Download - Bodemsanering Chemie-Pack Notitie stoffen

Bodemsanering Chemie-Pack – Notitie Stoffen, mei 2013

1/99

Bodemsanering Chemie-Pack Notitie stoffen

Provincie Noord-Brabant

Auteur

Marc van Bemmel

Mieke de Boer

Jeroen Kemperman

Roel Otten

Petra de Paauw

Karel Verschueren

Datum

mei 2013

2/99 Bodemsanering Chemie-Pack – Notitie Stoffen, mei 2013

Inhoud

Samenvatting 5

1 Inleiding 8 1.1 Grote brand bij Chemie-Pack 8 1.2 Doelstelling notitie 8 1.3 Inventariseren en identificeren opgeslagen stoffen 8 1.4 Bodemonderzoek en analyses 8 1.5 Afbraak en omzettingsproducten 8 1.6 Gidsparameters 8 1.7 Totstandkoming notitie 9 1.8 Leeswijzer 9

2 Brandweerlijst 10 2.1 Inventarisatie aanwezige stoffen 10 2.2 Identificatie aanwezige stoffen 11

3 Bodemonderzoek en analyses 13 3.1 Bodemonderzoeken 13 3.2 Analyses 13 3.3 Relatie analyses en brandweerlijst 15

4 Afbraak en omzettingsproducten 18 4.1 Biologische afbraak 18 4.2 Chemische omzetting 23

5 Conclusies 25 5.1 Brandweerlijst 25 5.2 Bodemonderzoek en analyses 25 5.3 Afbraak en omzettingsproducten 26 5.4 Milieuhygiënisch relevante stoffen 27

6 Gidsparameters 29 6.1 Waaraan moet een gidsparameter voldoen? 29 6.2 Wanneer is welke gidsparameter relevant in de uitvoering? 31 6.3 Voorstel gidsparameterpakketten 33

Bijlage 1 Literatuur 39

Bijlage 2 Brandweerlijst Chemie-Pack te Moerdijk 40

Bijlage 3 Stofgroepen en eigenschappen 48 B3.1 Koolwaterstoffen 48 B3.2 Polymeren 48 B3.3 Goed oplosbare en weinig schadelijke stoffen 49


3/99

B3.4 2-Ethylhexylnitraat 53 B3.5 Fenolen 53 B3.6 Tetrachlooretheen 58 B3.7 Vetzuren en vetzuurester 58 B3.8 Formaldehyde 59 B3.9 Amines 59 B3.10 Ureum 60 B3.11 Ferroceen 60 B3.12 Nonylfenolethoxylaten 60 B3.13 Biocides 61 B3.14 Kleurstoffen 61 B3.15 Onbekende producten 61

Bijlage 4 Chemische stoffen en stoffendata 63 B4.1 Alkanen 65 B4.2 Olefinen en BTEX 65 B4.3 PAK’s 66 B4.4 Fenolen 66 B4.5 Alcoholen, ketonen en esters 67 B4.6 Zuren, aldehydes en ftalaten 68 B4.7 N- en S-verbindingen 69 B4.8 VOCL’s 70 B4.9 Pesticides en chloorbenzenen 71 B4.10 Overige stoffen 71

Bijlage 5 Overzicht onderzochte stoffen en analysemethoden 73 B5.1 Onderzochte stoffen en analysemethode 73 B5.2 Beschrijving analysemethoden 76 B5.3 Aantal keer aangetroffen stoffen in grond en grondwater 78

Bijlage 6 Overzicht geanalyseerde stoffen brandweerlijst 82 B6.1 Koolwaterstoffen en alkanen 82 B6.2 PAK’s en Fenolen 83 B6.3 Alcoholen, ketonen en ethers 84 B6.4 Zuren en ftalaten 86 B6.5 S- en N-verbindingen 87 B6.6 VOCL’s 88 B6.7 Pesticides 89 B6.8 Overige stoffen 90

Bijlage 7 Overzicht niet-geanalyseerde stoffen brandweerlijst 92

Bijlage 8 Gidsparameters 95 B8.1 Voorkomen van stoffen 95 B8.2 Verspreidingsgedrag 96 B8.3 Toxiciteit 97


B8.4 Biodegradatie 97 B8.5 Eisen vergunning 98 B8.6 Analysetermijn en kosten 98 B8.7 Geografische verspreiding binnen de contour 99


5/99

Samenvatting

Ten behoeve van het in kaart brengen van de milieuhygiënisch relevante stoffen in de bodem ter plaatse van Chemie-Pack e.o. heeft een karakterisatie plaatsgevonden van de chemische stoffen. Deze notitie is een bundeling van de resultaten van verschillende deelonderzoeken en -studies. Eén van deze studies betreft een inventarisatie van stoffen die verwacht kunnen worden in de bodem op basis van de brandweerlijst. Van de producten op de brandweerlijst zijn de hoeveelheden en eigenschappen geïnventariseerd. De meeste opgeslagen producten zijn additieven voor benzine, diesel, biodiesel, jetfuel of afvalolie. Na de brand bij Chemie-Pack zijn daarnaast de nodige bodemonderzoeken uitgevoerd. Hierbij zijn uitgebreide analysepakketten gehanteerd en is zowel gebruik gemaakt van kwalitatieve als kwantitatieve analysemethoden. Door bodemonderzoek is vastgesteld dat er door de brand bij Chemie-Pack sprake is van een omvangrijke bodemverontreiniging. Een vergelijking heeft plaatsgevonden van de verwachten stoffen en stofgroepen op basis van de brandweerlijst en de aangetroffen stoffen in de analyses. Nagenoeg alle producten genoemd in de brandweerlijst (97 % van aanwezige volume) zijn op stofnaam geïdentificeerd. Slechts 3% van het volume (13 producten) kon niet worden geïdentificeerd, vanwege het niet beschikbaar hebben van veiligheidsinformatiebladen. Via de uitgebreide analysepakketten zijn in grond en grondwater 181 stoffen aangetoond, waarvan 97 % direct gerelateerd kan worden aan de brand en de brandweerlijst. Hiermee is aangetoond dat de brandweerlijst een goed uitgangspunt is voor de te verwachten verontreinigingen van Chemie Pack. De producten van de brandweerlijst bevatten 117 verschillende ingrediënten (ook wel stoffen of stofgroepen). Deze ingrediënten zijn geïnventariseerd op basis van stofeigenschappen en beschikbaarheid van meetgegevens. Niet onderzochte ingrediënten van de producten op de brandweerlijst, zijn beoordeeld op basis van risico's voor mens en milieu, verspreiding en afbreekbaarheid. Van 95 % van de relevante ingrediënten van producten op de brandweerlijst zijn meetgegevens in grond en/of grondwater bekend. Van 4 nog als risicovol beoordeelde ingrediënten - Cypermethrin, Flazasulfuron, Glyphosate en N,N-dimethylethanolamine - wordt geadviseerd om deze in vervolgonderzoek mee te nemen. Middels grondwaterkarakterisatie is gezocht naar de aanwezigheid van bacteriën en de potentie voor biologische in-situ sanering. Op lokatie zijn bacteriesoorten aangetroffen met potentie voor anaerobe afbraak van gehalogeneerde ethenen, naftaleen, tolueen, xylenen en vergelijkbare gemethyleerde aromaten en fenolische componenten. In de bronzone is een tekort aan elektronenacceptor (sulfaat) om alle verontreiniging via niet-gestimuleerde natuurlijke afbraak te verwijderen. De pH op lokatie ligt binnen het voor biologie optimale pH-bereik: 6,6 - 7,3.


Tevens heeft onderzoek plaatsgevonden naar de anaerobe en aerobe afbraak van de aanwezige verontreiniging in de bodem. Anaerobe afbraak van de aanwezige organische verbindingen vindt plaats. In de afbraaktest met materiaal uit de bron is de afname het duidelijkst (ca. 60%). In de anaerobe afbraaktest met materiaal uit de pluim blijkt bijna 100% van de fenolische componenten op biologische wijze te zijn afgebroken. In de afbraaktest met materiaal uit de bron vindt onvolledige afbraak plaats. Er vindt ophoping plaats van intermediairen van de aromatenafbraak, wellicht doordat de omstandigheden niet gunstig genoeg waren (tekort aan sulfaat). Voor chlooralifaten, nonylfenol mono-ethox, 2-tertbutylfenol en 4-tertbutylfenol is geen bewijs voor anaerobe afbraak verkregen. Dit komt wellicht door ongunstige condities (sulfaat reducerend) en het niet aanwezig zijn van geschikte dechlorerende bacteriën. De aanwezige organische verontreinigingen zijn onder optimale omstandigheden, met voldoende zuurstof en nutriënten, grotendeels (ca. 80%) goed en snel aeroob afbreekbaar. Gestimuleerde aerobe biologische afbraak lijkt een geschikte saneringstechniek om de aanwezige verontreiniging te verwijderen. Uit ecotoxicologische testen is gebleken dat na het toepassen van aerobe afbraak de toxiciteit van het grondwater afneemt. Bij natuurlijke lozing van het grondwater op het oppervlaktewater wordt na aerobe behandeling, indien rekening gehouden wordt met verdunning, nauwelijks een negatief effect verwacht. Indien rechtstreeks actieve (industriële) lozing op het oppervlaktewater plaatsvindt dan treedt er mogelijk na aerobe behandeling nog steeds een negatief toxisch effect op. Veel van de ingrediënten die bij Chemie-Pack stonden opgeslagen, zijn chemisch zeer reactief. Naast chemische omzetting door hydrolyse gaat een aantal stoffen chemische reacties met elkaar aan, waarbij nieuwe chemische stoffen ontstaan. Ook polymerisatiereacties van alkylfenolen vinden plaats. Het proces van polymerisatie in de bodem wordt versterkt door de aanwezigheid van kationen, zoals ijzer en lucht. Vastgesteld is dat het gehalte TOC1 veel hoger is dan de som van de aangetroffen gehalten (uitgaande van de geanalyseerde stoffen). Er is naar verwachting een grotere “vracht” aan verontreiniging aanwezig dan dat strikt genomen gemeten of vastgesteld wordt met analyses. De onbekende stoffen, bestaande uit afbraakproducten, reactieproducten, polymeren, dragen bij aan het TOC, maar het is niet precies bekend welke stoffen het betreft. Aanvullend op de analyses op stoffen is ervoor gekozen om door ecotoxicologische testen vast te stellen of het (nog) aanwezige bekende en onbekende TOC milieuhygiënisch relevant is. Ten behoeve van een efficiënte processturing, om analysetermijnen te verkorten en analysekosten te reduceren, zijn gidsparameters vastgesteld. Deze geven een representatief beeld van de bodemverontreiniging en zijn toegespitst op de diverse fasen van de uitvoering van de bodemsanering bij Chemie-Pack.

1 TOC: Totaal organisch koolstofgehalte


7/99

Stoffen die wel relevant zijn, maar duur zijn om te analyseren en een lange analysetermijn kennen, worden minder vaak en in minder monsters geanalyseerd. In figuur 0.1 is de karakterisatie van de aanwezige chemische stoffen in de bodem geschematiseerd weergegeven. Het resultaat van de karakterisatie op basis van de verschillende “aanvliegroutes” met hun onderlinge samenhang leidt tot een set van milieuhygiënisch relevante stoffen voor de bodemsanering. Een selectie van stoffen dient als gidsparameters voor de uitvoering.

Figuur 0.1: Grafische weergave karakterisatie stoffen bodemverontreiniging Chemie-Pack


1 Inleiding

1.1 Grote brand bij Chemie-Pack Op 5 januari 2011 heeft een grote brand gewoed bij Chemie-Pack, gelegen aan de Vlasweg 4 (4782 PW) te Moerdijk. Als gevolg van deze brand zijn grote hoeveelheden chemicaliën vrijgekomen en onder andere via het bluswater op en in de bodem terecht gekomen. Hierdoor is de bodem op het terrein van Chemie-Pack en in de directe omgeving verontreinigd geraakt. In de zin van titel 17.1 van de Wet milieubeheer (Wm) en artikel 13 en 30 van de Wet bodembescherming (Wbb) is de brand aan te merken als een ongewoon voorval. 1.2 Doelstelling notitie Doelstelling van deze notitie is: - Het achterhalen of alle relevante stoffen en stofgroepen als gevolg van de grote brand bij

Chemie-Pack zijn onderzocht, inclusief afbraak- en omzettingsproducten. - Het vaststellen van de verschillende fasen van uitvoering en de daarbijbehorende

verplichte en relevante analysepakketten. - Het vaststellen van gidsparameters per fase. 1.3 Inventariseren en identificeren opgeslagen stoffen Karel Verschueren heeft als deskundige organische stoffen de brandweerlijst, een overzicht van aanwezige producten bij Chemie-Pack, geïnterpreteerd en een vertaalslag gemaakt naar de relevante chemische stoffen en stofgroepen. De resultaten zijn verwerkt in hoofdstuk 2. 1.4 Bodemonderzoek en analyses Na de calamiteit zijn diverse uitgebreide bodemonderzoeken uitgevoerd door Bureau Milieumetingen van de provincie Noord-Brabant [1]. Door deze bodemonderzoeken is vastgesteld dat er sprake is van een omvangrijke bodemverontreiniging. Bij deze bodemonderzoeken zijn uitgebreide analysepaketten gehanteerd. Hierbij is zowel gebruik gemaakt van screeningsonderzoek (kwalitatief) en gericht onderzoek naar specifieke stoffen en stofgroepen (kwantitatief: zowel stof als gehalte). 1.5 Afbraak en omzettingsproducten Bioclear heeft de biologische afbraak van de aanwezige verontreiniging onderzocht [2]. De resultaten van de aerobe afbraak zijn opgenomen in hoofdstuk 4. Het onderzoek naar de anaerobe afbraak wordt begin 2013 afgerond. 1.6 Gidsparameters Het hanteren van uitgebreide analysepakketten is tijdrovend en brengt hoge kosten met zich mee. Hierdoor bestond de noodzaak om kritisch te kijken naar het analysepakket per fase, waarbij een gericht pakket met gidsparameters wordt vastgesteld. Omegam heeft in samenwerking met Royal Haskoning een eerste notitie geschreven over gidsparameters [3]. Naar aanleiding van deze notitie zijn aanvullende onderzoeken uitgevoerd die betrekking hebben op voorkomen en wijze van analyseren van stoffen in de bodem en reacties van


9/99

stoffen in de bodem [4, 5]. In hoofdstuk 6 zijn gidsparameters benoemd, die een representatief beeld geven van de verontreiniging en zijn toegespitst op de fase van uitvoering. 1.7 Totstandkoming notitie Voor de totstandkoming van deze notitie hebben meerdere mensen een inhoudelijke bijdrage geleverd: - Karel Verschueren, als deskundige organische stoffen. - Roel Otten, als deskundige op het gebied van analyses en gidsparameters. - Marc van Bemmel, als deskundige op het gebied van biologische afbraak. - Jeroen Kemperman, als bodemdeskundige. - Mieke de Boer, als bodemdeskundige. 1.8 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de brandweerlijst en wordt een uitspraak gedaan over welke stoffen te verwachten zijn, welke stoffen relevant zijn om te analyseren, rekening houdend met gedrag en risico’s van de stoffen. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de uitgevoerde analyses en de relatie met de brandweerlijst. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de afbraak en omzettingsproducten. Daarbij wordt tevens ingegaan of deze stoffen ook zijn meegenomen in de onderzoeksfase. Deel 1 van deze notitie eindigt met een evaluatie en conclusie over de brandweerlijst, de uitgevoerde onderzoeken en de mate waarin we de verontreinigingssituatie in beeld hebben voor wat betreft stoffen, concentraties en vracht. In hoofdstuk 6 van deze notitie wordt ingegaan op de verschillende fases in het onderzoeks- en saneringstraject en welke parameters wenselijk of noodzakelijk zijn om tijdens de te onderscheiden fasen te analyseren. Vervolgens worden pakketten aan gidsparameters voorgesteld voor zowel grond- grondwateronderzoek.


2 Brandweerlijst

2.1 Inventarisatie aanwezige stoffen Door de gemeente Moerdijk is een lijst aangeleverd met daarop de ten tijde van de brand bij Chemie-Pack opgeslagen stoffen. Dit is de zogenaamde “Brandweerlijst” (zie bijlage 2). Deze brandweerlijst bestaat voornamelijk uit handelsnamen zonder stofidentificatie. Bijna alle producten die vermeld worden met hun handelsnaam zijn “preparaten” en zijn samengesteld uit meerdere stoffen en/of stofgroepen die op hun beurt tevens complexe mengsels kunnen zijn, zoals bijvoorbeeld kerosine of nafta. Voor de leesbaarheid wordt in deze context voor stof en/of stofgroepen de term ingrediënten gebruikt. De samenstelling van deze preparaten moet volgens de nationale en Europese wetgeving worden weergegeven in de veiligheidsinformatiebladen. Veiligheidsinformatiebladen zijn een goed aanvaarde en doeltreffende methode voor het verstrekken van informatie over stoffen en mengsels in de Gemeenschap. In de praktijk blijken echter vele veiligheidsinformatiebladen onvolledig te zijn, waardoor het achterhalen van de juiste samenstelling, zonder het uitvoeren van chemische analyses, niet mogelijk is. Dit is ook het geval voor vele informatiebladen van producten die ten tijde van de brand bij Chemie-Pack waren opgeslagen. Vaak worden niet alle ingrediënten genoemd en indien ze worden genoemd dan wordt soms de generieke naam van de ingrediënten gegeven, zoals bijvoorbeeld “lineaire alkylbenzeensulfonzuren” en wordt de procentuele samenstelling niet vermeld. Om toch een zo goed mogelijke berekening te maken van de hoeveelheid stoffen die ten tijde van de brand bij Chemie-Pack waren opgeslagen, werd de samenstelling van de opgeslagen producten berekend op basis van de beschikbare informatiebladen en de gepubliceerde productinformatiegegevens van de producenten/leveranciers van de chemische stoffen. Wanneer de informatie vanuit deze bronnen onvoldoende was werden procentuele samenstellingen geraamd op basis van gegevens van vergelijkbare producten. Deze inventarisatie is geen exacte opsomming van hetgeen in de bodem en grondwater is terecht gekomen, aangezien een groot gedeelte van de stoffen is verbrand en een aanzienlijk deel tijdens de opruimingswerkzaamheden is verwijderd. De totale hoeveelheden van deze inventarisatie zijn dus niet belangrijk, omdat we hieruit niet kunnen afleiden hoeveel van deze stoffen nog in de bodem en het grondwater aanwezig zijn. De onderlinge verhoudingen van de opgeslagen stoffen daarentegen geeft wel inzicht in het belang van de verschillende stofgroepen voor de verdere saneringswerkzaamheden. In deze inventarisatie hebben we ons beperkt tot de organische stoffen, omdat voor deze stofgroep de grootste onzekerheid heerst als gevolg van de moeilijk interpreteerbare “Brandweerlijst” en de onvolledige informatiebladen.


11/99

2.2 Identificatie aanwezige stoffen De meeste opgeslagen producten zijn additieven voor benzine, diesel, biodiesel, jetfuel of afvalolie. De producten zijn samengesteld uit mengsels van stoffen en stofgroepen (verder ingrediënten). De meeste van deze ingrediënten (behalve de koolwaterstoffen) komen in geringe concentraties voor in benzine of diesel en zijn belangrijk voor de kwaliteit van deze producten. Brandstofadditieven voor benzine en diesel en motorolie zijn vrij te koop in speciaalzaken en bij benzineverkooppunten. De ingrediënten van deze producten werden voor de inventarisatie gerangschikt naar afnemend volume per groep van chemicaliën. In de volgende tabel 2.1 en taartgrafiek 2.1 wordt het overzicht weergegeven. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de eigenschappen per stof of per stofgroep en in bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste chemische stoffen met hoeveelheden en stofgegevens. Stofgroep Hoeveelheid (l of kg) % 1 koolwaterstoffen 1.140.800 39.2 aromaten 769.000 26.4 tolueen 320.000 11.0 alkanen + cycloalkanen 51.800 1.8 2 polymeren 766.000 26.3 3 wateroplosbaar en weinig-schadelijk 457.550 15.7 4 ethylhexylnitraat 135.000 4.6 5 fenolen 72.000 2.5 tertiaire butylfenolen 72.000 2.5 nonylfenolen 0 0 6 tetrachlooretheen 46.600 1.6 7 vetzuren en esters 40.500 1.4 8 formaldehyde 37.000 1.3 9 amines 32.000 1.1 10 ureum 30.000 1.0 11 onbekend (informatie ontbreekt) 77.841 2.7 12 ferroceen 26.000 0.9 13 nonylfenolethoxylaten 25.000 0.9 14 biocides 18.000 0.6 15 kleurstof 9.000 0.3 Totaal 2.914.380 100 % Tabel 2.1: Opgeslagen hoeveelheden organische stoffen bij Chemie-Pack ten tijde van de brand. Een aantal groepen is verder onderverdeeld, deze stofgroepen staan cursief weergegeven.


Figuur 2.1: Opgeslagen hoeveelheden organische stoffen bij Chemie-Pack ten tijde van de brand


13/99

3 Bodemonderzoek en analyses

3.1 Bodemonderzoeken Na de calamiteit zijn diverse uitgebreide bodemonderzoeken [1] uitgevoerd, waarin is vastgesteld dat er sprake is van een omvangrijke bodemverontreiniging. Daar waar in het vorige hoofdstuk gesproken wordt over ingrediënten (stof en stofgroepen) dient vanuit de benadering in dit hoofdstuk meer uitgegaan te worden van specifieke stoffen, soms ook aangeduid in stofgroepen. 3.2 Analyses Bij de bodemonderzoeken zijn uitgebreide analysepakketten gehanteerd. Er is gebruik gemaakt van de volgende analyse methoden: - Screeningsonderzoek GC/MS. - Kwantitatieve pakket onderzoeken GC/MS. - Overig kwantitatief onderzoek. 3.2.1 Screeningsonderzoek GC/MS In de periode vlak na de calamiteit is veelvuldig gebruik gemaakt van screenings-onderzoeken GC/MS. Deze onderzoeken waren gericht op het krijgen van een brede indruk van de mogelijke verontreinigingen aan organische stoffen in de bodem. Bij screeningsonderzoeken worden alle aangetroffen signalen in monsters (massaspectra) vergeleken met aangelegde bibliotheken (> 100.000 spectra). Indien een massaspectrum van een stof voldoende goed overeen komt met een massaspectrum in een bibliotheek (“fit”), wordt de stof aangemerkt als geïdentificeerd en wordt de stof onder de opgegeven naam uit de bibliotheek gerapporteerd. Het gehalte wordt berekend op basis van een gemiddelde respons en is semi-kwantitatief. Alleen geïdentificeerde stoffen worden gerapporteerd. Voordeel van een screening is dat naar alle signalen wordt gekeken en er een totaal indruk wordt verkregen. Dit was van belang in geval van Chemie-Pack, omdat het hier om een verontreiniging gaat met een breed scala aan organische stoffen. Nadeel van de screenings-methode GC/MS is dat identiteit niet altijd volledig zeker is en dat de gerapporteerde gehalten semi-kwantitatief zijn. Een selectie van stoffen welke geïdentificeerd zijn bij screeningsonderzoeken GC/MS is in een latere fase als onderdeel van een kwantitatief onderzoek onderzocht. 3.2.2 Kwantitatief pakket onderzoek GC/MS In de latere fase van bodemonderzoek bij Chemie-Pack is alleen gebruik gemaakt van kwantitatieve analysemethoden. Bij kwantitatief onderzoek GC/MS wordt een analysemethode gebruikt die gericht is op een specifiek pakket van individuele organische stoffen. Voor de stoffen waar in Nederland een toetsingswaarde is opgesteld (Streef- en Achtergrondwaarde en/of Toets- en Interventiewaarde) hebben laboratoria vaste analysepakketten en methoden. De laboratoria voeren dit standaard bodemonderzoek uit


onder erkenning AS30002. Laboratoria kunnen dit type onderzoek vaak met korte rapportagetermijnen en tegen relatief lage kosten uitvoeren. Voor analyses genoemd in AS3000 protocollen zijn de te rapporteren stoffen en rapportagegrenzen specifiek vastgelegd. Voor de overige niet-genormeerde stoffen hebben laboratoria eigen analysemethoden ontwikkeld, waarbij getracht wordt om meerdere stoffen met eenzelfde chemische en/of fysische eigenschap in één analysemethode gecombineerd te meten en te analyseren. Opgemerkt moet worden dat de analysemethoden en de samenstelling van de analysepakketten tussen de laboratoria verschillen. Rapportagetermijnen per pakket kunnen tussen laboratoria sterk verschillen en de analysekosten zijn relatief hoog. Voordeel van kwantitatieve onderzoeken is dat de gerapporteerde gehalten betrouwbaar zijn en geschikt voor toetsing aan een norm en dat identificatie en rapportage eenduidig is. Indien een stof uit een pakket niet wordt aangetroffen wordt er een “kleiner dan de rapportagegrens” gerapporteerd. Nadeel van de methode is dat eventuele aanwezigheid van hoge concentraties van andere verontreinigingen (anders dan het analysepakket) niet wordt opgemerkt en gerapporteerd. 3.2.3 Overig kwantitatief onderzoek Voor anorganische verontreinigingen zoals metalen, nutriënten of heffingsparameters is gebruik gemaakt van kwantitatieve analysemethoden, zoals deze in de analysenormen zijn voorgeschreven. Voor enkele specifieke organische verontreinigingen zijn individuele analysemethoden nodig, waarbij slechts één stof kan worden gemeten of waarbij de meetmethode en de wijze van rapportage vastgelegd is in een analyse normvoorschrift (b.v. minerale olie). Gerapporteerde gehalten zijn eenduidig en geschikt voor toetsing. 3.2.4 Geanalyseerde stoffen In de verschillende onderzoeken in grond en grondwater zijn in de onderzochte periode circa 400 individuele stoffen door verschillende laboratoria kwantitatief en via screeningsonderzoek onderzocht en gerapporteerd. Rapportage in screeningsonderzoeken, waarbij niet eenduidig een stofnaam is opgegeven, zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. Van de gerapporteerde stoffen in grond en grondwater zijn er 181 stoffen boven de rapportagegrens gerapporteerd. De overige stoffen (ca 400 minus 181) zijn wel geanalyseerd, maar zijn niet aangetroffen boven de onderste rapportagegrens van de analysemethode en zijn als “kleiner dan rapportagegrens” in het analysecertificaat gerapporteerd. Een overzicht van de onderzochte stoffen, de gebruikte analysemethoden en een korte beschrijving van de toegepaste gebruikte analysemethoden wordt gegeven in bijlage 5.

2 Accreditatieschema 3000: AS3000-protocollen stellen randvoorwaarden aan het uitvoeren van laboratoriumonderzoek in grond, grondwater en waterbodem.


15/99

3.3 Relatie analyses en brandweerlijst 3.3.1 Aangetroffen stoffen Om vast te stellen of alle relevante stoffen en stofgroepen zijn onderzocht en de gehanteerde brandweerlijst een goede indicatie is, wordt in bijlage 6 een overzicht gegeven. Het overzicht is ingedeeld op basis van chemische stofgroepen en heeft een directe relatie met de brandweerlijst. In het overzicht worden de maximale gerapporteerde gehalten van de individuele stoffen in grond en/of grondwater gegeven. Tevens wordt aangegeven of de stof een ingrediënt was van een product genoemd in de brandweerlijst en welk volume (kg of L) er volgens de brandweerlijst bij Chemie-Pack van deze stof stond opgeslagen. Stoffen die wel onderzocht zijn, maar niet zijn aangetoond boven de onderste rapportagegrens, zijn in dit overzicht niet genoemd. Van iedere aangetoonde stof is nagegaan of er een verklaring kon worden gegeven voor de aanwezigheid in grond en/of grondwater. Een aanwezigheid wordt als verklaard beschouwd, indien aan één of meer van de volgende voorwaarden is voldaan: 1. Stof is naar verwachting ingrediënt van product(en) op de brandweerlijst. 2. Stof kan ontstaan door degradatie van een ingrediënt van product op de

brandweerlijst. 3. Stof kan ontstaan door oxidatie/hydrolyse/chemische reactie van ingrediënt(en) van

bulkproduct(en) op de brandweerlijst. 4. Stof is in relatief lage concentratie aanwezig en was mogelijk een verontreiniging in

een van de bulkproducten op de brandweerlijst. 5. Stof kan ontstaan tijdens brand of door depositie van rookgassen bij de brand. 6. Stof komt in relatief lage concentraties voor en wordt beschouwd als diffuse

verontreiniging gerelateerd aan historische activiteiten op lokatie van Chemie-Pack. 7. Stof is niet specifiek benoemd als ingrediënt van product op brandweerlijst, maar

aanwezigheid is niet onwaarschijnlijk. Van de 181 aangetroffen stoffen in bodem en grondwater kunnen de maximale gehalten van een beperkt aantal stoffen (5) niet direct verklaard worden. In deze gevallen gaat het telkens om incidentele metingen, waarbij er mogelijk gebruik gemaakt is van screenings-methoden, waarbij de identiteit van de gerapporteerde stof mogelijk niet volledig zeker is. Er kan geconcludeerd worden dat nagenoeg alle aangetoonde stoffen (97% van de aangetroffen stoffen) verklaarbaar zijn en dat er geen onverwachte stoffen of stofgroepen in hoge concentraties zijn aangetroffen die geen relatie hebben met de brandweerlijst. Hiermee is aangetoond dat de brandweerlijst een goed uitgangspunt is voor de te verwachten verontreinigingen.


3.3.2 Brandweerlijst De ingrediënten (op stofniveau) van de producten van de brandweerlijst zijn ingedeeld in bijlage 3 op basis van stofgroepen, eigenschappen en toepassing, waarbij per ingrediënt zo goed mogelijk het volume, zoals opgeslagen op het terrein Chemie-Pack, is vermeld. Voor de belangrijkste ingrediënten met het grootste volume wordt aangegeven of de stoffen in het onderzoek zijn betrokken en de overwegingen hierbij: 1. Het totale volume aan koolwaterstoffen (39,2%) is het grootste volume en bestaat uit

alkanen, cycloalkanen en aromatische koolwaterstoffen. Deze stoffen zijn allen onderzocht.

2. De polymeren zijn het tweede bulkproduct (26,3%) en zijn niet in de onderzoeken betrokken. Deze stoffen zijn slecht oplosbaar, vaak weinig mobiel, niet aquatisch toxisch en analytisch chemisch zeer moeilijk te onderzoeken, omdat het complexe mengsels zijn van vaak grote moleculen.

3. De wateroplosbare weinig schadelijke ingrediënten (alcoholen, ketonen, ethers, glycolen, organische zuren,zouten en -esters en detergenten) zijn 15.7% van het volume. Van de 24 specifiek genoemde ingrediënten zijn er 16 ingrediënten in de verschillende onderzoeken meegenomen.

4. De individuele stoffen ethylhexylnitraat, tetrachooretheen, ferroceen en formaldehyde vertegenwoordigen een gezamenlijk volume van 8,4% en zijn als zodanig of als afbraakproduct onderzocht.

5. De stofgroepen fenolen, vetzuren en nonylfenolethoxylaten vertegenwoordigen een gezamenlijk volume van 4.8% van het volume en zijn als zodanig of als afbraakproduct onderzocht.

6. Van de amines, biociden en kleurstoffen (gezamenlijk 2%) mist nog relatief veel informatie. De amines en biociden zijn goed oplosbaar en mogelijk toxisch. Over de kleurstoffen kan opgemerkt worden dat deze visueel te zien zijn als verontreiniging in hoge concentraties.

7. Van enkele producten (gezamenlijk 3%) op de brandweerlijst ontbreken gegevens, zodat ingrediënten niet kunnen worden vastgesteld. Op basis van ervaring en kennis gaat het waarschijnlijk om producten die qua eigenschappen overeenkomen met de reeds geïdentificeerde stoffen.

In hoofdlijnen is dus over in volume 68% van de producten uitgebreid onderzoek gedaan. Over het bulkproduct in polymeer (26,3% van volume) zal onderzoek mogelijk niet nodig zijn. Meer in detail blijkt dat de producten op de brandweerlijst 117 ingrediënten bevatten, waarvan er 40 tot op heden niet zijn onderzocht. Het tot op heden uitgevoerde onderzoek heeft zich niet op deze individuele stoffen gericht. In bijlage 7 zijn voor de 40 niet onderzochte ingrediënten van de brandweerlijst de volgende gegevens vermeld: volume volgens brandweerlijst, oplosbaarheid in water, mobiliteit en aquatische toxiciteit. Op basis van het risico op verspreiding en toxiciteit wordt voor 36 van de genoemde ingrediënten (stof en/of stofgroepen) geen vervolgonderzoek noodzakelijk geacht. Voor 4 stoffen wordt, vanwege hun hoeveelheid en eigenschappen, een vervolgonderzoek wenselijk geacht: - N,N-dimethylethanolamine.


17/99

- Flazasulfuron. - Cypermethrin. - Glyphosate. In deze fase van het onderzoek is daarmee 95% van de 81 relevante stoffen (77+4), genoemd in de brandweerlijst, onderzocht in grond en/of grondwater.


4 Afbraak en omzettingsproducten

Normaal gesproken worden chemische stoffen zodanig opgeslagen (in emballage) dat ze niet kunnen reageren met hun omgeving. Aan deze situatie kwam een einde tijdens de brand van 5 januari 2011. Tijdens deze brand zijn diverse chemische stoffen in het milieu terecht gekomen. Zonder deze geconditioneerde omstandigheden kan een product chemisch of biologisch worden omgezet. Om een goed beeld te hebben en te houden van de bodemverontreiniging is het van belang ook inzicht te hebben in de chemische/biologische omzettingsproducten en bijbehorende (negatieve) gezondheids/civieltechnische effecten. Gezien de cocktail van alle verontreinigende stoffen in de bodem is het onmogelijk om een 100% sluitend beeld te krijgen en vervolgens te houden van de gehele verontreiniging. Aan de hand van de uitgevoerde analyses is er echter wel een beeld ontstaan van de omzettingsproducten. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen: - Omzettingen van organische stoffen als gevolg van biologische activiteiten. - Omzettingen als gevolg van een chemische reactie tussen 2 of meerdere stoffen. In de navolgende paragrafen wordt stilgestaan bij de biologische en chemische omzetting van producten. De omzetting van organische componenten door biologische activiteiten (aeroob en anaeroob) is onderzocht door Bioclear [2,3,4,5]. In deze notitie wordt een samenvatting gegeven van de resultaten uit het onderzoek van Bioclear. De informatie over de chemische omzetting is gebaseerd op de reeds uitgevoerde analyses en een onderzoek naar polymerisatie in de bodem [7, 8]. 4.1 Biologische afbraak Door het uitvoeren van afbraaktesten en een grondwaterkarakterisatie is het afbraakpotentieel op de lokatie Chemie-Pack te Moerdijk in kaart gebracht. In onderstaande paragrafen zijn de resultaten van de verschillende onderdelen apart beschreven 4.1.1 Aerobe afbraaktesten Het doel van de aerobe afbraaktesten was om vast te stellen of met aerobe afbraak voldoende rendement kan worden behaald op de belangrijkste verontreinigde stoffen aanwezig in het grondwater. Verder is de noodzaak van toevoegen van nutriënten vastgesteld, aangezien nutriënten een grote kostenpost vormen bij de uitvoering van biosparging systemen. De aerobe afbraaktesten zijn uitgevoerd met grond en grondwater afkomstig van een bronlokatie en een pluimlokatie te Chemie-Pack. In de aerobe afbraaktesten is gefocust op een set van gidsparameters. De gidsparameters bij aanvang van de afbraaktesten waren voor het grondwater 2-ethyl-1-hexanol, BTEXN (benzeen, ethylbenzeen, tolueen, xylenen en naftaleen), di(tert-butyl)fenol (of aanverwante stof), tetrachlooretheen, cis 1,2-dichlooretheen en voor grond indaan, tri(t-butyl)fenol (of aanverwante stof), 4-(para) nonylfenol en 2-ethyl-1-hexanol. Bij start van de afbraaktesten is


19/99

daarnaast op een breder spectrum aan stoffen geanalyseerd, onder andere op aldehydes. Uit de resultaten van de startmeting bleek dat naast de gidsparameters ook de componenten formaldehyde, dimethylethylketon, en C8-C10 aromaten, zoals ethyltoluenen en n-propylbenzeen in het monster aanwezig zijn. Op deze componenten is daarom in de eindfase van de afbraaktest nogmaals geanalyseerd. Hiermee is bepaald of deze componenten in de testen worden afgebroken. Tijdens de afbraaktest is naast analyses op specifieke componenten ook geanalyseerd op een aantal indicatieve parameters zoals DOC (opgelost organisch koolstof) en fenol index. De DOC-waarde geeft het opgelost organisch koolstof in het grondwater weer. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt in verschillende fracties. Het betreft uitsluitend opgelost organisch materiaal, niet-wateroplosbare polymeren worden in deze analyse dus niet meegenomen. Resultaten aerobe afbraak Uit de analyses van de startmetingen blijkt dat in deze aerobe afbraaktesten maar een beperkt deel van de totale hoeveelheid opgelost organisch materiaal geïdentificeerd is middels component specifieke analyses (dit geldt ook voor de anaerobe testen). Het DOC bestaat dus voor een groot deel (circa 95%) uit onbekende componenten. Er is meer verontreiniging aanwezig dan met behulp van de individuele metingen is bepaald. Op basis van de resultaten van de aerobe afbraaktesten kan geconcludeerd worden dat de aanwezige organische verontreinigingen onder optimale omstandigheden, met voldoende zuurstof en nutriënten, grotendeels goed en snel aeroob afbreekbaar zijn. De DOC-waarde is in de gestimuleerde afbraaktesten met een factor 70-80% afgenomen. In de afbraaktesten waar de biologie is platgelegd is de DOC niet afgenomen. De resterende verontreiniging (20-30% van het DOC) bestaat waarschijnlijk uit niet of zeer moeilijk aeroob afbreekbare verbindingen. In deze testen is aan het eind van de testperiode circa 170 mg/l DOC over. Het is niet bekend uit welke specifieke componenten dit DOC bestaat. Middels ecotoxicologisch onderzoek is vastgesteld of door gestimuleerde aerobe afbraak de toxiciteit van het grondwater is afgenomen. In de aerobe pluimafbraaktest is de rest DOC-waarde vergelijkbaar met de achtergrond DOC-waarde van de locatie. Dit geeft aan dat de aanwezige verontreiniging goed afbreekbaar is. Op basis van de resultaten van de individuele onderzochte parameters blijkt dat de behaalde eindconcentraties voor de gidsparameters beneden de respectievelijke herstelwaarden voor deze componenten liggen. Uitzondering hierop is cis-1,2-dichlooretheen, waarvan de behaalde eindconcentratie in de waterfase (15-20 µg/l) rond de herstelwaarde van 20 µg/l ligt. De componenten tolueen, xylenen, naftaleen, trimethylbenzenen, formaldehyde, indaan en 2-ethylhexanol kunnen allen onder aerobe omstandigheden worden afgebroken. Concluderend kan worden gesteld dat gestimuleerde aerobe biologische afbraak in potentie een geschikte saneringstechniek is om de aanwezige verontreiniging te verwijderen. Circa 80% van de in de waterfase aanwezige organische verontreiniging is biologisch afbreekbaar gebleken, waarbij vergaande verwijdering (95%) van de gemeten parameters mogelijk is.


Ongeveer 20 à 30% van de aanwezige verontreiniging (uitgedrukt in DOC) is onder aerobe condities niet tot zeer slecht afbreekbaar. In de pluim wordt de antropogene verontreiniging nagenoeg volledig verwijderd, de rest DOC-waarde is vergelijkbaar met de van nature aanwezige DOC. 4.1.2 Anaerobe afbraaktesten Het doel van de anaerobe testen is om vast te stellen of natuurlijke afbraak onder anaerobe condities, zowel bij hoge als bij lagere concentraties (randen van de pluim), optreedt. Op basis van de afbraaksnelheden gemeten in de afbraaktesten kan (via modelberekeningen) worden bepaald of een stabiele eindsituatie kan worden bereikt. De anaerobe afbraaktesten zijn uitgevoerd met grond en grondwater afkomstig van een bronlokatie en een pluimlokatie te Chemie-Pack. Om een uitspraak te doen over het optreden van biologische afbraak zijn naast de biotische testen ook abiotische afbraaktesten ingezet waarbij de biologie werd stilgelegd. Door de afname in verontreinigingsconcentraties in de biotische testen te vergelijken met de afname in de abiotische testen kon worden bepaald welk deel van de afname door biologische afbraak werd veroorzaakt. Naast het meten van specifieke componenten van de verontreiniging zijn ook de somparameters DOC (totaal organisch koolstof) en de fenol-index (som fenolische componenten) gemeten. Tevens zijn analyses uitgevoerd op de beschikbare hoeveelheid nutriënten in de waterfase en is het droge- en organisch stofgehalte van de grondmonsters bepaald. Resultaten anaerobe afbraak Op basis van de afname in de somparameter DOC (totaal organisch koolstof) in de biotische anaerobe afbraaktesten (ten opzichte van de abiotische afbraaktesten) kan geconcludeerd worden dat er biologische afbraak optreedt. In de afbraaktest met materiaal uit de bron is de afname het duidelijkst (circa 60%). In de pluim afbraaktest is deze afname minder duidelijk. In de abiotische test is een toename in DOC waargenomen, terwijl in de biotische test een afname van circa 20% is vastgesteld. De rest DOC-concentratie bedraagt in de bronafbraaktest circa 200 mg/l en in de pluim afbraaktest circa 70 mg/l. Ter vergelijking, de achtergrond DOC-waarde bedraagt circa 30 mg/l. In beide gebieden (bron en pluim) blijven er dus na de anaerobe afbraak (gedurende zes maanden) antropogene stoffen in het grondwater achter. Hierbij kan niet worden uitgesloten dat op langere termijn een verdergaande reductie van het DOC-gehalte kan plaatsvinden. Anaerobe processen verlopen van nature erg langzaam. Uit de resultaten van de anaerobe pluim afbraaktest blijkt bijna 100% van de fenolische componenten op biologische wijze te zijn afgebroken. In de bronafbraaktest is het resultaat minder eenduidig, er zijn aanwijzingen gevonden voor zowel vorming (door afbraak van


21/99

aromatische componenten waarbij fenolen als intermediair worden gevormd) als afbraak van fenolische componenten. In de bronafbraaktesten blijkt ophoping van intermediairen van de aromatenafbraak plaats te vinden, hier is een ophoping van intermediaire producten van de aromaten afbraak (fenolen) waargenomen. Hier vindt dus onvolledige afbraak plaats, dit kan komen doordat de omstandigheden niet gunstig genoeg zijn (tekort aan sulfaat om alle aromatische verbindingen te verwijderen) of dat de geschikte enzymen (nog) niet aanwezig zijn. Uit de resultaten van de grondwaterkarkaterisatie blijkt dat op deze lokatie de genen bamA en bssA (betrokken bij de afbraak van de intermediairen in de aromaten afbraakroute) niet aanwezig zijn. Door het vergelijken van de resultaten van de biotische en abiotische testen van de afbraaktesten die zijn uitgevoerd met grond en grondwater afkomstig van de bron en pluim, blijkt dat anaerobe afbraak van onderstaande stoffen op biologische wijze plaatsvindt: - 2-ethylhexanol. - 2-ethylhexanal. - Tolueen (onvolledig in de bron test) en xylenen. - Cumeen (in de pluim test). - Chlooralifaten (in de pluim test) Verwijdering van de C9-C10 aromaten (onder andere n-propylbenzeen en 1,2,4,5- tetramethylbenzeen) en ethyltoluenen wordt zowel door abiotische processen (vervluchtiging, hechting, chemische omzetting) veroorzaakt als door biologische afbraakprocessen. Door biologische afbraak worden de concentraties sneller verlaagd dan door abiotische processen. Met biologische afbraak worden lagere eindconcentraties bereikt. Op basis van de statistische trendanalyse blijkt dat de chlooralifatische componenten (zeer gering aandeel van de totale verontreiniging) in de bron afbraaktest niet worden afgebroken. Dit komt doordat hier ongunstige condities heersen (sulfaat reducerend) en er geen geschikte dechlorerende bacteriën aanwezig zijn. In de pluim afbraaktest wordt deze verontreiniging wel afgebroken. 2-tertbutylfenol en 4-tertbutylfenol worden gebruikt als conserveringsmiddel. Uit de resultaten van de afbraaktesten is geen bewijs verkregen dat deze componenten anaeroob worden afgebroken. Dit komt overeen met de verwachting dat conserveringsmiddelen niet makkelijk worden afgebroken. Deze componenten hebben een gering aandeel in de totale verontreinigingsvracht. De eindconcentraties van alle gemeten verontreinigingscomponenten liggen bij de eindmeting allen onder de vastgestelde herstelwaarde, dit geldt ook voor de componenten welke in de biotische test niet zijn afgebroken. Voor de meeste componenten was dit ook het geval bij start van de test. Formaldehyde is geen gidsparameter maar komt in hoge concentraties op de lokatie voor


(voornamelijk in de bronzone). Uit de bronafbraaktest blijkt dat formaldehyde onder anaerobe condities volledig verwijderd wordt. Voor formaldehyde is geen herstelwaarde gedefinieerd. 4.1.3 Grondwaterkarakterisatie Het doel van de grondwaterkarakterisatie was vast te stellen of er in het grondwater potentie voor natuurlijke afbraak van de aanwezige verontreiniging aanwezig is en wat de ruimtelijke spreiding van de afbraakpotentie is. In de grondwaterkarakterisatie is enerzijds ingeschat of natuurlijke afbraak van specifieke stoffen en stofgroepen onder de op de lokatie heersende omstandigheden mogelijk is en anderzijds is beoordeeld of er indicaties zijn dat deze afbraakprocessen al plaatsvinden. Naast de bovengenoemde afbraaktesten, welke zijn uitgevoerd onder optimale laboratoriumcondities, is in het veld ook onderzoek uitgevoerd naar de afbraakpotentie. Dit onderzoek is uitgevoerd middels een grondwaterkarakterisatie, waarbij uit 14 verschillende peilbuizen op lokatie grondwatermonsters zijn genomen en geanalyseerd op zowel chemische als biologische parameters. De grondwatermonsters zijn genomen met de zogenaamde kunstnier bemonsteringsmethode. Hierdoor is het mogelijk om de bacteriën, die afbraak kunnen veroorzaken (afbraakpotentie), aan te tonen, ook al zijn deze in lage aantallen aanwezig. Uit de grondwaterkarakterisatie blijkt dat op de lokatie matig tot sterk gereduceerde redoxomstandigheden heersen, waarbij plaatselijk hoge concentraties aan sulfaat (200 mg/l) aanwezig zijn. Mogelijk dat deze hoge sulfaatconcentraties een gevolg zijn van de calamiteit/brand. Theoretisch kunnen onder deze condities gehalogeneerde ethenen (VOCl) en aromaten zoals BTEXN afgebroken worden. In de grondwaterkarakterisatie is de aanwezigheid onderzocht van genen, welke betrokken zijn bij de afbraak van aromaten en van bacteriën die verantwoordelijk zijn voor het anaerobe dechloreringsproces. Uit de resultaten blijkt dat de bacteriesoort Dehalococcoides op het merendeel van de meetpunten aanwezig is, met uitzondering van het sterk verontreinigde brongebied. Dit betekent dat op het merendeel van de meetpunten reductieve dechlorering3 op kan treden. Het enzym betrokken bij de afbraak van naftaleen is alleen zeer plaatselijk (in 15% van de peilbuizen) aangetroffen, voornamelijk nabij de bronzone. Dit geeft aan dat de potentie voor anaerobe afbraak van naftaleen plaatselijk aanwezig is. Het gen dat betrokken is bij de eerste stap in de afbraak van gemethyleerde aromaten, zoals toluenen en xylenen, is in 40% van de verontreinigde peilbuizen aangetroffen. Hieruit blijkt dat op de lokatie anaerobe afbraak van gemethyleerde aromaten, en mogelijk ook fenolen, op kan treden. Verder blijkt de pH op lokatie binnen het voor biologie optimale pH bereik te liggen (tussen 6,6 en 7,3). Dit vormt dus geen belemmering voor de biologische afbraak van de aanwezige verontreinigingen.

3 Reductieve dechlorering: afbraakproces van gehalogeneerde verbindingen, zoals dichlooretheen.


23/99

Op basis van de grondwaterkarakterisatie kunnen op dit moment geen uitspraken gedaan worden over de afbraak van andere stoffen dan de gehanteerde gidsparameters (gemethyleerde aromaten en gechloreerde ethenen), omdat nog onvoldoende bekend is over de omstandigheden waaronder deze goed afbreekbaar zijn en over de genen die betrokken zijn bij de afbraak. Ook kan op dit moment geen uitspraak gedaan worden over de natuurlijke afbraaksnelheid van de verschillende componenten op de lokatie. 4.1.4 Ecotoxicologische testen De toxiciteit van de na aerobe afbraak overgebleven (rest)verontreiniging is door ecotoxicologisch onderzoek vastgesteld. Het grondwater van de lokatie Chemie-Pack komt op lange termijn via de omliggende sloten uiteindelijk in het Hollandsch Diep terecht, waardoor het van belang is om inzicht te hebben in de toxiciteit van de resterende verontreiniging in het grondwater voor en na toepassen van de saneringsmaatregel bestaande uit biosparging. Om tot een juiste inschatting van de toxische effecten van de verontreiniging bij Chemie-Pack te komen, is een set aan ecotoxicologische testen gebruikt waarbij verschillende onderdelen van het aquatisch ecosysteem aan bod kwamen. Uit de resultaten van de afbraaktesten blijkt dat het niet volledig bekend is uit welke verbindingen de verontreiniging (uitgedrukt in DOC) precies bestaat (slechts circa 5% kon worden gekarakteriseerd). Bij de afbraak van organische stoffen worden intermediaire producten gevormd, welke mogelijk niet worden gemeten. Deze stoffen kunnen in potentie toxisch zijn, zelfs als het uitgangsproduct (de oorspronkelijke verontreiniging) niet toxisch is. Uit de toxiciteitstesten blijkt dat ook na aerobe behandeling toxiciteit aanwezig is. Indien het water zonder behandeling in de sloten terechtkomt, kan dit een nadelig effect hebben op het aquatisch ecosysteem. Door de aerobe behandeling neemt de toxiciteit dusdanig af dat er bij natuurlijke lozing van het grondwater op het aquatisch ecosysteem nauwelijks een negatief effect te verwachten valt, zeker als rekening wordt gehouden met verdunning in het oppervlaktewater. Indien rechtstreeks actieve (industriële) lozing op het oppervlaktewater plaatsvindt, dan treedt er mogelijk na aerobe behandeling nog steeds een negatief toxisch effect op. 4.2 Chemische omzetting Veel van de stoffen die bij Chemie-Pack stonden opgeslagen, zijn zeer chemisch reactief. Bij de brand zijn grote hoeveelheden van deze stoffen onder andere via het bluswater in de bodem en het grondwater terecht gekomen. De opgeslagen stoffen zijn in diverse onderzoeken in grond en grondwater aangetroffen. Sommige opgeslagen additieven zijn in waterig milieu niet stabiel en hydrolyseren. Dit geldt bijvoorbeeld voor de de stof ethylhexylnitraat (EHN) die in grote hoeveelheden (meer dan 160.00 liter) lag opgeslagen bij Chemie-Pack ten tijde van het incident. De aangetroffen hydrolyse producten ethylhexanol, ethylhexaanzuur en aanverwante verbindingen in grondwater kunnen hiermee worden verklaard.


Naast chemische omzetting door hydrolyse is ook vastgesteld dat een aantal stoffen chemische reacties met elkaar is aangegaan, waarbij verscheidene nieuwe chemische stoffen zijn ontstaan. Chemische reacties treden vaak op bij onder andere hoge concentraties aan stoffen, wanneer veel verschillende stoffen bij elkaar gevoegd worden en bij hoge temperaturen. Tijdens en direct na de brand zullen daarom naar verwachting veel chemische reacties hebben plaatsgevonden. Echter ook meer dan een jaar na dato blijken nog tal van stoffen onder bepaalde condities te reageren, waarbij nieuwe stoffen worden gevormd. De verwachting is dat deze chemische processen nog langdurig zullen plaatsvinden en mogelijk te beïnvloeden zijn. Zo worden in het zuiveringsproces van het grondwater van Chemie-Pack onoplosbare stoffen gevormd die het zuiveringsproces bemoeilijken. Ook in buffercontainers en op diverse lokaties waar peilbuizen in het grondwater zijn geplaatst, blijkt er een vast (polymerisatie-)product te worden gevormd. Omdat polymerisatieproducten zelf vaak moeilijk chemisch te analyseren zijn, is onderzoek uitgevoerd naar gevormde chemische tussenproducten. Hierin is aangetoond dat in de bodem van Chemie-Pack en tijdens de zuivering van het grondwater polymerisatiereacties van alkylfenolen plaatsvinden. De tussenproducten van de polymerisatie van 2,6-di-(tertiair butyl)fenol en 2,6-di-(tertiair butyl)-4 methylfenol zijn geïdentificeerd en in alle onderzochte monsters aangetroffen. Deze tussenproducten waren volgens de brandweerlijst van Chemie-Pack niet aanwezig en zijn dus gevormd. De stoffen 2,6-di-(tertiair butyl)fenol en 2,6-di-(tertiair butyl)-4 methylfenol waren in grote hoeveelheden aanwezig. Of er naast deze polymerisaties ook andere polymerisaties hebben plaatsgevonden, kan niet worden uitgesloten. Het is waarschijnlijk dat naast de hier geïdentificeerde dimeren er ook andere reactie-producten bij de polymerisatie zijn ontstaan (trimeer, tetrameer, etc., polymeer) als vaste stof op het terrein van Chemie-Pack zullen voorkomen. Niet uitgesloten is dat er tevens polymerisaties optreden vanuit andere stofgroepen. Uit de literatuurgegevens over de polymerisatie van fenolen blijkt dat het proces van polymerisatie wordt versterkt door aanwezigheid van kationen, zoals ijzer en aanwezigheid van lucht. In de bodem van Chemie-Pack is veel ijzer aanwezig en bij de zuivering en de plaatsen waar peilbuizen staan, zal ook mogelijk voldoende lucht aanwezig zijn, zodat polymerisatie van fenolen daar mogelijk versterkt optreedt. Kennis van het mechanisme van polymerisatie en de randvoorwaarden kan mogelijk worden gebruikt om polymerisatie gericht te sturen op die plaatsen waar het mogelijk minder een probleem vormt.


25/99

5 Conclusies

5.1 Brandweerlijst 5.1.1 Brandweerlijst voor 97% geïdentificeerd De 233 producten van de brandweerlijst zijn voor 97%, op basis van volume, geïdentificeerd. Slechts 3% van het volume (13 producten) kon niet worden geïdentificeerd, vanwege het niet beschikbaar hebben van veiligheids-informatiebladen. Dus van de 233 opgeslagen organische producten kon van 13 producten de identiteit niet met zekerheid worden achterhaald. Op basis van ervaring en kennis gaat het waarschijnlijk om producten die qua eigenschappen overeenkomen met de reeds geïdentificeerde stoffen. De meeste opgeslagen stoffen zijn additieven voor benzine, diesel, biodiesel, jetfuel of afvalolie. 5.1.2 Stofeigenschappen geïnventariseerd De 117 ingrediënten (stoffen of stofgroepen) waaruit de 233 geïdentificeerde producten bestaan zijn geïnventariseerd. Per ingrediënt is voor zover bekend de toepassing aangegeven (bijlage 2), de opgeslagen hoeveelheden op basis van de brandweerlijst, het CAS nummer, de chemische formule, het molecuulgewicht, de dampspanning, de oplosbaarheid in water, de constante van Henry, de reukgrens, de octanol-water verdelingscoëfficiënt, de bodem-water verdelingscoëfficiënt, de retardatiefactor en de aquatoxiciteit (bijlage 3). 5.2 Bodemonderzoek en analyses 5.2.1 Omvangrijke bodemverontreiniging na brand bij Chemie-Pack Door bodemonderzoek is vastgesteld dat er door de brand bij Chemie-Pack sprake is van een omvangrijke bodemverontreiniging. 5.2.2 Chemie-Pack relevante verontreiniging voor 95% geanalyseerd Via de uitgebreide analysepakketten en toegepaste analysemethoden zijn circa 400 individuele stoffen onderzocht in grond en grondwater, waarvan er 181 stoffen daadwerkelijk zijn aangetoond. Van de 117 ingrediënten (stoffen of stofgroepen) op de brandweerlijst is 95% van de als relevant aangewezen stoffen in grond en/of grondwater onderzocht. Van 4 nog als risicovol beoordeelde stoffen wordt geadviseerd om deze in vervolgonderzoek mee te nemen. 5.2.3 Brandweerlijst goed uitgangspunt voor de te verwachten verontreinigingen Van de 181 aangetoonde stoffen kan 95% direct gerelateerd worden aan de brand en de brandweerlijst van Chemie-Pack. Er zijn geen stoffen in hoge concentraties aangetroffen die geen relatie hebben met de brandweerlijst. Hiermee is aangetoond dat de brandweerlijst een goed uitgangspunt is voor de te verwachten verontreinigingen.


5.3 Afbraak en omzettingsproducten 5.3.1 Goede en snelle aerobe afbraak Uit de aerobe afbraaktesten kan worden geconcludeerd dat de aanwezige organische verontreinigingen onder optimale omstandigheden, met voldoende zuurstof en nutriënten, grotendeels goed en snel aeroob afbreekbaar zijn: - Circa 80% van de in de waterfase aanwezige organische verontreiniging is biologisch

afbreekbaar, waarbij vergaande verwijdering (ca. 95%) van de gemeten parameters mogelijk is.

- Ongeveer 20 à 30% van de aanwezige verontreiniging is onder aerobe condities niet tot zeer slecht afbreekbaar.

Gestimuleerde aerobe afbraak waarbij actief belucht wordt is een saneringstechniek waarbij ca. 70 tot 80% van de aanwezige verontreiniging snel wordt afgebroken. 5.3.2 Snellere anaerobe afbraak dan abiotische verwijdering en lagere eindconcentraties Uit de anaerobe afbraaktesten kan worden geconcludeerd dat: - Biologische afbraak van de aanwezige organische verbindingen plaatsvindt. In de

afbraaktest met materiaal uit de bron is de afname het duidelijkst (ca. 60%). - Biologische verwijdering van fenolische componenten treedt op. In de afbraaktest met

materiaal uit de pluim blijkt bijna 100% van de fenolische componenten op biologische wijze te zijn afgebroken. In de afbraaktest met materiaal uit de bron vindt onvolledige afbraak plaats. Er vindt ophoping plaats van intermediairen van de aromatenafbraak, wellicht doordat de omstandigheden niet gunstig genoeg waren (tekort aan sulfaat).

- 2-ethylhexanol, 2-ethylhexanal, tolueen en overige fenolische componenten worden biologisch afgebroken.

- C9-C10 aromaten en ethyltoluenen worden zowel door abiotische als door biotische processen verwijderd. Met biologische afbraak worden lagere eindconcentraties bereikt.

- Voor chlooralifaten, nonylfenol mono-ethox, 2-tertbutylfenol en 4-tertbutylfenol is geen bewijs voor biologische afbraak verkregen (noch voor abiotische verwijdering). Dit komt wellicht door ongunstige condities (sulfaat reducerend) en het niet aanwezig zijn van geschikte dechlorerende bacteriën.

- Eindconcentraties na anaerobe afbraak liggen onder de Gebiedsspecifieke Richtwaarden voor Herstel.

- Formaldehyde breekt onder anaerobe omstandigheden volledig af. - Na afloop van de uitgevoerde anaerobe afbraaktesten blijft er een restverontreiniging

achter . Er kan niet worden uitgesloten dat op langere termijn een verdergaande reductie van het DOC-gehalte zal plaatsvinden. Anaerobe processen verlopen van nature langzaam.

5.3.3 Anaerobe afbraak is kansrijk, aanwezigheid onvoldoende sulfaat is bottleneck Uit de grondwaterkarakterisatie blijkt dat anaerobe afbraak van gehalogeneerde ethenen, naftaleen, tolueen, xylenen en vergelijkbare gemethyleerde aromaten en fenolische componenten op deze lokatie kansrijk is. Indien de totale poel aan organische verbindingen in ogenschouw worden genomen dan is er in de bronzone een tekort aan elektronenacceptor


27/99

(sulfaat) om alle verontreiniging via niet-gestimuleerde natuurlijke afbraak te verwijderen. De bottleneck is de aanwezigheid van voldoende sulfaat. De volgende bacteriesoorten zijn aangetroffen: - Dehalococcoides4 is op het merendeel van de meetpunten aanwezig, met uitzondering

van het sterk verontreinigde brongebied. - Het enzym, betrokken bij de afbraak van naftaleen, is alleen plaatselijk (in 15% van de

peilbuizen) aangetroffen, voornamelijk nabij de bronzone. - Het gen dat betrokken is bij de eerste stap in de afbraak van gemethyleerde aromaten,

zoals toluenen en xylenen, is in 40% van de verontreinigde peilbuizen aangetroffen. De pH op lokatie ligt binnen het voor biologie optimale pH-bereik: 6,6 - 7,3. 5.3.4 Afname in toxiciteit van het grondwater na aerobe stimulering Na het toepassen van aerobe afbraak blijven in de pluimzone nagenoeg geen antropogene stoffen meer over (rest-DOC is vergelijkbaar met de achtergrond DOC-waarde). In de bron blijft nog circa 170 mg/l DOC achter. De toxiciteit van deze monsters is afgenomen. Bij natuurlijke lozing van het grondwater op het oppervlaktewater wordt na aerobe behandeling, indien rekening gehouden wordt met verdunning, nauwelijks een negatief effect verwacht. Indien rechtstreeks actieve (industriële) lozing op het oppervlaktewater plaatsvindt dan treedt er mogelijk na aerobe behandeling nog steeds een negatief toxisch effect op. 5.3.5 Opgeslagen stoffen chemisch zeer reactief Veel van de stoffen die bij Chemie-Pack stonden opgeslagen, zijn chemisch zeer reactief. Naast chemische omzetting door hydrolyse gaat een aantal stoffen chemische reacties met elkaar aan, waarbij nieuwe chemische stoffen ontstaan. Ook polymerisatiereacties van alkylfenolen vinden plaats. Het proces van polymerisatie in de bodem wordt versterkt door de aanwezigheid van kationen, zoals ijzer en lucht. 5.4 Milieuhygiënisch relevante stoffen In figuur 5.1 is de karakterisatie van de aanwezige chemische stoffen in de bodem geschematiseerd weergegeven. Het resultaat van de karakterisatie op basis van de verschillende “aanvliegroutes” met hun onderlinge samenhang leidt tot een set van milieuhygiënisch relevante stoffen voor de bodemsanering. Vastgesteld is dat het gehalte TOC veel hoger is dan de som van de aangetroffen gehalten (uitgaande van de geanalyseerde stoffen). Er is naar verwachting een grotere “vracht” aan verontreiniging aanwezig, dan dat strikt genomen gemeten of vastgesteld wordt met analyses. De onbekende stoffen, bestaande uit afbraakproducten, reactieproducten, polymeren, dragen bij aan het TOC, maar het is niet precies bekend welke stoffen het betreft.

4 Dehalococcoides: bacteriesoort verantwoordelijk voor reductieve dechlorering, oftewel het afbraakproces voor gehalogeneerde verbindingen.


Figuur 5.1: grafische weergave karakterisatie stoffen bodemverontreiniging Chemie-Pack


29/99

6 Gidsparameters

Tot op heden vinden nog bodemonderzoeken plaats op en nabij het terrein van Chemie-Pack. De monsters (grond en grondwater) worden vaak op een breed analysepakket geanalyseerd. Het onderzoeken van honderden stoffen brengt hoge kosten en lange analysetermijnen met zich mee. Om kosten en tijd te besparen, wordt voorgesteld te werken met pakketten van gidsparameters. Deze gidsparameters zijn representatief voor de aanwezige verontreiniging en zijn toegespitst op de fase van onderzoek of sanering waar het pakket betrekking op heeft. Op deze manier kan met een beperkt gidsparameterpakket voldoende informatie worden verzameld. 6.1 Waaraan moet een gidsparameter voldoen? Niet elke parameter komt in aanmerking om als gidsparameter te dienen. Bij het bepalen van de gidsparameters wordt rekening gehouden met de volgende uitgangspunten: - Parameter (grond-grondwater) moet aangetoond zijn in concentratie > GRH [6]. - Parameter dient meerdere malen verhoogd (> GRH) voor te komen en geografisch

verspreid te zijn. - Parameter vertegenwoordigt waar mogelijk een bepaalde stofgroep of groep van stoffen. Naast deze algemene uitgangspunten is het ook van belang dat de parameters worden geselecteerd op grond van een of meerdere specifieke eigenschappen: - Mobiliteit: stoffen die heel mobiel zijn, of juist niet. - Risico’s voor mens en milieu: risicovolle stoffen voor mens of milieu. - Wijze van analyseren: betreft het een standaard analyse of specialistisch onderzoek. - Analysetermijn: resultaten analyses moeten soms snel beschikbaar kunnen zijn. - Stoffen zijn afkomstig van Chemie-Pack, inclusief afbraak- en omzettingsproducten. - Wettelijke eisen en vergunningseisen. Deze aspecten worden hieronder kort besproken. Verspreidingsgedrag (bron, kern pluimgebied) In voorgaande hoofdstukken is stilgestaan bij eigenschappen van verschillende stoffen. Bijlage 2 en 3 bevatten informatie over eigenschappen van stoffen. De opbouw en omstandigheden in de bodem en de eigenschappen van de stoffen bepalen in welke mate een bepaalde stof immobiel, minder mobiel of mobiel is. In bijlage 8 is aangegeven welke stofgroepen op basis van verspreidingsgedrag relevant zijn als gidsparameter. Gezondsheidsrisico’s en risico’s voor het ecosysteem (toxiciteit) Elke stof kan bij een bepaalde concentratie als toxisch worden beschouwd. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen ecologische toxiciteit en humane toxiciteit. Conform de notitie GRH [6] worden de “terugsaneerwaarden” gebaseerd op de functieklasse industrie. Op het moment dat de bijbehorende Gebiedspecifieke richtwaarden voor herstel worden overschreden kan er sprake zijn van humane of ecologische risico’s. Omdat op een industrieterrein pas sprake is van ecologische risico’s bij relatief grote oppervlakten aan verontreiniging zijn de humane risico’s voor het vaststellen van gidsparameters het meest


relevant. Selectie van gidsparameters dient derhalve gebaseerd te zijn op een lage humane toxiciteit. Ecologische toxiciteit is alleen van belang bij stoffen die door middel van verspreiding terecht kunnen komen in oppervlaktewater. In bijlage 8 is aangegeven welke stofgroepen op basis van toxiciteit relevant zijn als gidsparameter. Zoals in hoofdstuk 5 is gebleken, is het gehalte TOC veel hoger dan de som van de aangetroffen gehalten (uitgaande van de geanalyseerde stoffen). Uit de resultaten van de zuivering en de afbraaktesten blijkt dat een groot deel van het TOC wordt afgebroken. Via ecotoxicologische testen wordt de toxiciteit van de restverontreiniging bepaald. Operationele parameters Naast onderzoek naar verontreinigingsparameters is het ook van belang inzicht te krijgen in stoffen en/of omstandigheden in de bodem. Deze gegevens zijn noodzakelijk om een keuze te maken in mogelijke saneringstechnieken. Daarnaast zijn deze operationele parameters van belang tijdens de uitvoering van de (grondwater)sanering. In hoofdstuk 4 is reeds stilgestaan bij parameters die van belang zijn bij de biologische afbraak van bepaalde organische componenten in de bodem. Naast parameters voor de biologische afbraak is er mogelijk ook onderzoek nodig naar operationele parameters ten behoeve van de grondwateronttrekking en de waterzuivering. Stoffen specifiek voor Chemie-Pack De overheid zorgt voor de sanering van de verontreiniging die is ontstaan na de brand bij Chemie-Pack. De saneringsversplichting op grond van artikel 30 Wet bodembescherming geldt echter alleen voor stoffen die tijdens de calamiteit bij Chemie-Pack in het milieu terecht zijn gekomen. In bijlage 8 is aangegeven welke stoffen en stofgroepen specifiek zijn voor Chemie-Pack. Eisen ivm vergunning Zoals bij elke bodemsanering dient aan bepaalde wettelijke eisen en vergunnings-voorschriften te worden voldaan. De eisen kunnen betrekking hebben op parameters die (periodiek) geanalyseerd dienen te worden. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan analysepakketten in het kader van lozing en grondreiniging. Samenvatting In de onderstaande tabel is aangegeven of de stofgroep op basis van de verschillende milieuhygienische deelaspecten wel of niet wordt voorgesteld als gidsparameter. (+ relevant, +/- minder relevant, - niet relevant). In de kolom analyses staat vermeld of op basis van de verwachte analysekosten of analysetermijn de groep geschikt is (+) of minder geschikt (-) is als gidsparameter.


31/99

Stofgroep Verspreiding Toxiciteit humaan

Aqua-Toxiciteit

Analyses Aandachtspunt

Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten)

+ + + + Specifiek Chemie-Pack

BTEXNS + + + + - Amines + + + - Toxisch bij erg lage gehalten VOCl + + - + - Alkylfenolen + + + - Specifiek Chemie-Pack,

slechter afbreekbaar Metalen - - - nvt Openbaar gebied Minerale olie +/- - - + Nonylfenolen + - + - Specifiek Chemie-Pack,

slechter afbreekbaar PFOS + - + - Verspreiding pluim ivm

mobiliteit. Mogelijk afbraak Ferroceen + - - + Met name grond Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

+ - - + Specifiek Chemie-Pack Focus op afbraakproducten

Aldehydes + + + + - 6.2 Wanneer is welke gidsparameter relevant in de uitvoering? Iedere fase van onderzoek en sanering kent specifieke kenmerken, waardoor een parameter niet voor iedere fase relevant is. Een stof die zich bijvoorbeeld nauwelijks hecht aan de bodem en met name in het grondwater wordt aangetroffen, is niet interessant als gidsparameter voor onderzoek in de grond. Uit efficiëntie oogpunt is het derhalve wenselijk om per fase een gidsparameterpakket samen te stellen. De verschillende fasen zijn hieronder beschreven. 6.2.1 Inkadering grond In deze onderzoeksfase gaat het om het vaststellen van de omvang van de verontreiniging in de grond. Het onderzoek van de grond richt zich voornamelijk op het traject van maaiveld tot grondwaterniveau (tot ca 0.5-1,0 m-mv). De bovenste 0,5 meter van de bodem wordt beschouwd als contactzone en is daarom relevant voor de humane toxiciteit. Gezien de lage concentratie aan lutum en organisch stofgehalte zullen de verontreinigende stoffen (afkomstig van Chemie-Pack) niet of zeer slecht worden geïmmobiliseerd. Verspreiding naar het grondwater verloop relatief snel. Op basis van de dataset met alle analyseresultaten van het grondonderzoek is gekeken welke stoffen zijn aangetroffen boven de GRH en waar (geografisch) de stoffen zijn waargenomen. Stoffen die niet boven de GRH zijn aangetroffen en/of slechts in zeer beperkte mate zijn aangetroffen, zijn niet geschikt als gidsparameter. 6.2.2 Inkadering grondwater In deze onderzoeksfase gaat het om het vaststellen van de omvang van de verontreiniging in het grondwater in horizontale en verticale zin. Op grond van onderzoek is vast komen te staan dat er geen grondwaterverontreiniging, veroorzaakt door de calamiteit bij Chemie-Pack, voorkomt onder de kleilaag (ca 3 m-mv). De verticale inkadering blijft daarom beperkt


tot aan de kleilaag. Door een laag humus en lutum gehalte is de hechting van de verontreinigende stoffen aan de bodemmatrix beperkt. Uit het uitgevoerde onderzoek blijkt dat veel verontreinigende stoffen zich met name in het grondwater bevinden. Niet elke (organische) stof is even mobiel. In bijlage 3 is informatie over de mobiliteit van stoffen terug te vinden. Stoffen met een relatief hoge wateroplosbaarheid en lage Koc- of Kow-waarde zijn mobiel. Bij het inkaderen van de grondwaterverontreiniging zijn de mobiele stoffen het belangrijkst om de contour vast te stellen. 6.2.3 Saneringsonderzoek Het saneren van een bodemverontreiniging kan op diverse manieren plaatsvinden. Voor welke saneringstechniek wordt gekozen, is afhankelijk van vast te stellen uitgangspunten en de omstandigheden in de bodem. In het saneringsonderzoek worden verschillende saneringstechnieken tegen elkaar afgezet. De saneringsdoelstellingen staan in de notitie GRH [6] verwoord. Elke saneringstechniek heeft zijn positieve en negatieve kenmerken. Door het combineren van de uitgangspunten met de positieve en negatieve eigenschappen van een saneringstechniek kan worden nagegaan welke techniek(en) het beste kan/kunnen worden ingezet. Om na te gaan of een techniek mogelijk is, dient er vaak aanvullend onderzoek te worden gedaan naar de gehalten van stoffen die van nature in de bodem voorkomen en de gebiedsspecifieke eigenschappen van de bodem. Uit onderzoek van Bioclear is vast komen te staan dat er duidelijk sprake is van biologische activiteit in het grondwater. Mogelijk dat biodegradatie een belangrijke peiler is voor de sanering van het grondwater. Het is dan ook van belang dat elementen van biodegradatie worden meegenomen in het saneringsonderzoek. Tijdens de sanering zal ook grondwater (biologisch) worden gezuiverd. Een waterzuivering wordt mede gedimensioneerd op basis van de onderzoeksgegevens van het verontreinigde grondwater. Aspecten die van belang zijn voor de waterzuivering dienen daarom ook mee te worden genomen in het saneringsonderzoek. Daarnaast moet rekening worden gehouden met eisen van procedures en vergunningen. 6.2.4 Monitoring grond De calamiteit bij Chemie-Pack heeft zich op 5 januari 2011 voorgedaan. Vrij snel na de calamiteit is het eerste bodemonderzoek uitgevoerd, vaak op een breed analysepakket. Afhankelijk van de onderzoeksvragen zijn binnen bepaalde gebieden één of meerdere onderzoeken naar de grond uitgevoerd. De vraag is of data ouder dan één jaar een representatief beeld geven van de grondverontreiniging. Uitspoeling van verontreiniging naar diepere lagen in de grond en/of het grondwater is niet uit te sluiten. Aangezien het grondwater zich bevindt op ca 0,5 m-mv wordt met name een verspreiding richting het grondwater verwacht. Indien gekozen wordt voor een in-situ grondsaneringsvariant is het van belang operationele parameters mee te nemen bij de monitoring. 6.2.5 Monitoring grondwater Een groot aantal gemeten stoffen in het grondwater is mobiel. Ondanks het gebruik van het grondwaterbeheerssysteem is het niet ondenkbaar dat het verontreinigde grondwater zich verder verspreidt. Het is derhalve noodzakelijk dat periodiek onderzoek wordt gedaan naar het verspeidingsgedrag van de grondwaterverontreining. De parameters voor deze


33/99

monitoring komen overeen met die van de inkadering grondwater. Op een gegeven moment zal worden overgegaan tot saneren van de bodem. Tijdens de saneringsfase zullen de verontreinigingen binnen de GRH-contour worden aangepakt. Afhankelijk van de saneringsmethode (onttrekken, in-situ en/of biodegradatie) worden bepaalde parameters snel/traag of niet verwijderd. Tijdens de saneringsfase zal gemonitoord moeten worden op mobiele/immobiele stoffen, eenvoudig/slecht afbreekbare stoffen en stoffen die door chemische processen worden omgezet in andere stoffen. Daarnaast zijn operationele parameters van belang. Het parameterpakket monitoring grondwater zal derhalve afwijken van het inkaderingspakket grondwater. 6.2.6 Waterzuivering Tijdens de toekomstige bodemsanering zal vrijwel zeker een bepaald volume verontreinigd grondwater worden onttrokken. Dit grondwater zal niet direct geloosd mogen worden op oppervlaktewater en/of riool, zodat een zuiveringsstap noodzakelijk is. Een waterzuivering wordt gedimensioneerd op basis van volume, concentratie en wettelijke minimale eisen. Naast het parameterpakket voor inkadering grondwater en monitoring van het grondwater is het noodzakelijk specifieke parameters voor de waterzuivering periodiek te onderzoeken. Dit pakket is sterk afhankelijk van de zuiveringsmethode en de wettelijke eisen. 6.2.7 Uitkeuring grond Het is op dit moment de verwachting dat een deel van de verontreinigde via ontgraving gesaneerd zal worden. Na ontgraving zullen de putwanden onderzocht moeten worden om vast te stellen dat is voldaan aan de saneringsdoelstellingen. Bij de zogenaamde uitkeuring van de bodem zijn naast het parameterpakket voor inkadering grond ook de stoffen relevant die ter plaatse boven de GRH voorkomen. 6.2.8 Partijkeuring grond Grond die tijdens de bodemsanering vrijkomt, zal vervoerd worden naar een erkende verwerker. Voordat de grond wordt afgevoerd naar de verwerker wordt een partijkeuring uitgevoerd om de kwaliteit van de partij vast te stellen. Hiervoor is in ieder geval het standaard pakket voor partijkeuringen relevant, aangevuld met parameters specifiek voor Chemie-Pack. De exacte samenstelling van het pakket is afhankelijk van de eisen van de verwerker. In bijlage 8 is op stofgroep en stofniveau een afweging gemaakt of een stof(groep) relevant is als gidsparameter voor de verschillende onderzoeksfases. 6.3 Voorstel gidsparameterpakketten Omdat er sprake is van een groot aantal verontreinigingen is het erg duur om alle potentiele gidsparameters op te nemen in het gidsparameter pakket. In het gidsparameter pakket zijn daarom de parameters opgenomen die relatief eenvoudig en snel te analyseren zijn tegen lage kosten. De parameters met kostbare en tijdrovende analysemethoden (vaak specialistisch onderzoek) worden met een lagere frequentie en intensiteit bemonsterd.


In de onderstaande tabellen staan voor zowel grond- als grondwateronderzoek per fase de stoffen vermeld die relevant zijn als: - Regels: parameter relevant op basis van regelgeving (eis vanuit regelgeving of

vergunning). - Gids: gidsparameter. - Uitgebreid: parameter in uitgebreider onderzoek dat met lagere frequentie of intensiteit

wordt uitgevoerd. Tabel 6.1: voorstel gidsparameters grond (gids, grijs gearceerd), analyses uitgebreider onderzoek (uitgebreid) en analyses op basis van regelgeving (regels) Stofnaam (in vet stofgroep) Gids

inkadering grond

Gids monitoring grond

Gids uitkeuring grond

Gids partijkeuring

Minerale olie minerale olie C10-C40 regels regels PCB’s PCB (som 7) regels regels BTEXNS Benzeen gids gids regels regels Ethylbenzeen gids gids regels regels Styreen (Vinylbenzeen) regels regels Tolueen gids gids regels regels Xylenen (som) gids gids regels regels Naftaleen gids gids regels regels C8-C10 aromaten 1,2,3-trimethylbenzeen gids gids gids gids 1,2,4-trimethylbenzeen gids gids gids gids 1,3,5-Trimethylbenzeen gids gids gids gids 2-ethyltolueen gids gids gids gids 3+4-ethyltolueen (som) gids gids gids gids Indaan gids gids gids gids iso-Propylbenzeen (Cumeen) gids gids gids gids Propylbenzeen gids gids gids gids PAK PAK 10 VROM regels regels Alkylfenolen Di(tert.butyl)fenol uitgebreid uitgebreid Tri(t-butyl)fenol uitgebreid uitgebreid t-Butylfenol uitgebreid uitgebreid Nonylfenolen nonylfenolen (Som) uitgebreid uitgebreid VOCl cis + trans-1,2-Dichlooretheen gids gids gids gids Tetrachlooretheen (Per) gids gids gids gids Trichlooretheen (Tri) gids gids gids gids vinylchloride gids gids gids gids Ethylhexylnitraat en afbraakproducten 2-ethylhexyl nitraat uitgebreid uitgebreid Ethylhexanol gids gids Metalen Barium [Ba] regels regels Cadmium [Cd] regels regels


35/99

Stofnaam (in vet stofgroep) Gids inkadering grond

Gids monitoring grond

Gids uitkeuring grond

Gids partijkeuring

Kobalt [Co] regels regels Koper [Cu] regels regels Kwik [Hg] regels regels Lood [Pb] regels regels Molybdeen [Mo] regels regels Nikkel [Ni] uitgebreid* uitgebreid* regels regels Zink [Zn] regels regels Ferroceen Ferroceen uitgebreid uitgebreid Ketonen, alcoholen en ethers Methylethylketon (MEK) uitgebreid* uitgebreid* Pesticiden ** Glyfosaat uitgebreid flazasulfuron uitgebreid uitgebreid Nicolsulfuron uitgebreid uitgebreid Cypermethrin uitgebreid uitgebreid

* Nikkel: ter plaatse van openbare gebied; MEK: in brongebied ** Een aantal pesticiden is nog niet onderzocht, zodat we niet weten of ze worden aangetroffen. Als deze worden aangetroffen, worden ze toegevoegd aan het pakket uitgebreid. Tabel 6.2: voorstel gidsparameters grondwater (gids, grijs gearceerd), analyses uitgebreider onderzoek (uitgebreid) en analyses op basis van regelgeving (regels) voor grondwater Stofnaam (in vet stofgroep) Gids inkadering

grondwater Gids Sanerings onderzoek

Gids monitoring grondwater

Gids Water zuivering

Minerale olie

Minerale olie C8 – C10 uitgebreid

minerale olie C10-C40 gids gids regels

BTEXNS

Benzeen gids gids gids regels

Ethylbenzeen gids gids gids regels

Naftaleen gids gids gids regels

Styreen (Vinylbenzeen) regels

Tolueen gids gids gids regels

Xylenen (som) gids gids gids regels

C8-C10 aromaten

1,2,3-trimethylbenzeen gids gids gids gids

1,3,5-trimethylbenzeen (mesityleen) gids gids gids gids

1,2,4-trimethylbenzeen gids gids gids gids

2-ethyltolueen gids gids gids gids

3+4-ethyltolueen (som) gids gids gids gids

Indaan gids gids gids gids

iso-Propylbenzeen (Cumeen) gids gids gids gids

Propylbenzeen gids gids gids gids


Stofnaam (in vet stofgroep) Gids inkadering grondwater

Gids Sanerings onderzoek



Alkylfenolen

t-Butylfenol uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

Di(tert.butyl)fenol uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

Tri(tert.butyl)fenol uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

Nonylfenolen

nonylfenol di-ethox. uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

nonylfenol mono-ethox. uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

Nonylfenolen uitgebreid gids uitgebreid uitgebreid

VOCl

cis-1,2-Dichlooretheen gids gids gids regels

trans-1,2-Dichlooretheen regels

Tetrachlooretheen (Per) gids gids gids regels

Trichlooretheen (Tri) gids gids gids regels

Vinylchloride gids gids gids gids

1,2-Dichloorpropaan gids gids gids

1,3-Dichloorpropaan gids gids gids

1,1,1-Trichloorethaan regels

1,2-Dichloorethaan regels

1,2,3-Trichloorpropaan gids gids gids

Dibroomchloormethaan uitgebreid uitgebreid uitgebreid

Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

Ethylhexanol gids gids gids gids

Metalen

Cadmium [Cd] regels

Chroom regels

Koper [Cu] regels

Kwik [Hg] regels

Lood [Pb] regels

Nikkel [Ni] regels

Zink [Zn] regels

Ferroceen

Ferroceen uitgebreid uitgebreid uitgebreid

PFOS

Perfluoroctansulfonaat (gPFOS) uitgebreid uitgebreid

Amines

2-Naftylamine uitgebreid uitgebreid uitgebreid uitgebreid

o/m/p-Toluidine (som) uitgebreid uitgebreid uitgebreid uitgebreid

N,N’-di-sec.butyl-p-fenyleendiamine uitgebreid uitgebreid uitgebreid uitgebreid

N,N-dimethylethanolamine uitgebreid uitgebreid uitgebreid uitgebreid Pesticiden *


37/99

Stofnaam (in vet stofgroep) Gids inkadering grondwater

Gids Sanerings onderzoek



Glyfosaat uitgebreid uitgebreid uitgebreid Flazasulfuron uitgebreid uitgebreid uitgebreid Nicolsulfuron uitgebreid uitgebreid uitgebreid Cypermethrin uitgebreid uitgebreid uitgebreid Dicamba** uitgebreid uitgebreid uitgebreid MCPA** uitgebreid uitgebreid uitgebreid MCPP** uitgebreid uitgebreid uitgebreid Triclopyr** uitgebreid uitgebreid uitgebreid Haloxyfop** uitgebreid uitgebreid uitgebreid

Aldehydes

formaldehyde gids gids gids gids

Operationele parameters*** TOC/DOC gids gids gids BZV gids gids gids zuustof en redoxpotentiaal*** gids gids / uitgebreid EOX gids gids fenol-index gids gids gids methaan uitgebreid uitgebreid totaal N-Kjeldahl gids gids nitraat uitgebreid uitgebreid nitriet uitgebreid uitgebreid ammonium uitgebreid uitgebreid fosfaat uitgebreid uitgebreid sulfaat uitgebreid uitgebreid sulfide uitgebreid uitgebreid Waterstofsulfide uitgebreid uitgebreid carbonaat gids calcium gids ijzer (ongefiltreerd) gids ijzer (na koningswaterontsluiting) gids mangaan gids magnesium gids functionele genen gids uitgebreid*** isotopen analyses gids uitgebreid*** ecotox testen gids uitgebreid*** onopgeloste stoffen regels

* Een aantal pesticiden is nog niet onderzocht, zodat we niet weten of ze worden aangetroffen. Als deze worden aangetroffen, worden ze toegevoegd aan het pakket uitgebreid ** Deze bestrijdingsmiddelen zijn aangetroffen in het grondwater, blus- en /of hemelwater, maar komen niet voor op de brandweerlijst.


*** de daadwerkelijk te analyseren operationele parameters in de monitoringsfase zijn afhankelijk van de te kiezen saneringsvariant. Daar waar gids/uitgebreid staat vermeld, is de frequentie afhankelijk van de gekozen saneringsvariant. Gidsparameters worden met hoge frequentie geanalyseerd. Parameters uit het uitgebreide pakket met een lage frequentie.


39/99

Bijlage 1 Literatuur

1. Provincie Noord-Brabant, bureau Milieumetingen: - 2011-0042-B-H rapport bodemonderzoek Chemie-Pack - 2011-0118-B-H rapport bodemonderzoek MvO - 2011-0119-B-H rapport grondwater Chemie-Pack - 2011-0137-B-H rapport bodemonderzoek Openbaar terrein - 2011-0207-B-H rapport bodemonderzoek Wärtsilä - 2011-0228-B-H rapport aanvullend bodemonderzoek MvO - 2011-0254-B-H memorapport diverse opdrachten Chemie-Pack - 2012-0068-B-H Memo monitoring geohydrologie - 2012-0068-B-H rapport aanvullend grondwateronderzoek fase 1 - 2012-0068-B-H rapport grondwater fase 3 - 2012-0074-B-H rapport beperkt bodemonderzoek terrein Chemie-Pack - 2012-0089-B-H rapport aanvullend bodemonderzoek openbaar gebied - 2012-0129-B-H rapport onderzoek Chemie-Pack - 2012-0169-B-H rapport grondwater fase 4

2. Bioclear, “Afbraakpotentieel Chemie-Pack: resultaten aerobe afbraaktesten”, april 2013, documentnr 20124184/8805

3. Bioclear, “Afbraakpotentieel Chemie-Pack: resultaten anaerobe afbraaktesten”, april 2013, documentnr 20124184/8810

4. Bioclear, “Afbraakpotentieel Chemie-Pack: grondwaterkarakterisatie”, maart 2013, documentnr 20124184/8477

5. Bioclear, “Chemie-Pack samenvatting resultaten onderzoek afbraakpotentieel”, april 2013, documentnr 20134453/8813

6. Omegam Laboratoria en Royal Haskoning, “Onderzoek gidsparameters Chemie-Pack, analysetermijnen en kostenbesparing”, versie 1.5, 24 augustus 2012

7. Omegam Laboratoria, “Vaste stof onderzoek Chemie-Pack, analytische beoordeling monsters uit grondwaterreiniging”, versie 2.0, 9 oktober 2012

8. Omegam Laboratoria, “Vaste stof onderzoek Chemie-Pack, aanvullende analytisch chemische studie”, versie 2.0, 14 november 2012

9. Provincie Noord-Brabant, “Notitie gebiedsspecifieke richtwaarden voor herstel, Chemie-Pack e.o.”, september 2012

10. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Afleiding voorlopige risicogrenzen (tertiair-butyl)fenol en ad-hoc interventiewaarden Nonylfenol, 205/12 LER AW/md, 21 december 2012

11. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Afleiding ad-hoc Interventiewaarde (tertiari-butyl)fenol, 29/2013 DMG BL/AW/afz, 28 februari 2013


Bijlage 2 Brandweerlijst Chemie-Pack te Moerdijk

Handelsnaam Samenstelling hoeveelheid

Aceton CAS 67-64-1 160 kg Acrysol DR72 Thickener: aqueous emulsion reaction product of

methacrylic acid, ethyl acrylate and other monomers 806 kg

Acticide Biocide (Thor) 5.538 L Acticide MW Biocide (Thor) 679 kg Ad Blue Ureum 100.300 kg Adipinezuur 1,4-butaandicarbonzuur CAS 124-04-9 148 kg Agitan Defoamer: acrylate resins 260 kg Alfa-methylstyreen dimeer

CAS 6362-80-7 796 kg

Antarctic DA ? 1.000 L Arquad MCB50 Cocobenzyldimethylammoniumchloride 1.168 L Arsol Infineum Aromatische kwst + Infineum 1.410 L Arsol SN 100K Aromatische kwst + SN 100K 49.000 L Arsol/Dodiflow 5512 Aromatische kwst + Dodiflow 5512 16.550 L Baynox Solution Anti-oxidant. The active ingredient in Baynox is a

hindered fenol e.g. 2,6-di-(tert.butyl)-4 methylfenol. Baynox stops the autocatalytic oxidation of the unsaturated fatty acids in Biodiesel.

1,300 L

Berol 226 Berol 226 is an optimized blend of alcohol ethoxylate and cationic surfactants.

110 L

Biodiesel=FAME CAS 67784-80-9 Soya olie methyl ester 11.350 L Butanol,n- CAS 71-36-3 165 kg Butylglycol CAS 111-76-2 50 L Butylhydroxytolueen CAS 128-37-0 = 2,6-di(tert.butyl)4-methylfenol 26.925 kg Calciumchloride CAS 7774-34-7 6.600 kg Cooling liquid ? 3.150 L CP Sabaplast 70T Contactlijm: Butanon: 55%; Aceton: 15%;

Tetrahydrofuraan: 10% 1.000 L

CP-degreaser ? 200 L Cyclohexaan CAS 110-82-7 1.968 kg Cypermethrin insecticide 1100 L D081 CAS 8061-52-7; lignosulfonic acid, calcium salt 57.000 kg D40 CAS 64742-48-9; Naphtha, hydrotreated heavy 41.600 kg D60 ? 2.856 kg Diesel (rood) gasolie 8.707 L Diethyleenglycol 1.150 kg Diisobutylketone CAS 108-83-8 188 L


41/99


Dimethylaniline CAS 121-18-4 950 kg Dissolvan 3359 A cross-linked PO/EO-block polymer and oxalkylated

resin in a solvent mixture of 20-40% iso-butanol and 20-50% naphtha.

1.000 L

DMD-40 ? 835 L Dodiflow 4985/Arsol 57%

Flow improvers: polymer blends + aromatic solvent 30.500 L

Dodiflow 5024 Flow improvers: polymer blends 25.180 L Dodiflow 5200 Flow improvers: polymer blends 27.100 L Dodiflow 5512 Flow improvers: polymer blends 380 L Domsjö lignin Lignin 24.000 kg Dyeguard blue79 Benzine kleurstof 845 L Dyeguard Green 79 Kleurstof 288 L Dyeguard oranje Kleurstof 150 L Dyeguard Red C kleurstof 2.650 L Dyeguard Yellow 124 60%

Diesel kleurstof CAS 12671-74-8 / 27870-92-4

5.000 L

E-pos 327H Epoxyhars op basis van Bisfenol A 6.240 kg Edenor Tl 05 GA Oleinezuur C16-18 CAS 67701-06-8 286 kg Empimin LSM30 Alkylethersulfaten 24.327 kg Epotec YDF170 Diglycidyl ether of Bisfenol F. CAS 2095-03-6 95 kg Estrolith (antivries) Solventfree resin emulsion 2.343 kg Ethanol 5760 L Ethylacetaat CAS 141-78-6 720 kg Exxsol D100 hydrotreated light distillate: C10-16 alkanen. CAS 64742-

47-8; 745 kg

Ferroceen CAS 102-54-5; bis(cyclopentadien)iron 26.200 kg Fillite Aluminium silicaat CAS 1332-58-7 676 kg Flazasulfuron Sulfonylurea herbicide; CAS 104040-78-0 7.745 kg a.i. Flevopol 50% aq. kunststofdispersie 15.595 L Formaldehyde 37.000 L Fosforzuur Fosforzuur; CAS 7664-38-2 1.000 L Glycerine CAS 56-81-5 1.250 kg Glyphosate N-(phosphonomethyl)glycine herbicide: CAS 1071-83-6 520 L HFA 1012 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in

kerosine 3.750 L

HFA 1021 CAS 68412-54-4 4-Nonylfenol-ethoxylate (5-EO) (branched)waterdispergeerbaar bevochtigingsmiddel

450 L

HFA 1026 Mengsel van oppervlakteactieve bestanddelen CAS 68412-54-4 4-Nonylfenol-ethoxylate (5-EO)

14.700 L



(technical) (branched) HFA 1125 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in

kerosene + ca 40% isononylfenol, ethoxylated 100 L

HFA 115 Fosforzuur; CAS 7664-38-2 1.000 L HFA 1174 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in

kerosine 100 L

HFA 1183 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in kerosine

29.300 L

HFA 151 Demulsifier: 55% isononylfenol ethoxylated; 45% benzeensulfonzuur

2.000 L

HFA 2000 B Anti-statisch agent. Dinonylnaftaleensulfonzuur (CAS 25322-17-2)+ tolueen

540 L

HFA 2062 Metal deactivator. N,N’-disalicylidene,1,2-propanediamine CAS 94-91-7 opgelost in naphtha + naphthalene + 1,2,4-trimethylbenzeen

390 L

HFA 261 Aromatische gasolie (C12-20) + mengsel surfactants 800 L HFA 3033 Cetaan verbeteraar: CAS 27247-96-7;

2-ethylhexylnitraat 11.550 L

HFA 360 Olefin polymer + aromatische gasolie (C12-C20) 11.900 L HFA 4000 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in

kerosine (C8-13) 23.000 L

HFA 4032 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in kerosine (C8-13)

300 L



41.400 L


202.000 L


3.350 L

HFA 4079D ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in kerosine (C8-13)


16,000 L

HFA 4109 Polymeer opgelost in kerosene (C8-13) 10.850 L HFA 4114 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in


HFA 4129 Polymeer opgelost in kerosene (C8-13) 600 L HFA 4146 Olefin polymer in kerosine (C8-13) 900 L HFA 4159 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in



43/99


HFA 4225S ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in kerosine (C8-13)

9.000 L


4.800 L


880 L


18.600 L

HFA 450 Polymer preparation in kerosine 10.220 L HFA 4615 Olefin polymer in kerosine (C8-13) 19.650 L HFA 4860 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in


HFA 4870 Polymer in kerosene (C8-13) HFA 4913 ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer opgelost in


HFA 495 Surfactant 95% opgelost in gasolie 5% 3.800 L HFA 498 Surfactant 95% opgelost in aromatische naphtha 250 L HFA 6014WG H2S scavenger. 30% Alifatische aldehyde

(butyraldehyde of valeraldehyde ?) + disperganten 6.745 kg

HFA 6069 DMEA CAS 108-01-0; N-N-dimethylethanolamine 1.040 L HFA 6069A H2S scavenger..Dimethylethanolamine + oxidants 3.750 L HFA 6077 H2S scavenger. Oxidants + dispersants 16.000 L HFA 6115 Mercaptaan, H2S cavenger. Cobalt catalysed

combination of caustic soda and oxidizing agents (ethanol) in an aqueous solution.

HFA 6126M Mercaptaan, H2S cavenger. Cobalt catalysed combination of caustic soda and oxidizing agents (ethanol) in an aqueous solution.

79.080 L

HFA 62 50% Heavy naphtha + 50% Yellow Dye 1.675 L HFA 623 Heavy aromatic Solvent + kerosene + 1,3,5-

trimethylbenzeen 37.200 L

HFA 625 Heavy aromatic solvent + olefin-alkyl ester copolymer + andere niet genoemde bestanddelen

HFA 700 Heavy aromatic solvent + olefin-alkyl ester copolymer + andere niet genoemde bestanddelen

7.000 L

HFA 7025 Additief voor smeermiddelen. CAS 61790-12-3. Tallolievetzuren

147.950 L

HFA 703 Copolymer of ethylene and vinylacetate in a high boiling hydrocarbon mixture

19.000 L

HFA 703R Copolymer of ethylene and vinylacetate in a high boiling hydrocarbon mixture + ethyleenglycol

2.000 L



HFA 729 Copolymer of ethylene and vinylacetate in a high boiling hydrocarbon mixture

16.000 L

HFA 731 Copolymer of ethylene and vinylacetate in a high boiling hydrocarbon mixture + Xyleen

840 L

HFA 734 Copolymer of ethylene and vinylacetate in a high boiling hydrocarbon mixture + ethyleenglycol + xyleen

79.180 L

HFA 74 Heavy aromatic naphtha + Solvent Blue 79 dyes 825 L HFA 75B Heavy solvent naphtha + Solvent Yellow 124 + Solvent

red Dyes 5.064 L

HFA 77 Cocosbenzyldimethylammoniumchloride + licht aromatisch oplosmiddel

2.950 L

HFA 80 Heavy aromatic naphtha + Solvent Orange dyes HFA 8011 Anti-oxidant voor benzene. CAS 101-96-2: N,N’-di-

sec.butyl-p-phenylenediamine

HFA 8021 Anti-oxidant voor benzene: CAS 101-96-2: N,N’-di-sec.butyl-p-phenylenediamine

63.175 L

HFA 8030 Anti-oxidant voor biodiesel. CAS 128-37-0: 2,6-di-tert.butyl-p-fenol + tolueen

18.700 L

HFA 8032 Anti-oxidant voor biodiesel. CAS 128-37-0: 2,6-di-tert.butyl-p-fenol + toluene + CAS 101-96-2: N,N’-di-sec.butyl-p-phenylenediamine

16.240 L

HFA 8036 Anti-oxidant voor biodiesel. CAS 128-37-0: 2,6-di-tert.butyl-p-fenol + methylester van raapzaadolie

20.820 L

HFA 8042 Anti-oxidant voor biodiesel CAS 101-96-2: N,N’-di-sec.butyl-p-phenylenediamine + CAS 2948-33-0: 2-tert.butylhydroquinone + tolueen

4.580 L

HFA 8087 40% ethyleen vinyl acetaat (EVA) copolymer + 40% 2,6-di-tert.butylfenol, 10% 2,4,6-tri-tert.butylpenol + 5% 2-tert.butylfenol + 5% 2,4-di-tert.butylfenol + 1% fenol

20.000 L

HFA 8094 Corrosion inhibitor. Ethylbenzeen + xylenen + ??? 5.160 L HFA 8098 Copper corrosion inhibitor. CAS 13539-13-4: 2,5-

bis(octyldithio)-1,3,4-thiadiazole 625 L

HFA 84 Mengsel van 34% Solvent Blue Dye 79, 10% Solvent Yellow Dye en 56% aromatische Naphtha

1.200 L

HFA 85 Mengsel van 38% Solvent Red Dye, 38% Solvent Yellow Dye en 25% aromatische naphtha

1.800 L

HFA 9092 25% CAS 68527-18-4 (aromatische gasolie C10-18) + anionische en niet-anionische surfactants

8.180 L

HFA 95 40% Solvent red Dye in 60% aromatische naphtha 1.200 L Hostamer 4589 Acryl polymeer chemicals used in borehole cementing 19.560 L Hydrosol ? 35.144 L


45/99


Hydrosol/Infineum R226

Fuel additives ? 940 L

Hydrosol/Infineum R570

Fuel additives ? 20.000 L

IDR-618C ? 1.110 L Imbentin Undecanol polyethoxylates (3EO->10 EO) 20.488 kg Infineum R372 Fuel additives 25.220 L Infineum R408 Fuel additives 1.000 L Infineum R570 Fuel additives 14.840 L Infineum R650 Fuel additives 30.400 L Infineum R655 Fuel additives 9.890 L Infineum R668 CAS 27247-96-7: 2-ethylhexylnitraat 123.000 L INT-R1-3Q 200 kg Isopar M fluid CAS 64742-47-8 isoparaffinen C8-14 8.270 L Isopropylalcohol CAS 67-63-0 7.880 L Joncryl Acrylpolymeerdispersie + 2% ammonia in water 36.000 kg Kitverwijderaar Terpenen in gel 600 L Laponite RD CAS 53320-86-8; Lithium magnesium sodium silicate 48 kg Lipaton Som van Lipaton producten 12.255 kg Lipaton AE 4522 Tile adhesives: styrene acryl copolymer latex 649 kg Lipaton SB 5813 Used in cement-based anticorrosion paints. Styrene

butadiene copolymer emulsion in water 23.500 kg

LX-2250 oxidatiemiddelen

a maleic modified liquid hydrocarbon resin. 15.600 kg ?

Marlon AS3 n-C10-13 alkylbenzeensulfonzuren 21.840 L Marlophen NP Nonylfenol polyethoxylates (5-10 EO) 13.400 L Marlophen NP20 Nonylfenol polyethoxylates (20 EO) 4.130 L MEG Monoethyleenglycol CAS 107-21-1 36.360 L Methanol 2.700 L Methoxy-2-propanol, 1- CAS 107-98-2 370 kg Methyl-tert-butylether CAS 1634-04-4 200 L methyldiglycol CAS 111-77-3 125 L Methylethylketon 165 kg Morvoline activator CAS 67067-94-1; methyl morpholine acetaat 2.913 kg MTBE Methyl-tert.butylether 200 L n-butanol 165 kg Natronloog NaOH 14.000 kg Neboplast VVV 2180 Polymer dispersie 1.000 kg Necires FL hydrocarbon resin manufactured by polymerization of

alkylaromatic mono-olefins with 8-10 carbon atoms, such as vinyltoluene, indene, methylindene,

1.000 kg



a-methylstyrene and styrene. Necires LF 220 a hydrocarbon resin manufactured by polymerization of

cycloaliphatic and alkylaromatic monomers. 45.000 kg ?

Nekal BX Morwet DIBS Morwet DIBS is an alkylnaphthalene sulfonate 11.919 kg Nevbrite Waterbased hydrocarbon resin 24.890 kg Nevchem AD-15 a hydrocarbon resin manufactured by polymerization of

cycloaliphatic and alkylaromatic monomers. 26,600 kg

Nevoxy G10 A liquid hydrocarbon resin predominantly aromatic with fenolic hydroxyl groups.

42.400 kg


7.400 kg


800 kg


11.600 kg

Nico 98% ? 100 kg Nicosulfuron Sulfonylurea herbicide CAS 111991-09-4 2.940 kg Nuklad 811 Epoxy cement 42 kg NX 795 CAS 25265-77-4; 2,2,4-Trimethyl-1,3-pentanediol

monoisobutyrate; a coalescing aid in latex paints where it is present at about a 3% concentration.

403 kg

OFI 3107 ? 3.200 L OFI 7820 ? 11.460 L Omyacarb Calciumcarbonaat 2.001 kg Ontkistingsolie Alifatische naphtha (gehydrogeneerd) 2.032 kg Perchloorethyleen Tetrachlooretheen 46.600 kg Piccotac hydrocarbon resins 50% resins solids in toluene 577.000 kg Plurafac LF 400 alkoxylated, predominantly unbranched fatty alcohols, 285 L Priolube 3967 Long chain fatty acid, 2-ethylhexyl diester 627 kg Priolube 3986 Very high oxidatively stable, hydrolytically stable,

biostable dimer acid ester 684 kg

Quinizarine CAS 81-64-1; 1,4-dihydroxyanthraquinone 100 kg Regalite Hydrocarbon-Styrene copolymer 74.000 kg Sabaplast 70T Contactlijm: 55% butanon, 15% aceton, 10%

tetrahydrofuraan 350 L

Santoflex 44 PD >97% N,N'-Di-sec-butyl-p-phenylenediamine 3.250 L SC 131 ? 10.700 L Silres BS1001 Silico Siline Resin Emulsions: a water-thinnable

emulsion Silicone resin emulsion: a water-thinnable emulsion based on amixture of silane and siloxane

1.252 kg


47/99


Silres BS66 ? 1.120 kg SioxX Bauxite (aluminium erts) 10.220 kg Silicagel kristallen van natriumsilicaat 16.000 kg Sokalan PA 25 CL Granulaat

acrylic homopolymers 88 kg

Solkane 365 MFC CAS 406-58-6; 1,1,1,3,3-Pentafluorobutane 513 L Solvent Red 24 CAS 85-83-6; 1-(2-Methyl-4-(2-

methylphenylazo)phenylazo)-2-naphthol 3,5 kg

Stadis 450 Fuel additief; 50% toluene; 20% aromatische naphtha; 10% dinonylnaphtylsulphonic acid; 10% geheime zwavel en stikstofverbindingen

3.097 L

Superfloc C 567 cationic polyamines of different molecular weights 170 L Superfloc HV-300 polyamine, poly DADMAC (Diallyldimethylammonium

Chloride) and resin amine coagulants and flocculants

170 kg

Tall Oil fatty Sacacid Mixture of primarily oleic acid and linoleic acid 5.540 kg Tall oil sulphate Product from sulphate pulping of softwood in

papermaking. Base material for the production of Tall Oil Acids

1.002 kg

Taski Jontec Terrastar F9 20% oxaalzuur; 10% ammonium oxalaat; 10% ammonium hexafluorosilicaat; 5% alkyl alcohol aloxylaat; >30% colloïdale zwavel

1,500 kg

Tensaryl SB-LA Lineair alkylbenzenesulfonic acids + 2-phenyl isomers 1.670 L Terpeen CAS 5989-27-5 482 L Tert-butylhydroquinone CAS 1948-33-0 750 kg Tert.butanol CAS 75-65-0 260 L Thickener G ? 846 kg Toluene 21.000 L Triethanolamine 300 kg Ucar latex X2 Polymeer emulsie 15.722 kg Uradil CP 6010 Z-41 ? 1.000 kg Uradil XP 6012-44 ? 1.000 kg Versneller antivies Waterige silicaatoplossing 9.782 kg Vinamul 3265 an aqueousdispersion based on vinyl acetate and

ethylene stabilized with polyvinyl alcohol 13.255 kg

Vinsolresin Polymer CAS 8050-09-7 233 kg Weber AD Misc W Hechtingsverhogend polymeer voor mortels 2.495 L White spirit CAS 64742-82-1: alifatische naphtha 120 L Xama 7 a cross- linking agent.CAS 57116-45-7;

pentaerythritol tris[3-(1-aziridinyl) propionate] 216 kg

Zoutzuur 30% HCl 500 L


Bijlage 3 Stofgroepen en eigenschappen

B3.1 Koolwaterstoffen De koolwaterstoffen zijn veruit de grootste groep van verontreinigende stoffen die opgeslagen waren. De koolwaterstoffen komen in vele producten voor in de vorm van kerosine of nafta’s aldan niet gehydrogeneerd (alifatische gemaakt door reductie met waterstof van de aromaten en olefinen). Kerosine en nafta’s kunnen ook tolueen bevatten. Tolueen werd echter ook in grote hoeveelheden apart opgeslagen. De koolwaterstoffen maken ca. 40% uit van de opgeslagen stoffen. De fractie C7 to C10 vormt de hoofdmoot van de koolwaterstoffen. In het grondwater zullen voornamelijk de lichtere aromaten voorkomen aangezien de alkanen en cycloalkanen slecht oplosbaar zijn in water. De groepen aromaten, alkanen, cycloalkanen en PAK’s zijn veel voorkomende stoffen waarover voldoende is gekend. Kenmerkend voor de lokatie Chemie-Pack is het relatief grote volume aan 1,3,5-trimethylbenzeen waardoor een bijzondere fingerprint ontstaat bij GC analyses. Hierdoor wordt het mogelijk onderscheid te maken tussen verontreiniging afkomstig van Chemie-Pack en deze van omliggende percelen. Deze groep wordt gezien hun grote bekendheid niet verder besproken. stofgroep HoeveelheidL % Aromaten C6-C15 769.000 26,8 tolueen 320.000 11,2 alkanen + cycloalkanen 51.800 1,8 Totaal koolwaterstoffen 1.140.800 40,0 B3.2 Polymeren De tweede grootste groep van stoffen zijn de polymeren en met name de EVA polymeren (EVA = Ethyleen-Vinyl-Acetaat). Het zijn polymeren die toegevoegd worden aan dieselolie om de stoltemperatuur te verlagen, het dichtslibben van filters te voorkomen en de viscositeit te verminderen. Dit is vooral van belang tijdens de winter. Deze EVA polymeren zijn opgelost (40-50%) in aromatische koolwaterstoffen (C9-C15). Deze polymeren zijn oplosbaar in olie. De hoeveelheid vinylacetaat in het polymeer bepaalt de mate van oplosbaarheid in water. Naar verwachting zijn deze polymeren slecht oplosbaar in water. Ze kunnen nochtans in het grondwater voorkomen opgelost in olie-emulsies. Deze EVA polymeren worden als niet toxisch beschouwd. Zij worden eveneens gebruikt in pleisters voor het transdermaal toedienen van geneesmiddelen. Het is onduidelijk of deze polymeren een rol spelen in de vorming van “gomachtige” neerslagen in de verzadigde zone op de lokatie. Naast de EVA polymeren zijn ook acrylpolymeren en styreenbutadieenpolymeren aanwezig. De polymeren worden als niet oplosbaar en niet-toxisch beschouwd. Zij bevinden zich hoofdzakelijk in eventuele


49/99

olie-emulsies en zullen zich in de verzadigde zone sterk hechten aan de vaste bodemfase. In hoeverre deze polymeren een rol spelen in de geconstateerde “gum” vorming in de verzadigde zone en tijdens de grondwaterzuivering is niet duidelijk. Deze polymeren zullen deel uit gaan maken van de organische stof van de bodem en op termijn door langzame biodegradatie gaan bijdragen aan de DOC van het grondwater. We gaan voorlopig uit van de aanname dat de EVA en andere polymeren niet toxisch zijn voor de mens en het milieu, slecht oplosbaar in water en immobiel zijn tenzij zij in het water als olie-emulsies voorkomen. stofgroep HoeveelheidL % polymeren 766.000 26,8 B3.3 Goed oplosbare en weinig schadelijke stoffen Vele aanwezige stoffen hebben met elkaar gemeen dat ze goed oplosbaar zijn in water, microbieel snel afbreken en weinig schadelijk zijn voor aquatische organismen. Voor deze stoffen zijn er geen milieuhygiënische redenen om ze individueel te volgen. Tot deze groep behoren de lagere alcoholen, ketonen, aldehydes, ethers en zuren. Ze maken allen deel uit van de DOC in het grondwater en kunnen op deze wijze efficiënt en effectief worden gevolgd. De meeste van deze stoffen zijn eveneens weinig toxisch voor de mens, behalve formaldehyde (apart behandeld) en methanol. Methanol maakt slechts 0.1% van het totaal uit. stofgroep Hoeveelheid L % wateroplosbaar weinig schadelijk 457.500 16 Alhoewel deze stoffen slechts ongeveer 16% van het volume van opgeslagen organische stoffen uitmaken zullen zij een groot deel van het DOC-gehalte van het grondwater vormen vanwege de goede oplosbaarheid. Tot deze groep behoren in principe ook 2-ethylhexanol en 2-ethylhexaanzuur, de degradatieproducten van 2-ethylhexylnitraat, alhoewel 2-ethylhexanol en 2-ethylhexaanzuur niet voorkomen als opgeslagen producten Tot deze groep behoort eveneens calciumlignosulfonaat. Calciumlignosulfonaat wordt geproduceerd tijdens de sulfiet behandeling van houtpulp voor papierproductie. Het is een licht-geelbruin poeder dat oplosbaar is in water als gevolg van de aanwezigheid van de sulfongroepen in het molecuul (zie formule hiernaast). Deze stof wordt eveneens gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie. Deze stof komt echter voornamelijk voor als polymeer met een molekuulgewicht tussen 40.000 en 65.000, zoals getoond wordt in bijgevoegde structuurformule.


Structuurformule polymeer calcium lignosulfonate

Tall-olie is een verbastering van het Zweeds “tallolja” of “dennen olie”. Het is een bijproduct van het Kraft-proces voor de verwerking van houtpulp van dennenbomen voor de productie van papier. Ruwe tall-olie bevat sterolen (5-10%), harszuren (voornamelijk abietinezuur en isomeren), vetzuren (voornamelijk palmitinezuur, oleïnezuur, linoleïne zuur ) vetalcoholen en koolwaterstofderivaten. De natriumzouten van Tall-olie componenten zijn oplosbaar in water en zijn surfactants. Alcoholen De alcoholen methanol tot en met butanol worden aan benzine toegevoegd om de verbranding te verbeteren. Deze alcoholen zijn allen zeer goed in water oplosbaar (77.000 tot 800.000 mg/L), weinig schadelijk voor aquatische organismen (96h LC50> 1.000 mg/L) en zeer snel biologisch afbreekbaar. Deze stoffen zullen zich voornamelijk in het grondwater bevinden en een bijdrage leveren aan het DOC-gehalte. Alcohol Opgeslagen hoeveelheid L % van alcoholen methanol 2.700 6,3 ethanol 30.000 70 isopropanol 8.000 8,7 glycerine (1,2,3-propaantriol) 1250 2,9 n-butanol 300 0,7 Iso-butanol 300 0,7 Tert-butanol 300 0,7 Totaal alcoholen 42.850 100

In het grondwater en in de bodem worden sterk verhoogde concentraties waargenomen van 2-ethylhexanol. Deze stof werd niet opgeslagen ten tijde van de calamiteit doch is het


51/99

hydrolyseproduct van 2-ethylhexylnitraat. 2-ethylhexanol zal in het grondwater verder oxideren via 2-hexanal naar 2-ethylhexaanzuur en tenslotte CO2 en H2O. Zowel 2-hexanal als 2-ethylhexaanzuur werden waargenomen in het grondwater. In de bodem bevindt zich echter nog een reservoir aan 2-ethylhexylnitraat zodat er nog gedurende enige tijd een flux van 2-ethylhexanol vanuit de fluctuatiezone naar het grondwater plaats vindt.2-ethylhexanol breekt trager af dan de andere C1 tot C4 alcoholen en heeft tevens een hogere aquatische toxiciteit. Ketonen Ketonen zoals aceton, methylethylketon (MEK) en di-isobutylketon zijn krachtige solventen en kunnen aan benzine worden toegevoegd om vervuiling van de motoren (deposits) te voorkomen. Het zijn geoxygeneerde verbindingen en zullen dus de verbranding van koolwaterstoffen bevorderen. Aceton is een verdampingsadditief en wordt voornamelijk gebruikt samen met methanol racingbenzine om de verdamping van benzine bij de start te bevorderen. Aceton en methylethylketon zijn zoals de lagere alcoholen zeer goed in water oplosbaar (ca 800.000 mg/L), weinig schadelijk voor aquatische organismen (96h LC50> 5.000 mg/L) en zeer snel biologisch afbreekbaar. Deze stoffen zullen zich voornamelijk in het grondwater bevinden en een bijdrage leveren aan het DOC-gehalte. Ketonen Opgeslagen hoeveelheid L % van ketonen aceton 300 14,3 methylethylketon 700 33,3 di-isobutylketon 200 9,5 tert.butylhydroquinone 800 38,1 1,4-dihydroxyanthraquinone 100 4,8 Totaal ketonen 2.100 100 De cyclische ketonen zoals 1,4-dihydroquinone en 1,4-dihydroxyanthraquinone zijn antioxidantia voor dieselolie. Dit betekent dat zij gemakkelijk te oxideren zijn hetgeen zal resulteren in een snelle afname van hun concentraties in het grondwater. Deze ketonen zijn matig oplosbaar en weinig giftig voor aquatische organismen. Tertiair butylhydroquinon is tevens een voedseladditief. Ethers Ten tijde van de calamiteit waren er slechts twee ethers op de lokatie van Chemie-Pack nl het benzine-additief methyl-tert-butylether (MTBE) en een cyclische ether tetrahydrofuraan. Ethers Opgeslagen hoeveelheid L % van ethers Methyl-tert-butylether 400 66,7 tetrahydrofuraan 200 33,3 Totaal ethers 600 100


Beide ethers zijn zeer goed wateroplosbaar respectievelijk 50.000 en 880.000 mg/L en weinig schadelijk voor aquatische organismen. Zij bevinden zich voornamelijk in het grondwater en dragen bij tot de DOC van het grondwater. Glycolene of alkoxy alcoholen De alkoxy alcoholen zijn beter bekend als glycolen. De voornaamste toepassing is als antivries in het koelwater. Verder worden zij ook als additieven aan benzine toegevoegd ter verbetering van de verbranding. Het zijn alcoholen en dezelfde kwalificaties als voor de alcoholen zijn van toepassing nl: Deze alcoholen zijn allen zeer goed in water oplosbaar (960.000 tot 1.100.000 mg/L), weinig schadelijk voor aquatische organismen (96h LC50> 1.000 mg/L) en zeer snel biologische afbreekbaar. Deze stoffen zullen zich voornamelijk in het grondwater bevinden en een bijdrage leveren aan het DOC-gehalte. Alkoxy alcoholen Opgeslagen hoeveelheid % van alkoxyalcoholen monoethyleenglycol 36.000 86,3 methoxy-2-propanol 400 1,0 diethyleenglycol 5.000 12,0 methyldiglycol 200 0,5 butylglycol 100 0,2 Totaal alkoxy-alcoholen 41.700 100 Organische zuren, zouten en esters De lagere organische zuren zouten en esters zijn goed wateroplosbaar, breken snel af en zijn weinig giftig. Vaak wordt de giftigheid veroorzaakt door de zuurgraad. In het grondwater worden deze zuren geneutraliseerd tot zouten waardoor ze weinig schadelijk worden. De hogere vetzuren en vetzuurmethylesters zoals biodiesel zijn weinig oplosbaar en worden in het hoofdstuk “vetzuren en vetzuuresters” behandeld. Organische zuren, zouten en esters Opgeslagen

hoeveelheid L % van zuren, zouten en esters

Oxaalzuur 300 0,5 Ammoniumoxalaat 200 0,3 Ethylacetaat 800 1,4 1,4-butaandicarboxylzuur 200 0,3 benzeensulfonzuur 100 0,2 2,2,4-trimethyl-1,3-pentaandiol monoisobutyraat 400 0,7 Lignosulfonaat, calcium zout 57.000 96,3 Pentaeythritol-tris(3-(1-aziridinyl)propionaat 200 0,3 Totaal oplosbare zuren, zouten en esters 59.200 100 Detergenten Tot de groep van goed oplosbare en weinig schadelijke stoffen behoren ook een reeks detergenten.


53/99

Detergenten Opgeslagen hoeveelheid L % van detergenten Alkylnaftaleensulfonaat 12.000 5 Alkylethersulfaten 25.000 11 nonylethoxylaten 29.000 12 Undecanolethoxylaten 20.000 9 Tall-olie vetzuren, Na-zout 148.000 63 Totaal goed wateroplosbare detergenten 234.000 100 Samenvatting oplosbare en weinig- schadelijke verbindingen De groep van goed oplosbare en weinig schadelijke verbindingen bestaat uit de volgende deelgroepen: Goed oplosbare en weinig schadelijke verbindingen

Opgeslagen hoeveelheid L % van groep

Totaal alcoholen 42.850 9,4 Totaal ketonen 2.100 0,5 Totaal ethers 600 0,1 Totaal alkoxy-alcoholen 41.700 9 Totaal oplosbare zuren, zouten en esters 59.200 13 Totaal goed wateroplosbare detergenten 234.000 51 Onbenoemd 77.100 17 Totaal Groep 457.550 100 Een groep onbenoemd werd toegevoegd omdat in een aantal informatiebladen slechts de chemische groep werd weergegeven zoals bijvoorbeeld “glycolen” of “alcohol”. B3.4 2-Ethylhexylnitraat Ethylhexylnitraat is een additief voor dieselolie om het cetaangetal ( maatstaf voor ontbrandingskwaliteit) te verhogen en de verbranding te verbeteren door betere verstuiving en verbrandingsreactie en leidt door toevoeging aan dieselolie tot geringere emissies. 2-Ethylhexylnitraat hydrolyseert in water tot 2-ethylhexanol. De hydrolyse-halfwaardetijd bij pH 7 en 25°C bedraagt 7 dagen. Stofgroep Hoeveelheid % Ethylhexylnitraat 135.000 4,7 B3.5 Fenolen Fenolen zijn additieven voor benzine en dieselolie. Zij zijn antioxidantia en worden toegevoegd om oxidatie en polymerisatie van benzine en diesel te voorkomen. Oxidatie van olefinen en diolefinen leidt tot “gum” vorming en dichtslibben van filters en verstuivers. Als oxidantia worden tevens amines toegevoegd die vervolgens kunnen reageren met de fenolen. Stofgroep Hoeveelheid % fenolen 72.000 2,5


Vooral de zogenaamde “hindered” fenolen worden als anti-oxidantia gebruikt. Bij deze fenolen is de hydroxylgroep op de 2 en of 6 positie afgeschermd door vrij omvangrijke tertiaire butylgroepen zoals wordt getoond aan de hand van de molecuulstructuur van 2,6-di-tert-butylfenol. Fenolen Hoeveelheid L 2,6-di-(tert.butyl)-4-methylfenol 30,000 tert-butylfenolen onbenoemd 27,700 2,6-di(tert.butyl)fenol 8,000 2,4,6-tri-(tert.butyl)fenol 2,000 Tert.butylhydroquinone 1,500 2-tert.butylfenol 1,000 2,4-di(tert.butyl)fenol 1,000 bisfenol A 600 fenol 200 α,α’-(propylidenedinitrilo)di-o-cresol 100 Op het terrein van Chemie-Pack waren ten tijde van de brand verschillende fenolen opgeslagen (tabel 4), niet als zuivere stof doch als ingrediënt van vele fueladditieven. In sommige informatiebladen wordt enkel de stofgroep “tertiaire butylfenolen” vermeld zonder verdere specificatie. Om deze reden werd in bovenstaande tabel “tert-butylfenolen onbenoemd” vermeld.

Molecuulstructuur van 2,6-di-tert-butylfenol

Figuur: procentuele verdeling van de opgeslagen fenolen


55/99

Nonylfenolen waren niet opgeslagen op het terrein van Chemie-Pack, maar zijn het resultaat van de microbiële afbraak in de bodem en het grondwater van nonylfenol-ethoxylaten die als surfactants in vele additiefpreparaten aanwezig zijn (zie verder nonylfenolethoxylaten). Tertiaire butylfenolen De tertiaire butylfenolen maken 93% uit van de opgeslagen fenolen. Deze fenolen zijn, in tegenstelling tot fenol en cresolen, relatief slecht oplosbaar in water en slechts traag biologisch afbreekbaar. Zij zullen voornamelijk geadsorbeerd zijn aan de bodemfractie. De lagere fenolen zoals fenol en cresolen zullen aanrijken in het grondwater. Tertiaire butylfenolen Opgeslagen hoeveelheid % van t-butylfenolen 2-tert-butylfenol 1.000 2,5 2,4-di-(tert-butyl)fenol 1.000 2,5 2,6-di-(tert-butyl)fenol 8.000 19 2,6-di-(tert-butyl)-4-methylfenol

30,000 71

2,4,6-tri-(tert-butyl)fenol 2.000 5 onbenoemd 27.700 Totaal tert-butylfenolen 69.700 100 Deze fenolen zijn matig tot slecht oplosbaar nl 0.25 tot 4 mg/L en zijn bovendien zeer giftig voor aquatische organismen (96h LC50< 1 mg/L). Ze zijn traag biologische afbreekbaar. Hoe geringer de wateroplosbaarheid des te trager zal de biodegradatie verlopen. Door hun geringe wateroplosbaarheid zullen zij voornamelijk adsorberen aan de vaste bodemfractie. Hierdoor zijn zij relatief immobiel. Retardatiefactoren liggen globaal tussen 200 en 10.000 afhankelijk van de wateroplosbaarheid. Vanuit de bodem zullen deze tertiaire fenolen lang blijven naleveren aan het grondwater. 2,4,6-tri-tert-butylfenol is een zogenaamde “zeer ernstige zorg stof” (ZEZ). Meer inzicht in de afbraakmechanismen is gewenst. Ter illustratie worden enkele afbraakschema’s gegeven voor verwante doch op de lokatie niet aangetroffen fenolen5: 4-tert-butylfenol en 2-isopropylfenol. De afbraakschema’s hebben gemeen dat de eerste stap een oxidatie is van de fenol naar een o-cresol gevolgd door een ringsplitsing waardoor zuren en ketonen ontstaan. De degradatieproducten zijn beter oplosbaar dan de uitgangsstoffen.

5Toyama T et al. Appl. Environ. Microbiol. 2010;76:6733-6740


Proposed pathway for the metabolism of 4-tert-butylfenol by S. fuliginis strain TIK-1. (I) 4-tert-butylfenol; (II) 4-tert-butylcatechol; (III) 3,3-dimethyl-2-butanone; (IV) pyruvic acid

OH OHHO

OH

O

O

OH

+

Metabolism of 2-isopropylphenol by Pseudomonas (11887)

3-isopropylcatechol 2-hydroxy-6-oxo-7-methylocta-2,4-dienoic acid

isobutyric acid2-hydroxypent-2,4-dienoic acid

HOO

HO O

OH

Pseudomonas sp. strain grew on 2-isopropylfenol as the sole carbon and energy source. Identification of 3-isopropylcatechol, 2-hydroxy-6-oxo-7-methylocta-2,4-dienoic acid, isobutyric acid and 2-hydroxypent-2,4-dienoic acid as metabolites. (11887) 6 Nonylfenolen De tweede belangrijke groep fenolen zijn de nonylfenolen. Deze waren tijdens de calamiteit niet op de lokatie aanwezig, doch zijn de degradatieproducten van de als surfactants gebruikte nonylfenolethoxylaten. Nonylfenolethoxylaten ondergaan in het grondwater bacteriële degradatie. In de onderstaande figuur wordt een biodegradatieschema weergegeven waarbij telkens C2 eenheden van de polyethoxyketen worden afgesplitst hetgeen resulteert in de vorming van nonylfenol. 7

6Karel Verschueren “ Environmental Data on organic Chemicals” 6th ed. (in voorbereiding) 7Hans-Peter E. Kohler et al. “ Ipso-Substitution – A Novel Pathway for Microbial Metabolism of Endocrine-Disruption 4-Nonylphenols, 4-Alkoxyphenols, and Bisphenol A.” Chimia 62 (2008) 358-363


57/99

Para-nonylfenolen worden beschouwd als zeer ernstige zorg stoffen (ZEZ) omdat een aantal van deze isomeren een hormonale werking bezit en deze producten dus niet geschikt zijn als detergent in consumentenproducten zoals bijvoorbeeld handzepen en cosmetica. De verdere afbraak van nonylfenol hangt af van de vertakking van de nonylketen. Onderzoek met de bacterie Sphingobium xenophagum Bayram toonde aan dat de vertakte ketens werden afgesplitst van de fenolgroep met de vorming van nonanolen en hydroquinon. De niet-vertakte nonylfenolen bleken resistenter tegen biodegradatie en volgden bovendien een ander cometabolisch afbraakschema (zie volgende figuur).


Nonylfenolethoxylaten met respectievelijk 1 en 2 ethoxygroepen en nonyfenolen werden op de lokatie gemeten in bodem en grondwater hetgeen duidt op een voortschrijdende degradatie van nonylfenolethoxylaten. Verdere degradatie-producten van nonylfenolen zijn te vinden in de groep “niet geïdentificeerde stoffen” in het grondwater. B3.6 Tetrachlooretheen Tetrachlooretheen is een bekend ontvettingsmiddel dat in de bodem en het grondwater anaërobe dechlorering ondergaat via trichlooretheen, dichlooretheen, vinylchloride tot etheen, ethaan, methaan en CO2. stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % tetrachlooretheen 46,600 1,6 B3.7 Vetzuren en vetzuurester stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Vetzuren en esters 40,500 1,4 Deze groep van stoffen bestaat enerzijds uit de methylesters van raapzaadolie en van soyaolie, als voornaamste bestanddelen van biodiesel, de zogenaamde FAME (Fatty Acids Methyl Ester) en anderzijds uit vetzuren en hun calcium en natriumzouten van oleïnezuur. De samenstelling van raapzaadolie en sojaolie wordt in onderstaande tabel gegeven. De methylesters van deze olies zijn zeer slecht oplosbaar in water. Zij zullen als een drijflaag op het water voorkomen.


59/99

Olie C14:0 C16:0 C16:1 C18.0 C18:1 C18:2 C18:3 C20-22 Sojaolie 0.3 7-11 0-1 3-6 22-34 50-60 2-10 5-10 Raapzaadolie 2-5 0.2 1-2 10-15 10-20 5-10 51-61 Procentuele samenstelling van de vetzuren voor de productie van biodiesel Vetzuren C14:0 myristinezuur C16:0 palmitinezuur C18:0 stearinezuur C18:1 oleïnezuur C18:2 linoleïnezuur C18:3 linoleenzuur C20:0 arachidezuur Benaming vetzuren Vetzuren en vetzuuresters Opgeslagen

hoeveelheid L % van vetzuren en esters

dinonylnaftaleensulfonzuur 500 1 n-C10-13-alkylbenzeensulfonaat,Na zout 22.000 54 oleïnezuur, C18 300 1 vetzuur, 2-ethylhexyldiester 700 2 raapzaadolie methylester (biodiesel) 5.000 12 sojaolie methylester (biodiesel) 12.000 30 Totaal 40.500 100 B3.8 Formaldehyde stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % formaldehyde 37,000 1,3 Formaldehyde wordt in fuel additieven gebruikt als “H2S and mercaptan Scavenger”. Mercaptanen en H2S hebben een zeer lage geurdrempel en bovendien een bijzonder onaangename geur. De aanwezigheid van deze stoffen in slobs (olieachtig slib) en afvalolie kan tot stankklachten leiden. Formaldehyde zal een chemische reactie aangaan met H2S en mercaptanen tot verbindingen met een hogere geurdrempel. Ook andere aldehydes zoals bijvoorbeeld butyraldehyde worden als H2S en mercaptaan scavengers gebruikt. B3.9 Amines stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Amines 32,000 1,1


Amines worden als fuel additieven aan brandstoffen toegevoegd als anti-oxidant, H2S en mercaptaan scavenger of als metaal (koper) deactivator. Amine Toepassing Hoeveelheid L N,N’-di-sec-butyl-p-phenyleendiamine Anti-oxidant 15,000 N,N-dimethylethanolamine H2S scavenger 13,000 Onbenoemde amine 2,200 N,N-dimethylaniline Promotor polymeer 1,000 N,N’disalicylideen-1,2-propaandiamine Metaal deactivator 500 triethanolamine H2S scavenger 300 De amines zijn goed wateroplosbaar met uitzondering van N,N’-di-sec-butyl-p-phenyleendiamine. Zij zijn snel biologisch afbreekbaar en zullen reacties aangaan met o.a. fenolen.

B3.10 Ureum stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Ureum 30,000 1,1 Ureum of NH2-CO-NH2 is eveneens een amine en wordt als Ad-Blue (een 33% oplossing van ureum in water) aan diesel toegevoegd ter reductie van stikstofoxide emissies. Ureum is ook een meststof en niet schadelijk voor aquatische organismen.

B3.11 Ferroceen stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % ferroceen 26,000 0,9 Ferroceen of di(cyclopentadienyl)ijzerkan aan benzine worden toegevoegd als octaanverbeteraar. Deze stof is slecht in water oplosbaar.

B3.12 Nonylfenolethoxylaten Nonylfenolethoxylaten zijn surfactants en worden aan brandstofadditieven toegevoegd als emulsifier en om polymeren in oplossing te houden. In het water worden zij vlug microbieel omgezet tot nonylfenol hetgeen een hormonale werking heeft. Om deze reden werden nonylfenolethoxylaten verbannen uit consumentenproducten zoals zepen en cosmetica. stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Nonylfenolethoxylaten 25,000 0,9


61/99

B3.13 Biocides stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Biocides 18,000 0,6 Biocides worden aan biodiesel toegevoegd om de biologische afbraak door bacteriën en schimmels te voorkomen. Meestal worden hiervoor surfactants gebruikt die een bactericide en fungicide werking hebben zoals bijvoorbeeld kokosbenzyldimehylammoniumchloride. Echter op het terrein van Chemie-Pack was ten tijde van de brand ook een aantal gewasbeschermingsmiddelen aanwezig zoals Flazasulfuron, Nicosulfuron, Cypermethrin en Glyphosate. Biocide Hoeveelheid L Flazasulfuron 8,000 onbenoemd 3,480 Nicosulfuron 2,900 kokosbenzyldimehylammoniumchloride 2,000 Cypermethrin 1,100 Glyphosate 520

B3.14 Kleurstoffen stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % kleurstoffen 9,000 0,3 Kleurstoffen worden aan benzine, diesel en gasolie toegevoegd als “markers” om de verschillende brandstoffen gemakkelijk te herkennen zonder het uitvoeren van chemische analyses. Afhankelijk van de toepassingen van de brandstof (bijvoorbeeld landbouw, defensie, of wegverkeer) moeten min of meer accijnzen worden betaald en worden andere kleurstoffen gebruikt.

B3.15 Onbekende producten stofgroep Opgeslagen hoeveelheid % Onbekende producten 77,841 2,7 Van de volgende opgeslagen producten ontbreekt het informatieblad en kon de identificatie van de ingrediënten niet plaats vinden. Het betreft 2.7% van de opgeslagen producten.


Stofgroep onbekend Hoeveelheid L/Kg % van stofgroep onbekend Acticide 6,220 9.0 Antarctic DA 1,000 1.3 Cooling liquid 3,150 4.0 D60 2,856 3.7 DMD-40 835 1.1 Hydrosol 35,144 45.1 IDR-618C 1,110 1.4 INT-R1-3Q 200 0.3 OFI 3107 3,200 4.1 OFI 7820 11,460 14.7 SC 131 10,700 13.7 Silres BS66 1,120 1.4 Thickener G 846 1.1 Totaal onbekend 77,841 100


63/99

Bijlage 4 Chemische stoffen en stoffendata

De onderstaande stoftabellen bevatten de volgende gegevens: - Kolom 1: “Brandweerlijst”: de vermoedelijke hoeveelheid die voor de brand op het

lokatie van Chemie-Pack aanwezig was. De hoeveelheden worden uitgedrukt in Kg of L. Aangezien de juiste samenstelling van de preparaten niet wordt vermeld in de veiligheidsinformatiebladen zijn de hoeveelheden gebaseerd op gemiddelde waarden van vergelijkbare producten. Deze hoeveelheden zijn dus indicatief voor de onderlinge verhoudingen van stoffen die in de bodem en het grondwater terecht zijn gekomen. Een groot gedeelte van deze stoffen werd immers verwijderd of is verbrand of verdampt tijdens de ramp.

In deze tabellen werden naast de stoffen die voorkomen in de Brandweerlijst ook, louter ter referentie, een aantal aanverwante stoffen opgenomen (geen vakjes in kolom 1 ingekleurd). Met behulp van deze aanverwante stoffen is het in een aantal gevallen mogelijk, door inter- of extrapolatie, sommige ontbrekende stofgegevens nauwkeuriger te schatten.

- Kolom 2: stofnamen. De stoffen werden gerangschikt volgens chemische klassen op de

volgende wijze: o Alkanen en cycloalkanen o Olefinen, diolefinen en aromatische koolwaterstoffen o PAK’s o Fenolen o Alcoholen, ketonen, ethers en alkoxyalcoholen o Organische zuren, zouten en esters, aldehyden en ftalaten o Stikstof- en zwavelverbindingen o VOCl’s o De overige stoffen zoals anionische detergenten, azo kleurstoffen, allerlei

PCB’s, PCDD, PCDF, silanen en siloxanen. - Kolom 3: CAS nummer - Kolom 4: formule - Kolom 5: molecuul gewicht. De stoffen werden gerangschikt volgens molecuulgewicht,

omdat het molecuulgewicht in belangrijke mate een relatie vertoont met de stofgegevens. Op deze wijze springen foutieve gegevens in het oog en kunnen ontbrekende gegevens gemakkelijker door interpolatie worden geschat.

- Kolom 6: dampspanning in mm Hg druk bij 20-25°C, tenzij anders wordt vermeld. - Kolom 7: dampspanning in hPa bij 20-25°C, tenzij anders wordt vermeld.


- Kolom 8: wateroplosbaarheid bij 20-25°C, tenzij anders wordt vermeld. - Kolom 9: H const. dimensieloos: de dimensieloze Constante van Henry bij 20-25°,

tenzij anders wordt vermeld. De constante van Henry (H) is de verhouding van de concentratie van een stof in de lucht t.o.v. de concentratie van de stof in het water, in een evenwichtssituatie. Hoe hoger de constante van Henry des te groter is de verdampingssnelheid van deze stof uit een waterige oplossing.

- Kolom 10: Reukgrens lucht 50% mg/m3: de reukgrens die door 50% van de mensen

wordt waargenomen. Gevoelige personen kunnen nog concentraties waarnemen die 100 tot 1000 maal lager liggen. Deze laagste concentraties zijn echter zeer onbetrouwbaar als hulpmiddel om stankoverlast te voorspellen.

- Kolom 11: Reukgrens water 50% µg/L: de reukgrens die door 50% van de mensen

wordt waargenomen boven met deze stof verontreinigd water. Deze reukgrens werd berekend uit de reukgrens voor lucht en de dimensieloze constante van Henry, die de verhouding is tussen de concentratie van een stof in de lucht en deze in het water, bij evenwicht.

- Kolom 12: Kow: octanol-water verdelingscoëfficiënt. De octanol-waterverdelings-

coëfficiënt geeft de verdeling van een stof weer tussen octanol en water. Deze coëfficiënt kan worden gebruikt om de Koc te berekenen als basis voor de berekening van de retardatiefactor.

- Kolom 13: Koc: bodem-water verdelingscoëfficiënt bij 100% organisch koolstofgehalte.

De mate van adsorptie van organische verontreinigingen is evenredig met het organisch stofgehalte van de bodem.

- Kolom 14: Retardatiefactor: de retardatiefactor is de verhouding tussen de

grondwaterstromingssnelheid en de verontreiniging. Deze werd berekend voor een bodem met 2% organisch stof.

- Kolom 15: aquat. Tox mg/L: indicatieve laagste waarde, afgerond naar beneden, die in

de literatuur wordt vermeld voor de aquatische LD50 in mg/L (voornamelijk vissen, crustaceae en algen).

Bodemsanering Chemie-Pack – Notitie Stoffen, mei 2013 65/99

B4.1 Alkanen Koolwaterstoffen mol dampspanning water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox

Brandweerlijst alkanen (alifaten) CAS Formule gewicht mm Hg,20°C mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L kg of L 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. LC50

methaan 74-82-8 CH4 16 24 12 2,0 ethaan 74-84-0 C2H6 30,1 29.260 60 790 2.000 100 65 5,0 propaan 74-98-6 C3H8 44,1 6.460 38 400 22.000 55 350 24 n-butaan 106-97-8 C4H10 58,1 1.823 61 38 6.000 160 1.000 47 n-pentaan 109-66-0 C5H12 72,2 430 37 50 (2) 200 4 4.000 77 n-hexaan 110-54-3 C6H14 86,2 120 11 74 500 7 10.000 6.240 258 0,1 n-heptaan 142-82-5 C7H16 100,2 35 3 83 200 34 46.000 13.500 943 0,1 n-octaan 111-65-9 C8H18 114,2 11 0,66 132 800 6 158.000 37.200 4.281 0,1 n-nonaan 61193-19-9 C9H20 128,3 3 0,43 52 100 2 600.000 17.000 6.571 n-decaan 124-18-5 C10H22 142,3 3 0,009 2.300 11 0,005 1.780.000 313.890 n-undecaan 1120-21-4 C11H24 156,3 1 (3) 0,005 1,690 (3) 23 0,01 6.310.000 565.001 n-dodecaan 112-40-3 C12H26 170,3 0 0,0037 746 37 0,05 20.000.000 763.515 *Rf= 1+1602/S cycloalkanen cyclopentaan 287-92-3 C5H10 70,1 318 7,6 methylcyclopentaan 96-37-7 C6H12 84,2 15 2.500

2.000 cyclohexaan 110-82-7 C6H12 84,2 77 55 6,4 20 1.920 52 10 methylcyclohexaan 108-87-2 C7H14 98,2 144 14 2,6 4.810 203 1 dimethylcyclohexaan 583-57-3 C8H16 112,2 14 propylcyclohexaan 1678-92-8 C9H18 126,2 8.7 (4) *Rf= 1+2825/wateroplosbaarheid (2): geschat (3): bij 33°C; (4): bij 38°C

B4.2 Olefinen en BTEX

mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst olefinen en diolefinen CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor mg/L

Kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L Rf* propeen 115-07-1 C3H6 42,1 7 600 200 86 50 0,58 230 14 2-methyl-1-propeen (isobuteen) 115-11-7 C4H8 56,1 1520 263 1,8 219 11 trans-2-buteen 624-64-6 C4H8 56,1 1520 250 (5) 1,8 2700 1500 1,3-butadieen 106-99-0 C4H6 54,1 2 110 (1) 525 2,6 2 0,77 71 5,8 20 cyclopentadieen 542-92-7 C5H6 66,1 400 cis-1,3-pentadieen 1574-41-0 C5H8 68 53 (1) 690 0,21 32 4,7 100 1-penteen 109-67-1 C5H10 70,1 400 (3) 200 14 2-penteen 627-20-3 C5H10 70,1 203 13 1-hexeen 592-41-6 C6H12 84,2 140 50 13 149 52 10 cyclohexeen 110-83-8 C6H10 84,2 160 (4) 213 3,3 13 dicyclopentadieen 77-73-6 C10H12 132,2 1,9 40 0,25 0,1 0,4 776 64 5 (2): bij 0.9°C (3): bij 12.8°C; (4): bij 38°C aromatische kwst benzeen 71-43-2 C6H6 78,1 76 1780 0,18 20 750 130 2,4 5

300.000 tolueen 108-88-3 C7H8 92,1 22 515 0,21 10 50 500 5,9 5 o-xyleen 95-47-6 C8H10 106,2 5 175 0,16 1 6 630 15 5 m-xyleen 108-38-3 C8H10 106,2 6 180 0,19 1 5 1.600 15 5 p-xyleen 106-42-3 C8H10 106,2 6,5 198 0,19 1 5 1.600 14 1 ethylbenzeen 100-41-4 C8H10 106,2 7 152 0,26 2 8 1.600 18 1


mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst olefinen en diolefinen CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor mg/L

Kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L Rf* styreen 100-42-5 C8H8 104,1 5 300 0,094 1 10 9 10 indeen 95-13-6 C9H8 116,2 140 800 19 10 indaan 496-11-7 C9H10 118,2 109 474 24 5 a-methylstyreen 98-83-9 C9H10 118,2 3 100 2.000 26 1 1,2,4-trimethylbenzeen 95-63-6 C9H12 120,2 57 0,2 6.300 45 10 1,2,3-trimethylbenzeen 526-73-8 C9H12 120,2 0,2 0,2 1,3,5-trimethylbenzeen 108-67-8 C9H12 120,2 2 20 0,23 0,5 2 2.600 127 10 n-propylbenzeen 103-65-1 C9H12 120,2 2,5 60 (2) 0.27 (2) 4.000 724 1 iso-propylbenzeen (cumeen) 98-82-8 C9H12 120,2 3,2 5,3 50 0,41 4.600 52 1-ethyl-4-methylbenzeen 622-96-8 C9H12 120,2 0,4 4.000 p-diethylbenzeen 105-05-5 C10H14 134,2 17 11.500 150 1 limoneen 138-86-3 C10H16 136,2 1,9 14 0,76 0.78 (1) 1 32.000 182 0,5

800 a-methylstyreen dimeer 6362-80-7 C18H20 236,4 *Rf = 1 + 2528/ wateroplosbaarheid (2): bij 15°C

B4.3 PAK’s

mol gewicht dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst PAK's CAS Formule mm Hg mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. naftaleen 91-20-3 C10H8 128,2 0,095 30 0,019 0,2 10 2.340 700 85 1 1-methylnaftaleen 90-12-0 C11H10 142,2 27 9.300 95 5 2,3-dimethylnaftaleen 581-40-8 C12H12 156,2 0.00046 (2) 2,4 0,0016 20.000 1.054 1 acenafteen 83-32-9 C12H10 154,2 0,0027 5 0,0045 14.100 5.000 507 0,5 fluoreen 86-73-7 C13H10 166,2 0,013 2 1.9 x 104 1.265 fenanthreen 85-01-8 C14H10 178,2 6.8 x 10-4 0,82 0,0016 2.9 x 104 3.084 anthraceen 120-12-7 C14H10 178,2 2 x 10-4 1,3 0,0019 2.8 x 104 1.946 fluorantheen 206-44-0 C16H10 202,3 4.5 x 10-6 0,26 0,00019 2.0 x 105 49.000 9.724 0,05 pyreen 129-00-0 C16H10 202,3 6.8 x 10-7 0,16 4.6 x 10-5 2.0 x 105 68.000 15.801 chryseen 218-01-9 C18H12 228,2 6 x 10-7 0,006 0,0012 4.1 x 105 421.334 1 B(a)antraceen 56-55-3 C18H12 228,2 5 x 10-9 0,01 0,0001 4.1 x 105 357.000 252.801 0,01 B(a)pyreen 50-32-8 C20H12 252,3 5 x 10-7 0,003 0,000014 1.1 x 106 1.000.000 842.668 benzo(k)fluorantheen 207-08-9 C20H12 252,3 5 x 10-7 0,00055 0,000017 6.9 x 106 4.596.365 benzo(b)fluorantheen 205-99-2 C20H12 252,3 5 x 10-7 0,00055 0,00002 6.9 x 106 4.596.365 benzo(ghi)peryleen 191-24-2 C22H12 276,3 1 x 10-10 0,00026 5.7 x 10-6 1.7 x 107 9.723.078 indeno(1,2,3-cd)pyreen 193-39-5 C22H12 276,3 1 x 10-10 0,00062 4.6 x 107 4.077.420 dibenzo(a,h)anthraceen 53-70-3 C22H14 278,4 1 x 10-10 0,0005 9.3 x 107 5.056.001 (1): bij 25°C; (2): bij 28°C *Rf = 1 + 2825/S

B4.4 Fenolen

mol gew. dampsp. dampsp. water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Ready Brandweerlijst Fenolen CAS formula mm Hg hPa mg/L, 20°C dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* LC50 Biodegradabilit

y kg of L 20°C 20°C 20-25°C 20°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. mg/L 200 fenol 108-95-2 C6H6O 94,1 0,2 0.3 (1) 82.000 1.6 x 10-5 (1) 0,2 12.500 29 1,0 5

o-cresol 95-48-7 C7H8O 108,1 0.24 (1) 0,24 26.000 5 x 10-5 (1) 0,005 100 89 1,1 5 m-cresol 108-39-4 C7H8O 108,1 0,04 23.500 4 x 10-5 (1,5) 0,001 25 91 1,1 5 p-cresol 106-44-5 C7H8O 108,1 0,04 24,000 (2) 3.2 x 10-5 (1) 0,02 625 85 5 o-ethylfenol 90-00-6 C8H10O 122,2 0.15 (1) 5.340 1.9 x 10-4 525 1,5 10 m-ethylfenol 620-17-7 C8H10O 122,2 0.05 (1) 5.000 6.6 x 10-5 1,5 10


mol gew. dampsp. dampsp. water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Ready Brandweerlijst Fenolen CAS formula mm Hg hPa mg/L, 20°C dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* LC50 Biodegradabilit

y kg of L 20°C 20°C 20-25°C 20°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. mg/L

p-ethylfenol 123-07-9 C8H10O 122,2 0.089 (1) 4.900 1.2 x 10-4 500 1,5 10 2-propylfenol 644-35-9 C9H12O 136,2 1.500 794 2,7 2,4,6-trimethylfenol 527-60-6 C9H12O 136,2 0,035 1.400 500 2,8 3 4-tert-butylfenol 98-54-4 C10H14O 150,2 1.3 (1) 610 2.000 5,1 1 Nee p-tert-amylfenol 8-.46-6 C11H16O 164,2 0,0075 0.01 (1) 168 4 x 10-4 10.715 16 1 p-heptylfenols 72624-02-3 C13H20O 192,3 0,028 0.037 (1) 9,6 0,03 125.900 264 0,5

1.000 2,4-di-(tert.butyl)fenol 96-76-4 C14H22O 206,3 0,01 12 500 135.000 212 0,1 8.000 2,6-di-(tert.butyl)fenol 128-39-2 C14H22O 206,3 0,076 0,1 4,1 0,2 31.600 4.000 618 0,5

p-(2-phenylisopropyl)fenol (7) 599-64-4 C15H16O 212,3 2.3 x 10-5 8,4 13.200 44.700 302 0,5 30.000 2,6-di-(tert-buty)l-4-methylfenol 128-37-0 C15H24O 220,3 0,4 125.900 6.321 0,5

4-nonylfenols (branched) (5) 104-40-5 C15H24O 220,3 0,003 11 0,0025 30.000 27.000 231 0,1 600 bisfenol A 80-05-7 C15H16O2 228,3 200 160 14 1

2,4-di-tert-pentylfenol 120-95-6 C16H26O 234,3 0,0075 0.01 (1) 0,44 0,21 2.000.000 5.746 2.000 2,4,6-tri-(tert-butyl)fenol 8050-07-7 C18H30O 262,4 0,00027 0,51 0,0057 1.148.000 43.650 4.958 0,05

4-sec-butyl-2,6-di-tert-butylfenol 17540-75-9 C18H30O 262,4 0,0021 0.0028 (1) 0,25 0,12 2.510.000 10.113 0,1 100 a,a'-(propylidenedinitrilo)di-o-cresol (6) 94-91-7 C17H18N2O

2

282,4 400 10

(1) bij 60°C; (2) bij 40°C (5) technical grade nonylfenols is mengsel van >90% 4-nonylfenols en <10% 2-nonylfenols (6) = N,N-disalicylidene-1,2-propanediamine (7) = (1-methyl-1-phenylethyl)fenol *Rf= 1 + 2528/S mg/L

B4.5 Alcoholen, ketonen en esters

mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst alcoholen, ketonen, ethers CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. alcoholen

2.700 methanol 67-56-1 CH40 32 92 800.000 0,00019 300 1.579.000 0,2 1,0 5.000 30.000 ethanol 64-17-5 C2H6O 46,1 44 785.000 1.3 x 10-4 100 770.000 0,48 1,0 5.000

n-propanol 71-23-8 C3H8O 60,1 14,5 2.7 x 10-4 (1) 10 37.000 2,2 1.000 8.000 isopropanol 67-63-0 C3H8O 60,1 32 3.5 x 10-4 (1) 1,6 1.250 glycerine (1,2,3-propaantriol) 56-81-5 C3H8O3 92,1 0.0025 (4) 1.200.000 0,0032 1,0 1.000 300 n-butanol 71-36-3 C4H10O 74,1 4,4 77.000 2.3 x 10-4 (1) 10 43.000 7,6 1,0 500 300 iso-butanol 78-83-1 C4H10O 74,1 10 (1) 95 85.000 2.5 x 10-4 5 5 1,0 1.000 300 tert.butanol 75-65-0 C4H10O 74,1 31 41 100.000 1.2 x 10-3 20 17.000 2,3 1,0 3.500

n-pentanol 71-41-0 C5H12O 88,2 2,8 3 27.000 5.1 x 10-4 (1) 1 2.000 1,1 10 n-hexanol 111-27-3 C6H14O 102,2 0,98 5.900 6.3 x 10-4 (1) 0,5 800 1,4 10 n-heptanol 11-70-6 C7H16O 116,2 1 (2) 2.000 7.5 x 10-4 (1) 250 2,3 10 3-heptanol 589-82-2 C7H16O 116,2 4.095 1.260 1,6 2-ethylhexanol 104-76-7 C8H18O 130,2 0,05 1,1 1.000 0,0058 645 39 3,5 10 2,3-dihydro-1H-inden-1-ol (1-Indanol) 6351-10-6 C9H10O 134,2 2-butyl-2-ethyl-1,3-propaandiol 115-84-4 C9H20O2 160,3 ketonen

300 aceton 67-64-1 C3H6O 58,1 270 (3) 791.000 1.1 x 10-3 20 18.180 0,58 1,0 2.000 700 methylethylketon (2-butanon) 78-93-3 C4H8O 72,1 77 101 125.000 3.9 x 10-4 16 4.100 1,8 1,0 2.000

methylisopropylketon 563-80-4 C5H10O 86,1 43 47.000 4.1 x 10-3 1,1 2-pentanon 107-87-9 C5H10O 86,1 12 43.000 20 8 1,1 3-pentanon 96-22-0 C5H10O 86,1 13 47.000 50 7 1,1 methylisobutylketon 108-10-1 C6H12O 100,2 6 . 18.000 1.8 x 10-3 2 1.100 22 1,1 400


mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst alcoholen, ketonen, ethers CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. methylisoamylketon 110-12-3 C7H14O 114,2 3 5.400 3.4 x 10-3 76 1,5 100 3-heptanone 106-35-4 C7H14O 114,2 14 (1) 14.300 1,2 2,3-dihydro-inden-1-on 83-33-0 C9H8O 132,2 6.500 1,4

200 di-isobutylketon 108-83-8 C9H18O 142,2 1,7 500 0,026 2 77 400 6,1 10 800 tert.butylhydroquinone 1948-33-0 C10H14O2 166,2

camphor (2-bornanone) 76-22-2 C10H16O 152,24 0,85 1.500 0,0035 5 1.400 40 2,7 10 di(tert.butyl)cyclohexadieendion 719-22-2 C14H22O2 220,3 0,31 5,8 0,48 26.300 437

100 1,4-dihydroxyanthraquinone 81-64-1 C14H8O4 240,2 <1,000 ethers dimethoxymethane 109-87-5 C3H8O 76,1 330 330.000 1 1,0

200 tetrahydrofuraan 109-99-9 C4H8O 72,1 134 173 880.000 7 x 10-4 10 14.000 2,8 1,0 2.000 400 methyl-tert.butylether (MTBE) 1634-04-4 C5H12O 88,1 268 50.000 1.9 x 10-2 12 1,1 100

tert.amylmethyelether (TAME) 994-05-8 C6H14O 102,2 90 10.710 3.5 X 10-2 35 1,2 100 ethyl-tert.butylether (ETBE) 637-92-3 C6H14O 102,2 150 12.000 0,05 0,11 2 33 37 1,2 diisopropylether (DIPE) 108-20-3 C6H14O 102,2 130 9.000 8 x 10-2 0,3 3,8 1,3 100 glycolen (alkoxy alcoholen)

36.000 monoethyleenglycol 107-21-1 C2H6O2 62,1 0,05 1.100.000 1.5 x 10-7 10 22 1,0 5.000 400 methoxy-2-propanol-1 107-98-2 C4H10O2 90,1 11,5 200.000 1.2 x 10-4 0,36 0,23 1,0 >1,000

5.000 diethyleenglycol 111-46-6 C4H10O3 106,1 <0.01 1.120.000 <5 x 10-8 0,02 1,0 10.000 200 methyldiglycol 111-77-3 C5H12O3 120,1 0.25 (1) 1.021.000 1.6 x 10-6 0,1 1,0 >1,000 100 butylglycol (butoxyethanol) 111-76-2 C6H14O2 118,2 0,6 900.000 4.3 x 10-5 1,7 5 1,0 1.000

dietyhyleenglycol monobutylether 112-34-5 C8H18O3 162,2 0,02 960.000 1.8 x 10-7 1,0 (2): bij 43°C; (3): bij 30°C Rf= 1 + 2528/S mg/L

B4.6 Zuren, aldehydes en ftalaten

mol dampsp. dampsp. water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst organische zuren, zouten en esters CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L goed wateroplosbaar 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. 300 oxaalzuur 144-62-7 C2H2O4 90,02 0.0003 (3) 100.000 1.1 x 10-8 0,25 1,0 100 200 ammoniumoxalaat 6009-70-7 C2H8N2O4 124 1.500.000 1,0 100 800 ethylacetaat 141-78-6 C4H8O2 88,1 72,8 82.000 5.5 x 10-3 10 1.800 5 1,0 100

butylformiaat 592-84-7 C5H10O2 102,1 40.000 1,1 200 1,4-butaandicarboxylzuur 124-04-9 C6H10O4 146,1 9,7 23.000 2.5 x 10-3 1,2 25 1,1 10

1.000 benzeensulfonzuur 98-11-3 C6H6O3S 158,2 1.124.000 0,0056 1,0 benzoëzuur 65-85-0 C7H6O2 122,1 0,005 2.900 8.7 x 10-6 70 2,0 50 2-ethyl-hexaanzuur 149-57-5 C8H16O2 144,2 0,04 1.400 1.7 x 10-4 500 120 3,0 50 3,5-dimethylbenzoëzuur 499-06-9 C9H10O2 150,2 240 13 benzeenpropaanzuur 501-52-0 C9H10O2 150,2 240 13 p-tert.butylbenzoëzuur 98-73-7 C11H14O2 178,2 <0.01 300 <2.45 x 10-4 7.900 10 10

400 2,2,4-trimethyl-1,3-pentaandiol monoisobutyraat 25265-77-4 C12H24O3 216,3 0,01 858 2.950 4,3 10

57.000 lignosulfonaat,calcium zout 8061-52-7 C20H24CaO10S2 528,6 oplosbaar 1

200 pentaerythritol-tris[3-(1-aziridinyl)propionaat] 57116-45-7 C20H33N3O7 427,5 <0.1 >500,000 1 100

weinig wateroplosbaar 1-naftaleenzuur 86-55-5 C11H8O2 172,2 50 58

123.000 2-ethylhexylnitraat 27247-96-7 C8H17NO3 175,2 27 12,6 5.500 225 22.000 n-C10-13 alkylbenzeensulfonaat, Na 68411-20-3 C18H29O3SNa 348 1 x 10-15 250 6.3 x 10-10 500 12

slecht wateroplosbaar 500 dinonylnaftaleensulfonzuur 25322-17-2 C28H44O3S 460,7 3.9 x 10-16 0,000028 3.1 x 10-10 109 106,3 100.892.858 geen*


mol dampsp. dampsp. water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst organische zuren, zouten en esters CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L goed wateroplosbaar 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. 12.000 soya olie methylester C18 (biodiesel) 67784-80-9 C18H34O2 282,5 <2

300 oleïnezuur, C18 67701-06-8 C18H34O2 282,5 148.000 tall olie vetzuren, Na zout 61790-45-2 C18H32O2 3 x 10-5 oplosbaar 316.000 1.000

700 vetzuur,2-ethylhexyldiester 5.000 raapzaadolie, methylester (biodiesel) <2

aldehydes 37.000 formaldehyde 50-00-0 CH2O 30 44 25 815.000 8.7 x 10-5 0,1 1.150 0,17 1,0 10

acetaldehyde 75-07-0 C2H4O 44,1 740 783.000 2.3 x 10-3 0,05 20 0,6 1,0 50 3.000 2-propenal (acroleïne) ? 107-02-8 C3H4O 56,1 220 175.000 3.8 x 10-3 0,8 200 8 1,0 0,01

2-butenal (crotonaldehyde) 4170-30-3 C4H6O 70,1 19 155.000 4.6 x 10-4 0,6 1.300 4 1,0 1 butyraldehyde 123-72-8 C4H8O 72,1 7,1 50.000 0,0047 0,01 2 10 1,1 10 valeraldehyde 110-62-3 C5H10O 86,1 50 15,000 (5) 0,015 0,1 6 10 benzaldehyde 100-52-7 C7H6O 106,1 1 3.300 1.7 x 10-3 0,3 180 30 1,9 5 2-ethylhexanal 123-05-7 C8H16O 128,2 70 (2) 10 37 1260 284 10 ftalaten dimethylftalaat 131-11-3 C10H10O4 194,2 <0.01 0,0089 4.300 <2.4 x 10-5 35 1,7 10 diethylftalaat 84-66-2 C12H14O4 222,2 0,005 910 500 4,1 5 dipropylftalaat 131-16-8 C14H18O4 250,3 150 1.860 20 1 di-n-butylftalaat 84-74-2 C16H22O4 278,3 0,00023 11 37.000 258 1 di-isobutylftalaat 84-69-5 C16H22O4 278,3 0.001 (2) 20 5.7 x 10-4 (2) 129.000 142 0,5 butylbenzylftalaat 85-68-7 C19H20O4 312,4 8.6 x 10-6 3 4.8 x 10-5 63.000 943 di(2-ethylhexyl)ftalaat 117-81-7 C24H38O4 390,6 8.7 x 10-5 0,3 79.000.000 9.418 5 di-n-octylftalaat 117-84-0 C24H38O4 390,6 3 943 0,5 *Rf= 1 + 2528/S

(2): bij 50°C; (3): bij 30°C; (4): bij 15°C (5): berekend

geen*: geen toxiciteit omwille van te lage wateroplosbaarheid

B4.7 N- en S-verbindingen

mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst stikstofverbindingen CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. 100.000 ureum 57-13-6 CH4N2O 60,1 1.193.000 3.1 x 10-3 1,0 >1,000 13.000 N,N-dimethylethanolamine 108-01-0 C4H11NO 89,1 21 6,1 890.000 2.5 x 10-5 0,28 1,0 10

aniline 62-53-3 C6H7N 93,1 0,3 34.000 4.5 x 10-5 1 22.000 9 1,1 1 m-nitroaniline 99-09-2 C6H6N2O2 138,1 890 23 3,8 10 p-nitroaniline 100-01-6 C6H6N2O2 138,1 0,0015 800 1.3 x 10-5 25 4,2 10

300 triethanolamine 102-71-6 C6H15NO3 149,1 0.00005(4) 1.100.000 0,01 1,0 100 o-toluidine 95-53-4 C7H9N 107,2 0,1 15.000 3.9 x 10-5 1 26.000 20 1,2 5 m-toluidine 108-44-1 C7H9N 107,2 0,3 12.000 1.1 x 10-4 5 45.000 26 1,2 1 p-toluidine 106-49-0 C7H9N 107,2 1.3 (2) 7.400 7.7 x 10-4 0,5 650 1,3 40 o-anisidine 90-04-0 C7H9NO 123,2 0,02 15.000 6.7 x 10-6 15 1,2 5 p-anisidine 104-94-9 C7H9NO 123,2 0,04 21.000 9.6 x 10-6 9 1,1 0,1

1.000 N,N-dimethylaniline 121-69-7 C8H11N 121,2 0,53 1.200 0,1 280 3,1 5 1-naphthylamine 134-32-7 C10H9N 143,2 0,003 1.700 1 x 10-5 178 2,5 5 p-benzidine 92-87-5 C12H12N2 184,2 400 102 7,3 10 3,3'-dichlorobenzidine 91-94-1 C12H10Cl2N2 253,1 6 x 10-9 4 3.160 633 1 dibenzylamine 103-49-1 C14H15N 197,3 468 N,N-dimethyldodecaanamine 112-18-5 C14H31N 213,4 10 0,01 692.000 11.480 254 0,01

15.000 N,N'-di-sec.butyl-p-phenyleendiamine 101-96-2 C14H24N2 220,4 85 (3) 0,012 95 3160 28 0,1


mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst stikstofverbindingen CAS Formula gewicht mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. tribenzylamine 620-40-6 C21H21N 287,4 B zwavelverbindingen koolstofdisulfide 75-15-0 CS2 76,1 260 398 2.100 0,51 0,01 0,2 100 2,2 10 dimethylsulfide 75-18-3 C2H6S 62,1 420 6.300 0,22 <0.0001 0,005 1,4 1,2,4-trithiolaan 289-16-7 C2H4S3 124,2 0.11 (1) 21 lenthionine 292-46-6 C2H4S5 188,4 1,2,4,5,7-pentathiocane 81531-39-7 C3H6S5 202,4 sulfolane 126-33-0 C4O2S 120,2 0,01 1.260.000 9 x 10-10 0,32 0,07 1,0 40 tetrahydrothiofeen-1-1dioxide 126-33-0 C4H8O2S 120,2 0,0083 1.200.000 3.4 x 10-8 0,17 22 1,0 >100

200 2,5-bis(octyldithio)1,3,4-thiadiazole 13539-13-4 C18H34N2S5 438,8 (2): bij 42°C; (3): bij 33°C; (4): bij 40°C *Rf= 1 + 2528/S mg/L

B4.8 VOCL’s

mol dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst EOX CAS Formula gewicht mm Hg mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. chloormethanen monochloormethaan (methylchloride) 74-87-3 CH3Cl 51 3.800 4.000 0,25 20 80 8 109 1,6 dichloormethaan (methyleenchloride) 75-09-2 C2H2Cl2 84,9 349 20.000 0,079 200 2.500 37 1,1 trichloormethaan (chloroform) 67-66-3 CHCl3 119,4 160 8.000 0,13 600 4.600 93 68 1,3 30 tetrachloormethaan 56-23-5 CCl4 153,8 90 800 0,93 800 860 436 320 4,2 dibroomchloormethaan 124-48-1 CHBr2Cl 208,3 76 4.400 0,19 174 1,6 50 chloorethanen monochloorethaan 75-00-3 C2H5Cl 64,5 1.000 5.740 0,61 10 16 35 85 1,4 1,1-dichloorethaan 75-34-3 C2H4Cl2 99 180 5.500 0,18 30 167 88 1,5 100 1,2-dichloorethaan 107-06-2 C2H4Cl2 99 61 8.690 0,038 23 600 65 1,3 5 1,1,1-trichloorethaan 71-55-6 C2H3Cl3 133,4 19 4.500 0,03 1.000 100 1,6 10 1,1,2-trichloorethaan 79-00-5 C2H3Cl3 133,4 10 4.400 0,16 100 1,6 10 1,1,2,2-tetrachloorethaan 79-34-5 C2H2Cl4 167,9 5 2.900 0,016 20 3.100 135 1,9 10 pentachloorethaan 76-01-7 C2HCl5 202,3 3,4 480 0.1 (1) 180 6,3 5 hexachloorethaan 67-72-1 C2Cl6 236,8 0,4 50 0,1 5.000 2050 52 1 chloorethenen monochloorethaan (vinylchloride) 75-01-4 C2H3Cl 62,5 2.660 1.100 2,2 1.500 680 258 3,3 1,1-dichlooretheen 75-35-4 C2H2Cl2 96,5 500 2.500 1 2.000 2.000 100 350 2,0 50 cis,1,2-dichlooretheen 156-59-2 C2H2Cl2 96,5 200 (1) 5.100 0,1 1,000 (2) 10.000 320 1,5 trichlooretheen 79-01-6 C2HCl3 131,5 60 1.100 0,35 100 285 258 3,3 40

47.000 tetrachlooretheen 127-18-4 C2Cl4 165,8 14 150 0,6 30 50 400 982 18 10 chloorpropanen 1,2-dichloorpropaan 78-87-5 C3H6Cl2 113 42 2.700 0,12 235 2.000 100 1,9 10 1,3-dichloorpropaan 142-28-9 C3H6Cl2 113 2.900 0.04 (1) 51 1,9 10 1,2,3-trichloorpropaan 96-18-4 C3H5Cl3 147,4 2 1.750 0,009 186 2,4 5 chloorpropenen 1,3-dichloorpropeen 542-75-6 C3H4Cl2 111 25 2.800 0,054 66 138 1,9 fluorbutanen

500 1,1,1,3,3-pentafluorobutane 406-58-6 C4H5F5 148,1 582 8.000 0,58 41 63 1,0 100 * Rf = 1 + 2528/wateroplosbaarheid (2): geschat


B4.9 Pesticides en chloorbenzenen mol dampsp dampsp water oplosb. H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox

Brandweerlijst Pesticides CAS Formule mm Hg hPa mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L kg of L gewicht 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. 520 glyphosate 1071-83-6 C3H8NO5P 169,1 <10-7 10.000 0,0015 1,3 50

a-HCH 319-84-6 C6H6Cl6 290,8 1,4 0,00022 1.807 b-HCH 319-85-7 C6H6Cl6 290,8 g-HCH 58-89-9 C6H6Cl6 290,8 17 0,00011 5.010 150 sulfotep 3689-24-5 C8H20O5P2S2 322,3 0,000617 45 57 0,0001 telodrin 297-78-9 C9H4Cl8O 411,8 3 x 10-6 0,0002 a-endosulfan 959-98-8 C9H6Cl6O3S 336 1.1 x 10-5 0,32 3.980 12.600 7.901 endosulfan sulfaat 1031-07-8 C9H6Cl6O4S 422,9 <1 chlorpyrifos-ethyl 2921-88-2 C9H11Cl3NO3PS 350,6 1.87 x 10-5 0,4 79.000 6.321 aldrin 309-00-2 C12H8Cl6 364,9 0,000023 0,01 0,045 617.000 252.801 0,005 dieldrin 60-57-1 C12H8Cl6O 381 1.8 x 10-7 0,1 0,000037 1.580.000 132.000 25.281 0,001

8.000 flazasulfuron 104040-78-0 C13H12F3N5O5S 407,3 < 1 x 10-7 2,1 <1010 1.205 <1 p,p-DDD 72-54-8 C14H10Cl4 320,1 0,16 15.801 0,0001

2.900 nicosulfuron 111991-09-4 C15H18N6O6S 410,4 <8 x 10-12 9500 1,3 50 1.100 cypermethrin 52315-07-8 C22H19Cl2NO3 416,3 1.3 x 10-9 0,041 500.000 61.659,5 0,0001

chloorbenzenen monochloorbenzeen 108-90-7 C6H5Cl 112,6 8,8 500 0,11 200 1 800 6,1 dichloorbenzenen C6H4Cl2 147 0.6-1.0 75 0,07 300 4 290 3.160 35 1 trichloorbenzenen C6H3Cl3 181,5 0.06-0.15 12 0.049-0.25 15.850 700 212 tetrachloorbenzenen C6H2Cl4 215,9 0.007-0.01 2 0.034-0.39 31.600 1,600-8,500 1.265 0,5 pentachloorbenzeen 608-93-5 C6HCl5 248 0,0015 0,24 0,069 100.000 12.800 10.534 hexachloorbenzenen 118-74-1 C6Cl6 284,8 0,000011 0,11 0,0015 631.000 8.320 22.983 *Rf= 1+25282/S

B4.10 Overige stoffen

mol dampsp dampsp water H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst Miscelaneous CAS Formule gewicht mm Hg hPa oplosb. mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L anionische detergenten 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. 12.000 alkylnaftaleensulfonaat 1.150.000 1 10 2.000 cocobenzyldimethylammoniumchloride >1,000 <3 1 0,01

25.000 alkylethersulfaten >1,000 1 1 alkylfenolen alcohopolylethoxylaten

24.000 4-nonylfenolethoxylaten, 5-10 EO >1,000 1 1 4.000 4-nonylfenolethoxylaten, 20 EO >1,000 1 10 1.000 isononylfenol ethoxylaten 37205-87-1 (C2H4O)9C15H24O 248,4 >1,000 1 1

20.000 undecanol ethoxylaten, 3-10 EO >1,000 1 1 300 lange keten alcohol ethoxylaten >1,000 1 10

azo kleurstoffen 900 Solvent Blue Dye

4.000 Solvent Yellow 124 12671-74-8 C22H31N3O2 369,5 4.000 Solvent Red Dye

4 Solvent Red 24 85-83-6 C24H20N4O 380,4 900 Dyeguard Blue 79 300 Dyeguard Green 79 150 Dyeguard Orange

2.700 Dyeguard Red C allerlei

26.000 Ferroceen (di(cyclopentadienyl)ijzer) 102-54-5 C10H10Fe 186,04 0,0018 <0.1 460 1.400 >25,000


mol dampsp dampsp water H const. reukgrens reukgrens Kow Koc Retardatie aquat Tox Brandweerlijst Miscelaneous CAS Formule gewicht mm Hg hPa oplosb. mg/L dimensieloos lucht 50% water 50% factor Rf* mg/L

kg of L anionische detergenten 20°C 20°C 20-25°C mg/m3 µg/L bij 2% o.c. Perfluorooctane sulfonate, kalium (PFOS) 2795-39-3 C8F17SO3K 538,2 3.3 x 10-4 519 2 x 10-6 5,9

200 pentaerythritol tris[3-(aziridinyl)propionate] 57116-45-7 C20H33N3O7 427,5 PCB's; PCDD en PCDF heptachloordibenzodioxins octachloordibenzodioxins heptachloordibenzofuranen octachloordibenzofuraan som PCB's silanen en siloxanen

600 silaan 600 siloxaan

*Rf = 1 + 2528/S mg/L


Bijlage 5 Overzicht onderzochte stoffen en analysemethoden

B5.1 Onderzochte stoffen en analysemethode

Onderzochte stof Analyse methoden ethylmetacrylaat acrylaten methylacrylaat acrylaten methylmethacrylaat acrylaten n-butylacrylaat acrylaten n-butylmetacrylaat acrylaten 1,2,3-trimethylbenzeen alkylbenzenen 1,2,4,5-tetramethylbenzeen alkylbenzenen 1,2,4-trimethylbenzeen alkylbenzenen 1,3-diethylbenzeen alkylbenzenen 1,4-diethylbenzeen alkylbenzenen 2-ethyltolueen alkylbenzenen Indaan alkylbenzenen iso-Propylbenzeen (Cumeen) alkylbenzenen 1-ethyl-2-methylbenzeen alkylbenzenen 1-ethyl-4-methylbenzeen alkylbenzenen Propylbenzeen alkylbenzenen 1-Naftylamine Amines 2-Naftylamine Amines 2-Nitroaniline Amines 3,3-Dichloorbenzidine Amines 3-Nitroaniline Amines 4-Bromoaniline Amines 4-methoxy-2-nitroaniline Amines 4-methyl-2-nitroaniline Amines 4-methyl-3-nitroaniline Amines Aniline Amines Dibenzylamine Amines Dimethylbenzylamine Amines Methylbenzeenamine Amines o/m/p-Toluidine (som) Amines o-Anisidine Amines p-Benzidine Amines Tribenzylamine Amines Chloride anorganische analyse CZV anorganische analyse Kjeldahl-N anorganische analyse Onopgelost bestanddelen anorganische analyse opgelost fosfaat als P anorganische analyse ortho-Fosfaat (als P) anorganische analyse Sulfaat anorganische analyse totaal organisch koolstof (TOC) anorganische analyse Zwavel anorganische analyse alfa-Methylstyreen aromaten BTEX Benzeen aromaten BTEX Ethylbenzeen aromaten BTEX meta-/para-Xyleen (som) aromaten BTEX ortho-Xyleen aromaten BTEX Styreen (Vinylbenzeen) aromaten BTEX Tolueen aromaten BTEX Atrazine bestrijdingsmiddelen Azinphos-ethyl bestrijdingsmiddelen Azinphos-methyl bestrijdingsmiddelen

Onderzochte stof Analyse methoden Bromophos-ethyl bestrijdingsmiddelen Bromophos-methyl bestrijdingsmiddelen Chloorpyrifos-ethyl bestrijdingsmiddelen Coumafos bestrijdingsmiddelen Cyanazine bestrijdingsmiddelen Desmetryn bestrijdingsmiddelen Diazinon bestrijdingsmiddelen dichlobenil bestrijdingsmiddelen dichloorbenzamide (BAM) bestrijdingsmiddelen Dimethoaat bestrijdingsmiddelen Disulfoton bestrijdingsmiddelen Ethion bestrijdingsmiddelen ethofumesaat bestrijdingsmiddelen Ethylparathion bestrijdingsmiddelen Fenitrothion bestrijdingsmiddelen Fenthion bestrijdingsmiddelen isoproturon bestrijdingsmiddelen Malathion bestrijdingsmiddelen Methidathion bestrijdingsmiddelen Methylparathion bestrijdingsmiddelen Mevinphos (E+Z) bestrijdingsmiddelen nicosulfuron bestrijdingsmiddelen Prometryn bestrijdingsmiddelen Propachloor bestrijdingsmiddelen Propazine bestrijdingsmiddelen Pyrazophos bestrijdingsmiddelen Simazine bestrijdingsmiddelen Terbutryn bestrijdingsmiddelen Terbutylazine bestrijdingsmiddelen Tetradifon bestrijdingsmiddelen Triazophos bestrijdingsmiddelen Trifluralin bestrijdingsmiddelen BDE 183 Brandvertragende stoffen BDE-028 Brandvertragende stoffen BDE-047 Brandvertragende stoffen BDE-099 Brandvertragende stoffen BDE-100 Brandvertragende stoffen BDE-100 Brandvertragende stoffen BDE-153 Brandvertragende stoffen BDE-154 Brandvertragende stoffen 1,1,1-Trichloorethaan Chlooralifaten 1,1,2,2-tetrachloorethaan Chlooralifaten 1,1,2-Trichloorethaan Chlooralifaten 1,1-Dichloorethaan Chlooralifaten 1,1-Dichlooretheen Chlooralifaten 1,1-dichloorpropaan Chlooralifaten 1,2,3-Trichloorpropaan Chlooralifaten 1,2-Dichloorethaan Chlooralifaten 1,2-Dichloorpropaan Chlooralifaten 1,3-Dichloorpropaan Chlooralifaten 1,3-dichloorpropeen (som c+t) Chlooralifaten 2,3-Dichloor-1-propeen Chlooralifaten


Onderzochte stof Analyse methoden Broomchloormethaan Chlooralifaten cis + trans-1,2-Dichlooretheen Chlooralifaten cis-1,2-Dichlooretheen Chlooralifaten cis-1,3-Dichloorpropeen Chlooralifaten Dibroomchloormethaan Chlooralifaten Dibroommethaan Chlooralifaten Dichloorbroommethaan Chlooralifaten Dichloormethaan Chlooralifaten Hexachloorethaan (HCE) Chlooralifaten Tetrachlooretheen (Per) Chlooralifaten Tetrachloormethaan (Tetra) Chlooralifaten trans-1,2-Dichlooretheen Chlooralifaten trans-1,3-Dichloorpropeen Chlooralifaten Tribroommethaan (bromoform) Chlooralifaten Trichlooretheen (Tri) Chlooralifaten Trichloormethaan (Chloroform) Chlooralifaten vinylchloride Chlooralifaten 1,2,3,4-Tetrachloorbenzeen Chloorbenzenen 1,2,3,5-/1,2,4,5-Tetrachloorbenzeen

Chloorbenzenen

1,2,3-Trichloorbenzeen Chloorbenzenen 1,2,4-Trichloorbenzeen Chloorbenzenen 1,2-Dichloorbenzeen Chloorbenzenen 1,3,5-Trichloorbenzeen Chloorbenzenen 1,3,5-Trimethylbenzeen (Mesityleen)

Chloorbenzenen

1,3-Dichloorbenzeen Chloorbenzenen 1,4-Dichloorbenzeen Chloorbenzenen Hexachloorbenzeen (HCB) Chloorbenzenen Monochloorbenzeen Chloorbenzenen Pentachloorbenzeen (QCB) Chloorbenzenen 1,2,3,4,6,7,8-HeptaCDD Dioxines 1,2,3,4,6,7,8-HeptaCDF Dioxines 1,2,3,4,7,8,9-HeptaCDF Dioxines 1,2,3,4,7,8-HexaCDD Dioxines 1,2,3,4,7,8-HexaCDF Dioxines 1,2,3,6,7,8-HexaCDD Dioxines 1,2,3,6,7,8-HexaCDF Dioxines 1,2,3,7,8,9-HexaCDD Dioxines 1,2,3,7,8,9-HexaCDF Dioxines 1,2,3,7,8-PentaCDD Dioxines 1,2,3,7,8-PentaCDF Dioxines 2,3,4,6,7,8-HexaCDF Dioxines 2,3,4,7,8-PentaCDF Dioxines 2,3,7,8-TetraCDD Dioxines 2,3,7,8-tetraCDF Dioxines Octachloordibenzodioxine Dioxines Octachloordibenzofuraan Dioxines (1-methyl-1-fenylethyl)-Fenol alkylfenolen bisfenol A alkylfenolen 2,3,5-trimethylfenol alkylfenolen 2,3-dimethylfenol alkylfenolen 2,4,6-trimethylfenol alkylfenolen 2,4-dimethylfenol alkylfenolen 2,5-dimethylfenol alkylfenolen 2,6-Bis{1,1-dimethylethyl)fenol alkylfenolen

Onderzochte stof Analyse methoden 2,6-dimethylfenol alkylfenolen 2-ethylfenol alkylfenolen 2-isopropylfenol alkylfenolen 2-propylfenol alkylfenolen 2-tert.Butylfenol alkylfenolen 3,4-dimethylfenol alkylfenolen 3,5-dimethylfenol alkylfenolen 3-ethylfenol alkylfenolen 4-ethylfenol alkylfenolen 4-tert.Butylfenol alkylfenolen cresol (o) Fenolen cresol (som m+p) Fenolen Di(tert.butyl)fenol alkylfenolen Ethyl-methyl-fenol alkylfenolen Fenol Fenolen Tri(tert.butyl)fenol alkylfenolen Benzylbutylftalaat ftalaten Bis(2-ethylhexyl)ftalaat (DEHP) ftalaten Dibutylftalaat ftalaten Diethylftalaat ftalaten Diheptylftalaat ftalaten Di-isobutylftalaat ftalaten Di-isopropylftalaat ftalaten Dimethylftalaat ftalaten Di-n-octylftalaat ftalaten Dinonylftalaat ftalaten Dipentylftalaat ftalaten Dipropylftalaat ftalaten 12-propyleenglycol Glycolen 13-propyleenglycol Glycolen diethyleenglycol Glycolen monoethyleenglycol Glycolen triethyleenglycol Glycolen tripropyleenglycol Glycolen Arseen [As] Metalen Barium [Ba] Metalen Cadmium [Cd] Metalen Chroom [Cr] Metalen IJzer [Fe] Metalen Kobalt [Co] Metalen Koper [Cu] Metalen Kwik [Hg] Metalen Lood [Pb] Metalen Molybdeen [Mo] Metalen Nikkel [Ni] Metalen Zink [Zn] Metalen minerale olie (florisil clean-up) minerale olie Minerale olie C10 - C12 minerale olie Minerale olie C12 - C16 minerale olie Minerale olie C16 - C35 minerale olie Minerale olie C5 - C8 minerale olie Minerale olie C8 - C10 minerale olie nonylfenol di-ethox. nonylfenolen nonylfenol mono-ethox. nonylfenolen Nonylfenolen nonylfenolen Somgroep20_nonylfenol nonylfenolen


Onderzochte stof Analyse methoden 2,4-DDD (ortho, para-DDD) OCB's 2,4-DDE (ortho, para-DDE) OCB's 2,4-DDT (ortho, para-DDT) OCB's 4,4-DDD (para, para-DDD) OCB's 4,4-DDE (para, para-DDE) OCB's 4,4-DDT (para, para-DDT) OCB's Aldrin OCB's alfa-Endosulfan OCB's alfa-HCH OCB's beta-Endosulfan OCB's beta-HCH OCB's cis-Heptachloorepoxide OCB's delta-HCH OCB's Dieldrin OCB's Endosulfansulfaat OCB's Endrin OCB's gamma-HCH OCB's Heptachloor OCB's Isodrin OCB's Telodrin OCB's trans-Chloordaan OCB's (Butoxy-ethoxy)-ethanol oplosmiddelen 1,4-dioxaan oplosmiddelen 2-Butanol oplosmiddelen 3-heptanol oplosmiddelen 3-Heptanon oplosmiddelen acetaldehyde oplosmiddelen Aceton oplosmiddelen acetonitril oplosmiddelen ethyl-t-butylether (EtBE) oplosmiddelen benzylalcohol oplosmiddelen cyclohexaan oplosmiddelen Dichloorbenzonitril oplosmiddelen dicyclopentadieen oplosmiddelen diethylether oplosmiddelen di-isopropylether oplosmiddelen dimethyldisulfide oplosmiddelen Dimethylformamide oplosmiddelen formaldehyde oplosmiddelen Isopropyl Alcohol oplosmiddelen Koolstof Disulfide oplosmiddelen Methylethylketon (MEK) oplosmiddelen methylisobutylketon (MIBK) oplosmiddelen Methylnaftaleen oplosmiddelen Methyl-tert.butyl ether (MtBE) oplosmiddelen propionaldehyde oplosmiddelen Tetrahydrofuraan oplosmiddelen Acenafteen PAK Acenaftyleen PAK Anthraceen PAK Benzo(a)anthraceen PAK Benzo(a)pyreen PAK Benzo(b)fluorantheen PAK Benzo(g,h,i)peryleen PAK Benzo(k)fluorantheen PAK Chryseen PAK

Onderzochte stof Analyse methoden Dibenz(a,h)anthraceen PAK Dibenzo(a,h)anthraceen PAK Fenanthreen PAK Fluorantheen PAK Fluoreen PAK Indeno-(1,2,3-c,d)pyreen PAK Naftaleen PAK Pyreen PAK PCB 101 PCB's PCB 118 PCB's PCB 138 PCB's PCB 153 PCB's PCB 180 PCB's PCB 28 PCB's PCB 52 PCB's gPFOS PFOS perfluoroctanoaat PFOS perfluoroctansulfonaat PFOS (butoxy-ethoxy)-Ethanol specifeke analyse 1,2,4-trithiolane specifeke analyse 1,4-Methanoazulene, decahydro-4,8,8-trimethyl-9-methylene

specifeke analyse

2-(2-Butoxyethoxy)ethanol specifeke analyse 2,3-Dihydrobenzofuraan specifeke analyse 2,3-Dihydroinden-1-on of isomeer specifeke analyse 2-Butoxyethanol specifeke analyse 2-ethylhexanal EHN metaboliet 2-ethylhexyl nitraat EHN Benzeenpropaanzuur specifeke analyse Benzene,1-methyl-2-{1-methylethyl}- specifeke analyse Benzonaftothiofenen specifeke analyse Biciclo[2.2.1]heptan-2-one,1,3,3-trimethyl

specifeke analyse

Bifenyl specifeke analyse Bifenyloxide specifeke analyse Butoxy-ethanol specifeke analyse Butyl-ethyl-propaandiol specifeke analyse Butylformiaat specifeke analyse Camphor specifeke analyse Di(t-butyl)-cyclohexadieen-dion specifeke analyse Dihydro-indenol specifeke analyse Dimethoxymethaan specifeke analyse Dimethylbenzoezuur specifeke analyse Dimethylnaftalenen specifeke analyse Ethylhexaanzuur EHN metaboliet Ethylhexanol EHN metaboliet Ferroceen specifeke analyse Lenthionine specifeke analyse Methylbenzeensulfonamides specifeke analyse Methylesters van vetzuren specifeke analyse Monobroomdifenylether specifeke analyse Naftaleenzuuranhydride specifeke analyse n-butyraldehyde specifeke analyse Paracyclofan specifeke analyse Pentathiocaan specifeke analyse t-Butylbenzeenzuur specifeke analyse


Onderzochte stof Analyse methoden Terpenen specifeke analyse Tetrahydrothiofeen-1,1-dioxide specifeke analyse Trimethyl-isopropyl octahydrophenanthrenolen

specifeke analyse

Vetzuren specifeke analyse 1-methylnaftaleen specifeke analyse

Onderzochte stof Analyse methoden 2,3-dimethylnaftaleen specifeke analyse trimethyl-isopropyl-octahydrophenanthrenolen

specifeke analyse

B5.2 Beschrijving analysemethoden Alkanen/Minerale olie De alkanen voor laboratorium onderzoek ingedeeld in enkele groepen op basis van hun kookpunt. - De vluchtige alkanen (alifaten) methaan tot decaan (CH4 t/m C10H22) worden onderzocht

via analysemethode voor vluchtige verbindingen zoals Purge and Trap GC/MS of statische headspace GC/MS.

- De hogere alkanen C10 tot C40 worden onderzocht via analyse methoden voor matig vluchtige verbindingen. Er wordt eerst een extractie uitgevoerd en de analyse vindt plaats met GC/FID of GC/MS. Vaak worden niet de individuele alkanen gerapporteerd maar wordt er de somparameter “minerale olie” gerapporteerd. In de routinematige analyse van minerale olie met GC-FID worden alle signalen in het kookpuntsgebied vanaf C10 tot en met C40 gesommeerd en gerapporteerd als een gehalte “minerale olie”.

- De alkanen met een koolstofgehalte boven de C40 zijn zeer slecht oplosbaar en komen alleen als vast product voor.

Aromatische koolwaterstoffen / BTEXNS / C8-C10 aromaten De aromatische koolwaterstoffen worden voor laboratorium onderzoek ingedeeld in enkele groepen op basis van hun kookpunt. - De vluchtige aromaten waaronder de BTEXNS-verbindingen vallen, worden onderzocht via

analysemethode voor vluchtige aromatische verbindingen zoals Purge and Trap GC/MS of statische headspace GC/MS.

- De matig vluchtige aromaten (alkylbenzenen C8- C10), waaronder o.a. indaan en de trimethyl- en propyl-benzenen vallen, worden onderzocht na een extractie met GC/MS.

- Een aantal aromatische koolwaterstoffen is via beide genoemde analysemethoden te analyseren.

PAK Voor het analyseren van PAK gebruiken laboratoria verschillende analyse methoden waarbij telkens zeer specifiek een groep van 10 individuele PAK worden gerapporteerd. Gebruikte analyse methoden zijn extractie gevolgd door GC/MS of HPLC met verschillende typen detectoren. Alkylfenolen De alkylfenolen worden voor laboratorium onderzoek ingedeeld op basis van oplosbaarheid in water. - De meest oplosbare fenolen (fenol en de cresolen) worden na een specifieke extractie

onderzocht via GC/MS. - De overige slecht water oplosbare alkylfenolen (waaronder de tertiair butylfenolen) worden

vaak via een extractie geïsoleerd en geconcentreerd en kunnen dan geanalyseerd worden met GC/MS of LC/MS waarbij eventueel nog een specifieke derivatisering benodigd is.


Nonylfenolen/nonylfenol etoxylaten De nonylfenolen worden vaak via een extractie geïsoleerd en geconcentreerd en kunnen dan geanalyseerd worden met GC/MS of LC/MS waarbij eventueel nog een specifieke derivatisering benodigd is. De nonylfenolen zijn een grote groep aan stoffen waarbij de kwantificering gedaan dient te worden op basis van specifiek opgegeven nonyfenolen met bijbehorend CAS-nr. VOCl (vluchtige Organische Chloorkoolwaterstoffen) en vinylchloride De VOCl’s worden onderzocht via analysemethode voor vluchtige aromatische verbindingen zoals Purge and Trap GC/MS. In de meeste gevallen wordt een vast pakket VOCL gerapporteerd. Op aanvraag kan de stof vinylchloride met dezelfde meting worden mee bepaald. EHN en afbraakproducten De stof EHN en de afbraakproducten zijn zeer goed wateroplosbare verbindingen en worden in laboratorium onderzoek onderzocht via specifieke analysemethoden met een massaspectrometer als detectie-techniek. EHN breekt in relatief korte tijd af in water. Om deze analyse betrouwbaar uit te voeren in een specifieke extractie noodzakelijk. Oplosmiddelen (Ketonen, aldehyden, Ethers, alcoholen) De oplosmiddelen (ketonen, aldehyden, ethers en alcoholen) zijn zeer goed wateroplosbare verbindingen en worden in laboratorium onderzoek meestal onderzocht met GC/MS. De voorbehandeling kan bestaat uit een statische headspace, purge and Trap of een specifieke extractie. Voor enkele oplosmiddelen (ethers, ketonen en aldehyden) die te analyseren zijn met Purge and Trap is een combinatie met de analyse van VOCL of BTEX mogelijk. Ftalaten Voor ftalaten hebben laboratoria specifieke onderzoekspakketten waarin een aantal individuele ftalaten wordt onderzocht. De analyse wordt uitgevoerd na vloeistofextractie met GC/MS. Belangrijk aandachtspunt bij het onderzoek naar ftalaten is mogelijk contaminatie tijdens het proces van monstername, transport en het laboratoriumonderzoek zelf. Veel zachte plastics (slangen, handschoenen) bevatten hoge gehalten aan ftalaten en kunnen dus onbedoeld in het monster terecht komen. Amines Amines zijn zeer goed in water oplosbare verbindingen. Analyse van deze stoffen gebeurt zowel met GC/MS als met LC/MS/MS. De voorbehandeling bestaat in de meeste gevallen uit een extractie mogelijk gevolgd door een derivatisering. Enkele vluchtige amines zijn tevens via een monstervoorbehandeling met statische headspace te onderzoeken. Om deze analyse betrouwbaar uit te voeren in een specifieke extractie noodzakelijk. Ferroceen De stof Ferroceen wordt in het laboratorium onderzocht via specifieke analysemethoden met een massaspectrometer als detectie-techniek. Om deze analyse betrouwbaar uit te voeren in een specifieke extractie noodzakelijk. Het is mogelijk de extractie en de analyses te combineren met enkele specifieke organische stoffen.


Metalen Metalen analyses zijn routinematige analyses voor laboratoria. Meestal wordt een vast analysepakket van 9 metalen uitgevoerd. De analyses op kwik wordt vaak via een apart analysemethode uitgevoerd. Voor grond is voorafgaand aan de analyses een destructie noodzakelijk. Voor grondwater kan volstaan worden met een filtratie en aanzuren. Pesticiden Pesticiden behoren chemisch gezien tot verschillende stofgroepen. Het is niet mogelijk om alle pesticiden in 1 analysemethode te onderzoeken. Een laboratorium heeft vaak veel verschillende analyse-methoden beschikbaar. Voorbeelden van gebruikte analysemethoden zijn GC/MS, LC/MS/MS, GC-ECD-ECD en HR-GCMS. Voor de OCB’s (organochloorbestrijdingsmiddelen) bestaat er een vast analysepakket bij laboratoria. Dioxines Dioxines worden via zeer specifieke analysemethoden met HR-GCMS onderzocht. Laboratoria die dit soort analyses uitvoeren hebben een vast analysepakket en een vaste wijze van rapportage waarbij het dioxine gehalte uitgedrukt wordt in TEQ. B5.3 Aantal keer aangetroffen stoffen in grond en grondwater Analyses grond Aantal keer

geanalyseerd Aantal keer aangetoond

Maximale meetwaarde mg/kg ds

X > GRH

Minerale olie Minerale olie C5 - C8 87 4 38 Minerale olie C8 - C10 87 10 2400 <10 minerale olie C10-C40 278 28 440 <10 PCB's PCB (som 7) 162 133 0,64 <10 BTEXNS Benzeen 353 10 0,39 <10 Ethylbenzeen 353 27 11 <10 Styreen (Vinylbenzeen) 303 8 1,6 <10 Tolueen 353 67 60 <10 meta-/para-Xyleen (som) 353 51 78 ortho-Xyleen 353 42 33 Xylenen (som) 136 118 89 20-50 Naftaleen 581 109 48 0 C8-C10 aromaten 303 115 6367 20-50 1,2,3-trimethylbenzeen 58 43 260 1,2,4,5-tetramethylbenzeen 59 31 29 <10 1,2,4-trimethylbenzeen 58 48 1500 1,3-diethylbenzeen 59 32 120 <10 1,4-diethylbenzeen 58 32 150 <10 3+4-ethyltolueen (som) 58 46 1300 alfa-Methylstyreen 275 5 2,1 <10 Indaan 136 89 860 1,3,5-Trimethylbenzeen 303 93 580 2-ethyltolueen 58 44 360 iso-Propylbenzeen (Cumeen) 303 43 140 Propylbenzeen 303 59 430


Analyses grond Aantal keer geanalyseerd

Aantal keer aangetoond

Maximale meetwaarde mg/kg ds

X > GRH

C10-C12 aromaten Methylnaftalenen 1 1 1 0 PAK PAK 10 VROM 123 108 80 <10 Alkylfenolen Di(tert.butyl)fenol 43 16 240 * Tri(t-butyl)fenol 60 39 350 * t-Butylfenol 54 18 100 * Nonylfenolen nonylfenolen (Som) 20 15 7,5 10-20 VOCl cis + trans-1,2-Dichlooretheen 110 5 4,5 <10 Tetrachlooretheen (Per) 353 56 26 10-20 Trichlooretheen (Tri) 353 6 0,48 <10 1,1,2-Trichloorethaan 353 2 1,8 <10 1,2,3-Trichloorpropaan 303 3 3,4 <10 Dichloormethaan 353 1 0,2 <10 Vinylchloride 88 0 <d 0 Ethylhexylnitraat en afbraakproducten 2-ethylhexyl nitraat 23 12 200 10-20 Ethylhexaanzuur 8 8 2,5 0 Ethylhexanal 29 13 94 <10 Ethylhexanol 82 68 4400 ca 50 Metalen Barium [Ba] 171 75 230 0 Cadmium [Cd] 171 62 2,7 <10 Kobalt [Co] 171 153 18 0 Koper [Cu] 171 66 580 0 Kwik [Hg] 171 72 1,3 0 Lood [Pb] 171 95 110 0 Molybdeen [Mo] 171 25 7,5 0 Nikkel [Ni] 171 123 110 <10 Zink [Zn] 171 120 580 <10 Ferroceen Ferroceen 15 15 14 * Ketonen, alcoholen en ethers Methylethylketon (MEK) 31 10 0,7 0 * Geen Gebiedsspecifieke Richtwaarde voor Herstel voor grond vastgesteld. Analyses grondwater Aantal keer

geanalyseerd Aantal keer aangetoond

Maximale meetwaarde µg/l

X > GRH

Minerale olie Minerale olie C5 - C8 65 15 330 * Minerale olie C8 - C10 66 31 7600 * minerale olie C10-C40 24 17 28970 <10 PCB's PCB (som 7) 110 8 148 <10 BTEXNS Benzeen 183 89 290 20-50 Ethylbenzeen 183 90 2300 10-20 Naftaleen 293 130 16000 20-50


Analyses grondwater Aantal keer geanalyseerd



X > GRH

Styreen (Vinylbenzeen) 171 36 1000 <10 Tolueen 184 85 110000 10-20 Xylenen (som) 120 120 11000 <50 C8-C10 aromaten 183 91 215580 > 50 1,2,3-trimethylbenzeen 54 37 1400 1,3,5-trimethylbenzeen (mesityleen) 164 77 30000 1,2,4,5-tetramethylbenzeen 55 25 160 1,2,4-trimethylbenzeen 54 42 7600 1,3-diethylbenzeen 55 26 450 1,4-diethylbenzeen 55 27 350 2-ethyltolueen 54 38 2100 3+4-ethyltolueen (som) 54 40 3400 alfa-Methylstyreen 157 12 1200 Indaan 114 88 54000 iso-Propylbenzeen (Cumeen) 165 76 7600 Propylbenzeen 180 87 24000 C10-C12 aromaten Methylnaftaleen 2 2 2600 * Dimethylnaftalenen 1 1 20 * PAK PAK 10 VROM 24 24 120 ** Alkylfenolen t-Butylfenol 69 41 916 <10 Di(tert.butyl)fenol 53 43 840 <10*** Tri(tert.butyl)fenol 21 9 1200 <10 *** Nonylfenolen nonylfenol di-ethox. 20 1 19 nonylfenol mono-ethox. 20 4 150 Nonylfenolen 29 14 810 10-20 Fenolen Fenol 22 4 530 0 cresol (o) 19 4 140 - cresol (som m+p) 19 11 320 - Cresolen (som) 19 11 390 <10 VOCl cis-1,2-Dichlooretheen 182 74 10000 20-50 Tetrachlooretheen (Per) 182 36 2100 10-20 Trichlooretheen (Tri) 182 28 350 0 vinylchloride 72 20 80 <10 1,2-Dichloorpropaan 182 14 5,7 0 1,3-Dichloorpropaan 171 6 180 <10 (s) 1,1,2,2-tetrachloorethaan 66 2 8,4 * 1,1,2-Trichloorethaan 182 1 0,1 0 1,1-Dichloorethaan 182 0 0 1,1-Dichlooretheen 171 4 0,5 0 1,2,3-Trichloorpropaan 165 14 100 * Dibroomchloormethaan 165 4 2000 * Dichloormethaan 182 4 9,7 * Ethylhexylnitraat en afbraakproducten 2-ethylhexanal 21 8 1500 0 2-ethylhexyl nitraat 21 0 0 Ethylhexaanzuur 18 18 32000 <10 Ethylhexanol 50 41 59000 10-20


Analyses grondwater Aantal keer geanalyseerd



X > GRH

Metalen Arseen [As] 8 8 62 <10 Barium [Ba] 76 76 830 0 Cadmium [Cd] 84 7 7,2 <10 Kobalt [Co] 76 10 120 <10 Koper [Cu] 84 6 310 <10 Kwik [Hg] 76 5 0,76 <10 Lood [Pb] 84 5 10 0 Molybdeen [Mo] 76 29 270 0 Nikkel [Ni] 84 18 170 <10 Zink [Zn] 84 25 530 0 Ferroceen Ferroceen 7 7 9500 * Ketonen, alcoholen en ethers Methylesters van vetzuren 2 2 11 * Methylethylketon 24 23 9500 <10 methylisobutylketon (MIBK) 53 3 55 * Methyl-tert.butyl ether 85 38 350 0 (i) ethyl-t-butylether (EtBE) 55 14 14 * PFOS Perfluoroctansulfonaat (gPFOS) 78 44 68 <10 Amines 1-Naftylamine 53 0 0 2-Naftylamine 18 2 1,1 * 2-Nitroaniline 53 0 0 3,3-Dichloorbenzidine 71 4 0,09 * 3-Nitroaniline 53 1 0,06 * 4-Bromoaniline 17 0 0 4-methoxy-2-nitroaniline 17 3 0,41 * 4-methyl-2-nitroaniline 17 2 0,36 * 4-methyl-3-nitroaniline 17 3 5,1 * Dibenzylamine 17 1 0,09 * Dimethylbenzylamine 17 0 0 o/m/p-Toluidine (som) 71 19 360 10-20 (i) o-Anisidine 17 6 0,53 * p-Benzidine 17 1 0,1 * Tribenzylamine 17 1 0,07 * Aniline 3 3 290 - N,N’-di-sec.butyl-p-fenyleendiamine 1 1 300 * Aldehydes formaldehyde 34 32 2600 14 * Geen Gebiedsspecifieke Richtwaarde voor Herstel voor grondwater vastgesteld. ** Betreft vrijwel alleen naftaleen. Naftaleen wordt verder meegenomen bij stofgroep BTEXNS (i) Indicatieve GRH. (s) Individuele stof getoetst aan somnorm.


Bijlage 6 Overzicht geanalyseerde stoffen brandweerlijst

B6.1 Koolwaterstoffen en alkanen Koolwaterstoffen en

Grond grondwater Brandweerlijst alkanen (alifaten) Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard som methaan anaërobe degradatie organische stoffen X

alkanen ethaan anaërobe degradatie organische stoffen X 500 C3-C10 benzine component X

C11-C12 diesel component X

cycloalkanen

<0.1 0,9 2.000 cyclohexaan brandweerlijst X olefinen en diolefinen

<0.1 <25 dicyclopentadieen benzine component X aromatische kwst

0,39 290 benzeen benzine component X 60 110.000 300.000 tolueen brandweerlijst X 23 2.500 o-xyleen benzine component X

m+p 78 m+p 8,200 m-xyleen benzine component X p-xyleen benzine component X

11 2.300 ethylbenzeen benzine component X 1,6 1.000 styreen benzine component X 860 20.000 indaan benzine component X 50 1.200 a-methylstyreen benzine component X

1.500 2.400 1,2,4-trimethylbenzeen benzine component X 260 260 1,2,3-trimethylbenzeen benzine component X 580 30.000 1,3,5-trimethylbenzeen benzine component X 430 24.000 n-propylbenzeen benzine component X 140 7.600 iso-propylbenzeen (cumeen) benzine component X 360 2.200 1-ethyl-2-methylbenzeen benzine component X

1.300 1-ethyl-4-methylbenzeen benzine component X 120 56 m-diethlbenzeen diesel component X


Koolwaterstoffen en

Grond grondwater Brandweerlijst alkanen (alifaten) Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard 150 56 p-diethylbenzeen diesel component X 29 24 1,2,4,5-tetramethylbenzeen diesel component X 2,6 2-isopropyltolueen diesel component X 6 limoneen (terpenen) oplosmiddel X

0,4 bifenyl diesel component X 50 800 a-methylstyreen dimeer brandweerlijst X

B6.2 PAK’s en Fenolen

Grond Grondwater Brandweerlijst PAK's Opmerkingen aanwezigheid max mg/kg max µg/L kg of L verklaard

48 16.000 naftaleen diesel component X 1 2.600 1-methylnaftaleen diesel component X 20 2,3-dimethylnaftaleen depositie rookgassen calamiteit X

1,3 28 acenaftyleen depositie rookgassen calamiteit X 0,5 2,5 acenafteen depositie rookgassen calamiteit X 0,5 150 fluoreen depositie rookgassen calamiteit X 37 240 fenanthreen depositie rookgassen calamiteit X

0,53 3,9 anthraceen depositie rookgassen calamiteit X 6,7 220 fluorantheen depositie rookgassen calamiteit X 4,9 6,6 pyreen depositie rookgassen calamiteit X 2,7 4,8 chryseen depositie rookgassen calamiteit X 2,7 4,4 B(a)antraceen depositie rookgassen calamiteit X 2,8 4 B(a)pyreen depositie rookgassen calamiteit X 1,3 2,1 benzo(k)fluorantheen depositie rookgassen calamiteit X 3,1 3,9 benzo(b)fluorantheen depositie rookgassen calamiteit X 2,1 2,1 benzo(ghi)peryleen depositie rookgassen calamiteit X 2,6 1,9 indeno(1,2,3-cd)pyreen depositie rookgassen calamiteit X 0,37 1,8 dibenzo(a,h)anthraceen depositie rookgassen calamiteit X

Fenolen 530 200 fenol brandweerlijst X 24 o-cresol biodegradatie aromaten X


Grond Grondwater Brandweerlijst PAK's Opmerkingen aanwezigheid max mg/kg max µg/L kg of L verklaard

150 m+p-cresol biodegradatie aromaten X 11 2,3-dimethylfenol biodegradatie aromaten X 120 3,4-dimethylfenol biodegradatie aromaten X 17 o-ethylfenol biodegradatie aromaten X 150 m-ethylfenol biodegradatie aromaten X 29 2-propylfenol biodegradatie aromaten X 70 2,6-ethylmethylfenol biodegradatie aromaten X

<5 3,5-ethylmethylfenol biodegradatie aromaten X 100 250 1.000 2-tert-butylfenol brandweerlijst X 240 150 1.000 2,4-di-(tert.butyl)fenol brandweerlijst X

8.000 2,6-di-(tert.butyl)fenol brandweerlijst X 50 p-(2-phenylisopropyl)fenol vermoedelijk condensatie harsdampen x 1,2 30.000 2,6-di-(tert-buty)l-4-methylfenol brandweerlijst X

7,5 810 4-nonylfenols (branched) biodegradatie van 4-nonylfenolethoxylates X 2 600 bisfenol A brandweerlijst X

350 13 2.000 2,4,6-tri-(tert-butyl)fenol brandweerlijst X 100 a,a'-(propylidenedinitrilo)di-o-cresol brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

5,1 trimethyl-isopropyl-octahydrophenanthrenolen

oxidatie van vertakt phenanthreen X

B6.3 Alcoholen, ketonen en ethers

Grond grondwater Brandweerlijst alcoholen, ketonen, ethers Opmerkingen aanwezigheid max mg/kg max µg/L kg of L verklaard

alcoholen 2.700 methanol brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 30.000 ethanol brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 210 8.000 isopropanol brandweerlijst X 300 n-butanol brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 325 300 iso-butanol brandweerlijst X 120 300 tert.butanol brandweerlijst X 2 3-heptanol verontreining in product, lage conc. X

4.400 52.500 2-ethylhexanol hydrolyse van 2-ethylhexylnitraat X 15 2,3-dihydro-1H-inden-1-ol (1-Indanol) biodegradatie van indaan X



0,1 <10 cyclohexaandiol eenmalig resultaat, laag gehalte X 100 2-butyl-2-ethyl-1,3-propaandiol eenmalig resultaat, stof gebruikt bij productie

polymeren X

ketonen 0,2 365 300 aceton brandweerlijst X 0,7 9.500 700 methylethylketon (2-butanon) brandweerlijst X <3.2 55 methylisobutylketon vermoedelijk Chemie-Pack X 50 19 3-heptanone verontreining in product X

5 2,3-dihydro-inden-1-on biodegradatie van indaan X 200 di-isobutylketon brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 2.300 tert.butylhydroquinone brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

6,6 215 di(tert.butyl)cyclohexadieendion biodegradatie van di-(tert.butyl)fenolen X 14 bicyclo[2,2,1]heptan-2-one synoniem voor norcamphor, eenmalige

meting, laag gehalte geen verklaring

1,4 1,7,7-trimethylcyclo[2,2,1]heptan-2-one * synoniem voor camphor, eenmalige meting, laag gehalte

geen verklaring

100 1,4-dihydroxyanthraquinone productie van anthraquinone kleurstoffen ethers 400 dimethoxymethane vermoedelijk Chemie-Pack X 37 200 tetrahydrofuraan brandweerlijst X

<0.1 360 400 methyl-tert.butylether (MTBE) brandweerlijst X <9.5 46 ethyl-tert-butylether (ETBE) additief benzine X 2,1 bifenyloxide oxidatieproduct diesel X

alkoxy alcoholen <1,000 36.000 monoethyleenglycol brandweerlijst X 400 methoxy-2-propanol-1 brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten <1,000 5.000 diethyleenglycol brandweerlijst X 200 methyldiglycol brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 3.000 100 butylglycol (butoxyethanol) brandweerlijst X

0,8 2.700 dietyhyleenglycol monobutylether vermoedelijk Chemie-Pack X 1.250 glycerine (1,2,3-propaantriol) brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten aldehydes 160 37.000 formaldehyde brandweerlijst X



20 acetaldehyde biodegradatieproduct X 3.000 onbenoemd ontbrekende gegevens

0,4 benzaldehyde biodegradatie van tolueen X 5,9 butyraldehyde vermoedelijk Chemie-Pack X

94 870 2-ethylhexanal biodegradatie van 2-ethylhexylnitraat X * camphor

B6.4 Zuren en ftalaten

Grond Grondwater Brandweerlijst organische zuren, zouten en esters Kolom1 aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L goed wateroplosbaar Opmerkingen verklaard

300 oxaalzuur brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 200 ammoniumoxalaat brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 800 ethylacetaat brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 15 butylformiaat 2 maal gerapporteerd, resultaat afkomstig

van screening geen verklaring

200 1,4-butaandicarboxylzuur brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 2,5 1.000 benzeensulfonzuur brandweerlijst X

32.000 2-ethyl-hexaanzuur biodegradtie van 2-ethylhexylnitraat X 25 3,5-dimethylbenzoëzuur biodegradatie van aromaten X 240 benzeenpropaanzuur biodegradatie van aromaten X 10 p-tert.butylbenzoëzuur biodegradatie product tert. Butyl fenol X 400 2,2,4-trimethyl-1,3-pentaandiol

monoisobutyraat brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

57.000 lignosulfonaat,calcium zout brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 200 pentaerythritol-tris[3-(1-

aziridinyl)propionaat] brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

weinig wateroplosbaar

1 1-naftaleenzuur biodegradatie van naftaleen X 190 <1 123.000 2-ethylhexylnitraat brandweerlijst X

slecht wateroplosbaar

500 dinonylnaftaleensulfonzuur brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 0,4 6.000 300 oleïnezuur, C18 brandweerlijst X


Grond Grondwater Brandweerlijst organische zuren, zouten en esters Kolom1 aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L goed wateroplosbaar Opmerkingen verklaard

0,4 6.000 100.000 tall olie vetzuren, Na zout brandweerlijst X 0,4 6.000 700 vetzuur,2-ethylhexyldiester brandweerlijst X

11 12.000 soya olie methylester C18 (biodiesel) brandweerlijst X 11 5.000 raapzaadolie, methylester (biodiesel) brandweerlijst X ftalaten

<0.1 2,3 diethylftalaat diffuse verontreiniging X 0,56 16 di-n-butylftalaat diffuse verontreiniging X <0.1 5,8 di-isobutylftalaat diffuse verontreiniging X 7,6 99 di(2-ethylhexyl)ftalaat diffuse verontreiniging X

B6.5 S- en N-verbindingen

Grond Grondwater Brandw stikstofverbindingen Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard

100.000 ureum brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 13.000 N,N-dimethylethanolamine brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 290 aniline mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 0,06 m-nitroaniline verontreiniging product, lage concentratie X 300 triethanolamine brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 360 o/m/p-toluidine mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 0,53 o-anisidine mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 0,36 4-methyl-2-nitroaniline mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 5,1 4-methyl-3-nitroaniline mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 0,41 4-methoxy-2-nitroaniline mogelijke verontreiniging vanuit kleurstoffen X 1.000 N,N-dimethylaniline brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 0,1 p-benzidine afkomstig kleurstoffen x 0,07 3,3'-dichlorobenzidine afkomstig kleurstoffen x 0,09 dibenzylamine afkomstig kleurstoffen x 9 N,N-dimethyldodecaanamine biocide surfactant, antistatic agent x 300 15.000 N,N'-di-sec.butyl-p-phenyleendiamine brandweerlijst, 1x gemeten x 0,07 tribenzylamine afkomstig kleurstoffen x 0,09 3,3-dichloorbenzidine afkomstig kleurstoffen x


Grond Grondwater Brandw stikstofverbindingen Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard

zwavelverbindingen

150 koolstofdisulfide eenmalige meting/onzeker resultaat X 70 1,2,4-trithiolaan geurstof X 15 lenthionine geurstof X 150 1,2,4,5,7-pentathiocane geurstof X 2 tetrahydrothiofeen-1-1dioxide solvent voor extractie aromaten uit olie x 200 2,5-bis(octyldithio)1,3,4-thiadiazole brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

0,3 benzonaftothiofenen ingrediënt dieselolie x

B6.6 VOCL’s

Grond Grondwater Brandweerlijst VOCl's Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard chloormethanen

<0.1 9,6 dichloormethaan (methyleenchloride) verontreiniging product X <0.05 0,1 tetrachloormethaan verontreiniging product X

chloorethanen

<0.1 17 1,2-dichloorethaan biodegradatie van tetrachlooetheen X 0,3 <10 1,1,2,2-tetrachloorethaan biodegradatie van tetrachlooetheen X

chloorethenen

<0.1 80 monochloorethaan (vinylchloride) biodegradatie van tetrachlooetheen X <0.1 0,3 1,1-dichlooretheen biodegradatie van tetrachlooetheen X 4,5 1.500 cis,1,2-dichlooretheen biodegradatie van tetrachlooetheen X 0,48 120 trichlooretheen biodegradatie van tetrachlooetheen X 26 2.100 47.000 tetrachlooretheen brandweerlijst X chloorpropanen

<0.1 5,7 1,2-dichloorpropaan biodegradatie van 1,2,3-trichloorpropaan X <0.05 68 1,3-dichloorpropaan biodegradatie van 1,2,3-trichloorpropaan X 3,4 100 1,2,3-trichloorpropaan vermoedelijk Chemie-Pack X

chloorpropenen

<0.1 57 1,3-dichloorpropeen biodegradatie van 1,2,3-trichloorpropaan X


broommethanen

<0.1 2.000 dibroomchloormethaan vermoedelijk Chemie-Pack X chloorbenzenen

<0.04 190 monochloorbenzeen vermoedelijk Chemie-Pack X 13 37 dichloorbenzenen vermoedelijk Chemie-Pack X

<0.1 2,6 trichloorbenzenen vermoedelijk Chemie-Pack X <0.1 0,84 tetrachloorbenzenen vermoedelijk Chemie-Pack X

0,007 0,025 pentachloorbenzeen vermoedelijk Chemie-Pack X 0,14 17 hexachloorbenzenen vermoedelijk Chemie-Pack X

500 1,1,1,3,3-pentafluorobutane brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

B6.7 Pesticides

Grond Grondwater Brandweerlijst Pesticides Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard 520 glyphosate brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 2.400 onbenoemde biociden ontbrekende gegevens

0,001 0,021 a-HCH historische activiteit van Chemie-Pack X 0,11 0,29 b-HCH historische activiteit van Chemie-Pack X

<0.001 0,01 d-HCH historische activiteit van Chemie-Pack X <0.001 0,01 a-endosulfan historische activiteit van Chemie-Pack X <0.001 0,43 endosulfan sulfaat historische activiteit van Chemie-Pack X

<0.2 17* chlorpyrifos-ethyl historische activiteit van Chemie-Pack X 0,007 <0.01 dieldrin historische activiteit van Chemie-Pack X

<0.001 0,013 telodrin historische activiteit van Chemie-Pack X <0.01 0,012 p,p-DDE historische activiteit van Chemie-Pack X 0,3 <1 p,p-DDT historische activiteit van Chemie-Pack X

<0.001 0,018 p,p-DDD historische activiteit van Chemie-Pack X 0,002 0,011 o,p-DDD historische activiteit van Chemie-Pack X

8.000 flazasulfuron brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 130 2.900 nicosulfuron brandweerlijst X 1.100 cypermethrin brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten


Grond Grondwater Brandweerlijst Pesticides Opmerkingen aanwezigheid

max mg/kg max µg/L kg of L verklaard 0,1 <2 dichloorbenzonitril meer dan 100 maal onderzocht in water, 1 maal

aangetroffen in grond rond detectiegrens. Waarschijnlijk vals positief gerapporteerd.

X

0,9 paracyclofan resultaat afkomstig van screening in grond, 2 maal gerapporteerd door zelfde laboratorium. Identiteit gerapporteerde stof niet zeker.

geen verklaring

3,2 tetradifon stof is 2 maal gerapporteerd in grond, resultaat vanuit screening. Identiteit niet zeker.

geen verklaring

0,27 dichloorbenzamide historische activiteit van Chemie-Pack X 0,52 ethofumesaat historische activiteit van Chemie-Pack X 1 isoproturon historische activiteit van Chemie-Pack X

B6.8 Overige stoffen

Grond grondwater Brandweerlijst Miscelaneous Opmerkingen aanwezigheid max mg/kg max µg/L kg of L anionische detergenten verklaard

34.000 diisobutylnaftaleensulfonaat brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 2.000 cocobenzyldimethylammoniumchloride brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 25.000 alkylethersulfaten brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten alkylfenolen alcohopolylethoxylaten

<10 130 nonylfenol mono EO degradatie van nonylfenolethoxylaten X <10 19 nonylfenol 2 EO degradatie van nonylfenolethoxylaten X

24.000 4-nonylfenolethoxylaten, 5-10 EO brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 4.000 4-nonylfenolethoxylaten, 20 EO brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 1.000 isononylfenol ethoxylaten brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 20.000 undecanol ethoxylaten, 3-10 EO brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 300 lange keten alcohol ethoxylaten brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten azo kleurstoffen 900 Solvent Blue Dye brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 4.000 Solvent Yellow 124 brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 4.000 Solvent Red Dye brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 4 Solvent Red 24 brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 900 Dyeguard Blue 79 brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten


Grond grondwater Brandweerlijst Miscelaneous Opmerkingen aanwezigheid max mg/kg max µg/L kg of L anionische detergenten verklaard

300 Dyeguard Green 79 brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 150 Dyeguard Orange brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten 2.700 Dyeguard Red C brandweerlijst, NIET gemeten, visueel niet-gemeten allerlei

14 9.500 26.000 ferroceen (di(cyclopentadienyl)ijzer) X 2 perfluorooctanoaat brandwerend middel X 68 perfluorooctane sulfonate, kalium

(PFOS) brandwerend middel X

200 pentaerythritol tris[3-(aziridinyl)propionate]

brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten

PCB's; PCDD en PCDF 1.7 x 10-6 tetrachloorbenzodioxins diffuse achtergrond X

1.1 x 10-4 0.41 x 10-3 heptachloordibenzodioxins diffuse achtergrond X 1.6 x 10-3 1.4 x 10-3 octachloordibenzodioxins diffuse achtergrond X 2 x 10-6 <0.01 x 10-3 pentachloordibenzofuranen diffuse achtergrond X 4 x 10-6 <0.01 x 10-3 hexachloordibenzofuranen diffuse achtergrond X

1.1 x 10-5 0.3 x 10-3 heptachloordibenzofuranen diffuse achtergrond X 2.4 x 10-4 0.81 x 10-3 octachloordibenzofuraan diffuse achtergrond X

0,64 148 som 7 PCB's incidentele meting overige resultaten laag X silanen en siloxanen 600 silaan brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten 600 siloxaan brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten synthetische polymeren 766.000 Ethyleen-vinyl-acetaat polymeren brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten olefin-alkyl-esters polymeren brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten acrylpolymeren brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten styreenbutadieenpolymeren brandweerlijst, NIET gemeten niet-gemeten


Bijlage 7 Overzicht niet-geanalyseerde stoffen brandweerlijst

Brandweerlijst Stofnamen oplosbaarheid Ready Aquatische Eigenschappen Volume kg of L mg/L Biodegradable LC50 mg/L

766.000 Ethyleen-vinyl-acetaat polymeren

Nee Nee geen slecht oplosbaar, weinig mobiel, zeer groot volume, verwacht niet toxisch

olefin-alkyl-esters polymeren Nee Nee geen slecht oplosbaar, weinig mobiel, groot volume, verwacht niet toxisch acrylpolymeren Nee Nee geen slecht oplosbaar, weinig mobiel, groot volume, verwacht niet toxisch styreenbutadieenpolymeren Nee Nee geen slecht oplosbaar, weinig mobiel, groot volume, verwacht niet toxisch

100.000 ureum 1.193.000 Ja >1,000 goed oplosbaar, mobiel, groot volume, niet toxisch (messtof) 57.000 lignosulfonaat,calcium zout >1,000 ? Voedseladditief ? goed oplosbaar, mobiel, groot volume (10% van de wateroplosbare

stoffen), niet toxisch, polymeer 34.000 alkylnaftaleensulfonaat, Na >1,000 Ja 10 detergent, oplosbaarheid en toxiciteit afhankelijk ketenlengte, groot

volume 30.000 ethanol 785.000 Ja 5.000 goed oplosbaar, zeer mobiel, groot volume, lage aquatische toxiciteit 25.000 alkylethersulfaten >1,000 Ja 1 detergent, oplosbaarheid en toxiciteit afhankelijk ketenlengte, groot

volume 24.000 4-nonylfenolethoxylaten, 5-

10 EO >1,000 Ja 1 detergent, oplosbaarheid en toxiciteit afhankelijk ketenlengte, groot

volume, afbraak naar nonylfenolen 20.000 undecanol ethoxylaten, 3-

10 EO >1,000 Ja 1 detergent, oplosbaarheid afhankelijk ketenlengte, groot volume,

toxiciteit onbekend 13.000 N,N-dimethylethanolamine 890.000 Ja 10 goed oplosbaar, mobiel, aanzienlijk volume, aquatische toxiciteit

hoog, reactieve stof 8.000 flazasulfuron 2 Nee 1 slecht oplosbaar, weinig mobiel, groot volume (50% van de

biociden), aquatische toxiciteit hoog 4.000 4-nonylfenolethoxylaten, 20

EO >1,000 Ja 10 detergent, oplosbaarheid en toxiciteit afhankelijk ketenlengte, groot

volume, afbraak naar nonylfenolen 2.700 methanol 800.000 Ja 5.000 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 2.300 tert.butylhydroquinone >1,000 ? Voedseladditief ? goed oplosbaar, matig mobiel, aanzienlijk volume (0,5% van de

wateroplosbare stoffen), toxiciteit onbekend; voedseladditief 2.000 cocobenzyldimethylammoni

umchloride >1,000 Ja 0,01 detergent, oplosbaarheid afhankelijk ketenlengte, klein volume,

toxiciteit onbekend 1.250 glycerine (1,2,3-

propaantriol) 1.200.000 Ja 1.000 slecht oplosbaar, weinig mobiel, klein volume, niet toxisch

1.100 cypermethrin 0,041 Ja 0,0001 slecht oplosbaar, weinig mobiel, aanzienlijk volume (5% van de biociden), aquatische toxiciteit hoog, pesticide


Brandweerlijst Stofnamen oplosbaarheid Ready Aquatische Eigenschappen Volume kg of L mg/L Biodegradable LC50 mg/L

1.000 N,N-dimethylaniline 1.200 Nee 5 goed oplosbaar, mobiel, aanzienlijk volume, aquatische toxiciteit hoog, reactieve stof

1.000 isononylfenol ethoxylaten >1,000 Ja 1 detergent, oplosbaarheid afhankelijk ketenlengte, klein volume, toxiciteit onbekend, afbraak naar nonylfenolen

800 ethylacetaat 82.000 Ja 100 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 600 silaan ? ? ? geen gegevens bekend, klein volume 600 siloxaan ? ? ? geen gegevens bekend, klein volume 520 glyphosate 10.000 Ja 50 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, aquatische toxiciteit hoog,

pesticide 500 dinonylnaftaleensulfonzuur 0,000028 Nee 100 slecht oplosbaar, weinig mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend 500 1,1,1,3,3-pentafluorobutane 8.000 Nee 100 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend (freon) 400 methoxy-2-propanol-1 200.000 Ja >1,000 goed oplosbaar, matig mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend 400 2,2,4-trimethyl-1,3-

pentaandiol monoisobutyraat

858 ? 10 slecht oplosbaar, weinig mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend

300 n-butanol 77.000 Ja 500 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 300 oxaalzuur 100.000 Ja 100 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 300 triethanolamine 1.100.000 Ja 100 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, niet toxisch, reactieve stof 300 lange keten alcohol

ethoxylaten >1,000 Ja 10 detergent, oplosbaarheid afhankelijk ketenlengte, klein volume,

toxiciteit onbekend 200 di-isobutylketon 500 Ja 10 goed oplosbaar, mobiel, vergelijkbaar volume en eigenschappen als

aceton 200 methyldiglycol 1.021.000 Ja >1,000 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 200 ammoniumoxalaat 150.000 Ja 10 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 200 1,4-butaandicarboxylzuur 23.000 Ja 100 goed oplosbaar, zeer mobiel, klein volume, lage aquatische toxiciteit 200 pentaerythritol-tris[3-(1-

aziridinyl)propionaat] >500,000 Nee 100 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, niet toxisch

100 1,4-dihydroxyanthraquinone <1,000 Nee ? goed oplosbaar, matig mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend 100 N,N'-disalicylideen-1,2-

propaandiamine 400 Nee 10 goed oplosbaar, mobiel, klein volume, toxiciteit onbekend, reactieve

stof


Oplosbaarheid Stoffen worden goed oplosbaar genoemd indien de oplosbaarheid groter is dan 1000 mg/L. Zij hebben dan de potentie om in het grondwater – milieuhygiënisch gezien – relatief hoge concentraties te veroorzaken. Bovendien is bij deze oplosbaarheid de retardatiefactor voor deze lokatie kleiner dan 4 en is zijn dus zeer mobiel. Biodegradeerbaarheid Stoffen zijn Ready Biodegradable indien de biodegradatiesnelheid > 60% in 28 dagen Acute Aquatische toxiciteit 4d LC50 < 1 mg/L : zeer giftig 1-10 mg/L: giftig 10-100 mg/L : matig giftig >100 mg/L: weinig schadelijk Voor de aquatische toxiciteit van de organische zuren oxaalzuur (volume 300 kg) en 1,4-butaandicarboxylzuur (volume 200 kg) werd de toxiciteit van het Na-zout genomen. Gezien het geringe volume gaan we ervan uit dat verdunning en neutralisatie in het grondwater plaatsvindt, zodat er geen sprake is van toxiciteit door een lage pH.


95/99

Bijlage 8 Gidsparameters

B8.1 Voorkomen van stoffen Per stofgroep wordt aangegeven of de betreffende stofgroep is aangetroffen in grond danwel grondwater. Indien stoffen wel zijn aangetroffen, maar beneden de GRH staat dit vermeld. Tabel B8.1: Aangetroffen stoffen en stofgroepen in bodemonderzoek Chemie-Pack Stofgroep Aangetroffen

in grond Aangetroffen in grondwater

Opmerkingen

Acrylaten nee nee Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten) Ja ja BTEXN Ja Ja Amines nee Ja Bestrijdingsmiddelen Zeer beperkt <GRH * * DDT/DDE/DDT > GRH

maar geen relatie CP Brandvertragende stoffen nee Niet onderzocht Vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen (VOCl) Ja Ja Chloorbenzenen <GHR beperkt Dioxines nee beperkt Alleen in de meest

verontreinigde peilbuis aangetoond

Fenolen ja ja Alkylfenolen ja Ja Ftalaten <GRH ja Geen relatie CP Glycolen Niet geanalyseerd nee Metalen ja ja Gr. Ni mogelijk relatie CP

Gw: geen relatie CP Minerale olie ja ja Nonylfenolen ja Ja PAK Ja Ja Met name naftaleen PCB’s ja nee Geen relatie CP PFOS nee ja Ferroceen ja Ja Ethylhexylnitraat en afbraakproducten ja Ja Ketonen, alcoholen, ethers ja ja aldehydes nee ja In bijlage 5 in paragraaf B5.3 is voor grond en grondwater aangegeven welke stoffen zijn aangetroffen. Hierbij is ook aangegeven hoe vaak de stof geanalyseerd en aangetroffen is en hoe vaak sprake is van overschrijding van de GRH. Stoffen kunnen relevant zijn als gidsparameter als ze vaak in gehalten boven de norm zijn aangetroffen, een relatie hebben met de brand bij Chemie-Pack of specifiek zijn voor Chemie-Pack. In onderstaande tabel wordt per stofgroep aangegeven of deze relevant is als gidsparameter op basis van bovenstaande criteria.

Opmerking:


Tabel B8.2: Stofgroepen relevant voor gidsparameters op basis van aanwezigheid stof, relatie Chemie-Pack en aangetroffen gehalten

B8.2 Verspreidingsgedrag Van de stoffen die zijn aangetroffen wordt in onderstaande tabel vermeld of de stoffen mobiel of immobiel zijn en van belang zijn voor bron-, kern- of pluimgebied. Een stof die beneden de GRH of in een enkele keer is aangetroffen, is niet meegenomen in deze tabel, omdat deze stof niet relevant is als gidsparameter. Bij de keuze van de gidsparameters is het belangrijk dat zowel zeer mobiele, minder mobiele en zeer immobiele stoffen meegenomen worden. Tabel B8.3: Mobiliteit van stofgroepen en relevantie voor bron-, kern- en pluimgebied Stofgroep Mobiliteit* Aandachtspunt opmerkingen Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten)

+ Hoge gehalten specifiek voor CP

BTEXN ++ Niet specifiek voor CP Amines ++ Verspreiding vanuit pluim Afbraakproduct van azokleurstoffen VOCl ++ Verspreiding naar diepte

en vanuit pluim m.n. per en cis

Alkylfenolen 0/+ mogelijke relatie met polymeervorming Metalen - Relatie met geografische

verspreiding. Metalen komen ook verhoogd voor, o.a. nikkel in grondwater.

Minerale olie + Nonylfenolen 0 Specifiek voor CP PFOS ++ Zeer mobiel Ferroceen -- Slecht oplosbaar. Aanwezig in grondwater,

mogelijk oplosbaarheid anders door hoge gehalten organische stoffen in grondwater.

Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

++ Specifiek voor CP.

Aldehydes ++ Verspreiding vanuit pluim * -- zeer immobiel, - immobiel, 0 niet mobiel, niet immobiel, + mobiel ++ zeer mobiel

Stofgroep Grond Grondwater Toelichting indien nee minerale olie ja ja Weinig aangetroffen, af en toe erg hoge gehalten PCB's nee nee Geen relatie CP BTEXNS ja ja hoge gehalten C8-C10 aromaten ja ja hoge gehalten, specifiek CP C10-C12 aromaten nee nee beperkt aangetroffen PAK nee nee Naftaleen meenemen bij BTEXNS fenolen nee nee Beperkt aangetroffen, Alkylfenolen ja ja hoge gehalten, specifiek CP Nonylfenolen ja ja hoge gehalten, specifiek CP VOCl ja ja hoge gehalten Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

ja ja hoge gehalten, specifiek CP

metalen nee nee voor grond openbaar gebied mogelijk nikkel Ferroceen nee ja Nagaan of mogelijk afbraak tot cyclopentadieen

optreedt. Dan relevant Ketonen, alcoholen en ethers nee nee gehalten laag tov norm PFOS nee ja alleen in grondwater aangetroffen Amines nee ja alleen in grondwater aangetroffen Aldehydes nee ja alleen relevant voor grondwater op basis van stofgedrag


97/99

B8.3 Toxiciteit Elke stof kan bij een bepaalde concentratie als toxisch worden beschouwd Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen ecologische toxiciteit en humane toxiciteit. In de notitie GRH wordt gesteld dat de” terugsaneerwaarden” zijn gebaseerd op de functieklasse industrie. Deze klasse is gebaseerd op humane toxiciteit. Bij de selectie van de gidsparameters dient derhalve rekening te worden gehouden met stoffen die in de aangetroffen gehalten humane risico’s op kunnen leveren. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen toxiciteit als gevolg van direct contact (ingestie, dermaal contact e.d.) en als gevolg van uitdamping (inhalatie lucht).Voor het ecosysteem is met name gekeken of er sprake is van aquatische toxiciteit in het geval verontreiniging door verspreiding in het oppervlaktewater terecht komt. Tabel B8.4: Stofgroepen relevant in verband met toxiciteit Stofgroep Toxiciteit mens

Direct contact* Toxiciteit mens Uitdamping*

Toxiciteit ecosysteem (aquatisch)*

Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten) x x x BTEXN x x (al bij lage gehalten) x Amines x - x VOCl x x x Alkylfenolen x - x Metalen - - - Minerale olie - - - Nonylfenolen x - x PFOS - - x Ferroceen ** ** ** Ethylhexylnitraat en afbraakproducten - - x Aldehydes x x x * Toxiciteit in relatie tot de aangetroffen gehalten: bv nikkel wel verhoogd aangetroffen maar niet in zodanige gehalten dat dit tot humane risico’s leidt ** Van Ferroceen is onvoldoende informatie bekend. Het RIVM kon hiervan geen risiconorm bepalen. B8.4 Biodegradatie Relevant is of er aan de analyselijst stoffen toegevoegd moet worden die gevormd kunnen worden bij biologische afbraak of chemische omzetting van stoffen. Daarnaast zijn er parameters relevant om te volgen in hoeverre de omstandigheden in de bodem gunstig zijn en blijven voor biologische afbraak en hierin eventueel bij te kunnen sturen. Tabel B8.5: Stofgroep relevant ivm biologische afbraak Stofgroep Biologische afbraak

treedt op* Kan worden gevormd bij afbraak/omzetting

operationele parameter

Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten) ja BTEXN ja Amines niet bekend VOCl ja ja Alkylfenolen niet of slecht Metalen nee Minerale olie ja


Stofgroep Biologische afbraak treedt op*

Kan worden gevormd bij afbraak/omzetting

operationele parameter

Nonylfenolen deels PFOS lijkt op te treden Ferroceen nee Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

ja (omzetting) ja, ethylhexanol

Aldehydes ja DOC ja zuustof en redoxpotentiaal ja EOX ja fenol-index ja methaan ja totaal N-Kjeldahl ja nitraat ja nitriet ja ammonium ja sulfaat ja sulfide ja Waterstofsulfide ja carbonaat ja calcium ja ijzer (ongefiltreerd) ja ijzer (na koningswaterontsluiting) ja mangaan ja magnesium ja functionele genen ja isotopen analyses ja ecotox testen ja geurcomponenten ja * op basis van de uitgevoerde test door Bioclear [2] B8.5 Eisen vergunning Zoals bij elke bodemsanering dient er aan bepaalde wettelijke eisen en vergunningsvoorschriften te worden voldaan. De eisen kunnen betrekking hebben op parameters die (periodiek) geanalyseerd dienen te worden. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan analysepakketten ikv lozingen of voor grondreiniging. Het betreft veelal standaard pakketten die voor de sanering bij Chemie-Pack uitgebreid worden met specifieke chemie-pack parameters. Afhankelijk van de gekozen saneringsvariant of varianten wordt duidelijk welke vergunningen en meldingen relevant zijn en wat de bijbehorende analysepakketen zijn. B8.6 Analysetermijn en kosten Voor het samenstellen van een pakket met gidsparameters is het belangrijk dat de gidsparameters in het algemeen snel, eenvoudige en met lage kosten geanalyseerd kunnen worden. Snelheid is met name van belang bij een grondsanering door middel van ontgraving. Voor de andere fase zullen de kosten een belangrijke rol spelen, maar is snelheid van analyse minder belangrijk. In de onderstaande tabel wordt hiervoor een globale inschatting.


99/99

Stofgroep Eenvoudig te analyseren

Kosten analyse Snelheid analyse (indicatief)*

Alkylbenzenen (C8-C10 aromaten) ja gemiddeld spoed - 5d BTEXN ja laag spoed – 5d Amines Nee, specifieke analyse hoog 10 d VOCl ja laag spoed – 5d Alkylfenolen Specifieke analyse Hoog 5-10d, mogelijk spoed Metalen ja laag spoed – 5d Minerale olie ja Laag spoed – 5d Nonylfenolen Specifieke analyse gemiddeld 10d PFOS Specifieke analyse gemiddeld 10d Ferroceen specifieke analyse gemiddeld 10d Ethylhexylnitraat en afbraakproducten

Specifieke analyse gemiddeld spoed - 10d

Aldehydes Specifieke analyse gemiddeld spoed – 5d Pesticides Specifieke analyse hoog 10d * spoed: binnen 24 uur of 48 uur naar verwachting mogelijk

5d: 5 dagen; 10d: naar verwachting 10 dagen, mogelijk langer B8.7 Geografische verspreiding binnen de contour Vrijwel alle stoffen die zijn aangetroffen boven de GRH komen verspreid binnen de gehele grond- en grondwatercontour voor. Alleen voor de metalen en met name nikkel geldt dat deze eigenlijk alleen in het openbaar gebied boven de GRH worden aangetroffen.