België - BelgiquePB
1000 Brussel 11/1366
NAJAAR 2013 31e jaargang nr. 2 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel
Burgers aan zet
Krekelsparen stopt, ethisch bankieren blijft
“In beweging tegen financiële stilstand”
Foto
: Lee
Pro
voos
t
edito
2
Vijf jaar duurt de Grote Financiële
Crisis ondertussen. Maar voor de
politieke verantwoordelijken lijkt
de sense of urgency alweer te zijn
verdampt. Vele honderden miljarden
hebben de Europese overheden intus-
sen in de financiële sector gepompt,
maar fundamentele hervormingen
blijven uit. Nochtans ontbreekt het
niet aan constructieve voorstellen (in
ons memorandum op blz. 11 hebben
we ze nog een keertje opgelijst). Denk
bijvoorbeeld aan de splitsing tussen
deposito- en zakenbanken die de
commissie-Liikanen op Europees
niveau heeft voorgesteld. Helaas lijkt
de Belgische regering zich opnieuw te
beperken tot flauwe afkooksels. Onder
leiding van Minister Koen Geens
bereidt ze een zwakkere vorm van
ringfencing voor, zoals die eerder in
Frankrijk en Duitsland is opgelegd. Op
maat van de bankiers, met een mini-
male impact op het verdienmodel van
de grote financiële instellingen.
Hebben we te maken met slaap-
wandelaars – of geloven de verant-
woordelijken echt dat de problemen
verdwijnen door ze eenvoudig weg te
wensen?
Vrolijk wordt een mens hier niet van.
Toch geloven we bij FairFin dat hier
meer aan te doen is dan je misschien
denkt. In een land van versufte elites,
is het aan spaarders en burgers om
wat trammelant te maken. En het
goede nieuws is dat velen onder jullie
dat al doén: coöperatieve initiatieven
genieten een toenemende belangstel-
ling en steeds meer spaarders gaan
actief op zoek naar alternatieven.
Alleen vorig jaar al gaat het om meer
dan 70.000 bankoverstappers, zo
hebben de jongens van Febelfin laten
weten. Laten we daar het komende
jaar op verder bouwen. Wat op de
energiemarkt kon, moet ook op de
spaarmarkt mogelijk worden. FairFin
is druk in de weer om jullie daarvoor
de juiste tools te leveren. Om het
spaargeld zo hard te laten rammelen
dat zelfs potdove bankiers en politici
uiteindelijk naar ons zullen moeten
luisteren. Want de vraag naar een
heel ander, duurzaam bankmodel en
veel méér duurzame spaarproducten
is veel groter dan gemakshalve wordt
aangenomen. Wordt vervolgd!
edito
Slaapwandelaars
4 Krekelsparen stopt
8 Terugblik Bank2Basics
11 Memo: 5 jaar na Lehman Brothers
13 Complementaire munten nemen vlucht
INHOUD
Evert Peeters
Afgelopen zomer werd het FairFin campagneteam ver-nieuwd. Vanaf nu bestormen Martina Schwab, Evert Peeters en Frank Vanaerschot (vlnr) de barricades voor een duurzamer bankwezen. Verenigd en spaarzaam, met z’n allen achter één computerscherm, zetten ze zich af tegen de door winst verblinde grootbanken.
kort
3
14 SoCrowd denkt buiten de bank
15 Doe mee met FairFin
16 Achter de schermen
BNP en Deutsche Bank investeren miljarden in steenkoolBNP Paribas Fortis en Deutsche Bank investeren stevig in steenkool, de meest vervuilende energiebron ter wereld. Dat blijkt uit de update van het rapport Bankrolling Climate Change van BankTrack, het internationale netwerk waar FairFin lid van is. In hun communicatie pakken de banken nochtans breed uit met hun groen en duurzaam imago. Helemaal bovenaan de
lijst met financiële instellingen die investeren in steenkoolindustrie staan vier Amerikaanse banken (Citi, Morgan Stanley, Bank of America, JP Morgan Chase). Deutsche Bank staat op de 5de plaats, BNP Paribas Fortis op 10, ING op 23 en KBC op 61. Deutsche Bank investeerde tussen 2005 en halfweg dit jaar 5,1 miljard euro in steenkool, BNP Paribas Fortis zo’n 4,4 miljard.
kort
BoekhouderspolitiekDe Belgische overheid verkocht in november haar aandeel in BNP Paribas Fortis. Minister Geens voorziet een gelijkaardige toekomst voor Belfius. Maar wie een bank verkoopt, is daarmee nog niet verlost van de risico’s die die bank neemt. De staat blijft garant staan voor het Belgische spaargeld in BNP Paribas. Alleen verliest zij nu de hefbomen om een duurzaam beheer van die spaargelden te verzekeren. Boekhoudkundig oogt de verkoop van BNP Paribas Fortis mooi, qua visie voor een duurzame economie is het huilen met de pet op. In dit geval zou het (wel) een goed idee zijn om ons te laten inspireren door onze Duitse buren. Er bestaat in Duitsland namelijk een stelsel van lokale publieke banken die wel van publiek recht zijn en niet enkel door lokale
overheden maar ook door personeel en andere stakeholders bestuurd worden. Een soort mix tussen een publieke bank en een coöperatieve bank. Deze banken hadden geen eurocent hulp nodig in 2008. FairFin ziet hier wel iets in voor Belfius.
Belgische banken betrokken bij land grabbingSteeds vaker wordt landbouwgrond in het Zuiden verkocht om grootschalige mijnbouw of palmolieplantages van te maken. Hoewel deze oplossing wordt voorgesteld als een voordeel voor alle betrokken partijen, veroorzaakt ze toch veel problemen. Vaak zijn de vormen van landbouw die worden bedreven, heel slecht voor het milieu. Bovendien worden de geleende gronden voorgesteld als onbenutte gronden, terwijl veel van die gronden eigenlijk gebruikt worden door de dorpsgemeenschappen: ze dienen om dieren te laten grazen of worden met rust gelaten om hun vruchtbaarheid te behou-den. Ze worden vaak aan investeerders gegeven zonder het minste overleg met de plaatselijke gemeenschappen. FairFin onderzocht samen met 11.11.11, CNCD, Oxfam, SOS Faim en Réseau Financement Alternatif in hoeverre banken actief in België spaargeld investeren in land grabbing. Wat blijkt: BNP Paribas Fortis, Deutsche Bank, KBC, ING, Rabobank, Belfius, AXA en ABN AMRO beheren of commercialiseren allemaal fondsen met investeringen in bedrijven die vaak worden genoemd in landroofdossiers. Kijk op www.fairfin.be/landgrab
“Geen casino met mijn spaargeld!”Tot nu toe kunnen banken nog altijd (door de staat gegarandeerd!) spaargeld gebruiken om te speculeren en op die manier grote financiële risico’s te nemen. Daarbovenop bestaat dan het risico dat de staat moet tussenkomen en banken moet redden met geld dat eigenlijk een sociaal rechtvaar-diger bestemming had kunnen krijgen. FairFin, Réseau Financement Alternatif en het burgercollectief Roosevelt vragen aan burgers om de petitie BankenSplitsen te tekenen. Doel is om 100.000 handteke-ningen op te halen en te presenteren aan de overheid, die momenteel bezig is met onderhandelingen om de bankenhervorming in een wettelijk kader te gieten. Het is belangrijk dat ze daarbij niet enkel input krijgt uit de financiële industrie, maar ook uit andere segmenten van de maatschappij. www.bankensplitsen.be
duurzaam sparen
4
duurzaam sparen
Met lichte pijn in het hart kondigt FairFin het einde van het Krekelsparen aan. 26 Jaar geleden opgestart als eerste ethische en solidaire spaarrekening in België bij de openbare bank ASLK, heeft het product zelf anno 2013 nog weinig van haar kracht ingeboet. Met het Krekelspaargeld worden geen schadelijke investeringen gedaan, meer nog: dit spaargeld wordt enkel herbelegd in duurzame en sociale initiatieven.
Maar met de evolutie van ASLK naar Fortis
en uiteindelijk BNP Paribas Fortis, kwam het
product in een niet-ethische bank terecht.
Dat was voor FairFin en Réseau Financement
Alternatif eind vorig jaar reden om het
Krekelsparen / Épargne Cigale op de helling
te zetten. Zonder significante verbeteringen
in het beleid van BNP Paribas Fortis, wilden
beide organisaties het contract verbreken.
Maar zo lang heeft het niet geduurd. Nog geen
half jaar later gaf BNP Paribas Fortis zelf aan te
moeten stoppen met het Krekelsparen omwille
van nieuwe regelgeving. Minister Vande Lanot-
te sloot zomer 2012 een principeakkoord af met
de financiële sector. Eén van de bepalingen
daarin is een beperking van het aantal spaar-
rekeningen tot zes per bank. En aangezien het
Krekelsparen qua inlage (zo’n 80 miljoen in
2012) een van de kleinere spaarrekeningen
van BNP Paribas Fortis is, sneuvelt die.
Ondertussen blijven ook de bezwaren van Fair-
Fin voor samenwerking met BNP Paribas Fortis
gelden. De bank zegt wel stappen te zetten
in de richting van een duurzaamheidsbeleid,
maar dat beleid sluit in ieder geval niet uit dat
nog altijd wordt geïnvesteerd in schendingen
van de mensenrechten en ernstige milieu-
vervuiling. Bovendien is BNP Paribas niet
voldoende transparant over haar beleid.
FairFin komt al jaren op voor duurzaam
bankieren en kan samenwerking met banken
die hier niet in voldoende mate aan voldoen
niet langer verantwoorden, zelfs indien de
samenwerking zelf een duurzaam spaarpro-
duct betreft. Uiteraard wil FairFin wel in
dialoog blijven met BNP Paribas Fortis met het
oog op het verduurzamen van het beleid van
de bank.
Krekelsparen stoptFairFin blijft ijveren voor de ontwikkeling van nieuwe duurzame spaarproducten
5
“FairFin is ervan overtuigd dat er een groot draagvlak is voor ethisch bankieren”
Met het Krekelsparen valt zo’n 80 miljoen euro ethisch spaar-
geld weg. Daar kun je een hoop goede dingen mee doen. Toch
staat dit bedrag in schril contrast tot de 250 miljard die alle
Belgen samen op hun spaarboekjes hebben staan. Greg Van
Elsen, beleidsadviseur bij FairFin over de vraag naar ethische
bankproducten.
Luidt het einde van het Krekelsparen het einde van ethisch
bankieren in?
We zijn er bij FairFin van overtuigd dat ethisch bankieren
absoluut nog een groot draagvlak heeft, getuige het succes van
NewB waarbij meer dan 40.000 mensen zich bereid verklaren
mee te investeren. Daarnaast blijft Triodos ook
mooie groeipercentages noteren. We merken nog
elke dag dat er verontwaardiging is rond de
financiële sector en dat mensen op zoek zijn naar
alternatieven. Anderzijds is de stap naar een
andere bank groter dan een stap naar bijvoorbeeld
een fair trade product.
In hoeverre heeft de bankencrisis de populariteit
van ethisch sparen en beleggen geboost?
De bankencrisis heeft de vraagzijde rond ethisch
bankieren zeker en vast substantieel gestuwd.
Aan aanbodzijde is er helaas weinig gebeurd, vele
banken hadden hun handen vol met de crisis die ze zichzelf
hadden aangedaan. Een inhaaloperatie is dus zeker welkom.
Mensen worden ook almaar bewuster rond duurzaamheidsthe-
ma’s, wat op lange termijn de vraag verder zal aanzwengelen.
De dag dat bankieren per definitie ethisch gebeurt is weliswaar
niet voor morgen.
Gaat de vraag naar ethische bankproducten dan ook verdwij-
nen als de crisis overtrekt?
FairFin is van mening, samen met ongeveer elke econoom,
dat er niets fundamenteels veranderd is sinds de financiële
crisis. Het bankenlandschap wordt nog steeds gedomineerd door
grootbanken die winstmaximalisatie nastreven, de banken-
lobby houdt elke fundamentele hervorming zoals een splitsing
van zaken- en depositobankieren tegen. We kunnen dus zeker
nog onweer in de financiële sector verwachten. Reden te meer
om hier als burger bewust mee om te gaan.
Wordt ethisch bankieren vanaf nu overgelaten aan gespeciali-
seerde banken als Triodos en NewB?
Dat zou een zeer jammere zaak zijn. Banken hebben een cruci-
ale rol in ons maatschappelijk bestel waardoor iedereen gebaat
is bij een ethische invulling hiervan. Gespecialiseerde banken
kunnen een voortrekkersrol spelen maar uiteindelijk zullen de
grote jongens ook moeten volgen. Banken zijn gelukkig enorm
gevoelig aan reputatieschade en zullen dus verplicht zijn om te
werken aan hun ethisch beleid. Onze taak schuilt er dan ook in
om de mensen bewust te maken over hoe ze met banken omgaan.
•
Spaarders aan het woord
Ann (55), Gent:
“Ik hoop dat de boodschap doordringt tot de top van BNP”
“Toen ik voor het eerst hoorde dat Krekelsparen
zou stoppen, was het een schok. Zeker met de
bedenking dat het niet leuk is voor de orga-
nisaties die hierdoor steun kregen. Het totale
plaatje bekijkend, is het echter alleen maar
logisch dat het eindigt. Het hoort helemaal niet
thuis in een bank als BNP Paribas. Ik startte
bij ASLK omdat ze geen goud uit Zuid-Afrika
hadden en omwille van het Krekelsparen.
Sedertdien is ASLK Fortis geworden, hebben we
de bankencrisis gehad (en hebben we haar nog)
en dan werd Fortis BNP Paribas, een grootbank
voor wie het ethische onbelangrijk is. Wat deed
het Krekelsparen nog tussen al dat andere ultra
neo-liberale?
Ik heb ondertussen spaargeld weggehaald bij
BNP Paribas en overgeheveld naar Triodos. Ik
heb – in het verleden en ook nu – aan de
bedienden bij Fortis/BNP uitgelegd dat ik het
niet eens ben met de politiek van hun top. Ik
neem aan dat het voor de bedienden lastig is
deze boodschap te horen naast alles wat ze
moeten incasseren van hun werkgever. Ik hoop
ook dat de boodschap doorgaat naar de top.
Er moet een regulering van de bankensector
komen.
Bovendien is het belangrijk dat er alternatieven
zijn. Nu is het nog niet zo eenvoudig voor
mensen die duurzaam willen sparen. Triodos
bijvoorbeeld heeft voorlopig nog geen bank-
kaarten en verleent nog niet zo lang leningen
aan particulieren voor het kopen of verbouwen
van een woning. Voor bepaalde zaken zit je dus
nog wat vast.”
6
Tine Lommez van 11.11.11: “Het Krekelsparen heeft bij-gedragen aan het kenniscentrum dat we vandaag zijn”
“Het NCOS, Derde Wereld Documen-
tatiecentrum (Docent) werd in 1988
een Krekelspaarproject.
Tot op vandaag koopt 11.11.11
met het geld uit Krekelsparen
informatie (boeken, tijdschriften
en digitale info) die onze campag-
nes en politiek werk voeden en
onderbouwen.
Docent evolueerde met de jaren
van een open documentatie naar
een bibliotheek voor 11.11.11 me-
dewerkers en vrijwilligers. Nu nog
kunnen studenten, vrijwilligers en
leden er terecht met infovragen en
ontleningen. 11.11.11 heeft dankzij
Krekelsparen steeds toegang gehad
tot de beste informatiebronnen en
dat liet zich voelen in de kwaliteit
van ons campagne-, politiek - en
educatief werk. Sowieso heeft dat
bijgedragen tot het kenniscentrum
dat we vandaag zijn. Met de jaren
hebben we ook een mooie biblio-
theekcollectie kunnen opbouwen,
die collectie is een beetje de
geschiedenis van de Noord-
Zuidbeweging (vroeger de Derde
Wereldbeweging) in Vlaanderen.
Het plan is daar goed zorg voor te
dragen en dankzij een samenwer-
kingsverband met AMSAB-ISG, het
instituut voor sociale geschiedenis,
wordt die collectie bewaard en
toegankelijk voor onderzoek.
11.11.11 staat helemaal achter de
beslissing om met Krekelsparen
te stoppen. Zelf werken we al een
tijd rond financiële controle op
de bankensector, rechtvaardige
fiscaliteit en de rol die banken
spelen op vlak van bijvoorbeeld
voedselspeculatie. Dat doen we
via onze 11.11.11 campagne en via
ons werk in netwerken zoals FAN,
het Financieel Actie Netwerk. Onze
volgende Think Global Day in april
2014 zal trouwens helemaal over
fiscaliteit gaan.”
Spaarders aan het woord
Patrick (50), Herk-De-Stad:
“Elk van onze kin-deren kreeg een Kre-kelspaarrekening”
“We vonden het erg jammer om te horen dat
Krekelsparen er mee stopt. Destijds vonden
we het als pas getrouwd koppel leuk dat de
ASLK, de overheidsbank waarvoor we bewust
hadden gekozen (mijn vader werkte immers bij
de Generale Bank!), met deze eenvoudige maar
relevante manier van ethisch sparen begon. Ook
voor elk van onze kinderen namen we telkens
een Krekelspaarrekening. Later, toen de ASLK
Fortis werd, moesten we tot ons verbazing
soms aan het personeel van ons bank uitleggen
waarom we zo’n rekening hadden gekozen. Zo
weinig bleek onze (intussen groot-)bank nog
bezig met ethisch bankieren.
We hebben ons geld nog niet verplaatst. Maar
het is wel onze bedoeling. Nu onze hypothecaire
lening volledig is terugbetaald, kunnen we
veel gemakkelijker met ons spaargeld naar
een andere bank stappen. We zijn overigens
benieuwd hoe snel we van NewB iets mogen
verwachten.
Aan FairFin om de banken die wel een
alternatief vormen in de kijker te zetten en
de resterende echte Belgische banken (ook
de kleintjes) te stimuleren om duurzamer te
worden.”
Solidariteitsaspect
Krekelsparen is niet enkel een
duurzaam spaarproduct maar ook een
solidair spaarproduct. Per rekening
gaat er een commissie naar FairFin of
een andere door de spaarder gekozen
organisatie. Ook is er de mogelijkheid
voor spaarders om hun rente af te
staan aan tal van organisaties. Door
het wegvallen van het Krekelsparen
komt ook deze solidariteit te verval-
len. Voor FairFin betekent dit een
pak minder inkomsten, maar ook
242 andere organisaties uit de social
profit sector moeten het met minder
geld doen. Geld dat de organisaties
naar eigen inzicht mochten uitgeven
en niet (in het geval van de commis-
siegelden) hoefden te verantwoorden.
Een welkome bijdrage nu andere
inkomstenbronnen als subsidies
teruggeschroefd worden of steeds
meer administratie vragen.
FairFin Organi-saties
Totaal
2008 219.984 50.016 270.000
2009 116.010 45.720 161.730
2010 124.956 45.860 170.816
2011 133.459 49.282 182.741
2012 134.519 48.012 182.531
Evolutie bedrag commissie
Krekelsparen
7
bankroet
Donateur worden van FairFin
FairFin verliest met de stop van het Krekelsparen maar liefst een kwart van haar inkomsten. Om onze
werking te kunnen behouden, proberen we giften te verzamelen. Door ons te steunen, maak je het ons
mogelijk om banken blijvend te beïnvloeden inzake hun duurzaamheidsbeleid. Nieuwe initiatieven
die het Krekelsparen kunnen vervangen, blijven zo mogelijk. Je kunt een eenmalige gift of een door-
lopende opdracht doen op het rekeningnummer 523-0803865-04 van FairFin met de mededeling ‘gift’.
Aanvullende gegevens: IBAN: BE 10 5230 8038 6504 en BIC: TRIOBEBB.
Hoe duurzaam sparen in het post-Krekelspaartijdperk?
Krekelspaarrekeningen worden vanaf 1 januari
omgezet naar een gewone spaarrekening bij BNP
Paribas Fortis, waarop geen ethische criteria
meer van toepassing zijn. FairFin blijft ijveren
voor de ontwikkeling van nieuwe duurzame
spaarproducten. Op het moment zijn de ethische
alternatieven voor het Krekelsparen:
Triodos spaar- en termijnrekeningenTriodos Bank gebruikt je spaargeld ter financie-
ring van initiatieven die een positieve meer-
waarde hebben voor mens en milieu. Via het
solidariteitsaspect kan je ook kiezen voor steun
aan 9 verschillende sociale organisaties.
VDK SpaarPlus RekeningVDK is vooral actief in Oost- en West-Vlaanderen,
met één kantoor in Vlaams-Brabant en uitbrei-
dingsplannen voor Antwerpen. Alle producten
die VDK aanbiedt zijn onderworpen aan duur-
zame uitsluitingscriteria. De nieuwe SpaarPlus
Rekening vervangt de vroegere Wereldspaar-
rekening en Solidariteitsrekening. VDK herbelegt
dit spaargeld in sociaal-ethische initiatieven.
NewBVoor 20 euro kun je een aandeel in de coöpe-
ratie NewB kopen. Komt de bank er, dan wordt
dit omgezet naar een effectief aandeel in de
bank. Momenteel wordt er gesproken over een
oprichting begin 2015. Het is echter nooit te
vroeg om een aandeel te kopen, zodat de bank
er ook effectief komt! FairFin staat achter NewB
omdat het deel zou kunnen uitmaken van het
gediversifieerde ethische bankenlandschap
waar wij voor staan.
Los van banken kunnen mensen echter ook
ethisch investeren in coöperatieven zoals
Alterfin, een sociale investeerder in het Zuiden.
In de wegwijzer op onze site kunnen mensen
al verschillende vormen van ethisch sparen/
investeren ontdekken.
www.fairfin.be/duurzame-bankproducten
terugblik
8
terugblik
Bank2Basics
Samenleving aan het woord
over de financiële crisisFairFin vindt dat de samenleving meer betrokken zou moeten worden bij beslissingen over het financieel systeem. Het is belangrijk dat de politiek niet enkel luistert naar de financiële lobby’s, maar ook andere stemmen hoort. Met de debatreeks Bank2Basics nodigt FairFin burgers, middenveld en experts uit om in een ontspannen sfeer de uitdagingen van de financiële crisis, te bespreken. De twee eerste sessies gingen door in respectievelijk Kunstencentrum STUK en Beursschouwburg.
Foto’s: Herman & Anna Vanaerschot
Onder leiding van Guy
Redig (VUB) voerden
Stefaan De Cock (ACV),
Geert Haverbeke (ABVV) en
Frank Vanaerschot (FairFin)
een debat over Belfius. De
overheid heeft blijkbaar
geen zin om van de bank
effectief een instrument
te maken ten dienste van
een sociale en duurzame
economie. Ondertussen
staat de tewerkstelling van
het personeel op de helling.
Waarom heeft de samenleving banken nodig?
Moeten banken winst maken? Waarom moesten
de banken in 2008 gered worden? FairFin vroeg
het onze politici. Filmpje ook te bekijken op
www.fairfin.be
9
kort
Wie de crisis even teveel werd, kon chillen in het belastingparadijs van FAN.
Johan De Vriendt kiest voor nummer 5 “omdat Belfius van ons allemaal is!”
Xavier Lukomski kiest voor nummer 2 omdat “geld moet dienen om te produce-ren en niet om te winnen. Geld moet nuttig zijn!”
Jurgen Lahey kiest voor nummer 6: “Ik ben niet akkoord met de eis om burgers meer inspraak in de bankenstrategie te geven. Een goed loon vind ik op zich ok, omdat je daarmee ook goede managers aantrekt, maar de ontslagvergoeding moet wel gelimiteerd worden. Ik kies voor punt 6: alle banken zouden van de overheid gelijke kansen moeten krijgen.”
FairFin maakte van de gelegenheid
gebruik om haar politiek memoran-
dum (zie pag. 11) voor te leggen aan
het publiek. Ieder die wilde kon zijn
stem uitbrengen: van welke punten
moeten politici zeker werk maken?
1) Geef Burgers Inspraak In De Bankenstrategie
2) Splits Deposito- En Zakenbanken
3) Verhoog De Kapitaalratio’s
4) Maak Bankierslonen Opnieuw Fair
5) Maak Van Belfius Een Duurzaamheidskampioen
6) Geef Kleine Banken Gelijke Kansen Op De Markt
7) Meer Alternatieve Financiering, Buiten Banken Om
NOT M
Y PI
ECE
van
Mar
tin Sc
hick
. Fot
o: A
rya
Dil
interview
10
“Durf om dingen uit te proberen”Beursschouwburg host voor Bank2Basics IIFairFin organiseerde Bank2Basics II in het Brusselse kunstencentrum Beursschouwburg. Een passende locatie – en niet alleen vanwege het uitzicht op de Beurs. Beursschouwburg programmeerde Bank2Basics in haar focusprogramma Work Hard / Play Hard rond absurditeit en spel in werksituaties. Tentoonstellingen, performances en debatten ontwaren de poëzie in vergaderzalen of nemen een kijkje aan de achterkant van het kapitalistisch systeem. Directeur Tom Bonte blikt kort terug.
Waarom werken jullie met
focusprogramma’s?
Om ons te onderscheiden van
de andere kunsthuizen in Brussel,
hebben we twee jaar geleden besloten
af te stappen van het seizoenspro-
gramma en thematisch te werk te
gaan. Ook om te ontsnappen aan de
‘festivalitis’: van de vijf festivals die
er bij Beursschouwburg waren, schiet
er nog maar eentje over. Elk focus-
programma bestaat voor zo’n 80% uit
artistieke producties en voor 20% uit
projecten van andere partners, zoals
de Bank2Basics avond van FairFin.
Dat geeft body aan het programma en
zorgt voor een mooie wisselwerking.
Hebben jullie een inhoudelijk doel
met zo’n programma, zoeken jullie
naar antwoorden?
Goh, het is eigen aan kunst om
geen pasklare antwoorden te wil-
len bieden. We openen hoogstens
een spectrum aan vragen en doen
suggesties, om bezoekers te inspireren
om zelf tot inzichten te komen.
Wat was jouw favoriet binnen Work
Hard / Play Hard?
De levende installatie France
Distraction die hier de laatste drie
weken heeft gestaan. Dat balanceerde
echt op de grens tussen spelen en
werken. Een van de activiteiten was
een ballenbad waarin onder andere
werd gedoceerd over de stoïcijnse
filosofie. Je kon als bezoeker zelf
kiezen hoe diep je hierin meeging:
voor kinderen was het gewoon een
ballenbad.
In het project NOT MY PIECE van
Martin Schick denkt hij na over
een wereld na het kapitalisme. Hij
stelt het postkapitalisme voor. Wat
bedoelt hij daarmee?
Hij zoekt naar andere samenle-
vingsmodellen, zowel op grote als op
kleine schaal. Hij heeft een capsule
gemaakt waarmee je zelfstandig zou
kunnen overleven, geïnspireerd op
onder andere urban gardening en
ruilsystemen.
Thema’s die ook binnen de
social profit sector leven. Wat
kunnen kunstenaars aan dit dis-
cours toevoegen?
Het wordt vaak gezegd dat kunste-
naars een uniek standpunt innemen,
maar daar ben ik het niet mee eens.
Ze staan in dezelfde maatschappij als
ieder ander, ervaren dezelfde proble-
men als ieder ander en de dingen die
ze beweren zijn dan ook even dwaas
of slim als die van anderen. Ze kun-
nen er hoogstens een andere taal aan
geven. Wat we wel van ze kunnen
leren, is hoe ze thema’s durven aan
te pakken en daar hun eigen ding
mee doen. Dat het niet erg is om iets
te proberen en te mislukken. Dat is
altijd nog beter dan er met een grote
boog omheen lopen.
interview
Tom Bonte
NOT M
Y PI
ECE
van
Mar
tin Sc
hick
. Fot
o: A
rya
Dil Foto
: Ann
a Va
naer
scho
t
campagne
11
campagne
Evert Peeters & Frank Vanaerschot
Memorandum:
Vijf jaar na Lehman Brothers
Sinds 2008 hebben politici voortdurend herhaald dat ze de financiële instellingen zouden hervormen, en de bankiers opnieuw in de pas zouden doen lopen. In de praktijk zijn de opgepompte balansen gewoon weer met de politici aan de haal gegaan. Hervormingen worden afgeblokt om het verdienmodel van de banken niet te zeer te schaden – terwijl dat net de bedoeling zou moeten zijn. Politici missen vooral lef, maar ze lijken ook bewust naast de voorstellen te kijken die vooraan-staande experts de afgelopen jaren hebben geformuleerd. FairFin zet de belangrijkste werkpunten nog eens op een rijtje in een memorandum dat deze maand aan de verschillende politieke partijen wordt bezorgd.
1. Sterkere democratische stu-ring vanuit de samenleving
Veel hervormingsvoorstellen zijn
toegespitst op de ‘technische’ controle
op de markten door de toezichthou-
ders. Voor FairFin moet het toezicht
op de financiële instellingen echter
niet alleen worden verdiept, maar
ook verbreed. Het valt moeilijk uit
te leggen dat maatschappelijke
stakeholders wél opdraaien voor de
kosten, maar geen toegang krijgen
tot het bedrijfsbeheer van de banken.
Voor die stakeholders – de overheden,
het personeel, het maatschappelijke
middenveld, de klanten, de belasting-
betalers – blijft het businessmodel van
de banken grotendeels een black box.
Nog steeds mogen banken veelal zelf
beslissen of en hoe ze communiceren
over hun investeringen. Wat vertellen
ze over de risico’s en over de sociale
en ecologische gevolgen?
FairFin bepleit de oprichting van een
structureel overlegorgaan waarin de
toezichthouder, samen met het kabi-
net van de minister van Financiën
én het maatschappelijke middenveld
toezicht houden op de duurzaamheid
van bankmodellen en investerings-
beleid. De oprichting van een Maat-
schappelijke Raad voor Verantwoord
Bankieren, die het sociale middenveld
structureel betrekt bij de uittekening
van het bankenbeleid, kan hier een
eerste stap zijn.
2. Splits zaken- en depositobanken
Tot nu toe kunnen banken risicovolle
investeringen doen met spaargeld. De
prijs van die risico’s wordt doorgere-
kend aan de samenleving (banken zijn
gered met ons belastinggeld), terwijl
de baten van de financiële boom in
de voorgaande jaren, vooral bij een
•
12
campagne
selecte groep insiders terecht zijn geko-
men. Dat moet anders. Het spaargeld
van burgers verdient een voorzichtig
en duurzaam beheer en kan niet
langer blijven dienen als brandstof
voor speculatieve investeringen. Het
meest logische lijkt dan ook dat het
spaargeld in een andere bank, een
andere groep zit, zodat op geen enkele
juridische manier risico’s van het
investeringsbankieren op de instel-
ling waar het spaargeld zit, verhaald
kunnen worden.
3. Verhoog de kapitaalratio’sDe afgelopen drie decennia zijn
banken (in plaats van spaargeld te
verzamelen en kredieten te verlenen)
steeds meer voor eigen rekening gaan
handelen. Het geld daarvoor halen
ze uit de interbankenmarkt. Hoe
meer zo’n bank een beroep doet op de
interbankenmarkt, en hoe meer inves-
teringen zij zelf uitzet op de financiële
markten, hoe groter de balans. En
aangezien zowel de winstgevend-
heid (voor de aandeelhouders) als de
vergoedingen (voor bestuurders) een
rechtstreekse afgeleide vormt van de
kasstroom, wordt die balans ook actief
en bewust vergroot. Dat betekent
uiteraard ook dat de spanning tussen
het totale aantal uitstaande investe-
ringen en het historische kernkapitaal
van de bank (het bedrag dat de
aandeelhouders hebben ingelegd)
steeds groter wordt. Een beetje span-
ning tussen balans en kernkapitaal
is niet erg en zelfs nodig. Maar in
heel Europa maakt dat kernkapitaal
inmiddels minder dan 10% (en soms
5%) van de balansen uit. Bankinstel-
lingen zijn olifanten op luciferhoutjes
geworden. En die olifanten dreigen bij
de kleinste investeringsfout al door
hun pootjes te zakken: zo gauw de
verliezen op de balans de omvang van
het kernkapitaal overschrijden, is een
bank officieel insolvabel en gaat ze
failliet. Behalve als de overheden op-
nieuw bijspringen… De enige manier
om dat onevenwicht tussen balans
en kernkapitaal te verkleinen, is
banken te verplichten om fors hogere
kapitaalbuffers aan te houden. Nieuwe
winsten moeten ze zelf investeren
in het kernkapitaal, aandeelhouders
moeten bijkomende reserves aanleg-
gen en tegelijk moeten de balansen
worden afgebouwd, door de investe-
ringsportefeuille te verkleinen.
4. Maak bankierslonen opnieuw fair
Er is een brede consensus dat toplonen
en bonussen van – onder andere –
bankiers aangepakt moeten worden.
Bankiers verdienen veel meer dan wat
een bankier mogelijk waard kan zijn
voor de onderneming en de samenle-
ving. Bovendien geeft de bonuspoli-
tiek een signaal aan bankiers om
korte termijnwinst na te streven. Het
verleden heeft uitgewezen dat dit
op middellange termijn juist voor
instabiliteit zorgt.
5. Maak van Belfius een duurzaamheidskampioen
De staat heeft Belfius in handen en
heeft ook participaties in een aantal
andere banken. Dat is niet van harte
gegaan: er was gewoon geen andere
investeerder die er geld in wilde
stoppen. Eens de meubels gered zijn en
Belfius weer winstgevend wordt, wil
de regering Belfius weer verkopen aan
privé-eigenaars. FairFin daarentegen
vindt dat een publieke bank best een
plaats kan hebben in de sector – als
zo’n bank dan ook een ander beleid
voert. Belfius kan bijvoorbeeld een
voortrekker zijn in maatschappelijk
noodzakelijke investeringen. Denk
maar aan de energie- en klimaatuit-
dagingen die op ons afkomen. Belfius
vormt ook het ideale laboratorium
om wettelijke minimumnormen in
te voeren voor ethische spaar- en
beleggingsproducten. Er zijn in vele
Europese landen al sterke voorbeelden
te vinden: in het Verenigd Koninkrijk
blijven lokale credit unions een
interessante rol spelen in het ban-
kenlandschap, terwijl ook de Duitse
lokale Spaarkassen (niét de regionale
Landesbanken) een sterke positie
hebben bewaard tijdens de crisis. Dat
doen ze omdat zij onderworpen zijn
aan strenge, publiek bepaalde regels.
6. Geef kleine banken gelijke kansen op de markt
Het bankenbeleid van de overheid is
gesneden op maat van de grootbanken.
Dat moet anders. Kleinere banken en
de duurzame nichespelers moeten de
kans krijgen om met gelijke wapens
te strijden op de markt. Instapeisen
voor nieuwe bankinitiatieven moeten
worden gekoppeld aan de duurzaam-
heid en betrouwbaarheid van het
voorgestelde financieringsmodel en
niet aan de omvang op de markt.
Kleine, duurzame banken kunnen een
voorbeeld zijn voor grootbanken om
het volume aan duurzame investerin-
gen drastisch te vergroten.
7. Zorg voor meer alter-natieve financiering, buiten de banken om
De Belgische wet verbiedt een hele
reeks middelen die ons zouden
helpen om de banksector duurzamer
en diverser te maken. Alternatieve
financieringsvormen zoals crowdfun-
ding en peer-to-peer investeringen
(het verstrekken van leningen tussen
personen, zonder tussenkomst van
een bank) verdienen een veel groter
bereik. De overheid moet daarom de
administratieve en wettelijke eisen
die aan deze initiatieven worden
gesteld, herdenken. Nu worden
nieuwe coöperatieven bijvoorbeeld
verplicht zich in te kopen in de
bestaande grootbanken (en worden op
die manier mee afhankelijk van een
heel ander bedrijfsmodel). Belangen-
verstrengeling tussen toezichthouders
en grootbanken blokkeert het speel-
veld voor financiële alternatieven.
En kredietunies (waarin burgers een
in omvang beperkte som spaargeld
samenbrengen, om te investeren in
lokale noden, zonder langs de banken
te passeren) zijn verboden. Zaken die
FairFin graag anders zou zien!
• Vijf jaar na Lehman Brothers
Complementaire munten nemen vlucht
KORTDe Torekes wonnen de Oost-Vlaamse prijs voor het sociaal-cultureel werk 2013. Het Torekes-project is zo succesvol, dat de proeffase intussen werd ingeruild tegen een ‘project van onbepaalde duur’. De Torekes zorgden in de buurt Blaisantvest-Rabot voor een dynamische samenwerking tussen buurtbewoners. www.torekes.be
Onlangs al voorzichtig onder de aandacht gebracht: Troeven in Turnhout. Organisaties in de buurt belo-nen je met Troeven wanneer je voor hen activiteiten verricht gericht op een betere buurt. Een binnentuin onderhouden, meehelpen in het buurthuis, nieuwe Turnhoutenaars welkom heten, meehelpen met een schoonmaakactie of een kaartspel spelen met ouderen in het verzorgingstehuis. Troeven kunnen worden omgewisseld bij een aantal organisaties of handelaars in de buurt. Binnenkort volgt de echte lancering. www.troeven.be
De doorstart van de e-portemonnee maakt deel uit van het Europees project Community Currencies in Action (CCIA). Een van de partners is Spice, een NGO in Engeland en Wales met ruime ervaring in het opzetten van Time-banks: een systeem waar de deelnemers elkaars inzet waarderen in tijd. Spice vierde onlangs haar 5-jarig jubileum. www.justaddspice.org
Naar gelijkenis van deze Timebanks, start Het Kenniscentrum Woonzorg Brussel vzw onder de naam BuurtPensioen een gemeenschapsmunt op. Leden verdienen ‘kredieturen’ door ondersteuning te leveren aan andere ouderen of personen met een beperking in de wijk. De gepresteerde uren worden geregistreerd in hun persoonlijke kredietrekening en kunnen onmiddellijk of later gebruikt worden om een familielid, een vriend, of zichzelf de nodige hulp te bieden. Je draagt iets positief bij aan de buurt en tegelijk werk je aan je eigen toekomst, zonder afhankelijk te moeten zijn van je spaarcenten of pensioenuitkeringen. Dit pilootproject krijgt steun van de Vlaamse Overheid binnen de oproep Sociale Innovatie.
FairFin experimenteert al dertig jaar met alternatieve geldsystemen. Samen met Stad Gent, Samenlevingsopbouw Gent en de Vlaamse Overheid lanceerde FairFin in 2010 het pilootproject Torekes in de Gentse wijk Rabot. Sindsdien pioniert FairFin onder de naam Muntuit met complementaire munten. In de cockpit zit Hugo Wanner: hij werkte na de Gentse Torekes mee aan de op- en doorstart van de Turnhoutse Troeven, de e-portemonnee in Limburg en binnenkort de Brusselse zorgmunt BuurtPensioen.
Waarom is er nu zoveel beweging
rond complementaire munten?
De economische en financiële
crises vormen een goede voe-
dingsbodem voor complementaire
muntsystemen. Ze brengen een
veelheid aan problemen met zich
mee: bedrijven sluiten, werkloos-
heid neemt toe, banken geven
minder snel leningen… Maar de
noden blijven bestaan. Om toch
vormen van bedrijvigheid in gang
te zetten, gaan ondernemingen,
overheden en individuen op zoek
naar muntsystemen buiten de
reguliere economie om. Daarnaast
zijn er ook grote maatschappelijke
kwesties, rond milieu en vergrij-
zing bijvoorbeeld, die vragen om
alternatieve oplossingen.
In Limburg wordt milieuvrien-
delijk gedrag in de hand gewerkt
met de e-portemonnee, een
digitale complementaire munt.
Wat is de stand van zaken?
De e-portemonnee is inmiddels
operationeel in tien Limburgse
gemeenten. In Hasselt, Genk en
Beringen wordt hij gelanceerd.
Heel goed dat die drie ‘grote
vissen’ meedoen! In Beringen gaan
we bovendien van start met een
sociaal project: de e-portemonnee
wordt ingezet om problemen rond
kansarmoede aan te pakken. Een
beetje zoals bij de Torekes in Gent.
Wat zijn de grootste uitdagingen?
Twee dingen. De technologie
moet mee-evolueren: als we de
e-portemonnee geavanceerder
kunnen maken, wordt de uitbrei-
ding naar nog meer gemeenten,
veel gemakkelijker. Daarnaast
is het nu bij de e-portemonnee,
maar ook bij vele andere com-
plementaire muntsystemen,
duidelijk aan het worden dat het
teveel top-down is georganiseerd.
We zijn nu aan het zoeken naar
manieren om meer bottom-up te
gaan. De LETS-groepen bijvoor-
beeld, doen dat heel goed. Zij
blijven zich ontwikkelen en meer
jonge mensen aantrekken.
muntuit
13
muntuit
Investeer in fietskoerierprojectSnel en Wel is één van de paradepaardjes van Steunpunt Welzijn. Via fietskoeriers worden elke dag duizenden zendingen op een ecologische manier bedeeld. Bijna 20 fiets-koeriers, die moeilijk hun plek vonden in het reguliere arbeidscircuit, gaan zo elke dag met een goed gemoed de baan op. Deze succesvolle dienstverlening breidt zich nu uit naar de Vlaamse Ardennen, waardoor het bestaande
fietsenpark moet worden vernieuwd en uitgebreid met elektrische postfietsen om de heuvels te temmen. Bovendien is er nood aan bijkomende investering in basisinfrastructuur.Steunpunt Welzijn wil dit project duurzaam financieren. Als ze erin slagen 25.000 euro te verzamelen, verdriedubbelt Socrowd dit bedrag en krijgt Steunpunt Welzijn de nodige 75.000 euro via een renteloze lening.
Help Steunpunt Welzijn dit project te realiseren! Koop een aandeel van 100 euro via www.socrowd.be of 02 274 00 17
socrowd
14
socrowd
denkt buiten de bankEr is de laatste tijd enorm veel te doen rond crowdfunding. FairFins dochterorganisatie SoCrowd is pionier op dit vlak. Eerst onder Netwerk Vlaanderen en later als Netwerk Rentevrij, roepen zij individuen op om te investeren in projecten met een maatschappelijke meerwaarde. Voor elke geïnvesteerde euro legt SoCrowd er twee bij. De investering is een lening die rentevrij mag worden terugbetaald. Tom Alleman en Greg Van Elsen zijn de mannen achter SoCrowd.
Waarom is crowdfunding nu zo
populair?
Er zijn een paar succesverhalen,
zoals de campagne van schaatser Bart
Swings (via online giften en sms-jes
wil de schaatser 300.000 euro bin-
nenhalen om de voorbereiding op de
Olympische Winterspelen te finan-
cieren), die goed scoren in de media.
Daarnaast zien veel organisaties er
brood in als extra inkomstenbron in
een context van dalende subsidies en
financiële moeilijkheden. Tenslotte
denkt ook de overheid na hoe ze
dit kunnen stimuleren, meer in een
context van slapend spaargeld dat
kan worden geactiveerd. Maar dat er
zoveel over gepraat wordt, betekent
niet dat er ook al massaal projecten
worden gerealiseerd door middel van
crowdfunding.
Jullie eerste project als SoCrowd was
een lening voor de aanschaf van een
digitale projector aan het Filmhuis
Mechelen. Ze vroegen hun achterban
om 100 keer 100 euro te geven. Die
10.000 euro hadden ze in een wip bij
elkaar. Aan de wil om te geven kan
het dan toch niet liggen…
Onze uitdaging ligt eerder aan de
aanbodzijde: we zijn altijd op zoek
naar geschikte projecten om een
lening aan te kunnen geven.
Hoe komt dat? Zijn jullie criteria zo
streng?
Alleen projecten met een sociale
of culturele meerwaarde, bijvoor-
beeld in de sociale economie, om
meer duurzaamheid te realiseren of
uitsluiting tegen te gaan, komen in
aanmerking. Maar er zijn nog rede-
nen, die allemaal in meer of mindere
mate te maken hebben met de crisis.
Allereerst zorgt de onzekerheid over
subsidies er bij vele organisaties voor
dat ze niet durven te investeren. De
zeer lage rente ten tweede, maakt
dat het financiële voordeel van ons
systeem voor organisaties momenteel
beperkt is. Bovendien zoeken veel
startende coöperatieven naar eigen
kapitaal in plaats van een lening.
Jullie beweren nochtans dat lenin
gen een organisatie sterker kunnen
maken. Hoe zie je dat?
Dit gebeurt op twee manieren:
in de eerste plaats verplicht een
lening, in tegenstelling tot giften,
een organisatie een financiële visie
op lange termijn te ontwikkelen.
Daarnaast betrekken we in ons model
de achterban van een organisatie –
leden, sympathisanten, bevriende
organisaties, klanten... – bij de
financiering, waardoor het netwerk
rondom de organisatie enorm ver-
sterkt kan worden.
Tom, jij zei de voorbije maand in
De Morgen: “Crowdfunding is niet
de kip met de gouden eieren”. Zie je
geen toekomst in je job?
Jawel, hoor (lacht). Crowdfunding
is inderdaad geen wondermiddel,
maar wel een katalysator van
maatschappelijk kapitaal. Kapitaal
dat al aanwezig is, maar via een goed
digitaal platform meer zichtbaarheid
en gevolg kan krijgen.
Kom naar Bank2Basics III in de VooruitEwald Engelen studeerde filosofie en docto-reerde als politiek en sociaal filosoof, maar is nu één van de weinige ‘financiële geografen’ in Nederland. Hij houdt zich bezig met de euro en de crisis, maar wil absoluut niet aangezien worden voor econoom. Die noemt hij verkapte wiskundigen. Hij is uitgesproken voorstander van de afschaffing van de euro.Ewald Engelen spreekt op Bank2Basics III in de Vooruit te Gent op 6 februari 2014. Komt dat zien! Deelname gratis, wel inschrijven op [email protected] (graag met vermelding postadres).
Word lid van FairFinDoor lid te worden van FairFin, geef je een signaal dat je vindt dat het financieel systeem een stevige reorganisatie nodig heeft en dat we anders met geld moeten omgaan.FairFin betrekt haar leden bij activiteiten om greep te krijgen op het bankwezen en neemt ze mee in de zoektocht naar manieren om geld in te zetten voor een duurzame en sociaal rechtvaardige samenleving. Lid zijn van FairFin biedt de volgende voordelen:
a je ontvangt een exclusief FairFin keukenschort a je ontvangt dit FairFin Magazine (tweemaal per jaar)
a je krijgt 10% korting op FairFin activiteiten en FairFin producten
Jouw lidmaatschap stelt FairFin in staat haar kritische stem rond geld te verheffen.Het FairFin lidmaatschap kost 20 euro per kalen-derjaar. Je kunt je aanmelden via onze website: www.fairfin.be/lid (vergeet niet je emailadres in te vullen!). Na ontvangst van je betaling ontvang je zo spoedig mogelijk je schort. Het FairFin lidmaatschap geldt voor één persoon.
Geen internet? Maak dan de 20 euro over op rekening (BE 21)5230 8038 64 03 (IBAN) / TRIOBEBB (BIC) met de mededeling ‘lidgeld 2014 + je naam’.Ben je al lid? Hernieuw dan nu je lidmaatschap door 20 euro over te maken op bovenstaand rekeningnummer. Bedankt!!
Blijven plakken
We nodigen jullie uit om mee
onze campagnestickers te blij-
ven plakken! Voor een pakketje
kun je contact opnemen met
FairFin, via [email protected]
of 02 201 0770. Vermeld in je
aanvraag of je er 10, 20, 50, 100
of 200 wilt.
kort
15
kort
Vorming ‘Wat doet de bank met mijn geld?’Ook in 2014 biedt FairFin weer vormingen aan. In de vorming ‘Wat doet de bank met mijn geld?’ bekijken we waar onze bank ons geld voor gebruikt. Financiert onze bank nuttige dingen met ons geld of investeert ze in schendingen van de mensenrechten en milieuvervuiling? Heeft onze bank haar casino gesloten of is ze spaargeld aan het vergokken? We belichten ook een aantal minder bekende gevolgen van
onverantwoordelijke bankpraktijken. En bespreken wat we eraan kunnen doen. Welke acties kunnen we ondernemen? Welke alternatieven biedt de bank aan? Bij welke banken en producten zijn we op ethisch vlak het beste af?
a Doelgroep: groepen volwassenen, geen economische voorkennis vereist
a Tijdsduur: twee uur a Meer info bij Luc Weyn, [email protected] of 02 201 0770
FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?
Mail de redactie: [email protected]
FairFin zkt. vette bonusJe kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.
Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.
REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9 - 1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 [email protected]
VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEETom Alleman, Tom Bonte, Tine Lommez, Evert Peeters, Martina Schwab, Myriam Stoffen, Frank Vanaerschot, Greg Van Elsen, Hugo WannerHOOFDREDACTIE Marjon MeijerFOTO COVER Anna VanaerschotEINDREDACTIE Christophe ScheireDRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal
ABONNEMENTENJe kunt dit tijdschrift ontvangen door lid te worden van FairFin. Maak 20 euro over op rekening (BE 21)5230 8038 64 03 (IBAN) / TRIOBEBB (BIC) met de mededeling ‘lidgeld 2014 + je naam’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een lidmaatschap loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar lid, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.
achter de schermen
16
COLOFON
Beste FairFin,
Vandaag ontvang ik jullie brief met
de bevestiging dat BNP Paribas Fortis
op het einde van het jaar Krekelspa-
ren en Altervision stopzet.
Te verwachten, maar bijzonder
ontgoochelend en revolterend nieuws.
Ikzelf ben als zestienjarige mijn eerste
eigen rekening gaan openen in het
lokale ASLK-agentschap van het dorp
waar ik opgroeide, net buiten Brus-
sel. De Krekelspaarformule werd me
vriendelijk uitgelegd en mijn prille
jeugdige enthousiasme was meteen
geprikkeld: een rekening én een enga-
gement! Dertien cijfers als een rite de
passage naar het volwassendom met
het spannende perspectief actief mee
te kunnen bouwen aan een andere
wereld. Geweldig.
Het duurde niet lang of het werd
duidelijk dat het Krekelspaar-pad geen
prioriteit was voor de bank. Geen
publiciteit, geen ruchtbaarheid, geen
actief aanbod. Elke overname van
‘mijn’ bank resulteerde in nog minder
zichtbaarheid voor het project, de
koers richting mondiaal winstbejag
was onomkeerbaar ingezet. Maar de
krantjes van Netwerk Vlaanderen
bevestigden dat de luis in de pels
niet zinloos was. Als actionwatcher
stelde jullie werk me gerust dat mijn
Krekelspaarrekening niet meegezogen
werd in de waanzinnige maalstroom
van onethische woekerspeculatie (niet
dat met mijn weinige spaargeld veel
aan te vangen viel), maar tot mijn
grote vreugde werd ook de toon van
jullie discours explicieter, scherper en
geëngageerder.
En vandaag ben ik jullie dankbaar
dat jullie me op de hoogte houden
van de beslissing van BNP Paribas
Fortis. Zij hebben er vanzelfsprekend
nog met geen woord over gerept.
Mijn nieuwe spaarrekening bij Triodos
had ik al geopend na jullie eerste
klokkengeluid over het rommelen
rond het Krekelsparen. En nu zal
ik ook in staat zijn mijn meer dan
vijfentwintig jaar oude Krekelspaar-
rekening bijtijds, voor het jaareinde,
af te sluiten.
Ik zal het niet nalaten mijn veront-
waardiging en woede die gepaard
gaan met deze beslissing aan BNP
Paribas Fortis kenbaar te maken. Het
zal geen moer uithalen, maar it’s the
least I can do.
Bedankt, dus, voor jullie jarenlange
strijd die mij als klant-burger perspec-
tief heeft geboden.
Ik blijf jullie volgen na 31 december,
maar via een andere weg dan deze
van mijn Krekelspaarrekening. Die
gaat voorgoed slapen.
achter de schermen
Myriam Stoffen, directeur Zinneke Parade
Top Related