DEKRACHTVAN AUTORITEIT HOE JE JEZELF MET SUCCES OP DE KAART ZET
Peter Kempen
Eerste druk september 2015
Uitgeverij Haystack
Postbus 308
5300 AH Zaltbommel
0418-680180
www.haystack.nl
Auteur: Peter Kempen
Corrector: Carolien van der Ven
Vormgeving: Levin den Boer
Opmaak: Debbie Brok
ISBN: 9789461261458
NUR 800, 801
© 2015 Peter Kempen / Uitgeverij Haystack
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door
middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke wijze
ook en evenmin in een retrieval system worden opgeslagen zonder schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Hoewel dit boek met veel zorg is samengesteld, aanvaardt schrijver noch uitgever
enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of
onvolkomenheden in dit boek.
INHOUD
INLEIDING 7
Persoonlijke autoriteit: Joop van den Ende 13
HOOFDSTUK 1
DE BETEKENIS VAN AUTORITEIT 14
Persoonlijke autoriteit: Hans van Manen 29
HOOFDSTUK 2
DE BOUWSTENEN VAN AUTORITEIT 31
Persoonlijke autoriteit: Neelie Kroes 61
HOOFDSTUK 3
PERSOONLIJKE AUTORITEIT 63
Bedrijfsautoriteit: Ikea 91
HOOFDSTUK 4
BEDRIJFSAUTORITEIT 92
Overheidsautoriteit: het Internationaal Gerechtshof 118
HOOFDSTUK 5
OVERHEIDSAUTORITEIT 120
Persoonlijke autoriteit: Nelson Mandela 144
HOOFDSTUK 6
WERKEN AAN JE AUTORITEIT 146
Persoonlijke autoriteit: Lang Lang 161
TOT SLOT 163
LITERATUURLIJST 164
INLEIDING | 7
INLEIDING
Dit boek gaat over autoriteit. Een mooi woord, maar ook een
moeilijk definieerbaar woord. Het is interessant, gecompli-
ceerd, onduidelijk, gevaarlijk en fascinerend tegelijkertijd. Ik
ben al jarenlang gefascineerd door het fenomeen autoriteit en
wil het met dit boek de betekenis geven die het verdient.
Mensen gebruiken het woord ‘autoriteit’ vaak in combinatie
met termen als ‘leiderschap’ en ‘management’. Maar autori-
teit heeft in mijn ogen een geheel eigen betekenis. Iedereen
kan een leider worden, mits hij de gave heeft om anderen te
leiden. Iedereen kan een manager worden, mits zijn werkgever
het op zijn visitekaartje zet. Maar autoriteit, dat is iets wat je
8 | DE KRACHT VAN AUTORITEIT
moet verdienen. Het is geen geboorterecht en je krijgt het niet
cadeau, je moet er juist hard voor werken. Gelukkig kan iedere
persoon een autoriteit worden en kan elke organisatie eraan
werken om een autoriteitspositie te verwerven.
Wil jij werken aan het verbeteren van de autoriteitspositie van
jezelf, de organisatie waar je voor werkt of bijvoorbeeld je afde-
ling? Wil jij waardering krijgen voor je positie bij je collega’s, bij
klanten of zelfs in het hele land? In dit boek neem ik je bij de
hand en help ik je om je autoriteit te vergroten.
Niet alleen de beste
Dit boek gaat over drie vormen van autoriteit. Er zijn twee
hoofdcategorieën: persoonlijke autoriteit en organisatieauto-
riteit. De categorie organisatieautoriteit kun je weer opdelen
in bedrijfsautoriteit en overheidsautoriteit. Ik maak dit onder-
scheid omdat er qua autoriteit belangrijke verschillen zijn tus-
sen personen, bedrijven en overheden. Ondanks de verschillen
hanteer ik echter één algemene definitie van autoriteit:
Een autoriteitspositie is een toonaangevende, gezaghebbende en
invloedrijke positie waar succes, aanzien en macht aan kunnen wor-
den ontleend.
De drie kenmerken toonaangevend, gezaghebbend en invloed-
rijk vormen in mijn ogen de kern van het begrip autoriteit en
daarom ook de kern van dit boek. Het is wat je bereikt als je
eenmaal een autoriteit bent. Maar wat moet je doen om een
INLEIDING | 9
autoriteit te worden? In dit boek probeer ik te laten zien dat er
meerdere criteria zijn waar je aan moet voldoen en hoe belang-
rijk het is dat je aan álle criteria voldoet.
Als ik mensen vraag: ‘Wanneer ben je een autoriteit?’ dan krijg
ik vaak antwoorden als: ‘Als je de beste bent,’ of: ‘Als je de beste
kwaliteit levert.’ Dit hoeft echter niet het geval te zijn. Mari-
anne Vos is op het moment dat ik dit schrijf de succesvolste
wielrenster van de wereld, maar ze wordt (nog) niet gezien als
een autoriteit op haar gebied. Het omgekeerde geldt voor IKEA:
het maakt niet de beste kwaliteit meubelen, maar heeft wel
degelijk bedrijfsautoriteit.
De eigenaar van een succesvol laboratorium zei letterlijk tegen
mij: ‘Ik kan aantonen dat wij de beste kwaliteit leveren, maar dit
wordt in de markt niet als zodanig erkend, waar ligt dat nou aan?’
Na het analyseren van hun activiteiten werd al snel duidelijk dat
het bedrijf weliswaar een goede kwaliteit dienstverlening bood,
maar dat het laboratorium op het vlak van de ondersteunende
backofficeactiviteiten steken liet vallen waardoor leveringen
te lang duurden. Toen ze daar actief mee aan de slag gingen en
dat vervolgens actief communiceerden, constateerden ze al snel
meer waardering bij klanten en potentiële klanten.
Louter de beste kwaliteit leveren of succesvol zijn is niet zaligma-
kend. Er zijn altijd meerdere knoppen waar je aan moet draaien.
Koninklijk
Decennialang was het voldoende als je een status als directeur
of manager had om invloed uit te kunnen oefenen. De afgelo-
10 | DE KRACHT VAN AUTORITEIT
pen jaren vond iedereen bovendien dat je een leider moest zijn
die anderen kon inspireren. Bijna iedere manager die hogerop
wil, heeft wel een rij boeken over management en leiderschap
in zijn kast staan en kent Covey uit zijn hoofd.
Inmiddels staan managers collectief onder druk nu er steeds meer
professionals op de werkvloer zijn die hun werk best zelf kunnen
organiseren. De bonuscultuur heeft de positie van managers ook
geen goed gegaan. Ook leiderschap staat onder druk. Het wordt
te vaak uit de kast getrokken als een populistisch gezelschaps-
spel en als een panacee opgevoerd voor vele problemen, ambities
en initiatieven. Manfred Kets de Vries, hoogleraar aan INSEAD,
schreef hierover: ‘Er schijnt maar geen einde te komen aan de
publicatiegekte op het gebied van leiderschap.’
Lezend over en luisterend naar managers en professionals die
ook graag een leider wilden worden, kreeg ik steeds vaker het
gevoel dat ze eigenlijk iets anders wilden. De mensen die ik
sprak hadden het meer over het gezag dat ze wilden uitstra-
len en het aanzien dat ze wensten te realiseren dan over goed
leidinggeven. Sterker nog, het feit dat ze geforceerd naar lei-
derschap zochten, was er waarschijnlijk de oorzaak van dat ze
géén gezag en aanzien genoten. Hoewel het woord ‘autoriteit’
meestal geen enkele keer viel, had ik steeds het gevoel dat ze
daarnaar op zoek waren. Vanaf dat moment ben ik mij echt in
het onderwerp gaan verdiepen.
Ik denk dat het de komende jaren steeds belangrijker zal wor-
den om als een autoriteit te worden gezien. Die trend is mooi
te illustreren met de carrière van onze huidige koning, Willem-
Alexander. Voor zijn voorgangers zou het ruim voldoende zijn
INLEIDING | 11
geweest dat ze kroonprins waren, maar slimme mensen in zijn
omgeving wisten dat dit in de toekomst niet meer het geval zou
zijn.
Tijdens een interview in 1997 kondigde Willem-Alexander aan
dat hij zich wilde gaan verdiepen in watermanagement, een
term die tot dan toe nauwelijks bekend was. Zijn vader zou hem
hiertoe hebben gestimuleerd. Er werd eerst wat lacherig over
gedaan, maar in de jaren die volgden, werd duidelijk dat het hem
menens was. Eind 1998 kreeg hij twee belangrijke functies op
het gebied van watermanagement. Hij werd erelid van de World
Commission on Water for the 21st Century en beschermheer
van het Global Water Partnership. Zijn grote doorbraak kwam
in maart 2000. Hij was toen voorzitter van het Tweede Wereld
Water Forum, dat plaatsvond in Den Haag.
Willem-Alexander ontwikkelde zich van waterexpert tot een
autoriteit met groot aanzien in binnen- en buitenland. Het was
een briljante stap die perfect past in deze tijd. Het is nog niet
zo lang geleden dat Willem-Alexander automatisch als de ‘baas’
van ons koninkrijk zou zijn gezien. De meeste burgers zouden
hem zonder klagen als leider hebben geaccepteerd en zelfs hun
leven voor hem hebben gegeven. Maar die tijd is voorbij. Je
moet nu een autoriteit zijn om respect te krijgen; je moet het
verdienen, zoals Willem-Alexander heeft gedaan.
De waardering voor autoriteit komt voort uit onze open, geni-
velleerde en gedemocratiseerde netwerksamenleving, die voor
een substantieel deel virtueel is. Velen zijn hoogopgeleid,
iedereen kan zich succesvol kleden en iedereen kan zich pro-
fileren met een flitsende website en een imposante titel, maar
12 | DE KRACHT VAN AUTORITEIT
het maakt allemaal geen indruk meer. Echte waardering is er
slechts voor mensen met autoriteit.
Natuurlijk proces
In dit boek leg ik uit wat autoriteit is. Ook beschrijf ik hoe je
aan een autoriteitspositie kunt werken, van jezelf of van de
organisatie waar je voor werkt. Om je te stimuleren heb ik veel
voorbeelden opgenomen van persoonlijke autoriteiten en orga-
nisaties die een autoriteitspositie innemen. Probeer jezelf daar
eens aan te spiegelen. Ga eens na waarom iemand als autori-
teit wordt bestempeld of waarom een bepaalde organisatie een
autoriteitspositie inneemt en wat jij daarvan kunt leren.
Kortom: aan de slag! Niet alleen omdat het nuttig is, maar ook
omdat het leuk is. Voor het bereiken van een autoriteitspositie
hoef je namelijk geen toneel te spelen, je hoeft slechts op een
natuurlijke manier te werken aan het verbeteren van de kwali-
teiten die je al in huis hebt.
Succes!
Peter Kempen
INLEIDING | 13
Persoonlijke autoriteit
Joop van den Ende, mediamagnaat
Joop van den Ende is als mediamagnaat bekend
geworden met televisieproducties en is zich later
gaan specialiseren in musicals.
Vanaf de jaren zeventig produceerde Van den
Ende talloze theaterproducties, films, televi-
sieprogramma’s en musicals. In 1994 richtte hij samen met John de
Mol het bedrijf Endemol op, dat enkele jaren later naar de beurs
ging. In 2000 stapte hij uit Endemol. Hij verkocht zijn belang en
richtte zich voortaan op het produceren van grote musicals. Met
zijn bedrijf Joop van den Ende Theaterproducties produceerde hij
de musicals The Wiz, The Lion King, Tarzan, Ciske de Rat, Dirty Dan-
cing, Evita, Petticoat, Mary Poppins en Wicked.
Zijn in 1999 opgerichte theaterbedrijf Stage Entertainment groeide
dankzij een snelle internationale expansie uit tot een multinational
met vierduizend medewerkers en zeshonderd miljoen euro omzet.
Joop van den Ende heeft een investeringsfonds, is betrokken bij
Living City Property Performance (vastgoed) en is, met onder ande-
ren zijn vrouw Janine, betrokken bij de VandenEnde Foundation,
die jaarlijks veel geld schenkt aan creatieve en culturele initiatieven.
In 2011 ontving hij een eredoctoraat aan de Erasmus Universiteit
vanwege zijn pioniersrol op het gebied van live entertainment en
voor zijn bijdrage aan de cultuur in Nederland. Joop van den Ende
is een toonaangevende cultuurproducent die gezaghebbend en
uitermate invloedrijk is, zowel binnen de theater- en mediawereld
als daarbuiten.
14 | DE KRACHT VAN AUTORITEIT
HOOFDSTUK 1
1 • DE BETEKENIS VAN AUTORITEIT
Als je het begrip autoriteit taalkundig ontleedt, kun je zien dat
er verschillende werkwoorden aan kunnen worden gekoppeld.
Autoriteit uitoefenen is iets anders dan autoriteit laten gelden,
en dit is weer iets anders dan ergens autoriteit aan ontlenen.
Dit boek gaat niet over autoriteit uitoefenen en niet over auto-
riteit laten gelden. Dit boek gaat alleen over het ontlenen van
autoriteit.
Een voorbeeld van het uitoefenen van autoriteit is de burge-
meester die op basis van zijn gezag een gebiedsverbod oplegt
aan hooligans. Een voorbeeld van het laten gelden van autoriteit
1 • DE BETEKENIS VAN AUTORITEIT | 15
is ingrijpen door leger of politie. Autoriteit ergens aan ontlenen
is voor mij een andere categorie: het betekent dat het aanzien
en de invloed die je hebt te danken zijn aan specifieke kwalitei-
ten. Denk bijvoorbeeld aan politici, CEO’s in het bedrijfsleven,
hoogleraren, maar ook aan werknemers met een bepaald speci-
alisme. Iedereen kan werken aan zijn autoriteit. Kijk nog maar
eens naar de definitie:
Een autoriteitspositie is een toonaangevende, gezaghebbende en
invloedrijke positie waar succes, aanzien en macht aan kunnen wor-
den ontleend.
Als je bijvoorbeeld als afdelingsmanager kennis hebt die ande-
ren niet hebben, dan kun je op dat vlak binnen je organisatie
toonaangevend zijn. Dat geeft je een bepaald gezag en uiteinde-
lijk kun je daar invloed door verwerven. Je hebt dan een autori-
teitspositie onder je collega’s verworven.
Iedereen heeft hetzelfde positieve gevoel bij het begrip autori-
teit, maar in de praktijk wordt het telkens anders gebruikt. Het
heeft verschillende betekenissen, die met een beetje goede wil
met elkaar zijn te verbinden, maar waarvan je tegelijkertijd kunt
zeggen dat ze nogal ver uit elkaar liggen. Autoriteit kan bijvoor-
beeld ook een filosofische betekenis hebben in de vorm van god-
delijke, opvoedkundige of staatkundige autoriteit. In dit boek
richt ik mij echter alleen op functionele toepassingen van het
begrip autoriteit. Niettemin maakt de diversiteit van alle beteke-
nissen het begrip autoriteit heel complex en zorgt dit ervoor dat
het vaak verkeerd wordt gebruikt, begrepen of uitgelegd.
16 | DE KRACHT VAN AUTORITEIT
De begrippen autoriteit, leiderschap en management worden
nogal eens verward en daarom is het interessant om ze met elkaar
te vergelijken. Dan wordt duidelijk dat de ze niet alleen raakvlak-
ken hebben, maar dat er ook grote verschillen tussen bestaan.
Management • Synoniemen van het woord management zijn:
coördineren, organiseren, arrangeren, ordenen, regelen, in orde
maken, klaarspelen, afhandelen, afwikkelen, opknappen, oplos-
sen, besturen en de leiding hebben over. Deze synoniemen zijn
sterk operationeel van aard.
Leiderschap • Synoniemen van het woord leiderschap zijn: aanvoe-
ring, bestuur, bewind, bewindvoering, directie, hoger manage-
ment, raad, staf, toezicht, hoofd, kopman, kopvrouw, voorzitter en
machthebber. Dit lijstje laat zien dat er een zekere afstand is tot het
operationele. De aanvoerdersrol is hier belangrijk, culminerend in
woorden als kopman, kopvrouw, voorzitter en zelfs machthebber.
Autoriteit • Synoniemen van het woord autoriteit zijn: gezag,
macht, aanzien, deskundige, excellentie, kenner, expert, con-
naisseur, overheid, gezagsdrager, regime, gouvernement,
invloed, overwicht, meesterschap. Met het begrip autoriteit
wordt iemand een kwalificatie, kunde of vaardigheid toege-
schreven. Aan de andere kant verwijzen de gezags- en machts-
betekenissen naar overheid, gouvernement en zelfs regime.
Het operationele niveau is dus het domein van management,
het aanvoerdersniveau is het terrein van leiderschap, en het
Top Related