeel.U moet inloggen om toegang te krijgen tot het lerarendeel:

    login: leerkrachtwachtwoord: kunstbalie

    5

  • 6

    1 Van start 30 min.

    InhoudDe leskist wordt gesloten in de klas geplaatst. U kijkt met de hele groep naar een fi lmpje dat de leerlingen prikkelt tot nadenken over de inhoud van de kist. Na het openen van de kist maken de leerlingen kennis met het werk van de kunstenaar Demiak.

    Benodigdheden• de leskist met kunstwerken;• dvd met het fi lmpje Kunstkijkers;• blaadjes papier en pennen;• een (prik)bord om de blaadjes op te plakken of te prikken.

    Voorbereiding1. Plaats de gesloten leskist op een centrale plek in het lokaal. Zorg dat alle leerlingen hem

    goed kunnen zien.2. Bekijk voor aanvang van de les zelf het fi lmpje Kunstkijkers. Het fi lmpje staat op de dvd en

    op klunky: www.klunky.nl > zoekmenu > onbewoonbaar.3. Zorg voor kleine blaadjes papier waarop de leerlingen een vraag kunnen schrijven. Hun

    vragen worden straks op het bord geplakt of geprikt.

    De les begint

    Bij binnenkomst zien de leerlingen een grote kist in de klas staan. Ze gaan rondom de kist zitten, zodat ze straks, als de kist wordt geopend, de inhoud goed kunnen zien.

    Belangrijk: houd de leskist gesloten totdat de leerlingen het fi lmpje hebben gezien en hebben nagedacht over de inhoud van de kist.

    Het fi lmpje KunstkijkersIn dit fi lmpje zien de leerlingen leeftijdgenoten die de inhoud van de leskist bekijken en erop reageren. Uw eigen leerlingen zien de kunstwerken dus nog niet zelf, ze horen en zien alleen de reactie van hun leeftijdgenoten.

  • U houdt de kist gesloten en stelt de leerlingen deze vragen:- Van wie zou deze kist zijn?- Wat denken jullie dat erin zit?- Welke uitspraak heeft jullie nieuwsgierig gemaakt?

    Kijken

    Nadat de leerlingen gespeculeerd hebben over de inhoud van de kist maakt u hem open.Er zijn drie kunstwerken en een schetsboek te zien van de kunstenaar Demiak. Geef uw leerlingen de tijd om de inhoud van de kist goed te bekijken.U kunt deze vragen stellen:- Wat is er te zien?- Hebben jullie goed geraden wat er in de kist zit?- Herkennen jullie de uitspraken van de kunstkijkers uit het fi lmpje?

    De leerlingen krijgen nu kort de tijd om zelf een vraag te bedenken over de kist. Wat zouden ze graag te weten willen komen over de kunstwerken in de kist of over de kunstenaar die de werken heeft gemaakt? De leerlingen schrijven hun vraag op een blaadje.

    U verzamelt alle vragen en hangt of prikt ze op het bord. Tijdens het project kunt u steeds teruggrijpen op deze door de leerlingen zelf geformuleerde vragen. De kans bestaat dat sommige vanzelf tijdens de lessen worden beantwoord. Het is ook mogelijk dat ze een goede aanleiding vormen voor een extra gesprek. Les 3 biedt de mogelijkheid om de vragen nog eens te bespreken.

    7

  • 8

    2 Ontdekken 30 min.

    InhoudDe leerlingen gaan actief aan de slag met de inhoud van de leskist.U verdeelt de leerlingen in groepjes van zes. Elk van deze groepjes krijgt een doosje met daarin een vraag of opdracht. Met deze opdrachten gaan de groepjes leerlingen de kunstwerken stuk voor stuk beter bekijken en ontdekken.Laat de groepjes elke 5 à 7 minuten wisselen van doosje en aan een opdracht beginnen of een andere vraag beantwoorden.

    Benodigdheden• de leskist met kunstwerken;• 6 doosjes met opdrachten en vragen;• voor elk groepje papier en pennen.

    Voorbereiding1. Zet in het klaslokaal tafels en stoelen klaar voor 6 groepjes.2. Zet de grote kist op een centrale plaats in het lokaal waar de leerlingen ruimte hebben om

    te kijken.3. Om het onderzoek goed te laten verlopen is het belangrijk om de kunstwerken die los in de

    kist zitten te verdelen over verschillende plekken in het lokaal, zodat elk groepje de ruimte heeft om de werken goed te bekijken.

    4. Omdat niet alle leerlingen tegelijk naar de echte kunstwerken kunnen kijken, zitten er in sommige doosjes foto’s van de kunstwerken. Bij de opdrachten uit doosje 2 en doosje 6 bekijken de leerlingen de echte kunstwerken van dichtbij.

    Overzicht doosjesDoosje 1: de leerlingen bekijken de 4 foto’s in het kleine doosje.Doosje 2: de leerlingen bekijken de ondiepe vitrine in de grote kist en de beschilderde foto.Doosje 3: de leerlingen bekijken de 4 foto’s in het kleine doosje.Doosje 4: de leerlingen bekijken de 4 foto’s in het kleine doosje en het schetsboek.Doosje 5: de leerlingen bekijken de 4 foto’s in het kleine doosje.Doosje 6: de leerlingen bekijken de vitrine met het grote driedimensionale huis.

  • Kijk en ontdek

    De leerlingen gaan per groepje aan de slag met een doosje. Om de 5 à 7 minuten laat u de groepjes wisselen van doosje.

    Opdrachten in de doosjes

    Doosje 1In dit doosje zitten 4 voorwerpen. Welk voorwerp past bij welk kunstwerk en waarom?Kijk goed naar de foto’s van de kunstwerken die in dit doosje zitten en leg het juiste voorwerp bij de juiste foto. Schrijf kort op waarom jullie deze keuze hebben gemaakt.

    Doosje 2Welke materialen en technieken zien jullie in de kunstwerken?Aan de hand van stukjes materiaal gaat dit groepje leerlingen op zoek naar het materiaal dat bij elk afzonderlijk kunstwerk past. De leerlingen bekijken hiervoor de ondiepe vitrine in de grote kist en de grote beschilderde foto.

    9

  • 10Doosje 3Dit project heet ‘(On)bewoonbaar’. In de kunstwerken van Demiak komen geen mensen voor. Aan de hand van de foto’s in dit doosje beantwoordt het groepje deze vragen:- Zijn de huisjes bewoonbaar of onbewoonbaar?- In welk huisje zou jij je fi jn en veilig voelen? En waarom?- Als er mensen in zouden wonen, hoe zouden die er dan uitzien?- Welke houding zouden ze hebben? Kun je deze houding uitbeelden?

    Doosje 4Aan de hand van de 4 foto’s in dit doosje en het schetsboek maakt dit groepje een woordweb bij de kunstwerken. Welke woorden passen bij deze werken? Bedenk minimaal 10 woorden en schrijf ze op een groot vel papier.

    Doosje 5In dit doosje zitten 4 geluidsfragmenten op een mp3-speler en 4 foto’s. Het beste kunt u de mp3-speler de avond van tevoren even opladen met de bijgeleverde oplader. Het groepje bepaalt welk muziekfragment het beste past bij de kunstwerken van Demiak.

    Zorg dat de mp3-speler nooit onbewaakt achterblijft!

  • Doosje 6Zoom in, zoom uit. Bekijk het grote driedimensionale huis van Demiak. Het groepje beantwoordt deze vragen:- Wat zie je als je door een vergrootglas naar het huis kijkt?- Wat zie je als je van een afstand naar het huis kijkt?

    TipOm de aandacht van alle groepjes vast te houden is het goed om tijdens de korte presentatieseen willekeurige volgorde aan te houden.

    Wanneer alle groepjes de opdrachten en vragen hebben gemaakt is het tijd voor de klassikale terugkoppeling. Alle opdrachten en vragen komen hierbij weer aan bod. Per groepje presenteren de leerlingen hun antwoorden. Vergelijk de antwoorden en vraag de leerlingen om een motivatie.

    11

  • 12

    3 Kijken, luisteren en praten 30 min.

    InhoudIn dit onderdeel komt de kunstenaar Demiak aan het woord. De leerlingen kijken klassikaal naar een fi lmpje waarin de kunstenaar vertelt over zijn kunstwerken.Hoe gaat Demiak te werk? Welke materialen en technieken gebruikt hij? Hoe verloopt het creatieve proces? Wat is zijn thematiek? Welke inspiratiebronnen heeft hij?Na het bekijken van het fi lmpje voert u een klassikaal gesprek over Demiak. Wat voor soort kunstenaar is hij? Vervolgens bespreekt de groep het thema veiligheid, dat aan de orde komt in het stellingenspel.Ter voorbereiding op dit onderdeel kunt u gebruikmaken van de dvd Filosoferen met kinderen over kunst. Deze dvd biedt handvatten om met uw leerlingen een gesprek over kunst te voeren.

    Benodigdheden• dvd met het fi lmpje Demiak;• dvd Filosoferen met kinderen over kunst;• www.klunky.nl > onbewoonbaar > stellingenspel

    VoorbereidingTijdens dit onderdeel voeren de leerlingen een klassikaal gesprek. Neem de bijbehorende vragen vooraf goed door.Bekijk voorafgaand aan deze les zelf het fi lmpje Demiak en een of meer gesprekken op de dvd Filosoferen met kinderen over kunst.

    Demiak

    De leerlingen kijken klassikaal naar het fi lmpje Demiak. De kunstenaar Demiak is schilder, beeldhouwer, fotograaf en tekenaar tegelijk. Hebben de leerlingen dat al ontdekt?

    Voer na het bekijken van het fi lmpje een klassikaal gesprek over de kunstenaar en stel daarbij deze vragen:- Wat voor verschillende soorten kunstwerken maakt Demiak?- Kun je de materialen noemen die Demiak gebruikt in zijn kunstwerken?- Waarom zou Demiak zo veel verschillende materialen en technieken gebruiken?- Is Demiak schilder, fotograaf, beeldhouwer of tekenaar?

  • - Stel je was zelf een kunstenaar, zou jij zelf het liefst met één materiaal werken of met allemaal verschillende? Waarom?

    Veiligheid

    De huisjes in het werk van Demiak symboliseren het hebben van een dak boven je hoofd en veiligheid. Wat betekent het begrip ‘veiligheid’ voor de leerlingen?Voer een klassikaal gesprek over veiligheid en stel daarbij deze vragen:- Wat betekent het als je je ergens veilig voelt?- Wat geeft jou een veilig gevoel?- Wie kan de plek omschrijven waar hij zich veilig voelt?- Zou jij je veilig voelen in de huisjes van Demiak?- Voelt iedereen zich even veilig op dezelfde plek met dezelfde dingen of mensen om zich

    heen?

    Tipkijk nog eens op het bord, waar de vragen staan die de leerlingen aan het begin van dit project hebben gesteld.

    Het stellingenspel

    Dit spel, dat over tegenstellingen gaat, zorgt voor net wat meer verdieping bij de leerlingen. Toon op het digibord de stellingen via www.klunky.nl > onbewoonbaar > stellingenspel. Noem de tegenstellingen een voor een op en laat de leerlingen partij kiezen. Wie het eens is met de eerste partij, die gaat staan; wie het eens is met de andere partij, die blijft zitten. Laat bij elke tegenstelling een aantal leerlingen hun keuze toelichten.

    Wanneer voel jij je veilig?- als je arm of rijk bent;- als je in Nederland of in het buitenland bent;- als je op straat of in huis bent;- als je in het huisje van Demiak of in een grote luxe villa met veel kamers bent;- als je bij dieren of bij mensen bent;- als je in het donker of in het licht bent.

    Extra: laat de leerlingen zelf ook (tegen)stellingen bedenken die passen bij de kunstwerken.

    13

  • 14

    4 Maken 30 min.

    InhoudNa afl oop van het klassikale gesprek gaan de leerlingen individueel aan de slag met Demiaks werk en het thema veiligheid. Ze gebruiken net als Demiak verschillende materialen om hun eigen veilige plek te verbeelden.

    Benodigdheden• klei en kleiplankjes;• gereedschap om de klei te bewerken;• versieringen om in de klei te drukken (kralen, stukjes textiel, natuurlijke materialen,

    snippers papier enz.);• verf en penselen;• evt. gekleurd karton of schoenendozen.

    VoorbereidingHet is aan te raden om dit onderdeel indien mogelijk in het handvaardigheidslokaal uit te voeren.Zorg voor voldoende materialen voor het versieren van de klei. De materialen kunnen daags van te voren door de leerlingen meegebracht worden, maar zorg ook zelf voor voldoende divers basismateriaal.

    Aan de slag

    Na het klassikale gesprek over veiligheid gaan de leerlingen praktisch met het thema aan de slag: ze maken een eigen veilige plek.Als basis krijgt iedereen een grote homp klei. De leerlingen maken hiervan zelf een omhulsel of holletje. Het resultaat moet een veilig plekje zijn waarin ze zich fi jn zouden voelen en waarin ze graag een tijdje zouden willen verblijven.Als de klei de gewenste vorm heeft, gaan de leerlingen hun persoonlijke plekje decoreren met diverse soorten materiaal. Belangrijk is dat ze hierbij materialen kiezen die bij hun veilige plek passen. Van kralen tot takjes, van textiel tot papier: alles mag. Diversiteit aan materialen is dan ook heel wenselijk.

  • Vraag uw leerlingen tijdens het maakproces:- Welke vorm kies jij voor je omhulsel? Vertel eens waarom?- Bij welk materiaal voel jij je fi jn?- Welke kleur hoort bij de plek die je in gedachten hebt?

    Slotvraag:Kun je vertellen waarom de plek die je hebt gemaakt voor jou veilig voelt?

    Extra: Als er tijd over is of wanneer u deze opdracht wilt uitbouwen, laat u de leerlingen uit karton (of met een schoenendoos) een omgeving voor hun veilige plek maken. Help ze op weg met deze vragen: waar is jouw veilige plek? Buiten of binnen? In de natuur of juist in de stad?

    Tip Als u natuurlijk materialen tekortkomt, kunt u de leerlingen altijd nog het schoolplein op sturen om extra materialen te verzamelen.

    15

  • Colofon

    Concept, samenstelling en tekst: Annelijn Smulders

    Tekstredactie: Laura van Campenhout

    Vormgeving: Marieke Nelissen, le petit studio

    Beeld van het logo en foto’s: Demiak

    Dvd: Videobedrijf Beeldpraat, www.beeldpraat.com

    Leerlingen van groep 7, Basisschool Cleijn Hasselt in Tilburg

    Met speciale dank aan: Maarten Demmink (Demiak)

    www.klunky.nl

    www.kunstbalie.nl

    [email protected]