D12 CULTUUR DE TELEGRAAFDINSDAG 5 FEBRUARI 2019 D13CULTUURDE TELEGRAAF

DINSDAG 5 FEBRUARI 2019

Hersenspinsels komen tot leven

Een overdosis heroïne maakte in 1988 een einde aan het leven van Jean-MichelBasquiat. De ongekroonde koning van de New Yorkse graffitiscene werd slechts 27jaar. Maar zijn ster bleef rijzen, ook na zijn dood. Rappers zoals Jay-Z en KanyeWest zijn idolaat van zijn werk. In 2017 bracht een doek van zijn hand, een zwarteschedel met een schreeuwende mond, ruim 110 miljoen dollar op. Daarmee werd hijde duurste Amerikaanse kunstenaar van het moment.

Aan zijn vroege ja-ren - een onderbe-lichte periode inhet oeuvre van de-ze megaster - is nu

in het Heerlense museumSchunck een bijzondere ex-positie gewijd, getiteld Bas-quiat The artist and his NewYork scene. Koningin Máxi-ma kwam detentoonstel-ling, die groten-deels documen-tair van karakter is, vorigeweek openen. De vorstinnam een spuitbus ter handen zette zelfverzekerd enstreetwise haar signatuurop een tegel, geheel in destijl van Basquiat, die alsgraffitikunstenaar onder deschuilnaam SAMO©schreef. Een afkorting van’same old shit'.

„Basquiat past bij Heer-len”, vindt burgemeester

Emile Roemer van de Lim-burgse stad. „Heerlen israuw, niet af. Het is een stadmet lef die, sinds de sluitingvan de mijnen in 1975, intransitie is. Met een rafel-rand die energie geeft aancreatief talent. Net zoalsNew York in de jaren tach-tig, toen Basquiat er furore

maakte met zijn neo-ex-pressionistische schilderij-en. Heerlen kent bovendienal jaren een levende streetart scene. Tal van muur-schilderingen sieren hierblinde muren in het cen-trum en de buitenwijken.”

GemengdDe in 1960 in New York ge-

boren Jean-Michel Basquiatwas een kind van gemengde

afkomst. Zijn vader kwamvan Haïti, zijn moeder wasvan Puerto Ricaanse ori-gine. Samen met zijn jeugd-vriend Al Diaz werkte hij on-der het pseudoniem SAMO© als graffitischrijver. Deu-ren, metro’s, portieken enopslagruimtes, niets wasveilig voor hen. Overal zet-

ten zij hun gezamenlijkehandtekening in combina-tie met vaak raadselachtigeen maatschappijkritischeteksten.

In die beginjaren van 1979tot 1980 woonde Basquiatsamen met zijn vriendinAlexis Adler, een jonge foto-grafe. Het is dankzij haarcollectie, die eerder in hetMuseum of ContemporaryArt in Denver werd getoond,

dat Schunck nu een over-zicht van zijn vroege werkkan laten zien. Een primeurvoor Europa. Het eerste deelvan de presentatie is zelfs zoingericht alsof je hun kleineappartement aan de East12th Street binnenloopt.

Tachtig dollar bedroeg dehuur elke maand. Een be-

drag dat Bas-quiat bijeentrachtte tescharrelen

door zelf beschilderde kle-ding en ansichtkaarten teverkopen. Adler die haar ge-liefde voortdurend fotogra-feerde terwijl hij aan hetwerk was, herinnert zichdat hij alles wat hij op destraten vond, kon gebruikenen mee naar boven sjouwde.Zes trappen op. Ook in huiskwam vrijwel alle meubilairtot aan de radiator en koel-kast toe onder de verf en de

graffiti te zitten, waaronderhet voor hem kenmerkendekroontje.

Zijn eerste voorzichtigedoorbraak kwam in 1980,toen in de zomer de toen 20-

jarige Basquiat deelnam aande Times Square Show. Ti-mes Square was in die jarennog een ongure plek. De ten-toonstelling, waaraan meerdan 100 jonge kunstenaarsmeededen, onder wie KeithHaring, Nan Goldin en Jen-ny Holzer, werd gehoudenin een voormalig bordeel.De sfeer was anarchistischen van een punkachtige re-bellie. Tachtig originelewerken uit die show (metuitzondering van die vanBasquiat, want dat warenmuurschilderingen!) zijn inHeerlen te bewonderen.

KomeetVanaf dat moment gaat

Basquiat zich toeleggen ophet schilderen op doek. Vande straat beweegt hij zichrichting het museum. Al in1981 wordt zijn werk gese-lecteerd voor de groepsten-toonstelling New York/NewWave in PS1, nu onderdeelvan het Museum of ModernArt in de Big Apple. Als eenkomeet schiet hij omhoog.Vooraanstaande galeriehou-ders dingen naar zijn hand.Internationale solopresen-taties volgen en Basquiatverdient geld als water.Voortaan schildert hij in Ar-mani-pakken. Totdat dedrugs hem volledig in degreep krijgen.

Ook in Nederland is er alvroeg interesse voor zijnwerk. Hans Sonnenberg vanGalerie Delta in Rotterdampresenteert in december1982 een van de eerste solo-tentoonstellingen van Bas-quiat in Europa. Maar hetgrote publiek is nog niet rijpvoor zijn rauwe, kinderlijkestijl vol kleurige letters entekens, als ware het moder-ne hiërogliefen. Er komt noggeen 50 man op af. Toch zijnnauwelijks een jaar laterzijn schilderijen al te duurvoor de Nederlandse markt.

VROEGE JAREN VAN NEW YORKSE GRAFFITIKUNSTENAAR BELICHT IN SCHUNCK

Held van de hip-hop sterren

Koningin Máxima leest inge-spannen de teksten en tekensdie Basquiat op zijn grote drie-luik Ishtar schilderde. FOTO HARRY HEUTS

De anarchisti-sche TimesSquare Showbetekende dedoorbraakvan Basquiat. FOTO FRANCENEKEEREY

De jongeBasquiatmaakt muziekin zijn appar-tement aan deLower EastSide vanManhattan. FOTO ALEXIS ADLER

door Paola van de Velde

’Basquiat past bij Heerlen’

door Bart Wijlaars

„Ik maak al mijn heleleven muziek”, verteltCamiel Meiresonne. Voorzijn jongste project, SonMieux, nam de 26-jarigemuzikant uit Den Haagdit keer wel een eerbied-waardige aanloop.

Soms kan het zo simpelzijn, begint Meiresonne zijnverhaal. „Ik ben ooit metmijn twee broertjes gaansparen voor instrumenten.Toen we die eenmaal had-den gingen we met een oftwee akkoorden liedjesschrijven en werden we deband All missing pieces.”Deze tienerrockgroep, diehij op zijn veertiende al aan-voerde, kwam, zag en gingweer ter ziele. Hij verklaart:„Mijn broer Wrister gingzich op school focussen, ter-wijl Quinten en ik ons ookmet andere bandjes gingenbezighouden. Daarmee wasde koek wel op.”

ErvaringenHoofdschuddend: „Maf

natuurlijk dat de dromendie we op ons twaalfde had-den een paar jaar later al uit-kwamen. Het zal een combi-natie zijn geweest van veelgeluk en kunde, maar de er-varingen die ik in All mis-sing pieces heb opgedaanzijn onmisbaar. Daar is debasis gelegd voor het levenwat ik nu leid.”

Voor we daar zijn aanbe-land is er wel nog een tus-senstation dat genoemdmoet worden. In het onstui-mige Haagse Soul SisterDance Revolution vertolkte

Camiel geen hoofd-, maareen bijrol als toetsenist.„Fijn wel, even op de achter-grond, zonder al te veel ver-antwoordelijkheid. Ik hebme een paar jaar flink kun-nen uitleven, maar verloorme daardoor ook in een wat,eh, excessief leven, waar ikniet meer uitkwam.”

En zo komen we bij SonMieux. Nou ja, bij het begindaarvan, moet Meiresonnetoegeven. „Het begon metautobiografische liedjes dieik ineens ging schrijven. Vrijklein allemaal, wat nieuwvoor me was. Ik hoefde erook helemaal niet mee naarbuiten. Ze voelden als vanmij. Tot ik ontdekte dat mu-ziek zonder grote gebarenweliswaar een geheel ande-re, maar ook echt wel eenplek kan krijgen bij een luis-teraar.”

Kiem gelegd en tot zoverfase één. „Ik wilde geen klas-sieke folksinger-songwriter

met gitaar en zorgen wor-den. Hoe we uiteindelijkmet zes man op het podiumzijn beland is een gevolg vande sound die ik voor ogenhad. Het voornaamste wasdat ik elektronische muziekwilde toevoegen. We begon-nen akoestisch en daarnawas het opbouwen gebla-zen, waarbij elk element na-tuurlijk het beste jasjemoest krijgen. Al met al zijnhet behoorlijk volle produc-ties geworden”, verwijst hijnaar het vrijdag verschij-nende debuutalbum Fairede Son Mieux. „Daarvoorzijn die zes man live hardnodig!”

NoorderslagDe zes op het podium aan

het werk zien is allesbehal-ve een straf. Op Noorder-slag, midden januari, zagenwe een prettig eensgezindeclub, die zichtbaar plezierhad in het muzikaal tot le-

ven brengen van de hersen-spinsels van Meiresonne.Met als voornaamste resul-taat die bijna orkestrale rijk-dom van een liefhebbers-band á la Arcade Fire, schre-ven we daarover. Maar ooknog met de instelling vaneen stel kerngezonde jongehonden, willen we daar nogaan toevoegen.

Faire de Son Mieux bete-kent ’alles geven wat je hebt’.„Of ik nu al de beste versievan mezelf ben weet ik niet.Maar ik probeer het en datkán in Son Mieux. Ik zoekhier de diepte. Als ik terug-kijk dan was All missing pie-ces een hype. Achteraf be-twijfel ik hoe goed en ge-zond dat is voor een puber.Stapje voor stapje heeft ookwel iets”, klinkt het beschei-den.

’Faire de Son Mieux’ ver-schijnt vrijdag. Info en speel-data: sonmieux.com

Camiel Meiresonne, aan-voerder van het zeskoppi-ge Son Mieux.FOTO PHILINE VAN DEN HUL

Na All Missing Pieces en Soul Sister Dance Revolution nu Son Mieux

Jean-Michel Basqui-at is inmiddels uitge-groeid tot een merk eneen mythe. Van skate-boards tot serviezen,van alles is gedeco-reerd met zijn expres-sieve schilderwerk. Hijis een icoon van deAmerikaanse kunst,net zo bekend als AndyWarhol, zijn grote idoolaan wie hij zich graagspiegelde. Toen hij aanhet begin van zijn inter-nationale loopbaanstond had de schildervolgens zeggen eenkortstondige affairemet Madonna, toennog een onbekendezangeres en danseres.Zij zou pas een jaarlater in 1983 doorbre-ken met haar eerste hitHoliday.

EX VAN MADONNA

Kosten noch moeitezijn gespaard omBasquiat naar Heerlente krijgen. Het totaletentoonstellingsbud-get bedraagt maarliefst negen ton. Spon-sorgelden en subsidieshebben de tentoon-stelling in het kleinemuseum Schunckmogelijk gemaakt. Degetoonde werkenhebben een gezamen-lijke verzekerde waar-de van €150 miljoen.De organisatie, diemet de expositie ookveel jongeren hoopt tetrekken, rekent optenminste 30.000bezoekers in viermaanden. Dat aantalwordt normaal ge-sproken pas binneneen jaar bereikt.

PRIJSKAARTJE

Sonnenberg verwerft erop de valreep zeven. Alleentwee ervan zijn nog in Ne-derland. Het gaat om Kingsof Egypt II en III. Beide doe-ken zijn sinds 2012 in het be-zit van Museum Boijmansvan Beuningen in Rotter-dam, dankzij een genereuzeschenking van Sonnenberg.Samen met het monumen-tale drieluik Ishtar uit 1983 -een bijzondere bruikleenvan het Akense Ludwig Fo-rum - behoren ze nu tot detopstukken op de expositiein Heerlen.

Basquiat The artist and hisNew York scene is tot en met2 juni in Schunck te zien.