Download - De Onderneming 923

Peri

od

icit

eit:

maa

nd

elijk

s I A

fgif

teka

nto

or:

Oo

sten

de

X IS

SN 0

77

7/6

34

9 I

P50

10

47

I V

eran

two

ord

elijk

e u

itg

ever

: Fi

lip C

oss

emen

t I E

dit

h C

avel

lstr

aat

88

bu

s 1

3b

, 1

18

0 B

russ

el

DE ONDERNEMINGMaandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie • nr. 923 • september 2015

Trendlab op ISHPop Up My Bathroom

Comfort en energiebesparing door debietregeling

Phase Change Materials

(Villeroy & Boch)

EEN PROFESSIONAL AAN UW ZIJDE

Zoals u, adviseren wij

graag onze klanten

• 20.000 artikelen op voorraad

• 100.000 artikelen gereferencieerd

• ruime openingstijden

• leveringen ook op zaterdag

• 34 self-services met self-scanning

• 13 Showrooms

• een aparte website voor professionals: www.facq.be/nl/e-commerce

En om beter aan uw professionele noden te voldoen, staat er een team van specialisten te uwer beschikking voor al uw vragen:

03

DE ONDERNEMING

VOORWOORD

COLOFONDe Onderneming. Vakblad voor sanitair, verwarming en klimatisatie

PERIODICITEITMaandelijks

ABONNEMENTEN - SECRETARIAAT 10 nummers per jaar voor € 37ING IBAN BE54 3630 4405 3497Julie LagneauxE [email protected] 02 340 76 90

REDACTIETEAMJohn LamsAlex BaumansMichel HanoullePhilip DeclercqKoen VandepopuliereT 02 340 76 90 | F 02 340 76 99E [email protected]

VORMGEVINGRuth Van ThuyneE [email protected]

RECLAME - ADVIESFCO MediaBoulevard des Canadiens 118, 7711 DottigniesT 056 771310 | F 056 771311E [email protected]

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERDistrigraphFilip CossementEdith Cavellstraat 88 bus 131180 Brussel

Version française: sur simple demande

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de adver-tenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkel verplichting tot opname van aangeboden advertenties.

LID VAN DE UNIE VAN DE UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS

www.deonderneming.be

Er werd jarenlang over gesproken, en nu is het eindelijk zover: de eisen van de ecodesign richtlijn zijn van kracht voor verwarmingstoestellen en er is een energielabel ingevoerd. Beide maatregelen worden wel eens op een hoop gegooid, maar het gaat wel degelijk om twee verschillende aspecten van de richtlijn. Ecodesign legt minimumwaarden qua rende-ment op. Toestellen die de grens niet halen, mogen simpelweg niet verkocht worden - den-ken we maar aan de gewone gloeilamp die al eerder in het kader van deze richtlijn van de markt is gehaald. Het energielabel, daarentegen, geeft informatie over de energiezuinig-heid van een toestel en dient om de particulier ertoe aan te zetten de beste keuze te maken.

Ongetwijfeld zal dat label een grote impact hebben op de koopbeslissing van de particulier, als we mogen voortgaan op de ervaringen uit andere sectoren. Het principe is ondertussen ingeburgerd en gemakkelijk te begrijpen: B is slechter dan A, dat op zijn beurt minder goed is dan A+ enzovoort. De vakman zal zijn klanten dus moeten informeren over de ener-gieklasse van de oplossing die hij voorstelt. Als het gaat om een individueel toestel is dat eenvoudig; het label staat gewoon op de documentatie. Als er verschillende toestellen ge-combineerd worden tot een systeem, is dat iets ingewikkelder. Fabrikanten en leveranciers hebben daarom instrumenten ontwikkeld waarmee men de overkoepelende energieklasse kan bepalen.

Het grote probleem is echter dat een energielabel een valse verwachting kan scheppen. Voor verwarmingsinstallaties is het immers niet zo eenvoudig om een schatting te geven van het werkelijke verbruik. Bij een koelkast of een lamp is dat minder een probleem: die staan meestal gewoon aan, en de gebruiker kan het energieverbruik ervan slechts beperkt beïnvloeden. Men kan dan met grote zekerheid zeggen hoeveel het toestel zal verbruiken op jaarbasis, en zo een energieklasse toekennen.

In verwarmingsinstallaties is dat totaal anders, omdat het gebruikspatroon doorslaggevend is voor het werkelijke verbruik. Een klokthermostaat levert een theoretische winst op, maar als de gebruiker de kamertemperatuur constant op 24°C instelt, zal er van de besparing weinig in huis komen. De gehanteerde cijfers zijn gebaseerd op standaardprofielen van geïdealiseerde gebruikers. In de praktijk treft men zulke gebruikers zelden aan. Om te-leurstellingen te voorkomen, legt de installateur dus beter uit dat het bij de cijfers van het energielabel om theoretische waarden gaat, een beetje zoals de officiële verbruikscijfer van auto’s. Anders riskeert hij ontevreden klanten en een verlies aan geloofwaardigheid.

Alex BaumansRedactie

De gelabelde installatie

Watts Water Technologies is als stromend water. Zelfs na 140 jaar staan we niet stil. We blijven een compleet aanbod aan hoogwaardige producten en technologische systemen ontwikkelen zodat u uw klanten een optimale kwaliteit kan leveren. Onze diepgaande expertise en continue innovatiedrang garanderen de beste oplossing voor commerciële, residentiële, industriële en openbare toepassingen. Dit maakt ons tot uw betrouwbare partner in verwarming, sanitair, instrumentatie, terugstroombeveiliging en elektronica. Neem gerust een duik in onze wereld en kijk op www.wattsindustries.be of ga naar www.waterbeveiliging.be

Water is onze wereld.Al meer dan 140 jaar.

ElEctronics sanitair HVac solar watErbEVEiliging VoorgEïsolEErdE lEidingEn

Wij zijn voortdurend in beweging voor u.

143675 WATTS ADV WATERGLOBE NL.indd 1 15/01/15 08:51

05

DE ONDERNEMING

INHOUD

40

30

84

VOORWOORD 03 ACTUA 06 AGENDA 17 TECHNIEK 19 INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP 19Comfort en energiebesparing door debietregeling 19

MEET- EN REGELTECHNIEK 24Automatisering als antwoord op administratieve rompslomp 24

SANITAIR 29Designbaden van Bette 29De kracht van een merk 33ISH Belgium 2015 37Trendlab op ISH 40

VERWARMING 51Warmtekrachtkoppeling en zorg 51Rekening houden met gebruikersgedrag bij renovatie 55Systemen vereenvoudigen en hun werking verbeteren 61Phase Change Materials 68INNERS-project feestelijk afgerond 74

WARMTEPOMPEN 81Verbouwing van een molen tot appartementen 81

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN 84 BEDRIJFSBEZOEK 84Espa zet eigen distributienet op 84

EVENEMENTEN 87Viega Experience Roadshow 87Climatechno 2015 88

OPLEIDING 96Een zonneboiler voor de campus 96

FEDERATIES 99Het rendement van oliestook duidelijk gemaakt 99EPEE visie op EU beleid rond verwarmen en koelen 102

PRODUCT NEWS 104 KERNCIJFERS 111

Watts Water Technologies is als stromend water. Zelfs na 140 jaar staan we niet stil. We blijven een compleet aanbod aan hoogwaardige producten en technologische systemen ontwikkelen zodat u uw klanten een optimale kwaliteit kan leveren. Onze diepgaande expertise en continue innovatiedrang garanderen de beste oplossing voor commerciële, residentiële, industriële en openbare toepassingen. Dit maakt ons tot uw betrouwbare partner in verwarming, sanitair, instrumentatie, terugstroombeveiliging en elektronica. Neem gerust een duik in onze wereld en kijk op www.wattsindustries.be of ga naar www.waterbeveiliging.be

Water is onze wereld.Al meer dan 140 jaar.

ElEctronics sanitair HVac solar watErbEVEiliging VoorgEïsolEErdE lEidingEn

Wij zijn voortdurend in beweging voor u.

143675 WATTS ADV WATERGLOBE NL.indd 1 15/01/15 08:51

DE ONDERNEMING

06ACTUA

Energies+in Marche en FamenneDe beurs voor duurzaam bouwen, energie-besparing en groene mobiliteit Energies+ vindt plaats op 13, 14 en 15 november in Wex in Marche en Famenne. Dit jaar is al de negende editie van het evenement. Er zijn ongeveer 150 exposanten die meer dan 1.000 merken en producten vertegenwoor-digen op 12.000 m2 tentoonstellingsopper-vlak. Bovendien kunnen de bezoekers reke-nen op 3.000 parkeerplaatsen. Hoofdthema dit jaar is de noodzaak van een goede ven-tilatie is sterk geïsoleerde huizen.

�www.energiesplus.be

Mitsubishi Electric schenkt warmtepompen aan scholenMitsubishi Electric België schonk 30 monoblok lucht-water warmte-pompen aan scholen in heel het land. De Ecodan toestellen geven de leerlingen de mogelijkheid om concrete montage- en meetoefenin-gen uit te voeren, met verschillende hydraulische installatieschema’s. Op die manier maken de leerlingen kennis met de technologie die ze later zullen toepassen. Alle toestellen die aan de scholen werden gegeven, zijn immers voorzien van de Zubadan Inverter technologie, die een stabiele werking garandeert, ook bij lage buitentemperatuur.

�www.mitsubishi-electric.be Atic Cursus Cyclus IV: KlimatisatiesystemenDe najaarscursus van Atic loopt van 19 september tot 12 december 2015, en is bestemd voor elke HVAC professional die zijn kennis wil bijspijkeren. Om in te schrijven, moet men wel de leerstof van de drie voorgaande cycli beheersen. Het programma is als volgt.

- Luchtbehandelingssystemen (12u les +1.5u workshop) Lesgever: Johan Verplaetsen – Menerga- Koudeproductie (6u les) Lesgever: Johan Timmermans – Daikin- Eindeenheden (12u les) Lesgever: Etienne Poncelet – Halton- Luchtkanalenberekening (6u les + 1.5u workshop) Lesgever: Carl Reynaert – Air Trade Centre- Automatische regeling (6u les + 1.5u workshop) Lesgevers: Kristof Dupon – Building IQ- Brandveiligheid in gebouwen (3u les) Lesgevers: Mark Maerevoet – ABB Group en Thilde Jacquemyn

SECO- Workshop ( 3.5u) Lesgevers: Johan Timmermans en Etienne Poncelet- Facultatief examen (4u)

Inschrijvingen en inlichtingen op :

�www.atic.be/activity/136

TECElogo: de nieuwe generatie fi ttingen NU TESTEN, ONTDEK DE VELE VOORDELENwww.tecelogo.be

TECElogo

BEDRIJFSZEKERINSTALLEREN,EENVOUDIG MET DE HAND

Als u met TECElogo werkt, heeft u geen persmachine meer nodig. De nieuwe generatie fittingen installeert u eenvoudig met het gereedschap, dat u altijd bij de hand heeft: uw HANDEN.Zo maakt u altijd op een comfortabele, makkelijke en precieze wijze een betrouwbare verbinding. Test nu het nieuwe

TECElogo leidingsysteem voor professionals. In diameters van 16 t/m 63 mm.

Vertrouw op uw handen.TECE Belgium BVBATel.: (0)2 401 61 [email protected]

AD2014_002_TECElogo - vertrouw op uw handen VL FR A4 v2.indd 1 08-07-14 18:03

08

DE ONDERNEMING

ACTUA

Fiat 500 Cabrio actie van HencoVan 4 mei tot 30 juni hield Henco, de fabrikant van installatiesyste-men, een promo-actie voor installateurs uit België en Luxemburg. Wie het originele ticket van een doos Henco PVDF persfittingen of Henco Vision steekfittingen terugstuurde, maakte kans om een Fiat 500 Cabrio te winnen. Deze actie werd ondersteund door de vak-pers en de groothandels. Uit de meer dan 640 inzendingen kwam die van Caroline Delmulle (firma Madelec uit Waregem) als win-naar uit de bus.Madelec is een veelzijdig installatiebedrijf met een zeventigtal me-dewerkers. Het doet niet alleen CV en sanitair, maar ook elektrici-teit, beveiliging, domotica... kortom alle technieken. Enkele jaren geleden schakelde het over op het Henco materiaal. Het bedrijf waardeert zowel de kwaliteit van de producten, als de service en de luisterbereidheid van de fabrikant. Henco kan soepel inspelen op feedback vanuit de praktijk om de producten aan de wensen van de installateur aan te passen.

�www.henco.be

Gebouw Leefmilieu Brussel bekroondAfgelopen november verhuisde het Brussels Instituut voor Milieu-beheer naar een gloednieuw milieuvriendelijk kantoor. Het gebouw scoort uitstekend qua energieprestatie en maakt deel uit van een snel ontwikkelende ecowijk. Tegelijk werd de organisatie en dienst-verlening van het instituut gemoderniseerd om beter opgewassen te zijn tegen de komende milieu-uitdagingen. Met 16.750 m is dit een van de grootste passiefgebouwen in Europa. De uitstoot aan broeikasgas bedraagt slechts 273 kg CO2 per m2; ongeveer de helft van een gelijkaardig gebouw in beton. Als ecologisch voor-beeldgebouw voor Europa kreeg het het BREEAM Excellent label. Op 3 juni kreeg het gebouw van BIM dan ook de eerste prijs in de categorie Public Sustainable Development Award van de Belgische Energie- en Milieuprijs.

�www.leefmilieu.brussels

Nieuwe toonzaal voor StûvOp 25 juni opende kachel- en haardenfabrikant Stûv een gloed-nieuwe toonzaal in zijn hoofdzetel in de Bois-de-Villers (Provin-cie Namen). Naast de 1.000 m2 grote toonzaal is er nog 200 m2 kantoorruimte. Met deze investering bouwt de firma voort op zijn huidig succes, en legt ze de basis voor toekomstige groei. Het gaat om een energiezuinige nieuwbouw die verwarmd wordt door de houtkachels en haarden in de toonzaal. Daar staat het volledige gamma aan designtoestellen op hout, gas en pellets opgesteld. Het gebouw is tevens voorzien van zonnepanelen, en er is een op-leidingscentrum voor installateurs. Stûv heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om een nieuwe reeks design houthaarden voor te stellen. Die zijn voorzien van een schuifdeur die zicht biedt op het vlammenspel, zowel in open als gesloten stand. Hiermee kan men de haard precies in de haardopening inbouwen. Stûv kent op dit ogenblik een sterke internationale expansie: ongeveer 75% van de omzet wordt in de export gerealiseerd.

�www.stuv.com Het nieuwe kantoor van Leefmilieu Brussel is een van de grootste passiefgebouwen in Europa.

Guy Leysen en Caroline Delmulle namen de Fiat 500 cabrio in ontvangst van Wim Verhoeven (rechts), algemeen directeur verkoop van Henco.

Driekwart van de haarden en kachels van Stûv is bestemd voor de export.

viega.be/Megapress/nl

Eindelijk is het mogelijk: de koude perstechniek voor dikwandige stalen buizenOf het nu gaat om een verwarmingsinstallatie, koelsysteem of industriële toepassing - op plaatsen met bijzonder hoge eisen waarborgen dikwandige stalen buisleidingen een duurzame en economische installatie. Viega Megapress maakt het nu mogelijk stalen buizen conform NBN EN 10220/10255 - in de maten van ½ tot 2 duim - met behulp van de koude perstechniek te verbinden. Bovendien beschikken de fittingen over de beproefde Viega SC-Contur die niet-geperste verbindingen zichtbaar ondicht maakt. Zo wordt de montagetijd tot 60 % korter en kunnen lastig toegankelijke punten gemakkelijk en 100 % veilig worden geperst. Viega. Altijd beter!

Viega Megapress

Maakt het onmogelijke mogelijk. Tot 60 % sneller bij dikwandig staal.

J-24155_Viega_onderneming_07092015.indd 1 14/08/15 13:42

NEEM een Wilo-Yonos PICO en GENIET direct van een Sodexo waardebon van 5 euro*

NEEM & GENIETNEEM & GENIET

Herfstactie Van 1.09.2015 tot 31.12.2015.

Zie lijst deelnemende verdelers op www.wilo.be

* Sodexo waardebon in de doos

WILO Herfstactie_ADVERTENTIE A4.indd 1 30/06/15 10:49

11

DE ONDERNEMING

ACTUA

Plan voor eerlijke concurrentieDe Belgische bouwsector lijdt onder oneerlijke concurrentie en sociale dumping, meestal vanuit Zuid- en Oost-Europa. Men schat dat er op drie jaar tijd 17.000 jobs zijn verloren gegaan. Om Bel-gische bedrijven en werknemers te beschermen, moet hier paal en perk aan gesteld worden. Daarom hebben vakbonden en de werkgevers van de Belgische bouwsector begin juli een Plan voor Eerlijke Concurrentie ondertekend. Het omvat een aantal maatre-gelen die Bart Tommelein, staatssecretaris voor fraudebestrijding, zal bezorgen aan de regering. We pikken er enkele uit.

- de aanwezigheidsregistratie op bouwwerven moet uitgebreid worden naar alle werven tegen 2018, wel met een aangepast systeem voor kleine werven

- de constru-badge wordt afdwingbaar gemaakt en er moet een visuele identificatie voor buitenlandse werknemers komen

- het aantal onderaannemers in de verticale keten wordt beperkt tot maximaal twee schakels

- de vereiste voor erkenning bij openbare aanbesteding wordt uitgebreid naar alle onderaannemers

- er komt een centraal aanspreekpunt voor sociale fraude op 1 september 2015

- op Europees niveau wordt bepleit voor een beperking van de detachering tot zes maanden in plaats van twee jaar.

- de loonkosten in de Belgische bouwsector moeten drastisch naar omlaag om competitief te blijven.

�www.confederatiebouw.be

Van Oirschot opent achtste filiaal in AartselaarIn juni opende groothandel Van Oirschot zijn achtste filiaal, vlak-bij de Boomsesteenweg in Aartselaar. Met deze vestiging van 1.700 m2 versterkt de firma haar netwerk in Vlaanderen. In het nieuwe verkooppunt kunnen de installateurs in Zuid-Antwerpen terecht voor een ruime voorraad aan materiaal voor verwarming en ventilatie. Bovendien is er een ‘Pomp- en Venti-Center’, wat in-houdt dat deze vestiging een ruimer assortiment op voorraad heeft dan andere filialen. Om verder te groeien, rekent Van Oirschot niet alleen op een dichter verkoopsnet, maar ook op de mogelijkheden van internethandel. Zo zijn er tools waarmee men op computer, ta-blet of smartphone informatie kan krijgen over artikels, kan nagaan of ze beschikbaar zijn, en bestellingen kan uitvoeren en opvolgen. De leveringen gebeuren binnen 24 uur vanuit het centraal maga-zijn van 8.500 m2 in Herentals.

�www.vanoirschot.be

Daikin op fandag Club BruggeAls hoofdsponsor van Club Brugge, kon Daikin niet ontbreken op de fandag van de voetbalclub, die meer dan 20.000 supporters naar het Jan Breydelstadion lokte. Op de Daikinstand aan de Noordtri-bune konden de fans de handtekeningen van Michel Preud’homme (trainer van het jaar), Victor Vasquez (profvoetballer van het jaar) en de nieuwkomer Hans Vanaken bewonderen. De supporters kon-den ook het reuze-T-shirt signeren dat Daikin voor de gelegenheid had opgesteld. Het shirt zal tijdens de thuismatchen te zien zijn in de Noordtribune. Bovendien kregen de fans de kans om een VIP ticket voor een reis in Europa te winnen.

Club Brugge en Daikin ondersteunden ook het initiatief van Make-A-Wish Belgium. Deze organisatie streeft er al 25 jaar om de dro-men waar te maken van kinderen met een ernstige aandoening. Om dit initiatief te ondersteunen droegen de Club-spelers het logo van Make-A-Wish tijdens alle oefenwedstrijden.

�www.daikin.be

Het nieuwe filiaal in Aartselaar beschikt ook over een Pomp- & Venti-Center.

De kleine Hannes (9 jaar) kon in juli zijn droom waarmaken van een wedstrijd van Club Brugge bij te wonen, dankzij Daikin en Make-A-Wish.

12

DE ONDERNEMING

ACTUA

EHPA ziet groot potentieel voor warmtepompNaar goede gewoonte stelde EHPA, de Europese vereniging van de warmtepompsector, de cijfers voor het afgelopen jaar voor. De vereniging verzamelt gegevens over 21 nationale markten, en heeft dus een accuraat beeld van de toestand in Europa. Een eerste vaststelling is dat de verkoop op Europees niveau licht-jes aantrekt. In 2014 deed de sector het ongeveer 3% beter dan het jaar daarvoor, en voor 2015 verwacht men een gelijkaardige stijging. De groei zit daarbij vooral in aerothermische systemen. De geothermie blijft stabiel, waardoor het relatief belang van de deze techniek afneemt.

Een andere vaststelling is dat er nog grote verschillen zijn tussen landen. In de Scandinavische landen, zoals Zweden of Denemar-ken, is de techniek al sterk ingeburgerd, terwijl andere landen zoals Groot-Brittannië of België achterophinken. In deze laatste landen is er dus nog een groot marktpotentieel. De grootste hin-derpaal daarbij is het verschil tussen de elektriciteitsprijs en de gasprijs. EHPA is ervan overtuigd dat warmtepompen een economisch zinvol antwoord kunnen bieden op de klimaatdoelstellingen van Europa, en dringen dus aan op een aangepast beleid.

�www.ehpa.org

Grohe wint verschillende Red Dot AwardsElk jaar kent het Design Zentrum Nordrhein Westfalen in Essen (Duitsland) de Red Dot Awards toe. Deze designprijzen gaan naar producten die zich onderscheiden door hun innoverend karakter, vormgeving, kwaliteit en duurzaamheid. Ook dit jaar viel kraan-werkspecialist Grohe verschillende malen in de prijzen, meer bepaald met Eurocube Joy, Essence Plus en Eurosmart. Eurocube Joy is een hoekige en geometrische eengreepsmenger voor heden-daagse badkamers. Essence plus is, zoals de naam het laat vermoe-den, een minimalistisch ontwerp. Deze eengreepsmenger voor de badkamer is beschikbaar in verschillende afmetingen. Eurosmart is gebruiksvriendelijke kraanlijn, omdat er meer ruimte is onder de uitloop. Bovendien werkt ze waterbesparend.

De fabrikant hielp ook het festival Tomorrowland zijn ecologische voetafdruk te verkleinen. Grohe leverde namelijk waterbesparende douches voor de festivalcamping Dreamville. De fleurige Rainsho-wer Flower paste perfect in de speelse en ecovriendelijke sfeer van het evenement.

�www.grohe.be

E-commerce van SchrauwenDe groothandel Schrauwen Sanitair en Verwarming lanceerde be-gin deze maand een nieuw systeem voor e-commerce voor de pro-fessionele installateur. Ook de website werd opgefrist. De groot-handel is immers constant op zoek naar manieren om de service nog te verbeteren. Het vernieuwde online bestelplatform heeft een betere zoekfunctie en handige tools voor de klanten.

�www.schrauwen.be

De Grohe Eurosmart is een van de kraanseries die bekroond werden met een Red Dot Award

Thomas Nowak (EHPA) ziet nog een groot potentieel voor de warmtepomp.

ALNACO s.a.

RESULTAT GARANTIHydro-Safe va protéger votre installation contrel'entartrage et la détartrer si elle est ancienne

AVANTAGES DU HYDRO-SAFE– Préserve les caractéristiques

et la qualité de l'eau– L'eau reste conforme aux normes– L'eau conserve le calcium et le magnésium– Pas de contrôle sanitaire– Pas d'entretien

ANTITARTRE ELECTROMAGNETIQUE

La solution écologique aux problèmes de calcaire

www.hydro-safe.be

Efficace quels que soient ledébit, le type de calcaire et la

température du préparateurd'eau chaude

GEGARANDEERD RESULTAATHydro-Safe voorkomt de vorming van kalksteen en herstelt de reeds aangeslagen installatie

VOORDELEN VAN HYDRO-SAFE– Samenstelling en kwaliteit

van het water veranderen niet– Het water blijft in overeenstemming

met de normen– Calcium en magnesium blijven in het water– Geen sanitaire controle– Geen onderhoud

ELECTROMAGNETISCHE KALKNEUTRALISATOR

De ecologische oplossing voor kalkproblemen

www.hydro-safe.be

Efficiënt ongeacht: debiet, type kalk,

temperatuur van de warm-watertoestellen

La solution aux problèmes de calcaireMAISON ● PISCINES ● COLLECTIVITES ● INDUSTRIES

De oplossing voor kalkproblemenWONINGEN ● ZWEMBADEN ● COLLECTIVITEITEN

● INDUSTRIE

ALNACO n.v.

PubAlnacoFRNLFeb2010seulsiteweb_Mise en page 1 15/03/10 09:16 Page1

Atlantic Belgium SA - 1, Avenue Château Jaco - 1410 Waterloo Tél.: 02 357 28 28 - Fax: 02 353 21 82 - Email: [email protected]

Ygnis is a brand of

VARMAX

www.ygnis.be ww

w.lo

sfel

d.be

- 2

015

- 00

47

Gas-Condensatieketel VARMAX

• 10 Modellen van 120 tot 600 kW

• Twin Versie: tot 1200 kW

• Modulatie van 20% tot 100%

• Grote waterinhoud

• 2,3 of 4 aansluitingen

• Snelle brandertoegang voor onderhoud

• Ketel in RVS

14

DE ONDERNEMING

ACTUA

Een Europees certificaat voor warmtepompenBinnenkort wordt het eenvoudiger om de kwaliteit van warm-tepompen te certificeren in Europa. De sector is met keurings-instellingen overeen gekomen om een Europees certificaat in te voeren op basis van het CEN Keymark systeem. De fabrikanten die in Keymark stappen, kiezen voor een extra externe controle, bovenop de eisen voor de CE markering. Het keurmerk is geldig in de hele Europese Unie en omvat onder meer een set prestatie-testen op basis van EN 14511, EN 15879 en EN 16147. Verder is er een Factory Production Control, die op zijn beurt onderworpen is aan inspecties. Deze certificering zal eind dit jaar worden inge-voerd, en is compatibel met de vereisten voor ecodesign en het energielabel.

�www.heatpumpkeymark.com

Federatie thermische zonne-energie roept op tot actieHet hoeft geen betoog meer dat hernieuwbare verwarming en koe-ling een sleutelrol speelt in het behalen van de Europese milieu-doelstellingen. Estif, de vereniging van de sector van thermische zonne-energie, is echter van mening dat het potentieel van deze techniek onderbenut blijft. Deze industrie is in staat om een bij-drage te leveren tot de energietransitie en tegelijk 100.000 jobs te creëren in Europa. Hinderpalen zijn bijvoorbeeld onduidelijke regelgeving en administratieve drempels. Estif hoopt dat er bin-dende doelstellingen worden opgelegd, zodat het volle potentieel kan worden benut in de nationale actieplannen voor hernieuwbare energie.

�www.estif.org

Vijf aanbevelingen voor Power to GasPower to Gas staat voor het produceren van waterstof of synthe-tisch aardgas op basis van groene stroom. Het is een aantrekkelijke manier om over te schakelen op een koolstofarme verwarming, omdat de bestaande aardgasinfrastructuur kan hergebruikt wor-den. Er zijn nog echter enkele organisatorische hinderpalen. Het Duitse energie-agentschap Dena identificeerde vijf maatregelen om Power to Gas tot een marktrijpe techniek te maken:

- waterstof en methaan op basis van hernieuwbare energie erken-nen als biobrandstof.

- een flexibilisering van het stroomsysteem stimuleren. Met een aangepast vergoedingsysteem kan men gebruikers ertoe aanzet-ten om groene stroom op te slaan in de vorm van gas.

- politiek engagement om hernieuwbare waterstof en methaan in te voeren.

- belastingvoordeel voor voertuigen op aardgas. Groene brandstof zoals hernieuwbaar methaan biedt immers een uitkomst voor de vergroening van de transportsector

- Power to Gas installaties niet langer behandelen als stroomver-bruikers maar als energie-opslag.

�www.powertogas.info

Wisselende stroomproductie door hernieuwbare energie

Een uitgebreid assortiment van circulatiepompen, ontwikkeld met het oog op de toekomst - voor een lange levensduur en minder energieverbruik. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw groothandel of AubiaTel. 068 55 13 28 | e-mail : [email protected]

BETTEANTISLIP PROHoogste stabiliteit in onberispelijk esthetiek. Gemaakt van het beste

staal/emaille.

+ Consistent anti-slip oppervlakte

+ Duurzaam ingebrand

+ Terughoudende uitstraling

+ Antislipwaarde volgens DIN

+ Gemakkelijk schoon te houden

www.bette.nl

NIEUW

DeOnderneming_125x190_BetteAntislip_Pro.indd 1 29.07.2015 10:16:02

www.airtradecentre.com

Air Trade Centre BelgiumHoogstraat 180, 1930 ZaventemT +32 (0)2 725 31 [email protected] afhaalmagazijnen: Anderlecht, Antwerpen, Grobbendonk, Genk, Luik, Charleroi, Roeselare, Gent

Luchtgroepen met warmteterugwinning

▶ Getest volgens NBN EN 308 (www.epbd.be) ▶ Hoog rendement tegenstroom warmtewisselaar ▶ EC-motoren ▶ Plug & play ▶ 100% bypass ▶ Verkrijgbaar in verschillende configuraties ▶ Ook beschikbaar met warmtewiel ▶ Geschikt voor binnen- en buitenopstelling ▶ Team van productspecialisten ter beschikking ▶ Beschikbaar uit voorraad tot 3500 m3/h, grotere toestellen

verkrijgbaar op aanvraag

17

DE ONDERNEMING

ACTUA

Radson producten in BIM bibliotheekAls innovatieve producent van verwarmingsystemen stapt Radson mee in het BIM verhaal. BIM staat voor Bouw InformatieModel en omvat het digitaal beheer van alle gegevens tijdens het bouwproces, van ontwerp over uitvoering tot oplevering en onderhoud. Om het gebruikers van dit systeem gemak-kelijker te maken, heeft Radson zijn volledig radiatorengamma beschikbaar gemaakt in bibliotheken zowel voor Revit als in 3D RWG versies voor CAD software. Die gegevens kunnen dan gebruikt worden in ontwerpsoftware zoals Stabicad of Witas Localiser. De bibliotheken omvatten alle paneel-, design- en badkamerradiatoren, en worden regelmatig bijgewerkt.

�www.radson.com

Project rond koelen met zonnethermie bekroond Een project rond koeling met zonnewarmte kreeg de Intersolar Award op de gelijknamige vakbeurs voor zonne-energie in München. Het gaat om een unieke installatie aan de Hochschule Karlsruhe, waarbij stoom wordt opgewekt die het gebouw koelt door middel van steam jet cooling. Dit project kreeg al eerder de OTTI innovatieprijs 2015. Het hart van het systeem zijn de vacuümbuiscollectoren van Ritter XL Solar, met bijzonder hoge prestaties. Ze kunnen immers nog heel wat energie halen uit diffuus zonlicht. Zo kunnen ze werkingstemperaturen tot 140°C halen, voldoende om het steam jet cooling systeem aan te drijven. De installatie in Karlruhe bestaat uit 80 collectoren, voor een totaal van 400 m2. Ze produceren ongeveer 160 MWh per jaar, in een goed jaar zelfs 178 MWh. Zonnewarmte benutten voor koeling is de evidentie zelf: hoe meer zon, hoe meer koelbehoefte, maar ook hoe meer gratis energie de koelinstallatie kan gebruiken.

�www.ritter-xl-solar.com

Climatechno14-15 oktober 2015Brabanthal Leuvenwww.coolandcomfort.be

Symposium WPP14-15 oktober 2015Brabanthal Leuvenwww.warmtepompplatform.be

Energie & Habitat 15-18 oktober 2015Namur Expo (Namen)

www.energie-habitat.be

Heat Pump Summit 20-21 oktober 2015Messe Nürnberg (D)

www.hp-summit.de

Energies+13-15 november 2015Wex, Marche-en-Famenne

www.energiesplus.be

Interclima+elec 2-6 november 2015Paris Nord Villepinte (F)

www.interclimaelec.com

VSK2-5 februari 2016Jaarbeurs Utrecht (NL)

www.vsk.nl

Ölwärme-Kolloquium 14-15 oktober 2015Hamburg

www.owi-aachen.de

AGENDA

De 400 m2 zonnecollectoren op de Hochschule Karlsruhe leveren warmte voor de stoomaangedreven koelinstallatie.

VELIS PLUS INTEGREERT ZICH OVERAL

De ultra platte elektrische waterverwarmer & multi-posities / Snel : 1 douche elke 50 minuten/ Indicatielamp “Shower Ready”/ “Eco” modus : 10% besparing / Kan zowel horizontaal als

verticaal geplaatst worden

www.ariston.be

ZICH OVERAL ZICH OVERAL

VELIS PLUSINTEGREERT ZICH OVERAL ZICH OVERAL

Ann. A4 Velis NL.indd 1 15/01/15 09:50

19 TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Flexibele configuratieHet gebouw bestaat uit een dertigtal kan-toorverdiepingen, drie technische verdiepin-gen bovenaan, en een ondergrondse parkeer-garage met vijf verdiepingen. Het vernieuwde gebouw zal in gebruik genomen worden door Actiris, het Brusselse werkgelegenheids-agentschap, met ongeveer 1.000 medewer-kers. Men rekent ook op 140.000 bezoekers per jaar.

Voor een maximale flexibiliteit worden de kantoorruimtes uitgerust met omkeerbare kli-maatplafonds. Die zijn modulair opgebouwd: er loopt telkens een module van de gangzone naar de ramen. Via het GBS kunnen die mo-dules dan samengevoegd worden tot gehe-len met telkens een andere regeling. Bij de plaatsing hoeft de installatiefirma zich niets aan te trekken van de latere indeling. Voor de architect blijft de keuze open, grote kantoren,

individuele kantoren, landschapskantoren... alles is mogelijk. Men hoeft alleen de pro-gammering van de modules aan te passen.

Nauwkeurige regeling gevraagdElke module werd dan ook uitgerust met een Dynamx zeswegventiel van Belparts. Deze toestellen kunnen perfect omkeerbare afgif-tesystemen sturen. Het hart van het systeem is een ultrasone debietmeting, gecombineerd met een kraanlichaam van Giacomini dat een nauwkeurige regeling van het debiet mogelijk maakt, zonder risico dat de stroming omkeert, of op problemen door verstoppingen. Dit hy-draulisch hoogstandje wordt gecombineerd door een slimme regeling van Belparts.

De sturing gebeurt op basis van de debietme-ting. De regeling opent of sluit de klep om het juiste debiet te halen in functie van de inge-stelde temperatuur. Deze manier van regelen

Comfort en energiebesparing door debietregelingBelparts materiaal voor de Astro Tower in Brussel

Met zijn 107 meter en 33 verdiepingen is de Astro Tower aan de Kleine Ring in Sint-Joost-ten-Node een van meest opmerkelijke gebouwen van de Brusselse skyline. Het is immers het vierde hoogste gebouw van Brussel. Het wordt nu volledig gerenoveerd

en zal beschikken over 35.000 m2 kantoorruimte. Voor het thermisch comfort werd een oplossing gekozen met de Dynamx inregel-ventielen van de Belgische firma Belparts.

is veel efficiënter dan de klassieke methode. Daarbij wordt een gewenst debiet vertaald in een bepaalde klepstand. Die stand zal echter alleen maar het juiste debiet leveren, als de klep onder de juiste hydraulische omstandig-heden werkt. Om er zeker van te zijn dat die omstandigheden ook effectief gegarandeerd zijn, zijn er dan specifieke inregelkleppen no-dig, die op hun beurt volgens een omslachtige equilibrageprocedure moeten worden inge-steld. Bij de Dynamx ventielen is dat allemaal overbodig. Omdat de klep exact weet welk debiet er naar de kring moet, kan ze haar werking aan de drukomstandigheden aan-passen (binnen zekere grenzen natuurlijk). De gebruiker is er dus zeker van dat de eindunits goed werken, zonder dat hij zich zorgen hoeft te maken over klepautoriteit, drukval en alle andere factoren die het debiet over een tradi-tionele klep kunnen beïnvloeden. De Dynamix kranen kunnen dus functioneren als afsluiter,

Elke verdieping is ingedeeld in een aantal ruimtemodules, met telkens een ventiel. In het GBS kunnen de ventielen gegroepeerd worden, in functie van de inde-ling van de ruimte.

DE ONDERNEMING

DE ONDERNEMING

omstelventiel, drukonafhankelijk regelventiel, en naregeling in één. In combinatie met een ruimtevoeler kunnen ze ook de kamertempe-ratuur regelen.

De ultrasone debietmeting is zeer precies en gebeurt zonder direct contact met de water-stroom. Er is dus geen verstoring van de stro-ming, of slijtage door bewegende delen. Het minimale meetbare debiet ligt erg laag: 3 l/h. Dat was van belang voor dit project, want de ontwerper had een minimaal debiet van 12 l/h nodig, wat lager was dan het meetbereik van sommige andere regelkleppen. Het studie-bureau CES legde immers in overleg met de bouwheer erg hoge eisen op qua regelnauw-keurigheid, om de energie-efficiëntie van het gebouw te garanderen. Daarom moest onder meer energievernietiging vermeden worden. Na uitgebreide testen kwam het Dynamx zes-wegsventiel als beste oplossing uit de bus.

Perfecte controle via GBSDat alles elektronisch gebeurt, biedt grote mogelijkheden voor beheer via een GBS. Het debiet wordt geregeld met een 0-10V sig-naal, waarbij de grenzen via de programma-tuur worden ingesteld. De intelligente sturing van de klep past dan zelf de beweging van het regelelement aan. Instelringen of andere speciale inserts zijn overbodig. Dat maakt de ventielen veel minder gevoelig voor vervui-ling. Voor dit project werden alle ventielen genummerd en af fabriek afgesteld. Er moest dus geen en-kele instelling meer op de werf gebeuren, de installatieploeg hoefde er alleen maar voor te zorgen dat de juiste klep op de juiste

plaats gemonteerd werd. In totaal werden er 1.200 ventielen in DN25 geplaatst.

Omdat alle signalen doorgestuurd worden naar het GBS, heeft de beheerder een precies zicht op wat er in het gebouw gebeurt. Dat kan uiteraard ook vanop afstand gebeuren. Gezien men telkens de gegevens heeft van het werkelijke debiet, kunnen fouten snel worden opgespoord en verholpen. Aanpas-singen aan de instelling kunnen eveneens elektronisch worden uitgevoerd: er hoeft geen technicus meer door de gang te lopen om aan kleppen in het vals plafond te sleute-len. Deze optimalisering draagt bij tot het ha-len van de BREEAM certificatie. Desgewenst kunnen de ventielen ook voorzien worden van een energiemeting. In dit project was dat niet gevraagd.

Voor de montage stond de firma Borzee in, die tevens de hele HVAC installatie voor haar rekening nam (verwarming, chillers, luchtbe-handelingskasten, ventilatiekanalen....). Het installatiebedrijf was erg opgetogen over de ventielen. Niet alleen gaat de montage veel sneller, omdat men maar een enkel toestel hoeft te monteren, in plaats van een com-binatie van kleppen, het systeem biedt ook een grotere regelbaarheid. Of, zoals Stephan Vanbutsel van de installatiefirma het uitdrukt: voor het eerst hebben we echt zicht op het hydraulisch gedrag van elk circuit. Hij kon ook de ongevoeligheid voor vervuiling waar-deren. Op een grote werf met verschillende partijen zoals de Astro Tower, is het zo goed als onvermijdelijk dat er vuil in de installatie raakt. Als men dan met kleine doorlaten en inserts werkt, leidt dat tot complicaties, die dan weer moeten verholpen worden. Dankzij de constructie van het Belparts ventiel, is dit probleem verwaarloosbaar.(door Alex Baumans)

�www.belparts.com

20TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

De Astro Tower is een opvallend element in de Brusselse skyline.

De Dynamx ventielen bedienen telkens een kantoormodule voor koelen en verwarmen.

Woonhuisventilatie & ventilatie utiliteit Vraaggestuurd ventileren CO2 / vocht / voc

MVS 15 480m³/h bij 200 PaStilste en energiezuinig-ste in zijn soort Systeem C (Orcon)

HRC 300-400-15 300 m³/h bij 160 Pa400 m³/h bij 150 PaHandig montageframe / omkeermoduleSysteem D (Orcon)

WTU 600-800-1000 Zéér energiezuinigSysteem D (Orcon)

VENTRO 325-400-480 PROJECTTOESTEL250-325 PRAansluitbaar op domotica / aluminium warmtewisselaarSysteem D

VENTRO KLIMA 500-800-1200-1600Aansluitbaar op domotica / aluminium warmtewisselaarSysteem D

Ventiline - offi cieel importeur Orcon-Swentibold | www.ventiline.be – [email protected] – Tel.: 089/50.40.02Fabrikant gepatenteerd luchtdicht leidingsysteem Ventichape/Ventifl ex 50-70-90mm.

VRAAGGESTUURD VENTILEREN

freduc tot 0.56

advertentie_de_onderneming_20102015.indd 1 10-Aug-15 12:02:51 PM

member of

Uw project op maat

Ubbink nv | Jan Samijnstraat 9, 9050 Gentbrugge | Tel: 09 237 11 00 | www.ubbink.be

Vragen over ventilatie en/of rookgasafvoer?

Nieuwbouw of renovatie? Woning of appartement? Ubbink staat klaar om al uw projecten te ondersteunen met advies en een service op maat!

Collectieve rookgasafvoer • CLV enkelwandig • CLV concentrisch • Cascade

Gecombineerde dakdoorvoer • Kombitube • Rolux Kompakt

Ventilatie • Ventilatie met

warmteterugwinning • Air Excellent

luchtverdeelsysteem

Wilt u beroep doen op onze projectdienst? Contacteer ons!

Bent u al voorbereid op ECO DESIGN

richtlijn?

LDL.

BE

Een duizendtal onderhoudsbeurten per jaarHet grootste voordeel, aldus Ivo Bertens, is dat hij van een hele papiermolen verlost is. Dit bedrijf uit Sint-Katelijne Waver voert per jaar ongeveer 800 onderhoudsbeurten uit voor stookolieketels, en 200 tot 300 beurten voor gasketels, zonder de indienstnames te tellen. Als dat allemaal met pen en papier moet worden ingevuld, kost dat enorm veel tijd, en is de kans op fouten veel groter. Bo-vendien moeten de juiste formulieren voor de certificaten gedrukt worden, en moet men ervoor zorgen dat de technicus op pad is met voldoende exemplaren van de juiste versie. Een wetswijziging kan bijvoorbeeld de hele voorraad drukwerk op slag waardeloos ma-ken. Eenmaal ingevuld, moeten al die pape-rassen worden geklasseerd, wat eveneens tijd kost en heel wat plaats inneemt.

Met InstaCerT wordt dat allemaal overbodig. Om te beginnen zijn de digitale certificaten als half ingevuld, tenminste voor de bestaan-de klanten. Alle gegevens van de klant en de installatie haalt men gewoon uit het bestand, men hoeft alleen de meetgegevens in te vul-len. Indien men een Testo rookgasanalyse toestel heeft met Bluetooth, kan ook dat au-tomatisch gebeuren, zonder kans op fouten. Indien mogelijk wordt het certificaat via e-mail naar de klant gestuurd, en alles wordt opgeslagen in een cloudtoepassing, waar de certificaten, mits de nodige wachtwoorden, met een paar kliks weer op te roepen zijn. Als de klant het certificaat met de post wil ont-vangen, zet hij na de controle een elektroni-sche handtekening, en wordt het later, samen met de factuur toegestuurd. Men hoeft dus alleen maar af te drukken wat echt nodig is, en dat kan in het kantoor gebeuren. De tech-

nici hoeven geen printer en papier mee in de bestelwagen te hebben.

Alles in de cloudHet gebruik van de cloud is van cruciaal belang. De tablet van de technicus dient gewoon als terminal. Al het rekenen op-slagwerk gebeurt in de cloud. Dat heeft een aantal voordelen. Ten eerste is het een ga-rantie op de wettelijke geldigheid van het certificaat. De toepassing werd ontwikkeld in overleg met de drie gewesten, en dit was een van de punten waar de overheid op aandrong: het certificaat moet gegene-reerd worden door een onafhankelijk geslo-ten systeem op basis van het meetrapport. Doordat het in de cloud gebeurt, heeft de technicus er geen greep op, en is men er zeker van dat er niet met de certificaten ge-knoeid kan worden.

De verwarmingsinstallateur is de jongste jaren opgezadeld met een hele reeks administratieve verplichtingen qua keuringen en attesten, die bovendien nog eens verschillen tussen de drie gewesten. Die wetgeving wordt uiteraard regelmatig aangepast,

zodat het voor de vakman een hele klus is om bij te blijven met de administratie. Om het werk van de installateur wat te verlichten, introduceerde Testo, de specialist in meetapparatuur, enkele jaren geleden een digitale cloud-gebaseerde oplossing, InstaCerT. De Onderneming sprak met Ivo Bertens, die al twee jaar lang een tevreden gebruiker van het systeem is.

Automatisering als antwoord op administratieve rompslompErvaringen met een digitaal systeem voor verwarmingsattesten

Installateur Ivo Bertens schakelde twee jaar geleden over op het Testo InstaCerT systeem, en is er erg tevreden over. Het bespaart hem heel wat administratieve rompslomp.

DE ONDERNEMING

24TECHNIEK - MEET- EN REGELTECHNIEK

www.armacell.com/be

Tel.: +32 330 948 [email protected]

SH/Armaflex® is een toonaangevend elastomeer isolatiemateriaal voor het optimaliseren van de prestaties van sanitair en verwarmingsinstallaties. Nu met MICROBAN® antimicrobiële produktbescherming tegen bacte-riën en schimmels.

Install it. Trust it.

INSTALL SAVINGS DE EERSTE KEUZE VOOR

ENERGIE-EFFICIËNTIE

SHArmaflex_AD_100x297_NL_de onderneming_2015.indd 1 26.08.2015 15:11:47

wijnegem aalst aartselaar antwerpen brugge dendermonde diest dison gent grivegnée habay kuurne lier lummen mechelen rocourt stavelot temse turnhout

bewijs jezelf een dienst en kies voor desco

altijd overalgratis levering elke werkdag overal

www.desco.be

adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 1 6/18/2015 11:59:47 AM

Het heeft ook praktische voordelen. Omdat het genereren en de opslag extern gebeuren, wordt de tablet van de technicus er niet mee belast. Men hoeft dus geen toestel te hebben met krachtige reken-of opslagcapaciteiten. Bovendien is het ook veiliger dat er geen ge-gevens op de tablet bewaard worden. Als de tablet kapot raakt, of gestolen wordt, is men zo geen gegevens kwijt.

Steeds in orde met de wetgevingEen ander voordeel is dat de vakman steeds in orde is met de laatste stand van zaken van de wetgeving. Verandert er iets, dan past Testo dat met een eenvoudige update aan. De vakman hoeft zich geen zorgen te maken of hij wel de juiste versie van de certificaten gebruikt, het systeem voert automatisch de wijzigingen door. Zo is de Vlaamse wetgeving rond het onderhoudsattest eind vorig jaar veranderd, wat naadloos werd opgevangen door InstaCerT.

VragenpadDe hele opzet van het programma is erop ge-richt om fouten door de technicus zoveel mo-gelijk te vermijden. Op basis van de postcode van de klant en het type attest (indienstname, periodieke controle...) kiest het systeem au-tomatisch de juiste procedure. Het doorloopt daarbij een vragenpad, waarbij telkens een stap moet worden afgewerkt, voor men aan de volgende kan beginnen. Dat maakt het on-mogelijk om foutieve of onvolledig ingevulde certificaten af te leveren.

De volledig automatische afhandeling vindt Ivo Bertens ook een voordeel in discussies met de klant. Als alles manueel gebeurt, kan de klant wel eens aandringen om bij even-tuele ongunstige resultaten er een mouw aan te passen. Met een digitaal systeem is er geen discussie mogelijk. De meetresultaten worden direct uit het toestel ingelezen (voor-zover het is uitgerust met Bluetooth) en op

het certificaat komt automatisch of ze aan de grenswaarden voldoen of niet. Dat geeft de vakman een krachtig argument om te pleiten voor modernisering(door Alex Baumans)

�www.testo.be

DE ONDERNEMING

26TECHNIEK - MEET- EN REGELTECHNIEK

Met een digitaal systeem hoeft de technicus niet langer een stapel formulieren mee te zeulen: een tablet volstaat om altijd het juiste document bij de hand te hebben.

Als het meettoestel met Bluetooth is uitgerust, gaat de gegevensoverdracht automatisch: fouten zijn uitgesloten.

Naargelang het type ingreep en de postcode, krijgt de installateur een lijst met de vragen. Het is onmogelijk om elementen over te slaan of om een onvolledig ingevuld certificaat af te leveren.

Installatiebedrijf BertensIvo Bertens is al sinds 1991 actief in de branche. Aanvankelijk was hij mee in een bestaande zaak gestapt, tot hij tien jaar geleden een eigen vennoot-schap oprichtte. Er zijn drie technici in de buitendienst, onder wie een gespe-cialiseerd in onderhoud. De firma is ac-tief op de residentiële markt en kleine projecten, voornamelijk in eigen streek maar ook af en toe in het Brusselse. Een digitale hulp om te voldoen aan de plaatselijke administratieve verplich-tingen is dan welkom. Hij is een sterk voorstander van digitale toepassingen voor technici. De tablet van de onder-houdstechnicus bevat bijvoorbeeld ook onderdelenlijsten, handleidingen, catalogi.... Waar de technicus vroeger kilo’s papier moest meesleuren, om dan nog dikwijls te ontdekken dat hij net dat document op kantoor had gelaten, beschikt hij nu altijd over de informatie die hij nodig heeft.

Buderus

2015

A+++

811/2013

A+

A

A++

+A+

+

+

+

A

B

C

D

E

F

G

ENERGенергия • ενεργεια

Y

IE IA

IJA

Warmte is ons element

Bosch Thermotechnology n.v./s.a. · tel. 016 40 30 20 · [email protected] · www.buderus.be · Buderus Belgium op Facebook

Bent u klaar voor 26 september 2015 ?

26 september 2015 is de start van een nieuw tijdperk in de verwarmings-wereld. De Europese richtlijn EcoDesign zal de kaarten in de sector fl ink door elkaar schudden. Verwarmingstoestellen en -systemen zullen vanaf die dag voorzien zijn van een energielabel. Dankzij de nieuwe ErP Ready ketels en het nieuwe ventilatiegamma zal Buderus zijn voorsprong in de systeem-technologie verder uitbouwen. Laat EcoDesign ook voor u een kans zijn !

Ontdek onze

Smart oplossing.

PUB_A4_maart_label_2015.indd 1 25/02/2015 10:59:16

JunkersControlSlimme WLAN thermostaat met superieur design

JunkersControl is de enige internet geconnecteer-de weersafhankelijke programmeerbare regelaar die toelaat zowél warm water als verwarming te beheren vanop een smartphone of tablet (iOS/Android). Hij past de verwarmingsinstellingen aan op basis van online weergegevens (waardoor een buitenvoeler overbodig wordt) en slimme functies (geofencing, self-learning, Auto-Away functie). De E-service functies maken het mogelijk om de verwarmingsinstallatie en het energiever-bruik te monitoren en te beheren, altijd en overal!

Energie besparenzonder aan comfort in te boeten

Al meer dan 120 jaar maakt Junkers milieuvriendelijke, eenvoudig te installeren verwarmingsoplossingen die tegelijkertijd betrouwbaar en van een hoge kwaliteit zijn.

Door continu te investeren in nieu-we, geavanceerde technologieën kan Junkers u vandaag reeds een breed gamma ErP-klare producten aanbieden.

• Modern design

• Eenvoudige installatie

• Behoud modulerende werking van de ketel

• Energiemonitoring

• Intuïtief bedieningsgemak

• ErP +4% rating

• E-service

JunkersControl_A4_NL_V2.indd 1 12/08/2015 16:36:49

29

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - SANITAIR

Organische vormen dankzij spitstechnologieMet de Bettelux Oval past de fabrikant de fijne contouren die we al kennen van recht-hoekige baden nu ook toe op de organische vorm bij uitstek: het ovaal. De collectie omvat drie ligbaden en een ruime keuze aan wasta-fels. Het Bettelux Oval Silhouette vrijstaande ligbad vormt een statement in elke bad-ruimte. De vloeiende binnenvorm zorgt voor een groot badcomfort. De typische smalle badrand is niet alleen een design-element

maar ook een hoogstandje van fabricagetechniek van Bette. Zowel de binnenvorm als de buitenvorm zijn naadloos uit-gevoerd. De kwaliteit van het hoogwaardige emailstaal verze-kert jarenlang badplezier.

Bette heeft een breed assor-timent wastafels in dezelfde stijl. De vloeiende vormen van de binnenkant garanderen een

De Duitse fabrikant Bette staat bekend om hoogwaardige baden, douchetubs en wastafels in emailstaal. De firma wil daarbij de

vormgevingsmogelijkheden van het materiaal ten volle benutten, en werkt dan ook samen met gerenommeerde ontwerpbureaus. Op de jongste ISH beurs in Frankfurt waren er een aantal nieuwe reeksen voorgesteld. We gaan meer in detail in op twee collecties die tot stand kwamen in samenwerking met Tesseraux + Partner, het ontwerpbu-reau uit Potsdam.

Designbaden van BetteNieuwe reeksen van ISH Frankfurt

De Bettecomodo reeks biedt comfortabel badplezier.

Bette heeft ook een reeks bijpassende wastafels

DE ONDERNEMING

30TECHNIEK - SANITAIR

vlotte uitstroom van het water. Deze wasta-fels zijn beschikbaar in opbouw- en inbouw-versies voor meubels, of als aparte wandhan-gende versies in breedtes van 600, 800 en 1.000 mm.

Elegant en comfortabelComodo is Italiaans voor comfortabel. De Bettecomodo reeks staat dus voor optimaal badcomfort. Hiermee bewijst Tesseraux + partner dat een elegante vormgeving niet in tegenspraak hoeft te zijn met functionaliteit. Bettecomodo is bedoeld voor wie graag lang van een bad geniet. Het is een uitgesproken eenpersoonsbad, waarbij de ronding een perfecte steun aan de rug biedt. Ook de rand bovenaan is speciaal uitgevoerd om de nek en het hoofd te ondersteunen. Het bad is 45 cm diep, wat vermijdt dat de knieën boven de

waterspiegel uitsteken. Aan de zijkanten en het voeteneind zijn de wanden steiler uitge-voerd om meer ligruimte te scheppen. Bette slaagt er immers in om hoeken te maken met een radius van slechts 8 mm, wat niet alleen designvoordelen biedt, maar ook meer bin-nenruimte creëert. De reeks mag zich dan wel in het middenseg-ment situeren qua prijs-klasse, de afwerking blijft van Bette-kwaliteit. De fabrikant heeft ook drie bijpassende wasta-fels in dezelfde vormen-taal, voor opbouw, in-bouw of wandmontage. Men kan telkens kiezen tussen breedtes van 600,

800 of 1000 mm. Ze kunnen gecombineerd worden met de Bettemodules meubelserie.(door Alex Baumans)

�www.bette.de

Het Bettelux Oval Silhouette vrijstaande bad vormt een statement in elke badruimte.

Comodo is Italiaans voor comfort. Het Bettecomodo bad is dus bedoeld voor wie lang van zijn bad wil genieten.

Typisch voor deze serie is de smalle badrand.

Discrete antisliplaagBette innoveert ook op andere vlakken. Voor zijn douchetubs heeft de fabrikant Betteantislip Pro ontwikkeld, een duurzame coating die nauwelijks zichtbaar is. Hiermee voldoet het hele oppervlak aan de antislipklasse R10 van DIN 51130, terwijl het uitzicht en de kwaliteit van de Betteglazuur afwerking behouden blijven. Betteantislip Pro is beschikbaar op de Bettefloor, Bettefloor Side en de vlakke en super-vlakke douchebakken. Hiermee komt Bette tegemoet aan de stijgende belangstelling voor levensloopbestendig bouwen. De gebruikers kun-nen in alle veiligheid douchen, zonder compromissen te moeten slui-ten op het vlak van vormgeving.

De nieuwe antislip coating van Bette is veilig, discreet en onder-houdsvriendelijk

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,100 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 1,850 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,300 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: 3 pile alcaline da 1,5 V (AA) Peso confezione: Kg. 2,050 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00

Con miscelatore incorporato Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,200 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00

Per acqua fredda o premiscelata Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 1,950 Disponibilità: 2 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00

Con miscelatore sottolavabo * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,400 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00

Con miscelatore interno * Alimentazione: Trasformatore 5 Vdc Peso confezione: Kg. 2,150 Disponibilità: 5 giorni lavorativi

ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

* Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo. * Temperatura regolabile sul rubinetto, con tappo di sicurezza antivandalismo.

* Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore. * Dopo aver regolato la temperatura, si può bloccare la manopola del miscelatore.

Trasformatore, pile, flessibili, rubinetti d’arresto e accessori sono tutti compresi nel prezzo.

Certificazioni: EMC ACS HACCP Trasformatore di sicurezza (230Vac/5Vdc)

A richiesta disponibile con aeratore antivandalismo.

Green

Rubinetti Elettronici | Compatti

DMP Electronics • Listino Prezzi

GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50






Green



GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00


ø32

max 4

501/

2”G

144106

118

140 45°

Ø50






Green



GreenMix BT

89106 Cromo € 328,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green BT

89206 Cromo € 304,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green MS BT

89306 Cromo € 373,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL BT

89117 Cromo € 333,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

GreenMix

29106 Cromo € 328,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green

29206 Cromo € 304,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø5060

Green MS

29306 Cromo € 373,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50

Green TL

29117 Cromo € 333,00


ø32

max

450

1/2”

G

144106

118

140 45°

Ø50






Green



15.009

F i rs t C lass handsfree kranen voor ex tra hygiëne

| private - public - community |

LINUM EUROPE | Vijverhoek 53 | 8520 KuurneTe l : 0 5 6 3 5 9 2 9 4 | We b : w w w. l i n u m . e u

Verkoop via installateurs. Documentatie en prijzen via [email protected]

o p b a t t e r i j o f n e t s p a n n i n g m e t o f z o n d e r w a r m t e r e g e l a a r

In 1978 ontwikkelde DMP Electronics de allereersteelektronische kraan en op vandaag focust het Italiaanse bedrijf nog steeds exclusief op efficiënte en veilige elektronisch geactiveerde kranen en dispen-sers. Dankzij haar technologische voorsprong en haar vele innovatieve energie-, water- & zeepbesparende oplossingen, wordt DMP Electronics gezien als leider in haar vakgebied.

Official distributor:

15.009 Pub Onderneming DMP kranen.indd 1 1/23/2015 11:28:47 AM


www.desco.be


adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 2 6/18/2015 12:00:40 PM

Real Bosch! „Temperatuur en vochtigheid meten: betrouwbaar met slechts één toestel”

NIEUW! GIS 1000 C Professional Precies en snel meten van temperatuur en luchtvochtigheid om potentiële gevaren onmiddellijk te herkennen. Eenvoudig meetresultaten direct in een foto zetten dankzij geïntegreerde camera en groot geheugen. Direct overbrengen van de gedocumenteerde foto's inclusief alle meetresultaten met behulp van de GIS measure&document app. Blauw elektrisch gereedschap, voor vakman en industrie.

www.bosch-professioneel.nl / www.bosch-professioneel.be

BOM_15_0560_10_BE-NL_12_AZ_GIS1000C_RZ.indd 1 21.08.15 09:42

33

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - SANITAIR

Deze pionier in de techniek -zijn eerste mas-sagebad dateert van 1968- staat aan de basis van een sanitairsegment dat de afgelopen decennia een van de succesverhalen van de sector is. Het was een stap weg van de tradi-tionele badkamer, in de richting van het hui-dige wellnessgebeuren. Jacuzzi was de eerste om een pomp toe te passen voor de massage van personen in een bad, oorspronkelijk uit-sluitend om therapeutische redenen. Door het succes bij de aanvankelijke doelgroep, ontwikkelde de firma een versie voor het gro-te publiek. In de eerste fase werd een apart compartiment voor de techniek ontwikkeld. Zo werd de veiligheid van de gebruiker gega-randeerd, en werden de mogelijkheden van hydromassage optimaal benut. In de tweede fase verfijnde de Amerikaanse constructeur de eigenlijke hydromassagesystemen, even-als de vormgeving van de badkuipen, zodat het merk synoniem werd voor de productca-tegorie.

Het grote publiek veroverenAls baanbreker op een onontgonnen markt

moest de fabrikant de hydraulica en injectors volledig zelf ontwikkelen, om tot een passend product te komen. Een van de innovaties wa-ren de injectors in ABS voor een roterende straal gemengd met micro-luchtbellen. De huidige Target Pro hydrojet injectors zijn in alle richtingen draaibaar, en kunnen dus aan-gepast worden aan de wensen van elke ge-bruiker. Het driehonderdtal patenten bewijst dat de fabrikant sterk geïnvesteerd heeft in de ontwikkeling van hydromassageba-den, spa’s en douchecabines. De paten-ten slaan zowel op comfortverbeteringen als op technische innovaties voor een betere veiligheid en badbeleving. Vorm-geving was eveneens van bij het begin een prioriteit bij Jacuzzi. De combinatie van betrouwbare techniek en aantrek-kelijk design heeft het grote publiek overtuigd van de voordelen van hydro-massagebaden en -cabines. Dat werd ondersteund door marketingcampagnes rond thema’s als gezondheid, badplezier en techniek. De groeiende belangstelling van het publiek voor een badkamer die

meer ontspanning biedt, weerspiegelt zich in de belangrijke plaats die wellness nu in de groothandelstoonzaal inneemt.

Handwerk en industriële organisatieDe Jacuzzi fabriek in Valvasone (Italië) voor wellnessbaden en -cabines schakelde twee jaar geleden over op het Toyota SPT produc-tiesysteem. Dat heeft tot doel de kwaliteit doorheen het hele fabricageproces te garan-

Na enkele jaren onderbreking is Jacuzzi, de fabrikant van hydromassagebaden, spa’s, douchecabines en wellness, terug op de Belgische markt. Jacuzzi startte een samenwerking met groothandel Caluwaerts, met vestigingen in Eke (Gent) en Oostende

voor de verdeling.

De kracht van een merkJacuzzi keert terug op de Belgische markt

De 300 patenten van de firma zijn het beste bewijs van de Jacuzzi investeringen in innovatie.

Een van de voornaamste ontwikkelingen van Jacuzzi zijn de ABS injectoren voor een roterende waterstraal met bijgemengde luchtbelletjes.

34

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - SANITAIR

deren. Hierbij wordt de productie opgestart op basis van bestellingen. De materialen en componenten van de toeleveranciers komen volgens een ‘just in time’ systeem. Het basis-materiaal voor de badkuipen zijn homogene acrylplaten van 3 mm dik. Ze blijven ook nog op lange termijn stevig en kleurvast. Jacuzzi maakt gebruik van vacuümvormen met alu-minium mallen om het acryl de ergonomische contouren te geven, die de werking van de waterjets versterken. In een volgende fase worden de baden verstevigd door een laag glasvezelhars aan de buitenkant.

De eerste productiestappen worden uit-gevoerd door robots, maar de afwerking is handwerk. In tegenstelling tot industri-ele massaproductie werkt Jacuzzi vooral op maat. Gezien de grote keuze aan uitvoerin-gen en functies, is handwerk hiervoor onmis-baar. Ervaren technici boren de gaten in de

badkuipen, en plaatsen de injectors, pompen, hydraulica en bediening. Dat maakt de -veelal gepatenteerde- Jacuzzi oplossingen perfor-mant en betrouwbaar. Aan het einde van het productieproces volgt een visuele en functi-onele inspectie, om te garanderen dat alles volgens de Jacuzzi normen is, ook voor veilig-heid. Elk product heeft een barcode voor de traceerbaarheid en eventuele ingrepen van de dienst-na-verkoop.

Oplossingen voor ontspanning en comfortOp het gamma van spa’s na, verdeelt groot-handel Caluwaerts uit Eke alle Home Col-lection producten van Jacuzzi voor bad-kamerinrichting: baden, douchepanelen, douchecabines en moduleerbare combinaties zoals Sasha, dat tegelijk een douche, ham-mam en sauna is. Door de diversiteit van het aanbod in het midden tot hoog segment dekt

Jacuzzi zowel de residentiële markt af, als ook hotels of sportcentra. De baden worden geleverd op een stevig montageframe en zijn elektrisch en hydraulisch aansluitklaar. Na montage zorgen de automatische leegloop en de droogloopbeveiliging voor een veilige werking en lange levensduur. Naast de vorm-geving en de technische kwaliteit worden ook de massagemogelijkheden en het bedie-ningsgemak op prijs gesteld.

Om in te spelen op de stijgende vraag op de markt, heeft Jacuzzi een uitgebreid douche-aanbod, met panelen, deuren en multifunc-tionele cabines, evenals hydromassagepane-len voor combinatie met badkuipen. Ook dit gamma heeft de bekende Jacuzzi kwaliteit en afwerking.(door John Lams)

�www.jacuzzi.eu

De badkuipen, zoals deze Energy Zenith, zijn vervaardigd uit platen in 3 mm dik homogeen acryl.

Jacuzzi speelt in op de marktbehoefte met een gamma multifunctionele douchecabines, aangevuld met wanden en deuren.


www.desco.be


scannerbestel in een knip

verpakkingskortingdelen in voordelen

nachtkluisafhalen 24u op 24 & 7 dagen op 7

adv onderneming 2014_v2_NL_FR.indd 3 6/18/2015 12:00:56 PM

Climacon nv - Kruinstraat 4 - Industriepark E17 1034 - 9160 LokerenT +32 9 337 87 77 - [email protected] - www.climacon.be climacon

AANSLUITBAAR OP KANALEN

INGEBOUWDE MAGNESIUMANODE

WARMTEPOMP - ZONNEBOILER

190 OF 300 LITER

EENVOUDIGE BEDIENING

GROOT COMPRESSOR-VERMOGEN

mogelijk om met de afgeblazen koude

lucht te koelen

snelle opwarming,werkingsgebied-7°C ~ 43°C

beschermt tegen kalkaanslag en corrosie

aansluiting van additionele warmtebronnen zoals zonne-energie

mogelijk (enkel bij het 300 l type)

met timer en automatisch anti-legionella programma

✓ Forse besparing op uw energiefactuur

✓ Duurzame kwaliteit✓ Betrouwbaar dankzij

het innovatieve systeem✓ Geïntegreerde

installatie die minder dan 1m2 inneemt

✓ Subsidies, afhankelijk van uw gemeente

WARMTEPOMPBOILERS

Het ErgoSystem® staat al meer dan 10 jaar, meer dan elk ander barrièrevrij systeem, voor de geslaagde combinatie van esthetische en functionele eigen-schappen. Het nieuwe ErgoSystem® A100 in alumi-nium vult de systeemfamilie aan met een aantrek-kelijk geprijsde Oplossing die zeer goed in de hand ligt en past in elke sanitaire omgeving. Meer info op Expo 60+ Mechelen, stand 1332, bij [email protected] of op www.fsb.be

ErgoSystem® A100 Alu: ergonomisch, designvol, prijsattractief

fsb_anz-ergosystem-a100-milieu_190x125_nl-f.indd 2 19.08.15 14:39

DE ONDERNEMING

37 TECHNIEK - SANITAIR

ISH Belgium 2015Inda en Villeroy & Boch stellen nieuwigheden voor aan groothandels

Van 16 tot 18 juni ontvingen sanitairspecialisten Inda en Villeroy & Boch het personeel van diverse groothandels in het Classic Domein in Beersel, voor het evenement ISH Belgium 2015. Zo konden de fabrikanten aan de Belgische doelgroep de nieuwighe-

den van de afgelopen ISH beurs voorstellen. Het was ook een goede gelegenheid om de evolutie van beide merken op de Belgische en internationale markt nader te bekijken.

Event voor groothandelsISH Belgium is aan zijn achtste editie toe, en bestaat dus al 16 jaar, gezien ISH een tweejaarlijkse beurs is. Dit jaar vond het evenement net als vorige keer plaats in het landelijke kader van het Classic Domein in Beersel, waar er 500 professionals werden ontvangen op drie dagen. De doelgroep bestaat vooral uit toonzaalmedewerkers, verkoopspersoneel en leidinggevenden van sanitairgroothandels. Wie niet de gelegen-heid gehad heeft om naar Frankfurt te gaan, kan zo de beursnieuwigheden in een stijl-vol kader te ontdekken. Behalve het show-room gedeelte met de nieuwigheden van de twee merken, was er ook ruimte voor gezelligheid: tuin, lounge bar met live mu-ziek, buffet... alles om de genodigden een aangename avond te bezorgen.

Inda, onderdeel van Samo IndustriesDe Italiaanse firma Inda werd in 2013 over-genomen door de groep Samo Industries, een van de marktleiders voor douchewan-den in Italië. Deze laatste stond erg sterk op de thuismarkt, en had interesse voor Inda omwille van zijn uitgebreide internationale contacten. Het samengaan leidde zo tot sy-nergieën.

Drie productgamma’sHet Inda assortiment bestaat hoofdzakelijk uit drie gamma’s: accessoires, douchewan-den en meubels. Als fabrikant in deze drie categorieën kan het merk een samenhan-gend badkamerconcept aanbieden. Dit Total Living Concept is niet beperkt tot de sanitaire ruimte, maar kan ook worden toegepast in woonruimtes. In Beersel waren twee stijlen

te zien die op ISH geïntroduceerd werden: Contemporary en Nordic Style. Nordic Style staat voor minimalisme en eenvoud, terwijl de hedendaagse lijnen van Contemporary de gebruiker verwelkomen in een vertrouwde omgeving.Zonder in detail op alle Inda nieuwigheden in te gaan, vermelden we toch het nieuwe badkamermeubelgamma Maq met functi-oneel design, en de uitgepuurde Teknoair douchewand (18 mm dik), die speciaal voor de Belgische markt werd ontwikkeld. Er zijn ook nieuwe accessoires, zoals de elegante en praktische Mito reeks. Deze is nu beschikbaar in de gloednieuwe wit chroom soft touch uit-voering. Inda heeft ook moduleerbare series, in alle breedtes en hoogtes. Met Perfetto en Progetto kan men naar hartelust meubels, bekkens en accessoires combineren.

Inda introduceert onder meer de Teknoair douchewand die speciaal is afgestemd op de Belgische markt.

Inda heeft verder zijn website vernieuwd (www.inda.net) en is aanwezig op de voor-naamste sociale netwerken. Op de website vindt men alle informatie en technische fi-ches over de producten, evenals foto’s van de Inda events. Deze site is zowel bestemd voor vaklui als voor particulieren.

De visie van Villeroy & Boch op de Belgische marktVoor Villeroy & Boch is België de meest sta-

biele afzetmarkt na Duitsland. Waar Italië of Frankrijk nog lijden onder de crisis, houdt ons land stand. De sanitairsector kent er zelfs een lichte groei. De uitbreiding van het netwerk van groothandels is daar een goed bewijs voor.

De verkoop van Villeroy & Boch is evenwich-tig verdeeld over de regio’s zij het met eigen accenten. Het praktische aspect primeert in Wallonië, terwijl Vlaanderen meer oog heeft voor design.

Spoelrandloze toiletten worden standaardHet zou ons te ver leiden om in te gaan op de overvloed aan nieuwigheden die Villeroy & Boch op ISH heeft voorgesteld. We willen wel de aandacht vestigen op enkele reeksen die van belang zijn voor de Belgische markt.

Het spoelrandloze DirectFlush toilet is daar ongetwijfeld een van. Dit toilettype is on-dertussen een nieuwe standaard geworden in het sanitair. Zoals bij alle Villeroy & Boch innovaties, staat gebruiksgemak voorop, zo-wel voor woningen als utiliteiten. De produc-ten moeten de gebruikers een toegevoegde waarde bieden. Bij DirectFlush is dat vooral gemak van onderhoud.

Een andere belangrijke innovatie is het ma-

teriaal TitanCeram. Hiermee kan men de limieten van traditioneel porselein overstij-gen. TitanCeram is een versterkte keramiek die nieuwe vormmogelijkheden biedt dankzij de sterk gereduceerde wanddiktes. Op basis hiervan kunnen ontwerpers strakke en slanke contouren creëren.

In België stelt Villeroy & Boch verder het ViConnect voorwandelement voor toilet voor, met een design bedieningsplaat. Het is be-schikbaar in glasafwerking of chroom, met verschillende kleurtinten die bij het Villeroy & Boch toiletgamma passen.

Verder is er AntiBac bacteriewerende op-pervlaktelaag. Die is uiteraard bestemd voor utiliteiten zoals zorginstellingen, waar een perfecte hygiëne van evident belang is, maar heeft ook zijn plaats in de particuliere bad-kamer.

Squaro Infinity is een innoverende douchetub in Quaryl, waarmee maatwerk tot op een mil-limeter precies mogelijk is. Deze ultraplatte douchebakken met ingebouwde afvoer bie-den hoogwaardig design en hygiëne.(door Michel Hanoulle)

� www.inda.net

� www.villeroy-boch.be


DE ONDERNEMING

Speciaal voor de Belgische markt heeft Villeroy & Boch het ViConnect voorwandelement voor toilet uitgebracht, met design bedienplaat.

Diverse productreeksen, zoals de Octagon was-tafel van Villeroy & Boch zijn in de versterkte keramiek TitanCeram, wat nieuwe vormen mogelijk maakt. De achtste editie van ISH Belgium vond plaats in het Classic Domein in Beersel.

CALUWAERTS & C° Begoniastraat 1 - Eke Zandvoordestraat 447 - Oostende [email protected] - www.caluwaerts.be

CALUWAERTS & C° Begoniastraat 1 - Eke Zandvoordestraat 447 - Oostende [email protected] - www.caluwaerts.be

DE ONDERNEMING


Trendlab op ISHPop Up My Bathroom experimenteert met badkamerinrichting voor verschillende levensfases.

ISH Frankfurt is een toonaangevende beurs op het vlak van sanitair en badkamerinrichting. Niet alleen is de Duitse sanitairin-dustrie er sterk vertegenwoordigd, alle vooraanstaande firma’s van de rest van de wereld zijn er ook aanwezig. Het is dus de

geschikte plaats om na te denken over de badkamer van de toekomst. Ook deze keer weer organiseerde de VDS, de vereniging van de Duitse sanitairsector, het trendlab Pop Up My Bathroom. Het is een goede gelegenheid om het concept ‘badkamer’ opnieuw te interpreteren in het licht van hedendaagse technische en sociale ontwikkelingen. Dit jaar concentreerde men zich op de badkamer in functie van de verschillende levensfasen, onder het motto Freibad, de grenzeloze badkamer.

Grenzen doorbrekenOns leven is minder statisch en voorspelbaar geworden. Een heel leven lang op dezelfde plek, in dezelfde woning, met dezelfde job is niet langer het ideaal. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de 'badkamer voor het leven' eveneens aan aantrekking verliest. We leven niet meer in traditionele gezinnen, maar in verschillende samenlevingsvormen, en hebben dus badkamers nodig die deze nieuwe realiteit weerspiegelen. In het kader van Pop Up Your Bathroom werd onderzocht hoe men de grenzen van badkamerontwerp

kan doorbreken, om in te spelen op de ver-schillende levensfasen. Dat leidde tot vier badkamerconcepten:

KidsSingleFamily Best Ager

Ze werden op speelse wijze voorgesteld in een speciale stand op ISH, met ondersteuning van VDS, de vereniging van de Duitse sanitair-sector.

1. KidsKinderen hebben een heel eigen badka-merervaring. Enerzijds is het spannend en prettig met water te stoeien. Vooral in bad en douche kan men heerlijk rondplonzen, dolfijn spelen of op verzonken schatten-jacht gaan. Anderzijds gebeuren er ook minder prettige dingen: haren wassen, het verplichte tandenpoetsen... Zeker voor de allerkleinsten is het ook niet gemakkelijk om overal aan te kunnen en alles te kunnen bedienen. De eenzame uitgestrektheid van een badkuip of de onbereikbare hoogte van

Met sanitair op bereikbare hoogte voelen kinderen zich beter thuis in de badkamer (doc Kaldewei)

een douche-armatuur kunnen intimiderend werken.

Het komt er dus op aan om de badkamer tot een vertrouwenwekkende omgeving te ma-ken, zoveel mogelijk om kindermaat, of toch tenminste met voorzieningen die op kinderen gericht zijn. Als kinderen zich goed voelen in de badkamer, wordt het tot een gezellige ruimte waar ze geheimzinnige rituelen van de volwassenen kunnen ontdekken, zoals sche-ren of make up aanbrengen. Het is dan een plek om een ontspannen moment om met het gezin te delen.

Kids CornerOf er daarvoor een aparte kinderbadkamer nodig is, is een andere vraag. Naarmate wo-ningen compacter worden, wordt die vraag vanzelf beantwoord: in een nieuwbouw is er meestal eenvoudigweg geen plaats voor. Bo-vendien is zo een badkamer per definitie na een aantal jaren niet meer aangepast aan de noden van opgroeiende kinderen, en dringt een renovatie zich op.

Dat wil echter niet zeggen dat het idee van een aparte badruimte helemaal van de hand moet gewezen worden. Nu het idee van de

gecombineerde slaap- en badkamer ingang vindt, zou men de organisatie van de sani-taire ruimtes in de woning kunnen omgooien. Voor de ouders is er een dan een slaapkamer die naadloos overgaat in een privé badhoek. Bij de kinderkamers kan men dan een aparte sanitaire ruimte installeren, die dan beter kan worden afgestemd op de kleine gebruikers. Uiteraard past dit concept alleen voor de gro-tere gezinnen, met voldoende budget.

Kindvriendelijke ingrepenHoe kan men echter een doorsnee badka-mer kindvriendelijker maken? Daarom hoeft men niet noodzakelijk de badkuip te verbou-wen tot piratenschip of een waterglijbaan te installeren. Jonge kinderen willen vooral een eigen hoekje in de badkamer: een kast waar ze hun eigen spulletjes in kwijt kun-nen: natuurlijk hun eigen beker, handdoek of tandpasta, maar ook knuffels, speelgoed, boeken, spelconsoles.... Verveling is immers de grootste vrees voor een kind. Verder is het belangrijk dat alles bereikbaar is: rekjes en kleerhaken op kinderhoogte, opstapjes om gemakkelijk aan de wastafel of toilet te ko-men, badzitjes....


DE ONDERNEMING

Een badkuip kan een heerlijk speelterrein zijn (doc. Grohe)

Doc. VDS

Doc Grohe

500.000.000 Hoekregelkranen.200 Productvarianten.65 Jaar ervaring.

Het origineel »Made in Germany«.

Hoekregelkranen en aansluitkranen voor toestellen van de Europesekwaliteits- en marktleider: SCHELL.

Sluit geen dure compromissen, maar vertrouw op het origineel. Daar pleiten niet alleental van cijfers voor, maar in de allereerste plaats de ongeëvenaarde kwaliteit en keuze.Gegarandeerd »Made in Germany«.

Verantwoordelijkheid voor gezondheid.www.schell.eu


»MADE IN

GERMANY«

«««««

HET

ORIGINEEL

SLL_2728_014_ANZ_DeOndernemingLentreprise_9_2015_NL_RZ.indd 1 07.08.15 15:40

DE ONDERNEMING


2. SingleVoor de single is de badkamer de allerindivi-dueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Klinisch minimalisme, een mini-fit-ness studio, een wellness oase, een plek om weg te dromen bij reissouvenirs, alles is mo-gelijk. De single hoeft immers geen rekening te houden met andere gebruikers.

Hier komen de geïntegreerde badkamerseries ten volle tot hun recht. In de afgelopen de-cennia zijn de grote fabrikanten uitgegroeid van specialisten tot totaalaanbieders, onder meer door industriële concentraties. De voor-aanstaande firma's zijn dus in staat om een coherente badkamer tot in de laatste details uit te rusten, met baden, douches, kraanwerk, porselein, meubels.... in vele gevallen in een serie van dezelfde ontwerper.

Private spaOudere -en meer kapitaalkrachtige- singles zijn meer op hun comfort gesteld. Voor hen is de badkamer een private spa: een oase in de woning, een vakantiemoment binnen de vier muren. De inspiratie komt daarbij meestal uit de reissfeer: hotelbadkamers, kuuroorden,

landelijke eenvoud of een exotische toets. Badplezier en elegantie staan centraal; well-ness mag uiteraard niet ontbreken. In de pri-vate spa wordt de routine tot een ritueel en beleving.

Daarvoor zijn een doordacht ontwerp en een zin voor stijl belangrijker dan de technische snufjes of budget. Of men kiest voor een aparte ligdouche of zich tevreden moet stel-len met een gewone cabine, de zin voor luxe uit zich in een precieze keuze van vormen en kleuren die net dat beetje extra bieden om de dagelijkse realiteit te overstijgen. Fabrikanten spelen daarop in met de zogenaamde 'wa-terenscenering'. Water wordt een decoratief element, dankzij de speciale vormgeving van de uitloop, licht-effecten enzomeer. Ook de modulaire inbouwsystemen voor kraanwerk passen in deze visie. De kraan is niet langer één enkel toestel dat op één bepaalde plaats gemonteerd moet worden: de bediening en eventueel verschillende uitlopen (bad, hand-douche, watervaldouche) kunnen naar wens op de muur gepositioneerd worden in functie van de persoonlijke voorkeur.

Bij de single badkamer is er volop ruimte voor een hoogstpersoonlijke stijl (doc. Park Avenue) Vakantiesfeer in de badkamer (doc. Duravit)

Aparte afwerkingen voor een persoonlijke toets (doc. Axor)

Doc. Zuchetti

500.000.000 Hoekregelkranen.200 Productvarianten.65 Jaar ervaring.

Het origineel »Made in Germany«.


Sluit geen dure compromissen, maar vertrouw op het origineel. Daar pleiten niet alleental van cijfers voor, maar in de allereerste plaats de ongeëvenaarde kwaliteit en keuze.Gegarandeerd »Made in Germany«.

Verantwoordelijkheid voor gezondheid.www.schell.eu


»MADE IN

GERMANY«

«««««

HET

ORIGINEEL

SLL_2728_014_ANZ_DeOndernemingLentreprise_9_2015_NL_RZ.indd 1 07.08.15 15:40

DE ONDERNEMING


3. FamilyIn de gezinsbadkamer zijn efficiëntie en or-ganisatie de doorslaggevende factoren. Men heeft het niet voor niets in deze context over de Busy Bathroom. In tegenstelling tot bij sin-gles die volledig naar eigen goeddunken over de badkamer kunnen beschikken, leidt het samenleven met verschillende personen tot compromissen. De perfecte styling moet wij-ken voor functionaliteit. Er moet ook ruimte zijn voor improvisatie, want een zekere vorm van chaos is onvermijdelijk, zeker als er kin-deren zijn. Multifunctionele elementen, zoals baden met opbergmogelijkheden of wastafel-meubels zijn een must.

Badkamerfiles vermijdenAls er voldoende plaats is, kan men ook aparte zones voorzien, zodat verschillende activiteiten tegelijk kunnen worden uitge-voerd. Een gemakkelijk toegankelijke dub-bele wastafel is bijvoorbeeld een begin. Een apart toilet helpt al veel tegen ochtendlijke files voor de badkamer. Organisatie van het badkamergebruik blijft een pijnpunt in vele gezinnen. Het is immers een van de ruimtes –samen met de keuken- waar de activitei-tenpatronen van de verschillende gezinsle-den elkaar het meest overlappen. Omdat iedereen zoveel mogelijk de badkamer voor zichzelf wil, leidt dat tot wachttijden en er-gernis.

Zonering biedt daarvoor een uitkomst. Als er een gebruiker een bepaalde zone be-nut, heeft dat dan een minimale impact op een andere gebruiker die tegelijk of net na de eerste in de badkamer is. Men kan bijvoorbeeld denken aan een aparte, licht afgescheiden zones voor het bad/douche en voor de wastafel. Als de wasmachine in de badkamer staat, voorziet men daar best ook een apart hoekje voor, om te vermij-den dat de gebruiker van de badkamer over wasmanden struikelt. Zo kan de badkamer uitgroeien tot een sociale ruimte, waar de verschillende huisgenoten een babbel kun-nen slaan of het verdere verloop van de dag plannen.

Organisatie en zonering zijn noodzakelijk in een familiebadkamer (doc. VDS)

Met een goede inrichting vindt alles zijn plaats (doc. Allibert)

Op bergruimte komt het aan (doc. Ideal Standard)

Geberit AquaCleanDe wc waarmee u met water wordt gereinigd.

Nieuw welzijn.

Geberit AquaClean Mera zorgt voor een ongeëvenaard gevoel van zuiverheid: na een druk op de toets wordt u gereinigd door een bijzonder aangename waterstraal op lichaamstemperatuur. Het toestel biedt ook een waaier aan nieuwe functies voor een optimale hygiëne en maximaal comfort. → www.geberit-aquaclean.be/mera/nl

ENRGY bvba - Hazenstraat 22 – 8531 HULSTE - T: 051 31 74 04 - www.enrgy.be - [email protected]

- 3 - 12 kW / 5 - 22 kW / 12 - 40 kW- modulerende scroll compressor- elektronisch expansieventiel- enkel onderdelen van gevestigde wereldmerken (Alfa Laval, Wilo, Copeland, Carel,…)- geen buffervat meer nodig- optioneel: passieve of actieve koeling / WIFI Kit- eenvoudige installatie - plug & play- fluisterstille werking

UNIEK IN EUROPA

MODULERENDE GEOTHERMISCHE WARMTEPOMPEN

INSTALLATEURS GEZOCHT

COP4,9

Volgens de norm EN 14511 0°C/W35°Cmet monofasige aansluiting,

inclusief Inverter& circulatiepompen

DE ONDERNEMING


4. Best AgerDe vergrijzing wordt doorgaans als uitslui-tend negatief voorgesteld. Zeker, het feno-meen stelt ons voor enorme uitdagingen, maar het betekent ook dat mensen nog tot op hogere leeftijd actief kunnen zijn, en zelfstandig kunnen blijven wonen. Na-tuurlijk vergt dat enkele aanpassingen aan het sanitair. Ook hier is vrijheid een sleu-telwoord: bewegingsvrijheid in de eerste plaats, zonder drempels of barrières, maar ook vrijheid om een eigen leven te blijven leiden, in een aangepaste woning.

Een eerste aandachtspunt is hygiëne. Bad-kamers staan voor vocht en warmte. Dat is ongetwijfeld aangenaam, maar tegelijk ook een ideale voedingsbodem voor ziektekie-men.

Als men ouder wordt, heeft men dikwijls kwaaltjes of chronische aandoeningen. Het komt er dus op aan om het immuunsysteem niet extra te belasten. Vuilwerende opper-vlakken voor sanitair en douchewanden zijn aan te raden. Hetzelfde geldt voor spoelrand-loze toiletten of wastafels die gemakkelijk te reinigen zijn. Dat alles spaart niet alleen tijd uit bij de schoonmaak, maar vermindert de kans op infecties.

Op het vlak van kraanwerk zien we dat aan-rakingsvrije bedieningen niet meer uitslui-tend tot het utilitaire segment behoren, maar ook beginnen door te dringen op de residen-tiële markt. Ook hier is het voordeel dubbel: een groter gebruiksgemak enerzijds, en een betere hygiëne anderzijds. Bedieningstoetsen van toiletspoelingen zijn bijvoorbeeld een broeihaard van bacteriën. Aanrakingsvrije be-diening biedt hier uitkomst.

Spitstechnologie in het toiletDe technologische ontwikkeling bij uitstek van de laatste jaren is ongetwijfeld het dou-chetoilet. Op zich is dat natuurlijk geen nieuw product; in Japan is het al lang ingeburgerd. Ondertussen hebben echter zowat alle Eu-ropese A-merken zich aan deze techniek ge-waagd, en producten op de markt gebracht die beter aansluiten bij onze stijl en gewoon-tes. Het gaat hier minder om een technische kwestie, als om een productfilosofie. Waar men in Azië een voorliefde heeft voor een veelheid aan functie en instelmogelijkhe-den, die bediend moeten worden met een hele batterij aan knopjes, beperkt men zich in Europa eerder tot het essentiële, en een intuïtieve bediening met slechts een handvol symbolen.

Douchetoiletten winnen aan populariteit, onder mee door een gebruiksvriendelijke bediening (doc. Duravit) Elektrisch kraanwerk biedt betere hygiëne

en gebruiksgemak (doc. Hansa)

Een badkamer voor alle leeftijden, met een verstelbaar toilet (doc. Viega)

Meer veiligheid zonder aan elegantie in te boeten, dankzij discrete antislipafwerkingen (doc. Bette)

DE ONDERNEMING


Slim barrièrevrijDe Best Ager badkamer moet uiteraard bar-rièrevrij zijn. Hiermee is het hoge woord eruit: barrièrevrij klinkt immers niet bepaald sexy. Hoewel sanitairfabrikanten ernaar streven om dergelijke producten een aantrekkelijk uiterlijk mee te geven, blijft men toch vaak steken in een medische sfeer. Niemand wil echter een ziekenhuisbadkamer in zijn wo-ning. Hier staat de industrie voor een uitda-ging: 'standaard' producten ontwikkelen die toch aan hoge standaarden van hygiëne en

toegankelijkheid voldoen. Uiteindelijk hoeft er geen tegenspraak te zijn tussen 'barrière-vrij' en standaard sanitair: het gaat immers om comfort en gebruiksvriendelijkheid. Door de demografische evolutie zal de vraag naar dergelijke producten alleen maar toenemen.

Dat alles in één badkamer?Hoe mooi al die concepten ook zijn, het komt er op aan om die in een concrete badkamer te realiseren. Daar wringt het schoentje, ze-ker in de bestaande bouw. Volgens de VDS, de vereniging van de Duitse sanitairsector, is de gemiddelde Duitse badkamer 7,8 m2, een waarde die ook wel zal gelden voor België. Om op die oppervlakte alle functies te reali-seren, en dan nog mogelijkheden voor flexibi-liteit te voorzien, is een hele opgave.

Architecten moeten dus oog hebben voor de ver-anderde positie van de badkamer in het leven van de bewoners. Ze moeten af van het idee van de puur functionele natte cel waar alles op een rij aan de wand wordt gemonteerd. De badkamer als leef-ruimte moet voldoende plaats kunnen bieden, wat

gevolgen heeft voor het algemene grondplan van de woning. Men moet ook al aan de toe-komst denken en een eventuele renovatie of aanpassing aan veranderde omstandigheden mogelijk maken. Dankzij voorwandsystemen hoeven watervoerende elementen niet langer meer aan de wand gemonteerd te worden, ze kunnen vrijstaand in de ruimte geplaatst worden, fungeren als scheidingsmuur of aan het plafond hangen. Het is aan de architect en projectontwikkelaar om de moderne inrichtingsmogelijkheden te gebruiken om een evolutieve badkamer te ontwerpen.(door Alex Baumans)

�www.pop-up-my-bathroom.com

Sanitaire elementen hoeven niet langer meer aan de wand gemonteerd te worden, wat andere configuraties mogelijk maakt (doc Grohe)

Doc Grohe

Doc VDS

made in sweden

Warmtepompen eenvoudig combineerbaar met zon, hout, ketel, ...

De toekomst is BEN (bijna energie neutraal) en CTC is mee. Wij kunnen u helpen met onze Zweedse warmtepompen en/of met een combinatie van verschillende energiebronnen.

Met de CTC EcoZenith 550 plug je onze CTC warmtepomp en alle andere warmtebronnen die je wenst op 1 vat. Afhankelijk van het weer en de brandstofprijs maak jij dan zelf de keuze.

Lees meer op

www.ctcbenelux.com

5 jaar garantie*

* voorwaarden op de website

Beheer je klimaat van eender waar met de standaard WIFI bediening van onze NEBULA reeks!

www.ECR-BELGIUM.be Ingberthoeveweg 3b - 2630 Aartselaar - T +32 3 457 91 32 Boulevard Paepsem 10 - 1070 Anderlecht - T +32 2 522 99 39 Klaverbladstraat 19 - 3560 Lummen - T +32 13 44 45 14 Nijverheidsweg 7 - 9820Merelbeke - T +32 9 242 09 00

BESTEL UW GIDS OP CD TEGEN DE PRIJS VAN 20€ EXCL. BTW OP INFOUBBINK.BE

16

Cellules blanches : Tio > point de rosée → OK ; Fond gris : Tio < au point de rosée → formation de condensation aussi bien en régime transitoire qu’établi.

To : température dans les fumées au sommet au centre du conduit Tio : température au sommet contre la paroi interne (point critique pour la condensation) Régime transitoire - températures lors de cycles de fonctionnement courts du brûleur. Régime établi - températures lors de cycles de fonctionnement longs du brûleur. Cheminée en équilibre de température.

Conclusion : le temps de la « bonne vieille cheminée maçonnée » est bien fini pour les générateurs à haut rendement. Dans l’exemple calculé, la section est vraiment adaptée à la puissance. La température des fumées contre la paroi interne au débouché est de 24.7°C en-dessous du point de rosée. Vous devinez les résultats si l’on reste à la traditionnelle section maçonnée de 20 x 20 cm.

Autre remarque : le résultat est meilleur avec l’ensemble boisseau + espace d’air (1 cm) + ½ brique, mais également insuffisant pour rester au-dessus du point de rosée au contact avec la paroi au débouché. Que le régime soit transitoire ou établi, nous restons 13.9°C et 17.4°C en-dessous du point de rosée (Tp = 47.9°C). Dans ce cas, on n’aura pas de condensation visible à l’extérieur du conduit maçonné, mais éventuellement au pied de cheminée à l’intérieur du boisseau. D’où l’utilité d’une plaque avec raccord pour évacuer les condensats.

Avec ce type de chaudière à haut rendement, il faut en plus tenir compte que si elle est pilotée par une sonde extérieure, pendant l’entre-saison, la température des fumées pourra descendre de l’ordre de 15 à 20°C. Ceci pourrait mê me entraîner quelques gouttes de condensat pour la cheminée métallique en phase transitoire, mais ces quelques gouttes vont immédiatement être évaporées sans aucune autre conséquence.

3.2. Le régulateur de tirage (chaudières fioul - chaudières gaz à brûleur pulsé) et le coupe - tirage (chaudières gaz atmosphériques) 3.2.1. Le régulateur de tirage

Leden CIGES:

NIEUW

TECHNISCHE GIDS SCHOORSTENEN, DE REFERENTIE VOOR DE VAKMAN!

De technische gids schoorstenen, uitgegeven door CIGES, verzamelt in één enkel document alle normen

en algemene vereisten op het gebied van rookgasafvoer.

CIGES is een vereniging zonder winstoogmerk die sinds meer dan 20 jaar de belangrijkste Belgische invoerders en

fabrikanten van schoorsteenkanalen groepeert om de kwaliteit en de veiligheid van de installaties te bevorderen.

POUJ-12-11993-Annonce CIGES-af-021012-r4.indd 2 4/10/12 14:54

DE ONDERNEMING

51 TECHNIEK - VERWARMING

Warmtekrachtkoppeling en zorgWie kent de steunmaatregelen? (deel 1)

Het warmteprofiel van de zorgsector is zeer geschikt voor toepassing van warmtekrachtkoppeling (WKK). Doorgaans kunnen zie-kenhuizen en woonzorgcentra de volledige elektriciteitsproductie van hun WKK zelf verbruiken. Ideaal dus voor een rendabele

WKK. Ondanks de reeds bewezen economische en ecologische voordelen is er in de zorgsector nog een behoorlijk potentieel. Elke WKK dient echter met de nodige “zorg” te worden geïnstalleerd. Recent organiseerde COGEN Vlaanderen, in samenwerking met ZNA, VTDV en Zorgnet Vlaanderen, een studienamiddag rond WKK in de zorgsector.

In dit artikel lijsten we de diverse steunmaat-regelen voor WKK in de zorg voor u op. In een volgend nummer staat WKK opnieuw in de aandacht en lichten we een stappenplan voor WKK in de zorg toe, aan de hand van de case UZA. COGEN Vlaanderen, gevestigd in Leu-ven, draagt actief bij tot de ontwikkeling van kwaliteitsvolle WKK in Vlaanderen. Dit vanuit de overtuiging dat WKK’s een belangrijke rol spelen in twee deeldomeinen van de duur-zame ontwikkeling: een rationele energiepo-litiek en het terugdringen van de emissies van broeikasgassen. Interessante COGEN Vlaan-deren publicaties zijn de WKK-wegwijzer (edi-tie 2014) en het basishandboek WKK (update 2015). We vermelden nog dat leden van VTDV

en Zorgnet Vlaanderen - die deelnamen aan het event - via COGEN Vlaanderen een gratis Quick scan kunnen aanvragen. Deze biedt een ruwe inschatting van de haalbaarheid van een WKK-project.

“De terugdraaiende teller brengt de injectie van elektriciteit op het net in mindering van de afname.”

WKK-certificatenJoni Rossi van COGEN Vlaanderen: “Een eerste vorm van steunmaatregelen op het ni-veau van de gewesten zijn de WKK-certifica-

ten. Elke eigenaar van een WKK-installatie in Vlaanderen kan hiervoor een aanvraag indie-nen bij het Vlaams Energie Agentschap (VEA). De certificaten kan hij verkopen aan een elektriciteitsleverancier. Wie er niet in slaagt om een contract af te sluiten met een ener-gieleverancier, kan de certificaten verkopen aan de netbeheerder in kwestie, Eandis of In-frax, tegen de minimumprijs (31 euro). Opdat het VEA de aanvraag zou goedkeuren moet de WKK kwalitatief zijn: dit impliceert een voldoende grote, relatieve primaire energie-besparing realiseren - meer dan 10 procent voor installaties groter dan 1 MW, meer dan 0 procent voor kleinere.” (Zie ook kaderstuk:

‘Bandingfactor’)

De WKK-installatie in het Antwerpse Middelheim ziekenhuis heeft een capaciteit van 835 kW (Foto: COGEN Vlaanderen)

Verhoogde investeringsaftrekEen tweede steunmaatregel situeert zich op het federale niveau en betreft de verhoogde investeringsaftrek voor bedrijven. Dit per-centage wordt elk jaar opnieuw bepaald, en bedraagt voor 2015 13,5 procent. De meeste ziekenhuizen en WZC zijn evenwel vzw’s; ze betalen dus geen vennootschapsbelasting, en komen dan ook niet in aanmerking voor verhoogde investeringsaftrek.

“Vanaf 1 juli 2015 zal het prosumen-tentarief worden ingevoerd voor alle installaties met een terugdraai-ende teller.” - Joni Rossi - COGEN Vlaanderen

Vrijstelling van accijnzen Een andere, minder gekende, steunmaatregel is de vrijstelling van accijnzen voor aardgas-WKK’s. De accijnzen bedragen normaal onge-veer 1 euro per MWh. Gasgestookte WKK’s worden hier evenwel van vrijgesteld omdat ze het rationeel energiegebruik bevorderen. De aanvraag dient te gebeuren bij de Ge-westelijke Directie Douane & Accijnzen (FOD Financiën), en verloopt volgens een admi-nistratieve procedure. Deze dienst kan een vrijstelling toekennen, die door de betrokken leverancier van aardgas in mindering zal wor-den gebracht.

Terugdraaiende tellerDe terugdraaiende teller is een andere vorm van steunmaatregel. Deze is enkel van toe-passing voor installaties ≤ 10 kW. De terug-draaiende teller brengt de injectie van elektri-citeit op het net in mindering van de afname. Omdat geïnjecteerde elektriciteit een veel lagere financiële waarde heeft dan de afge-nomen hoeveelheid zit de meerwaarde van de terugdraaiende teller in dit stuk dat men injecteert. (Zie ook kaderstuk: ‘Prosumenten-tarief ‘) Voor grotere installaties geldt in ieder geval: hoe groter de zelfafname, met andere woor-den hoe groter de hoeveelheid zelf gepro-duceerde elektriciteit die meteen verbruikt wordt, hoe rendabeler de WKK-installatie.In de volgende editie komen we uitgebreid

terug op dit COGEN Vlaanderen-event rond WKK-problematiek. Steven De Vroede van Vanparijs Engineers licht het stappenplan voor WKK in de zorg toe, aan de hand van de case UZA. Verder onder meer twee voor-beeldcases: het Jan Palfijn ziekenhuis in Ant-werpen, en het WZC Mayerhof in Mortsel. (door Philip Declercq)

� www.cogenvlaanderen.be

52TECHNIEK - VERWARMING

DE ONDERNEMING

Bandingfactor De berekening van de hoeveelheid certificaten wordt bepaald aan de hand van de primai-re-energiebesparing vermenigvuldigd met de zogenaamde bandingfactor. De bandingfac-tor werd in het leven geroepen om de steun voor diverse vormen van duurzame energie, aan te passen aan de reële behoeften. Voor de meeste WKK-installaties blijkt de onren-dabele top redelijk groot, en zal de bandingfactor groter zijn dan 1. Momenteel wordt de steun aan banden gelegd, en de bandingfactor gelijkgesteld aan 1. De certificaten worden toegekend voor een looptijd van 10 jaar.

Prosumententarief In de praktijk wordt er echter veel meer van het distributienet gebruikgemaakt. Er is een stuk afname en een stuk injectie, en voor de beiden is het elektriciteitsnet noodzakelijk. “Vandaar dat, vanaf 1 juli 2015, het prosumententarief zal worden ingevoerd voor alle installaties met een terugdraaiende teller. Dit bedraagt 70 à 80 euro per kW naargelang de netbeheerder. Voor de meeste gevallen is het voordeel door de terugdraaiende teller wel veel groter dan de kost van het prosumententarief”, aldus Joni Rossi.

Joni Rossi van COGEN Vlaanderen: “Zorginstel-lingen zijn nog onvoldoende op de hoogte van de energetische en financiële besparingen die men kan realiseren met een WKK.”

Stelt U een overzicht van het verkoopsprogramma voor.Vraag de volledige catalogus.

SOVAC N.V.TEL : 02/ 672 20 62 - FAX : 02/6739392EMAIL : [email protected] - www.sovac.be

pub sovac 20/08/09 18:29 Page 1

L E S 5

Een hoogrendementsketel is hét voorbehoedsmiddeltegen losbandige energiefacturen.

Meer tips en info op www.kamazoutra.be

Kicken uw klanten op technologische hoogstandjes? Dan zouden ze zichzelf best eens goed verwennen met een superzuinige hoogrendementsketel op mazout. Ideaal voor de kapoenen

die graag hun uitgaven stevig in de hand houden. Of denkt u dat ze het liever nog ietsje gedurfder hebben? In dat geval kunnen ze zich laten verleiden tot een swingend energie-ensemble. Zo’n stoere ketel gaat namelijk vlotjes hand in hand met hun andere speeltjes,

bijvoorbeeld met hun thermische zonnecollectoren.

Warm voor de toekomst

MAZO_0044_BtoB_NL_A4.indd 1 11/02/15 16:50

DE ONDERNEMING

55 TECHNIEK - VERWARMING

Rekening houden met gebruikersgedrag bij renovatieJuist gebruik van verwarmings- en ventilatiesystemen verhoogt effect energiebesparende maatregelen

Bij de renovatie van een woonwijk in Karlsruhe werd alles theoretisch correct uitgevoerd. Toen het verbruik in drie gebouwen gemeten werd, lag dat echter een kwart hoger dan de waarden die voor de renovatie berekend waren. Wetenschappers van het

E.ON Energy Research Center van de RWTH Aachen University hebben de oorzaken van het zogenaamde Rebound Effect onderzocht.

Vooraleer een bouwheer beslist om tot be-paalde renovatiewerken over te gaan, maakt hij eerst een analyse van de mogelijke be-sparingen qua energie en kosten. Meestal is echter het werkelijke verbruik na de renovatie hoger dan aanvankelijk werd ingeschat. De ingreep levert dus niet de verhoopte bespa-ring op. Dit staat bekend als het ‘Rebound Ef-fect’, namelijk dat er door de hogere efficiën-tie van de techniek, nieuwe gebruikspatronen gaan ontstaan. Dat kan het verwachte gunsti-ge effect van de ingreep verminderen, of zelfs helemaal teniet doen. Dat is bijvoorbeeld het geval als de bewoners na de renovatie voor een hogere binnentemperatuur gaan kiezen dan voorheen. Een praktijkgeval van dit Re-bound Effect werd onderzocht aan de hand van een woonwijk in Karlsruhe. Hier werd een geïntegreerd energieconcept uitgewerkt voor een achthonderdtal woningen. Men wilde een combinatie van economisch optimale energiebesparende renovatie met een nieuw verwarmingsconcept bereiken. De weten-schappers onderzochten drie flatgebouwen (figuur 1) om de besparingsmogelijkheden van een renovatie te bepalen.

Verschillende renovatiemaatregelenDe flatgebouwen waren zeer goed geschikt voor het onderzoek, omdat ze op exact de-zelfde wijze gebouwd waren en ook de ori-entatie ervan gelijkaardig was, verklaart pro-jectmedewerkster Tanja Osterhage. In totaal werd 90 gerenoveerde woningen onderzocht, waarbij zeven verschillende renovatiemaatre-gelen werden toegepast.

Osterhage: Het eerste gebouw diende als referentie-object, om-dat er alleen de standaardrenova-tie van de huisvestingsmaatschap-pij Volkswohnung Karlsruhe werd uitgevoerd. Hier werd alleen de algemene energiebalans bekeken. Aan de hand van deze waarden konden we trends bepalen.

De woonblok heeft gevels met standaard isolatiepanelen van λ = 0,22 W/(mK). Verwarming en SWW-productie wordt gele-verd door het nieuw aangelegde warmtenet. De woningen worden

verwarmd met radiatoren en in de ramen zijn ventilatieroosters aangebracht. De vervuilde lucht wordt in de keuken en de badkamer afgevoerd.

De twee andere flatgebouwen verschillen zowel qua bouwschil als qua installatie. Het tweede gebouw werd uitgevoerd als ‘drie-literwoning’. Er werd isolatie van λ = 0,022

Figuur 1: De metingen werden uitgevoerd op drie woonblok-ken met telkens drie aparte ingangen (E1, E2, E3).

W/(mK) aangebracht, en zowel standaardra-men (Uw = 1,3 W/(m2K) als passiefhuisramen (Uw = 0,8 W/(m2K) toegepast. De woningen zijn aangesloten op een warmtenet en zijn voorzien van decentrale ventilatiesystemen en SWW-productie.

Het derde flatgebouw dient als onderzoeks-object. Het is een passiefhuis, waarin er per gebouwdeel (ingang) diverse innoverende materialen en installatiecombinatie werden ingezet. Er zijn dus enkele verschillen tussen de drie ingangen (figuur 2).

Test van nieuwe technieken en van bewonerstevredenheidBij de uitwerking van het energieconcept werd er al uitgebreide meetapparatuur in de woonwijk geïnstalleerd door de Hochschule Karlruhe. De onderzoekers maakten gebruik van deze meetinstallatie om zowel het ren-dement van de installatie als de impact van het bewonersgedrag na te gaan. Op basis daarvan werden conclusies over het effect van de renovatie getrokken. Basisgegevens over SWW, verwarming en ventilatie werden in alle woningen verzameld. Hiermee konden de onderzoekers distributie- en stilstandsver-liezen bepalen. Bovendien werden data ge-registreerd over kamertemperatuur, relatieve vochtigheid, het openen en sluiten van ven-sters, en de luchtkwaliteit. De metingen lever-den 6 miljoen datapunten per dag op, die in een bestand werden verzameld.

Om die gegevens te kunnen vergelijken met de ervaringen van de huurders, werkten de onderzoekers ook met vragenlijsten. Die gingen vooral over de ventilatiemethoden en de kamertemperatuur. Bovendien werd onderzocht in hoeverre de huurders tevreden waren met de nieuwe verwarmings- en ver-luchtingsinstallaties, en dan vooral over de

energiebesparing en het comfort.

Hoger verbruik dan verwachtNa de renovatie lag het werkelijke verbruik aan primaire energie in alle gebouwen hoger dan de vooraf berekende waarden (figuur 3). Hoe ingrijpender de maatregelen op het vlak van installatietechniek en bouwschil waren, hoe groter het verschil uitviel. Het kleinste verschil werd gemeten in de eerste woon-blok, het grootste in de derde woonblok. Bij de analyse van het verbruik voor verwarming viel op dat er grote verschillen waren tussen individuele woningen in hetzelfde gebouw. Dat kan men bijvoorbeeld zien in de tweede woonblok (figuur 4). Hier is er een woning die er duidelijk uitspringt met een hoog energie-verbruik bij een hoge binnentemperatuur en beperkte ventilatie. Anderzijds zijn er huur-woningen met een hoog verbruik, die welis-waar geen hoge binnentemperatuur hebben, maar waarin de vensters ongeveer twee der-

de van de tijd open staan. Een huurder heeft hoog verbruik, hoge binnentemperatuur, maar weinig open vensters. Zijn buren heb-ben vergelijkbare binnentemperaturen, maar een duidelijk lager verbruik.

Ontevredenheid door technische problemenDat de verwachte besparingen niet realiseerd werden, heeft zowel technische als sociale oorzaken. In de enquête gaf slechts de helft van de bewoners aan dat de nieuwe instal-latie gemakkelijker te bedienen was dan de vorige. In het derde woonblok waren er klachten over te lage temperaturen en tem-peratuurschommelingen van het SWW. Ook over de kamertemperatuur was niet iedereen tevreden. Dat is onder meer te verklaren door het feit dat deze woonblok voorzien was van de meest uitgebreide ventilatie-installatie, en dat er voor een gedeelte met lucht verwarmd werd. Daardoor zijn er minder oppervlakken


DE ONDERNEMING

Woonblok 3 Ingang 1 Ingang 2 Ingang 3

Gevelisolatie U = ca. 0,11 W(m2K)

Ramen U = ca. 0,8 W(m2K) U = ca. 0,8 W(m2K) U = ca. 1,3 W(m2K)

Plafond bovenverdieping U = ca. 0,14 W(m2K)

Plafond kelder U = ca. 0,24 W(m2K)

Verwarming warmtepomp met CO2 voeler 2 warmtepompen met CO2 voeler modulerende lucht-split warmtepomp, warmtepomp op ventilatielucht

Vloerverwarming Decentrale luchtverwarming met WTW en batterij voor naverwarming

Klimaatplafonds

SWW Decentraal doorstromer op lage temperatuur

ventilatie Decentrale ventilatie met WTW Decentrale ventilatie met WTW, per woning een venti-latie-unit met verwarmingsbatterij

Centrale luchtafvoer, doorstroomope-ningen in ramen, WTW via de warmte-pomp.

Figuur 2: In de derde woonblok werken diverse renovatiemaatregelen genomen. De wetenschappers testten verschillende non-standaard combinaties van materialen en technieken.

0,06

– 21,03

– 6,38

– 70

– 60

– 50

– 40

– 30

– 20

– 10

0

10

20

30

Bedarfsrechnung Gesamtverbrauch(GV)

GV: Sporthallebis 14:00 Uhr*

Wärmeverbrauch (EnEV) Stromverbrauch (EnEV) Stromverbrauch (außerhalb EnEV) Stromerzeugung PV Stromerzeugung BHKW (Prognose) Primärenergiebilanz (EnEV) in kWh/m2a

Gutschrift

Verbrauch

65 % 66 %58 %

68 %74 %

84 %

0

25

50

75

100

0

50

100

150

200

250

300

350

400

woonblok voor renovatie

woonblok 1 woonblok 2 woonblok 3

Besp

arin

g pr

imai

re e

nerg

ie %

Verbruik Behoefte besparing verbruik besparing verbruik/behoefte

Prim

air e

nerg

ieve

rbru

ik in

kW

h/m

2

65 % 66 %58 %

68 %74 %

84 %

0

25

50

75

100

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Prim

air e

nerg

ieve

rbru

ik in

kW

h/m

2

Prim

air e

nerg

ieve

rbru

ik in

kW

h/m

2

Besp

arin

g pr

imai

re e

nerg

ie %

woonblok voor renovatie

woonblok 1 woonblok 2 woonblok 3

Verbruik Behoefte

besparing verbruik besparing verbruik/behoefte

Figuur 3: Het primaire energieverbruik voor de renovatie is hoger dan na de renovatie, maar de besparing blijven onder de verwachtingen.

XRGI 6 > 6kWEL 13.5kWTHXRGI 9 > 9kWEL 20kWTH

XRGI 15 > 15kWEL 30kWTHXRGI 20 > 20kWEL 40kWTH

Meer informatie op www.thema-sa.be

XRGI - De kleine W.K.K. die overal door kanHoog rendement - Prachtige stilteGrote betrouwbaarheid. Vier versies :

C O G E N E R A T I O N U N I T

die warmte uitstralen in de woning, wat tot een lager comfortgevoel leidt, aldus Tanja Osterhage.Bovendien leidden technische problemen tot ontevredenheid bij de huurders. In woonblok 3 waren er storingen aan de warmtepompen. Dankzij een verbeterde oplaadstrategie van de boiler en een lagere gebruikstemperatuur werd de COP van de pomp voor het gebouw-deel ingang 1 verbeterd. Bij ingang 2 werd de warmtepomp voorzien van een toerental-geregelde compressor, en werd een andere regelstrategie toegepast, waardoor het ren-dement verbeterd werd. In het tweede woon-blok werden in de drinkwatermodules onder meer lekkende warmtewisselaars en defecte bolkranen vervangen.

Meestal gebruikten de huurders de nieuwe installatie exact zoals de vorige. Zo werd de mengkraan in de badkamer op de vertrouwde stand gezet. Omdat de SWW-toevoertempe-ratuur echter lager was, kreeg de gebruiker de gewenste temperatuur niet. Ook bleven ventilatie-installaties vaak uitgeschakeld, omdat de gebruikers voor een te hoge ener-gierekening vreesden.

Het project in Karlsruhe is een van de vele voorbeelden waarbij de mogelijkheden voor energiebesparing niet gerealiseerd werden. Om daaraan te verhelpen, werkt het onder-zoeksteam nu aan coëfficiënten en gebruiker-sprofielen. Die kunnen gebruikt worden bij de berekening van energiebesparing, zodat de bouwheer een beslissing kan nemen op basis van een meer realistische inschatting.

Verantwoordelijken project

- Tanja Osterhage (RWTH Aachen University, E.ON

Research Center) en Florian Heesen (RWTH

Aachen University, E.ON Research Center)

Door Birgit Schneider

Bron: BINE Informationsdienst

�www.bine.info


DE ONDERNEMING

Leren van het Rebound EffectDit onderzoek naar het Rebound Effect vond plaats in een woonwijk in Karlsruhe. Hier werd een totaal energieconcept voor ongeveer 800 woningen uitgevoerd. Het doel was om economisch optimale energiebesparende renovatiemaatregelen te nemen, en een nieuwe methode van warmtevoorziening toe te passen. Behalve kostenbesparing moest dit ook leiden tot lagere CO2 uitstoot en minder primair energieverbruik. De huurderskosten voor verwarming zouden daarbij amper mogen stijgen. Voor de investeerder was het belangrijk dat de woonblokken aantrekkelijker werden voor bewoners en andere gebruikers, om zo de opbrengst van de investeringen te verbeteren. Daarvoor werd een warmtenet aangelegd, dat gevoed werd door een WKK en restwarmte. Bovendien werden de meeste van de 38 woonblokken geoptimaliseerd. Deze gebouwen waren tussen 37 en 56 jaar oud.

Deze woonwijk is slechts een van de vele projecten om het gebouwenbestand te verbeteren. Er is immers een groot potentieel in stede-lijke gebieden. Bij oudere gebouwen speelt het Rebound Effect echter een grotere rol: hoe ouder het gebouw, hoe groter de afwijking tus-sen de berekende behoefte en het werkelijke verbruik. De reden daarvoor is dat de parameters in de berekeningsmethode in die gevallen niet met de werkelijke gebruikspatronen overeenstemmen. Kritieke punten zijn hier de binnentemperatuur, U-waarden, warmtebruggen en het ventilatievoud.

De algemene conclusie is dan ook dat het onvoldoende is om zich uitsluitend op energietechnische maatregelen te richten. Uit dit on-derzoek blijkt dat een stijging van de energieprestatie van gebouwen op zich niet noodzakelijk tot een lager verbruik leidt. Bijkomende maatregelen zijn nodig. Ontwerpers en architecten zullen met het Rebound Effect rekening moeten houden bij het plannen van de bouwschil en de installatietechniek.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 W10 E

Verw

arm

ings

verb

ruik

in k

Wh/

m2

14,0 12,819,1

27,4

14,26,3

29,3

5,9

26,8

79,3

23,5

In de tweede woonblok hebben de tien woningen die tot de eerste ingang behoren een gemiddeld verwarmingsverbruik van 23,5 kWh/m2

Met de nieuwe Thermo MASTER heb je alles bij de hand

Relax, it’s a Bulex:Minimale moeite:• Compact formaat• Eenvoudige installatie en onderhoud• Gebruiksvriendelijk display

Maximale prestaties:• Bewezen condensatietechnologie• Vervaardigd uit hoogkwalitatieve materialen zoals een warmtelichaam uit

gietaluminium / silicium en een sanitaire platenwisselaar uit inox• Toprendement

www.bulex.be

Bulex_ad_ThermoMaster_210x297.indd 1 30/06/15 16:26

Airconditioning oPLoSSingEn

A Q U A S N A P ® M E T G R E E N S P E E D ® I N T E L L I G E N T I E ,

Z O D A T U N I E T H O E F T T E K I E Z E N .

E En voud of i n t E ll i g En t i E ?

Sinds Willis Carrier ‘s werelds eerste moderne klimaatsysteem ontwikkelde in 1902, hebben Carrier engineering teams geavanceerde oplossingen voor uw bedrijf ontwikkeld. En omdat u niet zou moeten kiezen tussen eenvoud of intelligentie, heeft Carrier de ervaring, de efficiëntie en de inzetbaarheid van de AquaSnap verwerkt in de meest slimme innovatieve technologie: Greenspeed intelligentie.

De 30RBM en 30RBP units zijn de ultieme oplossingen voor industriële en commerciële toepassingen waar een maximale flexibiliteit en een hoog rendement worden vereist.

www.carrier.nlwww.carrier.be

Verbeterde energie-efficiëntie

Compact en eenvoudig te installeren

Akoestisch comfort

Geavanceerde regeling

Flexibel inzetbaar

© C

arrie

r 20

15. A

lle re

chte

n vo

orbe

houd

en.

99448-Carrier AP A4 30RBM_Dutch.indd 1 5/7/2015 4:11:07 PM

61

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - VERWARMING

Om tot betere energieprestaties te komen, moeten ontwerpers van technische installaties betere hydraulische schema’s en verwarmingsinstallaties afleveren. Claude Moimeaux en Jean-Luc Faure, professoren aan de universiteit van La Rochelle, zijn

verantwoordelijk voor de Master 2 GI3ER (Gestion et intégration de l’efficacité énergétique et des énergies renouvelables dans les bâtiments, Beheer en integratie van de energie-efficiëntie en van hernieuwbare energiebronnen in gebouwen). Deze specifieke opleiding omvat een bedrijfsstage waarin de studenten werken op praktijkgevallen. Dit artikel is voor een groot deel gebaseerd op de analyse van een van dergelijke projecten. Het is belangrijk dat ingenieurs en technici streven naar een beter ontwerp van de installatie en een betere leesbaarheid van de schema’s, in het bijzonder wat de regeling betreft.

Eenvoudige schema’s voor een betere installatie en gebruik

De installatie vereenvoudigen

Eerste vereenvoudigingNa de analyse van al deze gevallen wordt de volgende configuratie voorgesteld om de installatie te vereenvoudigen (afbeelding 6):Weglaten van de by-pass van de collectorWeglaten van de secundaire pomp voor de collector Deze technische keuzes bieden de volgende voordelen:• Bepaalde storingen worden vermeden;• Er wordt bespaard op de investeringen;• Het geheel is gemakkelijker te begrijpen en

af te stellen;• Er is minder onderhoud nodig.• Er moet opgemerkt worden dat een opstel-

ling met bypass en secundaire pomp te ver-dedigen is als:

• De collectorinstallatie een hoog drukverlies heeft;

• Het vertrek van de secundaire kringen op een afstand van de stookplaats staat.

Na deze vereenvoudiging kunnen we de wer-king analyseren eerst met één ketel in wer-king en daarna met twee ketels.

qvp <∑qvsiWe gaan uit van het geval waarbij qvp< ∑qvsiIn dit eerste geval is het debiet van de pri-maire pomp lager dan de som van de debie-ten van de secundaire kringen in ontwerpom-standigheden. Dat is over het algemeen zo als de warmteproductie gedimensioneerd is met de 2/3-regel en als de debieten worden berekend met een Δt van 15 K.

Als maar een ketel warmtevraag heeft, werkt er ook maar een primaire pomp. De tweede ketel en de pomp die erbij hoort, staan uit. Als alle secundaire pompen aan staan, werkt de evenwichtsfles in menging en levert dit een probleem op voor de vertrektemperatuur van het secundaire net. In dat geval kan een van de volgende keuzes worden gemaakt:• De vertrektemperatuur verhogen,• De twee pompen laten werken,• De regelsonde van de cascade een betere

plaats geven.Als er een grote energievraag is, zijn de twee ketels en de twee primaire pompen in wer-king: de evenwichtsfles werkt dan in verde-ling. De temperatuur aan de vertrekpunten van de secundaire kringen wordt verzekerd.

qvp > ∑qvsiWe gaan uit van het geval waarbij qvp> ∑qvsi

In dit tweede geval is het debiet van de pri-maire pomp hoger dan de som van de debie-ten van de secundaire kringen in ontwerpom-standigheden. Dit kan het geval zijn bij ketels met een laag watervolume.

In alle gevallen werkt de evenwichtsfles in verdeling. Er is dus geen probleem voor de vertrektemperatuur van de secundaire krin-gen. Als het primaire debiet hoog is, is de Δt van de ketel laag.

Tweede vereenvoudigingNa de analyse van de eerste vereenvoudiging (by-pass en pomp van de collector) kan een tweede vereenvoudiging overwogen worden.Deze ingreep verschilt indien het debiet in de ketels constant moet blijven, dan wel zo laag mogelijk moet zijn.

Systemen vereenvoudigen en hun werking verbeterenDeel 2

Afbeelding 6: Schema zonder by-pass en zonder secundaire pomp.

Airconditioning oPLoSSingEn

A Q U A S N A P ® M E T G R E E N S P E E D ® I N T E L L I G E N T I E ,

Z O D A T U N I E T H O E F T T E K I E Z E N .

E En voud of i n t E ll i g En t i E ?

Sinds Willis Carrier ‘s werelds eerste moderne klimaatsysteem ontwikkelde in 1902, hebben Carrier engineering teams geavanceerde oplossingen voor uw bedrijf ontwikkeld. En omdat u niet zou moeten kiezen tussen eenvoud of intelligentie, heeft Carrier de ervaring, de efficiëntie en de inzetbaarheid van de AquaSnap verwerkt in de meest slimme innovatieve technologie: Greenspeed intelligentie.

De 30RBM en 30RBP units zijn de ultieme oplossingen voor industriële en commerciële toepassingen waar een maximale flexibiliteit en een hoog rendement worden vereist.

www.carrier.nlwww.carrier.be

Verbeterde energie-efficiëntie

Compact en eenvoudig te installeren

Akoestisch comfort

Geavanceerde regeling

Flexibel inzetbaar

© C

arrie

r 20

15. A

lle re

chte

n vo

orbe

houd

en.

99448-Carrier AP A4 30RBM_Dutch.indd 1 5/7/2015 4:11:07 PM

Situatie als de ketels een constant debiet vereisenDe bescherming van de ketels zelf (by-pass en driewegklep onderaan de ketel) kan weg-gelaten worden als de retourtemperatuur al-tijd hoger is dan de grens die de constructeur oplegt (dat is het geval bij circuits die voort-durend in werking zijn). Bij houtketels wordt de bescherming meestal behouden. Voor kwetsbare ketels die tegen te koude retourtemperaturen beschermd moeten wor-den, is er een temperatuurvoeler aan de in-gang van de ketels (begrensd op 55 °C voor

gas en 45 °C voor stookolie). De driewegklep van de secundaire kringen sluit om deze re-tourtemperatuur te garanderen.

De logische functie is: als qms â dan qmp á en Tretour á.Als Tretour > 55 °C voor gas of T > 45 °C voor stookolie worden de driewegkleppen opnieuw weersafhankelijk aangestuurd.

Situatie met ketels die een minimaal debiet vereisenBij ketels waarvoor een minimaal debiet ver-

eist is (afbeelding 8), wordt de pomp van elke ketel vervangen door een shuntpomp; deze werkt als de ketel in werking is. Als slechts een ketel werkt, is het debiet daarin hoger en daalt de Δt dus. De geringe besparing mag niet tot gevolg hebben dat de 1/3-regel Qvnom < Qvch < 3 Qvnom niet meer nage-leefd wordt.

Koppeling van een condensatieketel met een lagetemperatuurketelDankzij de besparingen door de vereenvoudi-gingen ten opzichte van het oorspronkelijke schema, is het zonder meerkost mogelijk om een condensatieketel van een goede kwa-liteit te plaatsen (ketel volledig uit RVS met een hoge waterinhoud).Door in afbeelding 8 ketel 1 te vervangen door een condensatieketel (zonder shunt-pomp), gaat het algemene rendement erop vooruit. Maar als de twee ketels in werking zijn, zal de condensatieketel slechts een be-perkt voordeel opleveren, omdat een deel van de warmte wordt geproduceerd door de klassieke ketel.Dat kan worden verholpen door de configura-tie in afbeelding 9.Alle retours van de kringen stromen door de condensatieketel en de klassieke ketel wordt nageschakeld doordat de driewegklep geleidelijk opent. Het minimale debiet van de klassieke ketel wordt verzekerd door de shuntpomp.Echter:• De ketel moet het hele debiet van de instal-

latie aankunnen (daarom is een ketel met een hoge watercapaciteit vereist),

• De menging van de retours van de HT en LT kringen levert hogere retourtemperaturen op en beperkt het condensatiepotentieel. Het schema kan dus nog verbeterd worden.

De driewegklep en de shuntpomp vervangen door een enkele pomp met variabel debiet?De voordelen hiervan zijn een vereenvoudi-ging van de installatie (afbeelding 10).Het hele debiet van de installatie stroomt dan door de condensatieketel (zoals hierboven).Er moeten wel enkele nadelen worden aan-gestipt:• De doorstroming van de klassieke ketel is

niet noodzakelijk verzekerd;• De bescherming van de retour naar de klas-

sieke ketel kan slecht geregeld zijn;• De algemene retourtemperatuur hangt af

Afbeelding 7: Installatie zonder driewegklep van een ketel met constant debiet.

Afbeelding 8: Schema met een shuntpomp per ketel.


DE ONDERNEMING

SpiroPlus RapidCleanse is speciaal ontwikkeld voor het

opvangen, verzamelen en verwijderen van magnetische

vuildeeltjes tijdens het reinigen of spoelen van systemen. Dankzij

alle meegeleverde verbindingsstukken en slangen is dit handige

hulpmiddel onmiddellijk gebruiksklaar.

• Sneller en schoner verwijderen van magnetiet door krachtige magneet

• Compacte vormgeving en 25% lichter dan vergelijkbare producten

• Kan rechtstreeks aangesloten worden op het systeem of in combinatie met krachtige spoelmachines

• Uitschakelen van het systeem tijdens het spoelen is niet nodig

• Eenvoudig toevoegen van reinigings- of beschermingsproducten

• Uitzonderlijke garantie van twee jaar

Voor meer informatie:0800 78 [email protected]

Sneller, effectiever en schoner spoelen van installatiesSneller, effectiever en schoner spoelen van installaties

SpiroPlus RapidCleanse

maximising performance

ErP RE

AD

Y

✓

Gaat 2 X langer*

mee in agressief

water

DYNAMISCHE CORROSIEBESCHERMING

LANGERE LEVENSDUUR

PAST ZICH AAN ELK TYPE WATER AAN

Ontworpen voorlangere levensduur

D

YN A M I S CHE

B

E S C H E R M I N

G

www.atlantic-erp.be* Ten opzichte van een klassieke Atlantic-boiler. Gebruiksvoorwaarden: betreft enkel de kuip van de toestellen,

op voorwaarde dat water gebruikt wordt van het waterleidingnet; met een verzachter, de waterhardheid moet meer dan 15°f bedragen.

kWh/annum GJ/annum

dB

A B C D E F G

2015

812/2013

C

ATLANTICZENEO VM200L (153120)

2783

L

00

15

64

DE ONDERNEMING


van de menging van de hoge- en lagetem-peratuurkringen, wat de prestaties van de condensatieketel niet ten goede komt;

Als de cascade de tweede (klassieke) ketel inschakelt, kan het extra vermogen ertoe lei-den dat het systeem begint te pendelen (drie-wegklep van de secundaire kring en aan-uit schakelen van de ketels).In de opleiding die we gaven in module 2

“Vereenvoudiging van de systemen en func-tionele analyse” konden deze probleemstel-lingen verder uitgewerkt worden.

Situatie waarbij de condensatieketel niet alle debieten aankanAls de eerste ketel het nominale debiet niet aankan, dus de som van alle secundaire de-bieten, kan een deel door een by-pass opge-vangen worden (afbeelding 11).De regeling van de tweewegklep wordt ge-analyseerd in module 2 van onze opleiding.

Schema met alle vereenvoudigingen dat de goede werking van de condensatieke-tel garandeertDe hogetemperatuurkringen voor de pro-

ductie van sanitair warm water en de ver-warmingsbatterijen van de luchtbehande-lingskasten zijn gescheiden van die met lage temperatuur voor de radiatoren en de vloer-verwarming (afbeelding 12).De tweewegkleppen beveiligen de installatie in geval van een defect aan een van beide ketels.Het vermogen van de condensatieketel met een grote waterinhoud wordt berekend in functie van het gebouw en patroon van de warmtevraag. Er wordt ook rekening gehou-den met het vermogen bij de maximumtem-peratuur van 40 °C voor het gemiddelde van de twee retourtemperaturen van de kringen.In situaties waarbij er hoge- en lagetempera-tuurkringen zijn, mogen er nooit 2 condensa-tieketels worden geplaatst.De voordelen:• Alleen de kringen met middelhoge tem-

peratuur (radiatoren) en lage temperatuur (vloerverwarming) voeden de condensatie-ketel. Dit zorgt voor een beter rendement van de ketel omdat de retour kouder is;

• De buffercapaciteit aan de uitgang van de condensatieketel vermijdt dat de installatie gaat pendelen als er een beroep wordt ge-daan op de andere (klassieke) ketel;

• De investering wordt sterk beperkt.• Als nadeel onthouden we dat de twee

ketels gelijktijdig moeten werken om te voldoen aan de volledige warmtevraag. Er moet dus gekozen worden voor perfor-mante ketels met weinig stilstandsverlies (correcte isolatie).

Situatie met condensatieketel met lage waterinhoudAls de condensatieketel een te lage waterin-houd heeft, moet er een buffervat geplaatst worden (afbeelding 13). Dit verhoogt de prijs van de installatie, maar alleen zo kan men een installatie met een ketel met een grote waterinhoud (1 l/kW) vergelijken met een met een lage waterinhoud (0,1 tot 0,2 l/kW). Daarom bestaat een goede analyse van de of-ferte erin om de volgende twee configuraties te vergelijken:• Een ketel met een grote waterinhoud;• Een ketel met een lage waterinhoud met

een buffervat en een circulator, zonder de elektrische aansluiting van de pomp en de regeling te vergeten.

Een vergelijking tussen andere configuraties is niet zinvol.

Afbeelding 9: Condensatieketel en lagetemperatuurketel.

Afbeelding 10: Condensatieketel + klassieke ketel + variabel debiet.

SCHUIFLADENSCHUIFLADEN OPBERGVAKKENOPBERGVAKKEN LEGBORDENLEGBORDEN

BELASTBAAR TOT 90 KG BELASTBAAR TOT 120 KG BELASTBAAR TOT 120 KG

BEZOEK ONS OP

EN MAAK KANS OP EEN GRATIS INRICHTING T.W.V. € 4.000 EX. BTW

CLIMATECHNO STAND 075

GRATIS TEL. 0800 857 59Vilvoorde · Sint-Eloois-Vijve · Tessenderlo · [email protected]

Multi-AnalyseurK 455

Les instruments indispensables du chauffagisteréunis en un seul appareil!

Sélection directe de l'application sur le commutateur

Analyseur de combustionManomètre numérique - DP

Thermomètre - DTTest d'étanchéite des installations Gaz

Menus spécifiques

Rue Victor Marchand 17 - B-3090 OverijseTél. 02/672 20 62 - Fax. 02/673 93 92

E-mail : [email protected] - www.sovac.be

SOVAC S.A.

485INFO

Multi-Analyser K 455

De noodzakelijke meettoestellen voor de CV-installateur gebundeld in één apparaat!

Selectie van de toepassing met de draaiknop

Nazicht verbrandingMeting diff. Druk

Meting diff. temperatuurUitvoeren van stabilisatie- en dichtheidstests

Uitvoeren co-tests ruimtes

Victor Marchandstraat 17 - B-3090 OverijseTel. 02/672 20 62 - Fax. 02/673 93 92


SOVAC N.V.

485INFO

PubKANE_FRNL_juin12BCor1_Mise en page 1 30/05/12 16:16 Page1

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - VERWARMING 66

BesluitWaarom iets eenvoudig maken als het ook moeilijk kan? Voor wie het begrepen heeft, is eenvoudig uiteindelijk nogal ingewikkeld... Dat is het doel van onze lessen in de module van de Master 2 GI3ER aan de universiteit van La Rochelle met als titel: “Ontwerp en optimalisatie van energiesystemen”. De dingen zo eenvoudig mogelijk maken, alles weghalen wat tot niets dient en weten welke gevolgen die vereenvoudiging kan hebben.Bijvoorbeeld. U neemt de evenwichtsfles weg? Dit heeft aanzienlijke gevolgen voor de kringen. Maar blijkt uit de analyse dat de goede werking er hinder van ondervindt?Nee? Dan moet er vereenvoudigd worden en laten we de overbodige componenten weg.Onze hele uiteenzetting leidt uiteindelijk tot het schema in afbeelding 12.Het is eenvoudig en efficiënt, en valt op door-dat:• De investering lager is;• Het gemakkelijker te begrijpen is;• De onderhoudskosten lager zijn;• Er minder kosten zijn voor de vervanging

van componenten tijdens de levensduur van de installatie, aangezien er zo weinig mogelijk onderdelen zijn;

• Een goede werking als de functionele ana-lyse gevalideerd is bij de oplevering.

Als men deze vereenvoudigde schema’s (af-beeldingen 12 en 13) wil overnemen, raden we aan om vooral op de volgende punten te letten: • Het vermogen van de ketels voor lage- en

hogetemperatuurkringen mag niet te erg verschillen; dit aspect moet bestudeerd worden rekening houdend met het mini-mumvermogen van modulerende branders.

• Deze schema’s gelden enkel voor ketels waarvoor de constructeur geen constant debiet oplegt. Het gaat dus om de meeste installaties.

De regeling van deze installaties wordt uit-gediept in module 2 van onze opleiding, in het bijzonder de cascade van de ketels en de pompen; de stagiairs krijgen een USB-sleutel mee waarop de volledige en kopieerbare functionele analyse staat.Door Claude Moimeaux en Jean-Luc Faure, profes-

soren aan de universiteit van La Rochelle.

�www.univ-larochelle.fr

Afbeelding 11: Condensatieketel + klassieke ketel + variabel debiet + by-pass.

Afbeelding 12: Scheiding van de hoge- en lagetemperatuurkringen.

Afbeelding 13 - Installatie met een condensatieketel met een lage waterinhoud.

TOOL DEALS

HENDRICKX & CO BVBA

UILENBAAN 148 B

WOMMELGEM

+32 (0)3 288 41 90

WWW.HENBRA.BE *Actie onder voorwaarden. Voorwaarden verkrijgbaar op eenvoudige aanvraag via www.henbra.be of via uw Henbra vertegenwoordiger.

GRATIS OMRUILACTIE VOOR DIAMETERS 16 MM. T.E.M. 32 MM.*

Wij ruilen uw werkende gereedschappen van andere merken GRATIS om naar splinternieuwe HENBRA - TOOLS.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR VLOERVERWARMING*

Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een vloerverwarmings-project hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereedschappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “FLOOR” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in vloerverwarming.

ALTIJD GRATIS BRUIKLEEN GEREEDSCHAP VOOR DIAMETERS 40, 50 , 63 EN 75*

(vanaf 2016 diameters 90mm en 110mm ook beschikbaar!)

Wij weten dat u als installatiebedrijf nood hebt aan het juiste en nodige gereedschap op het moment dat u een project met grotere diameters hebt uit te voeren. Wij zijn ook van mening dat u recht hebt om de nodige gereed-schappen GRATIS ter uwer beschikking te krijgen voor de duur van uw project dewelke u met onze kwaliteitsproducten uitvoert. Vandaar deze keiharde service: FREE “LARGE” TOOL USE SERVICE voor onze klanten in grote diameters.

ALTIJD DE SLIMSTE WEG VAN FABRIEK NAAR VAKMANDEAL

#1

DEAL

#2

DEAL

#3

Meer nog, wij doen er GRATIS de superhandige Pipegrip bij.

Dr. Jan Diriken is onderzoeker bij VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch On-derzoek), en bij EnergyVille. Hij is specialist wat betreft PCM’s. Bij die ‘Phase Change Ma-terials’ draait alles rond veranderingen van fase (vast, vloeistof, gas). Neem bijvoorbeeld water. Als ijs smelt het bij 0 °C, als vloeistof kookt het bij 100 °C. Beide faseovergangen (vast naar vloeibaar, en vloeibaar naar gas) vereisen een hoeveelheid thermische energie: de ‘latente warmte’. Voor het smelten van 1 kg ijs bedraagt dat 333,6 kJ/kg. Dat is dezelfde hoeveelheid warmte die nodig is om de tem-peratuur van 1 kg water te laten toenemen van bijvoorbeeld 10 naar 90 °C. Een PCM laat dus toe een grote hoeveelheid warmte op te

slaan (en af te geven) bij beperkte tempera-tuursverandering. Er zijn nog voordelen van latente warmteopslag in PCM’s (faseover-gangsmaterialen). Diriken: “Daarmee is een opvallend compacte opslageenheid mogelijk. En de energieverliezen zijn beperkt, wat ook opslag op wat langere termijn toelaat: bij-voorbeeld dagen, weken,...”

Het is soms aangewezen warmte op te slaan als latente in plaats van voelbare warmte. Diriken: “Dat is zo als in een nauw tempera-tuursinterval gewerkt kan worden en als er een materiaal voorhanden is met een smelt-/stolpunt in dat interval. Een mogelijke toe-passing is dan ook vloerverwarming. Voor

toepassingen waar de temperatuurschomme-lingen groot zijn, zijn ze minder nuttig. Daar zal een oplossing met voelbare warmte meer geschikt zijn.”

Het gebruik van PCM’s om warmte op te slaan in een warmtebuffer is een zogenaamd ‘actief gebruik’. PCM’s louter integreren in de gebouwschil is een ‘passief gebruik’: het ver-hoogt het thermisch comfort in een woning, verlaagt koelen warmtevraag en verhoogt thermische massa.

Actief gebruikOverdag kan, bijvoorbeeld, zonne-energie via zonnepanelen een warmtepomp (die warmte

Phase Change Materials, kortweg PCM’s, zijn materialen die bij smelten of stollen grote hoeveelheden energie opslaan of afge-ven. Ze maken thermische opslag op een compacte wijze mogelijk. Ze dragen bij aan thermisch comfort, zorgen dat nachttarief

beter bruikbaar is, WKK’s en airco’s werken er efficiënter door,... Diverse bedrijven kwamen intussen op de markt met PCM-oplos-singen. Staat een omwenteling voor de deur?

Phase Change Materials. Eeuwige belofte, of dicht bij de doorbraak?

In de Nederlandse Ecofactorij wordt een nieuw type PCM gecombineerd met een koelen ver-warmingssysteem. (foto: OC Autarkis)

DE ONDERNEMING


Met systeemintelligentie naar energie-efficiëntie

Meer informatie via:- Big Blue in jouw Van Marcke Inspirations showroom- jouw Van Marcke contactpersoon- [email protected]

advertentie sanilec.indd 1 21/04/15 14:47

Verbrandingslucht

Verbindingskanaal: verminderde interventietijd

Rookgassen

Regelbaar element: aanpasbaar aan elke

etagehoogte

Inox RVS 316L: corrosiebestendig

De video bekijkenwww.poujoulat.be

RENOSHUNTCONDENSATIEKETELS

KIES VOOR CONDENSATIE

RENOSHUNT is een innoverend systeem dat de renovatie van collectieve "shunt" kanalen mogelijk maakt. Het systeem is ontworpen in samenwerking met GDF Suez.

• Renoshunt is een regelbaar systeem waar snel en eenvoudig mee gewerkt kan worden.

• Er kunnen tot 6 condensatiegasketels op aangesloten worden.

Naast RENOSHUNT heeft Poujoulat ook andere oplossingen voor collectieve gebouwen, namelijk AIRFLUE RENOVATION en 3CE P MULTI+. Alle drie oplossingen zijn zowel geschikt voor nieuwbouw als voor renovatie.

POUJ-14-15042-Annonce Renoshunt-210x297-NL-af-070115-bat.indd 1 7/01/15 17:55

71

DE ONDERNEMING


op hogere temperatuur brengt) aandrijven. De warmte is heel compact op te slaan in PCM als warmtebuffer. Zo is een volumewinst tot factor 4 mogelijk.

PCM’s zijn ook in een klassieke waterbuffer te brengen. Verschillende producenten zoals Microtek en PCM Products brengen daarvoor PCM-elementen op de markt in verschillende maten en vormen: buizen, balken, bollen, … Neem het Reylof hotel in Gent. In de kelder is daar een WKK-installatie van 27 kW geplaatst om sanitair warm water te maken. Maar er was slechts weinig ruimte. Installateur Wats-On (nu Brontec) stelde als oplossing een PCM voor: paraffine. Daarin wordt de warmte van de WKK opgeslagen en later afgegeven. Het paraffine zit in plastic kokers waartussen kiezelsteen is gestort, zodat de hele ‘batterij’ als één massa werkt. Tenslotte produceert de WKK ook elektrische stroom.

Diriken: “De WKK levert er langer én meer continu energie, aan een lager vermogen. Reden is dat de piekvraag mee wordt gedekt door het PCM. De WKK werkt daardoor dus efficiënter en wordt minder blootgesteld aan thermische belasting dankzij een lager scha-kelritme.” De combinatie van PCM met WKK heeft ook een economisch voordeel: 2.000 euro in vergelijking met een warmtepomp en

2.300 in vergelijking met een condensatieke-tel. En er is een markant milieuvoordeel: een verlaging van de CO2 uitstoot met 20 ton per jaar.

“Intussen zijn er diverse commerci-ele systemen voor koeltoepassingen met PCM’s op de markt.”

Ook voor koeltoepassingen kan een PCM buffer gebruikt worden, bijvoorbeeld om elektriciteit aan nachttarief benutten. Het verlaagt ook de belasting van het elektri-citeitsnet, gecreëerd door grote koelvraag overdag. Bovendien is het zo mogelijk de koelbuffer meer efficiënt te laden. Die buf-fer komt overdag tegemoet aan de koel-vraag. Zo’n commerciële systemen voor koeltoepassingen worden aangeboden door bijvoorbeeld het Japanse Taikisha Group. Een ander voorbeeld zijn de ‘Ice-bear’-modules van de Amerikaanse firma Ice Energy. In dat geval, vertelt Diriken, is ijs het PCM. Het zit in modules op het dak van een gebouw. ‘s Nachts gebruikt het koelsys-teem de (dan goedkopere) elektriciteit om ijs te maken. Overdag wordt het ijs gebruikt om het airconditioningssyteem van koude te voorzien.

Verwant daarmee is de opslag van energie in een PCM-slurry in het Japanse Narita Airport. Diriken: “Bij Icebear gaan ze naar een tem-peratuur rond het vriespunt. Maar in Narita Airport werken ze met micrometer-grote pak-ketjes van paraffine. Zo hoeven ze niet af te koelen naar 0°C, maar volstaat koelen tot on-geveer 8°C. Daarmee neemt de efficiëntie van de warmtepomp drastisch toe. Ook is hun sys-teem 2,5 keer compacter dan met waterop-slag. De operationele kost is nagenoeg gelijk vergeleken met wateropslag, en 32% lager in vergelijking met ijsopslag. Nadeel is wel dat het systeem bij aankoop behoorlijk prijzig is.”

De Duitse firma LaTherm pakt het nog anders aan. Ze biedt containers aan vol PCM. Daar-mee slaat ze restwarmte op van bedrijven. Vervolgens levert ze dat aan organisaties die deze warmte goed kunnen gebruiken: zieken-huizen, scholen, zwembaden, fabrieken,...Di-riken: “Een container van 17m3, bijvoorbeeld, bevat 2,5 MWh, aan 30 à 100 °C. Ter verge-lijking: 17 m3 warm water bevat slechts 1,4 MWh – in hetzelfde temperatuursinterval.”

Passief gebruikOok het aantal voorbeelden van PCM’s ge-integreerd in gebouwen neemt toe. Diriken: “Op een zomerdag zal dan het PCM, verwerkt in een of meerdere gebouwcomponenten, be-ginnen smelten. Gevolg: de stijging van de kamertemperatuur wordt getemperd. Hier-door vermindert de koelvraag overdag dras-tisch. De opgeslagen energie kan ’s nachts worden afgegeven, door vrije of geforceerde koeling. En ook tijdens het winterseizoen heeft PCM een stabiliserend effect. Enkele producten in dat verband zijn al commercieel beschikbaar.” Dupont, bijvoorbeeld, biedt wanden pla-fondpanelen aan, zoals zijn ‘Energain’ ther-mische massa -panelen, die 4,5 kilo per vier-kante meter wegen. Het smeltinterval vindt er plaats tussen de 18 en de 24°C, met een opslag van 515 kilojoule per vierkante meter. Vergelijkbare producten worden op de markt gebracht door andere firma’s. Denk aan Ther-malCore van National Gypsum, in samenwer-king met BASF. Andere voorbeelden zijn Ther-maCool en Lebast. Weber Saint-Gobain heeft in plaats van voor-gefabriceerde panelen, een gipspleister uitge-

Diriken ziet het belang van oplossingen met PCM’s in de toekomst toenemen.

KSB Sonolyzer – Wereldprimeur

KSB Sonolyzer is de eerste app die hoort of energiebesparingen mogelijk zijn.

■ Eenvoudig: houd de smartphone tijdens de meting rechtstreeks voor de motor om de energie-efficiëntie te testen.

■ Snel: de meting is na 20 seconden afgerond.■ Analyseresultaten: KSB Sonolyzer toont aan of de pomp

binnen of buiten de deellast draait. ■ Direct contact: indien gewenst kunt u een persoonlijke

aanspreekpartner bereiken voor een gedetailleerde efficiëntieanalyse met POC en SES.

Overtuig uzelf - KSB Sonolyzer is gratis verkrijgbaar voor Apple- en Android-apparatuur. Meer info op www.ksbbelgium.be

Bezoek ons ook via www.ksb.com/socialmedia

Onze technologie. Uw succes. Pompen ■ Afsluiters ■ Service

KSB Belgium · Zoning Industriel Sud · 1301 Bierges/Wavre

Download voor Apple

Download voor Android

J-25597_KSB_Sonilyzer_2_De onderneming_210x297.indd 1 12/08/15 13:54

73

DE ONDERNEMING


bracht die PCM deeltjes op microschaal be-vat. Hierdoor verhoogt de warmtecapaciteit van de gipswand (smelt tussen 21 en 23 °C) met een factor 18 .

Toekomst De PCM-specialist van VITO en EnergyVille ziet het belang van oplossingen met PCM’s in de toekomst toenemen. Een reden is dat steeds kleiner wordt gebouwd, wat compacte oplossingen vergt. Ook wordt daarmee opslag van energie dichter bij de gebruiker mogelijk. WKK’s kunnen er efficiënter door functione-ren, er kan worden gewerkt aan nachttarief, het thermisch comfort verhoogt,...Diriken vermoedt dat PCM’s een stevige con-current kunnen worden van airco’s. Airco’s verbruiken namelijk veel meer energie, zegt hij. “Zo is er intussen een nulenergiewoning

in Aalter. Die is opgebouwd in houtskelet-bouw zonder betonnen dekvloeren, om de inertie zo laag mogelijk te houden. In de gebouwschil zijn vellen PCM voorzien met een totaal vermogen van 18kW voor een op-pervlakte van +/- 70m² leefruimte. Airco is er overbodig,”. Aan de andere kant is er de prijs. Nu mensen nog voldoende ruimte hebben voor een warmwaterbuffer, bijvoorbeeld, wint PCM niet snel marktaandeel. Bovendien kle-ven aan diverse van de veelbelovende PCM’s nadelen zoals brandbaarheid, corrosief ka-rakter en giftigheid. Maar er wordt hard ge-werkt om de resterende belemmeringen uit de weg te ruimen. Wie weet worden PCM’s op een dag dan toch nog gangbaar.(door Koen Vandepopuliere)

�www.vito.be

EnergyVille en PCM'sEnergyVille verenigt enkele onderzoeksinstellingen van KU Leuven, VITO en Imec. Binnen VITO werden meerdere systemen gebouwd en getest. Zo heeft het ervaring en kennis op-gebouwd hoe PCM bestaande systemen kan verbeteren en waar de uitdagingen liggen. Onder meer verrichte VITO veel onderzoek in het kader van het Europees project Merits, waarbij een nieuw seizoensopslagsysteem wordt ontwikkeld, op basis van 'thermochemi-sche materialen'. PCM's kunnen daarbij een toegevoegde waarde hebben.

Materialen voor PCM'sPCM's komen voor in verschillende klassen. Elk heeft typische eigenschappen en tempe-ratuurgebieden. Voor residentiële, actieve toepassingen zoals vloerverwarming moet het smeltpunt van de PCM rond 40 à 45 °C liggen. Voor conventionele afgiftesystemen en sanitair warm water ligt het smeltpunt best nog wat hoger. Bij passief gebruik gaat het over een smeltpunt rond 22 °C. PCM-klassen met smeltpunt in deze temperatuurgebieden zijn paraffines en zouthydraten. Daarnaast bestaan er ook PCM's met faseovergangen bij negatieve temperaturen (bijvoor-beeld waterachtige zoutoplossingen) of net extreem hoge (zoals carbonaten of chlorides). Die zijn eerder bruikbaar bij industriële toepassingen.

PCM in Nederland In het informatiecentrum Ecofactorij in Apeldoorn zorgde firma OC Autarkis voor een innovatief klimaatbeheersings-systeem. Het PCM-mengsel bevindt er zich in kleine kanaaltjes in panelen van 60 op 29 op 1 cm. Er zijn 12 zo'n panelen per wand, en ze bestaan uit polypropy-leen. De kanaaltjes zijn gevacuümeerd, wat de stabiliteit van het materiaal be-vordert. Tussen de kanaaltjes bevinden zich verbindingsstukjes, ‘verdelers’, die ervoor zorgen dat het PCM zich vrij kan bewegen. Het PCM voorkomt warmte- en koudeverlies, een passieve toepas-sing. Voorts combineert het concept PCM’s met een koelen verwarmings-systeem, wat een ‘actieve toepassing’ is. Terwijl de lucht zich verplaatst, pas-seert ze het PCM; als de lucht koeler is dan 20°C (het smeltpunt van het PCM) zal ze een hogere temperatuur krijgen door de opgeslagen warmte. Hoger dan 20°C leidt tot afkoeling van de lucht (door de koude vervat in de panelen). Een onderhoudscontract hoort bij het systeem. Aangeraden wordt het min-stens eenmaal per jaar te laten nakijken. Dan wordt onder meer gecheckt of de polypropyleenpanelen nog proper zijn. Dat is namelijk van groot belang om warmte optimaal op te nemen of af te staan. Als ze zijn vervuild, worden ze gewassen en vervolgens teruggeplaatst. Ook wordt gekeken of het paneel nog in goede staat is, anders, wordt het vervan-gen. Maar vaak zal dat niet nodig zijn, want de levensduur van zo’n paneel is 40 jaar, volgens de leveranciers. Ook de vloer in de Ecofactorij is van PCM-pane-len voorzien; het moet er vooral warmte opslaan (geen koude). De oplossing werd door firma Unifloor ontwikkeld en lijkt sterk op betonkernactivering. Het voorbeeld kreeg intussen navolging. Zo heeft duurzaamheidsbelevingswin-kel Neocomfort in Haarlem een PCM klimaatvloer gekregen, in plaats van gangbare vloerverwarming. Het verschil is een reductie van circa 50% in vermo-gen, bescherming tegen oververhitting van de ruimte, en koeling. Voorts kreeg, begin dit jaar, het Rotterdamse Innova-tiecentrum Duurzaam Bouwen eveneens een PCM klimaatvloer. In beide gevallen kwam die tot stand met hulp van OC Autarkis. Geïnstalleerd is ze door RIHO Climate Systems.

Jan Diriken bij een proefopstelling.

Het INNERS-slotevent vond plaats in de feë-rieke Gotische zaal van het Leuvens stadhuis. Mohamed Ridouani, Schepen Leefmilieu van de stad, beet de spits af. Hij legde uit dat in 2011 het ‘Engagement Leuven Klimaatneu-traal 2030’ is ondertekend. De recuperatie van warmte uit rioolwater draagt bij tot het halen van die doelstelling.

Vier pijlersWendy Francken, directeur van VLARIO, som-de enkele aanleidingen op voor het project. Om te beginnen is meer dan 85% van het energiegebruik in de waterketen te wijten aan de verwarming van afvalwater. Denk bij-voorbeeld aan water in de douche dat quasi meteen in de riolen vloeit. Markant is ook dat gemeentelijk afvalwater tien keer de hoeveel-heid energie bevat die nodig is om het te zui-veren. En slechts 20% van de energie die zich in de waterketen bevindt, is teruggewonnen energie.

Project INNERS bood vooruitgang ter zake aan, via vier pijlers. Ten eerste, onderzoek naar de werking van de waterketen op ge-bied van energie. Ten tweede, via demonstra-tieprojecten. Ten derde via het beïnvloeden van belanghebbenden. En ten vierde via het identificeren van barrières voor innovatieve technieken. Voorbeeld van zo’n barrière is dat een sociaal tarief voor energie uit duurzame bronnen wettelijk gezien nog niet kan; het is enkel voorzien voor energie uit elektriciteit en gas. Voor het demoproject te Leuven waren dan ook stedelijke subsidies nodig om een prijsniveau te bereiken dat vergelijkbaar was met het sociale tarief.

Gratis Energy Balance Assessment ToolEén van de verwezenlijkingen van INNERS is EBAT (Energy Balance Assessment Tool). Alma Schellart, University of Sheffield (VK), meldde dat de (Excel)-tool voor iedereen gratis be-

schikbaar is. Hij is te downloaden op http://in-ners.eu/ebat/ . De tool helpt bij het opsporen van mogelijkheden voor energiebesparing en -terugwinning uit de stedelijke waterkring-loop. Ook biedt hij een visuele presentatie van het jaarlijkse energieverbruik, en van de bijhorende uitstoot van broeikasgassen (in CO

2-equivalent).

Verwarming van zwembadenMartin Feddes, van projectcoördinator Water-schap Groot Salland, besprak het demopro-ject in de Nederlandse gemeente Raalte. Daar is zwembadverwarming ingevoerd; de warm-te komt van een nabijgelegen rioolwater-zuiveringsinstallatie. Zo’n 40.000 liter water eruit vloeit via een 600 meter lange leiding naar het zwembad. Met warmtewisselaars en warmtepompen wordt daar 1.128.000 kWh per jaar geproduceerd. De totale investering om was 360.000 euro, waarvan de helft ge-subsidieerd. Maar het systeem levert wel een mooie besparing op: 25.000 euro per jaar.

Feddes somde ook enkele leerpunten uit het project op. Een eerste is dat de mogelijkheden voor een nieuw zwembad nog een stuk groter zijn, omdat het koppelen van een nieuw ver-warmingssysteem aan een oud niet evident is. Nu is de terugverdientijd zonder subsidies nog 13 jaar; in een nieuwbouw zou die al-licht aanzienlijk lager liggen. Ook is geleerd dat de filters wekelijks gereinigd moeten wor-den om verstopping te vermijden. Tenslotte stelde Feddes vast dat het beveiligen van ICT-systemen niet moet worden onderschat. Er is namelijk internationale belangstelling gebleken voor het project. Alleen is die niet op erg koosjere manier betoond: Aziatische (vermoed wordt: Chinese) hackers braken in het informaticasysteem in en downloaden grote hoeveelheden data. Eenmaal dat ont-dekt, is de internetverbinding tijdelijk verbro-ken, en is zo snel mogelijk gezorgd voor een grondiger beveiliging.

Regenwater op privaat domeinNa Feddes sprak Alma Schellart, Universiteit

Vier jaar lang bouwde een kransje van gereputeerde kennisinstellingen en bedrijven in het Europese project INNERS aan know-how rond energieterugwinning in de stedelijke waterkringloop. Tot die waterkringloop behoren, uiteraard, riolen. Elf juni

deelden de Belgische projectpartners het resultaat met het publiek.

INNERS-project feestelijk afgerond

DE ONDERNEMING


Het slotevent vond plaats in de feërieke Gotische zaal van het Leuvens stadhuis.

Stookolie condensatie- en lage temperatuurtechniek

›

›

›

Hera CondensLava (Plus)

Condenserend of klassiek?

Revolutionaire stookolieketels100% conform de ErP wetgeving

de stookolieketelherboren

Remeha brengt een nieuwe reeks condenserende

lage temperatuur stookolieketels op de Belgische markt onder de

naam Remeha Hera Condens en Lava (Plus).

Binnen dit stookoliegamma ligt de focus op prijs-kwaliteit,

rekening houdende met het gewenste comfortniveau van de

klant. Zowel de Remeha Lava Plus als de Remeha Hera Condens

voldoen ruimschoots aan de nieuwe Europese Ecodesign

regelgeving, die van kracht gaat vanaf 26 september 2015.

Remeha Lava Plus klassieke, niet-condenserende

verwarmingsmodule met brander

Vermogen 22, 29, 36 of 46 kW

Remeha Lava verwarmingsketel exclusief brander,

ter vervanging van een equivalent

toestel

Remeha Hera Condens condenserende stookolieketel

in open of gelsoten schouw-

uitvoering

Vermogen 19, 24, 32 of 50 kW

Remeha Hera Condens 160 liter sww boiler • Remeha Lava Plus + hydraulische uitrusting + 110 liter sww boiler • Remeha Lava

+32 (0)3 230.71.06 +32 (0)3 354 54 30 [email protected] nv • Koralenhoeve 10 • 2160 Wommelgem

EEN PROFESSIONEEL EN GEPASSIONEERD TEAM, DAT ELKE DAG DE UITDAGING AANGAAT ...

... VOOR U !!

HEATING WATER NEW-ENERGY SERVICE

Who else ?

Riello N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - www.riello.be - 053/769 030

77

DE ONDERNEMING


Sheffield, voor een tweede keer. Deze keer had ze het over een demonstratieproject waarbij energie (warmte) is gerecupereerd uit regenwater. Met die energie zijn huizen te verwarmen en te koelen. De onderzoekers besloten tot het project vanuit de hypothese dat het makkelijker is warmte uit de grond te halen als die vochtig is dan wanneer die droog is.Het onderzoek vond plaats op privaat do-mein, namelijk in de wijk Dewsbury in het Verenigd Koninkrijk. Drie sociale woningen werden er uitgerust met een bodemwarm-tewisselaar en een warmtepomp van 6 kW. Voor twee huizen was dat in combinatie met

een innovatief infiltratiesysteem. Daarnaast is een controlehuis met een klassieke gasboiler mee opgemeten en opgevolgd. Aan het eind van het INNERS-project, stelt Schellart vast dat de nieuwe systemen 48% minder verbruiken dan die van het contro-lehuis. En de emissies van CO2 daalden met 35%. Zo’n 45 m3 regenwater is uit het (ge-scheiden) rioleringssysteem gehouden, wat een besparing oplevert, per huis, van 55 pond. Tenslotte is er de COP (Coefficient of Perfor-mance): die was doorgaans ergens tussen de 2,8 en 4,5 , wat als voldoende efficiënt wordt beschouwd.

Van oud naar nieuwEen ander demoproject was gepland in het Franse Lille. Nicolas Prud’homme, van Lille Métropole Communauté Urbaine, vertelde dat dit op termijn moest leiden tot een sys-teem dat belangrijke delen van de stad ver-warmt met gerecupereerde rioolwarmte. Daartoe vond onder meer een haalbaarheids-studie plaats, wat moest uitmonden in een demoproject waarbij een gebouw zou wor-den verwarmd met rioolwarmte. Maar uitein-delijk is besloten dit demoproject niet uit te voeren. Ten eerste bleek bij de haalbaarheidsstudie dat enkele kosten hoger uit zouden vallen dan verwacht. Daartoe droeg onder meer bij dat de riolen in de buurt van het gebouw redelijk diep liggen. Ook bleek de reeds be-staande, relevante infrastructuur van het ge-

bouw opmerkelijk complex. Een moeilijkheid was eveneens dat het gebouw al aangesloten was op een stadsverwarmingssysteem op hoge temperatuur. De competitie daarmee leek een bij voorbaat verloren zaak. De terug-verdientijd van het verwarmingssysteem op rioolwarmte was namelijk lang: 16 jaar. Voor gebouwen met een constante verwarmings-nood, zoals zwembad of eventueel serre, zou de terugverdientijd korter zijn geweest: 3 à 10 jaar. Gevolg is dat is besloten het deelproject te wijzigen. Vanaf nu zouden de Fransen hun aandacht richten op het nagaan van de mo-gelijkheden van een warmtewisselaar in de rioolwaterzuiveringsinstallatie te Marquette-lez-Lille, een deelgemeente van Lille Mé-tropole. De zuiveringsinstallatie daar was stokoud en zou vervangen worden door een ultramoderne, nieuwe constellatie: OVILLEO. Deze nieuwe zuiveringsinstallatie heeft heel wat deelinstallaties om hernieuwbare energie te winnen. Een ervan is, als alternatief voor het eerdere demoproject, geplaatst in kader van INNERS. Het betreft een warmtewisselaar die functioneel is sedert 2012. Die recupe-reert warmte uit uitlaatgassen van een WKK die draait op biogas (dat biogas is ontstaan bij vergisten van zuiveringsslib). Die gere-cupereerde warmte helpt bij het maken van stoom. Die verwarmt slib zodat de productie van biogas sneller gaat.De warmtewisselaar, besloot Prud’homme, bespaart 296.000 Nm3 aardgas per jaar.

INNERS maakte de resultaten publiek in het Leuvens stadhuis. Riet Lismont, VLARIO

Nicolas Prud’homme, Lille Métropole Communauté Urbaine

• Voor metingen van rookgas, druk, temperatuur en luchtsnelheid

• Aan een aantrekkelijke voordeelprijs

• Nu ook beschikbaar bij uw dealer

Ontdek nu onze promotie sets - www.testo.be/herfstpromotie

Testo: de nr 1 voor al uwHVAC-materiaal

testo NV • Industrielaan 19 • 1740 Ternat • Tel. 02/582 03 61 • [email protected]

Pub testo.indd 1 8/6/2015 11:55:59 AM

79

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - INSTALLATIE EN GEREEDSCHAP

Dat levert een jaarlijkse besparing op van 128.400 euro.

Regio AntwerpenKris De Gussem, Aquafin, had het over onder-zoek dat is gebeurd op verschillende locaties in regio Antwerpen. Hij concludeerde daaruit dat de economische haalbaarheid van terug-winning van rioolwarmte vergt dat de riool-watertemperatuur aan de zuivering niet on-der de 10°C komt. Ook is vastgesteld dat elke knoop 250 kW aan gerecupereerde warmte doet winnen. Vervolgens had De Gussem het over milieuef-fecten. De firma stelde vast dat bij warmtere-cuperatie uit rioolwater ook de hoeveelheid lachgas (N2O) toenam op de waterzuivering. N2O is een 300 keer sterker broeikasgas dan CO2. Daar staat tegenover dat er de helft min-der CO2-uitstoot is. Daardoor is er alsnog een netto reductie van broeikasgassen.

Riet Lismont, VLARIO, gaf uitleg over de ri-oolwarmtewinning van Dijledal te Leuven. En Peter De Smet, Clean Energy Innovative Pro-jects, vertelde over het ZAWENT-project - dat valt buiten INNERS, maar bouwt deels voor op knowhow daar verworven.

Na de middag waren er enkel nog sprekers die niet actief waren geweest in het INNERS-project, maar wel waardevolle informatie ga-ven omtrent terugwinning van rioolwarmte. Onder meer sprak Dominique Devos, advo-caat bij Liedekerke, Wolters, Waelbroeck en Kirkpatrick. Hij lichtte het juridische kader toe wanneer in een gemeente een installatie voor de recuperatie van rioolwarmte wordt geplaatst. En dan was er Antwerpen. Die stad heeft, wat warmtenetten betreft, een lange, nog steeds groeiende ervaring. Om zo’n net-ten mogelijk te maken is een goed beeld no-dig van vraag en aanbod van warmte. Sam Verbelen, van Stad Antwerpen, stelde dat een deel van het aanbod kan komen van ri-oolwarmte. Stad Antwerpen bezit dan ook, onder meer, een aanbodkaart riothermie, opgemaakt door VITO. Uiteindelijk blijkt het enthousiasme binnen INNERS groot om de verworven knowhow verder uit te bouwen en van riothermie een belangrijke aanbieder van energie te maken. Wordt vervolgd. (door Koen Vandepopuliere)

Annemie Turtelboom, Vlaams minister van Begroting, Financiën en Energie, was in het begin van dag aanwezig. Ze meldde dat warmte recupereren om huizen en gebouwen mee te verwarmen een vorm van efficiëntie is. Bij de eerstvolgende call groene warmte, na de zomer, zal dan ook een hoger budget worden voorzien ter ondersteuning van pro-jecten die dat als doel hebben. In totaal zal het gaan over 10,25 miljoen euro. Volgens Turtelboom kan groene warmte tegen 2020 een derde tot de helft van de Bel-gische doelstelling invullen, en dit aan een prijs die 6 tot 14 keer lager dan via groene stroom: “De projecten van INNERS, waar uit water warmte wordt gerecupereerd om gebouwen en huizen te verwarmen, zijn gebaseerd op dat principe... Als minister van Energie kijk ik met veel trots naar het project hier in Leuven. Ik ben dan ook blij om hier vandaag te zijn, want het zijn dit soort projecten die ons dichter bij onze doelstelling brengen: een wereld vol hernieuwbare energie.”

Project INNERS in het kortINNERS staat voor: Innovative Energy Recovery Strategies in the urban water cycle(innovatieve strategieën voor energieterugwinning in de stedelijke waterkringloop)

Startdatum: 01-04-2011 Einddatum: 31-12-2015 Totaal budget: 6.579.208,07 euroSteun EFRO (Europees Fonds Regionale Ontwikkeling): 3.289.604,04 Website: http://www.inners.eu/ Projectpartners: elf, uit diverse Europese landen. Projectcoördinator is Waterschap Groot Salland (Nederland); Belgische projectpartners waren VLARIO (Overlegplatform & Kenniscentrum voor rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen) en Aquafin. Andere partners bevonden zich in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en het Groothertogdom Luxemburg.

Samenvatting: veel water dat in de stedelijke waterkringloop belandt, is verwarmd. Denk maar aan het verwarmde sanitair water dat al snel in riolen belandt. INNERS wil zoveel mogelijk energie uit dat water winnen. Het doet dat door kennis te genereren en met zeven demonstratieprojecten.

Wendy Francken (VLARIO) en Annemie Turtelboom

81

DE ONDERNEMING

TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

Een oude molen ombouwen tot ap-partementen is niet voor de hand lig-

gend. Daarbij moderne HVAC integreren en toch het oorspronkelijke uitzicht be-waren, is dat nog minder. Bij de renovatie van de Moulin de Tenre in Rebaix (Ath) is men daarin geslaagd: het gebouw in werd omgevormd tot vier appartemen-ten, en heeft niets van zijn charme verlo-ren. De verwarming wordt verzorgd door vloerverwarming in combinatie met vier Ecodan lucht-water warmtepompen van Mitsubishi Electric (een per verdieping).

Het uitzicht bewarenDe Moulin de Tenre gaat terug tot 1126 en is gelegen aan de Dender bij Rebaix, niet ver van Ath. Na een afbraak in 1923 werd de molen vervangen door een bakstenen indus-triegebouw van vier verdiepingen. Een deel van het gebouw is sindsdien omgevormd tot drankencentrale, het overige werd nu ver-bouwd tot vier prachtige appartementen.

Het woongedeelte omvat vier appartementen van ongeveer 100 m2 elk, met een terras op het gelijkvloers en op de bovenste verdieping een mezzanine, met zicht op de Dender. Bij de renovatie wilde men het oorspronkelijke uit-zicht zoveel mogelijk bewaren. Daarom wer-den de karakteristieke baksteengevels behou-den. Zoals we verder nog zullen zien, werden andere oorspronkelijk bouwelementen, zoals de houten vloer en de metalen steunbalken, in nieuwe structuur geïntegreerd. Het project nam ongeveer twee jaar in beslag, waarvan de meeste tijd aan de ruwbouw besteed werd.

Verwarming met vier warmtepompenVoor de verwarming kwam men snel uit bij warmtepompen. Op aanraden van Michel Terrasse van het installatiebedrijf Clim’Ath koos de eigenaar, Rick Provost, voor lucht-water Ecodan toestellen van 7,5 kW van Mitsubishi Electric.

Er was immers geen aardgas beschikbaar in de straat, en men wilde stookolieverwarming vermijden. Het elektriciteitsnet was evenmin sterk genoeg om een directe elektrische ver-warming te overwegen. Het verbruik van de warmtepompen was echter laag genoeg zo-dat er geen problemen waren. Als partner van Mitsubishi Electric had M. Terrasse al heel wat praktijkervaring met de toestellen. Een van hun sterke punten is de goede prijs-kwa-liteitverhouding. De keuze lag voor de hand.

Eenvoudige werkingEenvoud van installatie en bediening was een prioriteit. Daarom werd gekozen voor

een toestel per verdieping (dus vier in totaal). Elk appartement heeft dus een eigen warm-tepomp, die direct gekoppeld is aan de vloer-verwarming. Deze oplossing kreeg de voor-keur boven een centrale stookplaats, omdat er dan met aparte collectoren en gescheiden kringen moest gewerkt worden. Dat zou de hele installatie complexer gemaakt hebben. Bovendien moest er dan nog een plaats ge-vonden worden voor een buffervat. De keuze voor individuele toestellen leverde een com-pactere en eenvoudigere installatie op.

De buitenunits werden achteraan het ge-bouw geplaatst. Deze relatief kleine en zeer geluidsarme toestellen storen het algemene uitzicht daar amper.

Vloerverwarming en balansventilatieVoor de warmte-afgifte werden de apparte-menten uitgerust met vloerverwarming, meer bepaald het Indu 150 systeem van Giacomini. Dat maakt gebruik van wapeningsnetten in

Verbouwing van een molen tot appartementenMitsubishi Electric levert vier Ecodan warmtepompen

Bij de renovatie streefde men ernaar om het oorspronkelijke karakter van het gebouw zoveel mogelijk te bewaren.

DE ONDERNEMING

82TECHNIEK - WARMTEPOMPEN

verzinkt staal, met buisbevestiging door clips. De hartafstand is relatief klein, namelijk 10 cm. Daardoor kan men met lage temperatu-ren werken: bij -10°C volstaat een vertrek-temperatuur van 30 tot 35°C.De warmtepomp dienen alleen voor verwar-ming; voor SWW zijn er elektroboilers.

Omwille van de doorgedreven isolatie (zie verder) besloot de architect Giuseppe Bona-sera samen met de installateur om balans-ventilatie van Zehnder te plaatsen. Dat leidde tot enkele complicaties in de uitvoering. Men moest namelijk rond de bestaande metalen balken heen werken, die nog in de apparte-

menten te zien waren.

Verschillende isolatietypenDe architecturale uitda-ging bestond er vooral in om zoveel mogelijk elementen van het oor-spronkelijke gebouw te bewaren, zoals de bak-steenafwerking. Binnenin werden zowel de hou-ten vloer als de metalen steunbalken behouden. Zo werd de houten vloer zichtbaar gemaakt en dient tegelijk als bekisting voor de betonvloer. Architect G. Bonasera slaagde erin om uiteenlopende op-drachten tot een goed einde te brengen: het gebouw isoleren, zonder het karakter ervan te verliezen, en een plaats vinden voor een HVAC installatie en een volledig nieuwe lift.

Warmtetransmissie doorheen de gevel is een belangrijke verliespost. Een dergelijk ge-bouw moet dus goed geïsoleerd worden om de verliezen te beperken, zeker in de winter. Buitenisolatie aanbrengen zou echter het authentieke uitzicht van oude baksteen van het gebouw onherroepelijk verpesten. Bij een beschermd gebouw zoals dit was dat uit-gesloten. Men moest dus de meer omslach-tige techniek van gevelisolatie langs binnen toepassen. Daarvoor werd Xella Multipor gebruikt, een multicellulair beton van 10 cm dat de thermische weerstand van de muren aanzienlijk verbetert. Dat zorgt ook voor be-

ter comfort. Bovendien is het brandbestendig: bij brand of blootstelling aan hoge tempera-turen is er geen rookontwikkeling en worden er geen giftige gassen afgegeven. Multipor zorgt dus tegelijk voor een betere brandweer-stand van de bouwschil.

Achteraan was buitenisolatie van de bak-steengevel geen probleem. Hier werd een donkerrode isolerende bezetting van 10 cm dik aangebracht. Het resultaat is een sterk contrast tussen de voor- en de achtergevel. In de appartementen werd op de vloer een pol-yurethaanlaag aangebracht van 10-12 cm op het gelijkvloers en van 6 cm op de verdiepin-gen. Daar combineerde men de thermische Isotrie 240 isolatie met de akoestische Isotrie 270, met speciale aandacht voor het wegwer-ken van koudebruggen. Op het dak kwam er tenslotte een laag van 17 cm Recticel Bi-3 polyurethaan.(door Michel Hanoulle)

� www.mitsubishi-electric.be

Als afgiftesysteem in de appartementen werd gekozen voor vloerver-warming. (doc. Giuseppe Bonasera)

De buitenunits van de warmtepompen vonden een plaatsje aan de achtergevel.

Het gebouw wordt verwarmd door vier lucht-water Ecodan warmtepompen van Mitsubishi Electric.

SOVAC DIFF RGSVictor Marchandstraat 17, 3090 OVERIJSE Tel.: 02/672 20 62 | Fax: 02/673 93 92

E-mail: [email protected] | www.sovac.be

Vanaf nu vindt u alle wisselstukken voor gaswandketels van de bekende merken bij uw vertrouwde leverancier: SOVAC. Geen onnodige verplaatsingen meer, u vindt voortaan alles op hetzelfde adres.

SOVAC, het ruimste aanbod onderdelen en gereedschap voor installateurs en depanneurs verwarming.

Bij SOVAC hebt u nog meer troeven in handen!

N I E U W

Centrale verwarming: het hart van de installatie

CALEFFI IS JARIG! Dat willen we graag met jou vieren...Surf naar 20jaar.caleffi.comGeniet van extra kortingen en krijg er nog een interessante verrassing bovenop!

20jaar.caleffi.com

Caleffi20jaar_190x125.indd 1 12/08/15 18:33

84

DE ONDERNEMING

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

Geïntegreerde productieEspa heeft haar hoofdzetel in Banyoles, in het noorden van Spanje. De pompfabrikant is wereldwijd actief, met filialen in een twaalf landen, en productievestigingen in Spanje, Frankrijk, Chili en China. Kenmerkend voor de groep is de grote verticale integratie. In tegenstelling tot andere industriële bedrijven die componenten inkopen bij toeleveranciers en ze dan samenbouwen tot afgewerkte pro-ducten, ontwikkelt en produceert Espa zowat alle onderdelen zelf, van waaiers over regelin-gen tot motorwikkelingen. Ze doet daarvoor een beroep op zusterfirma’s binnen de groep. Deze laatste werken ook als toeleverancier voor externe fabrikanten, wat de rendabiliteit verhoogt, zodat Espa hoge kwaliteit kan leve-ren aan zeer scherpe prijzen.

Die integratie heeft nog een tweede voordeel. Net omdat de fabrikant controle heeft over

alle cruciale aspecten van de productie, kan het bedrijf rekening houden met feedback van gebruikers. Espa levert net die pompen af die de markt wil. Die zorg voor kwaliteit uit zich ook in het gebruik van hoogwaardige materialen, zoals RVS voor de pompen.

Stapsgewijze opbouwDie filosofie wil Espa doortrekken naar de vertegenwoordiging in België en Nederland. De leiding is in handen van Erik Hendrickx, die geen onbekende is voor het merk. De aanpak is om stapsgewijze een structuur op te bouwen, waar klanten op kunnen vertrou-wen, en niet om snel een zo groot mogelijk aantal producten op de markt te zetten. Espa kiest daarom ook bewust voor de professio-nele groothandel als kanaal.

Service is daarbij het sleutelwoord. De firma beschikt nu over twee servicecentra, een in

Espa zet eigen distributienet opEuropese pompfabrikant mikt op kwaliteit van producten en dienstverlening

Espa, de Spaanse pompfabrikant, is gestart met een eigen verdeelstructuur voor België en Nederland. Daarvoor werd een beroep gedaan op Erik Hendrickx, een oude bekende van het merk. De firma hecht veel belang aan stabiliteit en betrouwbaarheid, en

wil daarom eerst de fundamenten leggen voor een duurzame groei. Om zijn positie uit te bouwen op de Belgische en Nederlandse markt, rekent Espa op een zeer goede prijs-kwaliteitverhouding en een installateursgerichte dienst-na-verkoop.

Nederland (Helmond) en een in België (Nin-ove). De eerste prioriteit is om eventuele herstellingen zo snel mogelijk af te handelen. Het gebeurt nog al te veel op de markt dat de gebruiker zijn pomp bij de groothandel afgeeft, en er dan wekenlang niets meer van hoort. Bij Espa streeft men ernaar om nie-mand langer dan een week op een herstelling te laten wachten. Bovendien is er een track & trace systeem, zodat de gebruiker altijd precies weet hoe het met zijn toestel gesteld is. Eindeloos bellen naar verdelers of service-technici behoort definitief tot het verleden. Alle interventies worden ook gelogd, zodat men bij de productontwikkeling de fouten kan analyseren.

De vertegenwoordigers staan klaar om tech-nische ondersteuning te bieden, en om even-tuele problemen ter plaatse op te lossen. Betrouwbaarheid gaat immers verder dan de

Dankzij een sterke verticale integratie, produceert Espa zowal alle onderdelen van de pompen zelf.

85

Een voorbeeld van Espa-techniek: de Acua Plus pomp. Deze pomp voor regenwatergebruik is toerentalgeregeld. Ze levert dus een constante druk, terwijl het stroomverbruik daalt als er weinig verbruik is.

eigenschappen van het toestel zelf. Het betekent ook ervoor zor-gen dat de juiste pomp voor de juiste toepassing wordt ingezet. Binnenkort komt er overigens een Espa scholingscentrum, waar de pompen in de praktijk worden opgesteld.

Een professioneel merkEspa heeft een uitgebreid gamma oplossingen voor watertoe-voer en drukverhoging, zoals jetpompen, hydrofoorgroepen, kelderpompen, regenwaterpompen, recuperatiesystemen voor regenwater, pompen voor zwembaden en wellness... Ze zijn be-stemd voor een brede waaier van toepassingen, zoals drinkwa-tertoevoer, riolering, zwembadbouw, beregening. Daarbij profi-leert de fabrikant zich telkens aan partner van de vakman. Daarnaast biedt de fabrikant regelen stuursystemen aan, met state of the art technieken: zo is er een speciale app voor de stu-ring van zwembadpompen. De gebruiker kan eenvoudig vanop een mobiel toestel parameters instellen; hij hoeft niet meer naar bedieningen te zoeken of handleidingen te lezen. Bovendien kan de app eenvoudig bijgewerkt worden indien nodig.

Kortom, bij Espa Innovative Solutions kan de vakman rekenen op de kracht en knowhow van een grote industriële groep, die nog oog heeft voor traditionele waarden zoals betrouwbaarheid en kwaliteit. (door Alex Baumans)

�www.espa-belgium.be

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - BEDRIJFSBEZOEK

Duravit Rimless®

Hygiënisch, krachtig, waterbesparend, onderhoudsvriendelijk: Duravit Rimless , de innovatieve spoeltechnologie van Duravit, ligt ver voorop. Dat bewijst de SBZ-Praktijktest (Vaktijdschrift voor sanitair) „Randloze WC’s“. Hiervoor ontwikkelde de Hogeschool Esslingen (Duitsland), neutraal en onafhankelijk, de „Esslinger Spoeltest“. Er werden 32 randloze wandwc’s van verschillende fabrikanten getest. Het gelukkige resultaat: Met een gemiddelde-score van 2,1 landde Duravit op de eersteplaats! Meer informa-tie vindt u op: www.duravit.be

Nu beschikbaar voor 14 Duravit-WC’s!

PROPERRESULTAAT.Met een topscore van 1,9 en de beste gemiddelde score van alle fabrikanten spoelt Duravit zich met Duravit Rimless® naar de top.

DuraStyle# 2538090000

(540 mm)

DuraStyle#2551090000

(540 mm)

DuraStyle# 2542090000

(620 mm)

Happy D.2# 2550090000

(620 mm)

Happy D.2# 2222090000

(540 mm)

Darling New # 2557090000

(540 mm)

Testwinnaar!

SPÜLTEST 2015Randlose WCs

Testurteil

Happy D.2 gut (2,1)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

2220

9


Testurteil

DuraStyle gut (2,2)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

5380

9


Testurteil

DuraStyle gut (2,0)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

5420

9


Testurteil

Happy D.2 gut (2,1)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

5500

9


Testurteil

DuraStyle gut (2,2)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

5510

9


Testurteil

Darling New gut (1,9)

Duravit

© G

entn

er Ve

rlag

Artik

elnu

mm

er: 2

5570

9

DE ONDERNEMING

SNELSELECTIE KAART

Spaar voor

uw Henco cadeau!

Henco Industries NV • Toekomstlaan 27, 2200 Herentals • Tel. +32 14 28 56 60 • www.henco.be

SPAARACTIE

Verzamel uw aankoopbewijzen en ontvang uw cadeau!

Cadeau bij 2.500 € omzet!

Cadeau bij 500 € omzet!

Bewaar uw aankoopbewijzen van de Henco producten* die u tussen 15/09/2015 en 07/11/2015 aankoopt bij uw Henco groothandel. Vul het spaaractie formulier in en stuur dit samen met de aankoopbewijzen voor 18/11/2015 naar Henco Marketing, Toekomstlaan 27, 2200 Herentals. Bij een omzet van 500 € Henco producten ontvangt u 6 fl esjes Henco bier, bij een omzet van 2.500 € ontvangt u een Henco bodywarmer.

* Henco producten die in aanmerking komen voor deze actie zijn: Henco meerlagenbuis, Henco PVDF Pers en Henco Vision.

Actie geldig tot einde voorraad bier / bodywarmers en is niet cumuleerbaar met andere acties.

Download hier het invulformulier

87

DE ONDERNEMING

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - EVENEMENTEN

Aandachtspunten waren ontwikkelingen in badkamerinrichting, drinkwaterkwaliteit en het rendement van warmte-afgiftesystemen. Voor dat laatste aspect werd de Fonterra Smart Control voorgesteld. Deze regeling ga-randeert het hydraulisch evenwicht en stuurt de warmte-afgifte in functie van externe fac-toren zoals bezonning of verluchting.

Dr. T Kistemann (Instituut voor hygiëne en volksgezondheid van de universiteit van Bonn) ging in op de Hygiene Assistent soft-ware van Viega. Dit systeem bewaakt de kwaliteit van het drinkwater op basis van een permanente meting van debiet en tem-peratuur in de leidingen. Voor het comfort van gebruikers van alle leeftijden heeft Vie-

ga praktische oplossingen en technische accessoires met verzorgd ontwerp,zoals het nieuwe Viega Eco Plus voorwandelement. Dankzij dit montagesysteem kan de gebruiker de hoogte van de wastafel aan zijn voorkeur aanpassen.

Voor drempelvrije inloop-douches is er de Advantix Vario afvoergoot, die een-

voudig op maat kan worden gesneden, wat vooral in renovatie een elegante oplossing is. Op het vlak van gereedschap waren er de-monstratiestanden voor de Picco Pressgun, waarmee men snel met één hand een per-sing kan uitvoeren, en voor de Megapress fittingen voor aansluitingen op leidingen in dikwandig staal.

Met meer dan 3.500 medewerkers wereld-wijd is Viega Group een van de voornaam-ste fabrikanten van installatiemateriaal. Het productgamma omvat leidingsystemen, voorwandelementen en afvoersystemen. In België heeft Viega een filiaal in St.-Pieters Woluwe bij Brussel die de verdeling via de vakgroothandel ondersteunt.(door John Lams)

�www.viega.be

Om de vier jaar organiseert de Duitse fabrikant Viega een roadshow om de ISH nieuwigheden voor te stellen aan de installa-teurs die de beurs niet konden bezoeken. De Viega Roadshow 2015, met als titel Viega Experience, bracht op 7 voorstellingen

ongeveer 14.000 installateurs samen. Op 10 juni waren er 150 Belgische vaklui uitgenodigd op de laatste voorstelling van de reeks, die doorging in de Lanxess Arena in Keulen. Ze kregen een wervelende show te zien met zowel muziek en dans, als een voorstelling van toekomstgerichte installatietechniek.

Viega Experience Roadshow Fabrikant stelt ISH nieuwigheden voor

De Viega Experience 2015 Roadshow wisselde technische productinfo af met dans- en drum-optredens.

Climatechno, doelgerichte vakinformatie

Beursorganisator Filip Cossement is bij-zonder opgetogen over de respons vanuit de markt voor de vernieuwde vakbeurs. “Climatechno is veel meer dan zomaar een nieuwe naam voor de klassieke Cool & Comfort Happening. Vooreerst wordt het evenement producttechnischer. De exposanten grijpen terug naar het origi-nele opzet van een vakbeurs: de profes-sionele bezoekers laten kennismaken met toestellen en diensten. Naar Climatechno kom je omdat je wil weten wat er allemaal gebeurt op de concurrentiële markt van koeling, ventilatie, airconditioning, warm-tepompen en thermische zonnepanelen. Iedereen is op zoek naar energie-effi ciën-te systemen, maar zonder op comfort in te boeten. Tijdens Climatechno stellen de exposanten hun oplossingen voor om deze twee voorwaarden met elkaar te combineren.”

Nog een andere belangrijke reden om Climatechno 2011 te bezoeken, is onge-twijfeld het ijzersterke programma van de workshops. Iedereen weet dat koelen vriesopslag enorm veel elektriciteit verbruiken. Het VITO zoekt mogelijkhe-den om dit energieverbruik te verla-

gen. In ‘Hoe de energiefl exibiliteit van koelen vrieshuizen te benutten?’ wordt de integratie van intelligente sturing en de opslag van thermische energie als kostenbesparende oplossing onderzocht. Het elektriciteitsverbruik actief sturen op basis van het aanbod aan duurzame elek-triciteit. Op termijn kunnen een aantal nieuwe ontwikkelingen worden ingezet in intelligente koelen vriesopslag. Zoals een controlealgoritme dat optimaal ge-bruik maakt van de fl exibiliteit aanwezig in een cluster om de vraag naar en het aanbod aan elektriciteit maximaal op elkaar af te stemmen.

Tijdens ‘Energie gespreid aankopen en besparen. Het kan!’ bewandelt energiele-verancier Scholt Energy Control nieuwe wegen. Grootzakelijke afnemers kunnen vrije toegang krijgen tot zowel de dag-markt als de termijnmarkt voor elektriciteit. Dit inkoopconcept waarbij elektriciteit gespreid wordt ingekocht heeft al tot forse besparingen geleid in de vries- en koelnijverheid.

Met ‘Integratie van een warmtepomp in het ontwerp van een architect’ zal het

“ Tijdens Climatechno vind je verschillende

technieken onder één dak, aangevuld met

heel vele nu� ige en doelge-richte informatie. Wie nu al

wil weten hoe de markt er de volgende jaren zal uit-

zien, mag niet ontbreken op Climatechno.”

Filip Cossement (FCO Media & organisator Climatechno)

het is eindelijk zover! op 13 en

14 oktober 2011 gaat in de bra-

banthallen in leuven de eerste

editie van Climatechno 2011

(vroeger Cool & Comfort happe-

ning) door, de vakbeurs met de

focus op refrigeration - Venti-

lation - heatpumps & Thermic

solar. exposanten en beroepsfe-

deraties brengen zwaar geschut

in stelling om het beursbezoek

optimaal te laten verlopen.

24 I cool&comfort

C&C50_NL.indd 24 13/07/11 17:02

Climatechno 2015Perfect samenspel tussen vakbeurs en workshops

“De organisatie heeft een bijzonder sterk onder-steunend programma uitgewerkt, waardoor een beursbezoek dubbel zo interessant wordt. Op vraag van de bezoekers en de exposanten zijn hiervoor de openingsuren van de beurs maxi-maal afgestemd op het randprogramma, zodat er niet moet gekozen worden tussen het ene of het andere. Op beide beursdagen gaan de deu-ren van de vakbeurs pas open om 12u, en sluiten om 21u op woensdag (nocturne) en om 19u op donderdag.

Op woensdag 14 oktober ’15 gaat in de voormid-dag het jaarlijkse Warmtepomp Symposium van ODE Vlaanderen door (voor het programma en de timing, zie www.ode.be/warmtepompen). Om donderdag 15 oktober ’15 organiseert SBM (Syn-tra voor Bedrijven en Medewerkers) zes seminars, die twee aan twee gelijk lopen. Deelnemers kun-nen uit een interessant aanbod drie lezingen en/of workshops kiezen die het best aansluiten op hun vakgebied of interesse: 1. STS-ventilatie of

‘Wilt u voldoen aan de EPB-eisen? Welke maat-regelen neemt u het best in de praktijk?’, 2. ‘De minimale eisen voor het vernieuwen van instal-laties in bestaande gebouwen’ of ‘Gebouwenbe-heer en monitoring hand in hand met automa-tisatie in gebouwen en op HVAC installaties’, 3. ‘Warmtepompen en renovatie’ of ‘Energiebespa-ringsbelofte niet behaald? Wat zijn de juridische actiemogelijkheden’. Aansluitend op de theorie kunnen de deelnemers zich inschrijven voor een begeleide beurswandeling (pitchtour) rond twee thema’s: Verwarming & warmtepompen of Ventilatie. Bedoeling van de pitchtour is om de deelnemer op een half uurtje te tonen waar ze moeten zijn voor de revolutionaire producten of vernieuwende technieken. Meer informatie over het programma en inschrijvingen op www.cli-matechno.be. De HVACR-seminars zijn betalend, maar doordat SBM erkend is als dienstverlener KMO-portefeuille voor de pijler advies kunnen deelnemers genieten van 50% korting via de KMO-portefeuille. Meer informatie of een aan-

vraag van de KMO-portefeuille bij Syntra West op 050/40.30.90.Verschillende exposanten hebben beloofd om tijdens Climatechno uit te pakken met nieuwe producten of revolutionaire toepassingen te presenteren. Ook zullen verschillende primeurs, die eerder dit jaar op internationale vakbeurzen hun première kregen, voor de eerste keer naar België worden gebracht. Voor wie de product-voorstellingen én het interessant ondersteunend programma nog geen voldoende reden vindt om een dagje uit te trekken om Climatechno te be-zoeken, houdt de organisatie nog een speciale troef achter de hand. Onder de voorgeregistreer-de bezoekers worden er immers een flink aantal mooie prijzen verdeeld, zoals Bosch power tools, Vulcane Express 481-sets en twee Sortimo-be-drijfswageninrichtingen ter waarde van € 4.000!

�www.climatechno.be

Op woensdag 14 en donderdag 15 oktober ’15 vindt in de Brabanthal in Leuven de tweejaarlijkse vakbeurs Climatechno plaats. Het is al de achtste editie, waardoor Climatechno zich terecht de énige echte vakbeurs in België mag noemen die zich richt

op het volledige HVACR: warmtepompen, airconditioning, koeling, ventilatie, met ook aandacht voor de ondersteunende diensten, accessoires en opleiding. De beurs wordt ondersteund door de beroepsverenigingen UBF-ACA, WPAC, WPP, Ventibel, Fedelec, Bouw-unie, NAV en ICS.

Climatechno Praktisch• Woensdag 14 oktober 2015 van 12u tot 21u nocturne• Donderdag 15 oktober 2015 van 12u tot 19u• Brabanthal Leuven , Brabantlaan 1 , B-3001 Leuven-Haasrode• Toegang vakbeurs en workshop via registratie op www.climatechno.be

Woensdag 14 oktober 2015WARMTEPOMPSYMPOSIUM I Organisatie ODE-VlaanderenENERGIEZUINIG KOELEN I Organisatie UBF-ACAklimaat-eisen: gevolgen voor de sector I Rien Backx, ADP Bijscholingen

Donderdag 15 oktober 2015 HVAC-SEMINARS I Organisatie SBM (Syntra voor Bedrijven en Medewerkers)

DE ONDERNEMING

organisatie: FCOmedia • Boulevard des canadiens 118 B-7711 Dottignies • T +32 (0)56 77 13 10

Hét trefpunt voor de HVACR!Hét trefpunt Hét trefpunt voor de HVACR

ventibelventibel

wpac wppwarmtepomp platform

Mediapartners:

Registreer u met de code 922015 voor

gratis toegang en maak kans op één van

de vele prijzen!

www.climatechno.be

Climatechno2015_DOLE922.indd 1 9/07/15 16:54

Ik maak soms fouten.

DAAROM IS ER RISYCOR.

Je bent een mens, geen computer. Soms vergeet je iets. Enige tijd later kunnen daardoor problemen

ontstaan zoals blokkades van pompen, vastzittende kranen, verstoppingen in de ketel enzovoort.

Je merkt het nooit wanneer zuurstof corrosie veroorzaakt en slib vormt in het systeem, tenzij Risycor

je tijdig waarschuwt. Zo vermijd je ergernis en discussie en bespaar

je heel wat geld.

Meer info op resus.eu reliability & sustainability in HVAC

U niet?

15008.RESUS.ad.De Onderneming.NL.indd 1 26/01/15 11:41

Warmtepompplatform Vlaanderen, in samenwerking met NAV (de Vlaamse Ar-chitectenorganisatie), het belang aantonen om een warmtepompinstallatie al op de tekentafel in te passen. Volgende onder-werpen komen tijdens deze workshop aan bod: werkingsprincipe, rendement en prestaties van een warmtepomp, de verschillende bronnen, afgiftesystemen, toepassingen, voorstudie, ontwerp, subsi-dies, economische analyse en de energie-prestatieregelgeving.

Deelname aan de workshops is gratis, maar vooraf inschrijven is verplicht (beperkt aantal plaatsen). Voor meer informatie over de workshops en inschrijving: www.climatechno.be

“Het programma van de workshops be-wijst ook dat Climatechno een breder pu-bliek aanspreekt dan de klassieke Happe-ning”, aldus Filip Cossement. “Climatechno krijgt ook volop de steun van belangrijke beroepsfederaties zoals UBF-ACA (koeling & airco), Wpac (warmtepompleveranciers), Ventibel (ventilatie), WPP (Warmte Pomp Platform Vlaanderen), NAV (architecten) en FEDELEC (Elektrotechnische onderne-mers). Niet alleen de installateurs moeten Climatechno bezoeken, maar ook zeker adviseurs en architecten. Tijdens Clima-techno vind je verschillende technieken onder één dak, aangevuld met heel vele nuttige en doelgerichte informatie. Wie nu al wil weten hoe de markt er de volgende jaren zal uitzien, mag niet ont-breken op Climatechno.”

cLiMatechno praktisch

Refrigeration - Ventilation - Heatpumps & Thermic solarDonderdag 13 oktober 2011 (10u30 tot 21u) en vrijdag 14 oktober 2011 (10u30 tot 18u)Brabanthal Leuvenwww.climatechno.be

Hoe kan je Climatechno bezoeken? Twee mogelijkheden: je ontvangt een uitnodiging van een exposant of je nodigt jezelf uit. In beide gevallen zorg je voor een vlotte toe-gang tot de beurs door je vooraf te registreren op de website. Let op! De openingsuren van Climatechno zijn veranderd in vergelijking tot de Happening. Voortaan valt de nocturne op donderdagavond (open van 10u30 tot 21u) en sluit de beurs op vrijdag om 18u. Want ook de vakman geniet graag van zijn vrije welverdiende weekendrust!

I www.climatechno.be

cool&comfort I 25

exposanten

act - mc QuayafmaircotecHair trade centreaircomponents.beaircoolairventatlantic belgiumbitzerbouwuniebrenntagbvbvk - upbifcamaircelsius group nvclimaclick

climaconclimalife deHonclimapacclimatecHnocolors productionscool&comfortcool productscoolingwaysctc beneluxdaikindanfossde witte tecHnicsdelta tecHnicsdelta tempdimplexdomestibelecoclima

ecoscienceecr belgiumets. marcHalfedelecfiltermat filtersfl Heynen & c°frigrogascogeorg fiscHerges-aermecgrada internationalHeatcraftHotcooltecHirpbisobarisocabisosell

joHnson controls/yorkkaHo st-lievenkHlimlesagelglinum europe nvlinum-fermodmastercool europematcoolmisamitsubisHi electricmitsubisHi Heavy ind.molimex-tHermpacko inox nvpanasonicpanimpexrbf

refritecrivacoldrosenbergsamsungsortimostiebel eltrontecumseHtestotHerconubf-aca / wpacventibelvibizzviessmannvitowijbenga bvwpp

“Climatechno is veel meer dan zomaar een nieuwe naam voor de klassieke Cool & Comfort Happening. Voor-eerst wordt het evenement produc� echnischer. De exposanten grijpen terug naar het originele opzet van

een vakbeurs: de professionele bezoekers laten kennis-maken met toestellen en diensten. ”Filip Cossement (FCO Media & organisator Climatechno)

C&C50_NL.indd 25 13/07/11 17:02

WARMTEPOMPSYMPOSIUMWoensdag 14 oktober 2015Organisatie ODE-vlaanderenEnkel in het nederlands.

Het traditionele symposium van het Warmte-pomp Platform is voor deze editie ingedeeld in drie gedeeltes, die zich telkens tot een specifiek publiek richten. In de voormiddag mikt men eerder op het beleidsniveau, en gaat men in op de rol van warmtepomp in het energiebeleid. Ook de plaats van België in de internationale markt zal aan bod komen. Doelgroepen hier zijn vertegenwoordigers van steden en gemeenten, studiebureaus en beleidsmakers in het algemeen.

In de namiddagsessie wordt het concreter, met aandacht voor case studies in apparte-menten, kantoren, woonzorgcentra en derge-lijke. Dit is vooral van interesse voor ontwer-pers en technici die volop in de praktijk staan. De avondsessie is volledig op de installateur gericht, met een innovatiepitch van een aan-tal fabrikanten. Deze sessie sluit aan bij het avondprogramma van Climatechno.

Op deze manier hoopt het Warmtepomp Platform een aangepast antwoord te kunnen bieden op de wensen van de verschillende betrokken partijen.

Lid van het IEA warmtepompprogrammaTegen dan zal België ook lid zijn van het warmtepompprogramma van het Internati-onaal Energie Agentschap (IEA). Dat geeft de Belgische warmtepompsector aansluiting op de verschillende onderzoeksprogramma’s die het IEA voert, de zogenaamde ‘annexen’. Innoverende Belgische projecten krijgen zo een bredere bekendheid, terwijl men om-gekeerd toegang heeft tot de knowhow die wereldwijd verkregen is. Onderzoeksinstellin-gen kunnen efficiënter werken: dubbel werk wordt vermeden, en ze kunnen voortbouwen op elkaars resultaten. Ook voor beleidsma-kers is het interessant omdat ze over een veel bredere ervaringsbasis kunnen beschikken om beslissingen nemen.

Wat dit concreet betekent voor de Belgische warmtepompsector zal meer in detail aan bod komen op het Symposium.

�www.warmtepompsymposium.be

Dagprogramma:

09h30 – 10h00 Ontvangst en koffie

10h00 – 10h10 Verwelkoming

10h10 – 10h35 Vlaamse focus in het IEA HPT platform

10h35 – 11h00 Ecodesign & energy-labelling

11h00 – 11h30 Koffiepauze

11h30 – 12h00 De rol van warmtepompen in netstabiliteit en smart grids

12h00 – 12h30 Linear-project VITO smart grids

12h30 – 13h30 Broodjeslunch

13h30 – 13h55 Warmtepompen in renovatietoepassingen

13h55 – 14h20 Warmtepompten in woonzorgcentra,

feedback uit de ontwerppraktijk en onderzoek

14h20 – 14h40 Koffiepauze

14h40 – 15h00 Integratie in BEN kantoren, ontwerp en uitvoering

15h00 – 15h20 Warmtepompen in appartementsbouw

15h20 – 15h30 Afsluiting

Deelnameprijs dagprogramma:• Algemene prijs: €190• Leden WPP & architecten: €150• Studenten: €25Prijzen incl. BTW.

Betalingsmodaliteiten:Betaling dient te geschieden voor aanvang van het evenement op het rekening nummer IBAN: BE54 5230 8500 3397 - BIC: TRIOBEBB van ODE Vlaanderen met vermelding van “Warmtepompsymposium 2015”. Op vraag en mits opgave van uw BTW-nummer stu-ren we u een factuur na ontvangst van betaling. Er wordt geen bevestiging verstuurd.

Avondprogramma:

17h30 – 17h40 Verwelkoming

17h40 – 18h00 EPB stavingsdocumenten

18h00 – 19h00 Korte innovatiepitches door toonaangevende marktspelers

19h00 – 19h10 Afsluiting

Deelname avondprogramma is gratis mits registratie

DE ONDERNEMING

Ik maak soms fouten.

DAAROM IS ER RISYCOR.

Je bent een mens, geen computer. Soms vergeet je iets. Enige tijd later kunnen daardoor problemen

ontstaan zoals blokkades van pompen, vastzittende kranen, verstoppingen in de ketel enzovoort.

Je merkt het nooit wanneer zuurstof corrosie veroorzaakt en slib vormt in het systeem, tenzij Risycor

je tijdig waarschuwt. Zo vermijd je ergernis en discussie en bespaar

je heel wat geld.

Meer info op resus.eu reliability & sustainability in HVAC

U niet?

15008.RESUS.ad.De Onderneming.NL.indd 1 26/01/15 11:41

























24 I cool&comfort

C&C50_NL.indd 24 13/07/11 17:02

Waarom inschrijven?• U ontdekt de nieuwe technieken en techno-

logieën op één voormiddag. Kies twee lezin-gen die voor u het interessantst zijn.

• Ontmoet collega’s en spelers op de HVAC-beurs. Geniet van een verzorgde netwerk-lunch en netwerkpauzes. Leg interessante contacten, die renderen in de toekomst.

• Bezoek de beursvloer met tientallen bedrij-ven uit de HVAC-sector. Dankzij de bege-leide beurswandelingen ontmoet u verschil-lende bedrijven binnen uw interessedomein binnen een korte tijd.

• Geniet van 50% korting via de KMO-porte-feuille. Onze medewerkers helpen u graag verder bij de aanvraag van deze KMO-por-tefeuille: bel naar 050/40 30 90.

Meer informatie over de verschillende lezingen/workshops leest u op pag. 94

HVAC-SEMINARS

Donderdag 15 oktober 2015van 09u tot 13u

Organisatie: SBM (Syntra voor Bedrijven en Medewerkers)Seminarie in het Nederlands.

HVAC-trends in een notendop:ontdek het seminarprogramma!

De HVAC-wereld staat niet stil. Nieuwe tech-nologieën, technieken en wetgeving zorgen er voor dat de HVAC-wereld een uitdagende omgeving is. Maar het is ook een omgeving die tal van opportuniteiten biedt. Een goede integratie van verwarming, ventilatie, aircon-ditioning en koeling kan het huiscomfort of het comfort in gebouwen verhogen. Daar-naast kunnen slimme technologieën ook be-sparingen opleveren, zowel financiële bespa-ringen als energiebesparingen!

Optimaal inzetten op deze opportuniteiten vraagt een goede kennis van de mogelijkhe-den die de nieuwe technologieën en technie-ken op de markt bieden. Tijdens dit compact en intensief congres, ontdekt u de recente en revolutionaire technieken. Daarnaast maakt u

kennis met de belangrijke wetgevende bepa-lingen waarmee u momenteel, of in de toe-komst, rekening moet houden.

Kies twee lezingen of workshops die voor u het meest waardevol zijn. Experts uit het werkveld onthullen aan u de geheimen om HVAC nog efficiënter, duurzamer en klantge-richter in te zetten.

Deelnameprijs programma:• Kostprijs: €125 excl. BTW• Verplichte registratie• Toegang vakbeurs: gratis De informatie die u tijdens de sessies bijeen-sprokkelt wordt heel concreet: na de lezing kunt u vrijblijvend intekenen op één van de begeleide beurswandelingen (pitchtours). Verschillende standhouders stellen hun revo-lutionair product of vernieuwende techniek aan u voor. Ontdek tal van opportuniteiten tijdens deze themawandelingen.

Na de lezingen kunt u bovendien genieten van een verzorgde netwerklunch. Hier kunt u contacten leggen met collega’s en klanten uit de HVAC-sector. Ook voor de lezingen, en tijdens de pauze voorzien we aangename netwerkmomenten.

Programma:

09u00 - 09u15 Ontvangst met koffie en versnaperingen

09u15 - 10u15 STS-ventilatie

of

Wilt u voldoen aan de EPB-eisen? Welke maatregelen neemt u het best in de praktijk?

10u15 - 10u30 Koffiepauze

10u30 - 11u30 De minimale eisen voor het vernieuwen van installaties in bestaande gebouwen

of

Gebouwenbeheer en monitoring: hand in hand met automatisatie in gebouwen en op HVAC installatie

11u30 - 11u45 Koffiepauze

11u45 - 12u45 Warmtepompen en renovatie

of

Energiebesparingsbelofte niet behaald? Wat zijn de juridische actiemogelijkheden?

12u45 - 13u30 Netwerklunch

13u30 - ... Bezoek aan de beurs: pitchtours

DE ONDERNEMING

WAAROM ESPA?Jij verdient de hoogste efficiëntieen beste kwaliteit, nu in joubereik.

HOOGSTE EFFICIËNTIEIN POMPSYSTEMEN

Download onze apps

evopool®

[email protected]

WAAROM ESPA?Jij verdient de hoogste efficiëntieen beste kwaliteit, nu in joubereik.

HOOGSTE EFFICIËNTIEIN POMPSYSTEMEN

Download onze apps

evopool®

[email protected]

09u15 - 10u15: STS-ventilatieDe STS (Spécifications Techniques / Techni-sche Specificaties) legt de kenmerken van de ventilatie-installaties vast. De impact van de STS op de bouwwereld in de praktijk valt niet te onderschatten… Zo zal de architect een ventilatieontwerp moeten opmaken. Het voorontwerp van de installatie moet dan worden afgegeven aan de EPB-verslaggever. Na de uitvoering van de werken moet een bijkomend prestatieverslag worden opgesteld.Tijdens deze sessie bespreekt Luc Dedeyne welke gevolgen de STS op de verschillende actoren in het (ver)bouwproces zullen heb-ben. Welke informatie moet het voorontwerp en het prestatieverslag bevatten, welke flow moet er gevolgd hebben en wat is de finan-ciële impact voor u? Een antwoord op deze, en vele andere vragen krijgt u tijdens deze lezing.

09u30 - 10u45: Wilt u voldoen aan de EPB-eisen? Welke maatregelen neemt u het best in de praktijk?Wie vandaag de dag bouwt of verbouwt moet rekening houden met het E-peil 60 en een verplicht aandeel in hernieuwbare ener-gie. Maar hoe kunt u deze verplichtingen behalen? Tijdens deze sessie geven we u een aantal concrete tips hoe u de EPB-eisen in uw project kunt integreren. Welke maatregelen zijn het meest efficiënt in welke situatie? Na deze workshop kunt u voor elk project bepa-len welke mogelijkheden u hebt om aan de EPB-eisen te voldoen, en welke u het beste inschakelt in uw concrete situatie.

11u15 - 12u30: De minimale eisen voor het vernieuwen van installaties in bestaande gebouwenVoor werkzaamheden aan bestaande gebou-wen met stedenbouwkundige aanvraag of melding vanaf 1 januari 2015, zullen nieuwe eisen gelden voor de installaties. Die nieuwe eisen krijgen als roepnaam ‘installatie-eisen bij renovatie’. De installatie-eisen bij reno-vatie zullen gelden voor nieuw geplaatste, vernieuwde of vervangen installaties bij re-novaties en functiewijzigingen in bestaande gebouwen. De eisen gelden niet voor instal-laties waaraan geen werkzaamheden worden

uitgevoerd. Bovendien staan we tijdens deze lezing ook stil bij de Ecodesignrichtlijnen die vanaf 26/09/2015 van toepassing zijn op pro-jecten van gebouwen woningrenovatie.Wat moet ik zeker weten als opdrachtgever, architect, ontwerper, EPB-verslaggever of in-stallateur ?

11u15 -12u30: Gebouwenbeheer en monitoring hand in hand met automatisatie in gebouwen en op HVAC installatiesVerouderde gebouwen en HVAC installaties slorpen grote budgetten op. Het is dan ook logisch dat we de noodzaak aan automatise-ring en de impact van een energie-investering goed gaan meten en sturen. Een goede me-tingen en opvolging kan zorgen voor een ho-gere rentabiliteit en energiebesparing. Maar hoe begint u hieraan? Via een concreet stappenplan krijgt u een verhelderend inzicht in energiemonitoring en automatisering. U leert de voordelen en aandachtspunten van een goed doordacht systeem kennen. We sluiten deze lezing af met een aantal ca-ses uit de praktijk onder andere beheer bank-kantoren, sturing HVAC in schoolgebouw, monitoring productieproces,… waardoor al-les zeer concreet wordt…

11u45 - 12u45: Warmtepompen en renovatieDe vraag naar renovaties van woningen, ge-bouwen, (zorg)instellingen en kantoren stijgt. De laatste jaren volgden de duurzame tech-nieken zich in sneltempo op. Dankzij deze innovaties kunnen we energievriendelijke en –zuinige oplossingen aanbieden aan de eind-klant. Deze energiebesparing is vaak gekop-peld aan een financiële besparing. We onderzoeken welke duurzame en financi-ele meerwaarde warmtepompen kunnen bie-den binnen verschillende renovatieprojecten. In welke situaties bieden warmtepompen op-portuniteiten en wat is de kostprijs hiervan?U ontdekt hoe u warmtepompen kunt inte-greren in uw project, en het gebouw van alle comfort kunt voorzien. De verschillende types warmtepompen worden besproken, en worden gekoppeld aan het type gebouw, woning of (zorg)instellingen, waardoor het

rendement van de warmtepomp wordt ge-maximaliseerd.Kortom… een lezing die rendeert!

11u45 - 12u45: Energiebesparingsbelofte niet behaald? Wat zijn de juridische actiemogelijkheden?Wat gebeurt er als de beloofde resultaten bij een investering niet behaald worden? Over welke actiemogelijkheden beschikt de opdrachtgever? Kan hij weigeren de factuur te betalen, kan hij een deel van de kostprijs terugvorderen of kan hij eisen om de werken opnieuw uit te voeren?Kom tijdens deze sessie te weten welke rech-ten u hebt als opdrachtgever, of waarmee u geconfronteerd kan worden als aannemer, architect of studiebureau. Mr. Ockier geeft een overzicht van de actie-mogelijkheden die men heeft wanneer het beloofde resultaat niet werd behaald. We gaan ook na hoe hierop preventief kan inspe-len. Hoe kunnen onaangename verrassingen voorkomen worden door goede afspraken?Deze sessie geeft een verhelderend overzicht van de actiemogelijkheden, zowel voor de op-drachtgever als voor de uitvoerder.

13u00 - 13u30: Pitchtours: begeleide themawandelingen op de beursvloerNa de lezingen kunt u kennismaken met be-drijven die inspelen op de nieuwigheden op de HVAC-markt en interessante producten en diensten aanbieden. Wij organiseren drie the-mawandelingen waarvoor u zich vrijblijvend kunt inschrijven. Elk bedrijf krijgt de mogelijk-heid om haar nieuwe technologie of techniek aan u voor te stellen. Indien u geprikkeld wordt, kunt u na de pitchtour de standhouder uitgebreid bezoeken.U kunt kiezen uit volgende pitchtours:• Pitchtour 1: Verwarming en warmtepompen• Pitchtour 2: Ventilatie

























24 I cool&comfort

C&C50_NL.indd 24 13/07/11 17:02

DE ONDERNEMING

























24 I cool&comfort

C&C50_NL.indd 24 13/07/11 17:02

DE NIEUWE THISION® MINI.Klaar voor iets bijzonder.

Compact design en fl exibele aansluittoebehoren: de nieuwe

gaswandketel Thision Mini is ideaal voor renovaties.

Zijn roestvrijstalen warmtewisselaar garandeert een maximale

warmte en warm water comfort. Door zijn intelligente regeling

kan elk kind dit bedienen.

Bent u klaar voor iets bijzonder?

De digitale display is eenvoudig te verwijderen• Kan gebruikt worden als

afstandsbediening• Geen bijkomende

kamerthermostaat nodig

ELCO Belgium nv Industrielaan, 61 BE-1070 Anderlecht. www.elco.net

96

DE ONDERNEMING

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - OPLEIDING

Energie analysePXL gaat er prat op dat haar opleidingen praktijkgericht zijn. Het ligt dan ook voor de hand dat de energieconcepten die worden aangeleerd, eveneens toegepast worden op de eigen gebouwen. Zo werd er in het kader van een Project Wetenschappelijk Onderzoek een algemene analyse uitgevoerd van het energiegebruik in de gebouwen. Een van de conclusies was dat de SWW productie buiten het stookseizoen niet erg efficiënt was. Er werd dus besloten om daar wat aan te doen.

Optimalisering door een zonneboilerDe campus is voorzien van een centrale stookplaats met drie gasketels: twee lage-temperatuur ketels en een condensatieketel, voor een totaal vermogen van 1 MW. De stookplaats bedient de radiatoren in de ge-bouwen, de luchtbehandelingskasten voor de labo’s, en ook de SWW productie voor de cafetaria. In het stookseizoen was dat ver-mogen nodig, maar buiten het stookseizoen

daalde de behoefte drastisch. Toch moest er minstens een ketel in werking worden gehou-den om de cafetaria van SWW te voorzien. Het rendement van deze configuratie lag dus niet bepaald hoog.

Met behulp van een zonneboiler zou men echter het SWW verbruik buiten het stooksei-zoen kunnen overbruggen, zonder de ketels te moeten aanspreken. Dat zou meteen een aanzienlijke besparing betekenen.

Vertrouwen in de studentenDe uitwerking van het project werd als eind-werk toevertrouwd aan twee studenten, Brent Bielen en Kris Menten. Dat gaf hen meteen een grote verantwoordelijkheid. Dit was immers geen vrijblijvend eindwerk: als zij alles niet tot een goed einde zouden kunnen brengen, dan zat de cafetaria in problemen, met alle gevolgen voor het personeel en me-destudenten. Ze werden meteen geconfron-teerd met de beperkingen en engagementen

van het werkelijke leven, wat extra pit gaf aan de opdracht.

Dat past echter in de aanpak van de hoge-school. Als PXL de ambitie heeft om professi-onele bachelors af te leveren die in de praktijk inzetbaar zijn, dan is het maar normaal dat de school er ook naar handelt en ook eigen projecten effectief toevertrouwt aan de stu-denten. Uiteraard werd er voor de nodige om-kadering gezorgd, en moesten de studenten bewijzen dat ze het vertrouwen waard waren. Zo moesten ze hun project verdedigen in een sollicitatieprocedure tegenover de verant-woordelijke gebouwenbeheer.

Plaatcollectoren voor de keukenDe studenten stonden in voor de dimensione-ring van het systeem en de keuze van het ma-teriaal. De keuken bedient enkele honderden klanten per dag. Er werd gekozen voor een boilersysteem met twee buffervaten van 500 l gecombineerd met 8 plaatcollectoren van het

Op de campus Diepenbeek bij Hasselt groepeert de hogeschool PXL een aantal professionele bacheloropleidingen, waaronder ook klimatisering. In deze laatste opleiding speelt energiebesparing uiteraard een centrale rol. De hogeschool wil zich niet

beperken tot het puur doorgeven van kennis, maar brengt die inzichten ook in de praktijk. Zo werd er recent een zonneboiler ge-plaatst om de cafetaria van de campus van warm water te voorzien. Dit project werd ontworpen en begeleid door twee studenten.

Een zonneboiler voor de campusHogeschool PXL brengt energiebesparing in de praktijk

Op het dak kwamen plaatcollectoren van het merk Junkers.

merk Junkers, met een totale oppervlakte van ongeveer 17 m2. Buiten het stookseizoen kan deze boiler volledig instaan voor de SWW behoeften van de keuken. Voor de bijverwar-ming zal er een combiketel worden geplaatst. De aansluiting op de centrale stookplaats blijft behouden, als back up, maar het is niet de bedoeling dat die nog gebruikt wordt. Als de campus stil ligt tijdens de zomervakantie, worden de panelen afgedekt om oververhit-ting te voorkomen. De panelen zijn pal zuid gericht, in een hoek van 35°. Die ietwat steile opstelling werd gekozen om de prestaties in het voorjaar en najaar te optimaliseren; in de zomer wordt de zonneboiler immers nauwe-lijks gebruikt. De keuze voor een druksysteem met plaatcollectoren was ingegeven door di-verse overwegingen. Ten eerste was een een-voudig systeem, dat de gewenste prestaties bood. Plaatcollectoren hebben wel een lagere opbrengst dan vacuümbuiscollectoren, maar er was meer dan plaats genoeg op het dak, zodat dit geen punt was. Tenslotte speelden er ook andere overwegingen mee. De hoge-

school had namelijk nog geen zonnepanelen van dit type, en door de cafetaria ermee uit te rusten, kon de installatie meteen ook dienen als lesopstelling. PXL beschikt ook over een vulset, zodat toekomstige generaties studen-ten de praktijkaspecten van die operatie zul-len leren kennen, met aandacht voor lucht-problemen in de collectoren, pH meting van het medium enzovoort.

De SWW-installatie zelf werd in de keuken geplaatst om de transmissieverliezen zo klein mogelijk te houden, ook al was de ruimte daar wat krap. Toch slaagde men erin om de pompmodule en de twee buffervaten er een plaatsje te geven. Beide buffervaten werken in parallel en worden aan dezelfde tempera-tuur gehouden. Ze worden nog aangesloten op een gaswandketel die voor de naverwar-ming zorgt via het doorstroomprincipe. Dat is voorzien voor dit academiejaar. Bij het ontwerp werd er rekening gehouden met de plaats die deze ketel nog zou innemen. Het was immers niet eenvoudig om een tracé

voor de rookgasafvoer uit te tekenen waarbij de uitmonding voldeed aan de eisen voor de verdunningsfactoren.

Er werd ook een analyse uitgevoerd van de verbruikers in de keuken. Daaruit bleek dat de industriële vaatwasser goed was voor een groot deel van het warmwaterverbruik. Als men dit toestel zou kunnen ombouwen om als hotfill te functioneren, en alleen nog de elektrische weerstand te gebruiken voor echt hoge temperaturen, leverde dat meteen een aardige energiewinst op. Dat was echter min-der gemakkelijk dan het leek, maar na een grondige studie van de werkingscycli van de vaatwasser, kwam men uit op een werkings-wijze die zoveel mogelijk gratis warmte van de zonneboiler benutte, en toch nog de ver-eiste minimumtemperaturen voor een wer-kingscyclus kon respecteren.

Een stap naar een groene schoolOp basis van de analyse van het verbruik wordt de terugverdientijd geschat op drie jaar. In een volgend project zal de installatie van PXL uitgebreid bemeterd worden om een exact idee van de energiestromen te krijgen. Op dat ogenblik zal men zeker weten wat de installatie oplevert, wat nog mogelijkheden biedt voor optimalisatie.(door Alex Baumans)

�www.pxl.be

97 SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - OPLEIDING

DE ONDERNEMING

De studenten Brent Bielen (links) en Kris Menten brachten het project tot een goed einde.

De campus beschikt over een centrale stookplaats met twee lagetemperatuurketels en een condensatieketel voor een gecombineerd vermogen van 1 MW.

DE ONDERNEMING

99 SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

Het tweede thema van de dag betrof de in-voering op 26 september 2015 van de eco-design eisen voor stooktoestellen. Tegelijk komt er ook een energielabel dat onder meer het rendement van het toestel aangeeft. Dat geldt voor verwarmingstoestellen en SWW-bereiders op stookolie, gas en elektriciteit. Het rendement wordt ingedeeld in 9 klas-sen, van A++ tot G. Het energielabel geldt in de 27 landen van de EU en slaat ook op warmtepompen, zonneboilers en micro-WKK toestellen. Gezien het globale rendement van een installatie varieert in functie van de ver-schillende componenten, zijn er twee types energielabel: een voor aparte toestellen en een voor combinaties van toestellen in een installatie.

Verwarmingsketels vallen in de klassen A tot G. De A-klasse toestellen (groen) hebben het beste rendement, die met G-klasse (rood), het minste. Voor ketels van minder dan 70 kW komt het erop neer dat het seizoensren-dement minstens 86% moet bedragen (A of

B klasse). Voor fossiele brandstoffen blijven dus alleen de beste hoogrendementsketels of condensatieketels over. Voor toestellen met een vermogen van 70 tot 400 kW eist men een rendement van 94% in vollast en 30% in deellast. Wat warmtepompen betreft (A++ tot G) moeten toestellen op hoge tempera-tuur (55°C) een rendement halen van meer dan 100% en die op lage temperatuur (35°C) van minstens 115%. Belangrijk is ook dat B1 ketels (meer dan 75%) nog kunnen geplaatst worden, als ze aangesloten worden op een gemeenschappelijk rookgasafvoerkanaal met natuurlijke trek.

De energieklasse bepalenDe fabrikanten en leveranciers moeten er-voor zorgen dat elk toestel goed zichtbaar voorzien is van het passende energielabel. Behalve de energieklasse geeft het label ook de functie van het toestel aan, of er een SWW productie voorhanden is, en het geluidsni-veau in dB. Als installateurs echter toestellen van verschillende merken samenbouwen tot

Het rendement van oliestook duidelijk gemaaktInformazout informeert de installateurs over energielabel voor verwarmingstoestellen

Informazout, het informatiecentrum rond oliestook van de tandem Informazout-Cedicol organiseerde op 6 juni een infodag over de komende ontwikkelingen in de verwarmingsector in het algemeen, en stookolie in het bijzonder. Ten eerste wordt op 1 januari

2016 het maximale zwavelgehalte op 50 ppm gebracht. Het zwavelgehalte van ‘extra’ stookolie blijft op 10 ppm. Tevens mag hier tot 7% biodiesel bijgemengd worden. Tenslotte wordt de maximale NOx waarde van olieketels, die sinds 2008 op 1.000 ppm lag, teruggebracht tot 100 mg/kWh. Deze wijzigingen vereisen echter geen modificatie aan bestaande installaties.

Algemeen directeur Willem Voets bedankte de firma’s die hadden bijgedragen tot de organisatie van de Informazout infodag.

De fabrikanten hadden voor de gelegenheid hun producten voorzien van een energielabel.

De ISIFLO Sprint insteekkoppeling is geschikt voor gasapplicaties met een maximale werkdruk van 8 bar. ISIFLO Sprint insteekkoppelingen zijn glasvezelversterkt, licht in gewicht en uitermate sterk. De Sprint koppelingen kunnen boven- en ondergronds toegepast worden op alle typen PE leidingen.

Voordelen• Gepatenteerde PUSH-BACK technologie voor een perfecte verbinding.• Snel en eenvoudig te installeren zonder extra gereedschappen.• Sterkste in zijn klasse:

- Koppeling is dusdanig geconstrueerd dat deze sterker is dan de pijp;- Kunststof draad is gelijkwaardig aan messing.

• 100% corrosiebestendig & loodvrij.

| De vele voordelen van de ISIFLO Sprint insteekkoppeling

t + 31(0)26.319.57.57 | t + 32(0)475.60.61.45 | [email protected] | www.hsfbv.be | www.linkedin.com/company/hsf-bv

82KERNCIJFERS

Brandstof op basis van aardolie - Prijzen op 22.04.2015

Benaming Prijs incl. BTW c/kWh

Gasolie verwarming: meer dan 2000 liter, zonder korting, op onderwaarde 63,84 c/l 6,38

Stookolie extra: > 2000 liter 64,93 c/l 6,49

Omzettingsfactor voor verbruikersprijs van bovenwaarde naar onderwaarde 0,902

Propaan in bulk (op onderwaarde): >2000 liter 48,28 c/l

Koper (nieuw/100 kg) € 552,18 Rood (koper)/100 kg € 470,00 Zink (bedekking)/100 kg € 135,00 Lood/100 kg € 140,00 Messing/100 kg € 275,00 Aluminium/100 kg € 100,00 Gietijzer 2k. niet mec. (c.v., rad., edm)/ ton € 15,00 IJzer (badkuipen, enz.)/ton € 11,00

Richtprijs op 22.04.2015

ENERGIEËN

KOERS VAN HET SCHROOT

114KERNCIJFERS







ENERGIËN




EEN PROFESSIONEEL EN GEPASSIONEERD TEAM, DAT ELKE DAG DE UITDAGING AANGAAT ...

... VOOR U !!

HEATING WATER NEW-ENERGY SERVICE

Who else ?

Riello N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - www.riello.be - 053/769 030

Librairie - Boekhandel

BEKIJK NU ONS VOLLEDIG AANBOD BOEKEN OP WWW.DISTRIGRAPH.COM

€ 5 korting vanaf 2e boek

DO_917.indd 114 9/02/15 15:56

ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

10 NUMMERS PER JAAR

VOOR €37

JA, ik wens een abonnement op De Onderneming voor de prijs van:q 37€ voor 1 jaar (10 nummers)q 70€ voor 2 jaar (20 nummers)

Ik betaal vandaag het aangegeven bedrag op het rekeningnummer ING IBAN BE54 3630 4405 3497 van Distrigraph sprl, uitgever van het tijdschrift, en ik ontvang binnen een termijn van twee weken mijn eerste nummer. Fax of mail dit formulier naar 02 340 76 99 of naar [email protected]. Of vraag uw abonnement aan via www.deonderneming.be

Verzend mijn magazine naar:Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................E-mail ................................................................................................................................................................................................................................Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................Gemeente ..............................................................................................Land ...................................................................................................................

Ik wens een factuur(*) te ontvangen op het volgende adres: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................E-mail ................................................................................................................................................................................................................................Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................Gemeente ..............................................................................................Land ...................................................................................................................BTW nr ..............................................................................................................................................................................................................................

(*) De factuur zal worden verzonden per e-mail.

BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN:• De ontvangst van de 10 nummers per jaar

• Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

MET MEER DAN 1000 PAGINA’S INFORMATIE PER JAAR BLIJF JE OP DE HOOGTE VAN: • De nieuwe producten• De evenementen in je sector• De nieuwe technieken• De initiatieven en publicitaire acties van je leveranciers

• De kerncijfers van je beroep: salarissen, waarden van S, diverse indexen ...

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

DE ONDERNEMINGMaandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN:

Pub_AbonnementNL.indd 1 30/04/15 11:13DO_920_NL.indd 82 7/05/15 17:11

101

DE ONDERNEMING

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES

een installatie, moeten ze zelf de energieklas-se van het geheel berekenen. Met de juiste combinatie kan men het totaalrendement optrekken. Technisch directeur Kurt Van Cam-

penhout toonde aan dat een temperatuurregeling, een zonneboiler en een buf-fervat kunnen bijdragen tot een beter rendement dan elk toestel apart. Het pac-kage label moet worden be-rekend door de installateur, leverancier of fabrikant. In dat laatste geval moeten alle componenten van de installatie van dezelfde fa-brikant komen, dat spreekt. Hoedanook moet de instal-lateur de energieklasse ver-melden op de offerte en op alle andere documentatie.

Communicatiehulpmiddelen van InformazoutDe gevolgen van de invoering van de ecode-

sign richtlijn zijn al voelbaar in het product-aanbod voor verwarming. Het zal ook een element worden in het verkoopsgesprek tus-sen de installateur en zijn klanten. Om alle partijen zo goed mogelijk te informeren, heeft Informazout brochures uitgebracht en heel wat informatie online gezet. De kersverse di-recteur Willem Voets toonde de elektronische tools die de vakman op de Informazout site vindt.(door John Lams)

�www.informazout.be

De infodag vond plaats in Walibi, en combineerde professionele informatie met een gezellig dagje uit.

Hoe uw energie-investeringen beter laten renderen? Z-energy helpt u op weg op het vlak van intelligent energiegebruik, duurzame energieproductie, hernieuwbare energiebronnen en groene mobiliteit.

Z-energy, iedere dinsdag op Kanaal Z vanaf 19.50 uur.Ook te bekijken op www.kanaalz.be

In samenwerking met

OB

6204

4

OB62044_ZENERGY.indd 1 03/03/15 16:37

PROOF PDF

SECTORNIEUWS EN REGLEMENTEN - FEDERATIES 102

DE ONDERNEMING

Allereerst is EPEE opgetogen over de gro-tere nadruk die de Commissie legt op ver-warming en koeling. Het grootste deel van het energieverbruik in Europa gaat immers naar thermische toepassingen. Tegen einde dit jaar moet de Commissie klaar zijn met een Europese strategie terzake. EPEE stipt vier aspecten aan die bij de uitwerking ervan niet over het hoofd mogen gezien worden.

1: Een holistische benadering van energie-efficiëntieEnergie-efficiëntie blijft de kern van de zaak. Energiebesparing is, zo men wil, de belangrijkste ‘interne energiebron’ binnen de EU. EPEE is echter van oordeel dat de EU zich tot nu toe te sterk heeft gecon-centreerd op de prestaties van individuele toestellen en componenten. Zelfs de meest efficiënte toestellen zullen weinig energie besparen als ze verkeerd toegepast of ge-bruikt zijn. EPEE pleit voor een holistische benadering, die ook aspecten zoals ge-bruik, dimensionering en regeling omvat.

2: Consumenten bewust makenHoewel er veel gedaan wordt om de con-sumenten op de hoogte te brengen van de voordelen van energiebesparing, heerst er nog veel onwetendheid. Dat leidt tot verkeerde beslissingen over energiebe-sparende investeringen. EPEE is dan ook voorstander van meer sensibilisering, in combinatie met een coherente set maatre-gelen om dergelijke investeringen financi-eel voordeliger te maken.

3: Bestaande wetgeving effectief toepassenMen hoeft niet altijd nog maar eens nieu-we regels te introduceren. Met het huidige kader zoals ecodesign en de energiepres-tatierichtlijn komt men al een heel eind. Men moet ze dan wel effectief doorvoeren, onder meer door een betere controle van de markt.

4: Koeling niet verwaarlozenDe aandacht van de Europese beleidsma-kers is vooral toegespitst op verwarming. Koeling komt er nauwelijks aan te pas, en wordt eerder gezien als een vermijdbare luxe. Nochtans zal comfortkoeling een groter probleem vormen dan verwarming naarmate gebouwen beter geïsoleerd wor-den, zeker in het geval van commerciële gebouwen. Daarnaast is er de hele sector van industriële en commerciële koeling, bijvoorbeeld in voeding, die essentieel is voor onze economie. EPEE wijst erop dat deze aspecten niet verwaarloosd mogen worden.

Er is nog heel wat werk aan de winkel. Gastspreker op de algemene vergadering van EPEE was Eva Hoos, van de afdeling energie-efficiëntie van DG Energie. Uit de vraag en antwoordsessie bleek dat er, alle goede wil van de commissie ten spijt, nog heel wat knelpunten zijn, zoals een gebrekkige financiële ondersteuning om veelbelovende technieken op de markt te brengen, verouderde veiligheidseisen die innovatie in de weg staan, de versnipperde

bouwvoorschriften in Europa, een gebrek-kig werkende elektriciteitsmarkt, het po-tentieel van afvalwarmte….. Kortom, de sector en de overheden staan nog voor grote uitdagingen.(door Alex Baumans)

�www.epeeglobal.org

EPEE (European Partnership for Energy and the Environment) verenigt de Europese koeling, airconditioning en warmtepompin-dustrie. De leden hebben samen een omzet van meer dan 30 miljard euro en stellen meer dan 200.000 mensen direct te werk

in Europa. Het hoofddoel van de vereniging is om efficiënte producten te promoten. Ze verwelkomt dan ook de gestegen aandacht in de EU rond verwarming en koeling. Naar aanleiding van de jaarvergadering begin juni formuleerde EPEE een standpunt over het geplande Europese beleid.

EPEE visie op EU beleid rond verwarmen en koelenIntegrale aanpak rond energie-efficiëntie is nodig

Gastspreker was Eva Hoos van de afdeling energie-efficiëntie van DG Energie, die inging op het warmtebeleid van de Europese Commissie.

Efficiëntie kent geen seizoenen: voorbeeld.mitsubishi-les.com

Energie-efficiënt het jaar rond

De eerste aluminium warmtewisselaar ter wereld met vlakke buizen in een VRF-systeem

Hoog verwarmingscomfort, ook tijdens het ontdooiingsproces

NIEUWE VRF-BUITENUNITS

De nieuwe VRF warmtepompen schijnen een nieuw licht op seizoensefficiënt koelen en verwarmen. Ze vallen op door hun lage bedrijfskosten, langere leidinglengtes en verhoogd warmtecomfort tijdens het ontdooiingsproces. Bovendien voldoen ze nu al aan de toekomstige ErP-richtlijn. Een absolute primeur! City Multi is een lichtend voorbeeld voor een nieuwe generatie VRF-systemen.

ME_YLM_Anzeige_210x140_FL_RZ.indd 1 14.04.15 14:21

104

DE ONDERNEMING

PRODUCT NEWS

Maatwerk in glijdeurenDouchespecialist Aquaconcept stelt Slide Concept voor, een col-lectie op maat voor perfect glijdende douchedeuren. De reeks is bedoeld voor liefhebbers van strak design, en is bovendien on-derhoudsvriendelijk. Zowel de deuren als de vaste panelen zijn alleen aan de bovenkant bevestigd door middel van een vierkant chroomprofiel. Het dempingsysteem verhindert dat de deuren te hard zouden openen of dichtvallen. De bediening gebeurt via een robuuste verticale chroomgreep. De standaardhoogte is 2.044 mm, in 8 mm veiligheidsglas. De onzichtbare magnetron-coating garandeert een langdurige glans en helderheid. Er is ook een versie van Slide Concept voor badrand.

�www.aquaconcept.be

Design kraanwerkFacq is de exclusieve verdeler van het Edition 400 kraanwerk van Keuco. De slanke vormen en het hoogwaardige oppervlak worden aangevuld door een feilloze functionaliteit. Deze geraffineerde kraan in hoogglans chroom valt op door de sensuele lijnen. Edi-tion 400 combineert organische vormen met een strak profiel. Qua techniek koos Keuco voor een zijdelings geplaatste bedieningshen-del, zodat de uitloop droog blijft ook als men de kraan met natte handen bedient. Een ander snufje is de onzichtbaar in de uitloop geïntegreerde straalregelaar.

�www.facq.be

Betaalbaar designOp basis van de succesvolle 501 Design serie draaideuren heeft Hüppe de serie Design Pure ontwikkeld. Ze omvat dezelfde mo-dellen als de bestaande collectie Design Elegance, zodat men nu voor het hele assortiment kan kiezen tussen de minimalistische Pure stijl of de elegante rondingen van Elegance. In de Pure uit-voering zijn alle profielen hoekig en sober afgelijnd. De grepen en scharnieren werden helemaal vernieuwd. Er zijn ook nieuwe kleuren: taupe, zwart en chroom. De serie Hüppe Design Pure om-vat verschillende oplossingen voor nichemontage, en een walk- in zijwand met Element chroomdecor.

�www.hueppe.com

Helderheid in de doucheTransparantie is het centrale idee in het douche-assortiment van de Duitse fabrikant Hansgrohe, wat zich vertaalt in ruime glaspar-tijen. Dat materiaal is immers bij uitstek geschikt om openheid in de badkamer te brengen. Glas en water vormen een ideaal duo voor licht en rust in de doucheruimte. Daarbij maakt het Hansgrohe kraanwerk gebruik van de Select technologie waarmee men met een druk op de knop van straalsoort kan wisselen. De Hansgrohe douche-ervaring combineert de Rainmaker Select hoofddouche, de ShowerTablet 700 thermostaatkraan en de ShowerSelect in-bouwbediening. Voor het ontwerp stond Phoenix Design in, een vertrouwde partner van de fabrikant.

�www.hansgrohe.be

Digitaal onderhoudsattest

€ 238* ,-

Zie www.eurosoftpro.bevoor meer informatie

• Se monte sur panneau, au plafond ou parois avec le kit d’accessoires approprié

• Modèle standard ou avec minuterie électronique 3-25 minutes

• Fabriqué en ABS, finition brillant

• Silencieux• Répond aux normes d’usage

en application “habitations”

• Protection IP44 et en conformité avec les directives CEE

• Double isolation, moteur classe II avec protection thermique

• Fabriqué en U.K.• Ecoulement d’air

max. 88 m3/heure• 220 V - 50 Hz - 16 W• Niveau sonore 30 dBA

SOVAC S.A.Tél. 02/672 20 62 - Fax. 02/673 93 92


VENTILATEURS

VENTILATEUR AXIAL 100 mm

485INFO

• Wordt op paneel, plafond of wand gemonteerd met aangepast toebehoor

• Standaard model of met electronische tijdschakelaar 3-25 minuten

• Vervaardigd uit ABS, glansafwerking

• Geruisloos• Beantwoordt aan de gangbare

normen “woningen”

• IP44 bescherming en in conformiteit met de EEG voorschriften

• Dubbel geïsoleerd, motor klasse II met thermische beveiliging

• Vervaardigd in de U.K.• Max. luchtstroom 88 m3/uur• 220 V - 50 Hz - 16 W• Geluidsniveau 30 dBA

SOVAC N.V.Tel. 02/672 20 62 - Fax. 02/673 93 92


VENTILATOREN

AXIAL VENTILATOR 100 mm

485INFO

PLOOIBAAR SYSTEEM VOOR GAS

CYNERPRO N.V.Haverheidelaan 13A ● B-9140 Temse

Tél. +32(0) 3 / 253 23 50 ● Fax : +32(0) 3 / 253 23 [email protected] ● www.cynerpro.be

• Lengtes tot 90 m• Superieur

kwaliteitssysteem• Grote voorraad –

snelle levering• DN12 tot DN50

Het Weishaupt-gamma bevat ook warmtepompen. Deze makengebruik van gratis warmte uit de lucht, de aarde en het grond-water. Van de muisstille lucht/water-warmtepomp tot de uiterstefficiënte water/water-warmtepomp biedt Weishaupt u eencompleet gamma warmtepompen in een vermogenbereik van 5 tot 130 kW voor energiebesparende verwarming en koeling,zowel voor nieuwbouw als voor renovatie. Dit alles uit één hand,volledig aanbod toebehoren en Weishaupt-service inbegrepen.Weishaupt n.v., Paepsemlaan, 7 - 1070 Brussel.Tél: 02/343.09.00, fax: 02/343.95.14, [email protected].

Dat is betrouwbaarheid

Warmte uit de natuur

www.weishaupt .be

WWP_NLB_90x270_2015 06.05.15 11:09 Seite 1

107

DE ONDERNEMING

PRODUCT NEWS

Zelfsluitende urinoirkraanDe Tempoflux zelfsluitende kranen van Delabie zijn bestemd voor standaard urinoirs met watertoevoer langs boven. Het tijdloze design past in elke omgeving, ook de meest elegante. De Soft technologie zorgt voor een soepele bediening, zodat iedereen (ook kinderen, mindervaliden....) de kraan probleemloos kan gebruiken. Standaard is de sluittijd van de Tempoflux ingesteld op drie seconden, wat tot 60% water kan besparen zonder aan hygiëne in te boeten. Het Delabie zelfsluitend kraanwerk werkt autonoom, zonder elektrische voeding. Het materiaal is ove-rigens 100% recycleerbaar.

�www.delabie-belux.be

Elegant en dynamisch kraanwerkDe strakke en slanke vormen van de CL.1 kraanserie van Dorn-bracht zijn een keerpunt in de huisstijl van het merk. De fabrikant stelt hiermee namelijk een dynamisch en sportief designproduct voor. CL.1 biedt tevens tal van mogelijkheden tot personalisering. Zo zijn de handgrepen desgewenst beschikbaar met twee verschil-lende reliëfstructuren. De serie is beschikbaar in gegalvaniseerd chroom en mat platina, en bestaat in tal van uitvoeringen: wasta-fel, douche, baden bidet.

�www.dornbracht.com

Ruim badplezierRoyale afmetingen, verfijnd design en duurzame materialen, dat zijn de sterke punten van het Zen vrijstaande bad van Desco. Het ruime formaat (170 x 80 cm) maakt het tot het centrale element in de badkamer. Een dergelijk designobject verdient trouwens een ereplaats. De elegante lijnen, delicate contouren en zachte wel-ving brengen sensualiteit in de badkamer. De sobere kleuren en pure materialen versterken dit effect nog. Het zachte oppervlak van Zen is krasbestendig en onderhoudsvriendelijk. De fabricage in gegoten acryl biedt talloze combinatiemogelijkheden en maakt een veelvoud van vormen mogelijk.

�www.desco.be

Douchebak met natuursteeneffectDe Stonetto douchetub is het resultaat van een samenwerking tussen constructeur Duravit en het designtrio EOOS. De tub is ge-maakt in DuraSolidQ, een kunsthars dat eruitziet en aanvoelt als natuursteen. Het is verkrijgbaar in drie tinten: wit, beige en anth-raciet. DuraSolidQ heeft een inherent antislip effect voor een vei-lig gebruik. Het performante afvoersysteem is discreet afgedekt, maar verzekert toch een goede afwatering, dankzij het onzichtbare afschot. Zo kan deze douchetub ook regendouches of andere bui-tenmaatse douches aan. Stonetto kan drempelvrij, in inbouw of opbouw gemonteerd worden. Duravit heeft een bijbehorende mon-tagevoet en betegelbare steunwand. Stonetto kan ook direct op de vloer of de chape geplaatst worden.

�www.duravit.be

108PRODUCT NEWS

Innoverende spoeltechniek voor toiletZowel qua comfort als qua design onderscheidt de AquaBlade® van Ideal Standard zich van de gangbare spoelrandloze toiletten. Het hart van het systeem is de microslot technologie voor een wa-tervaleffect langs de opening, met een dubbele waterstraal voor een krachtigere spoeling. Dit geluidsarme en hygiënische systeem spoelt 100% van de binnenkant van de toiletpot. Bovendien ver-oorzaakt de AquaBlade® geen spatten, waardoor er ook geen kans bestaat op bacteriële infecties.

�www.idealstandard.be

Siliconenvrije douchwandmontageKinedo, de Franse specialist in douches, hydromassage en spa’s, heeft een nieuwe techniek gepatenteerd: een siliconenvrij monta-gesysteem voor douchewanden. Siliconenvoegen hebben immers tal van nadelen: ze kunnen verkleuren, beschimmelen of losraken. Kinedo heeft daarvoor een slim en onderhoudsvrij alternatief: een discrete zelfklevende bevestigingsstrip. De montage gaat eenvou-dig in drie stappen: de zelfklevende strip wordt tussen de muur en de douchewand aangebracht. Dan komt er een gelijkaardige strip tussen de douchewand en de douchebak. Daarna wordt de schuim-strip onder de douchewand geplaatst, om een perfecte afdichting tussen de douchewand en douchebak te verzekeren.

�www.kinedo.com

Dakdoorvoeren voor leidingen en bekabelingenLinum Europe, specialist in HVAC toebehoren breidt zijn gamma dakdoorvoeren voor leidingen en bekabelingen uit. De drie nieu-we doorvoeren zijn gemaakt in aluminium en hebben extra brede doorgangen, van 300 x 200 mm tot 400 x 400 mm. Dat maakt ze geschikt voor grotere installaties, waarbij verschillende leidingen en/of leidingen van grote diameters via een waterdichte door-gang doorheen het dak moeten. Het breed basisvlak biedt een perfecte aansluiting met het dakmembraan, en de grote afdekkap beschermt tegen neerslag. Voor de leidingen, kabels en isolatie-mantels is er onderaan een afgeronde uitgang.

�www.linum.eu

Gamma design luchtventielen uitgebreidVentiline heeft het gamma Venti-valve luchtventielen uitgebreid tot diameter 160 mm. Zo heeft men ook een elegante oplossing voor die gevallen waar grotere debieten nodig zijn (110 m3/h). De unieke luchtgeleiders minimaliseren de drukverliezen en zorgen voor een coanda effect om tocht te vermijden. Een multifunctionele volu-meregelaar maakt de instelling van het debiet mogelijk dankzij een set van 7 kunststofdoppen. Het filterelement (G3) met houder garandeert de luchtkwaliteit. De ventielen zijn standaard in RAL 9010, maar op aanvraag zijn andere kleuren ook mogelijk.

�www.ventiline.be

DE ONDERNEMING

organisatie: FCOmedia • Boulevard des canadiens 118 B-7711 Dottignies • T +32 (0)56 77 13 10

Hét trefpunt voor de HVACR!Hét trefpunt Hét trefpunt voor de HVACR

ventibelventibel

wpac wppwarmtepomp platform

Mediapartners:

Registreer u met de code 922015 voor

gratis toegang en maak kans op één van

de vele prijzen!

www.climatechno.be

Climatechno2015_DOLE922.indd 1 9/07/15 16:54

Onze koppelingssystemen

Professionele koppelingen voor een snellere, meer betrouwbare en competitieve indienststelling. Het Comap Multiconnect assortiment is zonder twijfel één van de breedste gamma’s op de markt, zowel in pers- als pushkoppeling. In nieuwbouw en renovatie zijn de 4 productlijnen complementair om de meest efficiënte systemen te installeren en dit voor al uw projecten!

COMAP BELUXAlsembergsesteenweg 454 – B-1653 [email protected] – www.comap.be

Push fitting voor koper, kunststof en staalverzinkte buizen.

Buissystemen en perskoppelingen met Visucontrol® voor Multiskin en Pex buizen.

M-profiel perskoppelingen en buizen (koper, inox en staalverzinkt).

V-profiel perskoppelingen met Visucontrol® voor metaalbuizen (koper, inox en staalverzinkt).

NL - 2014-lEntreprise de ondernerming-demi page FR.indd 1 19/02/2014 12:40:51

111

DE ONDERNEMING

KERNCIJFERS

Loonschaal geldig vanaf 01.07.2015

Barema jonge arbeiders

De peterschapsregeling

Vergoedingen voor industriële leerlingen (contracten afgesloten na 01.12.2012)

Kost en huisvesting

Facturatiebijslagen

Arbeiders met bijzondere kwalificatie

Kwalificatie Verhoging t.o.v. vorig trimester

Nieuw bruto uurloon

€

Categorie I +0,007 13,386

Categorie I A +0,007 14,052

Categorie II +0,007 14,268

Categorie II A +0,007 14,980

Categorie III +0,008 15,176

Categorie IV +0,008 16,107

Categorie I II III

Omschrijving Zonder vakop-leiding

Met succes voltooid:- 2e graad technisch

onderwijs of buitenge-woon sec. onderwijs

- stage in de instustrie of ondernemersopleiding

- opleiding erkend door het Fonds voor vakopleiding

Diploma behaald van:- technisch secundair

onderwijs- beroeps secundair

onderwijs- vierde jaar buiten-

gewoon secundair onderwijs

15 jaar € 7,228 17 jaar € 11,244

15 jaar en 6 maanden

€ 7,898 17 jaar en 6 maanden € 12,583

16 jaar € 8,567 18 jaar €13,386

16 jaar en 6 maanden

€ 9,906

Leeftijd Leervergoeding1e maand €

Overige maanden €

15 jaar 320,40 480,60

16 jaar 350,50 525,70

17 jaar 380,50 570,70

18 jaar 410,50 615,80

19 jaar 440,60 660,90

20 jaar 470,60 705,90

21 en meer 500,70 751,00

Leeftijd Leervergoeding1e maand €

Overige maanden €

18 jaar 410,50 615,80

19 jaar 440,60 660,90

20 jaar 470,60 705,90

21 en meer 500,70 751,00

Contracten afgesloten vanaf 01.07.2005

Maand 1-6 € 12,135

Maand 7-12 € 12,536

Maand > 12 € 12,937

Vanaf 01.01.2015 Vergoeding €

Maaltijd: 26,11

Huisvesting: 12,47

Totaal: 38,58

Categorie Bijslag

Leidekkers +10%

MeestergastenPloegbazenBaas die werkelijk een prestatie levert

loon 2e graad +20%

Categorie Bijslag Totaal €

1e meestergast(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

+0,009 19,328

1e ploegbaas A(cf. chapitre 10 CCT/L’entreprise N° 639)

+0,009 16,694

1e ploegbaas B(Hfst. 10 CAO/De Onderneming nr. 639)

+0,009 17,718

Bijzondere, ongezonde, hinderlijke of lastige werken

CA

O v

an 1

7.05

.199

0 : 0

,542

1) Jongerenleerlingwezen

2) Bouwleerlingwezen

Contracten afgesloten tot 30.06.2005. Voor arbeiders jonger dan 21 jaar, voor 1 juli 2005 in dienst getreden.

LONEN EN FACTURATIE

112

DE ONDERNEMING

KERNCIJFERS

Waarden van ‘S’ op 01.07.2015

Waarden van ‘S’ op 01.07.2014

Sociale lasten op 01.10.2012

Sociale lasten op 01.02.2014

Categorieën B (dakbedekkingswerken)

D (sanitair, verwarming)

Medewerkers -10 10 tem 19 20 en + -10 10 tem 19 20 en +

Offertes vanaf 11.07.1981 vooraanbestedingen vanaf 11.10.2014

30,305 31,217 31,220 29,181 30,093 30,096

Offertes vanaf 11.06.2007 vooraanbestedingen vanaf 11.01.2015

30,151 31,060 31,063 29,033 29,942 29,945




Offertes voor 11.07.1981

30,343 31,258 31,259 29,216 30,131 30,132


30,191 31,101 31,102 29,069 29,980 29,981





106,36 113,10 113,11 98,65 105,39 105,40


106,33 113,07 113,09 98,62 105,36 105,38





106,36 113,10 113,11 98,65 105,39 105,40


106,04 112,27 112,28 98,39 104,62 104,63

WAARDEN VAN ‘S’

INDEXEN

WAARDEN VAN ‘I’

2013=100 2004=100 1996=100

2015Gez. index

IndexGez

indexIndex

Gezindex

Index

Aug 101,61 101,08 122,71 123,72 139,61 142,19

Jul 101,37 101,01 122,42 123,72 139,28 142,09

Jun 101,33 101,01 122,38 123,64 139,23 142,09

Mei 101,16 100,86 122,17 123,45 138,99 141,88

Apr 100,12 100,70 122,12 123,26 138,94 141,65

Mrt 100,73 100,32 121,65 122,79 138,40 141,12

Feb 100,89 100,23 121,84 122,72 138,62 141,04

Jan 100,61 99,85 121,54 122,22 138,24 140,46

2014Gez. index

IndexGez. index

IndexGez. index

Index

Dec 100,40 99,09 121,25 122,51 137,95 140,64

Nov 100,28 100,09 121,11 122,51 137,78 140,80

Okt 100,28 100,22 121,11 122,67 137,78 140,98

Sept 100,06 100,09 120,84 122,51 137,48 140,80

Aug 100,12 100,17 120,91 122,61 137,56 140,91

Jul 100,46 100,55 121,33 123,07 138,03 141,44

Jun 100,34 100,38 121,18 122,87 137,87 141,20

Mei 100,29 100,30 121,12 122,27 137,80 141,09

Apr 100,44 100,41 121,30 122,90 138,00 141,25

Mrt 100,79 100,72 121,72 123,28 138,49 141,68

Feb 100,75 100,66 121,68 123,21 138,43 141,60

Jan 100,60 100,50 121,49 123,01 138,22 141,37

2013Gez. index

IndexGez. index

IndexGez. index

Index

Dec - - 121,27 122,84 137,97 141,18

Nov - - 121,12 122,64 137,80 140,95

Okt - - 120,99 122,56 137,65 140,86

Gezondheidsindex

Aanbestedingen na 01.11.1971

2011 2012 2013 2014 2015

Jan 7454 7466 7380 7260 7033

Feb 7457 7487 7362 7245 6993

Mrt 7460 7502 7314 7181 7056

Apr 7437 7483 7238 7199 7115

Mei 7431 7461 7198 7191 7154

Jun 7460 7386 7161 7196 7099

Jul 7481 7381 7184 7226 7062

Aug 7395 7411 7286 7250 -

Sept 7371 7450 7296 7269 -

Okt 7333 7417 7269 7242 -

Nov 7361 7381 7235 7189 -

Dec 7398 7376 7249 7080 -

Indexcijfer bouwmaterialen

Kilometervergoeding

01.07.2013 - 30.06.2014 € 0,3461/km

01.07.2014 - 30.06.2015 € 0,3468/km

ONTVANG DE ONDERNEMING 10x PER JAAR ... EN BLIJF OP DE HOOGTE!

10 NUMMERS PER JAAR

VOOR €37

JA, ik wens een abonnement op De Onderneming voor de prijs van:q 37€ voor 1 jaar (10 nummers)q 70€ voor 2 jaar (20 nummers)

Ik betaal vandaag het aangegeven bedrag op het rekeningnummer ING IBAN BE54 3630 4405 3497 van Distrigraph sprl, uitgever van het tijdschrift, en ik ontvang binnen een termijn van twee weken mijn eerste nummer. Fax of mail dit formulier naar 02 340 76 99 of naar [email protected]. Of vraag uw abonnement aan via www.deonderneming.be

Verzend mijn magazine naar:Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................E-mail ................................................................................................................................................................................................................................Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................Gemeente ..............................................................................................Land ...................................................................................................................

Ik wens een factuur(*) te ontvangen op het volgende adres: Bedrijf ....................................................................................................Ter attentie van ..................................................................................................E-mail ................................................................................................................................................................................................................................Straat .......................................................................................................................................................................... bus ...............................................Gemeente ..............................................................................................Land ...................................................................................................................BTW nr ..............................................................................................................................................................................................................................

(*) De factuur zal worden verzonden per e-mail.

BLIJF OP DE HOOGTE!

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN:• De ontvangst van de 10 nummers per jaar

• Een persoonlijke en geprivilegieerde toegang tot de site www.deonderneming.be

MET MEER DAN 1000 PAGINA’S INFORMATIE PER JAAR BLIJF JE OP DE HOOGTE VAN: • De nieuwe producten• De evenementen in je sector• De nieuwe technieken• De initiatieven en publicitaire acties van je leveranciers

• De kerncijfers van je beroep: salarissen, waarden van S, diverse indexen ...

EEN PERMANENT ARCHIEF VAN ALLE ARTIKELS BLIJFT OP DE SITE WWW.DEONDERNEMING.BE ALTIJD EN OVERAL TER BESCHIKKING

DE ONDERNEMINGMaandblad voor sanitair - verwarming en klimatisatie

EEN ABONNEMENT VERZEKERT JE VAN:

Pub_AbonnementNL.indd 1 30/04/15 11:13

114KERNCIJFERS









ENERGIEËN


www.begetube.com

BEGETUBE N.V.

Kontichsesteenweg 53 - 55 B-2630 Aartselaart + 32 3 870 71 40 f + 32 3 877 55 75 [email protected]

member of

BEREKENING EN STUDIE VAN UW PROJECTCONTACTEER ONS VOOR HET BEGELEIDEN

VAN UW GROTE EN KLEINE [email protected] - 32 3 870 71 40

30 jaar

garantie

op al onze vloerverwarm

ingsbuizen

OPLOSSINGEN VOOR ELK VLOERVERWARMINGSPROJECT.

JAARNS20

15

BEG_ADV_de_onderneming_september_2015.indd 1 8/09/15 09:50

www.honeywellenergiebesparen.be

Round Connected Profi teer vanoptimale controle

Snelle montage. Eenvoudige bediening. ©

201

5 H

oney

wel

l B.V

. AD

0401

Thermostaatplaatsen

Internetmoduleaansluiten

1 2 3

Account instellen

Honeywell introduceert de nieuwe Round Connected.Er is een Round Connected voor aan/uit en voor modulerende Opentherm cv-toestellen, waardoor de thermostaat geschikt is voor elk verwarmingsysteem.

De gewenste temperatuur kan eenvoudig worden ingesteld op de Round of via de gratis Total Connect Comfort-app op smartphone en tablet. Er kan tevens een weekprogramma ingesteld worden via de app, waardoor de Round een klokthermostaat wordt.

Zo heeft u altijd de controle over uw verwarming of u nu thuis bent of onderweg. En dat betekent maximaal comfort tegen minimale energiekosten.

De Round Connected is te installeren in drie eenvoudige stappen!