1

Bijeenkomst deelnemers aan de Divorce Challenge

Datum: 7 december 2017

Tijd: 09.30-12.30

Locatie: De Balie, Amsterdam

Genodigden: Deelnemers aan de Divorce Challenge

Welkom en opening

Carsten Herstel (ministerie van Justitie en Veiligheid) opent de bijeenkomst. Hij blikt terug op de

Divorce Challenge waarmee de samenleving is uitgenodigd om met vernieuwende ideeën te komen

om een groot maatschappelijk probleem aan te pakken, kinderen die schade lijden door een

scheiding. Met als resultaat 506 waardevolle ideeën, suggesties en initiatieven. Na afloop zijn 5

koplopers ondersteund. Zo heeft Pieter Stoop een subsidie ontvangen voor zijn cursus voor

leerkrachten. De training is geaccrediteerd bij registerleraar.nl. Ymke Rinsema heeft een subsidie

gekregen voor een digitale Platform voor ouderparen die twijfelen aan hun relatie of die uit elkaar

zijn. Kinderen uit de Knel heeft een 3 jarige subsidie van VWS ontvangen. Ypie Terpstra wilde

aanvankelijk de methode die zij had ontwikkeld beschreven zien. Samen met het Nederlands

Jeugdinstituut is ze nu aan het kijken hoe dit het beste kan worden vormgegeven. De vijfde koploper

is HiiL. Het expertpanel had bij dit voorstel aanbevolen om een verkenningscommissie in te stellen

die moest bekijken welke elementen van dit plan nadere uitwerking verdienden. Hiervoor is in

januari een verkenningsproces ingericht en met alle relevante partijen gesproken. Het ministerie

heeft toen besloten tot inrichting van een Platform Scheiden zonder Schade met André Rouvoet als

voorzitter.

André Rouvoet geeft vervolgens aan dat zijn ambitie is om de situatie beter te maken voor kinderen.

Hij geeft aan pas na de Challenge betrokken te zijn en is blij met het vele voorwerk dat is verricht

door de deelnemers. Doel van deze bijeenkomst is het leggen van verbindingen tussen de

inzendingen van Divorce Challenge en het platform. Hij wil vandaag luisteren naar de verwachtingen,

teleurstellingen en ervaringen die er zijn bij de deelnemers om te zorgen dat er vandaag ideeën

komen om het samen ‘beter te doen’. In het platform zijn verschillende partijen betrokken zoals

wetenschappers, HiiL, Villa Pinedo, Raad voor de Rechtspraak, Raad voor de Kinderbescherming, de

Kinderombudsman en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Na vandaag worden er ook nog

andere bijeenkomsten georganiseerd met ouders en hulpverleners. Uiteindelijk wil het platform

komen tot concrete actielijnen en producten waar eenieder zich voor een deel in kan herkennen.

Niet alle voorstellen kunnen worden uitgevoerd en er zullen ook oplossingen worden voorgesteld

die niet voor iedereen fijn zijn. Eind februari is een afsluitende bijeenkomst gepland zodat in maart

de minister kan beginnen met de uitvoering. Het resultaat is volgens Rouvoet geen rapport maar een

‘mandje met aanbevelingen’.

Op basis van de inzendingen van de Divorce Challenge zijn acht centrale uitdagingen geformuleerd.

Per uitdaging is eerst een korte beschrijving gegeven. Vervolgens staat per uitdaging beschreven wat

er aan de tafels is gedeeld als het gaat om wat goed gaat, wat fout gaat en welke ideeën er zijn.

2

Opbrengst per tafel

1: Ouderschap

Partners worden ouders. Hoe kunnen we hen daarin ondersteunen? Niet alleen ‘bevallingsproof’

maken, maar ook ‘babyproof’. Ouders hebben veel ballen in de lucht te houden. Ze combineren de

partnerrelatie met o.a. zorg, werk, ouderschap / kinderen. Ze kunnen geholpen zijn met waardevolle

informatie over het ouderschap. Aanvankelijk zeggen ouders vaak geen ondersteuning nodig te

hebben, maar later betreuren ze dat: ‘Was ik maar beter voorbereid’.

Onderstaande punten zijn aantekeningen gemaakt op geeltjes, en waren zichtbaar en akkoord met

alle deelnemers aan tafel 1.

Deelnemers vroegen aandacht voor ‘ouderschap’ bij CJG (al dan niet met vakkennis, dan wel

laagdrempelig en kunnen doorverwijzen)

Aandachtspunt is dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen ouderschap en

partnerschap.

Meer voorlichting dan gesprek over wat het betekent ‘voor mij en mijn relatie’ om ouder te

worden.

Een ouderschapsplan maken en ergens vastleggen wanneer je nog goede intenties hebt

samen. (iedereen vond dit een goed idee en tegelijk geloofde niemand dat het zou werken…)

Bevorder ouderpraatgroepen als ‘collegiaal steunpunt’ (bijvoorbeeld via scholen)

Er werd gepleit voor relationele vorming op school; kinderen weten alles over seks maar niks

over relaties: ‘facebook generatie’ = je deelt alleen wat er goed gaat en niet de lastige

dingen. Dat heeft ook invloed op verwachtingspatroon en wereldbeeld.

Programma’s op scholen zoals ‘over de streep’ (signaleren + bewustworden)

Denk na over een ‘platform’ of persoon of plek die voor kinderen geschikt is hun verhaal

kwijt te kunnen.

Onderzoek

Tip die breed gedeeld werd; meer onderzoek. En dan niet alleen kijken naar wat er fout gaat

en tot een vechtscheiding leidt, maar juist naar; wat maakt een relatie succesvol en wat

maakte een ‘goede’ scheiding?

Is er voldoende inzicht in wat precies schade bij kind veroorzaakt?

Kind als uitgangspunt

Systeem zou als uitgangspunt moeten hebben dat kind beide ouders behoud / gezamenlijk

gezag standaard behouden.

Gezamenlijk gezag in vechtscheiding werkt belemmerend.

Deze twee staan haaks op elkaar en werden even veel genoemd.

In het verlengde van de belemmering vroegen mensen zich af hoe men toch op het

bizarre idee kon komen om bij de geboorte van een kind nóg meer dan twee mensen het

ouderlijk gezag toe te kennen. Dat is vragen om problemen (plan D66).

NB: sommige dilemma’s zijn voor ouders niet op te lossen: ‘kies ik voor harmonie en zie ik

mijn kind nooit meer of ga ik “vechten”.’

Misschien niet meer standaard uitgaan van principe ‘waar twee vechten hebben twee

schuld’. Dat is niet altijd zo.

3

Niet vergeten dat ouders niet altijd alleen vechten om te vechten. Het gáát ergens over.

Het rechtssysteem biedt ouders wel veel ruimte om te vechten.

Huisarts is vaak eerste gesprekspartner en heeft belangrijk signaleringsfunctie: kindcheck,

sociale kaart: doorverwijzen.

Procedures zijn veel ingericht op ofwel getrouwd/samenwonend + kind ofwel alleenstaand.

Nog maar weinig rekening gehouden met alleenstaand + kind.

In procedures standaard foto’s van de kinderen zichtbaar voor partijen.

Er werd gepleit voor een kindbehartiger maar dan wel al vroeg in proces.

NB: iedereen vond ‘kiestraining’ een slechte naam voor deze interventie, want zo leg je

verantwoordelijkheid bij het kind (althans zo lijkt het door de naam)

NB: algemeen gedeeld werd dat er te veel wordt gekeken naar hetero ouders (al dan niet getrouwd).

Er is nog niet echt gesproken over homo- en lesbische ouderparen. In geval van een huwelijk krijgen

beide ouders het ouderlijk gezag van rechtswege. Eén van beide ouders is niet de biologische ouder

van het kind. In veel gevallen is er ook nog een andere wel-biologische ouder betrokken. Dit maakt

een vechtscheiding extra gecompliceerd, en komt steeds vaker voor.

Enkele ouders die eenhoofdig gezag hadden, want nooit een relatie gehad met de andere ouder.

Toch kan de andere biologische ouder aanspraak maken op het ouderschap. Ook hier kunnen

‘gevechten’ ontstaan.

Verschillende deelnemers in De Balie (zowel ervaringsdeskundigen als aanwezige hulpverleners)

merkten op dat er standaard wordt uitgegaan van ‘waar twee strijden hebben twee schuld’. Dan kan

misschien wel vaak het geval zijn, maar het is zeker NIET standaard.

2: Relatieproblemen

Hoe voorkomen we relatieproblematiek? En hoe behandelen we het? Hoe krijgen we de kinderen

tijdig in beeld? En: hoe bereiken we kwetsbare groepen die hulpmijdend zijn? Beter en eerder

signaleren is belangrijk, omdat hulp minder effectief wordt naarmate de problemen zijn toegenomen.

Er is een taboe op hulp vragen. Ook is het aanbod niet goed toegankelijk.

Wat gaat goed?

- Cursus van partners naar ouders (bij zwangerschap).

- Masic methode maakt problemen inzichtelijk.

Wat gaat fout?

- Preventie verkoopt niet.

- Praktijk en juridische aanpak plus dwangkader helpen bij relatieproblemen niet.

- Kind én ouder in de knel.

- Relatieproblemen kunnen hun oorsprong hebben in voorgaande relaties.

- Sociale schaamte in plaats van sociale cohesie.

- Relatieproblemen zijn ‘Tragiek van het leven’. Leer hiermee om te gaan.

- Ouderschap. Erkenning versus gezag. Ouderlijk gezag naar één ouder bij dwarsbomen in plaats

van maar OTS/trajecten. Geen meer ouderschap en meer rechten leiden tot conflicten.

Blijven proberen ouders in co-ouderschap te drukken (en traject op traject op traject).

Wat zijn ideeën?

4

- Relatielessen op scholen. Onveilige hechting leiden tot conflictieve scheiding dus zorgen dat

kinderen leren hoe ze relaties aangaan door middel van lessen/trainingen over conflicthantering.

Plan ligt klaar bij kindbehartiger.

- Scholen signaleren kind specifieke signalen bij het kind en de ouder in de knel.

- NL Helpdesk. Anoniem voor hulp bij relatieproblemen. Ervaringsdeskundigen en professionals

aan de lijn. Informatie ook op een landelijk online platform beschikbaar stellen (misschien ook

fysiek) met goede doorverwijzingen naar hulp.

- Voorlichting aan de voorkant over gevolgen op lange termijn. Preventie bij

informatieverstrekking aan ouders. Positieve SIRE-campagne hoe wel. Andere beeldvorming

neerzetten van het ouderschap (mindset/omdenken).

- Ouders in hun eigen kracht zetten (niet af pakken). Attitude in verbinden en voorbeelden van

krijgen. Hoe kun je ‘ouderwetse’ sociale ontwikkeling binnen het gezin stimuleren (dus in de

basis?).

- Parallel ouderschap. Kinderen op de eerste plaats. Beide ouders steun, kind heeft een eigen

kindbehartiger.

- Hogeschool-universiteit. Opleidingen met deze problematiek

- Familieopstellingen houden.

- Relatietherapie EFT en AFFT (voor het gezin).

- SCHIP-aanpak. Rouw en verlies.

- Onafhankelijk persoon/organisatie houdt toezicht. Mediator moet onpartijdig zijn.

- Continuïteit in de relatie van de kinderen met beide ouders plus familie. Hoe borgen we dat?

Herverbinden.nl

3: Scheiding

Hoe komen we af van het taboe op scheiden? Hoe zorgen we ervoor dat het normaal is dat ouders

hulp zoeken bij dit ‘life event’? En: hoe bereiken we kwetsbare groepen die hulpmijdend zijn? Het

systeem/stelsel is niet ingericht op scheiden. Er is veel schaamte, schuld en gevoel van falen. Alles

speelt zich achter de voordeur af, maar bij een scheiding sta je opeens in het volle licht en kan de

hele wereld meegenieten. Het zou bespreekbaar moeten zijn dat scheiden geen “falen” is en dat je

hulp nodig hebt om deze moeilijke tijd door te komen.

Bij deze uitdaging is gesproken over de noodzaak het taboe op scheiden te doorbreken. Scheiden

wordt nog teveel gezien als het falen van partners/ouders met bijbehorende schuldgevoelens en

schaamte. Dit staat er vaak aan in de weg dat een scheiding met open vizier kan worden

afgehandeld. Dit taboe heeft ook zijn weerslag op de positie van het kind in de scheiding: het kind

wordt vaak ‘vergeten’ ( ouders zijn zich te weinig bewust van de gevolgen van een scheiding voor

kinderen; zijn teveel met zichzelf bezig), ofwel worden bewust niet in het proces betrokken.

Veel deelnemers waren het erover eens dat het op dit moment niet duidelijk is waar men terecht

moet en kan voor professionele hulp en begeleiding. De route is onduidelijk, de betrokken

professionals en instanties zijn onbekend, versnipperd en vaak niet deskundig genoeg. Verscheidene

deelnemers pleiten voor de instelling van een multidisciplinair scheidingsloket, het liefst bij de

gemeente. Bij het loket is een casemanager die beide ouders begeleidt en het kind veilig stelt.

Begeleiding kan op allerlei terrein betrekking hebben: juridisch, financieel, pedagogisch. De route via

dit loket zou verplicht moeten worden. Bij het loket hoort een online- voorziening, voor zowel

ouders als kinderen met informatie. Een gesprek bij het loket wordt voorbereid via online in te

5

vullen (Masic) vragenlijsten en verstrekken van informatie. Daarna volgt een diagnose: eerst met de

ouders apart, daarna samen.

Bij het loket hoort ook een telefonische hulplijn (á la 113, de hulplijn bij zelfmoord). Bij en rondom

het loket is een vaste kring van betrouwbare deskundigen op allerlei terrein beschikbaar (juridisch,

financieel, pedagogisch, psychologisch). De kennis van deze deskundigen moet op peil gehouden

worden. Voor rechtspraak geldt dat rechters in scheidingszaken niet (te vaak) moeten rouleren: één

rechter, één scheiding. Voor de groep die slecht te bereiken is wordt gedacht aan een “Sire-achtige”

campagne waarin men wordt gewezen op het loket.

Er wordt door verschillende deelnemers opgemerkt dat waarheidsvinding onvoldoende aandacht

heeft en dat het beleid op dat terrein moet worden aangepast. Gewezen wordt op de uitvoering van

het amendement en een congres dat daarover kortgeleden heeft plaatsgevonden. De deskundigheid

van politie en andere betrokken professionals schiet op dit punt te kort.

Ouders

De uitgangspunten van gelijkwaardig ouderschap zijn te vaag.

Ouders hebben geen gelijkwaardige positie: inwonend vs. uitwonend; verzorgend vs. niet-

verzorgend (vanzelfsprekendheid waarmee de ‘verzorgende’ ouder wordt voorgetrokken, terwijl

dat niet terecht is.)

Ouders nemen te weinig eigen verantwoordelijkheid; er wordt teveel gesteund op

hulpverlening: zij moeten uit de slachtofferrol worden gehaald en moeten regie nemen

Onduidelijk is wat er moet gebeuren als een van de ouders pertinent weigert mee te werken.

Kinderen

Kinderen ervaren soms wel drie scheidingen in hun jonge leven: bijvoorbeeld scheidingen van

(al) samengestelde gezinnen.

Kinderen geven zichzelf de schuld van de scheiding.

Kinderen tot en met 12 jaar worden niet/onvoldoende betrokken in het scheidingsproces.

Hulpverlening is vaak onvoldoende geschoold en onervaren.

Rechters rouleren (dus steeds andere rechter in dezelfde zaak) en zijn onvoldoende deskundig.

Rechters en jeugdhulpverleners hebben te weinig tools om daadwerkelijk te helpen.

Overige ideeën:

Haal de angel uit het conflict door middel van een familie-opstelling

Lotgenotencontact

“Rots en Water”-training

Meer omgangshuizen, inclusief therapeutische begeleiding

Automatische aanname gedeeld ouderschap (50-50-regeling)

Gelijkwaardig ouderschap / ouders juridisch ontwapenen

Maak onderscheid tussen vechtscheiding en high conflict scheiding

Mediation verplichten in plaats van gelijk naar de rechter toe stappen

Begeleiding kind 0-18 jaar

Hoe blijf je de held van je kinderen (Sire-campagne)

Scheidingswijzer, net als kieswijzer

6

4: Diagnose bij zware complicaties

Hoe komen we het beste tot diagnose en interventies bij zware complicaties?

• ondersteunen gezin in vechtscheiding,

• huiselijk geweld,

• persoonlijkheidsstoornissen,

• ouderverstoting.

Bij deze uitdaging is gesproken over het ondersteunen van gezinnen in een vechtscheiding. Een

constatering die door meerdere personen werd gedaan is dat de kwaliteit van de hulpverlening door

de Raad voor de Kinderbescherming als laag werd gekwalificeerd. Men vond de medewerkers vaak

van een junior niveau en ook de gegeven adviezen vond men niet uitblinken door een goede analyse

van de problematiek. Het ontbreken van vakkennis bij medewerkers van de Raad is meerdere malen

genoemd. Ook werd meerdere malen gepleit voor beter feitenonderzoek door de Raad alvorens een

beslissing te nemen omtrent de plaatsing van een kind. Er werden vele voorbeelden genoemd van

plaatsing van een kind bij een agressieve ouder. Ook het bespreekbaar maken van een diagnose

werd als een van de mogelijkheden genoemd om meer begrip te kweken bij de ouder die het kind

niet krijgt toegewezen.

De bijzondere curator werd genoemd als een wenselijke mogelijkheid voor begeleiding van een kind.

Sommige deelnemers hadden goede ervaringen met deze vorm van ondersteuning.

Meerdere deelnemers gaven aan dat zij bij een vechtscheiding niet wisten waar ze naar toe

moesten. Er werden voorbeelden gegeven van aangiften bij de politie, die pas na 3 keer serieus een

aangifte van mishandeling wilden behandelen. Door meerdere deelnemers werd gepleit voor meer

publieksinformatie over de mogelijkheden voor hulp.

Er is gesproken over een loket bij de gemeente waar je terecht zou kunnen bij een dreigende

echtscheiding. Dit idee sloeg bij vrijwel alle deelnemers aan. Men ziet vele mogelijkheden voor

hulpverlening op gemeentelijk niveau, mits van goede kwaliteit/deskundigheid. Verder werd ook

hier gepleit voor een goede bekendheid van een dergelijke voorziening door voorlichting.

Voor de ondersteuning van het kind in een vechtscheiding werd gewezen op de reeds bestaande

zorg coördinator bij sommige scholen. Betoogt werd dat een dergelijke functionaris in de praktijk

veel voor kinderen kan betekenen.

Seksueel geweld binnen een relatie werd als een van de grote problemen genoemd. Meerdere

personen vertelde dat zij veel moeite hebben gehad om een aangifte van seksueel geweld bij de

politie in behandeling te krijgen. Ook psychische geweldpleging binnen een relatie, maar ook richting

de kinderen werd eveneens als een moeilijk te tackelen probleem voor de hulpverlening gezien.

Verschillende personen vertelde dat zij niet werden geloofd door politie of hulpverleners en er

derhalve ook geen actie werd ondernomen.

Er waren aan tafel meerdere personen die bekend waren met een persoonlijkheidsstoornis bij de ex-

partner. Daarbij kwam aan de orde dat het stellen van een diagnose vaak niet plaatsvindt. In de

gevallen dat er wel een diagnose plaatsvindt, worden er niet altijd gevolgen aan verbonden voor de

omgang met de kinderen.

7

Het onderwerp ouderverstoting werd door verschillende sprekers naar voren gebracht. Men

ervaarde veel onbegrip bij zowel jeugdzorg als de Raad voor de Kinderbescherming voor het feit dat

een ouder geen contact meer heeft met zijn of haar kind. Veelal wordt de ex-partner verweten dat

het desbetreffende kind is gehersenspoeld om met de andere ouder geen contact meer te hebben.

Ten slotte werd er pleidooi gehouden voor een helder gelijkwaardig ouderschap, zowel qua

zorgtaken als qua financiën. Enkele vrouwelijke deelnemers vonden dat de zorgtaken na de

scheiding voor de kinderen vaak alleen bij de vrouwelijke partner werd belegd, terwijl de mannen

meer de leuke uitstapjes met de kinderen kunnen doen. Dit wordt door de aanwezigen aan de tafel

als onrechtvaardig en ongelijk beschouwd. De vraag is om bij een rechterlijke uitspraak ook aandacht

te besteden aan de verdeling van zorgtaken.

Wat zijn ideeën?

Scheidingsloket op gemeentelijk niveau

Expliciete aandacht in de echtscheidingsvonnis voor de verdeling van zorgtaken over beide

ouders.

5: Professionals

Hoe stimuleren we professionele kennis, kwaliteit, onderlinge afstemming en

methodiekontwikkeling? Brug tussen zorg en recht. Ruimte voor emoties naast goede juridische

afwikkeling. Interdisciplinaire samenwerking, methodiekontwikkeling.

Professionals zijn vaak bezig met het ‘huis’, het kind, de ouders. Maar als de fundering van het huis

niet goed is, dan zakt het huis vroeg of laat toch in elkaar. Professionals hebben ook psychologische

en pedagogische kennis nodig. Het is van groot belang dat professionals met respect ouders

bejegenen. Als het niet lukt om beide ouders te motiveren, ga dan als professionals met één ouder

aan de slag, dan volgt soms de andere ook. Professionals zijn ook wel bang en nerveus. Veel

tuchtklachten.

Wat gaat niet goed? Wat is lastig? Wat kan beter?

Professional

o Moet eigen grenzen kennen.

o Durven vertrouwen op je kennis: stelling nemen goed opgeleid.

o Nerveus + klachtgevoelig. Onvoldoende gesteund.

o Enthousiasme ontbreekt.

Communicatie niet altijd effectief.

Ouders moeilijk aanspreekbaar.

Weigeren van hulp door ouders mag niet begrenzen.

Geen geweld + wel geweld knip meer kennis.

50% klachten gehanteerd beleid. In- uitwonende ouders.

Zorg en onderwijs – 1 ouder communicatie.

Gezinsadvocaat is niet de oplossing.

Erkenning van het kind.

Ingewikkelde materie.

SKJ. 92% tuchtzaken echtscheiding.

Politiemelding huiselijk geweld + blijf van mijn lijf.

8

Regulier + zelfstandigen samenwerking moeilijk.

Wat zijn ideeën?

Vergelijk met Duitsland: een ouderschapscursus voor mensen die kinderen willen krijgen.

Categorieën: prima zelf, beetje hulp en los het nooit op duidelijk kader de-escalatie.

Ouders:

o Elke ouder krijgt een eigen begeleider en een begeleider voor het kind. Nieuw

systeem.

o Ga met 1 ouder aan de slag. Rest gaat mee.

o Gelijkwaardigheid van ouders. Gevoel + reflectie.

o Ontwikkelingsgeschiedenis van de ouders checken

o Pedagogisch perspectief ‘ouders’ meenemen (geen juridische problemen)

o Grip op scheiding door online mediator?

o Zelfreflectie van de ouder ‘oude(rs) pijn’

Kinderen:

o Eigen netwerk voor steunfiguur voor het kind.

o Kindbehartiger landelijk netwerk.

Deskundigheid ontwikkelen:

o Scholen van ervaringsdeskundigen.

o Over multi-culti vechtscheiding. Bijzonder curator. KO2012.

o Diagnostische kennis in wijkteams

o Psychologische kennis interdisciplinaire expertise.

o Psycho-educatie.

Herstelteam ‘vechtscheiding’: mediator, psychiater, OM

Voorbeeld Brabant. Vastgelopen zaken: RvdK/JB/hulp/gemeenten. Interdisciplinair forum.

Noodzaak van meer voorzieningen voor begeleide omgang.

Begrip en erkenning via communicatie ‘boekjes’.

Family justice centre.

Huiskamer creëren voor professionals (cultuurhuis).

Website faciliteren.

6. Rechtsgang

Hoe ontwikkelen we een verbeterde rechtsgang? Het huidige juridische proces zet niet aan tot de-

escalatie, er zitten verkeerde prikkels in het systeem, samenwerking ketenpartners, multiculturele

aspecten.

Wat zijn ideeën?

Rechters moeten zich laten bijscholen (ook goed opleiden voor omgang met kinderen).

Rechters dienen niet blind te varen op de RvdK.

Rechters zouden verantwoording moeten afleggen en vonnissen openbaar maken.

Rechters dienen te rouleren.

Rechter moet verbinden. Een regierechter die de tijd neemt en ook weer een vast punt is.

Verplichte mediation vóór de gang naar de rechter (maar ook al staat de zaak reeds voor de

rechter). Kosten bij mediation WRB – 1/2

Inzetten van de methoden Masic en High conflict forum.

9

Kindbehartigers.

Deense principes. Regie geven aan de ouders en kinderen.

7. Kind

Hoe versterken we de rol van het kind in het proces voor, tijdens en na de scheiding? Het huidige

stelsel houdt te weinig rekening met het kind. Continuïteit van steunfiguur voor het kind, iemand uit

het sociale netwerk?

Wat gaat goed?

Bij deze uitdaging is gesproken over ‘het kind centraal stellen’. Dit spreekt de politiek aan maar er is

ook bij de aanwezigen overeenstemming dat dit het uitgangspunt zou moeten zijn. Het is

hoopgevend dat het wordt gezien als een maatschappelijk probleem. Nu is het zaak om de

verschillende visies aan elkaar te verbinden. Toverwoorden zijn volgens een aantal aanwezigen

hierbij: identiteitsontwikkeling en voortschrijdend inzicht. Het kind versterken in de weerbaarheid

en het bieden van een luisterend oor. Aanwezigen geven aan: Durf waarde te geven aan de kennis

die er is over wat kinderen nodig hebben voor de ontwikkeling. Geef waarde aan de termen

loyaliteit/ontwikkelingskader/hechting. Andere aanwezigen geven aan: Ben voorzichtig met de stem

van het kind. Hoor hen maar geef aan dat de besluiten niet bij hem liggen maar bij de ouders.

Voorbeelden van zaken die goed gaan en die worden genoemd:

- Trainingen die worden verzorgd voor kinderen zoals ‘stoere schilpadden’, ‘dappere dino’s en Jes!

- Kinderbehartiger aan de voorkant

- Taveccio/stam: de koninklijke weg is van de baan.

Wat gaat fout?

- Kind is de dupe maar niet de oorzaak en het probleem. Kind is pion in schaakspel tussen ouders.

Kind komt tussen papa en mama in te staan.

- Kind belasten, zogenaamde stem van het kind. Belang van het kind gaat boven de stem (=

momenteel, tijdelijk en mogelijk beïnvloed). Het kindbelang moet op de eerste plaats komen.

- Het kind met een migratie-achtergrond wordt niet/amper ‘gezien’. Professionals zijn niet/amper

geschoold om hiermee deskundig om te gaan.

- Kind wordt door partner betrokken bij scheiding door negatief te praten over andere partner.

Kind wordt geïndoctrineerd en gehersenspoeld door één van de ex partners.

- Huidig beleid is nergens op gebaseerd, geen wetenschappelijke onderbouwing van ‘rust’ boven

‘contact met twee ouders. Ernstige gevolgen voor kind: ouderverstoting. Kind/ouder relatie

voorbij. www.herkenouderverstoting.nl. Stop met klemcriterium die scheiden kinderen van

ouder.

- Het is traumatisch voor kinderen als zij meerdere scheidingen mee moeten maken in hun leven.

- Kind niet gehoord, begrijpt zelf niet wat er allemaal aan het gebeuren is. Kind komt van

hulpverleningsinstantie weer terecht in nieuwe hulpverleningsinstantie etc. problemen worden

‘doorgeschoven’. Kind uitspelen door hulpverlening.

- Kind wordt zelf te weinig gezien en gehoord. Er zijn alleen rapporten over het kind (wordt niet

gecheckt op waarheid/feitelijke situatie).

- Jonge kinderen moeten snel volwassen worden.

- Kinderen worden belast met volwassen beslissingen. Rechter hoort kinderen (niet altijd juist).

- Probleemgedrag van kk niet willen diagnosticeren in vechtscheiding.

10

- Ouders met diagnose persoonlijkheidsstoornis kunnen dit voor zich houden.

- Wat als een van de partners niet mee wil werken?

- Koninklijke weg.

- Pappen/nathouden

- Waar twee vechten hebben twee schuld?

- Geen duidelijkheid uitgangspunten gelijkwaardig ouderschap, zorg en financiën.

Wat zijn ideeën?

- Kindbehartiger met psychologische expertise (manipulatie) die problemen voor het kind in

perspectief zet. Het kind veel meer persoonlijke aandacht geven. Bied het kind een eigen

kindbehartiger die al preventief kan handelen. De kindbehartiger dient meer tijd te krijgen dan

nu het geval is om het kind langdurig te begeleiden.

- (Bij)scholing.

o Zorg in het onderwijs voor mentor en zorgteam van medewerkers die goede scholing

krijgen waardoor ze goed leren signaleren maar ook weten wanneer ze hulp in moeten

schakelen.

o Zorg dat studenten op de Pabo al les krijgen over het signaleren van problemen bij

kinderen.

o Instanties en scholen erkennen dat ze niet de expertise hebben en het inschakelen van

een expert. Zorg voor bijscholing van hulpverleners (ook in communiceren).

o Bijscholen van pleegouders voor crisisopvang

- Kinderrechten. Zorg voor scholing van kinderrechten binnen het onderwijs… op

ontwikkelingsniveau.

- Buddysysteem. Normaliseren hetzelfde idee als ‘kraamhulp’ op het moment van scheiding

krijgt kind een maatje (ook een ervaringsdeskundige). Voorbeeld als Villa Pinedo of Stichting

Kanjer. Lotgenotencontact voor de kinderen met behulp van gesprekken en workshops.

- Maatje voor kind aan de jeugdbeschermingstafel.

- Gemeenteloket met hulp op emotioneel, juridisch en financieel vlak.

- Kind met migratie-achtergrond. Zie rapporten van de Universiteit Utrecht, Verwey-Jonker,

Movisie onderzoek 2017. Pilot bijzonder curator in februari 2017.

- Inzetten van de Masic-methode via bijvoorbeeld een gemeentelijk loket. De methode voor

beide ouders verplicht stellen zodat bijvoorbeeld persoonlijkheidsstoornissen naar voren komen.

- Maken van een kindplan in plaats van een ouderschapsplan.

- Kinderen hebben behoefte aan stabiliteit. Zeker in een scheiding. Vaak is de vaste woning de

basis. Zorg voor beschikbare, betaalbare huurwoningen als vast honk voor kinderen. Eerst het

kind uit de oorlog, pas dan oorlog uit het kind.

- Aparte procedure voor kinderen met deskundigen. Kinderen het hele traject door laten horen.

- Betrek het kind gelijk bij het proces. Geef het kind de juiste tools om hun ‘stem’ te vertalen. Let

op zeer deskundige kinderpsychologen. Maak geen probleemkind.

- Laat rechten van kinderen prevaleren met betrekking tot steun krijgen in plaats van

gezaghebbende ouders en toestemming.

- Tegelijkertijd steun voor de ouders en de kinderen (het is een systeemprobleem).

- Voorbeeld van training: rots en water training. Kinderen in hun kracht zetten en ze meer in

hunzelf te laten geloven.

- High conflict forum oprechte aandacht voor het kind.

11

- Splits termen vechtscheiding en high conflict scheiding.

- Onderken het loyaliteitsprobleem waarin kinderen zitten.

8. Nazorg

Hoe zorgen we ervoor dat het kind na de scheiding niet de dupe wordt van voortslepende conflicten?

Goede nazorg is belangrijk, evenals goede informatievoorziening, bijvoorbeeld een website vanuit de

overheid. Ouders kunnen alimentatie, omgangsregelingen, aangrijpen om door te gaan met hun

strijd.

Bij deze uitdaging is gesproken over vooral het kind centraal te stellen. Vervolgens wordt er door

een aantal (verstoten ouders) helaas vooral gesproken over handhaving van hun rechten/afspraken,

waarheidsvinding en slechte rol van beleid en overheid.

Toch zijn er wel andere geluiden en ideeën. Goede hulpverlening/aanbod is er al wel, maar niet

genoeg. Genoemd wordt bijv. ook het programma in het onderwijs: “kom over de streep” en andere

kennis over (v)echtscheiding. En hoe belangrijk het is voor kinderen om bij problemen rond

vechtscheiding en omgang een steunfiguur te hebben.

Wat gaat fout?

Kinderen lopen trauma’s op door ruzie en niet meer zien van ouder(s) na uit elkaar gaan.

Loyaliteit van kinderen naar beide ouders krijgt geen goede plek.

Hulpverleners kunnen alleen tijdens kantooruren. Dat is voor werkende ouders vaak lastig.

Toepassing juist beleid: geen wetenschappelijke onderbouwing, huidig beleid is nergens op

gebaseerd.

Handhaving van rechterlijke uitspraken/afspraken bij omgangsregeling bijv. nu heel selectief.

Geen consensus in de rechtspraak (veel willekeur)over toewijzen ouderlijk gezag en

opleggen afspraken omgangsregeling

Waarheidsvinding bij uitspraken ouder(s), er wordt daarbij niet genoeg uitgegaan van de

feiten.

Geen gelijke rechten voor beide ouders.

Ons systeem dwingt ons (bij problemen rond gezag en omgang) te veel te kijken naar

procedures en regels, zelfs tot aan de Hoge Raad. En naar de afdwingbaarheid daarvan.

Een wedstrijd/competitiemodel als Divorce Challenge is geen goed idee.

Wat zijn ideeën?

Ouders meer bewust maken van belang van behoud contact met beide ouders. In het

platform meenemen dat hoe erg ouders ook met elkaar omgaan, kinderen beide ouders in

beeld moeten kunnen hebben.

Meer en consequent uitgaan van de rechten van kinderen bij rechtspraak en hulpverlening

e.a.

Het moet voor ouders en kinderen beter mogelijk zijn om hulpverleners(en bemiddelaars)

ook buiten kantooruren te spreken/mee te werken aan hulpverlening/therapieën, etc.

Kinderen beter weerbaar maken tegen wat hun omgeving en ouders teweeg brengen, in dit

geval bij problemen na uit elkaar gaan.

Kinderen leren omgaan met beide ouders.

12

Maatje voor kinderen in samengesteld gezin, behoeften van het kind vertalen naar ouders.

In does en dont’s.

Maatje voor de kinderen: meer een luisterend oor, niet te veel willen oplossen.

Gemeentelijk loket met hulp op gebied van financiën, juridische zaken en emotionele zaken

na uit elkaar gaan van de ouders. Gebruik daarbij van tool, bijv. de Hasie vragenlijst om

ouders te helpen.

Meer handhaving door overheid van afspraken rond omgang van ouder(s) met kinderen.

Steunfiguur voor kinderen is belangrijk bij problemen rond omgang na uit elkaar gaan.

Beter bij kinderen volgen/monitoren hoe belastend problemen bij omgang na uit elkaar

gaan voor hen zijn.

Kinderen hebben recht op gelijkwaardig ouderschap (50-50), zonder onderscheid.

Overheid moet meer denken en doen vanuit het belang van het kind bij problemen rond

omgang.

Kennis over effect op kinderen van (v)echtscheidingen omgang verbeteren (bij ouders,

omstanders en professionals).

Niet vergeten te kijken naar wat het kind nodig heeft.

Afsluiting

André Rouvoet geeft aan tevreden te zijn over de bijeenkomst. Aan de verschillende tafels zijn

opvattingen en ideeën gedeeld die soms botsen of reacties opriepen maar ook overeenstemming.

De nieuwe ideeën worden gekoesterd en gekeken zal worden of en hoe ze kunnen aansluiten bij het

reeds bestaande. Een aantal dilemma’s zijn naar voren gekomen zoals dat men op zoek is naar

algemene oplossingen terwijl er tegelijkertijd een roep is om maatwerk en specifieke en individuele

oplossingen. Ook weten we niet wat we niet weten. Soms spelen er zaken die niet zichtbaar zijn

waarmee een oplossing er soms naast schiet (of meer problemen oplevert). Er is de roep om de

vrijblijvendheid eraf te halen terwijl dit lastig is te organiseren. Ook is veel variëteit bij individuele

gevallen dat veel vraagt van de professionals. Als laatste is de vraag gesteld wat de kern van het

probleem is. Een van de uitspraken die ter afsluiting wordt gedeeld is: Hoe blijf je de held van je

kinderen, ook als je er niet uit komt?’.

De bijeenkomst heeft een verbinding tot stand gebracht tussen de Divorce Challenge en het

platform. De deelnemers worden bedankt omdat ze hebben gesproken vanuit hun hart,

deskundigheid en ervaring. Iedereen wordt uitgenodigd voor de lunch.