Download - Digitale blader Tam Tam

Transcript
Page 1: Digitale blader Tam Tam

TAMTAM nr.

32014

WNF-rangeractie 2014

doe ook mee met de

Het grote actienummer!

Page 2: Digitale blader Tam Tam

Machtig dier‘Tijdens een reis in

Afrika zag ik heel vroeg in de

ochtend een aantal leeuwen bij een

prooi. Dat was een indrukwekkend

gezicht.’

Art is de presentator van ‘Wie is de mol junior’. Zou hij zelf houden van mollen?

Respect voor de haai!

Naam: Art Rooijakk

ers

Geboren op: 29 augustus 1976 in: Geldrop

Grappig dier’Een koala is grappig. Ze zijn heel traag en sloom. Met zo’n tempo zou een schildpad nog zeggen: schiet eens op joh!’

eng dier‘Een haai. In Australië heb ik ooit in de

buurt van tijgerhaaien gezwommen. Die doen niks als je ze met rust laat, maar ze zijn heel krachtig en kunnen natuurlijk veel beter zwemmen dan ik. Daar heb ik veel respect voor.’

wie is de mol juniorVanaf zondag 9 maart kun je kijken naar dit superspannende tv-programma. De tien kandidaten strijden elk voor een bedreigd dier. Het geld dat ze winnen, gaat naar een project van het Wereld Natuur Fonds. Tijd: 18.15 uurZender: Zapp

2

Foto

ar

t: H

ar

ry

Me

ije

r /

HH

Houdt van: concerten bezoeken, tennissen en barbecueën

Tijgerhaai

Page 3: Digitale blader Tam Tam

Hupie kiest

iedere maand uit

de clubpost een

WNF-Ranger van de Maand. Stuur

je post naar het

adres op pag. 23

en wie weet sta

jij straks op

deze plek!

246121416181920

222324

De favorieten van... Art Rooijakkers

Hello Ranger!

Special: Help ons koraal!

Poster: Actieposter 2014

Zo voer je actie

Reportage: Een bezoek aan Burgers’ Ocean

Test: De grote koraal quiz

Knutselfrutsel: Maak je eigen koraalrif

Wat wil jij weten: Waarom legt een zeeschildpad

eieren op het land?

Puzzels

Clubactiviteiten / volgende keer

Hupie

Hoi Hupie,Ik ben Desi en om geld op te halen voor het Wereld Natuur Fonds heb ik 33 kilometer geschaatst. Ik houd van dieren en vind het belangrijk om ze te helpen. Het was een leuke dag, ook al had ik onderweg wel wat spierpijn! In totaal heb ik e 280,15 opgehaald. Daar was ik heel blij mee!Desi (8 jaar) uit Amsterdam

Wat een mooi bedrag! En wat een goed idee om zo geld in te zamelen.

win jij...(Het antwoord lees je ergens in TamTam)

Hoeveel koraalsoorten zijn er op de Saba-bank?a. 40 soorten b. 60 soorten c. 80 soorten

inho

ud

Wat doen Flynn en Puck daar nou?

3

Deze Disney-XD tas

boordevol leuke prijzen?

WANDERS WERELDWander is een vrolijke reiziger, die samen met zijn vriendin Sylvia van planeet naar planeet gaat om mensen te helpen meer plezier te maken! Kijk vanaf mei op Disney XD naar deze bijzondere cartoon over vriendschap, vijanden en het leven op bijzondere plaatsen in het heelal!

Maak ook kans op zo’n pakket! Welk dier van onze planeetis je favoriet? Maak daar een mooie tekening van en stuur die dan voor 28 maart naar het adres dat je vindt op pagina 23. Wie weet win jij dan dit superleuke pakket! Vergeet niet om ook je naam, leeftijd en adres te vermelden en dat het gaat om de TamTam-prijsvraag ‘Disney XD’.

WIN!3x

16

18

19

6

Page 4: Digitale blader Tam Tam

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

o

n

z

Sarah(6 jaar)

Uitslag stellingin TamTam nummer 12/1 kon je kiezen wat je favoriete pinguïn is.

De uitslag is:1: Keizerspinguïn2. Macaronipinguïn3. Rotspinguïn

yy

z

‘De keizerspinguïn is mijn favoriet. ik vind zijn kleuren mooi omdat hij een beetje oranje bij zijn wang heeft.'

Stelling van de maand:

Wat vind jij? Ga snel naar rangerclub.nl en geef je mening.

Mijn favoriete zeedier uit Caribisch Nederland is:

a. Sergeant-majoorb. Karetschildpadc. Bultrug

d. egelvise. Zeepaardjef. Haai

Egelvis

AcTiEpoSTERin deze TamTam vind je de nieuwe supertoffe actie-poster. Die kun je ophangen om zo extra aandacht te vragen voor de WNF-rangeractie 2014. Misschien wil je er nog wel meer ophangen, op je kamer of op school of bij je sportclub bijvoorbeeld. op www.rangerclub.nl/actieposter kun je de poster ook downloaden!

VRiENDENKAART Heb je de vriendenkaart uit TamTam 2 al ingevuld? Dan kun je samen met je vriendjes of vriendinnetjes actievoeren voor het koraal. en je kunt een mooie prijs winnen! Kun je de vriendenkaart niet meer vinden? Dan kun je hem ook online invullen via www.rangerclub.nl/vriendenkaart of bel gratis 0800-1962.

pLANET RuNHeb je een actie-boekje vol voor de WNF-Rangeractie 2014? Perfect! Dan mag je meedoen aan de Planet run! op pagina 15 lees je daar meer over.

Postzegel plakken

hoeft niet!

dit moet je weten• Je vrienden zijn géén WNF-Ranger.• Jij krijgt het actiepakket eind februari vanzelf.• Je vrienden krijgen het actiepakket in maart (gratis!) als jij de kaart snel opstuurt.• Heb je maar één vriend gevonden? Ook goed. Stuur op die kaart!• Heb je méér dan vijf vrienden gevonden? Super! Schrijf de namen en adressen op een briefje.

Stuur dat met de kaart in een envelop (schrijf het adres over van de kaart). • Je kunt je vrienden ook online aanmelden via www.rangerclub.nl/vriendenkaart. • Doe de kaart zo snel mogelijk op de post, in ieder geval voor 9 april 2014.

Ga jij met jouw vrienden de hele dag zwemmen en snorkelen?Volgende maand start de WNF-Rangeractie ‘Gezond koraal? Help allemaal!’. Hoe meer actievoerders, hoe beter we het Nederlands Koraal kunnen beschermen. Dus vraag je vriendjes of ze meedoen, stuur de kaart op en maak kans op 8 kaartjes vooreen hele dag zwemmen in het Leven in Zee-bad bij Center Parcs De Kempervennen. Behalve het Leven in Zee-bad hebben ze ook een wildwaterbaan, glijbanen, een golfslagbad en meer!

WNF-Rangerclub‘Gezond koraal? Help allemaal!’Antwoordnummer 102355340 VB OSS

© V

anel

lusV

anel

lus.

com

- C

hris

tian

Kön

ig.

DitBen IK:

Ger

ecyc

led

en

chlo

orvr

ij p

apie

r

R

Q38

VK

RA

0114

Voornaam: J MAchternaam:

Straat: nr.:Postcode: Plaats:

Geboortedatum:

E-mail:

NA-ApERDeze voelsprietvis is best slim. Hij doet net alsof hij een spons is. De visjes die langszwemmen hebben dat niet door. Pech... een lekker hapje voor deze slimmerik!

AcTiE-iDEEWeet jij al hoe je actie

gaat voeren? Misschien een idee om armbandjes te maken en te verkopen.

Wat dacht je van deze in de kleuren van

de zee?

4

Vis

Spons

Stuur je mop, tekening, favoriete dier, knutsel, actie of andere post naar het adres op pagina 23. Je maakt dan kans op een toffe Hupie-sleutelhanger!

Page 5: Digitale blader Tam Tam

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

b

z

yz

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j? *

wAT D

OE ji

j?

Tips om actie te voerenHoe kun je zoveel mogelijk geld inzame-len voor de nieuwe WNF-Rangeractie? We hebben tips gevraagd aan top actievoerders van vorig jaar. Die brengen je vast op goede ideeën!

Hupie: ‘Ik presenteer een leeuwenkrokoarendflamingotijgeraap!’, gemaakt door Kim (9 jaar) uit Hank.

Wat vind jij bijzonder aan een zeeschildpad?

Stuur je antwoord voor 28 maart naar het adres op pagina 23. Vergeet niet je naam, leeftijd en adres erbij te schrijven en de vermelding TamTam-prijsvraag ‘Pluchen zeeschildpad’.

TamTam geeft vijf van deze mooie knuffels weg! Wil jij kans maken op zo’n stoere zeeschildpad? Geef dan antwoord op de volgende vraag:

Maak kans op deze pluchen zeeschildpad!

Arwen (8 jaar) uit Den Bosch: ‘Met school hebben wij een sponsorloop gedaan om geld op te halen. Koekjes bakken en verkopen is ook een goed idee of bijvoorbeeld plastic flessen ophalen en inleveren voor statiegeld.’

Madelief (11 jaar) uit Schiedam:‘Ik ga dit jaar ook zeker weer actievoeren! Vorig jaar ben ik langs de deuren gegaan om geld op te halen. Nu ga ik in de klas bespreken wat we kunnen doen, misschien wel een rommelmarkt houden.’

Milan (11 jaar) uit papendrecht: ‘Ik ga iets verkopen om geld in te zamelen voor het koraal. Verder ga ik aan mensen die ik ken vragen of ze geld willen geven of meedoen aan een sponsorloop.’

Evi (10 jaar) uit Geldrop: ‘Als je ervoor gaat, doe het dan helemaal! Voor eerdere acties heb ik veel lege flessen opge-haald.’

Rosanne (10 jaar) uit Venlo: ‘Voor de neushoorn en de rivierdolfijn heb ik spulletjes verkocht samen met een vrien-dinnetje. Ook ben ik met het actieboekje langs de deuren geweest. Wat ik dit jaar ga doen

weet ik nog niet, maar ik ga proberen onze school over te halen om samen actie te voeren.’

RAADSELWaar is een duizendpoot heel lang mee bezig?Sam (9 jaar) uit Tilburg

Schoenen poetsen

ToF DiERNick (7 jaar) uit Dronten is gek op wilde dieren. Vooral reptielen en slangen! Dat kun je wel zien op deze foto van hem met een koningspython.

Stoer hoor, Nick!

KNuTSELSuzanne (7 jaar) uit Halsteren knutselde met papier en lijm een hele mooie keizerspinguïn. Deze heeft ze aan haar neefje gegeven als cadeau.

Wauw Suzanne, knap gemaakt zeg! Wist je dat de keizerspinguïn de allergrootste pinguïn- soort is? Ze kunnen wel 1,10 meter worden.

5

WIN!5x

Page 6: Digitale blader Tam Tam

NEDERLAND

Saba-bank

Saba

SintEustatius

Bonaire

KleinBonaire

CaribischeZee

AtlantischeOceaan

Zuid-Amerika

xxxxxxxxxxxxxxxxxxElke euro helpt!xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Koraalriffen zijn heel bijzonder. Bijna nergens anders vind je zoveel verschillende soorten dieren bij elkaar. De riffen barsten van het leven. Dat moeten we zo houden. Daarom voeren we nu actie voor gezond koraal. Jij helpt toch ook mee aan de WNF-Rangeractie 2014?

Een deel van ons land is tropisch. echt waar! Dat deel is Caribisch Nederland. Het bestaat uit drie tropische eilanden in de Caribische Zee: Saba, Sint Eustatius en Bonaire. De

mensen spreken er Nederlands, engels en Papiaments. Daar hoort ook een heel groot stuk zee bij. Daardoor hebben we in Nederland ook tropische koraalriffen.

Heel veel soortenKoraaldiertjes zijn klein maar fijn. Samen groeien ze uit tot koralen en hier wonen heel veel andere zeedieren tussen. je ziet er trotse keizersvissen, grappige grondels en stoere rifbaarzen. Zeeschildpadden en dolfijnen komen langs bij het koraalrif om te eten en gaan dan weer verder. ook zijn er allerlei dieren die je niet eens als dier herkent: zeeanemonen, sponzen, koker-wormen en nog meer. ook de koralen zelf zijn dieren.

Hoe meer geld de actie opbrengt, hoe beter we het koraal kunnen beschermen.

Help ons koraal!

6

Karetschildpad Blenny

Kerstboomkokerworm

Roodbekjes

Page 7: Digitale blader Tam Tam

Special

Met 4,- kunnen we...…een zeeschildpad een chip (merkje) geven voor onder-zoek.

Met 12,- kunnen we...…... zeeschildpadden en hun nesten op het legstrand controleren.

Help ons koraal!

KaretschildpadPapiaments: karet

Engels: hawksbill sea turtle

op onze koraalriffen groeien veel sponzen. Ze zien er mooi uit maar zitten vol met

scherpe stekeltjes, taaie draden en giftige stoffen. De karetschildpad is een van de

weinige dieren die ze lusten. Daarom komt deze zeeschildpad ook graag op het rif.

De vrouwtjes willen behalve sappige sponzen ook een rustig strand om eieren

te leggen. Zulke stranden vinden zeop Klein Bonaire: een onbewoond

eiland voor de kust van Bonaire.

Rommel in zee is een ramp voor het koraal.

7 Aardbeikoraal

Vieroog koraalvlinder

Langoest

Buisspons

Page 8: Digitale blader Tam Tam

Met 30,- kunnen we...…een uniform kopen voor de vrijwillige kustwacht.

Sierlijk wiegenelk koraal bestaat uit een heleboel beestjes aan elkaar. Die koraaldiertjes hebben samen een skelet. Meestal is dat hard als steen. Dat maakt de koraalriffen stevig. Maar bij sommige koralen is het skelet taai als leer. Die zachte koralen zie je veel in Caribisch Nederland. Ze wiegen sierlijk in de stroming.

Kwetsbaar koraalKoraalriffen zijn prachtig maar ook kwetsbaar. over de hele wereld gaat de gezondheid van de koralen achteruit. De koraaldiertjes zijn heel gevoelig voor vervuiling. Zelfs van een laagje modder kunnen ze doodgaan. als er langs de kust hotels worden gebouwd en havens worden gegraven, kan er zand en rommel de zee in stromen. een ramp voor het koraal. Voor de grotere zeedieren is plastic een gevaar. Veel roofvissen, zeeschildpadden en zeevogels hebben plastic in hun maag. of ze raken er in verstrikt.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxElke euro helpt!xxxxxxxxxxxxxxxxxx

EgelvisPapiaments: djindjaEngels: porcupinefish

op het koraalrif voelt de egelvis zich op zijn gemak. En dan ziet hij er nog niet zo vreemd uit. Maar als hij bang is wel. Dan slikt hij liters zeewater in en verandert in een stekelbal. Zo kan een haai of andere

grote roofvis hem niet doorslikken. Hij doet het ook als een duiker hem plaagt. in

caribisch Nederland is het verboden om de dieren in natuurgebieden lastig te vallen.

ook onder water. Wel zo fijn voor de egelvis.

8

Egelvis, opgeblazen

Tuimelaar in zacht koraal

Heremietkreeft op hersenkoraal

Caribische rifhaai

Egelvis

Page 9: Digitale blader Tam Tam

Met 40- kunnen we...…een mobiele telefoon betalen voor een natuur-beschermer.

Met 222,- kunnen we...…een heel strand laten schoonmaken.

Sergeant-majoorPapiaments: kataboli

Engels: sergeant major

Een sergeant-majoor is een baas in het leger met vijf strepen op zijn mouw. Dan snap je ook hoe dit leuke visje aan zijn

naam komt. inderdaad: door die vijf strepen op zijn zij. Sergeant-majoortjes

zijn er veel in caribisch Nederland. Je ziet er altijd wel een paar rond het rif

zwemmen. Het vrouwtje plakt haar eitjes onder een stuk koraal.

Het mannetje blijft ze bewaken.

Wat betekent STINAPA?‘als je de eerste letters van Stichting Nationale Parken aan elkaar plakt, krijg je StiNaPa. Ze beschermt de natuur-gebieden op Bonaire. en rónd Bonaire, want we beschermen ook de natuur onder water en de stranden waar de zeeschildpadden eieren leggen.’

Bewaak jij die stranden en de zee?‘Nee, dat doen onze parkwachters. ik ben meer een soort juf: ik leer de kinderen van Bonaire over de natuur van hun eiland. Dat doe ik op school en buiten. We hebben ook een jeugdclub: de junior rangers. Daar leer je ook duiken. als je daar goed in bent, kun je helpen met het beschermen van de koraalriffen.’

Duik je zelf ook?‘jazeker. Dat blijft prachtig. Het mooist vind ik om de kinderen al die bijzon-dere dieren van het koraalrif te laten zien. Dan leren ze bijvoorbeeld hoe belangrijk de papegaaivis is. Die eet de algen van het koraal en zorgt zo dat de koralen goed kunnen groeien.’

Wanneer ben je tevreden over je werk?‘als de kinderen enthousiast wordenen daarna hun ouders over de natuur vertellen. Veel volwassenen op Bonaire leren van hun eigen kinderen over de koraalriffen. Dan gaan ze er vanzelf voorzichtiger mee om.’ u

naam: Desirée croesleeftijd: 45 jaarwerkt voor: STiNApA Bonaire

mini-interview

Papegaaivis

Meer dan de helft van alle zeevissen ter wereld kan niet zonder koraalriffen.

9 Reuzen-bekerspons

Sergeant-majoor

Gouden murene

Zeewaaier

Page 10: Digitale blader Tam Tam

Vissers en ankersook visserij is een probleem. op veel plaatsen worden te veel vissen gevangen en vaak op een manier waardoor het rif kapot gaat. in sommige landen gebruiken vissers zelfs gif en dynamiet. in Caribisch Nederland gelukkig niet, maar daar raken vaak wel zeeschildpadden verstrikt in een net. Zelfs toeristen die van het koraalrif komen genieten, kunnen het rif beschadigen. als een schip een anker uitgooit, breken er stukken koraal af.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxElke euro helpt!xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Met 6000,- kunnen we...…een nieuwe motor kopen voor een boot om koraalriffen te beschermen.

ZeepaardjePapiaments: kabai di awa

Engels: seahorse

Dit is misschien wel de vreemdste vis van caribisch Nederland. En ook de traagste. Meestal hangt hij met zijn krulstaart aan

een tak koraal. Toch is het zeepaardje een roofvis. Hij wacht gewoon tot er een

garnaaltje voorbijkomt en slurpt het dan op. Behalve op het koraalrif hangen zeepaard-jes ook graag in zeegrasvelden rond. Die

heb je er ook, vooral bij Bonaire. Voor zeepaardjes is dat dus een

tropisch zwemparadijs.

Alleen al op de Saba-bank komen meer dan 80 soorten

koraal voor.

10

Zeepaardje

Barracuda

Zee-anemoon

Gevlekte adelaarsrog Dood koraal

Flamingotong zeeslak

Page 11: Digitale blader Tam Tam

Met 26.000,- kunnen we...…een boot aanschaffen voor onderzoek en het beschermen van een zeenatuurgebied.

doe ook mee!Hoe meer geld we ophalen voor het beschermen van het koraal, hoe beter. Doe jij ook mee met de WNF-Rangeractie?

BultrugPapiaments: bayena

Engels: humpback whale

Bultruggen kunnen goed tegen de kou, maar hun baby’s niet. Die hebben nog niet

zo’n dikke speklaag. Daarom trekken zwangere bultrugvrouwen naar warm water

om te bevallen. Een plek waar ze ook komen is de Saba-bank: een groot ondiep

stuk zee bij Saba. Dat is een fijne plek voor ze want er mogen geen grote schepen meer komen. Die maken te veel herrie en kunnen tegen een walvis botsen.

Maar bij de Saba-bank dus niet.

Doe mee!Gelukkig zijn de koraalriffen rond de drie eilanden van Caribisch Nederland beschermd natuurgebied. op de meeste plaatsen mag je geen anker uitgooien. en duikers en vissers moeten zich aan strenge regels houden. in de buurt van Saba is een bijzonder zeegebied beschermd: de Saba-bank. Daar komen ook grote zeedieren, zoals walvissen. Het WNF heeft plannen gemaakt om de onderwater-natuurgebieden van Caribisch Nederland goed

te beschermen en het koraal gezond te houden. Zodat parkwachters de stranden waar schildpadden hun eieren leggen, goed in de gaten kunnen houden bijvoorbeeld. Daar is wel geld voor nodig. Daar kun jij bij helpen. Met de actie ‘Gezond

koraal? Help allemaal!’ u

wEETjEBij zeepaardjes

worden de vaders zwanger. 11

Gekroonde keizersvis

Hoornkoraal

Bultruggen

Trompetvis

Blauwe doktersvis

Tandbaars

Page 12: Digitale blader Tam Tam

WN

F-R

an

ger

ac

tie

20

14

Kij

k o

p:

Do

e m

ee!

ww

w.r

an

ger

clu

b.n

l

PORA0114 © VanellusVanellus.com - Christian König.

kijk

op

ww

w.p

lane

trun

.nl

Page 13: Digitale blader Tam Tam

WN

F-R

an

ger

ac

tie

20

14

Kij

k o

p:

Do

e m

ee!

ww

w.r

an

ger

clu

b.n

l

PORA0114 © VanellusVanellus.com - Christian König.

kijk

op

ww

w.p

lane

trun

.nl

Page 14: Digitale blader Tam Tam

Waarom actie?Koraalriffen zijn prachtig, maar ook kwetsbaar. En veel dieren zijn afhankelijk van het koraal. Het is dus belangrijk om koraal zo gezond mogelijk te houden. Het WNF heeft veel plannen om de onderwaterwereld van Caribisch Nederland goed te beschermen. En daar is geld voor nodig. Om bijvoorbeeld speciale parkwachters te trainen en om legstranden van zee-schildpadden beter te beschermen. Help je mee?

Help de

Zo werkt de actie:

TipsJe vader, moeder of verzorger wil vast wel je eerste actiekaart invullen. En wat dacht je van je opa, oma, tante, oom… Neem je boekje mee naar verjaardagen of als je ergens gaat logeren! Wonen je opa of tante ver weg en lukt het niet om met een actieboekje bij hen langs te gaan? Vraag dan of ze, speciaal voor jou, een actiekaart via internet willen invullen. Meer informatie vind je op rangerclub.nl/actiekaart.

Koraalriffen zijn heel bijzonder. Bijna nergens vind je zo veel verschillende soorten dieren bij elkaar.

En dat moet zo blijven. Daarom voert de WNF-Rangerclub actie voor de koraalriffen in

Caribisch Nederland. En daar hebben we jouw hulp bij nodig! Op deze pagina lees je alles over de

WNF-Rangeractie 2014. Jij doet toch ook mee?

wnf-rangeractie 2014

1

2

3

4

Laat hen de actiekaart in je actieboekje invullen

Overhandig het afgescheurde dankkaartje en plak een stickertje op de voordeur of bij de bel. Vraag wel even of dit mag!

Schrijf het bedrag dat ze geven over op het dankkaartje en scheur dat af

Vraag iedereen: ouders, buren, familie en anderen of zij het koraal willen helpen

14

Page 15: Digitale blader Tam Tam

nederlandseHelp de

koraalriffen!

Mijn boekje is volStuur voor 30 mei je actieboekje op! Kijk op de tekeningen achterin het boekje om te zien hoe dat werkt, want het boekje verander je zo in een envelop. Een postzegel is niet nodig!Stuur het hele actieboekje terug, dus geen losse kaarten.Je actieboekje hoeft niet vol te zijn. Zelfs één ingevulde kaart is welkom!Een extra actieboekje nodig? Ga naar www.rangerclub.nl of bel 0800 - 1962 (gratis) en vraag het aan! Je ontvangt je actieboekje binnen een paar dagen thuis.

Wat is de Planet Run?Ben jij sportief en wil je graag op een bijzondere manier geld ophalen voor het Nederlands koraal? Zorg voor 1 vol actieboekje. Dan kun je gratis mee-doen aan de Planet Run. Dat is een van de leukste sponsorlopen die je je kunt voorstellen. Samen met Disney XD stippelen we een parcours voor je uit met allemaal opgeblazen obstakels. Dit mag je niet missen, doe mee! Verzamel zoveel mogelijk mensen die jou willen sponsoren (gewoon via je actie-boekje). Vraag iedereen een actiekaart in te vullen.

Is je actieboekje vol? Stuur het boekje op, dan ontvang jij van ons per mail een eigen unieke startcode waarmee je je kunt aanmelden op planetrun.nl. Als je je daar hebt aangemeld, vertellen we je de precieze datum in mei 2014 en de geheime locatie waar de sponsorloop wordt gehouden.

Dus, wil je meedoen voor het goede doel? Ren langs de deuren en verzamel sponsoren voor jouw gratis deelname aan de Planet Run!

Online een ticket winnen? Speel het Planet Run spel op www.planetrun.nl. Iedere week maken drie topspelers kans op een gratis ticket voor de Planet Run.

Elke actievoerder ontvangt een mooie oorkonde!* Als het je lukt om 1 of 2 actieboekjes helemaal vol te krijgen, krijg je geweldige extra’s! * * Alle cadeautjes worden eind juli verzonden na afloop van de actie.

Beloning voor jou

Tweede prijs (6x)Dagje Burgers’ Zoo voor jou en je familie, inclusief een rondleiding achter de schermen van Nederlands grootste koraalrif in Burgers’ Ocean. Op deze dag wordt ook de winnaar van de hoofdprijs bekend gemaakt (zie hoofdprijs).

Hoofdprijs (1x)Een reis naar Bonaire voor 2 personen in het najaar van 2014! Daar ga je de Nederlandse koraalriffen zelf zien! De 6 beste actievoerders maken kans op deze prijs. Kijk voor de actievoorwaarden op www.rangerclub.nl/actievoorwaarden.

reis naar de

Nederlandse

Koraalriffen!HOOFDPRIJS

Burgers’ Ocean

2e prijs

15

Page 16: Digitale blader Tam Tam

BabyhaaienHaaien kunnen op drie manieren geboren worden:

1. Sommige haaien leggen een ei. Zoals de hondshaai en de kathaai. De eieren hangen ze met een soort draden aan een steen of koraal (zie foto).

2. Sommige haaien hebben een ei in hun buik. Als de haai geboren wordt, is hij net uit het ei.

3. Sommige haaien krijgen een jong, net als mensen en andere zoogdieren. Bijvoor-beeld de hamerhaai.

Ei van een kathaai in het koraal.

Flynn en Puck ontdekken het koraalrifDe WNF-Rangeractie ‘Gezond koraal? Help allemaal!’ is gestart. De aftrap is in Burgers’ Zoo in Arnhem. Flynn en Puck nemen alvast een kijkje onder water.FOtOgRAFIe: bOp MulDeR

Puck (9)groep 6

Lievelingsdier: hondshaai

Met een grijper geven ze de vis aan de hamerhaai.

Flynn (11) groep 8

Lievelingsdier: tijger

Luipaardhaai

‘H et lijkt wel alsof we ergens op een tropisch eiland zijn,’ zegt Flynn. Het is warm en

overal om de WNF-rangers heen is helder blauw water. Samen met dierverzorger Erik staan ze boven aan een reuzenaquarium. er zit wel 3 miljoen liter water in.

Uh, hoeveel volle badkuipen zouden dat zijn? Maar belangrijker zijn de dieren die er zwemmen: haaien! Zwartpunthaaien, luipaardhaaien, een hamerhaai, epaulethaaien en ook een gitaarrog. Brrrr! Gelukkig zijn Flynn en Puck niet bang. en die haaien mogen ze gaan voeren. Kijk maar!

Puck snijdt de haring professioneel in stukken.

wist je dat...Een haai altijd een

melkgebit heeft? Als hij wat tanden verliest,

staat er al een nieuwe rij tanden klaar.

16

Page 17: Digitale blader Tam Tam

N u gaan Flynn en Puck naar het koraal kijken. Normaal mag je daar natuurlijk niet aankomen.

in Burgers’ Zoo kweken ze koraal, dus daar mag het wel heel voorzichtig. een duiker wijst de koralen aan. ‘Wat is koraal eigenlijk?’ vraagt Puck. erik: ‘Koraal is eigenlijk een groep hele kleine poliepjes. als larfje zwemt het koraaltje door de zee en zoekt dan een plekje

om te groeien. Hij blijft daar de rest van zijn leven. Ze hechten zich vast en daar gaat het koraal groeien.’ ‘Zijn er ook dieren die koraal eten?’, wil Flynn weten. ‘Doornenkronen, dat zijn grote zeester-ren, eten koraal. Ze doen dat door hun maag uit te stulpen en zo het koraal te verteren. De karetschildpad en sommige vissen eten ook van het koraal,’ legt erik uit. u

‘Ik wist niet

dat een anemoon

kon lopen!’

Net als planten, kun je koraal stekken. Erik snijdt een stukje zacht koraal af en bindt dat met een elastiekje vast aan een steen. Daar gaat het weer groeien. Als het groot genoeg is, kan dat koraal ook weer gestekt worden.

Bij het stekken van het harde koraal steek je een

stukje in een soort klei, dat je op een steen plakt.

Dit is een steenkoraal. Omdat het skelet van dit koraal aan de buitenkant

zit, is het hard. Het kan makkelijk breken.

‘Ieh, dit is slijmerig!’. Het is een zacht koraal.

17

Tip! Met de bon uit je

Bonnenboekje kun je met

korting naar Burgers' Zoo.

Page 18: Digitale blader Tam Tam

Test

De grote koraalquiz!Natuurlijk kom jij in actie voor de koralen. Maar wat weet jij eigenlijk van die, eh... Tja, wat zijn het eigenlijk? Kom maar op en test je koraalkennis met deze quiz!

Hoe heet deze roofpaling, die vaak in een koraalhol

woont?z) sirenej) murenek) urine

9

Schrijf de letter van het juiste antwoord in het vakje. Als je alles goed hebt, krijg je de naam van een vreemde vis. oplossing op pagina 23. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

in welk deel van Nederland vind je mooie koraalriffen?

r) caribisch Nederlandn) Zeeland

w) de Waddenzee

7

Koralen zijn...r) plantenz) dierens) stenen

1in welk water blijven

koralen gezond?e) zout, warm en licht

u) zoet, koud en donkera) zout, warm en donker

2Dit koraal is genoemd

naar een deel in je lichaam. Hoe heet het?i) leverkoraalo) darmkoraal

e) hersenkoraal

3

Koralen kunnen zwemmen. is dit waar?

m) Nee.p) Ja, maar alleen als

ze jong zijn.n) Ja, maar alleen

’s nachts.

4

5Welk van deze dieren

is géén vis?e) koraalvlinderu) koraalduivela) koraalslang

Hoe noem je een plek waar heel veel koralen

bij elkaar staan? t) een koraalbosa) een koraalrif

p) een koraalkolonie

6

Hoe heet het grote koraal-gebied bij het eiland Saba?

e) de Saba-banko) de Saba-stoela) het Saba-rif

10

Welke schildpad komt graag sponzen eten op

het koraalrif?d) de karetschildpad

t) de zoetwaterschildpadp) de Galapagos-reuzenschildpad

8

18

Page 19: Digitale blader Tam Tam

knutselfrutselWat heb je nodig?• een schoenendoos• blauwe verf• foampapier of ander dik papier• schaar en lijm• zand• viltstiften• eventueel plakoogjes en schelpen

Wil jij de dieren uit het actielogo ook in je eigen koraalrif? Hieronder vind je voorbeelden van het actielogo, de karetschildpad, de sergeant-majoor en de egelvis. Kun je uitknippen!Laat je ons zien hoe je koraalrif geworden is? Stuur een foto naar [email protected] of plaats hem op www.facebook.com/wnfrangerclub.

Wat moet je doen?

Maak je eigen koraalrif!

Stap 1: Verf de binnenkant van de schoenendoos blauw.

Stap 4: Vouw een dun strookje karton aan de achterkant.

Stap 2: Knip uit foampapier het koraal en andere zeedieren.

Stap 5: Plak je zeedieren aan de doos vast (als de verf droog is).

Stap 3: Kleur ze in en plak er eventueel een oog op.

Stap 6: Maak het af met zand op de bodem en zelf gevonden schelpjes.

En klaar is je eigen koraalrif!

TIP: schelpen maak je mooi glanzend

met een beetje slaolie en een

oude tandenborstel...

19

Page 20: Digitale blader Tam Tam

De zeeschildpad aan landZeeschildpadden zwemmen hun hele leven in zee rond. De moeder komt alleen aan land om eieren te leggen. Dat doet ze om de één of twee jaar. Waarom?

Lederschildpad E en schildpad is een reptiel. reptielen en vogels leggen hun eieren altijd op het land. anders

zouden de jonkies in de eieren stikken. Ze hebben steeds verse lucht nodig. op het droge kunnen ze ademen door piepkleine gaatjes in hun schaal. Maar in het water krijgt het schildpadje in het ei niet genoeg verse lucht. Daarom kruipt elke volwassen vrouwtjeszee-schildpad op het strand om eieren te leggen. Dat is best gevaarlijk, want soms zijn er mensen die schildpadden vangen of die hun eieren uitgraven of hun nesten vertrappen. ook roofvissen en vogels proberen schildpadjes op te eten. Gelukkig zijn veel stranden met de steun van het Wereld Natuur Fonds beschermd, ook in Caribisch Nederland. Dat is hard nodig om weer genoeg jonge zeeschildpadjes te krijgen. u

Van leggen tot uitkomen

In zee zwemt een zeeschildpad soms wel met een snelheid van 30 km per uur. Op het land komt hij maar heel

langzaam vooruit, minder dan één kilo-

meter per uur.

Het vrouwtje graaft een kuil uit. De kuil is 30 tot 50 centimeter

diep.

De lederschildpad is de allergrootste zee-

schildpad. Hij kan bijna 3 meter lang worden!

20

Page 21: Digitale blader Tam Tam

De zeeschildpad aan land‘Waarom legt een zee-schildpad eieren op het land?’

Sem (10 jaar)uit Goutum

wEETjEVan de 100 eieren, is er

vaak maar één schildpadje dat het redt. Veel schild-padjes of eieren worden opgegeten door vogels,

roofvissen of zelfs door mensen.

Zeeschildpadden leggen meestal zo’n

100 kogelronde eieren in hun kuil. Ze hebben een zachte schaal, die wel van

rubber lijkt.

Tijdens het leggen is de zeeschildpad in

trance. Ze ziet, hoort of voelt eigenlijk niets. Na het dichtmaken van haar kuil, keert de moeder terug naar zee. Haar jongen moeten zich-

zelf redden.

Als de jonkies uit het ei komen, ‘sprinten’ ze naar de zee. Meestal doen ze dat ’s nachts. Als er veel hotels in de buurt zijn, gaat dat mis. Ze gaan dan op het licht van de hotels af en komen dan

niet bij de zee.21

Page 22: Digitale blader Tam Tam

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

aa

De goede oplossingen staan op pagina 23.

d a p d l i h c s r e d e l

l p ij l i n k t v i s z s a

e r a a l e m i u t e e i n

v b l e n n y l v e i e v g

s o e g z e e r p p l b r o

a n m o l g m a n t a a e e

r a u r e i a a h e n a f s

g i r – e r i f g s d r f t

e r e t d e r h a b a s o a

e e n j a s p o n z e n k i

z e e s t e r l e d n o r g

woordzoekerDe woorden rechts kun je vinden in het diagram. Ze kunnen staan van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden, van beneden naar boven en schuin. Streep ze door in het diagram. De letters die je overhoudt vormen een dier dat je soms ziet bij het koraalrif.

■ blenny ■ bonaire

■ eiland

■ grondel

■ haai

■ koffervis

■ langoest

■ lederschildpad

■ manta

■ murene

■ pijlinktvis

■ rif

■ rog

■ saba

■ sponzen

■ tuimelaar

■ zee

■ zeebaars

■ zee-egel

■ zeegrasveld

■ zeepaardje

■ zeester

oplossing:

Hier zie je de schaduw van Wander. Maar kijk goed. Want maar 1 plaatje is er goed. Weet jij welke?

Ken jij het figuur Wander van de tv-serie Wanders Wereld al? Zo ziet hij er uit:

Koraal-sudokuVul de lege vakjes zo in, dat elk plaatje maar één

keer voorkomt in iedere regel en iedere kolom. je

kunt het schrijven maar natuurlijk ook natekenen!

De schaduw van Wander

ab

c

d

e

f

RebusKun jij deze rebus

oplossen? Je vindt een dier met een gekke naam. Het leeft op het

koraal.

kik = ko

___________________________

22

Page 23: Digitale blader Tam Tam

Voor adreswijzigingen:www.wnf.nl/gegevenswijzigen

Knuffels worden aangeboden door Mimex brands & labels

concept en realisatie:Scripta Communicatie, Amsterdam

Artdirection en vormgeving:Marjolein Ruiter grafisch Ontwerp & Media, Amsterdam

Actiemateriaal Koraal-actie:Most Remarkable, Almere

Met medewerking van:geert-Jan Roebers, Ronald Sinoo, Frits Vaandrager, Schwandt Infographics(landkaarten)

Fotografie:Ardea, FlpA, Foto Natura, getty, Hollandse Hoogte, bop Mulder, Nature picture library, SuperStock, iStock, WWF-Canon

productiebegeleiding: graphic, leusden

Lithografie: grafimedia, Amsterdam

Druk: Drukkerij Roto Smeets, Weert

WNF-Ranger Adviesteam:Dilara Kivanc, Romy Sieswerda, Simon brand, Yoshua Wolfsen, Madelief Verhoeven, Milan beijl, Floor leemans, Nikai Schut, Mitchel de borst, Daan Kuikenhoven, Julia Hermeling, Iris de Klerk, Sami ballafkia, evi van de Rijt, Rosanne

Muijsenberg, luca Mertens, erel Kasikci, elise langbroek, bas van leeuwen, Arwen van den berk

TamTam heeft haar best gedaan de rechthebbenden van het beeld-materiaal te achterhalen. Als u denkt rechthebbende te zijn, neemt u dan contact op met de redactie.

Het Wereld Natuur Fonds legt gegevens vast ter uitvoering van de lidmaatschapsovereenkomst. Ook kunnen we deze gegevens gebruiken om u/ uw kind te informeren over onze activiteiten, projecten en producten. Als u op deze informatie echter geen prijs stelt, kunt u dit schriftelijk melden aan het Wereld Natuur Fonds, Antwoordnummer 7040, 3700 tA Zeist of via [email protected]. Door de

antwoordkaart in dit magazine te ondertekenen, geeft u toestemming aan het Wereld Natuur Fonds (Drie-bergseweg 10, 3708Jb te Zeist, Nederland, incassant ID: Nl60WNF411775880000) voor het sturen van een eenmalige of doorlopende incasso-opdracht(en) naar uw bank om uw bijdrage van uw rekening af te schrijven. Als u het niet eens bent met deze afschrijvingen kunt u deze laten terugboeken. Neem hiervoor binnen acht weken na afschrijving contact op met uw bank (vraag uw bank naar de voorwaarden). Op uw afschrift kunt u de incasso van het WNF herkennen aan het kenmerk van de machtiging. Dit kenmerk zal u voor de incasso, via e-mail of post worden toegestuurd. Meer informatie over WNF, IbAN en machtigingen leest u op wnf.nl/iban.

OplOssiNgeN: Vraagje pagina 3 c De grote koraal quiz zeepaardje (toelichting bij vraag 5: de koraalslang is geen vis maar een slang) De schaduw van Wander Schaduw D is de juiste Rebus Kerstboomkokerworm Woordzoeker verpleegsterhaai.

papier: Satimat green FSC®

Folie: recyclebaar materiaal (lDpe), dat onschadelijk is voor mens, dier en plant.

TamTam 3, maart 2014

Coverbeeld: Most Remarkable

TAMTAM nr.

32014

WNF-rangeractie 2014

doe ook mee met de

Het grote actienummer!

Volgende keer...

...Lees je alles over

OLIFANTEN!

COlOFON

TamTam, WNF-Rangerclub Magazine is een uitgave van het Wereld Natuur Fonds en verschijnt 10x per jaar. Voor e 2,50 per maand ben jelid van de WNF-Rangerclub. Kijk op www.rangerclub.nl of bel 0800-1962 (gratis).

Clubactiviteiten & zo

D oor vervuiling wordt het warmer op aarde. Dat is niet goed voor

mensen en dieren. Met earth Hour zijn verschillende acties.

Het WNF-regioteam Midden-Brabant gaat een grote optocht lopen met lampionnen, spandoeken en zelfs muzikanten. in alle straten waar ze lopen, doen mensen in huis het licht uit.

Wil je ook meelopen? je kunt je aanmelden bij dit regioteam. er zijn veel acties rond earth Hour en daar-naast genoeg andere leuke uitjes en activiteiten. ook bij jou in de buurt! u

Kijk op de website www.rangerclub.nl bijClubactiviteiten. Daar vind je wat er allemaal te beleven isbij de WNF-Regioteams!

Earth Hour 2014Tijdens earth Hour op 29 maart doen mensen over de hele wereld

een uur het licht uit. Hiermee vragen ze aandacht voor de opwarming

van de aarde. Ook WNF-Regioteam Midden-Brabant voert actie!

23

Voor brieven, moppen, acties, tekeningen, prijsvragen etc.:

WNF-RangerclubPostbus 73700 AA ZEIST0800 1962 (gratis)e-mail: [email protected]/wnfrangerclub

Als je een digitale foto wilt sturen, zorg er dan voor dat je digitale camera op de hoogste kwaliteitsstand staat, anders is de foto niet bruikbaar voor drukwerk. Heb je geld opge-haald om de natuur en de bedreigde wilde dieren te beschermen (bijvoorbeeld met een sponsorloop, geknutselde dingen verkopen of een dansvoorstelling)? Stort het dan op iBAN NL31 RABo 0300 0000 30 van de WNF-Rangerclub te Zeist. Vergeet niet erbij te zetten voor welk dier je geld is! Heb je leuke foto’s van je actie? Stuur die dan op. Mail naar [email protected] je een interessante dierenvraag? Mail de vraag plus je (digitale) foto met je naam, adres en leeftijd naar [email protected].

Alle clubpost

Page 24: Digitale blader Tam Tam

doorRonald Sinoo

retouradres: WNF-rangerclub, Postbus 7, 3700 aa ZeiSt