Download - Chemie Magazine - februari 2013

Transcript
Page 1: Chemie Magazine - februari 2013

Cefi c becijfert Europese chemie

Nederlands toezicht in Europees perspectief

Sachem sluit akkoord ruimtelijke ordening

'WIJ HOUDEN VAN DE

CHEMIE'

KARLA PEIJS, COMMISSARIS VAN DE KONINGIN IN ZEELAND:

Maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie • 02 • 20 februari 2013

CM1302_Cover.indd 2 14-02-13 12:11

Page 2: Chemie Magazine - februari 2013

Serving the industry

FIB Industries BVEinsteinweg 18

8912 AP Leeuwarden NLT +31 (0)58 - 294 59 45

E [email protected]

FIB Industries BV te Leeuwarden ontwerpt en produceert kwalitatief, hoogwaardige proces- en

drukvaste apparatuur zoals:

• Drukvaten en reactoren • Industriële vergassingsbranders (vergassing en Lo-NOx)

• Kolommen en scrubbers • In- en uitlaatsystemen van gasturbines

• Reactor internals en kolom internals • Modules voor rookgasreiniging (DeNOx)

• Warmtewisselaars

De producten worden gebouwd in alle roestvast staalsoorten, duplex, lean duplex, super duplex,

hoog nikkellegeringen en exotische materialen zoals titanium en zirkonium. FIB Industries werkt voor

uiteenlopende opdrachtgevers, zowel nationaal als internationaal, in alle sectoren van de procesindustrie.

FIB Industries is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de Process divisie van Andus Group. De overige

divisies zijn Construction, Offshore en Refractories. Andus Group is een internationale onderneming met

circa 1.000 medewerkers en 14 gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed,

industrieel werkveld.

Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.fib.nl of www.andusgroup.com

ANDUS group companies:

Construction

HSM Steel Structures

Lengkeek Staalbouw

RijnDijk Construction

Armada Rail

Armada Mobility

Armada Janse

Offshore

HSM Offshore

Royal Van Voorden Castings

Van Voorden Maritime

Process

FIB Industries

Refractories

Gouda Refractories

Gouda Vuurvast Services

Gouda Vuurvast Belgium

Gouda Feuerfest Deutschland

Page 3: Chemie Magazine - februari 2013

INHOUD

februari 2013 Chemie Magazine 3

Eind deze maand stopt Karla Peijs als commissaris van de koningin in Zeeland. Een provincie die leunt op de chemische industrie, maar waar zij steeds meer ‘achterlichten’ ziet: bedrijven die failliet gaan, krimpen of vertrekken. Voor nieuwe (zware) chemie is in Zeeland plaats genoeg. “Als iemand kandidaten heeft voor de Kanaalzone, mag hij zich melden.”16

Na een jarenlange juridische strijd over de ruimtelijke ordening besloten Sachem, pro-vincie en gemeente de strijdbijl te begraven. In een akkoord maakten zij afspraken over

duurzame ruimteoplossingen, acceptabel voor alle partijen.

02 | 20 februari | 2013

20SACHEM, GEMEENTE EN PROVINCIE BEGRAVEN STRIJDBIJL

KARLA PEIJS: GENOEG PLAATS VOOR CHEMIE IN ZEELAND

CM1302_inhoud.indd 3 14-02-13 12:10

Page 4: Chemie Magazine - februari 2013

VAPRO en Gelling bundelen krachten in MVK IndustrieVAPRO komt met een speciale MVK-opleiding voor de industrie. Deze start met een module Operationeel veiligheidskundige, speciaal bedoeld voor de preventiemedewerker en gaat door met modules voor de erkende opleiding MVK Industrie. Profiteer van de grote ervaring van VAPRO en Gelling Publishing met deze geaccrediteerde opleiding.

De opleiding voor preventiemedewerkers sluit aan op het verzoek vanuit de Tweede Kamer. Een quote uit paragraaf

5.4: “De preventietaak in bedrijven kan beter. Preventiemedewerkers zijn geen gemeengoed in bedrijven en hun kennis is

soms gering. Ik werk aan versterking van deze eerste lijn preventie op de werkvloer. In het kader van het Maatschappelijk

Programma Arbeidsomstandigheden (MAPA) wordt mede op initiatief van TNO invulling gegeven aan deze wens” ,aldus

de Staatssecretaris van Sociale Zaken.

Allround opleiding

De opleiding MVK Industrie is zo ingericht dat deelnemers een ontwikkelingstraject doormaken tot allround

veiligheidskundige. Daarbij gaat het om het herkennen van veiligheidsrisico’s en het nemen van de juiste

maatregelen om deze te beheersen. Ook knelpunten op het gebied van arbeidshygiëne, ergonomie en

psychosociale arbeidslast komen aan de orde, naast ongevalonderzoek en TRA. In de opleiding MVK Industrie

worden vaardigheden geleerd waarmee veiligheidsonderwerpen overtuigend aan collega’s en het management

overgedragen kunnen worden.

Eigen bedrijf en cultuur

Met de opleiding MVK Industrie leert men zich in de veiligheidscultuur van het eigen bedrijf te verdiepen en mede

vorm te geven. Bij alle modules wordt de vertaling naar het bedrijf gemaakt via praktijkopdrachten. De opleiding

wordt afgesloten met een onderzoek en een scriptie.

EMPOWERING PEOPLE AND INDUSTRIES

Loire 150 • Postbus 24090 • 2490 AB Den Haag

T 070 337 83 00 • F 070 320 51 86 • E [email protected] • I www.vapro.nl

Geïnteresseerd?

Als u meer van deze opleiding wilt

weten bent u van harte uitgenodigd

voor het gratis proefcollege.

Deze vinden plaats op:

woensdag 10 april

en woensdag 17 april

Informatie en inschrijving via

www.vapro-college.nl of

070 301 10 86.

Waarom de opleiding MVK Industrie?• DeopleidingisHobéon-SKO-gecertificeerd.• Deopleidingveelkennisomvatinuitstekendlesmateriaalgegoten.• Indeopleidingdefocusopbijeenkomstenligtwaarthematischervaring wordt uitgewisseld onder begeleiding van deskundige docenten.• Deopleidingeenlogischestructuureneenstapvoorstapopbouwkent waarin volop praktijksimulaties worden ingezet om inzicht te verkrijgen. • Deopleidinguitmodulesisopgebouwdwaardoordezeookindelente volgen is.

Tweetrapsraket1. Operationeel Veiligheidskundige: een breed basispakket, geschikt als opleidingtotpreventiemedewerker.Hetbestaatuiteenmodulevanvijf lesdagen. 2. MVK Industrie:eenveiligheidskundigeverdiepingenArbo-professionele vorming.Hetbestaatuittweemodulesvangezamenlijk10lesdagen.

(Advertorial)

Page 5: Chemie Magazine - februari 2013

INHOUDChina

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

februari 2013 Chemie Magazine 5

Cefi c-cijfers brengen Europese chemie in beeld

Teijin Aramid wil duurzaamheidsleider worden

Spoorvervoer moet stiller

32

46

39

26Nederland doorgeschoten handhaafland?

7

7

9111313

16

20

24

26

30

32

36

39

42

46

515353545454

02 | 20 februari | 2013

Voorwoord Duurzame groeiAgenda

NIEUWSOnderwijsAfscheidActueelTwitter

ACHTERGRONDPolitiekCommissaris van de koningin Karla PeijsRuimtelijke ordeningSachem, gemeente en provincie bereiken akkoord WetenswaardigKatoen als watervoorziening in woestijnVeiligheidHandhaving in Nederland doorgeschoten?Energie en WaterDe actiepunten van VEMW in 2012EconomieEuropese chemie: feiten en cijfersUitgelichtRotterdamse haven gaat op campagne TransportWet geluidhinder eist minder spoorlawaaiHoogleraarBert Weckhuysen neemt katalysator onder de loep BiodiversiteitTeijin Aramid analyseert eco-effi ciency

Publicaties BedrijvenColumn Mensen Volgende maand Colofon

CM1302_inhoud.indd 5 14-02-13 12:10

Page 6: Chemie Magazine - februari 2013

KAN UW REPUTATIE ONZE VERANTWOORDELIJKHEID WORDEN?

Veiligheid - Kwaliteit - Milieu

Vinçotte Nederland levert als onafhankelijke inspectie- en keuringsinstelling diensten aan op het gebied van veiligheid, kwaliteit en het milieu. Onze expertise omvat onder meer de controle van de integriteit van constructies, installaties, machines, apparaten en gebouwen en diensten rond arbeidsomstandigheden.

Bij Vinçotte Nederland werken meer dan 100 technische deskundigen. Naast de hoofdvestiging te Breda hebben we ook kantoren te Rotterdam en Akersloot en logistieke steunpunten in het hele land. Vinçotte Nederland maakt deel uit van de internationale groep Vinçotte, die met zijn meer dan 2500 medewerkers een kenniscentrum vormt en wereldwijd in 14 landen vestigingen heeft.

Kunnen wij met onze expertise ook van úw reputatie onze verantwoordelijkheid maken? Neem een kijkje op onze website:

WWW.VINCOTTE.NL

YOUR REPUTATION IS MINE.

Industrieel onderhoud_210x297_NL.indd 1 08/02/12 09:00

Page 7: Chemie Magazine - februari 2013

AGENDA

Voorwoord

et de ambitie om een nationaal energieakkoord voor duur-zame groei neer te zetten, heeft de Sociaal-Economische Raad (SER) zich wellicht voor een van de grootste opgaven uit zijn geschiedenis gesteld. Het gaat hier niet louter om een gezamenlijk advies van sociale partners, maar om een

veel breder in de maatschappij gedragen akkoord, dat op voorhand ook al de steun zou moeten hebben van kabinet en parlement. Met een groot aantal andere partijen is ook de VNCI intensief bij de reali-satie van dit akkoord betrokken. Energie is een belangrijk deel van ieders leven, maar voor de energie-intensieve industrie is het met recht een levensvoorwaarde. Met de schaliegasrevolutie in de Verenigde Staten en de opkomst van andere werelddelen die op hun eigen wijze goedkope energie beschikbaar maken voor de industrie, is het opeens een vraagte-ken geworden of we in Europa nog wel de slag met het buitenland aan-kunnen. Energiekosten maken immers een belangrijk deel uit van de kostprijs van onze prod ucten. Meer dan ooit is een passend Europees en nationaal energiebeleid noodzakelijk voor onze industrie.Voor ons moet de uitkomst van het SER-proces dan ook twee gelijktijdige effecten hebben: we moeten erin slagen om condities te creëren waaronder zowel verduurzaming als ver-gaand terugdringen van de energiekosten mogelijk wordt. Verduurzaming omdat we alleen dan de duurzame producten kunnen leveren die duurzame groei van de Euro-pese economie mogelijk maken. En terug-dringen van energiekosten omdat alleen dan die duurzame producten de concurrentie-slag overleven. Zonder de combinatie van deze twee effecten is duur-zame groei een illusie. Ik wens alle betrokkenen bij dit SER-proces veel wijsheid toe.

M6 maart VNCI Onderwijs Symposium

13 en 14 maartBio-based Chemicals 2013

VNCI27 februariDagelijks Bestuur Teleconferentie

1 maartBAC VNCI, Den Haag

4 maartWG ArbeidsveiligheidEsso, Breda

4 maartSusChem NLVNCI, Den Haag

6 maartWG SecurityBASF, Arnhem

12 maartBG InnovatieNovotel, Breda

14 maartWG Logistieke VeiligheidWeizigt, Dordrecht

20 maartBG OnderwijsVNCI, Den Haag

21 maartWG Energie en KlimaatNovotel, Breda

22 maartWG ArbeidshygiëneFuji, Tilburg

Meer agenda: www.vnci.nl

VNCI-directeur Colette Alma

DUURZAME GROEI

februari 2013 Chemie Magazine 7

CM1302_Voorwoord-agenda.indd 7 14-02-13 12:05

Page 8: Chemie Magazine - februari 2013

Herman Wijffels Innovatieprijs 2013

Schrijf nu in!

www.rabobank.nl/innovatieprijs

Maak kans op € 50.000

MB111/2_RB_Wijffels_advertentie_2013_185 x 130_Chemie Magazine.indd 1 06-02-13 10:38

Chemie Magazine is nu ook (gratis) beschikbaar voor bezitters van een iPad, Galaxy Tab of een ander tablet (met Android 3.2 of hoger). Via een gratis abonnement ontvangt u automatisch iedere maand Chemie Magazine op uw tablet. U ontvangt een e-mail wanneer dit het geval is.

ZO SLUIT U EEN GRATIS ABONNEMENT AF:

• Maak een account aan via www.magzine.nl• Ga naar www.magzine.nu/magazine/Chemiemagazine, klik op

Abonnementen en vervolgens op Nu kopen• In de winkelwagen klikt u vervolgens op Afrekenen en Verder• Pak uw tablet en download via www.magzine.nu de gratis

MagZine-app • In de MagZine-app logt u in met het zojuist aangemaakte

account• Klik op Download Magazines en lees de laatste Chemie

Magazine via de knop Mijn Magazines

VRAGEN OF OPMERKINGEN?Neem contact op met Igor Znidarsic, hoofdredacteur van Chemie Magazine, [email protected]

CHEMIE MAGAZINE NU OOK OP IPAD EN ANDERE TABLETS

CM1302_advert.indd 10 13-02-13 16:141301494_advertenties.indd 8 18-02-13 12:05

Page 9: Chemie Magazine - februari 2013

Onderwijs

DuizenDen scholieren op beDrijfsbezoekIn de Week van de Procestechniek, van 21 tot en met 25 januari, gingen weer dui-zenden (vmbo-)leerlingen op bezoek bij bedrijven om kennis te maken met beroepen als procesoperator, analist en onderhoudsmonteur.

Ons dagelijks leven bestaat voor een groot deel uit producten die in de procesindustrie worden gemaakt:

frisdrank, mp3-spelers, koekjes, benzine. Toch weten de meeste jongeren weinig van de beroepen in de procestechniek, het vaak mooie basissalaris en de carrièremo-gelijkheden. Daarom organiseert C3 ieder jaar de Week van de Procestechniek, waarin scholieren in de keuken van de procestechniek kunnen kijken. Tientallen bedrijven hebben zich dit jaar gepresen-teerd, waaronder ook chemiebedrijven als Shell, ExxonMobile, Kemira, Neste Oil, Lyondell en Eastman. Duizenden scholie-ren - vooral van het vmbo, maar in som-mige regio’s ook havisten en vwo’ers - maakten er kennis met een interessant vakgebied. Op Chemelot voerden leerlingen concrete procestechniek-activiteiten uit voor het

maken van haargel. Bij MSD Oss kwam wethouder Peters van Sociale Zaken, Jeugd & Onderwijs poolshoogte nemen en zag hoe leerlingen in het Kinderlaborato-rium aan de slag gingen. Daarna kregen ze een rondleiding over het bedrijfsterrein.

Zo’n zevenhonderd vmbo-2-scholieren bezochten het EIC Mainport Rotterdam, waar wethouder Korrie Louwes van Arbeidsmark & Onderwijs ze aanmoedigde om later een baan in de procestechniek of maintenance te kiezen. Ook sprak ze met vertegenwoordigers uit de industrie over de achterblijvende instroom van jongeren en het scala van initiatieven om daar wat aan te doen. De leerlingen brachten een bezoek aan diverse (chemie)bedrijven. p

Meer informatie: www.weekvandeprocestechniek.nl

TU/e reikT vijfTien chemiebeUrzen UiT De faculteit Scheikundige technologie van de TU Eindhoven (TU/e) stelt met ingang van studiejaar 2013-2014 jaarlijks vijftien Stimuleringsbeurzen ter beschikking aan eerste-jaarsstudenten van de bacheloropleiding Scheikundige tech-nologie. De beurzen zijn met een waarde van 1.835 euro gelijk aan het wettelijke collegegeld. Hiermee wil de faculteit de studie onder de aandacht brengen van geïnteresseerde vwo-leerlingen en de instroom vergroten. Er is op de arbeids-markt veel vraag naar afgestudeerde chemici en chemisch technologen.

Elke student met een gemiddeld eindexamencijfer van 6,5 of hoger maakt kans op één van de Stimuleringsbeurzen. Prof.dr.ir. Jaap Schouten, decaan van de faculteit Schei-

kundige technologie: “Eerder maakten uitsluitend excellerende studenten kans op een beurs, maar nu kunnen alle examenkan-

didaten met een 6,5 of hoger een steuntje in de rug krijgen. Vaak wordt gedacht dat alleen scholieren met extreem hoge cijfers een technische studie kunnen volgen, maar als je goede cijfers haalt op het vwo kun je je met de juiste inzet prima redden bij Scheikundige technologie. We willen met deze beurzen op een nieuwe manier meer scheikundestudenten aantrekken.”De vijftien studenten krijgen de helft van de 1.835 euro toege-kend op basis van hun portfolio, bestaande uit het profielwerk-stuk, de gevolgde bèta-activiteiten buiten het opleidingscurri-culum en verdere maatschappelijke activiteiten. Bij succesvolle afsluiting van het propedeutisch examen binnen één jaar ont-vangen ze de andere helft van de beurs. Daarnaast ligt er een beloning klaar voor alle TU/e-studenten Scheikundige techno-logie die in één jaar hun propedeusediploma halen. Hiervoor is een totaalbedrag van minstens 2.500 euro beschikbaar. p

Leerlingen op bezoek bij Campina.

Studenten scheikun-dige technologie aan het werk op de TU/e.

Fo

to: A

ng

el

ine

Sw

ink

el

S

februari 2013 Chemie Magazine 9

CM1302_E_onderwijs.indd 9 14-02-13 12:15

Page 10: Chemie Magazine - februari 2013

Voedingssystemen voor mengers :AZO • betrouwbaar

• nauwkeurig• economisch

Bedrijfszekere en economische oplossingenvoor de automatisering van uw grondstoffen en processen.

Automatischefficiënt

Optimaalvoeden vanmengers enprocessen

www.azo.be

AZO N.V. Katwilgweg 15B-2050 AntwerpenTel. : +32-3-250 16 00Fax : +32-3-252 90 02

AZO N.V. Chemie Magazine Anzeige N1 ndl 100x297 4c:Layout 1 23.12.11 11:50 Seite 1

www.LSB-Sky-AcceSS.com

lsb sky-Access bV Hofdwarsweg 1, Geleen

The Netherlands T. +31 (0)46 - 474 24 10

[email protected]

RopeAcceSS?

Sky-AcceSS!

+ LSB SKY-ACCESS +

monsterverpakkingen

dozen, standaard maten

dozen, op maat

4GV-dozen

medische verpakkingen

transportbakken

jerrycans

blikken

vaten

palletboxen

fl essen

zakken

Douglassingel 25 Schiphol-Rijk | The Netherlands | +31 (0)20 3540787 | [email protected]

www.carepack.nl

GEVAARLIJK GOED VERPAKT?!CarePack Holland heeft het grootste assortimentUN-gekeurde verpakkingen voor gevaarlijke stoffen.

1301494_advertenties.indd 10 15-02-13 11:36

Page 11: Chemie Magazine - februari 2013

Afscheid

Fo

to: c

as

pe

r r

ila

’Die RoutekAARt, echt fAntAstisch!’ Namens belangenvereniging energie-Nederland was Hans alders aanwezig om zijn visie te geven over duurzame energie. ter voorbereiding had hij de Routekaart Chemie van de VNci erbij gepakt, waarin staat hoe de sector anno 2030 40 procent minder co2 wil uitstoten. Zijn conclusie: “Die route-kaart, echt fantastisch!” Minder posi-tief was hij over het gebrek aan samenwerking tussen de sectoren chemie en energie. Wil die duurzame toekomst er ooit komen, dan moet dat volgens hem echt beter. Dat probleem van tegenwerkende systemen van verschillende sectoren vormde aan het einde van de bijeen-komst de rode draad van de discussie met de zaal en tussen de sprekers. rotmans sloeg daarbij de ogen getergd op: “Het doel mag nooit zijn dat sectoren zichzelf beschermen. Dat is absurd! De nieuwe groene economie doorsnijdt al die gebieden.” rein Wil-lems voegde daar geruststellend aan toe dat veel biobased clusters al sec-toroverstijgend samenwerken. ook Van aken was positief: “We hoeven niet bezorgd naar huis vanwege al deze systeemproblemen, maar met het gevoel dat er juist veel kansen zijn.” p

“het ligt in de aard van chemici om positief te zijn.” Willem huisman, de nieuwe voor-zitter van de raad van bestuur van Dow Benelux, opende met deze woorden het mini-symposium Solutionism. in de indrukwekkende balzaal van het Wereldmuseum in Rotterdam werd daarmee afscheid genomen van huismans voorganger Gerard van harten, die na 36 jaar bij Dow eind vorig jaar met pensioen ging. Tekst: Inge Janse

Een plichtmatige receptie werd het zeker niet: Van Harten gaf de voor-keur aan een inhoudelijk programma

met visionaire sprekers. Als verrassing was zelfs Heinz Haller aanwezig, president van Dow Europe: “Ik ben hier vanwege Gerards niet aflatende toewijding aan Dow.” Ook stak hij de chemie in Europa een hart onder riem, zij het voorzichtig. “We zijn nog niet uit de problemen, maar ik ben er absoluut van overtuigd dat groei terug zal keren naar Europa.” Het typeert Van Harten dat tijdens het symposium bijna met geen woord over hem gesproken werd, en hij zelf ook geen moment aan het woord kwam. Pas bij de afsluitende receptie richtten Ben de Reu (Gedeputeerde Staten van Zeeland), Colette Alma (directeur VNCI) en Rein Wil-lems (voormalig boegbeeld chemie, opge-volgd door Van Harten) zich op lovende wijze direct tot hem.

Innovatieve oplossingenAlle aandacht ging naar het hogere doel: het door Dow gemunte solutionism, de innovatieve oplossingen die de chemie kan vinden voor maatschappelijke uitdagingen. Om daar het honderdkoppige publiek over aan het denken te zetten, mochten vier sprekers in maximaal vijf minuten hun visie geven over hoe solutionism vormge-geven moet worden. Hoogleraar Transitiemanagement en zelf-verklaard dwarsligger Jan Rotmans pleitte vurig voor radicale innovatie. Zijn devies:

ieder groot chemieconcern moet een klein, innovatief bedrijf aan de borst drukken en samen op pad gaan. Voormalig milieumi-nister en hoogleraar Duurzaam innoveren Jacqueline Cramer toonde zich een stevig pleitbezorger voor een overheid die - juist in de crisis - het voortouw neemt en het land naar een duurzame economie sleept.

Durf te investerenVanuit de chemische industrie schoof Tom van Aken aan. De directeur van Avantium, het bedrijf dat furore maakte met zijn deals met Coca-Cola en Danone over vol-ledig biobased plastic verpakkingsmateri-aal, durfde de stelling aan dat de chemie helemaal niet zo innovatief is als zij claimt te zijn: “Wat mist zijn de grote, baanbre-kende ontdekkingen.” Volgens hem moet de overheid daarom alleen écht innova-tieve, baanbrekende biobased projecten subsidiëren. Ook vond hij dat beslissers in de chemie af moeten van het idee dat een innovatief project vanaf dag één winstgevend moet zijn. “Durf te investeren! Neem Coca-Cola. Toen dit bedrijf ooit overstapte van pvc naar pet als grondstof voor zijn flessen, was het vier keer zo duur uit. Uiteindelijk is pvc juist goedkoper geworden, naast alle milieuvoordelen die het levert.”

Meer informatie: www.dow.com/solutionism

Gerard van Harten zeGt dow vaarwel met solutionism

februari 2013 Chemie Magazine 11

CM1302_J_GerardvanHarten.indd 11 14-02-13 12:10

Page 12: Chemie Magazine - februari 2013

Bereken nu zelf úw besparing opwww.idsnl.com/besparing

Dé Logistics Control Tower voor de chemische industrie

Bekijk de DSM business case

1301494_advertenties.indd 12 15-02-13 11:37

Page 13: Chemie Magazine - februari 2013

Actueel

Finalisten Plant Manager oF the Year 2013 bekend

Cas König (ESD-SIC), Peter Kilburn (Lubrizol Advanced Materials Resins) en Gerwin Meulenbeld (Purac Bio-chem) zijn de drie plantmanagers die meedingen naar de titel Plant Manager of the Year 2013. Zij zullen tijdens Deltavisie 2013 de strijd met elkaar aangaan om de felbegeerde titel.

De verkiezing wil bijdragen aan een positief imago van de Nederlandse procesindustrie, door de inspan-ning en prestaties van plantmanagers op het gebied

van onder andere veiligheid, gezondheid, milieu en pro-ductiviteit te benoemen en te waarderen. Een vakkundige jury beoordeelt de kandidaten op hun maatschappelijke betrokkenheid, leiderschap en communicatieve vaardig-heden. De winnaar wordt een jaar lang boegbeeld van de procesindustrie. De jury bestaat uit: Jos Benders (voor-malig topman Lyondell Europe), Colette Alma (directeur VNCI), Cor Kloet (directeur Spie Nederland) en de voor-gaande drie winnaars van de verkiezing: Michel Meertens (DSP), Edith Romp (Avebe) en Dik Schipper (Dow). Op 6 juni wordt de winnaar bekendgemaakt tijdens Delta-visie 2013 in Rotterdam. Net als vorig jaar mag het publiek meebeslissen, via een online stemronde en een stemming tijdens Deltavisie. Tijdens het congres gaan de finalisten met elkaar en de zaal in debat over het thema ‘Innoveren, combineren en communiceren’. De zaal kan de kandidaten daarvoor met extra punten belonen. p

De Plant Manager of the Year wordt georganiseerd door Petrochem, in nauwe samenwerking met de VNCI. Meer informatie: www.deltavisie2013.nl

Onderzoekers van Teijin Aramid in Arnhem en van de Rice University in Houston zijn erin geslaagd koolstof-nanobuizen te spinnen tot een supervezel met een zeer hoge thermische en elektrische geleidbaarheid en goede textiele eigenschappen. Zij zien nuttige toepas-singen in onder meer lucht- en ruimtevaart, auto’s en de medische wereld.

“Onze koolstofnanovezels combineren goede geleid-baarheid van elektriciteit en warmte zoals bij meta-len, met de flexibiliteit, robuuste hanteerbaarheid

en de sterkte van textielvezels”, vertelt Marcin Otto, busi-ness development manager bij Teijin Aramid. De nieuwe supervezel is mede mogelijk gemaakt door de gepaten-teerde ‘natte’ spintechniek, het productieproces van de Twaron-aramidevezels van Teijin Aramid waarbij de kool-stofnanobuizen vooraf worden opgelost in zwavelzuur.De nieuwe combinatie van eigenschappen maakt het mogelijk om toepassingen te vinden voor de lucht- en ruimtevaart, auto’s, de medische wereld en de kledingin-dustrie. “Dit onderzoek en de lopende testen geven ons een glimp van de toekomstige mogelijkheden”, zegt Otto. “Zo zijn we heel enthousiast over de belangstelling van artsen en wetenschappers die de mogelijkheden van de vezels voor operaties en andere medische toepassingen verkennen.”

Teijin Aramid verwacht verder dat koper in de lucht-, ruimtevaart- en auto-industrie, en in datakabels en lichte elektriciteitskabels vervangen kan worden om de vaartui-gen en auto’s lichter te maken. Andere mogelijke toepas-singen zijn de integratie van lichtgewicht elektronische onderdelen zoals antennes in composieten of de vervan-ging van koelingen in elektronica, waarbij de koolstofna-novezels met hun hoge thermische geleidbaarheid de warmte verspreiden. p

Supervezel Soepel alS textiel en geleidend alS metaal

De twee textiele draden waaraan de lamp hangt gelei-den ook de elektri-citeit voor de lamp.

Workshop BioBased CoatingsDe leden van de VVVF, de brancheorganisatie van de Nederlandse verf- en drukinktindustrie, willen in 2030 50 procent van het verfassortiment op de Nederlandse markt produceren met hernieuwbare grondstoffen. De prestaties van deze verven moeten gelijkwaardig zijn aan de op petrochemie gebaseerde tegenhangers. Om deze ambitie te kunnen realiseren zijn door de VVVF, TNO en de VNCI - in samenwerking met de achterban - een roadmap en een stappenplan ontwikkeld. Tijdens een workshop eind vorig jaar gaven de drie organisaties een eerste aanzet om de ontwikkelingen rondom biobased coatings in kaart te brengen. Op 7 maart vindt bij TNO in Eindhoven een tweede work-shop Biobased Coatings plaats, waarin de focus op alkyd- en acrylaatverven ligt. Gezamenlijk bepalen de deelnemers wat ervoor nodig is om de biobased verf op de markt te krijgen. p

Meer informatie: [email protected]

februari 2013 Chemie Magazine 13

CM1302_K_actueelNEW.indd 13 14-02-13 12:10

Page 14: Chemie Magazine - februari 2013

TwITTER

FO

TO: s

hu

TTE

rs

TOC

k

chriskuijpers @cbfkuijpersGesprek VNCI geeft veel aan-leiding om door te praten over

duurzame toekomst chemie, ets, circu-laire economie. Gaan we doen en kij-ken.

Leantine Mulder @LeantineMulderInspirerende presentatie van

Marcel Schuurmans over circulaire economie. Hoe gaat de chemie dat invullen?

remco dijkstra @remcovvdlage prijs is geen probleem, toewijzing rechten moet beter

en aandacht voor levelplayingfield #vvd #ets

Cefic @CeficEU chems trade data through Oct.2012 show net trade sur-

plus for first 10 months of 2012 grew beyond 2011 level

Irene van Luijken @IrenevLuijkenDow #solutionism symposium:

radicale innovatie voor groene econo-mie kan alleen als nieuwe vormen samenwerking ontstaan tussen par-tijen

Roelf Knoop @roelf_knoopMinister Kamp kondigt quick-scan aan naar de risico’s die

optreden bij een aardbeving oa mbt leidingenstraten en de chemische indu-strie

Wim Bresser @wbresserNu begrijpen we ‘de chemie van de Rabo ploeg’.

VnCi stelt VerBeteringen Co2-emissiereChten Voor De VNCI vindt het verstandig dat de industriecommissie van het Euro-pees Parlement tegen het voorstel van backloading heeft gestemd, het uit de markt houden van nieuwe CO2-emissierechten om zo de prijs kunstmatig omhoog te drijven. “we zien dit als ondersteuning voor ons standpunt dat je structurele verbeteringen aan het systeem moet doorvoeren, en niet op prijs moet sturen”, stelt VNCI-speerpuntmana-ger Energie & Klimaat Reinier Gerrits.

Met de uitspraak van de industriegroep is de afwijzing van backloa-ding nog geen gelopen race. Een definitieve uitspraak volgt op 28 februari, als het milieucomité van het Europees Parlement zich

over de kwestie uitspreekt. Het oorspronkelijke voorstel voor backloading komt uit de koker van de Europese Commissie en heeft als doel om de prijs van emissierechten op te krikken. Tussen 2013 en 2015 zou bijna een miljard emissierechten niet worden geveild, om tussen 2019 en 2020 als-nog verkocht te worden. Volgens de VNCI is backloading niet de oplossing om de prijs van emissie-rechten - die lager ligt dan bij de start werd verwacht - op te schroeven, aangezien er structurele fouten zitten in de manier waarop emissierech-ten worden uitgegeven. Toegewezen rechten vinden nu hun oorsprong in historische data, en houden te weinig rekening met actuele gebeurtenis-sen. De huidige crisis zorgt er bijvoorbeeld voor dat er meer rechten beschikbaar zijn, aangezien de productie achterblijft bij de prognose. Ook bij economische groei kan het systeem niet meebewegen.

Échte productie De VNCI draagt een aantal oplossingen aan in de consultatie die de Euro-pese Commissie heeft opengesteld voor de structurele hiaten in het systeem. Zo moet er beter rekening gehouden worden met de échte productie van fabrieken (in plaats van toewijzing van rechten op basis van historische data). Een ander belangrijk verbeterpunt in het Europese emissiehandelssysteem ETS zijn de kosten die de energiesector maakt voor de benodigde CO2-rechten bij de productie van elektriciteit. Deze kosten berekenen energiebedrijven door aan de chemische industrie. Aangezien in sommige landen deze extra kosten voor de chemie gecom-penseerd worden door de sector extra CO2-rechten te geven (zoals in Duitsland en Engeland), dreigt er een concurrentienadeel voor de chemie in Nederland. De VNCI pleit er daarom voor dat deze compensatie Euro-pees wordt uitgerold. De VNCI hoopt dat ook de Nederlandse overheid reageert op de consulta-tie van de Europese Commissie en nogmaals haar eerdere voorstel inbrengt om ook te kijken naar de manier van toewijzing van rechten. p

14 Chemie Magazine februari 2013

CM1302_K_actueelNEW.indd 14 14-02-13 12:10

Page 15: Chemie Magazine - februari 2013

Actueel

FO

TO: s

hu

TTE

rs

TOC

k

Meer actueel nieuws op www.vnci.nl en in de wekelijkse gratis Chemie nieuwsbrief (meld je aan via de site).

“Reach functioneert goed en presteert op alle doelen die op dit moment bereikt kunnen worden.” Dat schrijft de Euro-pese Commissie (EC) in haar evaluatie van deze Europese wetgeving voor de registratie en evaluatie van chemicaliën. Zij vindt het daarom dan ook niet nodig om Reach aan te passen.

Het mkb blijft niettemin een zorgen-kind, vooral nu er ook stoffen geregi-streerd moeten worden die het mkb

in relatief kleine hoeveelheden maakt of verhandelt. Aan de ene kant zijn kleinere chemiebedrijven minder goed op de hoogte van hun verplichtingen, aan de andere kant drukken de kosten zwaar op hen. De EC stelt daarom een aantal oplossingen voor om het kleinere bedrijven makkelijker te maken, zoals lagere kosten voor registra-ties en meer ondersteuning vanuit de EU. Cefi c, de Europese koepelorganisatie van de chemische industrie, benadrukt in het persbericht dat de komende periode het

moment van de waarheid wordt voor klei-nere bedrijven. “Tijdens de volgende fases worden duizenden (middel)kleine bedrijven die niet bekend zijn met de wetgeving geconfronteerd met immense uitdagingen. Aangezien de kosten voor het voldoen aan Reach de voorspellingen van de EU al ont-stijgen, zal het mkb meer ondersteuning moeten krijgen.”

Cefi c is tevreden dat de EC lovend is over de voordelen van Reach voor de gezondheid en het milieu. Vooral de ontsluiting van informatie over stoffen krijgt een grote pluim. Niettemin delven twee andere doe-len van Reach het onderspit: vergroten van het concurrentievermogen en innovatie. Cefi c-directeur Hubert Mandery stelt: “Het is duidelijk dat bedrijven die in Europa ope-reren dubbel geraakt worden qua concur-rentievermogen, aangezien ze betalen voor de kosten van Reach-dossiers, terwijl de rest van de wereld deze vervolgens gratis kan gebruiken.” Cefi c maakt zich er

MOERDIJK HEEFT BEDRIJFSBRANDWEER Industrieterrein Moerdijk beschikt sinds 1 februari over een bedrijfsbrand-weer. Permanent staan zes brandweer-lieden met een tankautospuit, een schuimblusvoertuig en een hoogwerker klaar om in actie te komen.

Het betreft een publiek-private samenwerking: zowel overheid als bedrijfsleven betaalt mee. De totale

jaarlijkse kosten bedragen ruim 1,7 mil-joen euro. Voor BRZO-bedrijven is deel-name verplicht, maar alle 380 op het ter-rein gevestigde bedrijven doen mee. Zij dragen 820.000 euro bij, de gemeente Moerdijk betaalt 350.000 euro, de Veilig-heidsregio Midden- en West-Brabant 600.000 euro. Er zijn 27 mensen aange-

nomen, die in wisseldiensten 24 uur per dag 7 dagen per week de wacht houden. Volgens Nico van Maurik, directeur van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, is een aan-rijtijd gegarandeerd van maximaal zes minuten. De gemeente heeft een pand aangekocht op het industrieterrein, waar de wagens binnen kunnen staan en de brandweer met zijn werk kan beginnen. Aan het onderkomen voor de manschappen wordt nog gewerkt. Zij verblijven voorlo-pig nog in een tijdelijke ruimte. De brand-weer is er gekomen naar aanleiding van de brand bij Chemie-Pack twee jaar gele-den. p

daarom sterk voor dat de EC veel aandacht besteedt aan de invloed van Reach op con-currentievermogen en innovatie. Beleids-makers zouden daarnaast moeten overwe-gen een onderzoek in te stellen naar de impact van Reach op de concurrentie-kracht, waarbij de totale last van de wetge-ving op de industrie betrokken wordt.

VNCI-directeur Colette Alma herkent de problemen met het mkb: “Op aandringen van het mkb vindt in Nederland momenteel een onderzoek plaats naar de problemen van deze bedrijven met Reach. De VNCI vindt het voor de gezondheid van de sector van belang dat deze problemen voortva-rend worden aangepakt, zodat ook het mkb kan voldoen aan de regelgeving.” p

reaCh FUnCtioneert goed, Mkb bliJFt Zorgenkind

FO

TO: s

hu

TTE

rs

TOC

k

rentievermogen, aangezien ze betalen voor de kosten van Reach-dossiers, terwijl de rest van de wereld deze vervolgens gratis kan gebruiken.” Cefi c maakt zich er

BEDRIJFSBRANDWEERnomen, die in wisseldiensten 24 uur per dag 7 dagen per week de wacht houden. Volgens Nico van Maurik, directeur van de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, is een aan-rijtijd gegarandeerd van maximaal zes

De gemeente heeft een pand aangekocht op het industrieterrein, waar de wagens binnen kunnen staan en de brandweer met zijn werk kan beginnen. Aan het onderkomen voor de manschappen wordt nog gewerkt. Zij verblijven voorlo-pig nog in een tijdelijke ruimte. De brand-weer is er gekomen naar aanleiding van de brand bij Chemie-Pack twee jaar gele-

februari 2013 Chemie Magazine 15

CM1302_K_actueelNEW.indd 15 14-02-13 12:10

Page 16: Chemie Magazine - februari 2013

‘ Chemiebedrijven hebben altijd plussen en minnen’

Karla Peijs vertrekt als provinciebestuurder van Zeeland

Karla Peijs: “We pro-beren chemiebedrijven in de provincie te hou-den en te helpen. Maar als we een probleem hebben, kan de ver-houding even onder spanning komen te staan. Daar moet begrip voor zijn.”

16 Chemie Magazine januari 2013

CM1302_M_Karla Peijs.indd 16 14-02-13 12:09

Page 17: Chemie Magazine - februari 2013

Eastman, Yara, Thermphos, Dow, de chemische industrie is goed vertegenwoordigd in de pro-vincie Zeeland, vooral op Walcheren en in Zeeuws-Vlaanderen. Zeeland is een provincie die zich graag afficheert als landelijk, schoon,

ruim, agrarisch en toeristisch, maar die voor werk en welvaart in belangrijke mate leunt op de chemische industrie. Zoals het Economisch Bureau van ING eind 2011 na onderzoek concludeerde: de Zeeuwse economie zwakt in 2011 en 2012 af. Dat komt doordat de chemische industrie minder groeit dan in voorgaande jaren. Geen wonder: na de thuiszorg is Dow Chemical er de grootste werkgever. Maar er is ook een andere kant. Chemie en provincie lijken soms stevig te botsen. Vooraan in het geheugen liggen de problemen bij de inmiddels failliete fosforfa-brikant Thermphos. Een uitzending van het televisiepro-gramma Zembla in 2010 bracht aan het licht dat het bedrijf twee keer de toegestane hoeveelheid schadelijke stoffen had uitgestoten. “Wanneer die waarden over-schreden worden ontstaat een buitengewoon ernstige situatie”, zei commissaris van de koningin Karla Peijs daarop tijdens een vergadering van Provinciale Staten. Ze noemde de uitzending van Zembla een ramp voor Zeeland en verklaarde: “Het vertrouwen tussen over-heid en burgers is geschaad.” Een onderzoekcommissie onder leiding van Jan Mans (bekend als burgemeester van Enschede ten tijde van de vuurwerkramp) concludeerde in een rapport van begin 2011 dat de provincie de problemen rondom de fosforfa-briek verkeerd had aangepakt. Er zou te veel zijn ‘mee-gedacht’ met het bedrijf. Peijs liet onmiddellijk weten dat zij zich niet kon vinden in de conclusies van het onderzoek. “Alle mogelijke bestuurlijke stappen zijn gezet, behalve sluiting. Thermphos is een loner in Europa en kan daardoor niet profiteren van hoogwaar-dige technieken om het vervuilen te beperken. Ze moe-ten in alles zelf het wiel uitvinden.” Na onderzoek bleek dat de volksgezondheid geen gevaar had gelopen.

vertrekt als provinciebestuurder van Zeeland

eFo

to: c

as

pe

r r

ila

politiek

Op 9 maart 2007 werd Karla Peijs geïnstalleerd als commissaris van de koningin in Zeeland, een provincie die goed bedeeld is met chemische industrie. Eind deze maand vertrekt ze. Tijd voor een terugblik op het soms moeizame laveren tussen de belangen van burgers en bedrijven. Zelf is ze uitgesproken: “Prima als Zeeland het Florida van Nederland moet zijn, maar daarvan kunnen we geen 380.000 mensen drie keer per dag laten eten. Dus ik moet ook wat anders hebben en dan vind ik de chemie prima. Wij houden van de chemie.” Tekst: Jos de Gruiter

Het Zeeuwse provinciebestuur zetelt in de idyllische Abdij van Middelburg. “Een prachtige werkplek”, zegt Peijs - zelf geboren Brabantse. “Ik zal het hier zeker missen. Ik ben van Zeeland gaan houden.”De eerste vraag levert meteen een terechtwijzing op. “Hoe het wás om met de chemische industrie te wer-ken? Hoe het ís, bedoel je. Ik ben nog niet weg.” Dat het duidelijk is.

Hoe het ís dus, bestuurder zijn in een provincie met relatief veel chemische industrie.“Nog maar twee jaar geleden hadden wij de verwachting dat de werkloosheid in Zeeland zou stabiliseren rond de 4,5 procent, maar in korte tijd is ze gestegen naar 6 pro-cent. De economische crisis en de rijksbezuinigingen zijn de boosdoener. Zalco (het vroegere Pechiney - red.) ging failliet, dit kostte honderden banen, in de thuiszorg verdwijnen ook op grote schaal banen en we zien al jaren een ware uittocht van rijksdiensten. We zien alleen maar achterlichten. Dat is een probleem. Als ik som-mige mensen wil geloven moet Zeeland het Florida van Nederland worden, met mooie stranden en fijne horeca. Prima. Maar daarmee kunnen we geen 380.000 mensen drie keer per dag laten eten. Dus ik moet ook wat anders hebben en dan vind ik de chemie prima.” Glun-derend: “Wij houden van de chemie.”

Onvoorwaardelijk?“De chemie heeft altijd twee kanten. Plussen en min-nen. Enerzijds is het een banenmotor en een construc-tieve sector die zowel met zijn successen als met zijn zorgen de provincie weet te vinden. Maar we praten wel over installaties die in de jaren zestig en zeventig zijn neergezet en dus het einde van hun life cycle naderen. Daar heb ik zorgen over. Wordt er nog voldoende geïn-vesteerd, vraag ik me dan af. Een bedrijf als Dow maakt een transitie door van bulkchemie naar fijnchemie. Dat is mooi. Maar de helft van de plant is in handen van een andere eigenaar gekomen. Dat is voor een toezichthou-der moeilijk, want de fabrieken en installaties staan

januari 2013 Chemie Magazine 17

CM1302_M_Karla Peijs.indd 17 14-02-13 12:09

Page 18: Chemie Magazine - februari 2013

door elkaar heen op het terrein van Dow. Aan de plus-zijde staat dat Dow samen met het havenschap Zeeland Seaports participeert in het nieuwe Maintenance Value Park (MVP), dat dit jaar gestalte moet krijgen. Op dit park gaan bedrijven, aannemers, kennisinstellingen en faciliterende dienstverleners een intensieve samenwer-king aan waardoor deze plek zal uitgroeien tot dé hotspot voor hoogwaardig onderhoud. Dow participeert in dit project en zal zijn centrale onderhoudsdienst ver-plaatsen naar het MVP. Dat heeft een positieve invloed op de werkgelegenheid. En dan Thermphos, ons nieuw-ste zorgenkind. Het is failliet, maar dat heeft meer te maken met de laksheid van Europa om dumping aan te pakken dan met chemie.”

Als ik oude kranten doorblader, dan was de relatie tus-sen provincie en Thermphos redelijk gespannen. Bent u wel zo rouwig om het faillissement?“De provincie en de minister van Economische Zaken hebben er alles aan gedaan om het bedrijf te behouden, maar er was te veel geld nodig, alleen al aan energie. Zeeland is een arme provincie, wij kunnen ons dat niet permitteren. We hebben straks al een probleem om het terrein te saneren. Die kosten zullen gigantisch zijn, dus ik hoop dat de verkoop van twee rendabele dochters van Thermphos voldoende oplevert.”“Thermphos was een bedrijf met twee kanten. Als ik kijk met de ogen van de handhaver, dan was het geen eenvoudig bedrijf. Het is een feit dat we veel last hebben gehad van de uitstoot, maar Thermphos was bezig om dat probleem met de nieuwste technieken op te lossen. Het wrange daarbij was dat de grootste hinder werd ondervonden van de stank. Heel vervelend, maar niet schadelijk in termen van volksgezondheid. En er waren natuurlijk ook andere dingen, zoals dioxine-uitstoot,

‘Het verschil in energieprijs tussen de VS en Nederland is een handicap voor ons investeringsklimaat’

18 Chemie Magazine februari 2013

CM1302_M_Karla Peijs.indd 18 14-02-13 12:09

Page 19: Chemie Magazine - februari 2013

maar die zou het bedrijf gefaseerd oplossen. Die tijd heeft het bedrijf gekregen. Aan de andere kant is het bedrijf gestart met een proces om fosfor uit slib te halen. Dat kan niemand in de wereld. Fosfor is een onmisbare grondstof, die als een van de eerste uitgeput zal zijn. Het is goud als je daarvoor een oplossing in handen hebt. Dat illustreert dus het dilemma: een chemiebedrijf is nooit alleen maar zorgenkind of motor van economische ontwikkeling. Er zitten altijd twee kan-ten aan.”

U kunt niet over uw graf heen regeren, maar zou er wat u betreft plaats zijn voor nieuwe chemiebedrijven in Zeeland?“Zeker! In de Kanaalzone mag de zwaarste categorie chemiebedrijven zich vestigen. Als iemand kandidaten heeft, dan mag hij zich melden.”

In de Economische Visie van de provinciale PvdA uit eind 2012 wordt een voorkeur uitgesproken om de bestaande industrie te verduurzamen en nieuwe indus-trie aan te trekken. Volgens voorzitter Roel Adriaan-sens van de Zeeuwse afdeling van de Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) heeft de provincie in het nieuwe economische beleid te weinig oog voor de bestaande industrie en ligt de nadruk te veel op bioba-sed economy, op vergroening van de industrie.“Het verwondert mij dat Roel dat gezegd heeft. De che-mische industrie in de Kanaalzone heeft, toen we plan-nen maakten voor het gebied, zelf aangeboden om ver-der te gaan in duurzaamheid dan wij van ze vroegen. Dat is ook verstandig omdat de toekomst aan duurzaamheid is. Verder is het zo dat biobased een verzekering voor de toekomst is. Wij streven niet naar biobrandstoffen, maar zoeken naar nieuwe materialen uit biogrondstoffen. Dat is een lang proces, maar wel toekomstgericht.”

Adriaansens waarschuwde de provincie ook dat moge-lijke investeerders worden afgeschrikt door de wijze waarop u omgaat met de industrie. U zou bedrijven te hard aanpakken bij de handhaving van milieu- en vei-ligheidsregels, met nadelige gevolgen voor het investe-ringsklimaat. Wat vond u van die aantijging?“Overdreven en een miskenning van de verschillende rollen die overheden en bedrijfsleven moeten vervullen. De industrie produceert en de toezichthouder kijkt of dat netjes volgens afspraak gebeurt. Ik ben ervan over-tuigd dat wij niet te streng controleren. Dat kunnen we niet eens, want we zijn gebonden aan de wet. Luister: we proberen chemiebedrijven in de provincie te houden en te helpen. We gaan op werkbezoek bij ze. Maar als we een probleem hebben, kan de verhouding even onder spanning komen te staan. Daar moet begrip voor zijn. De verhoudingen moeten helder en zakelijk zijn. Een vergunning is een afspraak tussen twee partijen, een license to operate. De een zegt: ik zal het milieu niet meer belasten dan is afgesproken en de ander zegt: dat is prima, dan komen we af en toe even kijken.” “Met de afspraken onder de Nederlandse wetgeving kan een bedrijf rustig in de bewoonde wereld staan, dat is veilig. Want weet wel: er staan hier bedrijven dicht bij elkaar in de Kanaalzone, een gebied waar toch veel mensen wonen. En er liggen Vlaamse steden op steen-worp afstand. We moeten dus alert blijven. Waar we

Geen zwart Gat voor peijs bij vertrek uit zeelandKarla peijs was minister van Verkeer en Waterstaat in het kabinet-Balkenende ii en in het kabinet–Balkenende iii. in maart 2007 begon ze als commissaris van de koningin in de provincie Zeeland. Het amb-tenarenapparaat van de provincie heeft een reorganisatie achter de rug waarbij veel 57-plussers het veld moesten ruimen. Dit was een van de overwegingen van de cDa-politica (68) om geen nieuwe ter-mijn te ambiëren. De burgemeester van Bergen op Zoom Han pol-man (D66) is als haar opvolger voorgedragen. peijs ziet uit naar een paar vrije weekenden, zegt ze, maar ze blijft actief. Ze is onder meer voorzitter van Veilig Verkeer Neder-land (VVN), commissaris bij Q-park, lid van de raad van toezicht van de tU Delft en lid van de raad van commissarissen van de aNWB en van aegon. per 1 maart draagt ze ook de voorzittershamer van het Watersnoodmuseum in ouwerkerk en van de NiDV (defensiebranche).

echt op aanslaan is als een bedrijf een incident niet meldt terwijl het verplicht is dat te doen. Dan hoeft het niet eens te gaan om grote dingen, maar we moeten elkaar wel blijven informeren. Dat heeft te maken met de veiligheidscultuur in een bedrijf. Ik ga uit van weder-zijds vertrouwen, maar vertrouwen moet je verdienen en koesteren, want als het wordt beschaamd komt de klap extra hard aan.”“Overigens: als je praat over investeringsklimaat, dan spelen er heel andere dingen. In Amerika zijn dankzij de winning van schaliegas de energiekosten veel lager. Dat is voor Europa een geweldig concurrentienadeel. Ik begrijp dus de zorgen van Dow in Terneuzen heel goed: als onze vestiging te veel last krijgt van het Nederlandse handhavingsbeleid, dan gaat het spul terug naar de VS. “

Krijgt u signalen dat buitenlandse investeerders met bezorgdheid naar het Zeeuwse investeringsklimaat kijken?“Niet direct, wel via via. Maar we kunnen er niet onder-uit dat het verschil in energieprijs tussen de VS en Nederland op het ogenblik een handicap is. Industrieën met processen die veel energie vragen zullen nieuwe investeringen liever in de VS doen dan bij ons. Maar, zeg ik altijd, goedkope energie is niet alles. We zitten hier aan de poort van Europa, de infrastructuur is goed, het arbeidsethos van de mensen is meer dan prima, je kunt in feite niet beter zitten.”

En het strikt handhaven van milieuregels moeten ze maar op de koop toe nemen?“Ik ben ervan overtuigd dat onze chemische industrie hartstikke veilig is. Maar wij moeten onze Zeeuwen ook recht in de ogen kunnen kijken. De bedrijven zijn van-daag veilig en we willen dat ze dat morgen ook zijn. Met alle liefde die ik voor ze heb, is dat de rol van de toe-zichthouder. We gaan zorgvuldig om met de vergunning-verlening, we verstrekken ze behoorlijk snel en we handhaven volgens de wet. Dat is onze rol en als we die rol niet goed vervullen, worden we door de pers en bewonersgroepen op onze vingers getikt.” p

politiek

februari 2013 Chemie Magazine 19

CM1302_M_Karla Peijs.indd 19 14-02-13 12:09

Page 20: Chemie Magazine - februari 2013

20 Chemie Magazine februari 2013

SACHEM BEREIKT DUURZAAM AKKOORD MET PROVINCIE EN GEMEENTE

‘ MAAK VAN DE GRENS GEEN OORLOGSGEBIED’Na jaren van touwtrekken en procederen over de ruimtelijke ordening, besloten chemiebedrijf Sachem, provincie Gelderland en gemeente Zaltbommel de verschillen van inzicht opzij te zetten en te streven naar een duurzame oplossing voor alle partijen. Met als resultaat: een gezamenlijk akkoord over een maatregelenpakket.Tekst: Igor Znidarsic

 Het is een scenario dat in een drukbevolkt land als Nederland wel vaker voorkomt. Een chemiefa-briek vestigt zich op een

terrein, wordt in de loop der jaren ingesloten door andere bedrijven en door oprukkende woonwijken, tot de grenzen van de wet- en regelgeving zijn bereikt en partijen hun heil zoe-ken bij de rechter. Het overkwam chemiebedrijf Sachem, gevestigd op bedrijventerrein Van Voordenpark in Zaltbommel. Op die locatie vinden al sinds 1970 chemische activiteiten plaats, sinds 2001 als onderdeel van Sachem.De problemen begonnen halver-wege het vorige decennium. Aan de noordoostkant grensden drie bedrijfswoningen aan het Sachem-terrein. Volgens het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi), een wet die veiligheidsnormen voor-schrijft voor terreinen rondom risi-covolle bedrijven, was dit toege-staan. Maar vanwege het staken van de bijbehorende bedrijfsactiviteiten waren deze woningen veranderd in burgerwoningen, een ‘kwetsbaar object’ in juridisch jargon. En zo’n object mag volgens de Bevi-regels niet zo dicht bij een chemiefabriek staan. Doordat de recent gewijzigde Bevi-wetgeving nu ook eisen stelde aan het bestemmingsplan, had de

gemeente het bestemmingsplan moeten aanpassen, zegt Frank Groenen, algemeen directeur van Sachem Europe. “Maar het gebeurde niet, ondanks voortdurend aandringen van onze kant.”

WoonwijkAan de noordwestkant van het ter-rein diende zich een tweede pro-bleem aan. Daar waren meerdere bedrijven neergestreken, waaron-der een grootwinkelbedrijf, een leverancier van plafonds en een Renault-dealer. Een andere garage, van de failliete Kroymans, was over-genomen door kledingbedrijf Dept, dat er het hoofdkantoor wilde neer-zetten. Vanwege de grootte van het kantoor ging het om een ‘kwetsbaar object’. “De gemeente zei dat ze geen instrumenten hadden om dat tegen te houden”, vertelt Groenen. “Omdat het bestemmingsplan niet Bevi-proof was gemaakt, moest de vergunning verleend worden. Met als gevolg dat een kwetsbare activi-teit werd opgericht die in strijd was met het besluit, en wij genoodzaakt waren daartegen te procederen, om te zorgen dat de wet werd nage-leefd.” Het derde probleem betrof het plan van de gemeente om aan de andere kant van de A2 een woonwijk neer te zetten. Een groot deel van de vijf-

honderd woningen zou binnen de vergunde geurcirkel van Sachem vallen. Het lukte Sachem om de bouw via de Raad van State een halt toe te roepen. “Het ging overigens alleen om de geurcontour”, vult pro-ductiedirecteur Victor van de Pas aan. “De risicocontour viel niet over de woonwijk. Voor de externe veilig-heid was de bouw van de wijk dus geen probleem.”

VooroordelenDe confl icten zorgden jarenlang voor ‘behoorlijke fricties’ tussen de partijen, die elkaar in de haren vlo-gen in rechtszaken, breed uitgeme-ten in de lokale media - volgens Groenen niet altijd even genuan-ceerd. “Financieel-economische belangen gingen meespelen. Nie-mand had zin om veel geld uit te geven.” De druk werd nog verder opgevoerd toen de Inspectie Leef-omgeving en Transport een oplos-sing ging eisen. Hoewel Groenen het woord voert, wijst hij geregeld naar Van de Pas. “We hebben dit traject samen getrokken. Met name Victor heeft zich grondig verdiept in de wet- en regelgeving en in de belangen van de verschillende partijen.” Volgens Groenen is dat cruciaal geweest voor een goede afl oop. “Begrijp de wet, begrijp de verschillende belan-

CM1301_O_Ruimtelijk.indd 20 14-02-13 12:20

Page 21: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 21

e

gen, en begrijp wat er van je ver-wacht wordt, anders kom je er nooit uit. Ook uiterst belangrijk is trans-parantie.”Volgens Groenen heeft Sachem er altijd voor gewaakt om er een puur juridisch gevecht van te maken. “Als je dat doet heb je uiteindelijk alleen maar verliezers. Als we tegen onze juristen hadden gezegd: los dit even op, was er nooit een akkoord geko-men. Dan krijg je een deeloplossing. We kunnen een woonwijk jaren tegenhouden, maar daar schiet je niets mee op. Een overheid kan het een ondernemer bijzonder lastig maken. En je maakt vijanden, die het je moeilijk maken met iets wat je eerst niet in de gaten hebt.”

SchoorsteenOm verdere verharding te voorko-men besloten de partijen op een gegeven moment de koppen bij elkaar te steken om naar een duur-zame oplossing te zoeken, waarbij Sachem zijn activiteiten kan blijven uitoefenen, de ondernemers op het bedrijventerrein kunnen blijven ondernemen en groeien en de gemeente de vijfhonderd woningen kan realiseren, alles binnen de wet-telijke kaders. Afgelopen december ondertekenden Sachem, de gemeente Zaltbommel en de provin-cie Gelderland de honderd pagina’s

dikke Overeenkomst op Hoofdlijnen. Hierin kondigt Sachem aan vrijwillig een aantal bovenwettelijke maatre-gelen te nemen, die leiden tot verla-ging van de risico’s buiten het bedrijfsterrein en die de geurcon-tour dusdanig verkleinen dat de geplande woningbouw kan plaats-vinden. Het betreft onder meer aan-passingen aan de schoorsteen en het magazijn, verder wordt het aan-tal handelingen beperkt, door meer bulkopslag, en wordt meer met vaste losarmen in plaats van met slangen gewerkt. Totale kosten: ruim 1 miljoen euro. De provincie Gelderland past op haar beurt de vergunningen aan, zodat de bovenwettelijke maatrege-len door Sachem kunnen worden uitgevoerd. De gemeente Zaltbom-mel stelt een nieuw, Bevi-proof bestemmingsplan op en gaat de drie woningen kopen en afbreken. Ook het bedrijfspand waar het kantoor zou komen wordt aangekocht, en in de markt gezet met een andere bestemming. Totale kosten van gemeente en provincie: meerdere miljoenen.Hiermee is het confl icterend gebruik van de aan het terrein van Sachem grenzende percelen opge-lost en zijn alle rechtszaken beëin-digd.

Ruimtelijke ordening

Ondertekening van de Overeenkomst op Hoofdlijnen in

het Provinciehuis in Arnhem. V.l.n.r.: wethouder Adrie Bragt,

gemeente Zaltbommel, Annemiek Traag, gedeputeerde provincie Gelderland, en Frank Groenen,

algemeen directeur Sachem Europe.

LOF VOOR PROVINCIE EN GEMEENTEProvincie en gemeente verdienen volgens Groenen en Van de Pas ‘veel lof’. “Ze hebben alle belangen goed afgewogen, heldere keuzes gemaakt en een duidelijke, aanvaardbare oplossing voor alle par-tijen aangedragen, die passend én handhaafbaar is.”“Hard op de inhoud en constructief op de relatie”, zo omschrijft woordvoerder Robert-Jan Bax van ge- meente Zaltbommel de opstelling van Sachem in het proces. “Sachem kwam terecht op voor zijn belan-gen, maar dit maakte het vinden van het gemeen-schappelijke doel aanvankelijk wel moeilijk.” Op de vraag waarom de gemeente er zo lang over deed om het bestemminsplan Bevi-proof te maken, zegt Bax: “De materie was en is bijzonder technisch, complex en uniek. Dit geldt alleen al voor de regel-geving. We moesten zeer specialistisch advies inschakelen. En we hadden te maken met grote belangen van derden, zoals de omliggende bedrij-ven en de burgers, en met aanzienlijke kosten.”

CM1301_O_Ruimtelijk.indd 21 14-02-13 12:21

Page 22: Chemie Magazine - februari 2013

22 Chemie Magazine februari 2013

Tussen de werkelijkheid en de wet is er volgens Groenen altijd een verschil. “Dat geldt zeker voor ruimtelijke ordening. Die gaat over het accepteren van aanvaardbare risico’s en de norm die daarvoor geldt. De wetgever bepaalt welk model je voor die norm gebruikt. Dat een woning naast een chemie-fabriek niet past of een kinderdag-verblijf naast een tankstation, dat snappen we allemaal. Maar er zijn ook grijze gebieden, waar ruimte is voor interpretatie. De ene partij redeneert dan naar links, de andere naar rechts. En soms schiet je over die grens heen.”De kunst is om te blijven commu-niceren, stelt Van de Pas: “We hebben steeds gezegd dat we die grens niet tot oorlogsgebied willen verklaren, maar alle aspecten willen bekijken. Daardoor konden we in gesprek blijven en het ver-haal tot een goed einde brengen.”Aan de veiligheid van het bedrijf is door het akkoord in feite niets ver-anderd, zegt Van de Pas. Die was al hoog. “Wat door de maatregelen verandert is de veiligheidscontour, die - volgens het gehanteerde model - kleiner wordt. De maatre-gelen aan de schoorsteen zorgen voor een kleinere geurcirkel.”

China“Het is al met al geen makkelijk traject geweest”, zegt Groenen terugkijkend. “Het is een nacht-merrie voor elke ondernemer als je in je toekomstige ontwikkelin-

gen wordt beperkt of door nieuwe regels zelfs in je voortbestaan wordt bedreigd. De effort die in het hele traject is gestoken was enorm. Niet alleen van ons, maar zeker ook van de overheid.” Soms leek het een ongelijke strijd: “De overheid heeft haast onbeperkte middelen, ook wat betreft de man-kracht. Wij zijn daarin beperkt.” Van de Pas vult aan: “Tijd is ook een factor. Als ondernemer wil je graag snel verder, je hebt niet jaren de tijd om procedures te voeren. Daarnaast heeft een bedrijf niet de kennis over de wet-geving die nodig is voor dergelijke complexe zaken.” Groenen vindt de effort die een bedrijf in Nederland moet steken in het begrijpen van de wetgeving om compliant te zijn sowieso ‘bovenmatig’. “Onze Amerikaanse aandeelhouder volgt de ontwikke-lingen op de voet. Gedreven vanuit een politieke wil vinden we dat we beter moeten handhaven, maar we schieten daar vervolgens dusdanig in door dat we iedereen op slot zetten. Dat is niet goed voor de BV Nederland. Als lid van het global managament team weet ik dat Sachem delen van de productie met evenveel liefde naar China, Amerika of Japan kan verplaatsen als het hier niet meer werkbaar is. Die optie heeft 90 procent van de chemiebedrijven, maar dat zou echt zonde zijn voor Nederland.” p

‘Het is niet goed voor de BV

Nederland als we doorschie-

ten in hand-having, daar

zetten we iedereen mee

op slot’

Schetsmatige weergave van de contouren. Geel: Sachem-terrein. Rode stippellijn: de huidige risicocontour. Rode lijn: toekomstige risicocontour na aanpassingen. Links de geplande woonwijk met de oude geurcontour. De nieuwe geurcontour zal niet over de wijk vallen.

SACHEM Sachem is een Amerikaans chemiebedrijf met vestigingen in de VS, Japan, China en Nederland. Het bedrijf ontwikkelt en produceert hoogzuivere che-micaliën, toegepast in de productie van elektronica, geneesmiddelen, cosmetica en papier. De chemica-liën worden onder meer verwerkt in LCD-televisies en in het display van de iPhone. In de fabriek in Zalt-bommel werken tachtig mensen.

CM1301_O_Ruimtelijk.indd 22 14-02-13 12:21

Page 23: Chemie Magazine - februari 2013

ASSET LIFECYCLE INTEGRITY PARTNER

YOUR CONTINUITYPARTNER

STORK TECHNICAL SERVICES IS AL 185 JAAR EEN BETROUWBARE EN WERELDWIJD OPERERENDE KENNISORGANISATIE OP HET GEBIED VAN ASSET- OPTIMALISATIE EN INTEGRITY MANAGEMENT VOOR DE CHEMISCHE INDUSTRIE.

Wij bieden totaaloplossingen op het gebied van asset integrity management voor de chemische en petrochemische industrie. Wij helpen onze klanten bij het optimaliseren van de productie door het onderhouden, repareren en verbeteren van hun industriële assets. Vanuit verschillende technische disciplines opereren we als één team, waarbij we voortdurend streven naar continuïteit, kwaliteit, innovatie en kostenbesparing. Hiermee leveren wij toegevoegde waarde gedurende de gehele levenscyclus van de assets van onze klanten. Veiligheid heeft daarbij altijd onze hoogste prioriteit.

STS0446_AD_Ch_A4_st_v7.indd 1 01-11-12 10:25

Page 24: Chemie Magazine - februari 2013

KATOEN NEEMT

340%

Catarina Esteves met een stukje katoen dat 340 procent van zijn eigen gewicht aan water opneemt uit mist.

24 Chemie Magazine februari 2013

CM1302_N_Wetenswaardig.indd 24 14-02-13 12:08

Page 25: Chemie Magazine - februari 2013

Wetenswaardig

VAN ZIJN GEWICHT AAN WATER OP

Katoen dat uitzonderlijk veel vocht opneemt uit mistige lucht en het water later weer afgeeft, simpel-weg als een gevolg van het dage-lijkse temperatuurverloop. Onder-zoekers van de TU Eindhoven (TU/e) hebben dit in samenwerking met Hong Kong Polytechnic Uni-versity (PolyU) mogelijk gemaakt. Dankzij deze vinding zouden woes-tijnachtige gebieden van water kunnen worden voorzien, bijvoor-beeld voor landbouw.

De onderzoekers brachten een laagje van het polymeer PNIPAAm aan op katoen. Het behandelde katoen heeft tot 34 graden Celsius op microscopisch niveau een sponsachtige structuur en neemt 340 procent van zijn eigen gewicht aan water op uit mistige lucht (zon-der PNIPAAm maar 18 procent). Boven die temperatuur is het mate-riaal waterafstotend en stoot het vanzelf het opgenomen water, dat volledig zuiver is, weer uit. De cyclus kan vele malen herhaald worden, zo blijkt uit het onderzoek.

Dat maakt het materiaal mogelijk geschikt voor watervoorziening in woestijngebieden - veel woestijnen hebben ’s nachts mist. Bijkomend voordeel is dat het basismateriaal katoen goedkoop is en meestal lokaal geproduceerd kan worden. De polymeertoevoeging maakt het wel iets duurder, maar er hoeft vol-gens dr. Catarina Esteves van de TU/e slechts 12 procent PNIPAAm bij, dat geen bijzonder duur materi-aal is. Esteves heeft het onderzoek samen met hoogleraar John Xin van PolyU geleid.

In sommige droge kustgebieden wordt al gewerkt met fi jnmazige ‘mistnetten’, maar die werken anders: ze halen vocht uit mistige lucht doordat er langzaam druppels op groeien. Dit systeem heeft wind nodig. Het katoen van Esteves werkt ook zonder wind. Bovendien kan het direct op de plaats gelegd worden waar het water nodig is, bijvoorbeeld op de grond van een akker. Ook denkt Esteves aan heel andere toepassingen, zoals kam-peertenten die ’s nachts water ver-zamelen, of sportkleren die zwe-tende sporters kurkdroog houden.Esteves en Xin gaan onderzoeken hoe ze de kwaliteit van het nieuwe materiaal kunnen optimaliseren en de omslagtemperatuur kunnen aanpassen, zodat het water al bij een lagere temperatuur vrijkomt.

februari 2013 Chemie Magazine 25

FO

TO: T

U E

IND

HO

VEN

/BA

RT

VAN

OVE

RB

EE

KE

CM1302_N_Wetenswaardig.indd 25 14-02-13 12:08

Page 26: Chemie Magazine - februari 2013

26 Chemie Magazine februari 2013

ToezichT onder de loep

Sinds de brand bij Chemie-Pack en de lekkages bij Odfjell houdt de Nederlandse overheid strenger toezicht bij bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijke

stoffen werken. Ook krijgen chemiebedrijven bij overtredingen meteen een handhavingsbrief in de bus. Schiet de Nederlandse overheid door vergeleken

met omliggende landen? Managers op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu van chemiebedrijven vertellen over hun ervaringen.

Tekst: Erik te Roller

HandHaaft nederland strenger dan Het

buitenland?

CM1302_L_Toezicht.indd 26 14-02-13 12:09

Page 27: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 27

Veiligheid

Illu

str

atI

e: r

oe

l va

n d

en

bo

sc

h

“D e Nederlandse overheid treedt niet strenger op maar grilliger”, zegt Carlo Vanhijfte als hem gevraagd wordt of de

handhaving van de overheid is ver-anderd sinds de incidenten bij Che-mie-Pack en Odjfell. Vanhijfte is HSE-manager bij Styron in Terneu-zen en vindt dat de inspecteurs niet eenduidig beoordelen. “Soms lijkt het alsof de pet de ene dag linksom staat en de andere dag rechtsom. Bij Styron in Tessenderloo in België ervaren we dat de overheid het con-sistenter aanpakt. Zij inspecteert grondig en diep, maar blijft bij haar inspectieplan.”Vanhijfte voegt hieraan toe: “Bij inspecties hier in Nederland denken we vaak dat we het goed voor elkaar hebben, maar zekerheid hebben we pas als het officiële inspectierap-port op de deurmat valt. Het is voor-

Sachem: ‘handhaVing ScherpT de geeST’Frank Groenen, directeur van sachem in Zaltbommel, heeft net een zware discussie over de externe veiligheid met de overheid achter de rug (zie ook het artikel op pagina 20). voor hem is het niet alleen kommer en kwel. hij ziet ook de positieve kant van overheidsbemoeienis: “het scherpt de geest en zorgt dat je alert met veiligheid omgaat. Ik zie handhavers dan ook niet als agenten, maar als deskundigen die helpen ons bedrijf nog veili-ger te maken. en als je eerlijk tegenover de overheid bent, kun je veel bereiken. overheid en bedrijfsleven hebben immers een gezamenlijk belang.” sachem heeft ook vestigingen in azië en de verenigde staten. Welke verschillen in toezicht en handhaving zijn er? nederland heeft volgens Groenen een betrekkelijk complexe wetgeving. hierdoor ontstaan gemakkelijk conflicten. “op een gegeven moment gaat het niet meer over de veiligheid, maar over wie de wetgeving op de juiste manier interpreteert”, stelt hij vast.hij constateert ook dat een veelheid aan overheden zich bezighoudt met vergunningverlening en een veelheid van inspectiediensten met de handhaving. dat sluit niet altijd goed op elkaar aan. In andere landen is de wetge-ving over het algemeen simpeler, waardoor de handha-ving ook eenvoudiger is. “als bedrijf moet je hier enorm veel expertise opbouwen om met de complexe wet- en regelgeving te kunnen omgaan.”toch is dat voor sachem geen reden om de investerin-gen in nederland te matigen. “We hebben hier in Zalt-bommel een prima bedrijf en gaan niet zomaar weg. Wel zijn we hier meer geld kwijt, zowel aan experts op het gebied van de complexe veiligheids- en milieuwetgeving als aan extra voorzieningen voor externe veiligheid. Ik kan me indenken dat er buitenlandse eigenaren van nederlandse bedrijven zijn die andere keuzes maken.”

gekomen dat we een inspectierap-port onder ogen kregen met tal van aanmerkingen op details. Over veel van die details hebben we echter goed nagedacht en er bewust voor gekozen het zo te doen in het besef dat de wet ons die keuzevrijheid laat. Vreemd dat er dan ineens zo veel kritiek is, want bij voorgaande bezoeken was alles nog in orde.” Gelijkwaardigheid aantonenIn Duitsland en Italië moet een bedrijf volgens hem slechts kunnen aantonen dat de genomen veilig-heidsmaatregelen gelijkwaardig zijn aan andere bekende veiligheids-maatregelen en dus adequaat zijn. “Die redelijkheid ontbreekt in Nederland, althans in Zeeland”, constateert Vanhijfte.Ook lichten onafhankelijke deskun-digen de chemiebedrijven in Duits-land door en beoordelen aan de

hand daarvan of een bedrijf in aan-merking komt voor certificering van zijn veiligheidsbeheerssysteem, bijvoorbeeld volgens de internato-nale norm ISO 14001. Zo ja, dan houdt de overheid geen diepgaande inspecties meer, alleen nog regu-liere inspecties. Na drie of vier jaar is een bedrijf dan weer toe aan een nieuw certificaat en wordt het opnieuw grondig doorgelicht. “De inspecties in Duitsland zijn grondig, maar vinden plaats vanuit een andere invalshoek dan in Neder-land. Er wordt anders gekeken dan in Nederland. Diepgaande onder-zoeken, zoals bij de BRZO-inspec-ties, komen daar niet voor”, ver-klaart Vanhijfte.Styron werkt als Amerikaans bedrijf met zogenoemde LOPA-scenario’s om de risico’s van de installaties van een bedrijf voor de omgeving in te schatten. De overheid en andere e

CM1302_L_Toezicht.indd 27 14-02-13 12:09

Page 28: Chemie Magazine - februari 2013

28 Chemie Magazine februari 2013

bedrijven in Nederland gebruiken hiervoor meestal zogenoemde HAZOP-studies. Vanhijfte: “LOPA-scenario’s zijn iets simpeler om mee te werken, maar gelijkwaardig. Bij hun bezoek kijken inspecteurs of we de juiste beschermlagen hebben geïnstalleerd om bijvoorbeeld te voorkomen dat een tank overvuld raakt en er geen brand kan ont-staan. Zij stellen daar specifieke eisen aan. Maar als wij met een alternatief komen, dat gelijkwaardig is of beter, dan moeten we een lang traject doorlopen om dit geaccep-teerd te krijgen.”

Trager en stroperigerHSE-managers van andere bedrij-ven herkennen dit. Een bedrijf dat anoniem wil blijven heeft een dis-cussie gehad met de inspectie over zijn veiligheidsmanagementsysteem

momenTiVe: ‘polderen in ToezichT Ten einde’Ton van Heemskerk, senior regional EHS-manager van Momentive, vindt dat het allemaal wel meevalt met de strengheid van de Nederlandse overheid. “In heel Noordwest-Europa zie je dat de overheid tegenwoor-dig meer nadruk legt op het naleven van de wet- en regelgeving. Dat is niet typisch Nederlands. De overheid is hier ook niet strenger dan in België of Duitsland. In Tsjechië bijvoorbeeld maakt de overheid een inhaalslag om met het toezicht op het niveau van Nederland en Duits-land te komen.”Wel constateert hij dat er een einde aan het polderen is gekomen. “We waren in tegenstelling tot chemiebedrijven in België en Duitsland gewend aan een overlegcultuur, waarbij we een probleem in samen-spraak met de overheid binnen een bepaalde termijn oplosten. Zo niet, dan volgde pas de handhavingsbrief. Nu ontvangen we meteen een handhavingsbrief als de overheid constateert dat er iets niet in orde is. In zo’n brief eist zij dat je een probleem binnen een bepaalde termijn verhelpt, anders volgt een boete. Er is niet zo veel verschil met vroeger. Als de inspectie iets vindt, dan moet het hoe dan ook opgelost worden. Gezien de risico’s van de stoffen waarmee we in de chemische industrie werken mag je verwachten dat de overheid strikt handhaaft. En als VNCI-lid ben je natuurlijk in hoge mate verplicht je aan de regels te houden vanuit de Responsible Care-gedachte.”Heemskerk coördineert zaken op gebied van veiligheid, gezondheid en milieu tussen het moederbedrijf in Amerika en de Europese vestigingen in Nederland, België, Duitsland en Tsjechië. Volgens hem vinden in Bel-gië minder vaak inspecties plaats, maar treedt de overheid bij overtre-dingen onverkort handhavend op. Nederland kent weliswaar relatief intensieve maar ook flexibele inspectieprogramma’s. “Als de inspec-teurs veel vinden komen ze vaker langs, zeker als er sprake is van een hoog risico en het bedrijf steken heeft laten vallen. Bij bedrijven die het goed doen komt de overheid minder vaak langs. Dat is een gebalan-ceerde aanpak die eveneens aansluit bij Responsible Care.”

en het veiligheidsrapport. Het bedrijf hanteert zogenoemde Pro-cess Hazard Analyses (PHA’s) met een what-if-checklist om de veilig-heidsrisico’s voor het veiligheids-rapport in kaart te brengen en beschouwt die als gelijkwaardig met de methode zoals beschreven in PGS 6 (deel 6 in de publicatie-reeks gevaarlijke stoffen). Maar de inspectie verlangt een up-to-date rapport uitgaande van PGS 6. Afwij-ken mag volgens de wet, maar in de praktijk staan de inspecteurs dat zelden toe en verwijten het bedrijf al gauw eigenwijs te zijn.Een ander bedrijf, dat ook niet bij naam genoemd wil worden, geeft aan geen moeite te hebben met de handhaving in Nederland. Omdat ‘bepaalde zaken gewoon moeten gebeuren’. Wel constateert het bedrijf dat vergunningsprocedures

in ons land veel trager en stroperi-ger verlopen en dat de overheid in de vergunningen over het algemeen strengere eisen stelt. Ook leiden bevindingen in Nederland nogal eens tot een overreactie. Als de inspectie iets vindt en dit naar buiten komt, krijgt de buitenwereld al snel de indruk dat het helemaal niet zou deugen bij het bedrijf. De overheid moet dus zorgvuldig omgaan met de communicatie over bevindingen. Volgens de woordvoerder van dit bedrijf valt moeilijk te zeggen of dit ook van negatieve invloed is op de investeringsbeslissingen. “Het toe-zicht- en handhavingsklimaat is in elk geval een van de factoren die de top van het bedrijf laat meewegen bij investeringsbeslissingen.” p

‘De Belgische overheid inspec-teert grondig en diep, maar blijft wel bij haar inspectieplan’

CM1302_L_Toezicht.indd 28 14-02-13 12:09

Page 29: Chemie Magazine - februari 2013

ATM Vlasweg 12, 4782 PW Moerdijkwww.atmmoerdijk.nlTel: 0168-389289Fax: 0168-389270

Contactpersonen:Rick Leerink (06-53698983)& Ron van Verk (06-51124004)

Dé afvalverwerkerVerwerker van: Industrieel afvalwaterOliehoudend afval BrandstofrestenChemisch afval

Ook verwerker van: Verontreinigde grond en TAG

Page 30: Chemie Magazine - februari 2013

30 Chemie Magazine februari 2013

ACTIEPUNTEN VOOR WATER EN ENERGIE

De Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) behartigt de belangen van de zakelijke energie- en watergebruikers. Dankzij een samenwerkingsovereenkomst doet VEMW dat ook voor de VNCI-leden. Hierdoor kan de VNCI zich volledig richten op de zaken die specifiek voor de chemiesector van belang zijn, terwijl VEMW de vinger aan de pols houdt bij wet- en regelgeving en het overheidsbeleid op het gebied van gas, elektriciteit, water en waterkwaliteit. Afgelopen jaar kreeg VEMW het onder meer voor elkaar dat bedrijven met een eigen distributienet voor elektriciteit aan minder eisen hoeven te voldoen. Een aantal wapenfeiten uit 2012 op een rij.Tekst: Erik te Roller

VEMW BEWAAKTE OOK IN 2012 DE BELANGEN VAN DE INDUSTRIE

[streamer]‘Bij spanningsdips moet je de elektrische apparatuur op tijd kunnen herstarten, anders valt het proces in de fabriek stil en dat kost veel geld’

De elektriciteit in Nederland is niet altijd van hoge kwaliteit. “Span-ningsdips vormen het grootste probleem”, zegt Patrick Marteijn, elec-trical transfer reliability leader bij Dow Benelux. “Bij spanningsdips moet je de elektrische apparatuur op tijd kunnen herstarten, anders valt het proces in de fabriek stil en dat kost veel geld, vooral bij een naftakra-ker. Als dat één of twee keer per jaar gebeurt, valt er nog mee te leven. Maar als het vaker voorkomt moet je overwegen om te gaan investeren in voorzieningen om spanningsdips te ondervangen. Maar om te weten of dat echt nodig is, moet je weten welke kwaliteit de netbeheerder precies kan garanderen.” VEMW-directeur Hans Grünfeld zegt hier-over: “Wij wijzen een algemene norm af en pleiten voor een nationale norm van de NMa op basis van een meetprogramma dat representatief is voor de aansluitingen van de verbruikers en zodoende acceptabel is voor alle partijen en ook nageleefd kan worden. De NMa werkt nu als toezichthouder een norm uit voor spanningsdips en hoe die gemeten moeten worden en is van plan om per postcodegebied informatie over stroomonderbrekingen te geven.”

Bij elektriciteit betalen afnemers een boete als ze meer of minder stroom afnemen dan overeengekomen met hun leverancier. “Logisch, want elektriciteit kun je ner-gens opslaan. Dus moet je productie en afname goed op elkaar afstemmen”, verklaart Fred Govaert, ener-giedirecteur voor Europa van Air Products. Ook bij gas betaalden afnemers een boete aan Gas Transport Ser-vices (GTS) als ze meer of minder afnamen dan over-eengekomen. Maar GTS kan zo nodig de druk in het aardgasnet opvoeren en zo ongeplande extra afname van gas opvangen, waarbij het gasnet dus een buffer vormt. Ook nemen bedrijven bijna nooit gelijktijdig extra gas af. Daarom komt een onbalans in vraag en aanbod volgens Govaert zelden voor. “Voor individuele boetes is dan ook geen reden, tenzij zich echt onba-lanskosten voordoen. In 2011 is daarom een nieuw systeem ingevoerd, waardoor de balanceringskosten voor sommige afnemers wel met 50 tot 80 procent zijn

gedaald.” VEMW-directeur Hans Grünfeld: “Wij zijn er in 2012 in geslaagd elementen van dit nieuwe Nederlandse systeem opgeno-men te krijgen in het ontwerp van nieuwe

Europese regelgeving. De defi -nitieve Europese regels

gelden vanaf 2014 voor alle lidstaten.”

6

OP WEG NAAR NATIONALE NORM VOOR SPANNINGSDIPS

BALANCERINGSKOSTEN TOT 80 PROCENT GEDAALD

ILLU

STR

ATI

ES

: JO

OS

T VA

N L

IER

OP

CM1302_U_scorecard.indd 30 14-02-13 12:06

Page 31: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 31

ACTIEPUNTEN VOOR

Energie en water

Vroeger hoefden bedrijven met eigen distributienetten voor gas of elektriciteit geen netbe-heerder aan te stellen. De aangesloten bedrijven hadden via zo’n particulier net toegang tot de gas- of elektriciteitsmarkt en waren daarmee goedkoper uit. Alleen was de toegang niet altijd en overal gegarandeerd. Daarom zijn er nieuwe Europese regels gekomen die in 2011 tot aanpassingen van de Nederlandse Elektriciteits- en Gaswet hebben geleid. De defi nitie Particulier Net is vervallen. Dankzij bemoeienis van VEMW is de nieuwe defi nitie van de Directe Lijn zo aangepast dat bedrijven met een eigen productie van elektriciteit en een eigen elektriciteitsnet buiten het regime van een zogenoemd gesloten distributiesysteem (GDS) vallen. Hierdoor hoeven ze aan minder eisen te voldoen en zijn hun administratieve lasten lager. “Dankzij het amendement van VEMW houden we de controle over ons eigen net, en nog belangrijker: over de leveringszekerheid”, vertelt Jan Kaptijn, manager com-mercial affairs van de Utility Support Group, de joint venture die op de locatie Chemelot in Geleen voor gas, elektriciteit, stoom en water zorgt.

Bedrijven zijn soms goedkoper uit als ze hun afvalwater niet via het riool door het waterschap laten zuiveren, maar dat met een eigen installatie doen. Om te voorkomen dat deze bedrijven afhaken, bestond er een regeling waarmee de waterschappen de bedrijven korting konden geven op de lozingsheffi ngen. Deze regeling liep in juli 2012 af. Op verzoek van VEMW heeft het ministerie van Infrastructuur & Milieu de Europese Commis-sie gevraagd om de regeling tijdelijk te mogen verlen-gen. Intussen werkt het ministerie op aandringen van VEMW aan een nieuwe regeling, waarbij de zuive-ringskosten niet op de vervuilingseenheden zijn geba-seerd, maar op de werkelijke kosten. “We verwachten dat Brussel dit eerste kwartaal beslist over de verlen-ging en dat het ministerie medio 2013 naar buiten komt met een voorstel voor een nieuwe regeling”, zegt Roy Tummers, directeur Water van VEMW.

In Nederland neemt de vraag naar zoet water toe en het aanbod af. De overheid werkt daarom aan een nieuwe nationale strategie voor zoet water, zodat er altijd genoeg water is voor iedereen. Roy Tummers, directeur Water van VEMW, licht toe: “Wij hebben in 2012 gepleit voor onderzoek naar de gevolgen van die verschillende strategieën voor de industrie. Het indu-striebelang staat nu duidelijk op de kaart. Elk jaar is er gemiddeld genomen voldoende zoet water, maar niet tijdens extreme periodes, denk aan het droge voorjaar van 2011. Wij pleiten daarom onder meer voor zoutwe-rende maatregelen, nieuwe zoetwaterbuffers en een slimmere verdeling van water in het hoofdwatersy-steem. In 2014 neemt het kabinet hierover een besluit. Wij houden de vinger stevig aan de pols.”

VEMW was betrokken bij het samenstellen van een lijst van ver-dachte stoffen door het ministerie van Infrastructuur & Milieu. Stoffen die op termijn mogelijk in aanmer-king komen voor regulering. Aan-vankelijk zouden er tweehonderd stoffen op de lijst komen, maar VEMW heeft weten te bereiken dat er nog maar vijf op staan. “Meten van kleine concentraties van stoffen in water kost veel geld, dus doe je dit alleen als je concrete aanwijzingen hebt”, verklaart Roy Timmers, directeur Water van VEMW. “De kos-ten zijn weliswaar voor de water-schappen, maar komen uiteindelijk via de belastingen bij bedrijven en consumenten terecht. Ook pleiten we voor een Europese aanpak, omdat een strengere Nederlandse aanpak de concurrentiepositie van ons bedrijfsleven aantast.”

INDUSTRIEBELANG ZOET WATER OP DE KAART GEZET

MINDER EISEN VOOR BEDRIJVEN MET EIGEN DISTRIBUTIENET ELEKTRICITEIT

KORTERE LIJST VERDACHTE STOFFEN

NIEUWE REGELING VOOR ZUIVERINGSKOS-TEN IN DE MAAK

CM1302_U_scorecard.indd 31 14-02-13 12:06

Page 32: Chemie Magazine - februari 2013

2001 2011

China

Overig Azie

Japan

South Korea

China

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

32 Chemie Magazine februari 2013

DE CHEMISCHE INDUSTRIE IN FEITEN & CIJFERSHoe gaat het met de chemische industrie in Europa? Is dat beter of slechter dan vroeger? Wat zijn haar CO2-uitstoot en innovatiekracht? En welke cijfers laten andere werelddelen zien? Deze en andere vragen beantwoordt de Euro-pese koepelorganisatie Cefi c aan het begin van ieder jaar in haar Facts & Figures. Chemie Magazine dook in de laatste editie en inventariseerde de meest belangrijke en verrassende cijfers. Tekst: Inge Janse

CHINA IS GROOT, AZIË IS ENORMKijk je naar de totale omzet, dan is China - voor het derde jaar achtereen - groter dan oorspronkelijke wereldkampioen Europa. Azië als geheel is nog indrukwekkender. Dat continent verkoopt ruim twee keer zo veel chemicaliën als Europa.

ER GEBEURT VEEL IN TIEN JAAR TIJDDe productie van chemicaliën in China is in tien jaar tijd meer dan verdriedubbeld, en steekt nu met kop en schouders boven alles en iedereen uit. De Europese Unie, Noord-Amerika (de Verenigde Sta-ten, Canada en Mexico) en Japan leverden in die periode alledrie juist eenderde in.

CHEMIE GROEIT SNELLER DAN DE INDUSTRIEIn de afgelopen tien jaar groeide de productie van de chemie gemiddeld 0,9 procent per jaar. Het gemiddelde in de Europese Unie voor de maakindustrie als geheel lag met 0,7 procent iets lager.

‘ De productie in China is in tien jaar tijd meer dan verdriedubbeld’

PROFIEL CHEMISCHE INDUSTRIE

GROEI & COMPETITIVITEIT

118175

397

735

103

539

470

150 57

CHINA

REST VAN AZIË

JAPAN

ZUID-KOREA (ALLEEN LINKS)

EU

REST VAN EUROPA

NOORD-AMERIKA

LATIJNS-AMERIKA

REST VAN DE WERELD

WERELDMARKT€1407 MILJARD

WERELDMARKT€2744 MILJARD

8,1%

14,0%

10,7%

29,8%

2,7%

27,6%

4,5%2,6% 26,8%

18,8%

6,4%

19,6%

3,8%

17,1%

5,5%2,0%

Verkoop chemie (€ miljard)

China

Overig Azie

Japan

12

9

6

3

0

-3

-6

-9

-12

-15

12

10

8

6

4

2

0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Chemie (2001-2011 gemiddelde groei van productie 0.9%) Maakindustrie (2001-2011 gemiddelde groei van productie 0,7%)

Gro

ei in

pro

duct

ie (%

per

jaar

)Pr

oduc

tiegr

oei (

% p

er ja

ar)

10,99,7

4,5

1,93,2

0,9

3,0

Gemiddelde jaarlijkse productiegroei 2001-2005Gemiddelde jaarlijkse productiegroei 2006-2011)

CM1302_feiten en cijfers.indd 32 14-02-13 12:18

Page 33: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 33

Economie

MEER EXPORT DAN IMPORTIn 2011 had de chemie in de Europese Unie een handelsoverschot van dik 40 miljard euro. Afgezien van China exporteerde de EU naar alle mogelijke gebieden meer dan dat zij importeerde. De belangrijkste afzetmarkten waren de rest van Europa, Noord-Amerika en Azië (minus Japan en China).

LATIJNS- AMERIKA

& CARAÏBEN

AFRIKA

REST VAN EUROPA

AZIË (EXCL.

JAPAN EN CHINA)

CHINA

JAPAN

REST VAN DE WERELD

NOORD-AMERIKA

PRODUCTIE STAGNEERT WERELDWIJDVergelijk je de periode 2001-2006 met 2006-2011, dan zie je dat wereldwijd de productiegroei afneemt. Zelfs China koelde iets af: de eerste helft van het vorig decennium lag de groei jaarlijks op 11 procent, de tweede helft iets meer dan een procentpunt minder. De grootste daler was Noord-Amerika: van jaarlijks 3 procent groei in de eerste vijf jaar naar bijna 2 procent krimp in de periode daarna.

WERKNEMERSKRIMP CHEMIE STAGNEERT...Wat begin 2000 begon met ruim 1,4 mil-joen werknemers, eindigde in 2011 met ruim 200 duizend minder. Niettemin lijkt de afname van banen in de chemische industrie in de Europese Unie gestopt, want het échte dieptepunt lag in 2010 met 1,15 miljoen.

...EN PRODUCTIVITEIT CHEMIE GROEITIn tien jaar tijd is de productiviteit van de gemiddelde werknemer in de Europese chemie met ruim 30 procent gestegen. Dat is meer dan het gemiddelde van de maakindustrie, die per persoon 28 pro-cent meer productie kon optekenen.

WERKGELEGENHEID

INTERNATIONALE HANDEL

5,02,0

3,1 6,2

21,2

28,0

23,39,6

9,24,3

10,0 6,2

30,6

22,136,3

9,6

EUHANDELS-

OVERSCHOT €41,7 MILJARD

Import & export (in € miljard)

China

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

12

9

6

3

0

-3

-6

-9

-12

-15

12

10

8

6

4

2

0

-2

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Azië-Pacific*

Azië-Pacific: Japan, China, India, Korea, Maleisië, Filipijnen, Singapore, Taiwan, Pakistan, Bangladesh en Australië

Chemie (2001-2011 gemiddelde groei van productie 0.9%) Maakindustrie (2001-2011 gemiddelde groei van productie 0,7%)

Gro

ei in

pro

duct

ie (%

per

jaar

)Pr

oduc

tiegr

oei (

% p

er ja

ar)

Latijns-Amerika EU27 Noord-Amerika

*

10,99,7

4,5

1,93,2

0,9

3,0

-1,7

Gemiddelde jaarlijkse productiegroei 2001-2005Gemiddelde jaarlijkse productiegroei 2006-2011)

1,42W

erkg

eleg

enhe

id (i

n m

iljoe

nen)

Inde

x (2

001

= 10

0)1,36

1,271,22

1,151,19

1,5

1,2

0,92002 2004 2006 2008 2010 2011

Chemie (2001-2011 gemiddelde groei per jaar 2,9%)Maakindustrie (2001-2011 gemiddelde groei per jaar 2,5%)

140

130

120

110

100

902001 2003 2005 2007 2009 2011

1,42

Wer

kgel

egen

heid

(in

milj

oene

n)In

dex

(200

1 =

100)

1,36

1,271,22

1,151,19

1,5

1,2

0,92002 2004 2006 2008 2010 2011

Chemie (2001-2011 gemiddelde groei per jaar 2,9%)Maakindustrie (2001-2011 gemiddelde groei per jaar 2,5%)

140

130

120

110

100

902001 2003 2005 2007 2009 2011

CM1302_feiten en cijfers.indd 33 14-02-13 12:19

Page 34: Chemie Magazine - februari 2013

34 Chemie Magazine februari 2013

71% MINDER CO2 PER PRODUCTCefi c noemt het zelf ‘de enorme moeite die de chemische industrie neemt om de impact op het milieu door haar productie te minima-liseren’. En indrukwekkend is het zeker. In twee decennia nam de hoeveelheid uitgesto-ten broeikasgas per eenheid energie met 38 procent af, en per eenheid product zelfs met 71 procent.

MEER PRODUCTIE, MINDER OLIEHoewel de productie de afgelopen twintig jaar bijna verdubbelde, wist de chemische industrie in die periode haar totale vraag naar energie en grondstoffen juist met een-vijfde af te laten nemen. Van de totale oliebe-hoefte (de optelsom van de totale vraag naar energie en ruwe grondstoffen) wordt gemid-deld 60 procent ingezet als grondstof.

INTENSIEVE ENERGIEMeer productie, minder vraag naar olie: dat betekent een lagere energie-intensiteit. In twintig jaar tijd is deze inderdaad met meer dan de helft afgenomen, veel meer dan de maakindustrie als geheel met een daling van eenderde.

...EN INNOVEREN, DAT DOE JE IN JAPANVergelijk je de omzet van de chemische in-dustrie met de hoeveelheid geld die in R&D gestoken wordt, dan is Japan al bijna twintig jaar de grote winnaar met gemiddeld 5 pro-cent. De Verenigde Staten steken jaarlijks 3 procent van hun verkopen in onderzoek, terwijl de Europese Unie het met een magere 2 procent moet doen.

ENERGIE

DUURZAME ONTWIKKELING

INVESTERINGEN EN R&D

CHINA EN DE REST

VAN AZIË PACIFIC

WEST-EUROPA

NOORD-AMERIKA

LATIJNS-AMERIKA

AFRIKA EN HET

MIDDEN-OOSTEN

CENTRAAL- EN

OOST-EUROPA

2001 WERELDWIJDEINVESTERINGIN CHEMIE$111,3 MILJARD

2007 $226,8 MILJARD

2011 $374 MILJARD

INVESTEREN DOE JE IN CHINA...

China (en de rest van Azië) was het afge-lopen decennium altijd de favoriete plek om

te investeren voor de chemische industrie. De hoeveelheid is niettemin explosief toegeno-men: van 50 miljard euro in 2001 tot 250

miljard in 2011. Als je dat vergelijkt met andere gebieden, dan wordt pas

echt duidelijk waar iedereen zijn kaarten op zet.

MEER CIJFERS?Cefi c biedt niet minder dan veertig feiten en cijfers over de wereldwijde en Europese chemische industrie. Scan de QR-code om de brochure direct te downloaden, of ga naar www.cefi c.org/facts-and-fi gures

China

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

China

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

China

overig Europa

nafta latijns america

overig

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

INVESTERINGEN EN R&D

2001WERELDWIJDEINVESTERING

65

60

55

501990 1994 1998 2002 2006 2010

180

160

140

120

100

80

60

401990 1994 1998 2002 2006 2010

Chemische productieEnergieconsumptieEnergie-intensiteit

Ener

gie-

en

gron

dsto

fgeb

ruik

in

milj

oene

n to

nnen

olie

Inde

x (1

990

= 10

0)

67,2

57,256,0

57,7

53,354,0

China

overig Europa

nafta

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

70

65

60

55

501990 1994 1998 2002 2006 2010

180

160

140

120

100

80

60

401990 1994 1998 2002 2006 2010

Chemische productieEnergieconsumptieEnergie-intensiteit

Ener

gie-

en

gron

dsto

fgeb

ruik

in

milj

oene

n to

nnen

olie

Inde

x (1

990

= 10

0)

67,2

57,256,0

57,7

53,354,0

6

5

4

3

2

11990 2009

% o

mze

t voo

r r&

d In

dex

(199

0 =

100)

Japan

Broeikasgasemissies per eenheid energieconsumptieBroeikasgasemissies per produktie-eenheid

VS EU

120

100

80

60

40

201990 1994 1998 2002 2006 2010

China

overig Europa

nafta

Overig Azie

EU

Japan

South Korea

Chemicals (2011-2011 average growth rate p.a. 2,9%) Manufacturing (2001-2011 average growth rate p.a. 2,5%)

6

5

4

3

2

11990 2009

% o

mze

t voo

r r&

d In

dex

(199

0 =

100)

Japan

Broeikasgasemissies per eenheid energieconsumptieBroeikasgasemissies per produktie-eenheid

VS EU

120

100

80

60

40

201990 1994 1998 2002 2006 2010

CM1302_feiten en cijfers.indd 34 14-02-13 12:19

Page 35: Chemie Magazine - februari 2013

Een nieuwe standaard in niveau controleBereid je voor op een totale ECLIPSE® van de huidige niveau- en scheidingslaagregeling. Met superieure signaalsterkte, geavanceerde diagnosemogelijkheden en een volledig gamma over-vulveilige sondes, levert Magnetrol’s ECLIPSE® Model 706 GWR niveaumeter een nooit eerder geziene betrouwbaarheid.

Van eenvoudige wateropslag tot procesomgevingen met corrosieve dampen, schuim, stoom, aanlading, agitatie, borrelend of kokend, ECLIPSE® Model 706 neemt je meting naar een nooit gezien niveau van veiligheid en procesbewaking.

Contacteer Magnetrol – de GWR uitvinder en expert in niveau controle – om meer te weten over de ECLIPSE Model 706.

eclipse.magnetrol.com • +32 (0)52 45 11 11 • [email protected] © 2012 Magnetrol International, Incorporated

Ad-Chemie Magazine (210 x 297) NL.indd 1 28/01/13 09:42

Page 36: Chemie Magazine - februari 2013

‘De Rotterdamse haven is een boegbeeld met internationale bekendheid.’

Onder de titel Change your perspective is het Havenbedrijf Rotterdam een cam-pagne gestart om Rotterdam als grens-verleggende haven te positioneren. Het wil hiermee de meerwaarde van de haven voor bestaande en potentiële klanten wereldwijd onderstrepen. De aftrap van de nieuwe campagne vond plaats tijdens het Jaardiner van Deltalinqs.

Rotterdam is nog steeds de grootste haven van Europa en zal dit naar alle waarschijn-

lijkheid de komende jaren blijven. Als sterke punten noemde Hans Smits, CEO van het Havenbedrijf Rotterdam, de ligging en diepgang én het vermogen steeds anders naar industrie en logistiek te kij-ken. “Door zaken vanuit andere perspec-tieven te bekijken, komen we tot nieuwe inzichten, creëren we kansen en boeken we resultaten. Het meest recente voor-beeld hiervan is Maasvlakte 2, waarbij we op innovatieve wijze omgaan met de vraag naar meer ruimte in de haven.”

Het is de eerste keer dat een dergelijke campagne wordt gelanceerd waar alle bedrijven in het havengebied bij betrokken zijn. “De Rotterdamse haven is een boeg-beeld met internationale bekendheid, dat bol staat van verhalen en waar innovaties aan de orde van de dag zijn. Dit wordt tot nu toe nog onvoldoende met de buitenwe-reld gedeeld”, zei Steven Lak, aantredend voorzitter van Deltalinqs. “Dit zit voor een deel verankerd in onze Rotterdamse hands-on-mentaliteit. Ik ben daarom blij

36 Chemie Magazine februari 2013

CM1302_P_Uitgelicht.indd 36 14-02-13 12:07

Page 37: Chemie Magazine - februari 2013

Uitgelicht

dat er nu een concrete aanpak is om het onderscheidend vermogen van de Rotter-damse haven te onderstrepen.”

Het doel van de campagne is het positione-ren van de Rotterdamse haven als grens-verleggende haven. Hierbij staan de verha-len en nieuwe ontwikkelingen van alle bedrijven in de haven centraal. Daarnaast heeft de campagne als doel bedrijven en personen, zowel binnen als buiten het havengebied, te prikkelen en te inspireren.

Daarmee wil het havebedrijf zijn meer-waarde voor bestaande en potentiële klan-ten wereldwijd onderstrepen.Via het platform www.changeyourperspec-tive.com komen verschillende personen uit het havengebied aan het woord, worden praktijkvoorbeelden uitgelicht en is infor-matie over de Rotterdamse haven te vin-den. “We kunnen nu ook personen en bedrijven op dat verdiende voetstuk plaat-sen”, stelt Smits. “Zoals Ard-Jan Kooren van sleepbedrijf Kotug. Dit jaar uitgeroe-

pen tot Havenman van het jaar, omdat hij wordt gezien als een innovatieve, duur-zame en internationaal opererende onder-nemer. Zijn visie en bevlogenheid kunnen we nu ook delen met onze klanten. En zo zijn er nog veel meer inspirerende perso-nen en initiatieven die een verschil maken.”

februari 2013 Chemie Magazine 37

FO

TO: E

RIC

BA

KK

ER

CM1302_P_Uitgelicht.indd 37 14-02-13 12:08

Page 38: Chemie Magazine - februari 2013

Passie voor douanezakenBij KGH Customs Services en Douaneopleidingen,bouwen wij bruggen tussen uw bedrijf en de bestaande regelgeving in de internationale handel. We hebben een passie voor douanezaken en kijken er naar uit u van dienst te zijn om een een nog betere afhandeling van uw douaneprocessen te garanderen. Onze focus is om u van A tot Z te begeleiden.

Uniek product portfolioWij bieden gestandaardiseerde en op maat gemaakte oplossingen voor al uw douaneprocessen met als doel optimale besparingen binnen uw organisatie te realiseren.

DouanecompetentieWe hebben meer dan 50 jaar ervaring op het gebied van douanezaken. Vandaag hebben we meer dan 600 medewerkers in heel Europa, die zijn toegewijd en klaar staan om u te ondersteunen.

Geografische dekking Wij zijn gevestigd in 7 Europese landen met een uitgebreid netwerk en breiden nog steeds uit, niet alleen binnen maar ook buiten Europa. Voor meer informatie: [email protected]

Voor de nieuwe start van onze cursussen zie: www.kghdouaneopleidingen.nl

YOUR INDEPENDENT PARTNERFOR CUSTOMS COMPLIANCE

AUSTRIA BELGIUM DENMARK GERMANY NETHERLANDS NORWAY SWEDEN www.kghcustoms.nl

KGHDouane_Fenedexpress_175mm_135mm_Jan17_13.indd 1 1/17/2013 6:11:06 PM

MEER INFO: +32 (0)13 53 90 60 • [email protected]

BEtERE REINIgINg = kOstEN spaREN!

thERMIsch REINIgEN VaN WaRMtEWIssElaaRs, uW VOORdElEN:

> 100% schoon tot in de kern > Uitermate effectief, zowel in als rond de bUizen > werkt ook perfect bij bUndels met een vaste mantel > snelle levertijden, ook bij bitUmineUze vervUilingen > verwijdert bovendien ook cokesaanslag

WWW. .cOM

1301494_advertenties.indd 38 15-02-13 11:38

Page 39: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 39

e

AANPASSING WET GELUIDHINDER NOODZAAKT TOT STILLERE SPOORWAGONS

remmeN ZoNder laWaaIHet lawaai van gietijzeren remmen van goederenwagons is sinds aanpassing van de Wet geluidhinder niet meer overal toegestaan. Spoorvervoerders doen er goed aan ook hun wagons van voor 2008 uit te rusten met stillere, kunststof remblokken. Tekst: Adriaan van Hooijdonk

 Iedereen kent het wel: het indringende geluid van een rem-mende goederentrein waar maar geen einde aan lijkt te komen. Dit geluid wordt veroor-

zaakt door de gietijzeren rem die tijdens het remmen op het stalen loopvlak van het wiel drukt. Het wiel wordt ruw en de oneffenheden zor-gen voor geluidsoverlast, bij het remmen én tijdens het rijden. Nieuwe spoorwegwagons mogen sinds 2008, door Europese geluids-eisen, niet meer worden uitgerust met deze luidruchtige gietijzeren remmen. Maar het grootste deel van de 600.000 spoorwegwagons in Europa rijdt hier nog wel mee. Hierin moet volgens Henk Bril, voorzitter van de VNCI-werkgroep Logistieke Veiligheid en ambassa-deur transportveiligheid bij Sabic,

transport

nodig verandering komen. “Wan-neer we het vervoer per spoor maatschappelijk acceptabel willen houden, is het belangrijk om de geluidsoverlast te reduceren. Dit past ook goed in de Responsibe Care-gedachte van de chemische industrie.” Bovendien neemt de ‘urgentie’ hiervoor volgens Bril toe. Hij doelt daarmee op de grootscha-lige aanpassing van de Wet geluid-hinder onder de noemer Swung: Samen Werken in de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid. Swung is afgelopen jaar ingevoerd en heeft per baanvak een geluids-contour vastgesteld. Bij het vast-stellen van de geluidscontouren is gekeken naar de hoeveelheid geluid die er over een aantal jaar geprodu-ceerd is. Op sommige baanvakken waar weinig gereden werd, is dus

ProeF geluIdSarm SPoorVerVoerOm de inzet van geluidsarm materieel ver-der te stimuleren zijn KNV Spoorgoederen-vervoer, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail vorig jaar een proef gestart waarin bedrijven een fi nanciële bijdrage krijgen voor goederentreinen die volledig uit stille wagons bestaan. Rail-transportondernemingen DB Schenker en Kombirail gaan deelnemen aan de proef. Voestalpine Railpro gaat eveneens wagons ombouwen met LL-remblokken om enkele treinen volledig stil te maken. En recente-lijk maakte ERS Railways bekend dat het geluidsarme wagons gaat inzetten tussen Rotterdam en het Italiaanse Melzo bij Milaan. Die route gaat via de Rijncorridor, de drukste internationale verbinding in het Europese goederenvervoer.

CM1302_V_Geluidsbeperking.indd 39 14-02-13 12:06

Page 40: Chemie Magazine - februari 2013

40 Chemie Magazine februari 2013

een ‘krappe’ contour vastgesteld. Wanneer treinen nu vanwege groei of herroutering via een andere route (moeten) gaan rijden is dat in som-mige gevallen niet mogelijk van-wege de aanwezige geluidscontou-ren. Swung dwingt treinen dus min of meer om via bepaalde routes te rijden. Of ze kunnen op geluidsarm materiaal overschakelen, om op bepaalde baanvakken alsnog binnen de geluidscontour te blijven.

Kunststof remblokkenSabic zelf heeft een paar jaar gele-den aan de gemeente Sittard-Geleen, waar het een productieloca-tie heeft, toegezegd dat iedere wagon die het bedrijf huurt van kunststof remblokken moet zijn voorzien. Uiterlijk 2015 moeten alle wagons van Sabic hiermee zijn uit-gerust. Daarbij gaat het om zogehe-ten K-remblokken, de composiet (kunststof) remblokken die Europa ook voor nieuwe wagons vereist. K-remblokken houden de wielen

glad en zorgen voor 7 tot 8 decibel minder geluid dan de oude gietijze-ren remblokken.Maar K-remblokken zijn ook duur: 5000 tot 7000 euro per wagon. Een variant op deze remblokken, de LL-remblokken (Lage Lage wrijving), kosten een derde van dit bedrag. Ze zijn ook van kunststof, hebben vrij-wel hetzelfde geluiddempende effect, maar hebben andere remei-genschappen en gaan minder lang mee dan K-blokken. Toch maken chemiebedrijven en hun vervoer-ders in de praktijk nog maar weinig gebruik van deze LL-remblokken. Volgens Eric Mekenkamp, secreta-ris bij KNV Spoorgoederenvervoer, wachten ze op Europese goedkeu-ring door de internationale organi-satie van spoorwegen UIC. De rem-blokken hebben alle veiligheidstests goed doorstaan, maar groen licht uit Brussel volgt waarschijnlijk pas in april van dit jaar. De bedrijven en de vervoerders doen er volgens Mekenkamp goed aan om zich in de verschillende sub-sidiemogelijkheden te verdiepen om hun wagons van voor 2008 van LL-remblokken te voorzien. “Wij ver-wachten dat het vervoer per spoor in de toekomst alleen maar zal toene-men. Onze voorzitter Paul van Lede benadrukt keer op keer dat goede achterlandverbindingen per spoor een belangrijke component zijn voor het succes en de uitbreiding van onder meer de Rotterdamse haven met Maasvlakte 2. Nu staan we voor

VNCI: meer aaNdaCht Voor geluIdHet project ‘Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen’ heeft geleerd dat spoorvervoer een belang-rijke modaliteit is voor de leden van de VNCI. Het project loopt sinds 2006 en is inmiddels bijna afgerond. De gevaren van stof-fen, ofwel externe veiligheid, zijn hierbij het bepalende criterium. “Op sommige trajecten kan het op termijn een beperkende fac-tor worden”, stelt VNCI-beleids-medewerker Veiligheid Macco Korteweg Maris. “Daarom heb-ben we afgesproken dat als ver-voerders of verladers maatrege-len nemen, zoals Sabic met de crashbuffers, er meer vervoer mogelijk is.”Het aspect geluid is volgens hem maatschappelijk gezien net zo’n belangrijke factor. “Daarom moeten de leden ook het onder-werp geluid goed in ogenschouw nemen. Als branche kunnen we zo weer een stap vooruit zetten op het gebied van het imago van de chemische industrie.”

StImulerINgS-regelINgEr bestaat al enige tijd een sti-muleringsregeling voor het inzetten van geluidsarme wagons, maar daar is nog weinig gebruik van gemaakt. De over-heid heeft de regeling aangepast zodat meer bedrijven die gaan benutten. Ze krijgen 4 eurocent per afgelegde kilometer met een aangepaste wagon tot een maxi-mum van 120.000 wagonkilome-ters. Ook is de tijdsduur waar-binnen ze de kosten terug kunnen verdienen verlengd van twee naar drie jaar. Daarnaast is een gedeeltelijke vooruitbetaling van de bijdrage mogelijk, waar-door het voor vervoerders aan-trekkelijk wordt om de wagons om te bouwen.

de uitdaging om de geluidsoverlast terug te brengen. Door de geluids-contouren die nu al op sommige trajecten gelden, kan de groei van het vervoer per spoor in de toe-komst aan banden worden gelegd. Door op kunststof remblokken over te schakelen, leveren bedrijven en hun vervoerders een bijdrage om binnen de geluidscontouren te blij-ven, zodat het transport niet in gevaar komt.” p

‘De geluidscontouren op sommige trajecten kunnen groei spoorvervoer beperken als we niet overschakelen op kunststof remblokken’

CM1302_V_Geluidsbeperking.indd 40 14-02-13 12:06

Page 41: Chemie Magazine - februari 2013

The + in your logistics

WWW.VERSTEIJNEN.NL

ADR OPSLAG (KLASSE 3,6,8 EN 9)•

DIRECTE DISTRIBUTIE•

GECONDITIONEERD TRANSPORT•

GESPECIALISEERD IN TIJDLEVERINGEN•

ISO, AEO EN SQAS GECERTIFICEERD•

Wat is de + voor uw bedrijf?

(GECONDITIONEERD) TRANSPORTHANDLINGOPSLAG

M+W Process AutomationA Company of the M+W GroupKorte Huifakkerstraat 32 4815 PS Breda, The NetherlandsPhone +31 (0) 76 / 5 87 67 38www.nld.pa.mwgroup.net

M+W Process Automation NVA Company of the M+W GroupSchaarbeekstraat 23C9120 Melsele, BelgiumPhone +32 (0) 3 / 7 10 99 70www.bel.pa.mwgroup.net

M+W Process Automation NVA Company of the M+W GroupAvenue Fleming 121300 Wavre, BelgiumPhone +32 (0) 10 / 39 01 80www.bel.pa.mwgroup.net

Automation. Solutions. Competence.

• +25 years experience in Automation Chemical Processes• Vendor independent DCS/PLC system integrator• Safety loop engineering (TÜV)• High performance HMI expertise• …

Just one of numerous projects realized by M+W over the last 25 years. Globally. Across all sectors of the Process Industry.

Fully automated by M+W M+W stands for

Imageanzeige_Automatisiert_210x148,5EN.indd 1 27.09.12 14:041301494_advertenties.indd 41 15-02-13 11:39

Page 42: Chemie Magazine - februari 2013

42 Chemie Magazine februari 2013

BERT WECKHUYSEN ONTRAFELT GEHEIMEN VAN KATALYSATOREN

eerst Zien, Dan gelOVenWat gebeurt er precies in katalysatoren op het moment dat zij een chemisch proces uitvoeren? Dat is de vraag waarmee Bert Weckhuysen, hoogleraar Anorganische Chemie en Katalyse aan de Universiteit Utrecht, zich bezighoudt. Met unieke microscopen weet hij het antwoord op deze vraag steeds beter in beeld te brengen, en maakt daarmee de weg vrij naar verbetering van katalysatoren. Tekst: Els van den Brink

 Hoewel hij oorspronkelijk uit Vlaanderen komt, is Bert Weckhuysen (44) sinds 2000 hoogleraar Anorganische Chemie en

Katalyse aan de Universiteit Utrecht. “Ik kreeg de kans om op mijn 32e hoogleraar te worden, met een vacature die mij op het lijf was geschreven. Nederland, en Utrecht in het bijzonder, hebben me veel mogelijkheden gegeven om mijn wetenschappelijke ambities te reali-seren”, verklaart hij. Voordat hij vragen beantwoordt, geeft Weckhuysen een enthousiaste rondleiding door zijn lab. “Wij maken geen nieuwe moleculen, maar wel nieuwe of verbeterde katalysatoren om bestaande mole-culen beter of duurzamer te produ-

ceren. Eigenlijk ben ik een fysisch chemicus die met analytische tech-nieken kijkt naar katalyse, en daar-mee probeert chemische processen te verbeteren.” Het motto bij veel van zijn onderzoek is: eerst zien, dan geloven. Weck-huysen gebruikt namelijk tal van visualisatietechnieken (chemische imaging) om katalysatoren te bestu-deren terwijl ze een chemische reactie uitvoeren. Die aanpak is volgens hem redelijk uniek: “Er zijn wereldwijd meerdere onderzoeks-groepen die op deze manier aan katalyse werken, maar er zijn weinig laboratoria met het hele spectrum aan apparatuur voor chemische imaging zoals wij dat hier hebben. Wij kunnen katalyse bestuderen van het niveau van een enkel katalysa-

tordeeltje tot het niveau van een pilot-reactor.”

TastmicroscoopDe apparatuur is meestal niet door Weckhuysen en zijn team zelf ont-wikkeld, maar onderdelen zijn vaak wel op een speciale manier voor ze gecombineerd. Eén van die appara-ten is een tastmicroscoop, oftewel een Atomic Force Microscope (AFM), gecombineerd met Raman-spec-troscopie in een speciale behuizing om gassen en vloeistoffen te bekij-ken. Deze microscoop kan met een fi jne naald een oppervlak scannen op atomair en moleculair niveau. Weckhuysen en zijn collega’s kwa-men afgelopen zomer in het nieuws omdat ze deze naald bedekt hadden met een laagje zilver, wat vervol-gens als katalysator kon functione-ren. Zo werd de microscoop onder-deel van een chemische reactie, en konden ze de reagerende moleculen tot in de kleinste details volgen.In oktober 2012 kreeg Weckhuysen voor zijn onderzoek met deze tech-niek een prestigieuze Europese sub-sidie (ERC Advanced Grant) van 2,5 miljoen euro, die hij onder meer wil gebruiken om katalysatoren voor biomassaconversie te verbeteren. Weckhuysen vertelt: “We gaan fi lm-laagjes maken van katalysatoren en

tOpcOnsOrtiUm VOOr chemische innOVaties Als lid van het topteam van de Topsector Chemie heeft Weckhuysen zich de afgelopen tijd vooral hard gemaakt voor het belang van fundamenteel en meer toegepast weten-schappelijk onderzoek voor de chemie. “Chemie is de enige sector waar wetenschap zo nadrukkelijk in de actieagenda vermeld staat. Ik denk dat het een van mijn verdiensten is dat we nu een Topconsortium voor Kennis en Innovatie hebben speciaal gericht op chemische innovaties. Het is een soort kraamkamer voor het exploreren van nieuwe publiek-private samenwerkingen voor de chemie.”

CM1301_Q_Biomassaconversie.indd 42 14-02-13 12:12

Page 43: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 43

e

daarna met een nano-oog bekijken wat er precies in die katalysator gebeurt. Het bijzondere is dat we een container gaan bouwen om dat apparaat heen, zodat we de experi-menten kunnen uitvoeren bij hoge druk en temperatuur. Dat zijn ten-slotte de condities die in de praktijk gebruikt worden.”

Zonnebrandstof“In het verleden richtten we ons bij de toepassing van katalysatoren vooral op op olie gebaseerde pro-ducten. Dat doen we nog altijd met veel inzet, maar het gaat ook steeds meer richting biomassa en zonne-brandstoffen”, vertelt Weckhuysen. Zonnebrandstoffen zijn relatief nieuw. Het idee is om brandstoffen zoals methanol te produceren door kunstmatige fotosynthese uit zon-licht, water en CO2. De tastmicro-scoop met zilvercoating biedt moge-

Wetenschappelijke samenWerking met latexfalt Weckhuysen vindt het belangrijk om in zijn onderzoek veel samen te werken met bedrij-ven. “Je kunt naast fundamenteel onderzoek ook bilateraal samenwerken met bedrijven. Hierdoor ontstaat een win-winsituatie waarin je ook hele mooie wetenschap kunt beoefenen. Ik laat me vaak door bedrijven inspireren. Tijdens rondleidingen bijvoor-beeld, denk ik soms: hé, doen jullie dat zo? Andersom werkt dat trouwens hetzelfde: bedrijven die bij ons nieuwe ideeën opdoen.”Als voorbeeld noemt hij het bedrijf Latexfelt. Directeur Bert Jan Lommerts, ook MKB-vertegenwoordiger binnen het topteam van de Topsector Chemie, was volgens Weck-huysen eerst wat kritisch over universitair onderzoek, maar een rondleiding door het universitair lab gaf hem een andere indruk. “Uiteindelijk zijn we zelfs een mooie weten-schappelijke samenwerking aangegaan. Toen we binnen het topteam een discussie hadden over de vraag hoe we het MKB meer bij wetenschappelijk onderzoek konden betrekken, zeiden we tegen elkaar: ‘Waarom doen we het eigenlijk zelf niet? Als wij niet eens met elkaar samenwerken, wat stralen we dan uit?’”

lijkheden voor het verbeteren van zonnebrandstoffen. Weckhuysen was in 2007 één van de initiatiefnemers van het publiek-private onderzoeksprogramma CatchBio, gericht op de ontwikkeling van katalysatoren voor de omzetting van biomassa in brandstoffen en materialen. Sinds die tijd is hij wetenschappelijk directeur van CatchBio. Volgens Weckhuysen heb-ben de chemische katalysatoren een belangrijk voordeel in vergelijking tot biokatalysatoren (meestal enzy-men): “In de energiesector heb je te maken met enorme volumes. Om een omzetting efficiënt te kunnen uitvoeren, helpt het om het proces te laten verlopen bij hoge druk en temperatuur. Biokatalysatoren zijn daartegen minder bestand. Aan de andere kant hebben zij het voordeel van een hoge selectiviteit. Ik denk dat we uiteindelijk uitkomen op een

‘We bekijken met een nano-oog wat er in die katalysator gebeurt’

Bert Weckhuysen: “We richten ons bij katalyse

steeds meer op bio-massa en zonnebrand-

stoffen.”

hoogleraar

CM1301_Q_Biomassaconversie.indd 43 14-02-13 12:12

Page 44: Chemie Magazine - februari 2013

44 Chemie Magazine februari 2013

geïntegreerd systeem waarbij elke druppel biomassa wordt benut met een combinatie van chemische kata-lyse, biokatalyse en thermische conversie. In de praktijk zal voor elk specifi ek proces moeten blijken welke optie het beste is.”

BelastingbetalerWeckhuysen is ook wetenschappe-lijk directeur van het Nederlands Instituut voor Onderzoek naar Kata-lyse, lid van het gebiedsbestuur Chemische Wetenschappen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en lid van het topteam van de Topsector Chemie. “Ik vind het belangrijk om op deze manier iets te doen voor de samenleving als geheel. De tijd is voorbij dat je als hoogleraar in een witte jas in je ivoren toren kon zitten

DOODlOpenDe straten in ZeOlietWeckhuysen gebruikte een combinatie van verschil-lende visualisatietechnieken om de structuur van een industriële zeolietkatalysator (ZSM-5) in kaart te bren-gen als een soort ‘stratenplan’. Een zeoliet is een kris-tal waar allemaal kleine kanaaltjes doorheen lopen. Zeolietkristallen worden bijvoorbeeld gebruikt bij het katalytisch kraken van aardolie. Hierbij is het de bedoeling dat lange koolwaterstofketens (alkanen) de poriën van de zeoliet binnendringen, daar worden geknipt, om er vervolgens aan de andere kant in kleine stukken weer uit te komen. Weckhuysen: “We ontdek-ten dat er binnen in de zeoliet veel interne diffusiebar-rières aanwezig zijn, als een soort obstakels die ervoor zorgen dat delen van het zeolietmateriaal moeilijk of niet toegankelijk zijn voor moleculen.” De zeoliet bevat als het ware een aantal doodlopende straten. Moleculen die hierin terechtkomen, kunnen alleen nog proberen om te keren, wat echter niet lukt als er een fi le van andere moleculen achter ze staat. De bouwstenen van zeolietkristallen sluiten niet goed op elkaar aan en veroorzaken de blokkades. De katalyti-sche mogelijkheden van een zeolietkristal worden hierdoor maar gedeeltelijk benut.

grOte Verschillen tUssen katalYsatOrDeeltjesMet een confocale fl uorescentiemicroscoop konden Weckhuysen en zijn collega’s samen met katalysator-bedrijf Albemarle katalysatordeeltjes in beeld brengen die de zware fractie van ruwe aardolie omzetten in benzine (Fluid Catalytic Cracking, FCC). Daarbij kleurden zij de matrix van de FCC-katalysatordeeltjes rood, ter-wijl ze de actieve zure plaatsen van de katalysator groen kleurden. Tot hun verrassing zagen de onderzoe-kers grote verschillen tussen katalysatordeeltjes. Ook bleken de deeltjes minder katalytisch actief te worden doordat actieve plaatsen kapot gingen, en niet (zoals gedacht) door een verslechterde bereikbaarheid.

en kon denken dat het geld vanzelf zou binnenkomen. Je moet je buiten de deur hard maken voor je vak en aan de belastingbetaler uitleggen wat je doet. Onderzoek hoeft niet direct nuttig te zijn, ik ben een voor-stander van fundamenteel onder-zoek, maar je moet wel kunnen uit-leggen waarom je geld nodig hebt.” Gelukkig heeft hij naast al die bestuurlijke functies extra ruimte en mogelijkheden gekregen om onderzoek te doen. Zijn aanstelling als faculteitshoogleraar per 1 sep-tember 2012 stelt hem vrij van onderwijs en bestuur binnen de universiteit. Op het gebied van katalyse ziet Weckhuysen steeds meer samen-werking tussen wetenschap en che-mische industrie, maar chemie-breed vindt hij meer samenwerking

Zeolietbouwstenen zijn in het vergrootglas te zien als een soort legoblokjes in blauw en geel, de alkanen zijn grijs.

gewenst. “Toen ik recent voor een sabbatical in Californië was, viel me op dat er veel interactie was tussen medewerkers van bedrijven en onderzoekers aan universiteiten. Juist zo’n grensvlak kan veel ople-veren, en omdat Nederland klein is zijn er voldoende mogelijkheden om dit te organiseren. Het zorgt ervoor dat academici werken aan relevante problemen en dat bedrijven zien wat er gebeurt en bovendien snel nieuw talent herkennen.” p

‘Je kunt als hoogleraar niet meer in je ivoren toren blijven zitten’

CM1301_Q_Biomassaconversie.indd 44 14-02-13 12:12

Page 45: Chemie Magazine - februari 2013

Intertek is able to support clients all over the world with a global network of more than 1,000 laboratories and offices and over 30,000 people in more than 100 countries.

IntertekBelgiumT: +32 3 543 90 89E: [email protected]

IntertekNetherlandsT: +31 88 126 8888E: [email protected]

www.intertek.com / www.intertek-nl.com

Intertek services include:

• Laboratory support• Quality assurance &

testing• (Cargo) Inspection• Certification• Regulatory advisory

services

• Technical inspection• Auditing & business

assurance• Engineering support• Training• Laboratory management• Outsourcing

Intertek is a global and trusted service provider for quality and safety solutions for many of the world’s leading brands and companies, including the chemical industries.

Postbus 899, 5000 AW Tilburg - Hectorstraat 23, 5047 RE Tilburg - Tel: 013 5839440 - Fax: 013 5358315 - E-mail: [email protected]

Tijdelijk of semi permanent

behoefte aan extra warmte

en/of energie?

Uw bron van informatie bij

het kopen of huren van

ketelinstallaties voor stoom,

warm en heet water.

Verhuur• warmwaterketels tot 8 MW• heetwaterketels tot 12 MW• automatische expansie-inrichtingen• stoomketelunits tot 28 barg van 400 kg/hr tot 16.000 kg/st• ontgassers, voedingswatertanks, ontharders• olietanks 3, 5, 10 en 20m3• in container, buitenopstelling of romneyloodsen

Services• 24 uurs storingsdienst• leidingwerkmontage• onderhoud• engineering

Milieuzorg• Low-NOx installaties• geluidsbesparende omhuizingen• CE normering

www.ecotilburg.com

1301494_advertenties.indd 45 15-02-13 11:39

Page 46: Chemie Magazine - februari 2013

46 Chemie Magazine februari 2013

Teijin ArAmid AnAlyseerT eco-efficiency gehele levensduur producTen

LevensLang duurzaam

De ambitie van Teijin Aramid liegt er niet om: duurzaamheidsleider in de high

performance markt worden. Alles draait om minimale milieubelasting bij

een zo groot mogelijke kostenefficiency. Maar realisme is er volgens Marcel

Werner, manager corporate social res-ponsibility, ook: “Alleen iets doen omdat het duurzaam is, kan veel geld kosten.”.

Tekst: Noortje van Dorp

Rekening houden met de biodiversiteit is niet eenvoudig voor een bedrijf als Teijin Aramid, dat via complexe chemische processen een supersterke vezel produceert. Volgens mana-ger corporate social responsibility Marcel Wer-

ner is het dan ook erg lastig om over de gehele productie-lijn steeds groener te worden. Om precies het effect van het product in de keten op de natuur te meten, verbeterde Teijin Aramid enkele jaren geleden daarom de eco-effi-ciency analyse (EEA). Dit instrument analyseert de eco-voetafdruk van een bepaald product in de gehele levens-cyclus, vanaf het maken van de grondstoffen tot aan het einde van de cyclus. Na een geslaagde pilot in 2008 heeft het bedrijf inmiddels voor een aantal producten de ecologische voetafdruk voor de gehele levensduur in kaart gebracht. Uit de EEA voor Teijin Aramids basisproduct Twaron aramid blijkt dat het maken van de grondstoffen en de productie van het garen het grootste aandeel in de CO2-voetafdruk hebben: 26,1 en 58,7 procent (transport 6,2 en afvalver-werking 9 procent). “Maar zo’n EEA leert ons ook dat die footprint vaak factoren kleiner is dan de ecologische winst die wordt bereikt door vergelijking van de footprint in de gebruiksfase van Twaron ten opzichte van het gebruik van alternatieve producten”, verheldert Werner.

De gevel van het nieuwe Stedelijk Museum in Amsterdam is opgebouwd uit 271 gevel-platen waarin Twaron- en Tenax-vezels van Teijin Aramid zijn verwerkt. Voor een naadloos effect moest de thermische uitzetting van het materiaal minimaal zijn.

CM1302_Teijin Aramid.indd 46 14-02-13 12:06

Page 47: Chemie Magazine - februari 2013

februari 2013 Chemie Magazine 47

e

biodiversiteit

De EEA geeft het bedrijf niet alleen ecologische inzich-ten. De tweede ‘e’ (effi ciency) maakt ook de economi-sche aspecten inzichtelijk. Volgens Werner kan een bedrijf alleen maar echt duurzaam zijn als de activitei-ten ook fi nancieel en economisch zinvol zijn. In plaats van zich alleen blind te staren op het verminderen van de voetafdruk aan het begin van de keten, de grondstof-fen en de productie, zet zijn bedrijf vooral in op de toege-voegde waarde van het eindproduct. “Een van de doelen van Teijin Aramid is voor elk product een minimale milieubelasting bij een zo groot mogelijke kosteneffi -ciency. En dat wordt met zo’n analyse zichtbaar gemaakt in de gehele levenscyclus.”

Minder rubberEen voorbeeld. Door vervanging van staal door Twaron in grote rubberen transportbanden wordt een trans-portband veel lichter en is er minder rubber nodig. Dit bespaart veel energie waardoor er veel minder CO2-uitstoot is. Werner: “Zo blijkt dat de belasting van de aarde door het maken van de benodigde Twaron voor de versterking van een band, tijdens het gebruik in de totale levensduur van zo’n transportband enkele hon-derden keren wordt terugverdiend. Dan is het wel te accepteren dat de productie niet voor de volle honderd

procent ‘groen’ is.”Daarmee is de ambitie om de ecolo-gische voetafdruk van de gehele keten, ook in grondstoffen en pro-ductie, te verminderen overigens niet van tafel. Het bedrijf blijft zich op de hoogte houden van ontwikke-lingen en zorgt bij nieuwe mogelijk-heden dat het mee kan kijken naar de haalbaarheid. Het is voor Teijin Aramid echter onmogelijk om een hele grondstofketen biobased te ontwikkelen of op te bouwen. Verder wordt het zwavelzuur, dat als oplosmiddel bij het spinnen wordt gebruikt, gerecycled, wat bijna geen enkele aramideproducent doet. Ook houdt het bedrijf bij de ontwikkeling

van nieuwe producten steeds meer rekening met de mogelijkheden voor recycling. Zo is er een ontwikkeling om niet-smeltbaar plastic (thermohardende hars) te vervangen door plastic dat door smelten weer is te scheiden van Twaron (thermoplastische hars).

Broedende boerenzwaluwenIn het biodiversiteitsbeleid van Teijin Aramid, geformu-leerd door de Japanse moederorganisatie Teijin Ltd., staat onder andere het actief stimuleren van milieu-initiatieven die bijdragen aan het behoud van biodiversi-teit, bevorderen van kennis over biodiversiteit bij mede-werkers en het samenwerken met lokale organisaties. In de praktijk betekent dit dat bijvoorbeeld de fabriek in Delfzijl haar afvalwater sinds 2008 naar een speciaal ontwikkelde biologische zoutwaterzuivering pompt, waardoor de emissie van stikstof met bijna 90 procent afnam. Broedende boerenzwaluwen leken hun nestplek in de verladingshal van dezelfde fabriek kwijt te zijn na installatie van automatische deuren, maar op initiatief van een medewerker zijn er openingen in de wand gemaakt.De recycling van Twaron, het aramide paradepaardje van het chemiebedrijf, werd vorig jaar beloond met de Responsible Care-prijs van de VNCI. Ook bij de keuze

biodiversiteit

teijin aramidAkzoNobel startte in 1972 met de ontwikkeling van de eerste para-aramide. Door de oliecrisis bleef het plan voor commercia-lisatie lang op de plank liggen. Maar met overheidssteun zijn in de jaren tachtig de fabrieken in Delfzijl en Emmen gebouwd. In Delfzijl maken ze de monomeren PPD en TDC, waaruit vervol-gens het polymeer PPTA wordt gemaakt. In Emmen spinnen ze hieruit het garen. In 1986 kwam de eerste spoel Twaron uit de fabriek.In 1999 stootte AkzoNobel haar vezelactiviteiten af. Via een Britse investeerder kwam de divisie in 2000 in Japanse handen: Teijin Ltd. De Japanse moederorganisatie heeft fl ink geïnves-teerd (meer dan 1 miljard) in de Nederlandse divisie. Teijin Ara-mid vermarkt wereldwijd vier aramidemerken: Twaron (93 pro-cent van de productafzet), Sulfron, Technora en Teijinconex.

CM1302_Teijin Aramid.indd 47 14-02-13 12:06

Page 48: Chemie Magazine - februari 2013

48 Chemie Magazine februari 2013

economische waarde van biodiversiteitBiodiversiteit is de verscheiden-heid binnen een ecosysteem. Een ecosysteem is het samenspel tussen bodem, water, lucht en organismen die samen als systeem functioneren. Zo blijft de beschikbaarheid van schoon water en schone lucht en drink-water intact. Hoe groter de diversiteit binnen een ecosy-steem, hoe veerkrachtiger het is tegen externe invloeden zoals klimaatveranderingen. De industrie maakt gebruik van ecosystemen. Denk bijvoorbeeld aan koelwater en schone lucht. Door een te intensief gebruik raakt een ecosysteem verstoord. Volgens Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy heeft biodiversiteit een enorme econo-mische waarde: de EU verliest elk jaar 3 procent van het bbp door verlies van biodiversiteit. Kosten hiervan: 450 miljard euro per jaar.

om te gaan recyclen waren niet alleen de ecologische, maar ook de economische aspecten door-slaggevend. De recycling startte

aanvankelijk mede vanwege de destijds toegenomen vraag naar Twaron.De fabrieken in Arnhem en Emmen nemen overgeble-ven Twaron (kogelvrije vesten, snijafval en overgebleven resten aramide op de spoel) wereldwijd in en verwerken het tot pulp. Het recyclen van gebruikte Twaron tot pulp zorgt voor ongeveer een halvering van de CO2-voetaf-druk ten opzichte van nieuwe Twaron-pulp, dat uit nieuwe garen wordt gemaakt. In 2011 is een aanzienlijk deel van de grondstoffen van de fabriek in Arnhem afkomstig uit gerecyclede aramide. Het recyclingpro-gramma zorgde in de afgelopen jaren onder meer voor ruim 50.000 ton minder CO2-emissie.

Duurzaamheidsleider”Wij hebben onszelf de ambitie opgelegd om de sustai-nability leader in the high performance market te zijn of te worden”, vertelt Werner. “Die ambitie hebben we ander-half jaar geleden vertaald naar zo concreet mogelijke acties. Bijvoorbeeld door met partners te zoeken naar mogelijkheden voor biobased grondstoffen of naar mogelijkheden om grondstoffen met een kleinere foot-print te kopen. Te onderzoeken of het realistisch is om, in de gegeven situaties op de industrieparken waar wij onze fabrieken hebben, gedeeltelijk biobased energie te gebruiken. Onze processen energie-efficiënter te maken en, waar mogelijk, de eco-voetafdruk van de processen ook op andere manieren te verlagen.” Dat energie-efficiënter maken gebeurt op verschillende niveaus, door de gehele keten. Op bescheiden niveau bijvoorbeeld door het verhuizen naar één gebouw en de vervanging van oude luchtbehandelingskasten, plus

nieuwe isolatieplaten en HR++-beglazing. Dat leverde op het bedrijfsonderdeel onderzoek en ontwikkeling een energiebesparing op van 35 procent. En op grotere schaal door de optimalisatie van de regeling van de drooglucht voor polymeerdrogers (besparing van circa 1 procent in Delfzijl) en de reductie van de benodigde indampcapaciteit door optimalisatie van de spinlijnen (besparing 2 procent in Emmen). “Zaken die ertoe heb-ben geleid dat we in totaal dus al een aantal jaren gemiddeld 2 procent per jaar energie-efficiënter worden in ons productieproces”, benadrukt Werner.

Bewustzijn creërenToch is er volgens hem nog heel wat te winnen. “De eco-efficiency analyse speelt zich vooral af op productni-veau. Ik zou biodiversiteit wat meer organisatiebreed willen verankeren. Ik wil meer bewustzijn creëren, zodat we scherper voor ogen hebben wat de waarde is van biodiversiteit, wat het kost en wat het verlies ervan kost. Bijvoorbeeld door een footprint te maken van de sites én de gehele organisatie. We kennen de CO2-voet-afdruk van de organisatie wel, maar de eco-footprint nog niet en de biodiversiteitsdruk in onze eco-footprint evenmin. Bij het openen van een nieuwe fabriek zullen op dit moment vooral de economische criteria een door-slaggevende rol spelen. Maar fabrieken bouw je niet voor tien jaar en er komt strengere biodiversiteit-wetgeving aan.” p

vijf keer sterker dan staaLAramide, een afkorting van aromatische polyamide, is een zeer sterke synthetische vezel. Het is de verzamelnaam voor meta- en para-ara-mide vezels. Meta-aramide (hittebestendig, vlamvertragend, stralings-weerstand) wordt vooral gebruikt in brandwerende kleding. Para-ara-mide is bijzonder door zijn grote treksterkte (en daarbij het lage gewicht en de kleine rek). Bij gelijk gewicht is de treksterkte van para-aramide 5 tot 8 keer zo hoog als dat van staal. Het hoofdproduct van Teijin Aramid is de para-aramide Twaron. De toepassing van Twaron is veelzijdig, zoals in de automobielindustrie, beschermende kleding (brandweer, kogelwerende vesten), olie- en gaspijpen en optische vezelkabels.

De zeer sterke vezel Twaron van Teijin Aramid wordt onder meer ver-werkt in kogelvrije vesten.

CM1302_Teijin Aramid.indd 48 14-02-13 12:06

Page 49: Chemie Magazine - februari 2013

Doseren ...

CH-8105 RegensdorfT +41 (0)44 871 36 36

FR-95100 ArgenteuilT +33 (0)1 39 98 29 29

www.gericke.net

Singapore 787813T +65 64 52 81 33

GB-Ashton-under-LyneLancashire, OL6 7DJT +44 (0)161 344 1140

Geavanceerde stortgoedtechnologie

DE-78239 RielasingenT +49 (0)7731 92 90

NL-3870 CA HoevelakenT +31 (0)33 25 42 100

[email protected]

... transporteren, mengen, breken, zeven: GERICKE

beschikt over de kennis en de technieken voor iedere

denkbare processtap of totaaloplossing. Wij leveren al

meer dan 115 jaar machines en complete systemen als

optimale toepassing in stortgoed gerelateerde processen.

Wij bieden u onze kennis en kwaliteit in com binatie met

onze betrouwbaarheid, effi ciënte en wereldwijde service.

OUR PROFESSION

Want to focus on your profession?

Safety is

vandenAnker.com

Steeds meer moderne bedrijven in de industriële sector werken met gevaarlijke

producten en chemische stoffen. De sector ziet zich geconfronteerd met steeds

stringentere wettelijke eisen die in de bedrijfsvoering de nodige aandacht

vergen. De opslag en distributie van deze stoffen brengen risico’s en forse

investeringen met zich mee. Wanneer u niet de vereiste kennis in huis heeft

of liever de ‘focus on your profession’ legt, is uitbesteden een voor de hand

liggende keuze. Safety is our profession. Wij leveren de specialist die u de

zekerheid geeft die nodig is. In Van den Anker vindt u een partner die uw

vertrouwen waarmaakt. Naast onze logistieke diensten biedt ons transport- en

kennisnetwerk u grote voordelen.

1301494_advertenties.indd 49 15-02-13 12:16

Page 50: Chemie Magazine - februari 2013

Leschaco Nederland B.V. | Hoogvlietsekerkweg 164 | NL 3194 AMRotterdam-Hoogvliet | [email protected] | www.leschaco.com

LESCHACO –

your specialist

for supply chain

solutions.

We offer

integrated,

intercontinental

logistics with

responsible care

for the chemical

industry.

Logistics –

and beyond.

Since 1879.

Experienced. Dedicated. Customized.

phone +31

(10) 2953 153

AZ_01:Layout 1 21.12.2010 12:37 Uhr Seite 1

09MOB03 chemie B.indd 2 01-03-2010 10:39:58

Energie-efficiency

naar hoger plan

Futurologen over

Visie 2030/2050

Veroorzaakt schaliegas

een gaslek?

Maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie • 09 • 19 september 2012

EurEka!

Maar wat nu?HEt lot van dE syntHEtiscHE HartklEp, dE oprolbarE gsM

En andErE grotE cHEMiEontdEkkingEn

Magazine

Maar wat nu? oprolbarE gsM

Magazine

Nanotechnologie lost grootste problemen opSchaliegas game changer

voor chemische industrieVan Lieshout (Inspectie SZW) over veiligheid

Maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie • 07-08 • 22 augustus 2012

“ Keuze voor NederlaNd was Niet vaNzelfspreKeNd”“DSM-DIrecteur AtZo NIcoLAï oVer receNte r&D-INVeSterINg:

Magazine

Nanotechnologie lost grootste problemen opNanotechnologie lost grootste problemen opNanotechnologie lost

eNd”

terINg:

Magazine

Afvalwater bron van energie en grondstoffen

Plannen politieke partijen voor chemie Remt schaliegas de biobased economie?

“ Chemie is noodzakelijk als we willen blijven leven zoals we nu doen”

Nieuw boegbeeld ToPsecToR chemie Gerard van Harten

Maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie • 10 • 17 oktober 2012

NEEM EEN GRATISPROEFABONNEMENT OP CHEMIE MAGAZINE

Bent u geïnteresseerd in de laatste ontwikkelingen in de chemische industrie?

EurEka!

Maar wat nu?HEt lot van dE synt

En andErE grotE cHEMiE

Maar wat nu?was Niet vaNzelfspreKeeNd”“Chemie is noodzakelijk als we willen blijven

Chemie is noodzakelijk als we willen blijven

Chemie is noodzakelijk leven zoals we nu doen”

als we willen blijven leven zoals we nu doen”

als we willen blijven

JA, IK WIL EEN GRATIS PROEFABONNEMENT OP CHEMIE MAGAZINE

h Chemie magazine proefabonnement (3 edities)h Chemie nieuwsbrief (gratis wekelijkse, digitale nieuwsbrief)

Bedrijfsnaam/OrganisatieNaamFunctieAdresWoonplaatsE-mail

Vul deze bon in en ontvang drie edities van Chemie magazine gratis. Stuur de bon naar: VNCI, T.a.v. Cyrille Timmerman, Loire 150, 2491 AK Den Haag, E-mail: [email protected]

Chemie is noodzakelijk leven zoals we nu doen”

3xGRATIS

1301494_advertenties.indd 50 15-02-13 11:40

Page 51: Chemie Magazine - februari 2013

Publicaties

Voor wie op zoek is naar veiligheidskundige vergezichten en aan-bevelingen voor het verbeteren van de werkwijze van de Onder-zoekraad voor Veiligheid (OVV) is Hier onveilig? Onmogelijk! niet geschreven. De aanbevelingen van ‘veiligheidsprofessor’ Pieter van Vollenhoven zijn beperkt tot bijvoorbeeld een pleidooi voor een ministerie van Veiligheid. Dat is jammer, want de OVV zoekt altijd naar de waarheid en dat lukt over het algemeen goed, maar de vraag waarom iemand tot zijn daad is gekomen blijft vaak ach-terwege. Terwijl dat een beter inzicht zou kunnen geven in de cul-tuur van de organisatie waar het incident plaatsvond. Het boek geeft wel een complete historische beschrijving van de vasthoudendheid van Van Vollenhoven om 22 jaar lang te strijden voor een systeem van onafhankelijk onderzoek, waarbij hij continu werd tegengewerkt door met name de politiek. Voor veiligheid minnend Nederland heeft hij veel bereikt. De uitspraak dat ‘een gasexplosie een ongeval is, maar dat het een ramp is als Van Vol-lenhoven en zijn Raad voorbijkomen’ typeren de man en tekenen zijn onafhankelijke opstelling. In het boek komen alle grote ongevallen van de laatste vijftig jaar voorbij, van de treinramp bij Harmelen in 1962 tot de brand bij Chemie-Pack in 2011. Het is een prettig leesbaar boek, vooral inte-ressant voor mensen die meer willen weten over de ontstaansge-schiedenis van de OVV. (Macco Korteweg Maris)

ISBN: 978 94 6003 627 9

Verkrijgbaar via: www.pro6com.nl

PUBLICATIES

ONAFHANKELIJKE OPSTELLING

Procestechnologie gaat een sleutelrol spe-len bij het oplossen van grondstof- en energieschaarste. Chemisch technoloog Enrico Lammers heeft het tot zijn missie gemaakt om dat uit te dragen. Hij wil dat de gemiddelde Nederlander met het vak bekend wordt, er iets van begrijpt en het in ieder geval gaat waarderen. En dat daar-door de procestechnologie aantrekkelijk wordt voor een nieuwe generatie studen-ten. Met zijn e-book Hoezo niet sexy? - Alles wat je altijd al hebt willen weten over proces-technologie maar niet durfde te vragen zet hij een eerste en gedurfde stap. Volledig in eigen beheer maakte hij een soort ‘Proces-technologie voor dummies’. Het 44 pagina’s tellende boek biedt een aardige kennisma-king met de wereld van de chemie en de

procestechnologie. De auteur speelt een beetje voor schoolmeester, maar hanteert een frisse stijl en komt met aansprekende voorbeelden. Zeker de eerste helft is voor de geïnteresseerde lezer goed te verteren. Verderop, als een voorbeeld wordt uitge-werkt aan de hand van fl owschema’s, is enig doorzettingsvermogen vereist. Als kennismaking is Hoezo niet sexy? zeker de moeite waard. Maar of het de procestech-nologie veel nieuwe fans zal opleveren? Daarvoor zal de impliciete stelling van de titel - ‘procestechnologie is sexy’ - krachti-ger onderbouwd moeten worden. Met min-der nadruk op chemie en techniek, en met meer aansprekende voorbeelden van de maatschappelijke relevantie. (Harm Ikink)

SEXY PROCESTECHNOLOGIE?

De veelzijdig opgeleide weten-schapper Bert Amesz geeft in Aan de knoppen van het klimaat een boeiend overzicht van alle natuurverschijnselen die van invloed kunnen zijn op het kli-maat. Het boek is rijk geïllus- treerd en zeer bruikbaar om vanaf de middelbare school te informeren over alle aspecten van het klimaat. De auteur stelt zich daarbij wel nadrukkelijk de vraag of we de invloed van alle natuurverschijnselen op het kli-maat niet onderschatten, en daarmee de wetenschappers die de klimaatverandering vooral toedichten aan de CO2-uitstoot door menselijk handelen niet overschatten. Hij is ervan overtuigd dat we zui-niger met fossiele brandstoffen moeten omgaan. Maar hij is ook van mening dat bijvoorbeeld de ongebreidelde houtkap, verste-delijking, en excessieve water-winning voor drinkwater en irri-gatie voor meer problemen zorgen dan wij op dit moment denken. Aan de knoppen van het klimaat is geen klassiek klimaat-kritisch boek, wel een overtui-gend verhaal dat de natuur veel complexer is dan wij denken. (Macco Korteweg Maris)

COMPLEXENATUURISBN: 978 90 5956 455 8

februari 2013 Chemie Magazine 51

PublicatiesPublicaties

Verkrijgbaar via: www.pro6com.nl

SEXY PROCESTECHNOLOGIE?

CM1302_X_Publicaties.indd 51 14-02-13 12:05

Page 52: Chemie Magazine - februari 2013

BHT2012-005 adv BHT NL Automatie.indd 2 16-02-2012 17:27:35

Label ProductsPRODUCENT VAN ETIKETTEN

Label Products nv - Vichtseweg 176a, 8790 Waregem - België - T. +32 56 77 22 40 - F. +32 56 77 22 44

Uw specialist in gevaarsetiketten, behandelingsetiketten, UN labels en GHS symbolen

BESTEL NU ONLINE: www.gevaarsetiketten.be

Label Products_bestel online hoofding.indd 1 14/08/12 15:51

Transportservice van huis uit

Internationaal Transportbedrijf

L. van der Lee en Zonen B.V.

T (015) 213 59 11

E [email protected]

I www.vanderlee.nl

1301494_advertenties.indd 52 15-02-13 11:41

Page 53: Chemie Magazine - februari 2013

Column/Bedrijven

Bedrijven

Jos Dingemans

Jos Dingemans is speerpuntmanager

Veiligheid, Gezondheid en Milieu bij de VNCI.

Shell en Hyundai Oilbank gaan in het Zuid-Koreaanse Daesan een fabriek bouwen voor de productie van basisolie. De fabriek krijgt een productiecapaciteit van 650.000 ton per jaar. Shell en Hyundai Oilbank willen met de fabriek inspelen op de verwachte vraag naar smeer-middelen in het Verre Oosten. Shell heeft al basisoliefabrieken in Sin-gapore, Taiwan en Japan.

MSD is van plan om één van zijn productieonderdelen in Oss te ver-kopen aan het Zuid-Afrikaanse Aspen Pharmacare. Het gaat om Active Pharmaceutical Ingredients (API), dat grondstoffen maakt die in de andere delen van het bedrijf tot geneesmiddelen worden verwerkt. Volgens MSD is de vraag naar grondstoffen erg gestegen, waar-door het efficiënter is om die activi-teit uit te besteden aan een gespe-cialiseerd bedrijf. De productie blijft na verkoop in Oss, alle 960 betrokken werknemers gaan over naar Aspen Pharmacare.

BASF ziet veel mogelijkheden in Europa om schaliegas te winnen, met name in Duitsland, Frankrijk en Polen. Dat zegt BASF-bestuur-der Harald Schwager. Hij bena-drukt dat BASF graag onderzoek wil doen naar de mogelijkheden om de winning ‘sociaal geaccepteerd en milieuvriendelijk’ uit te voeren. Volgens Schwager past Wintershal, de oliedochter van BASF, voor het winnen van aardgas al tientallen jaren de techniek toe die ook bij het winnen van schaliegas wordt gebruikt. Dat heeft volgens hem nog nooit geleid tot verontreiniging.

Bayer MaterialScience gaat een hightech TDI-fabriek bouwen in Chempark Dormagen (Duitsland). TDI (tolueendiisocyanaat) is een precursor voor polyurethaanschui-men. De capaciteit van de fabriek wordt 300.000 ton per jaar. Dankzij nieuwe technologie gebruikt de fabriek tot 60 procent minder ener-gie dan een conventionele fabriek en 80 procent minder oplosmiddel.

ijdens de kerstdagen was onze al enige tijd uitwonende dochter weer eens thuis. Vaders en dochters … dat is al pure che-mie! We zaten samen op de

bank in het vuur van de houtkachel te sta-ren. Kopje koffie erbij, warmte van het vuur en warmte van elkaar. Hoeveel kerstsfeer wil je hebben? Ik begon te mijmeren over hoe mooi dat toch is, zo’n vuurtje. Hoe eerst de warmte van buitenaf de cellulose-moleculen van het hout kraakt. Zo ont-staan kleinere moleculen in gasvorm, het gas ontbrandt en wekt extra warmte op. Waarmee dan weer meer houtmoleculen worden gekraakt, en er meer gas ontstaat, en meer warmte … Als je goed kijkt zie je de brandende gasstromen uit het hout komen.Mijn dochter keek me verbaasd aan. Zo had ze er nog nooit naar gekeken, dat wist ze allemaal niet! Maar, vroeg ze, hoe zit dat dan met die cellulosemoleculen? Ik werd weer even de vader van vroeger, die op elke vraag het antwoord wist, en vertelde aan mijn kleine meid dat het allemaal draait om het element koolstof. Het staat op de zesde plek in het Periodiek systeem en wordt aangeduid met de letter C. Het is vaak verbonden met waterstof (H) in kool-waterstoffen. Methaan (CH4) is de kleinste koolwaterstof, gevolgd door ethaan (C2H6). Ik was nu goed op dreef en vertelde dat de kleinste moleculen gassen zijn. Grotere zijn vloeibaar en de grootste vast. Soms wordt zuurstof (O) ingebouwd en dat geeft andere eigenschappen aan de stof. Cellu-lose (C6H10O5), ofwel hout, en suiker (C12H22O11), ofwel sacharose, zijn voor-beelden daarvan.Mijn dochter luisterde ademloos. Ze vond het fascinerend, zei ze, en begon vragen te stellen. Het werd een bijzonder gesprek, een soort privéles over de beginselen van de chemie. Ze zei het jammer te vinden dat ze als puber geen belangstelling voor dit boeiende vak had getoond. Wie weet was ze dan wel chemie gaan studeren.Ondertussen bleef de houtkachel ons ver-warmen, de lichtjes van de kerstboom brandden gezellig en op de achtergrond klonk de Top 2000. Nothing else matters van Metallica kwam net voorbij. Wie zei ook alweer dat chemie iets voor nerds is? Ik niet. Chemie is pure romantiek!

‘Ik werd weer even

de vader van vroeger’

TPUre rOMAnTieK

februari 2013 Chemie Magazine 53

CM1302_column-bedrijven.indd 53 14-02-13 12:12

Page 54: Chemie Magazine - februari 2013

Service

MENSEN

DELTALINQSHans van ‘t Noordende is sinds januari bij Deltalinqs de nieuwe beleidsadviseur Innova-tie, die zich bezighoudt met het stimuleren van innovatie en het realiseren van een ener-gie-effi ciencyverbetering en CO2-reductie door een integrale gebiedsgerichte en keten-gerichte aanpak. Hiertoe heeft het Deltalinqs Energy Forum twaalf letters of cooperation opgesteld, gericht op onder andere het vergroten van de warmte-infrastructuur, het intensiveren van good housekeeping, CO2-opslag en duurzame energie. Hans van ’t Noordende volgt Paul Braams op, die dit jaar de pensioengerechtigde bereikt.

AKZONOBELGraeme Armstrong is bij AkzoNobel benoemd tot managing director Surface Chemistry en country director voor Noord-Amerika. Hij neemt op 1 april zijn nieuwe taken op zich. Momenteel is hij nog lid van het executive committee en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor onderzoek, ont-wikkeling en innovatie (RD&I). Hij volgt Bob Margevich op, die zijn carrière beëindigt en met pensioen gaat. Armstrong kwam in 2008 in dienst bij

AkzoNobel na de overname van ICI, waar hij aan het hoofd stond van de RD&I-functie. Voordat hij in dienst trad bij ICI werkte hij negentien jaar in de wasmiddelenindustrie voor Unilever en JohnsonDiversey.

Chemie Magazine is het maandbladvan de Vereniging van de Nederlandse Chemi-sche Industrie (VNCI) en verschijnt 11x per jaar

RedactieIgor Znidarsic (hoofdredacteur)Marloes Hooimeijer (eindredactie)Inge Janse (redacteur)Jos de Gruiter (redacteur)

Contact redactieLoire 150, 2491 AK, Den HaagT 070 337 87 28, F 070 320 39 03E [email protected]

MedewerkersJoost van Kasteren, Emma van Laar, Noortje van Dorp, Casper Rila, Erik te Roller, Adriaan van Hooijdonk, Marga van Zundert

VormgevingCurve, Haarlem

Advertentie-exploitatieMooijman Marketing & Sales,Julius Röntgenstraat 17,2551 KS Den Haag,T 070 323 40 70, E [email protected] vallen buiten de verantwoordelijk-heid van de redactie

DrukDeltaHage, Den Haag

AbonnementenWie werkzaam is in de chemische industrie of op een andere wijze direct of indirect bij de chemische industrie betrokken is komt in aanmerking voor een kosteloos abonnement op Chemie Magazine. Meld u aan via [email protected] of www.vnci.nl/actualiteit/maandblad en u krijgt zo spoedig mogelijk bericht. Meer infor-matie: [email protected] of 070 337 87 28. OvernameOvername van artikelen uit Chemie magazine is alleen toegestaan na voorafgaande schrifte-lijke toestemming van de redactie. In de meeste gevallen zal die graag worden gegeven

Beeld coverCasper Rila

ISSN 1572-2996

COLOFON

VNCI ONLINEWWW.VNCI.NL Website met onder meer dagelijks nieuws, het archief van Chemie magazine en alles over de chemische industrie in Nederland

WWW.VNCI.NL/NIEUWSBRIEF Gratis nieuwsbrief met daarin wekelijks het laatste nieuws over de chemische industrie en de VNCI

TWITTER.COM/VNCI De VNCI op Twitter met het laat-ste nieuws, vacatures en reac-

tiemogelijkheden op alle berichten

WW.VNCI.NL/LINKEDIN Discussieer mee met meer dan 2000 betrokkenen uit de chemi-

sche industrie en bezoek de vacatures in de LinkedIn-groep van de VNCI

VOLGENDE MAAND (20 MAART)

REACH EN MKB FINALISTEN PLANTMANAGER OF THE YEAR INTERNATIONALE PLANNEN TOPSECTOR CHEMIE50 PROCENT BIOBASED COATINGS IN 2020BESCHERMING TEGEN NATUURRAMPEN AMERICAN CHEMISTRY COUNCIL OVER SCHALIEGASEN NOG VEEL MEER…

54 Chemie Magazine februari 2013

CM1302_service.indd 54 14-02-13 12:07

Page 55: Chemie Magazine - februari 2013

chemistry, blends & knowledge

AD Productions B.V. is gespecialiseerd in het formulerenen mengen van chemische vloeistoffen en poeders

Markweg Zuid 274794 SN HeijningenPostbus 1024793 ZJ Fijnaart

T +31 (0)167 - 526 900F +31 (0)167 - 526 [email protected]

AD Productions B.V.

AD_International_ADV_0211.indd 1 3/1/11 10:35:07 AM

serv

ices

Kun je snel schakelen?Combineer dan je chemische kennis met een uitdagende logistieke component voor één van de grootste onafhankelijke spelers in de West-Europese olie- en energiemarkt. Als jonge, ambitieuze en ondernemende organisatie, biedt Argos aan zijn ca. 800 medewerkers een informele bedrijfscultuur, waarbinnen resultaatgericht, energiek en daadkrachtig wordt gewerkt aan het bedienen van de gehele keten, van producent tot consument.Als medewerker Blending & Cargo Operations ben je [deel]verantwoordelijk voor het gehele proces vanaf blending [mengen]; adviseer je in productaankopen; stuur je terminals en inspectiebureau’s aan; coördineer en bewaak je het [zee]transport tot en met de administratieve verwerking hiervan. Je onderhoud intensief contact met alle betrokken in- en externe afdelingen en relaties.Heb je de bereidheid om de komende jaren veel in je persoonlijke ontwikkeling te investeren en heb je enige kennis van de oliesector en minerale brandstoffen in het bijzonder, dan is dit de ideale vacature voor jou!We nodigen je uit om meer te lezen over deze functie op onze website.

Argos - Rotterdam

matching the best in chemistry & life-sciences

www.cls-services.nlrecruitment & selection and outsourcing in chemistry | pharma | biotech | food

Dedicated to Excellence

1301494_advertenties.indd 55 15-02-13 11:53

Page 56: Chemie Magazine - februari 2013

www.sgs.com

sgs gRoUP NETHERLANDsMalledijk 18P.O. Box 200NL-3200 AE Spijkenisset +31 (0)181 69 33 33e [email protected]

sgs gRoUP BELgiUmSGS HouseNoorderlaan 87B-2030 Antwerpent +32 (0)3 545 44 00e [email protected]

SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity. As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world.

SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive - Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification - Governments & Institutions.

making the difference