DEVONİYEN

http://palaeos.com/paleozoic/devonian/devonian.htm

Prof.Dr. Atike NAZİK

Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü

(299-252 yıl) PERMİYEN

(359-299

milyon yıl) KARBONİFER

(419-359

milyon yıl) DEVONİYEN

(443-419

milyon yıl) SİLURİYEN

(485-443

milyon yıl) ORDOVİSİYEN

(541-485

milyon yıl) KAMBRİYEN

P

A

L

E

O

Z

O

Y

İ

K

Devoniyen istifi ilk kez

İngiltere’de incelenmiş ve

adını Devon bölgesinden

almıştır.

Devoniyen istifinin katlara

ayrılması ise Ren Masifi,

Hartz Dağları ve

Ardenler’de yapılmıştır.

DEVONİYEN ( 419 – 359.2 my)

SİSTEM / DEVİR SERİ / DEVRE KAT / ÇAĞ

Devoniyen

Üst / Geç Fameniyen (Belçika, Famenne şehri)

Frasniyen

(Belçika’da Frasnes şehri)

Orta / Orta

Jivesiyen

(K Fransa, Arden bölgesi,

Givet )

Eyfeliyen

(Eyfel Tepesi, B Almanya)

Alt /

Erken

Emsiyen

(Ems Nehri, B Almanya)

Pragiyen

(Çek)

Lohkoviyen

(Çek)

SİSTEM SERİ KAT FOSİLLER

D

E

V

O

N

İ

Y

E

N

359 my

Üst Devoniyen

382 my

Fameniyen Conodont (Palmatolepis triangularis)

Frasniyen Conodont (Ancyrodella rotundiloba).

Orta

Devoniyen

393 my

Givesiyen Conodont (Icriodus obliguimarginatus)

Eyfeliyen Conodont (Polygnathus costatus partitus).

Alt

Devoniyen

419 my

Emsiyen Goniatit Mimagoniatites zorgensis

Pragiyen/Sijeniyen Conodont Eognathodus sulcatus sulcatus

Lohkoviyen/Gediniyen Graptolit Monograptus uniformis

DEVONİYEN’DE ÖNEMLİ FOSİLLER

DEVONİYENİN TİPİK

ORGANİZMALARI COELENTERATA BRACHIOPODA PELECYPODA GASTROPODA CEPHALOPODA ARTHROPODA BALIKLAR

Prolobites delphinus

Oxyclymenia undulata

Tornoceras simplex

Beloceras multilobatum

Bactrites schlotheimi

Manticoceras intumenscens

Paraspirifer (Spirifer) cultrijugatus

Theodossia anossofi

Cyrtiopsis intermedia

Stringocephalus burtini

Uncites gryphus

Orthothetina umbraculum

Orthis monnieri Homalonotus rhenanus

Stropheodonta sedgwicki Homalonotus armatus

Pentamerus sieberi Homolonotus crassicauda

Chonetes plebeja Phacops potieri

Acrospirifer (Spirifer) primaevus Asteropyge kochi

Eurysprifer (Spirifer) paradoxus Asteropyge rotundifrons

Agoniatites fidelis

Osteolepis macrolepidotus

Coccosteus decipiens

Cephalaspis lyelli

Pteraspis rostrata

Dipterus valenciennesi

Agoniatites inconstans

Bactrites carinatus

Phacops latifrons

Phacops schlotheimi

Grammysia ovata

Grammysia hamiltonensis

Pterinea lineata

Soleniscus subcostatus

Pleurotomaria delphinuloides

Murchisonia binodosa

PRAGİYEN

LOHKOVİYEN

Pleurodictyum problematicum

Favosites goldfussi

JİVESİYEN

EYFELiYEN

Athyris concentrica

EMSİYEN

Holoptychius nobilissimus

Calceola sandalina

Hexagonaria hexagonum

Lithophyllum vesiculosum

Megalodon cucullatus

Anarcestes subnautilus

Anarcestes lateseptatus

Cryphaeus lacinatus

Proetus cuvieri

FAMENiYEN

FRASNİYEN

Trimerocephalus anophthalmus

Rhynchonella cuboides

Cyrtospirifer (Spirifer) verneuilli

Myalina ornata

Cardiola concentrica

Balıklar Çağı: Çenesiz ve çeneli balıklar çeşitlendi, ilk

köpekbalıkları ve ilk kemikli balıklar

Omurgalıların karaya çıkması: İlk iki yaşamlılar (Kurbağalar)

İlk ağaç ve ormanların ortaya çıkması

Tohumlu bitkilerin ortaya çıkması

Ammonitlerin ortaya çıkması

DEVONİYEN’DE ÖNEMLİ OLAYLAR

İlk ammonit

İlk böcek

Çenesiz balıklarda yayılma

İlk kurbağa

İlk tohumlu bitkiler

SİLÜRİYEN ve DEVONİYEN’de ÖNEMLİ OLAYLAR

M&W, Fig. 21.12

• Paleozoyik’teki ikinci büyük toplu yok oluş Devoniyen’ dedir.

Peryodların simgesi altta verilmiştir.

http://www.elasmo-research.org/education/evolution/earliest.htm

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=devonian&source=images&cd=&cad=rja&docid=9_eISC6Kp733iM&tbnid=jJgHBTmcLe-e7M:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.elasmo-research.org%2Feducation%2Fevolution%2Fearliest.htm&ei=hERIUbOUCMjYsga76oHACw&bvm=bv.43828540,d.bGE&psig=AFQjCNGm4Lp8VrAAMkXXq_adGod9sIzm2g&ust=1363776620209092

Alt Kırmızı renkli kumtaşları:

İskoçya’da Rhynie Çörtleri

Rhynia, ince kesit görüntüsü

DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ

Hyenia,

Orta Devoniyen

DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Psilophyt

on_Forbesii_Reconstruction.gif

Psilophyton , Emsian /Erken Devoniyen

(408 to 393 my) yaşlı kayaçlarda

bulunur.

http://upload.wikimedia.org/wikip

edia/commons/e/e5/Psilophyton

_dawsonii.JPG

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Psilophyton_Forbesii_Reconstruction.gif

Archaeopteris , ilk

gymnosperm’lerdendir

(Conifer).

Modern ağaçların ilk

temsilcisidir.

Geç Devoniyen

1.8 metre’den daha büyüktür

(Öramerika (Kuzey Amerika,

ve Batı Avrupa),

Gondwana (Afrika, Antartika,

Avustralya ve Güney

Amerika),

Çin ve Sibirya,

Rusya, Donentz Baseni ve

Ukrayna.

DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ

http://www.ucmp.berkeley.edu/seedplants/

archaeopteris.gif

http://www.dinofan.com/dfanimals/LifeForm_Detail_Images.aspx?SBID=1215

DEVONİYEN BALIK FOSİLLERİ Pteraspis

Cephalaspis, Erken Devoniyen, Çin

Dipterus

vallenciennesi, Orta

Devoniyen,

Achanarras,

İskoçya

Bothriolepis,

Geç Devoniyen,

ORS (Eski

Kırmızı

Kumtaşları) ve

Avustralya

DEVONİYEN BÖCEK/INSECT FOSİLİ

İlk kanatsız böcek fosili Rusya’da ve diğer Asya alanlarında

Devoniyen’de bulunmuştur.

1926 yılında, böceklerden Rhyniella praecursor, Alt Devoniyen

Çörtlerinde, Rhynie (Nature 291, 317 , 28 May 1981;

doi:10.1038/291317a0 ).

http://www.nature.com/nature/journal/v488/n7409/images_article/488034a-f1.2.jpg

DEVONİYEN’DE İLK AMPHIBIAN/KURBAĞA

Bu ilk iki yaşayışlılardan biri Ichthyostega'dır. İlk fosili 1930'larda

bulunan Ichthyostega'nın, bir metre civarında boyu, dört bacağı ve

ancak suda kullanılabilecek balık benzeri bir kuyruğu vardı.

Acanthostega gunneri 1933 yılında Grönland’ın

doğusunda Fameniyen (Üst Devoniyen, 360 my)

çökellerinde bulunmuştur.

Nisan 2006: Tiktaalik roseae

Kanada’nın kuzeyinde

bulunmuştur.

Bu organizma, pectoral

fin/yüzgeçten (Devoniyen

balıkları) limbs/kol ve bacak

gibi kullanılan eklemlere sahip

karada yürüyen dört bacaklılar

arasında (tetrapod) geçiş

formudur.

//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Fishapods.jpg

http://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpg

Scyphocrinites bir crinoid cinsidir. Geç

Silüriyen - Erken Devoniyen’de yaşamıştır.

Fosil olarak, Asya, Kuzey Amerika, Afrika ve

Avrupa’da bilinmektedir. Türkiye’de Doğu

Toroslarda (Kayseri-Sarız) bölgesi bilinen tek

lokalitedir.

Scyphocrinites, lobolith’e sahiptir. Hayvan

askıda suda yaşamaktadır.

http://www.lifebeforethedinosaurs.com/2011/10/scyphocrinites.html

Halevik, Kayseri Sarız, Silür/Devon geçişi

http://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpghttp://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpg

Ammonoidea

Pinacites

(late Eifelian)

Agoniatites

(Early Eifelian)

Anarcestes

(late Emsian to

early Eifelian)

http://palaeos.com/paleozoic/devonian/eifelian.htm

8th I nternat ional Symposium, Cephalopods – Present and Past (Dijon – France

2010), 57

Erken Devoniyen’de Yeryüzü Devoniyen

döneminde, Kuzey

Amerika, Grönland

ve Avrupa kuzey

yarımkürede bir

karakütlesi olarak

bulunuyordu ve

Lavrusya(Laurussia)

veya Öramerika

(Euramerica)

deniliyordu.

Bu kıta Lavrensiya (K

Amerika, Grönland,

KB İrlanda, İskoçya,

Çukotka Yarımadası,

KD Rusya) ve

Baltık (Kuzey Avrupa

ve İskandinavya)

kıtalarının

çarpışmalarıyla

oluşmuştur.

Gondwana (Güney Amerika, Hindistan, Avustralya,

Antartika ve Afrika) güney yarım küredeki kıtayı

oluşturuyordu.

Lavrusya (Laurussia) veya Öramerika (Euramerica)

http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm

Cocks & Torsvik 2006: 90

Eski Kırmızı renkli kumtaşları (ORS)

Eski Kırmızı renkli kumtaşları (ORS)

Eski Kırmızı Renkli Kumtaşları, Baltık ve Lavrensiya kıtalarının

çarpışmaları sonucu olmuştur.

Bu sütur boyunca Kaledoniyen Dağları yer alır.

http://en.wikipedia.org/wiki/Euramerica

http://etc.usf.edu/clipart/galleries/animals/brachiopods.php

www.fusunalkaya.net

http://web.njcu.edu/sites/faculty/dfreile/content/geos_241_historical_geolo

gy.asp

http://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpg

http://csmres.jmu.edu/geollab/vageol/vahist/index.html

sjsugeology.org/jpetsche/powerpoint/Petsche_geo7_PALEOZOIC.ppt

http://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-

Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-deposits

http://palaeos.com/paleozoic/devonian/devonian.htm

Earth and Life Through Time, Steven M. Stanley, W.H. Freeman Company.

Engin Meriç, 1982. Tarihsel Jeoloji, Selçuk Üniv. Fen Fakültesi Yayınları,

No:4, 208 s.

Nurdan İnan, Kemal Taslı, 2006, Tarihsel Jeoloji, Mersin Üniv. Yayınları,

No: 15, 107s.

www2.semo.edu/geoscience/ui373/ui373handouts2.ppt

http://www.scotese.com/climate.htm

YARARLANILAN KAYNAKLAR

http://etc.usf.edu/clipart/galleries/animals/brachiopods.phphttp://www.fusunalkaya.net/http://web.njcu.edu/sites/faculty/dfreile/content/geos_241_historical_geology.asphttp://web.njcu.edu/sites/faculty/dfreile/content/geos_241_historical_geology.asphttp://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpghttp://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpghttp://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpghttp://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpghttp://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpghttp://csmres.jmu.edu/geollab/vageol/vahist/index.htmlhttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-depositshttp://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-deposits