Download - Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

Transcript
Page 1: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

Echografiedoordehuisarts:

feitoffictie?KatiaDauwe,KULeuven

Promotor:Prof.Dr.JanBosmans,UGent

Co-promotor:Dr.SimonvanHooland,AZStLucasGent

MasterofFamilyMedicine

MasterproefHuisartsgeneeskunde

Page 2: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

1

Abstract

Echografiedoordehuisarts:feitoffictie?

ContextEchografie,éénvandemeestaangevraagdeniet-invasievediagnostischebeeldvormingstechnieken,wordtzeldenzelfdoordeVlaamsehuisartsbeoefend.Tochlijkthetgemakkelijktebedenkenwelkemogelijkemeerwaardeditzoukunnenbieden.Bovendienmaaktechografiebijonzebuurlandenreedsmeerderejarendeeluitvandeeerstelijnszorg.WathoudtonzeVlaamsehuisartsentegenenzijnerhervormingennodig?

OnderzoeksvraagBestaatereenmogelijkheidomechografieindeVlaamsehuisartsenpraktijkteimplementeren?

MethodeAllereerst werd een verkennende literatuurstudie gedaan. Alle verzamelde relevanteliteratuurgegevenskwamenuithetbuitenland.NadienwerdeenonlineenquêtedoorgemaildnaarallehuisartsenvanhetVlaamseGewest.Bijdeenquêtewerdendeartsen(n=99)intweegroepenverdeeld,zijdieniet(n=93)enzijdiewel(n=6)overeenechografietoestelbeschikken.Nadienwerdbijbeidegroepengepolst naardemogelijkedrempel(s) endemeerwaarde vanechografie in deeerste lijn.Bovendienwerdookgepeildnaarmogelijkehervormingendieechografieindeeerstelijnbereikbaarkanmaken.Degegevenswerdengelezen,bewerktengevisualiseerdmetdestatistischeprogramma’sExcelenSPSS.Debekomenresultatenwerdenvervolgensvergelekenmetdeliteratuurgegevens.

ResultatenBinnen de groep van artsen zonder echografietoestel zijn de voornaamste drempels: demoeilijkheidsgraadennodigeexpertisevoorhetuitvoerenvanecho’s (73%)gevolgddoordehogekostprijs van een toestel (56%) en de nabijheid van een ziekenhuis (51%). Slechts 52% vindt eenechografietoesteleenmeerwaardevoordepraktijkeneenminderheidvindtditeenmeerwaardevoordezorgcontinuïteitendepatiënt,respectievelijk35%en33%.Demogelijkehervormingendiemoetenvoorzienwordenalvorensechografiehaalbaartemakenindeeerstelijnzijneengeschikteopleiding,terugbetaling (nomenclatuurnummer), betaalbare apparatuur en aflijnbare indicaties. Bovendienpleitten 48 artsen (52%) ervoor een cursus echografie te voorzien in de algemene opleidinggeneeskunde. Toch blijft de meerderheid (70%) ervan overtuigd dat echografie thuis hoort in dehandenvandetweedelijn.Opmerkelijkisdatdeliteratuurstudieconclusiefisdathuisartseninstaatzijnomniet-complexeabdominaleenobstetrischeecho’stemaken.Bovendienzouhetmakenvanniet-complexeabdominaleecho’sookkostenefficiëntzijn,omwillevaneenkleineraantal,gerichteredoorverwijzingenenminderacuteinterventies.

ConclusieOndanksdehoopgevendebuitenlandseliteratuurgegevenskunnenweconcluderendatdeVlaamsehuisartsmomenteelnietzittewachtenomecho’stemaken.Totophedenblijftechografiedoordehuisartsdusfictie.Mochtenermogelijkefinanciële-enonderwijshervormingendoorgevoerdwordenzouerwel eenopening kunnengecreëerdwordennaarde implementatie vanechografiedoordeVlaamsehuisarts.

Page 3: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

2

Inhoudsopgave

1. INLEIDING....................................................................................................................41.1 Echografieinhetkort.......................................................................................................5

2. METHODOLOGIE..........................................................................................................82.1 Zoekstrategieliteratuur....................................................................................................82.2 Enquête............................................................................................................................8

3. RESULTATEN................................................................................................................93.1 Artsenzonderechografietoestel.......................................................................................9

3.1.1 Barrières..........................................................................................................................93.1.2 Echoalsmeerwaarde?..................................................................................................103.1.3 Indicaties.......................................................................................................................113.1.4 Kostprijs.........................................................................................................................123.1.5 Mogelijkehervormingen...............................................................................................13

3.2 Artsenmetechografietoestel.........................................................................................143.2.1 Indepraktijk..................................................................................................................143.2.2 Echoalsmeerwaarde?..................................................................................................143.2.1 Indicaties.......................................................................................................................143.2.2 Kostprijs.........................................................................................................................143.2.3 Mogelijkehervormingen...............................................................................................14

4. DISCUSSIE..................................................................................................................154.1 Literatuurstudie.............................................................................................................15

4.1.1 Onzebuurlanden...........................................................................................................154.1.2 Kwaliteit,kostenefficiëntieenpatiëntenvoorkeur........................................................164.1.3 Hetoordeelvandehuisarts..........................................................................................184.1.4 Hetoordeelvandespecialisten....................................................................................18

4.2 Besluitliteratuurstudie...................................................................................................194.3 Interpretatievanderesultaten......................................................................................20

4.3.1 Indicaties.......................................................................................................................204.3.2 Demeerwaarde.............................................................................................................204.3.3 Debarrières...................................................................................................................204.3.4 Nodigehervormingen?..................................................................................................214.3.5 Domusmedicaaanhetwoord......................................................................................22

5. LIMITATIES................................................................................................................23

6. CONCLUSIE................................................................................................................23

7. REFERENTIES.............................................................................................................24

8. BIJLAGEN...................................................................................................................26

Page 4: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

3

IndeGrieksemythologieisEchoeenmooiebergnimf.Echohadechterdegewoonteomonophoudelijktepraten.ZijleiddedaarbijdegodinHerazodanigaf,datHerahaarechtgenoot,Zeus,nietmeerinhetoogkonhouden.Bijgevolg

konzehemnietmeerbetrappenopoverspelmetanderegodinnenofstervelingen.DaaromvervloekteHeraEcho,zodatzealleennogmaarinstaatwasomanderennatepraten.DenimfwerdopeendagverliefdopNarcissus,eenjongemandieenkelhieldvanzijneigenspiegelbeeld.Deliefdekonzenietmethemdelen,hetenigewatzijkondoenishemnapraten.Nogsteedsverliefd

opNarcissus,trokzijzichterugineengrotwaarzijwegkwijnde.Alleenhetgeluidvanhaarstembleefnagalmen.

Ditiseenmythologischeverklaringvoordeechoalsakoestischverschijnsel.(1,2)

‘Echo’

AlexandreCabanel

1887(1)

Page 5: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

4

1. INLEIDING

“Mevrouw X, een zwaarlijvige 49-jarige dame, komt op consultatie. Zij consulteert omwille vanintermittente, recidiverende bovenbuikkrampen en misselijkheid. Zij heeft geen koorts en haarstoelgangblijftongewijzigd.Deklachtenzijnaleentweetalwekenaanwezigenzijnprogressiefvanaard.Klinischonderzoektoonteensoepelabdomen,meteendiscretediepedrukpijnterhoogtevanhetrechterhypochondrium.Depatiëntewordtverwezennaarderadioloogvooreenechografie.Dezekaneen galsteen visualiseren zonder tekens van inklemming of cholecystitis. De patiënte wordtgerustgesteld. 7 weken later consulteert de patiënte opnieuw, nu voor een luchtweginfectie. Bijnavraagvermeldtzijdatdebovenbuikklachtenvolledigverdwenenzijn.”

Echografie,éénvandemeestaangevraagdediagnostischebeeldvormingstechniekendoorhuisartsen,lijktindeVlaamsehuisartsenpraktijkzeldenzelfbeoefend.Tochzijnertalvansituatiestebedenkenwaarin het echotoestel makkelijk zou kunnen gebruikt worden in de eerstelijnszorg. In onzebuurlandendaarentegenmaaktechografiealmeerderejarendeeluitvandeeerstelijnszorg(3).NaaraanleidingvaneigeninteresseenhetontbrekenvanenigeBelgischeliteratuurgegevensomtrenthetgebruikvanechoineerstelijnkwamiktotmijnonderzoeksvraag:“IsereenmogelijkheidomechografieindeVlaamsehuisartsenpraktijkteimplementeren?”

Waaromzoueenhuisartsnuechografiewillendoen?Allereerstwordthetklinischetakenpakketvandehuisarts verruimd.Ontegensprekelijk ishet gegeven ‘tijd’ cruciaal voordehuisarts.Bij dergelijkonderzoekneemjedetijdvoorhetonderzoekéndepatiënt,watdearts-patiëntrelatieenkeltengoedekan komen. Tevens is het één van de belangrijkste taken van de huisarts omde patiënt gerust testellen.Ditonderzoekkaninvelegevallengeruststellingobjectiverenofneteendiagnosebevestigen.Automatisch zal de nood tot doorverwijzen verminderenof zal er gerichter kunnendoorverwezenworden.Jeverantwoordelijkheidalshuisartszaluiteraardtoenemen.Devoldoeningisechtergrootwanneer je eigen diagnoses kunt staven, een feit wat vaak onmogelijk is als huisarts. Het zoubovendienookeenandereinvalshoekkunnenzijnbinnendehuisartsgeneeskunde;debenaderingvanhetmenselijklichaamvanuiteenanderperspectief.Hetkanonzekennisenkelverruimen,overigensniet alleen op anatomisch vlak: ook fysiologische processen zouden beter begrepen worden. Hetbrengt daarenboven een aangename afwisseling tussen het papierwerk door. Een ander positiefaspect is de financiëlemeerwaarde. Het zou heelwat onnodige verwijzingen en spoedproceduresvermijden. Sterker nog, bepaalde literatuurbronnen verkondigden dat echografie de nieuwestethoscoopisvande21steeeuw(4).

AndersdaninonzebuurlandenDuitsland,NederlandenEngelandiserinBelgiëvrijwelgeenonderzoekgebeurdnaarechografieindehuisartsenpraktijk. Indezelandenwordtreedsintensievescholinginsamenwerking met radiologen en eerstelijnsvertegenwoordigers voorzien alsook de financieringhiervan(3).

Demogelijkemeerwaardevoordehuisartsenhetontbrekenvanwetenschappelijkegegevensvaneigen bodem gaven een mooie kans voor het opzet van deze studie. Er werden een aantaldoelstellingenopgelijst.Eerstkomteenoriënterendeliteratuurstudiewaarbijernagekekenwordtofechografiemogelijkisalsstandaardonderzoekindeeerstelijn.HettweededeelomvathetverrichtenvaneenenquêtebijeengrotegroepVlaamsehuisartsen.Depro’sencontra’svanechografiedoordehuisartswordenafgetoetst,alsookdemogelijkeervaringmethetmakenvanecho’senhetaldanniet

Page 6: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

5

beschikken over een echografietoestel wordt bevraagd. Nadien worden de knelpunten die deimplementatievanechografieindeeerstelijnzomoeilijkmakenopgelijstenbesprokenmetDomusMedica,deVlaamseverenigingvoorhuisartsen,diemogelijkeenoplossingzoukunnenbieden.

1.1 Echografieinhetkort

Percussie,hetuitsturenvangeluidomopbasisvandeklankorganenenweefselsinonslichaamtekunnenbeoordelen,iseentechniekdievanoudsherbekendis.In1794ontdektedefysioloogLazarSpallanzani het oriëntatiemechanisme van de vleermuis aan de hand van echolocatie. In 1880beschrevendegebroedersCuriehetpiëzo-elektrischeffect,waarbijbepaaldekristallen(bv.kwarts)onderdeinvloedvandrukeenelektrischespanningcreëren,ofomgekeerd:druk(ultrasonegolven)kunnengenererenonderelektrischestimulatie.In1912vondRichardsondeecholocatieuit.Desonar(SOundNAvigationandRanging),eensysteemomduikbotenoptesporen,werdontwikkeldindejaren’30en’40.In1947werdultrasonografievoorheteerstgebruiktindegeneeskundeomechobeeldente maken van de schedel. Op gelijkaardige wijze visualiseerden Ludwig en Suthers een jaar latergalblaasstenen.IanDonaldwerdin1956depioniervandeobstetrischeechografie(5,6).

Echografieofultrasonografieiseenbeeldvormingstechniekdiezoweldiagnostischalstherapeutisch(interventioneleechografie)kanwordengebruikt.Doormiddelvanultrasonegolven(geluidsgolvenvaneenfrequentiediehogerligtdanwathoorbaaris)kunnenstructureninonslichaamgevisualiseerdworden.Deultrasonegolvenwordendooreenprobe(ook:transducer)uitgezondenengereflecteerddoororganenenstructuren(7).

Indeprobebevindenzichverschillendehonderdenpiëzo-elektrischekristallen,dieonderdeinvloedvan elektrische impulsen een vormverandering ondergaan, waardoor er vibratie optreedt en erultrasone golven ontstaan. Dit fenomeen bestaat ook omgekeerd: wanneer een weerkaatstegeluidsgolfwordtopgevangendoorhetkristal,wordenerelektrische impulsengegenereerd.Zozaleenuitgezondengeluidsgolfweerkaatsenopdegrensvlakkenvanstructurenmeteenverschillendeimpedantie.Impedantieiseenfysischetermdiebeschrijfthoeechogeluiddoorweefselsgaat.Meerprecies zal de geluidsgolf door bepaalde weefsels heen gaan (transmissie) of erdoor wordenweerkaatst(reflectie)terhoogtevaneeninterface(overgang)vanstructurenmeteenverschillendeimpedantie.Alshetverschil in impedantie tussendeverschillendeweefsels tegroot iswordenallegeluidsgolven weerkaatst (reflectie) (afbeelding 1). Daarom kunnen ultrasone golven geenluchthoudendestructurenpenetrerenzoalsbijvoorbeeldintestinaleofpulmonalelucht.Ditverklaartwaaromergelgebruiktbijechografie.Ditisomtevermijdendaterluchttussenprobeenhuidkomt.Zozalookdedrukuitgeoefendopdeprobebelangrijkzijn,bijvoorbeeldomluchtwegtedrukken.Botzaldanweeralleenergieabsorberen.

Page 7: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

6

Afbeelding1:Weergave vandewijzewaaropultrasonepulsendoor eenbepaaldmediumgaanenhoedeecho’s ervanwordengeregistreerdindeamplitudemode(8).

Wanneergeluidsgolvenorganenofweefselspenetrerenmeteenhogeintrinsiekeimpedantiezullende echo’s echogeen zijn. Andere structuren met een lage of geen intrinsieke impedantie zullenhypoechogeen of anechogeen zijn. Van bot of lucht, die de geluidsgolven volledig absorberenrespectievelijk reflecteren, is alleen een hyperechogeen randje zichtbaar, met daarachter eenzogenaamde‘akoestischeschaduw’.Waterofvochtcollectiesbevattenweinigofgeeninterfacesenzijnbijgevolganechogeen(zwart).Somszijnerkleineonregelmatigheden,dezezijnafhankelijkvandehoekwaarindetransducergeplaatstwordt.AndersdanbijCTofMRkanbijechografiehetlichaamvolgenselkemogelijkehoekeninelkmogelijkvlakwordenbenaderd.

Eenfysischewetzegt:hoehogerdefrequentieenhoelagerdegolflengte,hoelagerdepenetratiemaarhoehogerderesolutie(afbeelding2).Zozullenoppervlakkigestructurenmethogerefrequenties(7-18MHz)endieperestructurenmetlagerefrequenties(1-6MHz)wordengevisualiseerd.

Afbeelding2:Diagramwaaropresolutieenpenetratieuitgezetzijntegengolflengeentransducerfrequentie(8).

Page 8: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

7

Naarmatedegolvendieperdoordringenenverderweggerakenvandetransducerneemtdesterkteaf, dit noemen we attenuatie. Attenuatie is afhankelijk van het soort weefsel, de diepte en defrequentie van de uitgezonden golven. Attenuatie kanmen compenserenmet het regelen van deoverallgainendetimegaincompensationknopaanhetechotoestel.

Detijddiedegeluidsgolferoverdoetomdoordeweefselsvanverschillendeimpedantietegaanenterugtekomentotdetransducerisdebasiswaarmeeechobeeldengegenereerdworden.Hoelangerde tijd, hoe dieper de structuur die wordt weergegeven op het scherm. Er bestaan verschillendeweergaves van echo.Demeest simpeleweergave is deA-mode: een enkele transducer zendt eensignaaluitwaarbijdeechoophetbeeldschermwordtweergegevenalseendeflectieopdebasislijn(bv tumor, cyste). Bij de Brightness of B-mode wordt gebruik gemaakt van multipele lineairetransducers(≥128kristallen),waarbijverschillendepuntenuitverschillendelagenzichtbaarworden.Hierbijontstaateentweedimensionaleweergave.BijdeMotionofM-modezullenerA-modeofB-modeimpulsenindetijduitgeschrevenworden,waardoorerbewegingzichtbaaris.Ditwordtgebruiktdoor cardiologen bij de studie van hartkleppen. 3D-beelden ontstaan uit de integratie vanopeenvolgende2D-beelden(7-11).

Afhankelijkvanhet teonderzoekenweefsel,wordteenaangepasteprobegebruikt:platte lineaire,convexeof curvilineaireen sectorprobes (Afbeelding3). Zo zullenbijvoorbeeldhoogfrequente (12-17MHz)vlakkelineairetransducersgebruiktwordenvooronderzoekvanoppervlakkigestructurenenorganen zoals de schildklier, de borst, het musculoskeletale stelsel en het oppervlakkig vasculairsysteem.Vlakketransducersvanmid-range-frequentie(5-12MHz)wordengebruiktbijdiepervasculaironderzoek.Laagfrequente(1-5MHz)convexeprobeswordenbijhetabdominaalonderzoekgebruiktominwendigeorganenbijvolwassenentevisualiseren.Desectorprobe,waarbijdegeluidsgolvenindediepteuitwaaiereneneengroterepenetratiekennen,wordtgebruiktbijechocardiografie(9,11).

Dopplerechografie is een techniek die berust op het dopplereffect. Wanneer een geluidsgolf eenbewegendvoorwerptreft,isdefrequentievandeweerkaatstegolfeenfunctievandeoorspronkelijkefrequentieenvandesnelheidvanhetvoorwerpindeasvandegeluidsgolf.Uitdemetingvandezefrequentieverschuivingkandesnelheidvanhetvoorwerpwordenafgeleid.

Afbeelding3:verschillendeprobesvoorverschillendeindicaties(12).

Page 9: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

8

2. METHODOLOGIE

2.1 Zoekstrategieliteratuur

VoorhetliteratuuronderzoekwerdgezochtindedatabankPubMeddoormiddelvanhetgebruikvanMeshtermen‘Generalpractitioner’AND‘Ultrasound’.Erwerden30artikelsgevonden,waarvaner27uitgeslotenwerdenwegensgeenrelevantie.VerderwerdergezochtindePubMeddatabankonderdezoektermen ‘ultrasound’of ‘ultrasonography’gecombineerdmet ‘generalpractitioner’of ‘primaryhealthcare’. Hieruit konden slechts 6 uit de 4851 weergegeven artikels geselecteerd worden dierelevant waren. Nadien werd gezocht met de zoekmachine Google en werden ‘echografie’ en‘eerstelijnszorg’ of ‘huisarts’ als zoektermen gebruikt. Hierdoor werden nog 3 Nederlandstaligerelevanteartikelsgevonden.Deselectievanalleartikelsgebeurdeopbasisvaneendirectverbandtussendehuisarts/eerstelijnenhetzelfmakenvanecho’s.Datavanpublicatiewerdenonbeschouwdgelaten. Naexpertadviesvanmijnpromotorwerdennog4extrapublicaties toegevoegd. In totaalkondenzo16artikelsgeselecteerdwordendievoldedenaandevooropgesteldecriteria.

2.2 Enquête

Voor het verzamelen van de gegevens werd gebruik gemaakt van een enquête (bijlage 1). DeelektronischeenquêtewerdopgesteldmetThesistools(13),eenonlinesurveytool.Deenquêtewerdvia email verstuurd naar alle voorzitters van de huisartsenkringen in het Vlaamse Gewest. Deemailadressen werden bekomen door middel van Mediwacht (14), een overkoepelende site vanhuisartsenkringen.Zohetemailadresvandevoorzitternietweergegevenwerdopdesite,werddemailverzondennaardesecretarisvandehuisartsenkring.Aanhenwerdgevraagddebijlagediezichindemailbevond,waarinookeenelektronischelinktotdeenquêteterugtevindenwas,doortesturennaar alle leden van de huisartsenkring.Ook aan de voorzitters en secretarissenwerd gevraagddeenquête zelf in te vullen. Ten slottewerd aan hen gevraagd aan hoeveel huisartsen zij de bijlageeffectiefhaddendoorgemaildomzoderesponseratetekunnenberekenen.

Deelektronischeenquête liepviaThesistools,van07/01/2015 t.e.m.17/03/2015, ofwelgeteld70dagen.

Op dezemanierwerden 1001 huisartsen bereikt. Hiervan vulden in totaal 101 artsen de enquêteelektronischin.Deresponseratebedraagtdus10,1%.

DeresultatenwerdenviaThesistoolsautomatischverwerkttoteenExcel-bestand.Naeenevaluatiewerdbemerktdatergebiasteresultatenwarenwegenshetinvullenvandeel1éndeel2terwijlhethiervanbelangwasslechtséénvandetweedelenintevullen,afhankelijkvanhetaldannietofwelbeschikkenovereenechotoestel.HetherwerkteExcel-bestandbestonduiteindelijkuit99bruikbareingevuldeenquêtes.Nadienwerdendedataviadestatistischecomputerprogramma’sSPSSenExcelgelezen,bewerktengeanalyseerd.

Page 10: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

9

3. RESULTATEN

Deenquêtewerddoor99huisartseningevuld,73mannenen26vrouwen,meteengemiddeldaantaljarenwerkervaringvan23,4 jaar ([1-46] jaar).Hiervan isdeverdelingsolo- ,duo-ofgroepspraktijkrespectievelijk43,11en44artsen.Geografischkunnenwedeartsenalsvolgtverdelen;36Limburgseartsen,16Vlaams-Brabantseartsen,15West-Vlaamseartsen,12Antwerpseartsenen7Oost-Vlaamseartsen.

Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geenechografietoestel.

Voor de twee groepen wordt besproken wat de mogelijkse barrières zijn voor aanschaf, wat demeerwaarde is van echo, welke indicaties tot gebruik van de echo kunnen leiden, hoe dekostenperceptieis,enwelkehervormingeneventueelmogelijkzijn.

3.1 Artsenzonderechografietoestel

3.1.1 Barrières

Opvallendisdater16artsenooitoverwogenhebbeneenechografietoestelaantekopen.

Onderstaande grafiek (Grafiek 1) geeft in aflopende volgorde de specifieke barrièresweer die dehuisartsentegenhoudenomeenechografietoestelaantekopen.Debelangrijkstebarrièresvoorhenzijndemoeilijkheidsgraadennodigeexpertisevoorhetuitvoerenvanecho’s(73%)gevolgddoordehogekostprijsvaneentoestel(56%)endenabijheidvaneenziekenhuis(51%).Wateenmindererolspeeltbijhetmerendeelishetontbrekenvaneennomenclatuurnummer(37%)endetijdrovendheidvanhetonderzoek(24%).Bovendienzijndebevraagdehuisartsennietbanginhetvaarwatervanderadiologentebelanden.

Andere zaken die nietwerden vermeld in de enquête,maar via open vragen zelf neergeschrevenwerden door de huisartsen waren: de nabijheid van een privéradioloog, de groteverantwoordelijkheid,hetnietbehorentothet‘takenpakket’vandehuisartsofteweinigplaatsindepraktijkruimte.

De meerderheid, 65 artsen (70 %), is ervan overtuigd dat echografie toch thuis hoort in detweedelijnszorg.

Page 11: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

10

Grafiek1:Barrières.

3.1.2 Echoalsmeerwaarde?

47artsen(52%)zienecho’smakendoordehuisartsalseenmeerwaardevoordepraktijkmaarhetzouinminderematehetpatiëntencontactendezorgcontinuïteittengoedekomen:respectievelijk30(33%)en31artsen(35%)dachtenhierzoover(Grafiek2).Tochlijkthetvoor42artsen(46%)haalbaarecho’stemakenindeeerstelijnszorg.

73%

56%51%

37%

24%

8% 8% 7% 4% 1%0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Welkebarrièreshieldenjetegenomeenechotoesteltekopen?

Page 12: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

11

Grafiek2:Echografiealsmeerwaardevoorpraktijk,patientenzorgcontinuïteit.

3.1.3 Indicaties

Voorslechts37huisartsen(40%)zijnervoldoendeindicatiesindehuisartsenpraktijkvoorhetmakenvanecho’s.Doordezehuisartsenwerdendetop3indicatiesgenoteerd.Gastro-intestinalepathologieisdemeestvoorkomendeindicatie,gevolgddoordeorthopedischepathologie(voornamelijkspier-enpeesletsels), en tot slot gynaecologische pathologie (voornamelijk zwangerschap en post-spiraalplaatsing)(Grafiek3).

52%

35% 33%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

1 2 3

Echografieiseenmeerwaardevoor..?

Page 13: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

12

Grafiek3:Indicaties.

3.1.4 Kostprijs

Slechts22artsen(24%)denktdathetmakenvanecho’skosten-batenefficiëntisvoordehuisarts.Dehelftpleitvooreennomenclatuurnummer.

Page 14: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

13

3.1.5 Mogelijkehervormingen

Naafloopvandeenquêtezoudenslechts12artsen(14%)eenechografietoestelaanschaffenaldanniet mits bepaalde aanpassingen. Er wordt voornamelijk gepleit voor terugbetaling(nomenclatuurnummer), een geschikte opleiding, betaalbare apparatuur en aflijnbare indicaties,vooraleermengeneigdisomeenechografietoestelaantekopen(Grafiek4).Meerdandehelft,48artsen (52 %), is ervan overtuigd dat een cursus echografie zou moeten voorzien worden in dealgemeneopleidinggeneeskunde.

Grafiek4:Hervormingen

Page 15: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

14

3.2 Artsenmetechografietoestel

Intotaalbeschikken6vande99bevraagdehuisartsenovereenechotoestel.

De aangekochte toestellen zijn ofwel van het merk Toshiba ofwel van het merk Mindray. Deechografietoestellenzijnin3gevallennieuwaangekochtenin3gevallentweedehandsaangekocht.

Belangrijk hierbij is dat 3 artsen een opleiding hebben gevolgd; opleidingen voorzien door deBoerhavestichting Nederland of Domus Medica. De anderen deden ervaring op via het internet,zelfstudie,literatuur,workshopsvoorziendoorspecialisten,radiologenenHandsonecho.

Dehuisartsenhebbenreedsmultipelejarenervaringmethetmakenvanecho’s,gaandevanminimum10jaartot25jaar.Demeesten,4vande6artsenmakendagelijksecho’s,1artswekelijksen1artsmaandelijks.

3.2.1 Indepraktijk

Opmerkelijk is dat 5 van de 6 artsen hetmaken en interpreteren van echo’smakkelijk vindt.Driehuisartsenvindtheteentijdrovendonderzoek.

3.2.2 Echoalsmeerwaarde?

Allehuisartsengebruikenhunechotoestelterscreening.Echo’smakenzouhetpatiëntencontactin5vande6gevallenbevorderen.

3.2.1 Indicaties

Demeestvoorkomendeindicatiesvoorhetgebruikvanhunechotoestelbestaatuitgynaecologischepathologie,gastro-intestinalepathologie,orthopedischeenvasculairepathologie.

3.2.2 Kostprijs

Betreffendedekostenefficiëntiezijndemeningenverdeeld.Dehelftvandehuisartsenzougeenextrageldvragenvoorhetmakenvanecho’senongeachtditgegevenzoudehelftereconomischverliesopmaken.Deoverige3huisartsenvragen5,7of20europerechoafhankelijkvandearts.Deartsdie20eurovraagtperecho,pastdeprijsookaanafhankelijkvandeindicatiemaarhierklagendepatiëntenoverdekostprijsvolgensdearts.

3.2.3 Mogelijkehervormingen

Wanneer er gepeild wordt naar de haalbaarheid van echografie in élke huisartsenpraktijk vindenslechts2huisartsendatdithaalbaaris.Echterpleiten5vande6artsenomeeneenecho-opleidingteincluderenindebasisopleidinggeneeskunde.Bovendienzijn5vande6artsenheterovereensdatereennomenclatuurnummerzoumoetenvoorzienworden.

Page 16: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

15

4. DISCUSSIE

4.1 Literatuurstudie

4.1.1 Onzebuurlanden

Langetijd ishetgebruikvanechografie indeeerste lijnquasionmogelijkgeweest,maarsedertdeverminderde kostprijs en de belangrijke technische evolutie is echografie in eerste lijn bereikbaargeworden.Ophedenzijndegroteendureapparatengeëvolueerdnaarcompacte,mobieleversieszoalsbijvoorbeelddehandhelddevices(HHD)diemethunvereenvoudigdetechniekmakkelijkertebedienenzijn.Naderadiologenzijndegynaecologenenurologenalseerstenzelfecho’sbeginnenmaken,gevolgddooranderespecialisten(3).

Eenvolwaardigechografietoestelkostalsnel20000euromaarhetkanreedsveelgoedkoper.ZoisPhilipsmethettoestelLumifyopdemarktgekomen.Het iseenHHDwaarbijeensmartphonemetAndroid is gekoppeld aan een echosonde.Dergelijke proefsystemen lopen reeds inNederland.Demaandelijksehuurprijsbedraagtslechts199dollarpermaand(15).

Afbeelding1:HHD;Lumify(16).

Inonzebuurlandenisechografieindeeerstelijnvoorbepaaldeindicatiesaleenfeit.Zowelfinancieringalsopleidingwordendoordeoverheid voorzien.Dit in tegenstelling totBelgië,waarechografie ineerste lijn slechts door een paar enkelingen gedaanwordt. Eén van de voorloperswas Duitsland,gevolgd door het Verenigd Koninkrijk waar de National Health Service in samenwerking met deradiologenscholingenerkenningverkregenvooreerstelijnsechografie(huisartsen,verloskundigenenkinesisten). De “Primary Care Groups & Trusts” en de “Local Health Care Co-operatives” in hetVerenigdKoninkrijkzijndemeestbekendeeerstelijnscentrawaarinzoweldeeerstelijnszorgvooracuteen chronische ziektes voorhanden is en kleine chirurgie toegepast wordt. Sinds 1993 zijn hiertrainingsmodules voorhandenwaarbij debasisonderzoekenwordenaangeleerd aanhuisartsen.De

Page 17: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

16

echotoestellen worden meestal voorzien door Primary Care Funds. Sedert 2005 wordt ook inNederlanderkenninggegevenvoorechografiedoordehuisarts(3,17).

4.1.2 Kwaliteit,kostenefficiëntieenpatiëntenvoorkeur

4.1.2.1 Kwaliteit

4.1.2.1.1 Abdominaleechografie

Onderzoek(18)toondeaandatradiologenvanoordeelzijndatereengemiddeldeleerperiodezouzijn van 4,5 maanden (full-time) voor het verwerven van genoeg kennis en vaardigheden. Detrainingsperiode voor het uitvoeren en interpreteren van een abdominale echo zou doorhuisartseneenleerperiodevangemiddeld2maandeninbeslagnemen.EenFinsestudie(18)uit2002bestudeerdedekwaliteitvanabdominaleecho’s.Viergeneeskundestudentenkregeneenmaandintensieveabdominaleechografielessen.Destudentenmoesteningemiddeld20minutentijd en in 80% van de gevallen een performante abdominale echografie kunnen uitvoeren. Zescoordenbestophetvisualiserenvanvochtcollecties,abdominaleaortaaneurysma’s(AAAs)engalblaaslijden.Moelijkere problemenwaren het onderscheid van hydronefrose versus periferecysten versus extrarenale oorzaken.Ook diagnose van parenchymziektes van de lever, nieren,pancreasenmiltblekennietmogelijkna1maandintensievetraining.

Uit een ander Spaans studieopzet (19) uit 2010 waarbij 2 huisartsen gedurende 4 maandenéénmaalindeweekopleidingkregengevolgddoorevaluatie,konmenconcluderendathuisartsengerichteabdominaleecho’smetlagecomplexiteitkondenuitvoeren.

Ook bij een Schotse studie (17) uit 2002 waarbij een getrainde huisarts abdominale (engynaecologische) echo’s uitvoerde en nadien gecontroleerdwerd door een radioloog bleek dekwaliteitvoldoendetezijn,hoewelerblijvendgetraindmoestworden.

4.1.2.1.2 Obstetrischeechografie

Amerikaanse studies toonden al eerder aan dat huisartsen over de vaardigheden en kennisbeschikken om prenatale echo’s te maken. Prenatale echo’s zijn in de Amerikaansehuisartsenpraktijkéénvandemeestuitgevoerdediagnostischetechnieken(4).

Eenouderestudie(20),lopendevan1983tot2000,uitNoorwegen,vergeleekobstetrischeecho’suitéénenkelehuisartsenpraktijkmetecho’suiteennabijgelegenziekenhuis.Uitditonderzoekisgeblekendatergeenverschilwasinhetvoorspellenvandegeboortedatum.Erwerdenevenveelecho’sgemaaktinhuisartsenpraktijkalsinhetziekenhuis,metanderewoordenhettotaalaantalgeperformeerdeprenataleecho’stijdensdezwangerschapwashetzelfde.Overigenswerddoordehuisartsenpraktijkcorrectingeschatoferaldannietdoorverwezenmoestworden.

4.1.2.1.3 Echocardiografie

Hartfalen iseencomplexe ziektemethogeprevalentieenmortaliteit.Desalnietteminblijfthetvoordehuisartseenmoeilijkediagnose.Delagesensitiviteitvanklinischeverschijnselenspelenhierdehoofdrol.Indemeerderheidvandegevallenkandediagnoseenkelgesteldwordendoorhetuitvoerenvaneenechovanhethart.EenNoorsestudie(21)bestudeerdedehaalbaarheidvanhet maken van transthoracale echo’s gemaakt door huisartsen. Zo werd aan 7 huisartsen

Page 18: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

17

gedurende8uureen intensievetraininggegeven,waarbijde functievandemitralisklepmoestkunnen geobjectiveerd worden. Nadien werden er 92 risicopatiënten door hen onderzocht.Hiervoorkregenzemaximum5minutendetijd.Wanneerderesultatenvergelekenwerdenmetdebekomenresultatenvanderadiologenblekenergeensignificanteverschillentezijn.

4.1.2.2 Kostenefficiëntie

In de eerder besproken Schotse studie (17) uit 2002 werden door middel van een audit dekwaliteit, kostenefficiëntie en patiëntenvoorkeur getoetst wanneer men een echografie lietuitvoerendooreengetraindehuisarts indeeerstelijns setting.Uit de resultatenbleekdathetaantal verwijzingen en spoedaanmeldingen gereduceerd was. De kost per echo in deeerstelijnszorgwasgroterdaninhetziekenhuismaarerbleekweleenreductievandetotaalkosten gemiddelde kost gezien er minder doorgestuurd werd en aldus minder specialistische ofspoedconsultennodigwaren.

Eenanderestudie(22)uit2009bewijstookdathetmakenvanabdominaleecho’sdoorhuisartsenkosten-batenefficiënt is.Destudieopzetbestonduit13huisartsendiegedurende4,5maandenlangbijhieldenwelkeecho’szemaakten.Hetverdictvanhetmerendeelvandeecho’sbestonduitgeruststelling.Belangrijkerechterisdatnadegemaakteecho’sslechts30%vandeaanvankelijkteverwijzenpatiënten(76vande258patiënten)daadwerkelijkverwezenwerdhetgeenautomatischleiddetoteengerichtereverwijzingengroterekostenbesparing.

DescreeningnaarAAAsiskosten-batenefficiënt.Echografieishierbijdegoudenstandaard.Zozouereensignificantemortaliteitsreductiezijnindegescreendegroepinvergelijkingmetdecontrolegroep.Omwillevandezeredenwerdereenstudie(23)opgesteldwaarbijmannentussende65en80jaar(n=2870)gescreendwerdenineeneerstelijnssetting.Deopzetvandezestudiewasaante tonen dat dit onderzoek evengoed kon plaatsvinden in de eerstelijnszorg. Het aantalgediagnosticeerdeAAAsdoordehuisartsbleekvergelijkbaarmetdezeinhetziekenhuis.Dekostenbleven laagende kwaliteit vanhetonderzoekbleef bewaard. Een kleinere studie (24) toondesoortgelijkeresultaten.

4.1.2.3 Patiëntenvoorkeur

DeSchotsestudie(17)(supra)toondebovendienookaandatdepatiëntenechografischonderzoekindeeerstelijnverkozen,ondankseenverlengdewachttijdvanvijfdagen.Bovendienaanvaarddenzezelfseenverminderdeaccuraatheidvanhetonderzoektot3,5%.Wiehetonderzoekuitvoerdemaaktehennietuit.

DesalnietteminconcludeerteenNederlandsestudie(25)uit2013hettegenovergestelde.Bijeenstudiepopulatie (n=694) werd gepeild naar patiëntenvoorkeur voor een huisarts versus eenspecialist aangaande verschillende onderzoeken. Hieruit blijkt dat patiënten verkiezen datdiagnostische beeldvorming, waaronder echografie, bij voorkeur gedaan wordt door eenspecialist.Algemeenwordtwelgestelddatdemeestvoorkomenderedenenvoorhetverkiezenvan een huisartsensetting boven een specialistische setting de bereikbaarheid, minder langewachttijden en het comfortabele gevoel van de patiënt zijn. Specialisten daarentegenwordenverkozenomwillevanhuntechnischevaardigheden,verminderdekansopcomplicatiesenmeervertrouwen.

Page 19: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

18

4.1.3 Hetoordeelvandehuisarts

EenCanadesepublicatie(26),vergelijkbaarmetdezemasterproef,peildenaardeopinievanhuisartsen(n=18) omtrent de haalbaarheid vanbedside echografie. Belangrijk hierbij te vermelden is dat hetonderzoek gebeurde in een setting waarbij het lokale ‘ziekenhuis’ ook bemand wordt dooreerstelijnszorgers(bijvoorbeeldgeenradiologenmaarweltechnicidiedebeeldenmaken,huisartsenopdespoeddienst)enbijnoodzaakwordterverwezennaartertiairecentra.Bovendienbrengenzijinhet kader van hun huisartsenopleiding enkele jaren van hun opleiding door in het ziekenhuis.Opmerkelijkisdat78%vandebevraagdeCanadesehuisartsenreedseenopleidingechografievolgden,voornamelijkinhetkadervanacutegeneeskundeenobstetrischefollow-up.Tochbleekgeenenkelvanhenechografieuittevoerenineerstelijnscentra.Daarenbovenzoubij78%vandeondervraagdenhetgebruikvanechografiehetklinischebeleidveranderenenis72%vanmeningdathetdezorgvoorde patiënt zou verbeteren. Zo goed als alle ondervraagden (94%) overweegt om echografie tegebruikenineerstelijnwanneereradequatescholingenvergoedingzouvoorzienworden.

EénvandebelangrijksteverschillentussenbeidestudiesisdaterbijdeCanadesestudieslechts18artsenbevraagdwerdenuiteenzelfderegioi.v.m.de99bevraagdeartsenverspreidoverhetVlaamsegewest. De gezondheidsvoorzieningen in Canada zijn overigens volledig verschillend van deze inVlaanderen. Zo zijn er in Canada secundaire centra over grote afstanden verspreid waarin ookhuisartsen tewerkgesteld zijn. Als gevolg hiervan bleek dat de bevraagde Canadese artsen reedservaringhaddeninhetmakeneninterpreterenvanecho’s.Desondanksditgegevenbeschiktegeenenkelvanhenovereenechografietoestel.Bijvergelijkingconcluderenwedat94%vandeCanadeseartsenversus14%vandeVlaamseartseneenechografietoestelzouwillenaankopenaldannietmitseenverlaagdekostprijsvanhettoestel,eenvergoedingenopleidingsvoorzieningen.InbeidegroepenwordtgepleitvoordezelfdehervormingenechterstaandeCanadesehuisartsenhiermeervooropen,vermoedelijkomwillevangeografischeverschillenendealreedsopgedaneervaring.

4.1.4 Hetoordeelvandespecialisten

EenrecenteNederlandsecross-sectionelestudie(27)uit2014peildenaardeopinieenervaringenvanorthopedisch chirurgen en radiologen omtrent het gebruik van diagnostische muskuloskeletaleechografie(DMSE)indeeerstelijnszorg.Deresultaten(tabel1)toondenaandatdemeerderheidvanradiologen en orthopedisch chirurgen geen vertrouwen had in de gemaakte echo’s door deeerstelijnszorgers.Deecho’swerdendanooksteedsopnieuwgedaanintweedelijn.Devoornaamsteredenenbleken teveel vals positievenennegatieven, gebrek aanervaring, onvoldoende kennis ennoodaanaanvullendebeeldvormingstechnieken.Opmerkelijk isdateenbeperktaantalspecialistenmeer vertrouwen had in kinesitherapeuten dan in huisartsen, respectievelijk 13.3 % versus 3.4%.OnrechtstreekskunnenwehieruitconcluderendathetmakenvanDMSEindeeerstelijnssettingnietkostenefficiëntis.Zowordenbijvoorbeeldmuskuloskeletaleecho’sdoordeeerstelijninNederlandnietterugbetaald.

Page 20: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

19

Orthopedicsurgeons(n=103)

Radiologists(n=100) Overall(n=206)

Advantagesa

Fasterdiagnosticsandtreatment(%) 30(28) 20(19.8) 51(23.9)

Morepatientsinprimarycare(%) 26(24.3) 18(17.8) 45(21.1)

Improveddiagnostics(%) 11(10.3) 3(3.0) 14(6.6)

Timesavings(%) 12(11.2) 10(9.9) 22(10.3)

Morespecificdiagnoses(%) 6(5.6) 0(0) 6(2.8)

Costsavings(%) 26(24.3) 18(17.8) 45(21.1)

Betterindicationforreferral(%) 25(23.4) 12(11.9) 37(17.4)

Betterworkingtogether(%) 15(14) 2(2.0) 17(8.0)

Linkbetweenultrasoundandhistory/physicaltests(%) 15(14) 14(13.9) 29(13.6)

Noadvantages(%) 49(45.8) 52(51.5) 102(47.9)

Disadvantagesa

Insufficienteducation(%) 69(64.5) 77(76.2) 148(69.5)

Lackofexperience(%) 70(65.4) 77(76.2) 149(70)

Lowerqualityofequipment(%) 50(46.7) 67(66.3) 119(55.9)

Falsepositiveresults(%) 83(77.6) 68(67.3) 152(71.4)

Falsenegativeresults(%) 68(63.6) 70(69.3) 139(65.3)

Incorrecttreatments(%) 46(43) 34(33.7) 81(38)

Incorrectlynotreferred(%) 42(39.3) 53(52.5) 96(45.1)

Inadequatereporting(%) 47(43.9) 55(54.8) 103(48.4)

NotabletorelatetheoutcomesofMSUwithotherformsofdiagnosticimaging(%)

60(58.3) 78(77.2) 140(65.7)

Findingsnotsufficientlylinkedtohistoryandphysicaltests(%) 38(36.9) 14(13.9) 53(24.9)

Incorrectexpectationspattern(%) 77(74.8) 47(46.5) 125(58.7)

Nodisadvantages(%) 0(0) 0(0) 0(0)

Moreadvantagesthandisadvantages?b

Yes(%) 12(11.2) 0(0) 12(5.6)

No(%) 75(70.1) 79(78.2) 156(72.3)

Donotknow(%) 16(15.0) 14(13.9) 30(14.1)

a 7 missings in overall. b 15 missings in overall.

Tabel1: Voor-ennadelenvanDMSEuitgevoerdindeeerstelijnszorg(n=213)(27).

4.2 Besluitliteratuurstudie

Huisartsenhebbenhetdruk.Zehebbeneenheleboeluiteenlopendetaken.Omdezeredenenishetzekernietevidentomlangdurigeopleidingenindeechografietegaanvolgen.Desalniettemintoondenmeerderestudieshetnutvanechografieindeeerstelijnaanopverschillendevlakken.Belangrijkisdatergeenuniformeopleidingseisenenkwaliteitsindicatorenbestaan,noch inBelgiënoch inonzebuurlanden.Ondankshetbeperkteaantalgegevensdievoorhandenzijnomtrentdebetrouwbaarheidvandedooreerstelijnszorgersgemaakteecho’s,lerenweuitdeliteratuurdateenhuisartsinstaatisomniet-complexeabdominaleenobstetrischeecho’stemakenenteinterpreterenmitsvoldoendescholing. Het maken van niet-complexe abdominale echo’s (+ screening AAAs in de eerste lijn) iskosten-baten efficiënt. Dit omwille van geruststelling met minder verwijzingen en gerichtereverwijzingen zonder omwegen. Omtrent de voorkeur van de patiënten blijft de literatuurcontroversieel.Slechtséénstudiesprakzichuitoverdemeningvandespecialisten:zijhebbenweinigofgeenvertrouwenindeuitgevoerdeDMSE’sdoordeeerstelijn.

Page 21: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

20

4.3 Interpretatievanderesultaten

4.3.1 Indicaties

Datervoor40%vandehuisartsenteweinigindicatieszijniseenopmerkelijkebevinding.Echografiekan in tal van indicaties gebruikt worden; vrijwel elk stelsel is te onderzoeken door middel vanechografie. Zoals de literatuurstudie reeds concludeerde, zijn er zeker een aantal niet-complexeindicatieswaarbijdehuisartsinstaatisecho’suittevoeren,voornamelijkniet-complexeabdominaleenobstetrischepathologie.Desalnietteminmoetenwealtijdkritischblijvenkijkennaarhetgebruikvanechoindeeerstelijn.Vaakwordtopvraag/eisvandepatiëntteveelbeeldvorminginhetalgemeenvoorgeschrevenoftoegepast,terwijldeartsditinprincipenietnodigacht.Datisookbelangrijkvoorechografieindehuisartsenpraktijk;namelijkgerichtonderzoekenopindicatie.Metanderewoorden,mendientsteedsdezinofonzinvaneenonderzoekaftewegen(28).

4.3.2 Demeerwaarde

Opvallendisdatslechtsdehelftvandeondervraagdehuisartsenechografiezietalseenmeerwaardevoor de praktijk. De minderheid vindt het een meerwaarde voor de patiëntenrelatie enzorgcontinuïteit. Dit in tegenstelling tot de andere groephuisartsenmet echografietoestelwaarbijechodepatiëntenrelatiewelzoubevorderen.Wezoudenervankunnenuitgaandathuisartsenreedseen goede arts-patiëntrelatie hebben ongeacht of zij nu echo’s doen of niet. Huisartsen staan invergelijking met andere artsen het dichtst bij de patiënt. Door middel van anamnese en klinischonderzoekwordtmeestaleendiagnosegesteld. Zoalshierbovenvermeldwordt,zijndehuisartsenmisschienbangdatdeautoriteitvanhetbeeldvormendonderzoekgroterwordtdanhetlichamelijkonderzoek,ditdanvoornamelijkvoordepatiënt.Terwijlhetlichamelijkonderzoeksteedsdégoudenstandaardblijftbijeerstelijns-éntweedelijnsgeneeskunde(28).

4.3.3 Debarrières

We kunnen concluderen dat het gebrek aan expertise, de kostprijs en de nabijheid vantweedelijnscentradégrootstebarrièreszijn.InBelgiëishetopleidingsaanbodbijzonderbeperktalsjeditvergelijktmetdemogelijkeopleidingendiebijvoorbeeldinNederlandvoorhandenzijn.Bovendienzijnergeenopleidingseisenofkwaliteitsindicatoren,ooknietinhetbuitenland(28).

Hetprijskaartjespeeltuiteraardookeengroterol.Ondanksdeintroductievanbetaalbareambulanteechografietoestellenblijftdeaankoopprijsvanhettoestelhoogwanneerergeenterugbetalingwordtvoorzien. In onze buurlanden zijn er eerstelijnscentra; kleine centra waar reeds multidisciplinairgewerktwordtmetverschillendeeerstelijnszorgers.Deaankoopvaneenechografietoestelwordtindergelijkegevalleneenstukminderduur.Inanderegevallenwordtdeaankoopgefinancierddoordeoverheid.Daartegenoverheeftdeliteratuuraangetoonddatechografieindeeerstelijnwelkosten-batenefficiëntkanzijn.Ditenkelinbepaaldesettings,zoalsniet-complexeabdominaleechografieën.Ditleidtautomatischtoteengerichtereverwijzingenbeperkenvanacuteinterventies.Bovendienzouditeengrotebesparingkunnenbetekenenvoordeoverheid.Hierdoorzoudenbijvoorbeelddevaakoverbevolktespoeddienstendeelskunnenontlastwordenenookde‘duurdere’enmeerbelastendebeeldvormingstechniekenzoudenvermedenkunnenworden.Erzoumetanderewoordengesnoeidkunnenwordenindebudgetteringvoormedischebeeldvorming.Bijonderstaandegrafiek(grafiek5)

Page 22: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

21

afkomstiguithet financieel rapportRIZIVmedischebeeldvorming2012, lezenweafdathetaantalgevallenéndekostvoormedischebeeldvormingjaarlijksblijvenstijgen(29).

Grafiek5:Jaarlijksekostenmedischebeeldvorming(29).

Een ander belangrijk feit zijn de geografische verschillen. In de literatuurgegevens gaat hetvoornamelijkomagrarischeenafgelegengebieden,waarziekenhuizenvaakvervanelkaarverwijderdliggen. In België daarentegen vind je ziekenhuizen én privéradiologen in elke stad (20,30). Ditoveraanbodaanmedische zorg inVlaanderenkaneennegatieve impacthebbenopeenmogelijkeconcretiseringvanechografieindeeerstelijn.

De mening van de huisartsen die reeds echografie uitoefenden waren verdeeld. Ze genoten eenopleiding inNederlandof inBelgiëofdedenaanzelfstudieenvolgdenonlinecursussen.5vande6vindthetzelfsmakkelijkomecho’steinterpretereninachtnemendedatzijreedseenlangeleercurvekennenvanminimum10jaar.Quakostprijszoudehelftereconomischverliesopmaken.

4.3.4 Nodigehervormingen?

Uitbovenstaandebeweringenkunnenweconcluderendatechografiedoordeeerstelijnslechtseenfeitkanzijnmitsdenodigehervormingenwatbetreftopleidingenhetfinanciëleaspect.Dehelftvandehuisartsenzonderechoen5vande6huisartsenmetechopleitenervooromeenecho-opleidingteincluderenindebasisopleiding.EchterophedenzijnerinBelgiëbitterweinigopleidingenvoorzienvoormensendiehungelukindeechografiewillenbeproeven.EéndaarvanisHandsonecho(31).DitiseenmultidisciplinairechografieopleidingsplatforminderegioGent.Hundoelisvooralhetgebruik

Page 23: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

22

van echografie te stimuleren, onder andere bij de huisartsen (in opleiding) en specialisten. Voorbeginnende echografisten is er een curriculum met basis echografie lessen gemaakt.Degenenmetreedsenigeechoervaringvindenhungadinginhetassortimentvanechomasterclasses.Hierbijwordener(inter)nationaleexpertsuitgenodigdomhunpraktischeervaringentedeleninkortemaar krachtige workshops. Bovendien streeft Handsonecho naar samenwerking met andereechogerelateerde initiatieven en organisaties. Zowerd alvast een samenwerkingmet de Europeseechografievereniging(EFSUMB)totstandgebracht.

Desondanksdezegegevenzoudeneramper14%vandeartseneenechografietoestelaankopenaldannietmitsalteratiesinhetsysteemvanopleidingenvergoeding.DaaruitbesluitenwedatdeVlaamsehuisartsnietzittewachtenopveranderingeninhethuidigesysteem.DeVlaamsehuisartsisophedennognietklaarvoorhetmakenvanecho’s.

4.3.5 Domusmedicaaanhetwoord

De resultaten uit deze studie werden voorgelegd aan Domus Medica (bijlage 2), de Vlaamsehuisartsenverening.Uiteeneersteverkenningmerkenzijdaterinhetalgemeenweinigvraagisbijdehuisartsenomechografiezelfuitteoefenen.BovendienligtdegrootstedrempelvolgensDomusbijdenodigekennisenervaringdiemennodigheeftvooraleermenkwalitatieveecho’skanmakeneninterpreteren. De belangrijkstemeerwaarde ligt in het diagnostische voordeel dat echo’s kunnenbieden.

OpdevraagwelkemogelijkehervormingenhaalbaarzijnantwoordtdeverenigingdatervanuitDomusMedicazoumoetengepleitwordenommultidisciplinairsamentewerken.Opdiemanierkanmenoverwegenomineennetwerkechografieindeeerstoftweedelijnaantebiedenbinneneennetwerkvandehuisartsenpraktijk.Inhetachterhoofdhoudendedatditheeldichtaanleuntbijreedsbestaandecentrawaarinprivéradiologenwerken.

VroegerwerdenerpraktischecursussenechografievoorziendoorDomusMedica.Devraagvandeledenhiernaarwasechtertebeperkt,waardoordezestopgezetzijn.Zouertocheengroeiendevraaghiernaartoezijn,zouditmogelijkhedencreeërenomdezecursussenopnieuwteherstarten.

Om echografie kosten-baten efficiënt te maken kan dit volgens hen enkel door eennomenclatuurnummerintevoeren.Bovendienmoetenervoldoendeecho’sgemaaktworden,zonderdat er sprake is vanoverconsumptie.Ditomhet kostenefficiënt tehouden.Opdiemanierwordtoverigensookdekwaliteitgegarandeerd.

Conclusief stelt Domus dat een implementatie van echografie door de huisarts nog verretoekomstmuziekisenlangetijdzozalblijvenalswedehuidigeevolutiebekijken.AlsweDomusmogengeloven zal het echotoestel nooit zijn plaats kennen in de Vlaamse huisartsenpraktijk tenzij erstructureleveranderingendoorgevoerdworden…

Page 24: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

23

5. LIMITATIES

Er zijn een aantal opvallendedemografischebeperkingen.De enquêtewerd ingevuld door ouderehuisartsen, met een gemiddelde werkervaring van 23,4 jaar, en door de helft meer mannen danvrouwen.Degroephuisartsendiereedsbeschikteovereenechografietoestel leekreedsmeerderejarenervaringtehebbeninhetmakenvanecho’sgaandevan10tot25jaar.Geografischwasereengrotespreiding.MeerdaneenderdevandebevraagdehuisartsenwasafkomstiguitLimburg.

De artsen die de enquête invulden zouden onrechtstreeks meer interesse kunnen hebben inechografie. Zo zal de 6% vandebevraagde artsendie over een echografietoestel beschikken eenoverschattingzijnenkunnenweditnietveralgemenenvoorheelVlaanderen.

De lage response rate kan te wijten zijn aan verschillende omstandigheden. In sommigehuisartsgroepenwerd de enquête op het online forum van de huisartsenkring gezetwaardoor deenquêtedehuisartsenwelbereiktemaardaaromnietaltijdgelezenwerd.Overigensgaathethieromeenonlineenquêtewaarbijnietiedereenpersoonlijkaangesprokenwerd.Mogelijkzouderesponserategroterzijngeweest indiendeenquêteperpostverzondenwas.OokdehogewerkbelastingentijdsgebrekvanveleVlaamsehuisartsen,zoudelageresponskunnenverklaren.Bovendienwerddeenquêteafgenomentijdensdewintermaanden,dedruksteperiodevanhetjaarvoordehuisarts.

Eenandernadeel(ofvoordeel)isdatdezestudiedeenigeisinzijnsoortopBelgischebodem.ErkannietvergelekenwordenmetandereVlaamseofBelgischeresultaten.Deliteratuurstudiediegebeurdebevatteenkelbuitenlandsegegevens,daarwaardezorgstelselsvolledigverschillenvanhetBelgischezorgsysteem.

6. CONCLUSIE

Feitoffictie:echografiedoordehuisartsiszekergeenfeitinBelgië,maarhetisevenminteherleidentotfictie.Echografiekaningoedopgeleidehandeneengeweldigetoolzijnvoordehuisarts.Ditwordtondersteunddoordegegevensuithetbuitenland.Erzijnechterbelangrijkebarrièresaanwezigdie(minstensdeels)moetenweggewerktwordenvooraleerechografieeenbredereingangkanvindenindehuisartsenpraktijk.

Page 25: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

24

7. REFERENTIES

1.Wikipedia.Echo(mythologie).2015.Beschikbaarvia:http://nl.wikipedia.org/wiki/Echo_(mythologie).Geraadpleegd13maart2016.

2.Historiek.Grieksemythologie,Denimfecho.2007.Beschikbaarvia:http://historiek.net/echo/100/#.VrnvgMdc0U0.Geraadpleegd13maart2016.

3.R.J.Kuiper.Echografieindeeerstelijn.Bijblijven2005,21:395-399.

4.DresanLT,MacmillenRodneyW,etall.PrenatalUltrasound:ATaleofTwoCities.JoftheNatMedAss2006,98(2):167-171.

5.Radiopaedia.Articles.Physics.Historicalaspectsofultrasoundinmedicine.Beschikbaarvia:http://radiopaedia.org/articles/historical-aspects-of-ultrasound-in-medicine-1.Geraadpleegd13maart2016.

6.Worldcongresultrasoundinmedicaleducation.Archive.HistoryofUltrasoundandTechnologicalAdvances. 2011.Beschikbaarvia:http://www.wcume.org/wp-content/uploads/2011/05/Tsung.pdf.Geraadpleegd22maart2016.

7.Wikipedia.Medicalultrasound.2016.Beschikbaarvia:https://en.wikipedia.org/wiki/Medical_ultrasound.Geraadpleegd13maart2016.

8.PieperPG,KosterJ,ElzengaNJ,VanDerWouwPA,KampO,CheriexEC,CateFJ,HamerJPM,VanDenBrinkRBA.Praktischeechocardiografie.3thed.AKHouten:BohnStafleuVanLoghum;2015.

9.BosmansJML,VansteenkisteE,VandenbergheSenVoetD.PowerPointpresentatie‘UltrasoundinMedicine’.MedicalTechnologyCourse,1stMasterofBiomedicalEngineering,UGent2015.

10.ChirstopherL,MooreLetall.Point-of-careultrasonography.NEnglJMed2011;364:749-757.

11.HöferM.UltrasoundTeachingmanual.2nded.ThiemePublishingGroup;2005.

12.Abu-ZidanFM,HefnyAF,etall.Clinicalultrasoundphysics.JEm,TraumandShock2011,4(4):501-503.

13.Thesistools.Onlineenquêtemaken.Beschikbaarvia:http://www.thesistools.com.Geraadpleegd13maart2016.

14.Mediwacht.Huisartskringen.2015.Beschikbaarvia:http://www.mediwacht.be.Geraadpleegd13maart2016.

15.Philips.NewsCenter.2015.Beschikbaarvia:http://www.newscenter.philips.com/main/standard/news/press/2015/20151119-philips-initiates-commercial-launch-of-lumify-smart-device-ultrasound-solution-in-the-us.wpd#.VtGUMcdc3sE.Geraadpleegd13maart2016.

16.PhilipsLumify.ProductsandAccessories.2015.Beschikbaarvia:https://www.lumify.philips.com/web/.Geraadpleegd13maart2016.

Page 26: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

25

17.WordsworhS,ScottA.Ultasoundscanningbygeneralpractioners:isitworthwhile?J.ofPublicHeathMedicine2002,24:88-94.

18.SuramoI,MerikantoJ,etal.Generalpractitioner’sskillstoperformlimitedgoal-orientedabdominalUSexaminationsafteronemonthofintensivetraining.EurJofUltrasound2002,15:133-138.

19.EsquerraM,PochPR,etall.Ecografiaabdominal:unaherramientadiagnosticaalalcancedelosmédicosdefamilia.AtencionPrimaria2012,44(10):476-585.

20.JohansenI,GrimsmoA,etall.Ultrasonographyinprimaryhealthcare-experienceswithinobstetrics1983-1999.TidskkrNorLaegeforen2002,122(20):1995-1998.

21.MjolstadOC,SnareSRetall.AssessmentofleftventricularfunctionbijGPsusingpocket-sizedulstrasound.FamilyPractice2012,29:534-540.

22.vanBemmelJAG,VrijmoetK.Echohoortookinhuisartspraktijk.Medischcontact2010,65:553-555.

23.LawsC,EastmanJ.Screeningforabdominalaorticaneurysmbygeneralpractitionersandpractice-basedultrasonographers.JMedScreen2006,13:160-161.

24.Siso-AlmirallA,GilabertSoléR,etall.Feasibilityofhand-held-ultrasonographyinthescreeningofabdominalaorticaneurysmsandabdominalaorticatherosclerosis.Medclin2013,141(10):417-422.

25.vanBodegom-VosL,deJongJ,etall.Arepatients’preferencesforshiftingservicesfrommedicalspecialiststogeneralpractitionersrelatedtothetypeofmedicalintervention?QualityinPrimaryCare2013,21:81-95.

26.SiuT,ChaH,etall.BedsideultrasonographyperfomedbyfamilyphysiciansinoutpatientmedicalofficesinWhitethorse,Yukon.CanJRuralMed2013,18(2):43-46.

27.Scholten-PeetersGGM,FrankenN,etall.TheopinionandexperiencesofDutchorthopedicsurgeonsandradiologistsaboutdiagnosticmusculoskeletalultrasoundimaginginprimarycare:Asurvey.ManualTherapy2014,19:109-113.

28.HullegieW,DorrestijnS.Eerstzien,dangenezen?Eenkritischeblikopechografieindeeerstelijn.Sport&geneeskunde2014,2:21-25.

29.vanHoolandS.PowerPointpresentatie‘Handsonecho’.AZStLucasGent,2014.

30.DelCarpioM,MercapideCH,etall.Earlydiagnosis,treatmentandfollow-upofcysticechinococcosisinremoteruralareasinPatagonia:impactofultrasoundtraningofnon-specialists.PlosNeglTropDis2012,6(1),e1444.

31.Handsonecho.2014.Beschikbaarvia:http://www.handsonecho.com.Geraadpleegd5april2016.

Page 27: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

26

8. BIJLAGEN

Bijlage1:Enquête

Bestehuisarts,

In kader van mijn masterproef huisartsengeneeskunde, had ik graag enkele minuten van uwkostbaretijdgehadvoorhetinvullenvanonderstaandeenquête.

We splitsen de enquête op voor de huisartsen onder u die niet beschikken over eenechografietoestelendegenendieerweléénhebben.

Hetdoelvandezeenquêteisinformatieverzamelenoverhetgebruikvanechografieindeeerstelijn. Hierover zijn in België geen gegevens. Daarnaast willen we uw visie kennen omtrent dehaalbaarheid van echografie in de eerstelijnszorg.Meerbepaald: wat zijn demogelijke voor- ennadelenvanechografiedoordehuisartsenwatzijnvolgensUdemogelijkedrempelsomermeeaandeslagtegaan.

DezeenquêtedieverspreidwordtoverallehuisartseninhetVlaamseGewestverlooptoverigensvollediganoniem.

Enquête“VisievandeVlaamsehuisartsomtrentechografieindeeerstelijnszorg”

M/V: Solopraktijk/Groepspraktijk:

Werkregio: Promotiejaar:

DEELI

1. Ikbeschikovereenechografietoestelinmijnpraktijk Ja Neen(zoJAkanjedirectovergaannaarDEELII)

2. Ikheboverwogeneenechografietoestelaantekopen Ja Neena. Welkebarrièreshieldenjetegen?

i. Dekostprijsvanhettoestelii. Geennomenclatuurnummeriii. Tijdrovendonderzoekiv. Weinigindicatiesv. Geenmeerwaardevoordepraktijkvi. Geenmeerwaardevoordepatiëntvii. Temoeilijk,vereistdenodigeexpertiseviii. Nabijheidvanziekenhuisix. Geenx. Andere…

Page 28: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

27

3. Ikvinddatechografiedetaakisvande2elijn 123451=helemaalakkoord,2=akkoord,3=nietakkoord,4=helemaalnietakkoord,5=geenmening

4. Ikbenbanginhetvaarwatervanderadiologentebelanden 12345

5. Hetlijktmijhaalbaarecho’stedoenindeeerstelijn 12345

6. Echografieiseenmeerwaardevoordepraktijk 12345

7. Echografieisbevorderendvoorhetpatiëntencontact 12345

8. Echografiekomtdezorgcontinuïteitindeeerstelijnszorgtengoede 12345

9. Erzijnvoldoendeindicatiesomecho’stedoenindeeerstelijnszorg 12345

a. Zoakkoord,welkezijnvolgensude3meestvoorkomendeindicaties?i. …ii. …iii. …

10. Echo’sdoordehuisartslatenmakeniskosten-batenefficiënt 12345

11. Eennomenclatuurnummerzoumoetenvoorzienwordenvoorterugbetaling 12345

12. Zoakkoord,…procentzoudanmoetenterugbetaaldworden?

13. Eenopleidingechografiezoumoetenvoorzienwordeninhetopleidingspakket

huisartsgeneeskunde 12345

14. Ikbenvanplanindetoekomsteenechografietoestelaantekopen 12345a. Akkoord,indienvolgendezakenveranderen

i. …ii. …iii. …

DEELII

1. Merk:… Aankoopjaar:…Nieuwof2dehandstoestel

2. Ikhebal…jaarervaringmethetmakenvanecho’s

3. Ikmaak….echo’sa. Dagelijksb. Wekelijks

Page 29: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

28

c. Maandelijksd. Zelden(enkelekerenperjaar)e. Nooit,hoewelikeenechografietoestelheb

4. Ikhebeenopleidingtotechografistgevolgd Ja Neen

a. Zoja,waar,wanneerenduurvandeopleiding……

5. Ikhebechografiegeleerdviaanderehulpmiddelen Ja Neena. Zoja,welke

6. Detop3indicatiesinmijnpraktijkvoorhetmakenvanecho’szijna. …b. …c. ...

7. Echo’sinterpreterenismakkelijk,mitsenigescholing/ervaring 12345

1=helemaalakkoord,2=akkoord,3=nietakkoord,4=helemaalnietakkoord,5=geenmening

8. Ikgebruikechografieterscreening 12345

9. Echografieindeeerstelijnszorgmaaktdedrempellagervoordepatiënt 12345

10. Echografiekomthetpatiëntencontacttengoede 12345

11. Echo’smakenistijdsrovend 12345

12. Echografieindeeerstelijnszorglijktmekosten/batenefficiënt tezijn 12345

13. Dekostprijsperechoverschiltnaargelangwelkeindicatie 12345

14. Ikrekengemiddeld…euroaanperechografie

15. Dekostprijsperechoverschiltnaargelangwelkeindicatie 12345

16. Patiëntenklagenvaakoverdekostprijs/nietterugbetaling 12345

17. Eennomenclatuurnummerzoumoetenvoorzienwordenvoorterugbetaling 12345

18. Ikhebalstappenondernomenomhiereenterugbetaaldeactvantemaken 12345a. Zoakkoord,welke?

Page 30: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

29

19. Eenechografietoestelinelkehuisartsenpraktijkispraktischhaalbaar 12345

20. Eenopleidingechografiezoumoetenvoorzienwordeninhetopleidingspakkethuisartsgeneeskunde 12345

Postscriptum:

Mochtuinteressehebbenineen(extra)opleidingechografiegelieveuwemailadrestenoterenendancontacterenwiju.

Hartelijkdankvooruwtijdendeelnameaanonzeenquête.

KatiaDauwe,HAIOteIchtegemProfessorDokterJanBosmans,radioloogUZGent,promotorDokterSimonvanHooland,nefroloogAZsintLucasGent,co-promotor

Page 31: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

30

Bijlage2:InterviewDomusMedica

MaNaMathesis:‘Echografiedoordehuisarts:feitoffictie?’

Echografie,éénvandemeestaangevraagdediagnostischebeeldvormingstechniekendoorhuisartsen,lijktindeVlaamsehuisartsenpraktijkzeldenzelfbeoefend.Tochzijnertalvansituatiestebedenkenwaarin het echotoestel makkelijk zou kunnen gebruikt worden in de eerstelijnszorg. In onzebuurlandenmaaktechografiealreedsmeerderejarendeeluitvandeeerstelijnszorg.NaaraanleidingvaneigencuriositeitenhetontbrekenvanenigeBelgischeliteratuurgegevensomtrenthetgebruikvanecho in eerste lijn kwam ik totmijn onderzoeksvraag; is er eenmogelijkheid om echografie in deBelgischehuisartsenpraktijkteimplementeren?

Het studieopzet bestond uit een oriënterende literatuurstudie waarbij er nagekeken wordt ofechografiemogelijkisalsstandaardonderzoekindeeerstelijn.HettweedeluikomvathetverrichtenvaneenenquêtebijeengrotegroepVlaamsehuisartsen.Depro’sencontra’svanechografiedoordehuisartswordenafgetoetstalsookdemogelijkeervaringmethetmakenvanecho’senhetaldannietbeschikken over een echografietoestel wordt bevraagd. Nadien worden de knelpunten die deimplementatievanechografieindeeerstelijnzomoeilijkmakenopgelijstenbesprokenmetpartijendiemogelijkseenoplossingzoudenkunnenbieden.

1. Watisuwmeningomtrentdeimplementatievanechografieindeeerstelijnszorg?

2. Welkezoudendemogelijkevoor-ennadelenkunnenzijnvooronzeVlaamsehuisartsen?Zouditeenmeerwaardekunnenbetekenenbinnendehuisartsgeneeskunde?

3. InonzebuurlandenNederland,DuitslandenEngelandmaaktechografiealreedsdeeluitvandeeerstelijnszorg. InBelgiëechterwordtechografie indeeerste lijnslechtsdooreenpaarenkelingenuitgevoerd.Debarrières die demeestebevraagdehuisartsen tegenhoudenomechografie toe te passen zijn demoeilijkheidsgraad, het kostenplaatje endenabijheid vanziekenhuizen.Bijgevolgwordtervoornamelijkgepleitvooreengeschikteopleidingvoorhuisartseneneenfinanciëlevergoeding.Welkeaspectenzoudenmogelijksgeoptimaliseerdkunnenworden?

4. VroegerwerdenerpraktischecursussenechografievoorziendoorDomusMedica,waaromzijndezestopgezet?Isereenmogelijkheiddezeopnieuwteherstarten?

5. Meerdandehelftvandebevraagdehuisartsenpleitookvooreeneventueleechografiecursusindebasisopleidinggeneeskunde.Isdaareenmogelijkheidtoe?

6. Op welke manier kan echografie door de huisarts kosten-baten efficiënt zijn? Bij welkeindicatieskanerkostenefficiëntgewerktworden?

Page 32: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

31

7. Voor 46% van de bevraagde artsen is het toch haalbaar echografie te doen in deeerstelijnszorg. Inwelke setting (bvgroepspraktijk,mogelijke indicaties?) lijktdit volgensuhaalbaartezijn?

8. Uitdeenquêteblijktdat70%vandebevraagdeartsenervanovertuigdisdatechografiethuishoort in de handen van de tweedelijnszorg.Met anderewoorden concluderenwe dat deVlaamsehuisartsenophedennognietklaarzijnomechografiedeeltelatenuitmakenvandeeerstelijnszorg.DenktudatechografiedoordeVlaamsehuisartsinde(verre)toekomsteenfeitzalzijnoffictiezalblijven?

Page 33: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

32

Bijlage3:Goedgekeurdprotocol

DehaalbaarheidheidvanechografieindeVlaamsehuisartsenpraktijk(Werktitel).

CONTEXT

Echografie, één vandemeest aangevraagdeniet-invasievediagnostischebeeldvormingstechniekendoorhuisartsen,lijktindeVlaamsehuisartsenpraktijkzeldenzelfbeoefend.Erzijntalvanvoordelente bedenken die echografie in de eerstelijnszorg zou kunnen bieden. Hoe komt het nu echter datechografie in de eerste lijn (nog) niet mogelijk is en wat is de mening van de Vlaamse huisarthieromtrent?Demogelijkemeerwaarde voordehuisarts enhetontbreken vanwetenschappelijkegegevensvaneigenbodemgaveneenmooiekansvoorhetopzetvandezestudie.

VRAAGSTELLING

BijdezestudiewordtgepolstnaardehaalbaarheidvanechografieindeVlaamsehuisartsenpraktijk.

METHODE

1. Een eerste stap in het onderzoek is een voorbereidende (buitenlandse) literatuurstudiewaarbijernagekekenwordtofechografiemogelijkisalsstandaardonderzoekisindeeerstelijn.Waarom wel, waarom niet? Dit in het bijzonder in Vlaanderen. Verder wordt er ookvergelekenmetandereEuropeselandenwaarditaldannieteenstandaardprocedureisindeeerstelijnszorg.

2. EentweedeluikvanhetonderzoekomvateenonlineenquêtediewordtdoorgestuurdnaaralleVlaamsehuisartsenkringenvanhetVlaamseGewest.Devragenlijstenwordenvervolgensvollediganoniemverwerkt.Deenquêtebevraagtwieergebruikmaaktvanechografieindeeerstelijn.Welkedemogelijkedrempelszoudenkunnenzijnofzijnvoorhetgebruikvanecho.Welke de meest geschikte indicaties zijn en of er mogelijke herstructureringen ofveranderingennodigzijnindetoekomst.

3. Het derde luik omvat wat de exacte redenen zijn waarom echografie in de Vlaamsehuisartsenpraktijkennoggeenstandaardis.Ditwordtdeelsookmogelijkgemaaktdoorderesultatenvanenquête. Hetwordteenopsommingvanwatdemogelijkeredenenzoudenkunnenzijndieditverhinderen,waarvanelkeredendanapartuitgewerktwordt.Omditmeerte gronden worden een aantal verschillende groepen bevraagd die hierin mogelijks hunaandeelhebben.Allereerstderadiologen,hetministerievanvolksgezondheidendefaculteitgeneeskunde.

4. Als allerlaatste onderdeel zal een huisartsensymposium worden georganiseerd overechografie in de huisartsenpraktijk. Daar zullen de resultaten van de enquête besprokenworden,komterhuisartsmetechografie-ervaringaanhetwoordenzaleroverlegdworden

Page 34: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

33

overdeinhoudvaneenechografiecursusopmaatvandehuisarts.Vervolgensorganiserenweeenechografistencursus,bestaandeuiteenaantalsessies,waarbijeendebasisregelsvandeechografieuitgelegdwordenaandehandvanhands-onsessies.Ditwordtgeorganiseerdvooreenbeperktaantalhuisartsen.Nadienwordtereenevaluatiegemaaktvanhetleerprocesenhettoetsennaardehaalbaarheidhiervanindepraktijk.

Page 35: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

34

Bijlage4:Goedkeuringethischcomité

Page 36: Echografie door de huisarts: feit of fictie?...Van de 99 artsen beschikken er 6 artsen over een echografietoestel en 93 artsen hebben geen echografietoestel. Voor de twee groepen wordt

35