WORKSHOP VOOR SECUNDAIR ONDERWIJS

DE TWEEDE GRAAD TSO

Handleiding voor de leerkracht

Bewust omgaan met Sociale Media

2

O5

17

32

O5

O7

1822

O5O6

10

1211

15

O3O4

16

13

262731

O7

O3

18

2. Inleiding

4. UITSMIJTER

6. Bronnen

3. SOCIALE MEDIA BATTLE

1. Doelstellingen van deze workshop

5. BIJLAGES

2.1 Hoe zit deze handleiding ineen

3.1. Voor 59 euro regelt dit bedrijf al je privacy-instellingen op Facebook.

3.2. Mijn baas heeft me gegoogled! Mag hij dat wel doen?

3.4. Cookies, wat zijn dat eigenlijk? Word je daar dik van?

3.5. Hot item: sociale media en verslaving

3.3. Tijd voor reclame!

3.6. Tijd voor reclame!

1.1 Eindtermen en leerplandoelen

1.2 Workshopdoelen

3.7. Facebook maakt ons ongelukkig

5.1. Handleiding Facebookinstellingen

5.2. Extra informatie over de toepassingen van cookies.

2.2 Sociale media

2.3 Vraagstaart

5.3. Artikels: sociale media en verslaving

5.4. Test: sociale media en verslaving

5.5. Tips om sociale media te inte-greren in de les

3

1. Doelstellingen van deze workshop 1.1 Eindtermen en leerplandoelen

Mediawijsheid speelt zowel in het gemeenschapsonderwijs als binnen de katholieke koepel een rol. Dit blijkt uit de leerplandoelen en uit de te bereiken eindtermen. Hieronder staan de doelen opgesomd die dienen als basis voor deze workshop rond sociale media.

Uit leerplan VVKSODoelen taalvaardigheden3 De leerlingen kunnen de OVUR-strategie toepassen:- media en beeldtaal begrijpen en er kritisch mee omgaan: (uitvoeren/reflecteren) -begrijpen hoe beelden betekenis krijgen- begrijpen hoe die betekenissen invloed hebben op personen(VVKSO, 2012, blz.12) ICT-integratieMediawijsheid wordt hier opgevat in de zin van een bewuste en kritische houding ten opzichte van nieuwe media (internettoepassingen, sms ...) en het vermogen tot een alledaags, informeel en creatief mediagebruik dat (impliciet of expliciet) gericht is op participatie in de culturele publieke sfeer. (internetfora, sociale media, wiki’s, YouTube, chatrooms, blogs, webcam ...)Leerlingen die starten in de tweede graad secundair onderwijs hebben een basiskennis van netwerken, internet en multimedia.(VVKSO, 2012, blz. 84)

Uit leerplan GO!VakoverschrijdendHet bespreekbaar stellen van reclame in de multimedia kan bijvoorbeeld een middel zijn om de kritische zin van de leerlingen te bevorderen. Op die manier geeft een vakoverschrijdende aanpak leerlingen de kansen om een vol-waardige en constructieve rol te spelen in een multiculturele samenleving. Door hen te leren omgaan met nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, helpen we de leerlingen om hun weg te vinden in een steeds vlugger en complexer evoluerende samenleving.(GO!-onderwijs, 2012, blz. 8)

Uit Vakoverschrijdende EindtermenGemeenschappelijke stam11. kritisch denken: de leerlingen kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen aan de hand van relevante criteria.14. mediawijsheid: de leerlingen gaan alert om met media.15. mediawijsheid: de leerlingen participeren doordacht via de media aan de publieke ruimte.

Context 2: mentale gezondheid5. De leerlingen kunnen zich uiten over en gaan respectvol om met vriendschap, verliefdheid, seksuele identiteit en geaardheid, seksuele gevoelens en gedrag.6. De leerlingen stellen zich weerbaar op. Context 3: sociorelationele ontwikkeling8. De leerlingen uiten onbevangen en constructief hun wensen en gevoelens binnen relaties en stellen en aanvaar-den hierin wensen. Context 5: politiek-juridische samenleving7. De leerlingen illustreren de rol van de media in het functioneren van ons democratisch bestel.(Vlaamse Overheid, 2010)

a

b

c

4

1.2. Workshopdoelen Een workshop creëren, vergt echter meer dan basisdoelstellingen. Hieronder ziet u een opsomming van specifieke workshopdoelen. Deze lijst omvat de doelstellingen die u aan het eind van de workshop bereikt heeft, de zaken die de leerlingen moeten kennen en kunnen. De leerlingen definiëren sociale media en geven voorbeelden. De leerlingen kunnen de instellingen van een profiel veranderen volgens hun eigen behoeften. De leerlingen leggen met eigen woorden uit wat cookies zijn. De leerlingen stellen bewust bepaalde grenzen aan hun mediagebruik voor hun eigen welzijn. De leerlingen geven voorbeelden van nadelen van sociale media. De leerlingen sommen voordelen op van sociale media. De leerlingen gebruiken sociale media creatief om hun ontwikkeling te stimuleren.

5

2. Inleiding

2.1. Hoe zit deze handleiding ineen?Hieronder vindt u meer uitleg terug over de opbouw van deze workshop. Er worden verschillende iconen en letter-kleuren gebruikt om het geheel meer overzichtelijk te maken.

2.1.1. iconen De leerlingen maken een opdracht. De leerlingen zijn aan het woord, overleggen of discussiëren. De leerlingen brengen een opdracht voor hun medeleerlingen.

2.1.2. LettertypeWat in het blauw staat, zijn vragen of opdrachten die aan de leerlingen gericht zijn.Wat in het fuchsia staat, zijn de antwoorden die de leerlingen zouden moeten geven.Theoretische begrippen staan in het vet en kunnen extra nadruk gebruiken.Wat schuin staat, is achtergrondinformatie voor de leerkracht.Alles wat in normaal lettertype staat, is uitleg voor de leerkracht om de workshop in goede banen te leiden. Opdrachten staan meestal in dit lettertype uitgetypt zodat u deze zelf kunt organiseren en overbrengen naar de leerlingen.Voor deze workshop is het wenselijk dat de leerlingen kunnen samenzitten in groepen en dat ze beschik-ken over één of meerdere computers/laptops/tablets per groep. Ook beschikt u best over een smartbord of beamer in het lokaal.

2.2. Sociale mediaDeze workshop draait rond het bewust omgaan met sociale media. Om dit de leerlingen bij te brengen wordt in de opdrachten vaak gebruik gemaakt van social media. Voor het gebruik van sommige netwerksites is een minimum-leeftijd vereist. Indien dit een vereiste is, ligt deze grens steeds op 13 jaar. Alle leerlingen van de tweede graad kunnen dus zonder problemen deelnemen aan deze workshop.

De leerkracht roept enkele leerlingen vooraan. Deze leerlingen beelden elk om beurt een sociaal netwerk uit: Face-book, YouTube, Instagram, Twitter, Pinterest, We heart it, Vine... Hoe noemen we deze uitgebeelde zaken?Sociale media, sociale netwerksites.Wie kan in eigen woorden uitleggen wat dat is? TIP: Wat kan je allemaal doen op deze sites? Wie bepaalt de inhoud van deze sites? Sociale media zijn alle websites waarbij de gebruikers (en niet de redactie) zelf de waarde en de inhoud van de website creëren en met elkaar in contact kunnen treden.

6

2.3. Vraagstaart

Bekijk het volgende filmpje:

De meeste leerlingen hebben ongetwijfeld profielen op verschillende sociale netwerken.Welke vragen stellen jullie zich over bepaalde sociale netwerksites?Hoe kan ik voorkomen dat iedereen mijn profiel kan bekijken?Kan ik bepaalde foto’s, statussen verbergen voor specifieke online vrienden?Hoe komt het dat andere bedrijven mijn naam gebruiken in reclame-advertenties? Kan ik dit verhinderen?Kan iedereen die dat wil mij volgen op Twitter?Kan je foto’s die je op Instagram post terugvinden op het internet?Eens een tweet geretweet is, kan ik hem dan nog verwijderen?Na deze workshop zullen de leerlingen op heel wat vragen een antwoord kennen.

The Social Media Revolution 2014http://www.youtube.com/watch?v=0eUeL3n7fDs

7

3. Social media battle

De leerlingen worden opgedeeld in verschillende netwerken: Facebook, YouTube, Twitter, Instagram (afhankelijk van het aantal leerlingen kunt u nog groepen bij creëren).

Elke groep speelt hetzelfde spel: Social media battleHet doel van dit spel is bewust leren omgaan met sociale media.De leerlingen overlopen de verschillende onderdelen en voeren de bijhorende opdrachten uit. Telkens als ze een onderdeel volledig hebben afgerond stijgt het aantal gebruikers van hun netwerksite. Dit wordt bijgehouden op een algemeen scorebord. Elk netwerk start met 500.000 gebruikers. Onderdelen van deze battle: Voor 59 euro regelt dit bedrijf al je privacy-instellingen op Facebook. Vraag van de week: ‘Mijn baas heeft me gegoogled, mag hij dat wel doen?’ Tijd voor reclame! Cookies, wat zijn dat eigenlijk? Word je daar dik van? Hot item: sociale media en verslaving. Tijd voor reclame! Facebook maakt ons ongelukkig!

3.1. Voor 59 euro regelt dit bedrijf al je privacy-instellingen op Facebook.

Vul onderstaand kader in zonder gebruik te maken van je eigen profiel. De leerlingen vullen de tabel in volgens hetgeen ze denken te weten over hun eigen profielinstellingen. Ze mogen dit dus niet controleren op hun profiel.

Controleer twee profielen van jullie team. Voor dit onderdeel maakt u zelf een vals profiel aan op Facebook. U geeft de leerlingen de gebruikersnaam en het wachtwoord van dit profiel, en hiermee loggen ze in. De leerlingen zijn niet bevriend met dit profiel, bijgevolg kunnen ze hun eigen profiel hierdoor bekijken als een ‘vreemde’. Komt hetgeen je kan bekijken overeen met wat deze leerling invulde over zijn instellingen?

Twitter 2014Instagram 2014Funcky Space Monkey 2012

Facebook 2014

OpenbaarWat zijn je instellingen voor volgende onderdelen? Zet een kruisje. Foto’s die jij op Facebook plaatst. Foto’s waaring je getagd bent. Statussen die jij op Facebook post. Jouw profielfoto

Vrienden van vrienden Alleen vrienden

8

Zoek een openbaar profiel. De leerlingen loggen nu in op hun eigen profiel. Ze zoeken iemand waarmee ze niet bevriend zijn, maarwaarvan ze wel alle foto’s en statussen kunnen bekijken.

Wat kan je allemaal zien? Heb je gelijkaardige foto’s op jouw profiel? Zou je willen dat een wildvreemde dit allemaal kan bekijken?Persoonlijk antwoord van de leerlingen. Lees onderstaand artikel:

BEDRIJF VINDT GAT IN DE MARKT!Hoe bescherm je je privacy op Facebook? Op Facebook liggen veel van je persoonlijke gegevens te grabbel. Iedere Facebookgebruiker kan in theorie zijn priva-cy beschermen. Alleen zijn de instellingen soms nogal ingewikkeld. Nu is er een bedrijf dat het gat in de markt heeft gezien en voor 59euro al je privacy-instellingen op Facebook voor je regelt. (Bruyn, 2011) Sam De Bruyn van Studio Brussel denk hier anders over: Hij wil graag samen met jullie onderzoeken hoe je je privacy op Facebook zélf makkelijk kan beschermen! Bekijk het filmpje met onderstaande link:

Er is maar één probleem:

Sam De Bruyn: @sam_debruyn: #Facebook, tof dat jullie mee willen zijn met de tijd en af en toe een #update uitvoeren. Alleen stom dat het menu met de #instellingen hierdoor ook veranderd is. Bedankt @ Mark_Zuckerberg #waardeloosfilmpje

“Dat moet toch ook gratis kunnen?”

Belga 2012

Belga 2012

Hoe bescherm je je privacy op Facebook http://www.stubru.be/media/hoebeschermjejeprivacyopfacebook

9

Zoek een antwoord op onderstaande vragen: De leerlingen loggen in op Facebook met hun eigen account. Zeonderzoeken hoe ze hun instellingen kunnen aanpassen. 1. Waar kan je aanpassen wie je toekomstige posts kan bekijken?tabblad privacy-instellingen en hulpmiddelen > wie kan mijn dingen bekijken > bewerken2. Kan ik bepaalde items verbergen voor een/meerdere personen uit mijn vriendenlijst? Hoe doe je dit? Waarom zou je dit doen?tabblad privacy-instellingen en hulpmiddelen > wie kan mijn dingen bekijken > bewerken > aangepast3. Hoe kan ik mijn oudere berichten beter afschermen van onbekenden?tabblad privacy-instellingen en hulpmiddelen > Wie kan mijn dingen bekijken > beperkingen op oudere berichten4. Kan ik ervoor zorgen dat mensen toestemming nodig hebben om mij te taggen in een foto? Indien ja, hoe doe je dit dan?tabblad tijdlijn- en tagsinstellingen > hoe kan ik tags die anderen toevoegen en voorstellen om te taggen beheren? > bewerken5. Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn vorige profiel- en hoofdingsafbeeldingen niet openbaar te bekijken zijn?Dit kan je enkel doen door deze te verwijderen.6. Hoe kan ik ervoor zorgen dat Facebookadvertenties of derden mijn naam en profielfoto niet mogen gebruiken?tabblad Facebookadvertenties > externe sites > bewerken; tabblad Facebookadvertenties > advertenties en vrien-den > bewerken7. Hoe weet ik of bovenstaande zaken nu wel echt beveiligd zijn?tabblad tijdlijn- en tagsinstellingen > wie kan dingen zien op mijn tijdlijn > bekijk als

Indien de leerlingen hulp nodig hebben, kunnen ze de handleiding raadplegen in bijlage 5.1. U kan deze afprinten voor de leerlingen of vertonen via het projectiescherm. Maak zelf een educatief filmpje over het aanpassen van Facebookinstellingen. Nu jullie echte experts zijn op het vlak van Facebookinstellingen, is het tijd voor het echte werk. Maak met jullie groepje een educatief filmpje over dit onderwerp van maximum 5 minuten. Zorg dat de vragen uit de vorige opdracht beantwoord worden. Hoe jullie dit in beeld brengen is jullie eigen keuze. Zorg wel dat alles duidelijk is. In de les informatica leerden jullie al met Windows Movie Maker werken, hiermee kunnen jullie je filmpje bewerken. Plaats jullie filmpje op YouTube. De leerlingen delen hun YouTubefilmpje op Facebook. Het is de bedoeling dat ze zoveel mogelijk likesscoren. Ze plaatsen dit ook op de Facebookpagina van Studio Brussel met volgende mededeling: “Beste Sam, bedankt voor de tips over ‘hoe je Facebookinstellingen aanpassen’. Helaas was je filmpje niet meer up to date. Deze keer tonen wij jou hoe het moet!” De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep de volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Eigen profielen controleren: aantal gebruikers stijgt met 50.000- Educatief filmpje op YouTube: aantal gebruikers stijgt met 250.000- Filmpje delen op Studio Brusselpagina op Facebook: aantal gebruikers stijgt met 100.000

Facebook 2014

10

3.2. Mijn baas heeft me gegoogled! Mag hij dat wel doen?

Lees onderstaande forumvraag: MAG DE WERKGEVER IEMAND GOOGLEN VOOR EEN SOLLICITATIEGESPREK?

“Vorige week had ik een gesprek voor een bestuursfunctie bij het Hoftheater. Wat bleek tot mijn verba-zing, de voorzitter had mij gegoogled. Hij had al mijn blogjes uitgeprint en had alles gezien wat ik tot nu toe in mijn leven heb gedaan. Nu heb ik geen geheimen en ben ik redelijk braaf, maar ik vond het niet prettig.

Mijn leven naast mijn werk zegt helemaal niets over mijn werkhouding of het werk dat ik aflever. Ik ben niet van deze tijd en heb er helemaal niet bij stilgestaan dat mensen dit doen. Robert had me al een keer gewaarschuwd en inderdaad, niets is meer privé. Je kunt wel zeggen: eigen schuld omdat ik zelf op Facebook en Hyves zit, maar dat vind ik niet. Al zou ik elke week naar een seksparty gaan en komen er foto’s van mij vrij, zegt dat iets over mijn werkhouding?”(Lane, 2011)

Wat is jouw mening? De leerlingen bediscussiëren onderstaande vragen in hun netwerkgroep. o Mag je (toekomstige) werkgever je googlen? o Zegt je privéleven iets over je werkhouding? o Kan je privéleven schadelijk zijn voor je werkleven? o Wat zou je ervan vinden als je leerkracht je googlede? o Behoort Facebook tot je privéleven? Google jezelf eens. De leerlingen zoeken zichzelf op via Google. Ze klikken op enkele links die verschijnen.Ben je verrast over wat er allemaal over jou op het net staat?Persoonlijk antwoordZijn er dingen die je liever niet zou laten zien aan je leerkracht/werkgever?Persoonlijk antwoord

11

De leerkracht geeft de naam van een bekende en onbekende persoon aan de leerlingen (u zoekt deze dus vooraf op). Deze mensen hebben een Twitteraccount. De leerlingen zoeken tweets van hen op door hun naam in te geven in Google. Verbaast dit weetje jou? Waarom wel/niet?Persoonlijk antwoordKan je links uit tweets aanklikken? (bv. links naar Instagramfoto’s, Foursquare-check-ins)Ja, je kan deze foto’s en check-ins bekijken.Verbaast dit jou? Waarom wel/niet?Persoonlijk antwoord De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Groepsdiscussie: + 100.000 gebruikers- Zichzelf googlen: + 50.000 gebruikers 3.3. Tijd voor reclame! Steeds meer bedrijven zetten in op online reclame. Als je inlogt op je eigen accounts of als je bepaalde sites bezoekt, verschijnen aan de zijkant vaak advertenties. Hieronder staan enkele voorbeelden.

Wat zie je hierboven staan?Online advertenties. De leerlingen loggen in op hun eigen Facebookprofiel en bekijken welke advertenties bij hen gepromoot worden. Zijn er advertenties die jou interesseren?Persoonlijk antwoordHoe kan je ervoor zorgen dat je geen advertenties meer te zien krijgt?Je kan een ad-block downloaden via Google en deze installeren voor je internetbrowser.

Wist je dat: een Twitteraccount volledig openbaar is? Indien iemand een account heeft, kan je al zijn tweets lezen door gewoon zijn of haar naam in te geven in Google.

Facebook 2014

12

Wist je dat: sociale media advertenties selecteren per gebruiker?

De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Persoonlijke advertenties bekijken: aantal gebruikers stijgt met 10.000

3.4. Cookies, wat zijn dat nu eigenlijk? word je daar dik van?

Hoe en waarom selecteren sites verschillende advertenties naargelang de gebruiker? Daar leren de leerlingen meer over in dit onderdeel. In bijlage 5.2. kan u extra informatie lezen over cookies. Bekijk onderstaand filmpje:

Voer volgende opdrachten uit: o Weet jij wat internetcookies zijn? Leg uit met eigen woorden. Persoonlijk antwoord

Voor de volgende vragen mogen de leerlingen gebruik maken van het internet. Elke site die cookies gebruikt, moet hierover uitleg geven. Zo heeft bijvoorbeeld Facebook een eigen cookiebeleid, er staat heel wat informatie over op hun site.Zoek op wat cookies zijn.Een cookie is een hoeveelheid data die een server naar de browser stuurt met de bedoeling dat deze opgeslagen wordt en bij een volgend bezoek weer naar de server teruggestuurd wordt.Waarom worden cookies gebruikt?Een site wil advertenties en inhouden laten zien die we interessant vinden om zo onze ervaring met de site te ver-beteren. Hiervoor hebben ze bepaalde gegevens (bv. geslacht, leeftijdscategorie, andere bezochte sites...) nodig die cookies tijdelijk opslaan.

I want my cookie http://www.youtube.com/watch?v=XGaMjSD6jRs

13

Waarvoor zetten websites cookies in? (geef 4 voorbeelden)

1. Advertenties: We kunnen bijvoorbeeld een cookie lezen zodat we je advertenties op Facebook of andere websites kunnen laten zien die wellicht interessant voor je zijn. We kunnen ook een cookie gebruI ken om erachter te komen of iemand die een advertentie op Facebook heeft gezien, later ook de site van de advert eerder heeft bezocht. 2. Beveiliging en site-integriteit: Ze helpen bijvoorbeeld je account te beschermen tegen toegang door andere mensen dan jij. Dankzij cookies weten we ook wanneer meerdere mensen op dezelfde computer zijn aan gemeld. 3. Lokalisatie: We kunnen gegevens opslaan in een cookie die in je browser of op je apparaat wordt geplaatst zodat je de site in de gewenste taal ziet. 4. Functies en services op de site: Cookies helpen je bijvoorbeeld bij het aanmelden door het gebruikers naamveld van te voren in te vullen, en dragen bij aan een betere chatervaring door je te laten zien wie van je vrienden online zijn. We kunnen ook cookies en vergelijkbare technologieën gebruiken om ons te helpen jou sociale plug-ins en andere aangepaste inhoud en ervaringen te bieden, bijvoorbeeld om voorstellen te doen aan jou en andere gebruikers.

Wat is de grootste kritiek op cookies?Cookies zijn een inbreuk op de privacy van mensen omdat ze registreren wat we doen op het net. De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Correct beantwoorden van de vragen: + 150.000 gebruikers 3.5. Hot item: sociale media en verslaving

Informeer je over sociale media en verslaving. De leerlingen bekijken het filmpje ‘socialbesitas’ via onderstaande link:

De leerlingen lezen de twee artikels in bijlage 5.3. Ze werken in duo’s, zo hoeven ze elk slechts één tekst te lezen. Nadien informeren ze elkaar over hun gelezen inhoud: - Jongeren en sociale media: verslavend maar niet asociaal - Hoe erg is socialbesitas eigenlijk?

socialbesitas http://www.youtube.com/watch?v=ZVVo6Dk5ZwE

startpagina 2014

(Dui

ts, 2

012)

(Mat

salla

, 201

3)

14

Tweeten maar! De leerlingen melden zich aan op Twitter. Voor leerlingen zonder Twitteraccount, voorzie je zelflogingegevens. Zoek tweets op die over dit onderwerp gaan.Plaats samen een tweet op Twitter waarin jullie mening over het gevaar van een verslaving bijsociale media duidelijk wordt. Verwijs naar het filmpje over ‘socialbesitas’ met een hashtag. Schrijf hem ook hier neer.Persoonlijk antwoordReageer op tweets van de andere groepen.

Ellen Degeneres: @EllenDegeneres_: Hopelijk wordt jullie #tweet veel #geretweet! Probeer mijn record maar eens te breken van de #sterrenselfie @Oscars. Veel succes!

Test: ben jij verslaafd aan sociale media? In bijlage 5.4. vinden de leerlingen twee tests die beweren te kunnen aangeven of mensen verslaafd zijn aan sociale media of niet. De bedoeling is dat ze in hun groep een opsomming maken van de belangrijkste vijf kenmerken die volgens hen kunnen leiden tot een mogelijke verslaving. Ze mogen uiteraard eigen crite-ria opstellen, de tests dienen louter als voorbeeld.

1. 2. 3. 4. 5.

6.

Enquête: Hoe erg is het gesteld? Omdat een verslaving moeilijk vast te leggen is in een test, zullen de leerlingen een enquête opstellenover dit thema.Surf naar www.enquetesmaken.com. Zorg dat de leerlingen een login hebben voor deze site.Stel een enquête op met vragen over een mogelijke verslaving m.b.v. de criteria die je in de vorige opdracht opsomde. Kies het juiste vraagtype! Deze vragenlijst moeten de leerlingen via een sociaal medium delen en versturen naar vrienden via mail. De site zorgt voor een automatische beoordeling van de resultaten waarbij ze deze naar een Excel- of CSV-bestand kunnen exporteren.

(DeGeneres, 2008)

(Calis & Kisjes)

15

Wedstrijd: Experten lijken het erover eens te zijn dat sociale media niet leiden tot asociaal gedrag. Vaak gebruikenmensen net social media om afspraken vast te leggen voor in het echte leven.Zet een status op Facebook over weekendplannen die je hebt met vrienden/familie. o Neem een originele foto met je vrienden/familie en plaats hem op Instagram.

Leerlingen die geen account hebben, moeten een login krijgen van de leerkracht.Waarvoor wordt Instagram gebruikt?Om foto’s te delen met vrienden.Kan iedereen op Instagram?Neen, Instagram is een app. Dit kan je enkel installeren op smartphones of tablets.Is alles openbaar op Instagram?Neen, dit is afhankelijk van je instellingen.Wat is er speciaal als je een foto wil uploaden?Je krijgt verschillende opties om de kleuren van de foto te bewerken. De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Posten van een tweet en reageren op andere tweets: het aantal gebruikers stijgt met 100.000- Opstellen en delen enquête: het aantal gebruikers stijgt met 200.000- Facebookstatus en Instagramfoto: het aantal gebruikers stijgt met 150.000

3.6. Tijd voor reclame!

De leerlingen krijgen twee reclamefilmpjes te zien die iets te maken hebben met sociale media. Beide filmpjes maken op een andere manier ‘reclame’ voor dit fenomeen. Steeds meer bedrijven spelen hierop in. Zo maakt ook sauzenfabrikant Devos Lemmens gebruikt van social media om hun product te promoten. Hieronder vindt u twee andere voorbeelden. Bekijk de twee filmpjes:

Waarvoor maakt dit bedrijf reclame?Om minder sociale media te gebruiken en terug echt met elkaar in contact te treden.Waarom zou dit nuttig zijn voor dit bedrijf?Als mensen chatten via sociale media, gaan ze minder op café of spreken ze minder af in het echte leven. Hierdoor daalt de consumptie van Coca-Cola mogelijks.

The social media guard http://www.youtube.com/watch?v=u3BRY2RF5I

Aandacht op de weg: kat http://www.youtube.com/watch?v=TV5KAymt7Wc

16

Waarvoor wordt hier campagne gevoerd?Om geen sociale media achter het stuur van de wagen te gebruiken, dit is gevaarlijk! Nu volgt een korte onderbreking, tot zo dadelijk! De leerlingen bedenken met hun groepje zelf een reclamecampagne die te maken heeft met socialmedia. Ze kunnen zich laten inspireren door de spotjes die ze net zagen.Schrijf hieronder jullie idee neer in de vorm van een script. (wat gebeurt er precies, hoe zal je dit in beeld brengen, wat is het doel...) Persoonlijk antwoord De leerkracht laat het aantal gebruikers van een sociaal medium stijgen op het algemeen scorebord, als de groep volgende opdrachten tot een goed einde heeft gebracht:- Verzinnen van een eigen reclamespotje: + 250.000 gebruikers

3.7. Facebook maakt ons ongelukkig

Stellingenspel: Dit is een klassikale opdracht, het groepswerk wordt hiermee afgerond. Hieronder staan tien stellingen. Het is de bedoeling dat hier met de hele klas over gediscussieerd wordt. Waarom gaan de leerlingen (niet) akkoord, waarom twijfelen ze? 1. Mensen posten enkel positieve dingen op sociale media. 2. Van sociale media word je (on)gelukkig. 3. Ik voeg iedereen toe die een vriendschapsverzoek verstuurt. 4. Ouders hebben te weinig interesse in de profielen van hun kinderen. 5. Ik vind het goed als ouders een bepaalde computertijd (schermtijd) per dag geven aan hun kind. 6. De nadelen van sociale media (veel informatie over personen vindbaar op het net, cookies...) wegen niet op tegen de voordelen (snelle communicatie, gemakkelijk documenten en foto’s delen, veel mensen snel kunnen bereiken, bevorderen creativiteit, persoonlijke reclame...). 7. Een Facebookprofiel zou volledig openbaar moeten zijn, net zoals een Twitteraccount. 8. Sociale media zijn tijdverspilling. 9. Chatten is even sociaal als in real-time afspreken. 10. Niets is vervelender dan mensen die over je schouder meelezen als je op je Facebookprofiel zit. Euh... een beetje privacy graag!

Twitter 2014Instagram 2014Funcky Space Monkey 2012

Facebook 2014

17

4. Uitsmijter

Aan het einde van de workshop houdt u een klassengesprek om te zien in hoeverre de workshop een impact heeft gehad op de leerlingen. Laat de leerlingen in een kring zitten zodat u echt een gemoedelijke sfeer bereikt. Is het doel, de jongeren bewust laten omgaan met sociale media, bereikt? We stellen bij elk doel een passende vraag om te zien of dit bereikt werd. Wat zijn sociale media?De leerlingen definiëren sociale media en geven voorbeelden. Wat zijn de voor- en nadelen van een Facebookprofiel?De leerlingen kunnen de instellingen van een profiel veranderen volgens hun eigen behoeften.

Wat zijn cookies en waar worden ze voor gebruikt?De leerlingen leggen met eigen woorden uit wat cookies zijn en waarvoor ze gebruikt worden. Wat vinden jullie van het gebruik van cookies?De leerlingen formuleren hun mening over het gebruik van cookies. Wat zijn de voor- en nadelen van sociale media?De leerlingen stellen bewust bepaalde grenzen aan hun mediagebruik voor hun eigen welzijn. Op welke manieren kunnen sociale media je creativiteit bevorderen?De leerlingen gebruiken sociale media creatief om hun ontwikkeling te stimuleren.

18

5. Bijlages 5.1 handleiding Facebookinstellingen

STAP 1: klik het pijltje uit en klik vervolgens op instellingen

STAP 2: Ga naar privacy Daar kan je je algemene privacy-instellingen bekijken en bewerken. STAP 3: Wie kan mijn dingen bekijken- Klik bij wie kan mijn toekomstige berichten zien op bewerken Wie kan je posts bekijken? Je kiest hier best voor de categorie ‘vrienden’

STAP 4: indien je dit wenst kan je bij bewerken ook de categorie aangepast selecteren. - Wat kan je dan aanpassen? Hier kan je ervoor kiezen dat bepaalde (groepen) van je vrienden je posts niet kunnen zien.- Waarom kan dit handig zijn? Op deze manier hoef je deze mensen (werkgever, leerkracht, verre kennissen, ouders) niet teontvrienden, maar hoef je ook niet alles met hen te delen. STAP 5: Opgelet: Beperkingen op oudere berichten- Met de vorige stappen zijn je oudere berichten nog niet beschermd. Je kan ervoor kiezen om je oude berichten enkel nog te laten zien aan vrienden.

Facebook 2014

Facebook 2014

Facebook 2014

Facebook 2014

19

STAP 6: Tijdlijn en Tags Klik dit tabblad aan.Nu heb je al beveiligd wat jij zelf op je profiel post, natuurlijk ben je niet de enige gebruiker van Facebook. Daarom kan het handig zijn om ook eens te bekijken wat anderen op je tijdlijn kunnen posten en wanneer ze jou kunnen taggen. Maar ook wat ze allemaal kunnen zien op je tijdlijn. STAP 7: Wie kan dingen toevoegen aan mijn tijdlijn- Kan hier veel misgaan? Neen, enkel jij en je vrienden kunnen zaken posten op je tijdlijn. Onbekenden kunnen dit nooit doen.- Kan je ervoor zorgen dat mensen toestemming nodig hebben om je taggen? Bewerk dan het item Wil je alles waarin je vrienden je getagd hebben controleren voor het verschijnt?

STAP 8: Wie kan dingen zien op mijn tijdlijn Hier kan je aanpassen wie dingen op je tijdlijn kan zien waarin je getagd bent en wie kan zien wat anderen op je tijdlijn plaatsen.

STAP 9: Profielfoto’s en hoofdingsafbeeldingen- kan ik ervoor zorgen dat mijn vorige profiel- en hoofdingsafbeeldingen niet openbaar te bekijken zijn? Lees even volgende informatie die we terugvonden op www.facebook.com

Gegevens die altijd openbaar zijn

Jouw naam, profielfoto, hoofdingsafbeelding, geslacht, netwerken, gebruikersnaam en gebruikersidentificatie zijn opFacebook altijd beschikbaar voor iedereen, ook voor apps (Zie hier waarom). Apps hebben ook toegang tot jouwvriendenlijst en alle informatie die je openbaar maakt.

Naam:Dit helpt je vrienden en familie om jou te vinden. Als je je echte naam liever niet deelt, kun je je accountaltijd verwijderen.

Facebook 2014

Facebook 2014

20

Profielfoto’s en omslagfoto’s: Dit helpt je vrienden en familie om zeker te weten dat jij het bent. Als je deze foto’s liever niet openbaar maakt, kun je ze altijd verwijderen. De vorige foto blijft openbaar zichtbaar in je profielfoto- of omslagfotoalbum staan wanneer je een nieuwe profielfoto of albumfoto toevoegt tenzij je de foto verwijdert. Netwerken: hiermee kun je zien met wie je gegevens deelt voordat je ‘Vrienden en netwerken’ instelt als aangepast publiek. Als je je netwerk liever niet openbaar maakt, kun je het netwerk verlaten. Geslacht: Hiermee kunnen we op de juiste wijze aan je refereren.

Gebruikersnaam en gebruikers-ID:Hiermee kun je een aangepaste link geven naar je tijdlijn of pagina, e-mail ontvangen op je Facebook-e-mailadresen help je het Facebook-platform mogelijk te maken. Als je niet wilt dat je gegevens toegankelijk zijn voor Plat-form-toepassingen, kun je alle Platform-toepassingen uitschakelen

. Als je het Platform uitschakelt, betekent dat ook dat je geen gebruik meer kunt maken van games of andere toe-passingen totdat je het Platform weer inschakelt. Ga voor meer informatie over de gegevens die apps ontvangenwanneer je ze gebruikt naar Als je niet wilt dat je gegevens toegankelijk zijn voor Platform-toepassingen, kun je alle Platform-toepassingen uitschakelen. Als je het Platform uitschakelt, betekent dat ook dat je geen gebruik meer kunt maken van games of andere toepassingen totdat je het Platform weer inschakelt. Ga voor meer informatie over de gegevens die apps ontvangen wanneer je ze gebruikt naarDoor ons toestemming te geven jouw gegevens te gebruiken, stel je ons niet in staat om Facebook aan te bieden zoals het nu is, maar bied je ons ook de mogelijkheid om innovatieve functies en services te ontwikkelen die op nieuwe manieren Je blijft de eigenaar van al je gegevens, zelfs al geef je ons toestemming de gegevens die we van je hebben te gebruiken. Jouw vertrouwen is belangrijk voor ons en daarom delen we gegevens over jou niet met anderen tenzij we: - Je toestemming daarvoor hebben - Je hiervan op de hoogte hebben gesteld door je bijvoorbeeld te informeren via dit beleid; of - Je naam en andere informatie die jou persoonlijk zou kunnen identificeren eruit hebben verwijderd.

Als je niet wil dat mensen je oude profielfoto’s en hoofdingsafbeeldingen zien, kan je ze best telkens verwij-deren wanneer je een nieuwe foto instelt.

STAP 10: AdvertentiesOm helemaal safe te zijn, klik je best even dit tabblad aan.- Mogen externe sites je gegevens gebruiken voor reclamedoeleinden? Neen- Kan dit in de toekomst veranderen? Ja! Afhankelijk van je persoonlijke voorkeur kan het daarom handig zijn om bij dit onderdeel via

(Facebook 2014)

(Facebook 2014)

21

bewerken alvast ‘niemand’ aan te duiden.- Ik wil niet dat vrienden zien welke advertenties ik leuk vind. Klik bij advertenties en vrienden op bewerken en kies voor: ‘niemand’

Op deze manier worden je online gegevens beter beschermd. STAP 11: Bekijk je profiel als...- Hoe kan ik mijn instellingen controleren?

Bij het tabblad Tijdlijn en Tags kan je je eigen tijdlijn zien door op Bekijk als te klikken. Kies voor bekijk als: ‘iedereen’ of een ‘specifieke vriend’.- Kan je je profielfoto’s zien?- Kan je je omslagfoto’s zien?

EXTRA: Je profiel verwijderen of deactiverenAls je je account niet meer wilt gebruiken, kun je het deactiveren of verwijderen. DeactiverenWanneer je je account deactiveert, zet je je account als het ware in de wacht. Andere gebruikers kunnen je tijdlijn niet meer zien, maar Facebook verwijdert geen informatie die in je account is opgeslagen. Een account deactiveren is hetzelfde als ons vertellen geen informatie te verwijderen omdat je je account wellicht in de toekomst weer wilt activeren. Je kunt je account deactiveren op depagina Accountinstellingen. Ga naar Instellingen > VeiligheidDaar kan je ervoor kiezen om je account te deactiveren.Als je account is gedeactiveerd, kunnen je vrienden je nog steeds in hun vriendenlijst zien staan.

VerwijderenWanneer je je account verwijdert, wordt het permanent verwijderd van Facebook. Het duurt ongeveer een maand om een account te verwijderen, maar sommige gegevens kunnen tot maximaal negentig dagen bewaard blijven in back-ups en logboeken. Verwijder je account alleen als je er écht zeker van bent dat je het nooit meer wilt activeren.Bepaalde gegevens zijn noodzakelijk om je services te kunnen bieden, dus we verwijderen deze gegevens pas als je je account hebt verwijderd. Sommige dingen die je doet op Facebook worden niet opgeslagen in je account, zoals wanneer je een bericht plaatst in een groep of iemand een bericht stuurt (zelfs nadat je je account hebt verwijderd, kan je vriend nog steeds een bericht hebben dat je hebt verstuurd). Die informatie blijft bestaan nadat je je account hebt verwijderd.(Facebook, 2014)

(Facebook 2014)

(Facebook 2014)

(Facebook 2014)

(Facebook 2014)

22

5.2. Extra informatie over de toepassingen van cookies

FacebookFacebook en adds

Waarom gebruiken we deze technologieën?

Gebruikscategorieën Voorbeelden Verificatie

Beveiliging en site-integriteit

Om je inhoud te laten zien die je interessant zou kunnen vinden

Om je ervaring op de site te verbeteren Ter bescherming en beveiliging

Ze helpen ons inzicht te krijgen in wie jij bent zodat we je inhoud kunnen laten zien die relevant is voor jou. Dit kan bijvoorbeeld in-houd zijn over functies, producten en advertenties.

Ze werken samen met Facebook-functies en helpen ons onze producten en servi-ces te verbeteren zodat jij bijvoorbeeld kunt zien wie van je vrienden online is, de deelknoppen kunt gebruiken en foto’s kunt uploaden.

Ze helpen Facebook te bevei-ligen door ons op te hoogte te stellen als iemand je account probeert te openen of activiteiten onderneemt die in strijd zijn met onze voorwaarden.

Door deze hulpmiddelen weten we wanneer je bent aangemeld zodat we je de ervaring en functies kunnen bieden die bij je passen.Cookies, lokale opslag en vergelijkbare technologieën vertellen ons bijvoorbeeld dat je bent aangemeld bij Facebook zodat we je relevante en sociale informatie kunnen laten zien wanneer je andere websites bezoekt die gebruikmaken van onze sociale plug-ins. We gebruiken deze informatie ook om meer inzicht te krijgen in hoe mensen ons platform en andere apps en services gebruiken.

We gebruiken deze om te helpen Facebook veilig te houden. Ze ondersteunen en maken beveiligingsfuncties mogelijk en helpen ons activiteit te detecteren die in strijd is met onze Verklaring van rechten en verantwoordelijkheden.Ze helpen bijvoorbeeld je account te beschermen tegen toegang door andere mensen dan jij. Dankzij cookies weten we ook wanneer meerdere mensen op dezelfde computer zijn aangemeld.

(Facebook 2014)

23

Advertenties

Lokalisatie

Functies en services op de site

Prestaties

Statistieken en onderzoek

Realisatie?

Dingen als cookies en pixels worden gebruikt om inzicht te krijgen in advertenties, adver-tenties weer te geven en ze relevanter te maken voor jou.We kunnen bijvoorbeeld een cookie lezen zodat we je advertenties op Facebook of andere websites kunnen laten zien die wellicht interessant voor je zijn. We kunnen ook een cookie gebruiken om erachter te komen of iemand die een advertentie op Facebook heeft gezien, later ook de site van de adverteerder heeft bezocht. Onze partners kunnen een cookie of een andere vergelijkbare technologie gebruiken om vast te stellen of we een advertentie hebben weergegeven en hoe deze heeft gepresteerd of om ons informatie te verschaffen over de manier waarop jij met onze partners communiceert. We kunnen ook met een partner samenwerken om je op of buiten Facebook een advertentie te laten zien, bijvoorbeeld wanneer je de site of app van een partner hebt bezocht. Hierbij kunnen cookies, lokale opslag op je apparaat of vergelijkbare technologieën worden gebruikt.

Deze cookies helpen Facebook bij het leveren van een gelokaliseerde site.We kunnen gegevens opslaan in een cookie die in je browser of op je apparaat wordt geplaatst zodat je de site in de gewenste taal ziet.

Deze cookies bieden functies die ons helpen producten en services te leveren.Cookies helpen je bijvoorbeeld bij het aanmelden door het gebruikersnaamveld van te vo-ren in te vullen, en dragen bij aan een betere chatervaring door je te laten zien wie van je vrienden online zijn. We kunnen ook cookies en vergelijkbare technologieën gebruiken om ons te helpen jou sociale plug-ins en andere aangepaste inhoud en ervaringen te bieden, bijvoorbeeld om voorstellen te doen aan jou en andere gebruikers. Meer informatie.

We gebruiken deze cookies om jou de best mogelijke ervaring te bieden.We kunnen bijvoorbeeld een cookie gebruiken om ons te helpen verkeer te routeren tussen servers en meer inzicht te krijgen in hoe snel Facebook laadt voor verschillende personen. Soms kunnen we informatie opslaan in je browser of op je apparaat, zodat Facebook-functies die je gebruikt, sneller laden en reageren.

Deze cookies worden gebruikt om meer inzicht te krijgen in producten en services, ze te verbeteren en te onderzoeken, ook wanneer je Facebook of andere websites en apps opent vanaf een computer of mobiel apparaat.We kunnen bijvoorbeeld cookies gebruiken om inzicht te krijgen in hoe je sociale plug-ins gebruikt, om ze met deze kennis te verbeteren. Wij en onze partners kunnen deze tech-nologieën en de informatie die we ontvangen, gebruiken om een beter inzicht te krijgen in de manier waarop jij websites, apps, producten, services en advertenties gebruikt en deze te verbeteren. We kunnen informatie over deze analyse delen met onze partners.

24

Andere info die we over jou ontvangen • WeontvangengegevensoverjewanneerjeFacebookgebruikt,zoalswanneerjeiemandstijdlijnbekijkt,een bericht stuurt of ontvangt, zoekt naar een vriend of een pagina, een advertentie bekijkt, op dingen klikt of er op een andere manier interactie mee hebt, een Facebook Mobile-app gebruikt of aankopen doet via Facebook.• Alsjeinhoudzoalsfoto’sofvideo’sopFacebookplaatst,kunnenweextragegevensdiehiermeetemakenhebben ontvangen (of metagegevens), zoals de tijd, de datum en de plaats waar je de foto of video hebt gemaakt.• Weontvangengegevensvanofoverdecomputer,mobieletelefoonofandereapparatenwaarmeejeFacebook-apps installeert of een bezoek brengt aan Facebook, ook wanneer meerdere gebruikers zich via hetzelfde apparaat aanmelden. Dit kan netwerk- en communicatiegegevens betreffen, zoals je IP-adres of mobiele telefoon-nummer, en andere informatie zoals je internetservice, je besturingssysteem, je locatie, het type (inclusief identifica-tie) van het apparaat of de browser die je gebruikt of de pagina’s die je bezoekt. We kunnen bijvoorbeeld je GPS- of andere locatiegegevens verkrijgen, zodat we je kunnen vertellen of een van je vrienden in de buurt is. We kunnen ook apparaatgegevens opvragen om de werking van je apps op je apparaat te verbeteren. • Weontvangengegevenswanneerjeeengame,toepassingofwebsiteopentdiegebruikmaakt van het Facebook-platform of wanneer je naar een website gaat met een Facebook-functie (zoals eensociale plug-in), soms via cookies. Dit kan de datum en de tijd zijn waarop je de site opent, het webadres (de URL), technische informatie over het IP- adres, de browser en het besturingssysteem dat je gebruikt en, als je bent aangemeld op Facebook, je gebruikers-ID.

Zoals beschreven in het gedeelte ‘Hoe gebruiken we de informatie die we ontvangen?’ stellen we ook gegevens samen uit de informatie die we al hebben over jou, je vrienden en anderen, zodat we verschillende services en functies kunnen aanbieden en voorstellen. We kunnen bijvoorbeeld vrienden voorstellen, verslagen selecteren voor je nieuwsoverzicht of mensen voorstellen om te taggen in je foto’s. We kunnen je huidige woonplaats samenvoegen met GPS- en andere locatiegegevens die we over je hebben om jou en je vrienden bijvoorbeeld te laten weten welke evenementen er in de buurt worden gehouden of welke aanbiedingen er zijn waar je wellicht in bent geïnteresseerd. We kunnen ook gegevens over jou gebruiken om je advertenties te laten zien die mogelijk relevanter voor je zijn. We geven onze advertentiepartners of klanten pas gegevens nadat we je naam en andere elementen die je persoon-lijk zouden kunnen identificeren hebben verwijderd, of wanneer we de gegevens zodanig hebben gecombineerd met de gegevens van anderen dat ze jou niet meer persoonlijk identificeren.(Facebook, 2014)

Facebook gaat eigen mobiel reclamenetwerk aankondigen maandag, 21 april 2014 (09:38) | Gonny van der Zwaag Facebook gaat eind deze maand een eigen netwerk voor mobiele advertenties aankondigen. Het netwerk maakt gebruik van de Facebook-database met gebruikersinformatie, zodat de advertenties zijn afgestemd op de gebruiker. Facebook overwoog het advertentienetwerk al langer, maar wilde zich aanvankelijk concentreren op desktopbezoe-kers. Gebrek aan mobiele advertenties hield een bredere uitrol tegen. Maar inmiddels is het klimaat veranderd: in de laatste drie maanden leverden mobiele reclames $1,24 miljard omzet op voor Facebook, meer dan de helft van de reclame-inkomsten.

In januari werd dan ook “een soort mobiel advertentienetwerk” aangekondigd, zoals Facebook het zelf omschreef. Het ging daarbij om de verkoop van reclamebanners in apps van anderen. Dit nieuwe initiatief stelt ontwikkelaars in staat om Facebook-ads te verwerken in allerlei apps en diensten. Voor Facebook betekent het uitbreiding van het eigen bereik: ze kunnen geld verdienen aan miljarden gebruikers, zelfs op momenten dat ze geen gebruik maken van Facebook’s eigen website of apps.

Gevolgen voor gebruikers

Voor gewone gebruikers betekent het, dat je straks in veel meer apps reclamebanners zult zien, die zijn afgestemd op jouw interesses en activiteiten. De informatie daarvoor is afkomstig van Facebook. Om dat proces zo soepel mo-gelijk te laten verlopen, zal het ook steeds vaker voorkomen dat je in apps moet inloggen met je Facebook-account, zodat de ontwikkelaar bij Facebook makkelijker gerichte ads kan opvragen.

25

Een groot deel van de huidige mobiele inkomsten van Facebook is nu al afkomstig van advertenties die je proberen te verleiden een app te installeren. Vaak gaat het daarbij om agressief gepromote games zoals Clash of Clans, Candy Crush of casinogames. Ze bevatten directe aansporingen voor downloads in Google Play en de App Store. De kans is groot dat we dergelijke advertenties vaker gaan zien. Facebook weet op basis van je Facebook-activiteiten dat je boerderijspelletjes leuk vindt en zal daarom fanatieker proberen om je FarmVille 2 te laten downloaden. Wat je ook zult zien is dat reclamebanners steeds onopvallender worden. Hieronder zie je twee advertenties: rechts een traditionele advertentie die je waarschijnlijk makkelijk negeert, omdat het er zo duidelijk als een advertentie uit-ziet. Links zie je een geniepiger oplossing: je moet eerst de tekst gaan lezen om te zien of het om een statusupdate of reclame gaat. Dit is het type advertentie dat Facebook steeds vaker wil gaan toepassen.Facebook’s plannen zullen worden onthuld op de F8-conferentie op 30 april. Het sociale netwerk zal gaan concurre-ren met AdMob (eigendom van Google), iAd (eigendom van Apple) en gespecialiseerde spelers zoals Milennial Media. Verder kondigde Twitter onlangs aan dat ze meer op mobiele advertenties gaan concentreren. Ze gebruiken daarvoor MoPub, een beurs voor mobiele advertenties die ze eerder dit jaar kochten. Facebook’s verkoopargument zal zijn, dat ze de gebruiker veel intiemer kennen dan de andere spelers. Ze weten wat mensen doen, wie je vrienden zijn en wat je bezighoudt.(Zwaag, 2014)

WikipediaTracking cookies Het doel van een bepaald soort cookies, genaamd tracking cookies, is het verzamelen van informatie over websur-fers. Dit gaat als volgt[1]: •Menbezoekteenwebsite(latenwedezewebsiteAnoemen)diereclameindepaginaheeft.Dezerecla me is meestal afkomstig van de website van een advertentiebureau en deze website kan ook cookies opslaan. •Laterkomtmenopeenanderewebsite(websiteB),dievanditzelfdeadvertentiebureaugebruikmaakt om reclame weer te geven, dus kan de advertentie-website het eerder geplaatste cookie opvragen. 32 •HierdoorkanmendantewetenkomendatdegebruikerooknaarwebsiteAgeweestisendeinhoudvan de reclame daaraan aanpassen. Als het aantal sites waar dit advertentiebureau actief is groot genoeg is kunnen er gebruikersprofielen gemaakt worden. Niet enkel websites, maar ook flash-applicaties kunnen tracking cookies achterlaten. Deze worden meestal niet verwijderd door antivirussoftware omdat het in een andere vorm wordt opgeslagen, maar men kan ze wel zelf verwij-deren[2]. Men zou als privacy-maatregel cookies kunnen uitschakelen, maar dit zal vaak meer problemen opleveren dan het zal voorkomen (sommige sites kunnen geen normale werking aanbieden zonder cookies). Tracking cookies zijn echter minder gevaarlijk dan sommige antivirussoftware voorspiegelen.[3] Ze kunnen bijvoorbeeld geen virus op een com-puter plaatsen. Het grootste probleem is de inbreuk op de privacy en anonimiteit.(Wikipedia, 2014)

26

5.3. Artikels sociale media en verslaving

HOE ERG IS SOCIALBESITAS EIGENLIJK? VRIJDAG 4 OKTOBER 2013 In de media gonsde het deze week van het woord ‘socialbesitas’. Aanleiding is een nieuw boek met deze titel. Soci-albesitas wordt omschreven als ‘het dwangmatig bezig zijn met je smartphone of internet’. En dan vooral met sociale media als Facebook, Twitter en WhatsApp. Saskia (22 jaar): “Ik wilde naar bed, maar kon gewoon niet stoppen. In het begin was dat leuk. Maar na vijf uur internetten vroeg ik me af wat ik had bereikt.”Journalist Mayke Calis en verslavingsdeskundige Herm Kisjes enquêteerden honderden jongeren en ouders over de voor- en nadelen van social media. Zij concluderen in hun boek Socialbesitas dat steeds meer jongeren een toene-mende druk ervaren om altijd maar online te zijn. FOMO en SMSSocialbesitas is echter geen nieuw verschijnsel, alleen een nieuwe term. Het verscheen eerder in de media onder de naam FOMO (Fear of Missing Out), SMS (Social Media Stress) en infobesitas blijkt uit blogs als Jongeren lijden aan sociale media stress, of toch niet?, Tijd voor mindful media en de vele onderzoeken op de website vanNationale Academie voor Media & Maatschappij. Sjoerd (17 jaar): “Ook in kroegen zitten mensen te staren op hun mobiel. In plaats van dat sociale media ons socialer maken, worden we asocialer zonder dat we het door hebben.”Niets willen missen is ook geen nieuw verschijnsel. Welke jongere is niet bezig met erbij horen, bang iets te missen en daardoor te worden buitengesloten? De peergroep is hun identificatie en daarom willen ze niets willen missen. Dit hoort simpelweg bij de ontwikkeling van jongeren. Dus, hoe erg is socialbesitas?

Bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken zegt daarover op twitter:Bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken reageert nuchter over de buzz rondom socialbesitas Ook dr. Tony van Rooij zegt deze week in de Volkskrant dat het “met verslaving niet zo’n vaart zal lopen”. Als on-derzoeker bij het IVO, een wetenschappelijk bureau voor verslavingsonderzoek, monitorde hij vorig jaar het socia-lemediagebruik van jongeren. “Slechts 6% van de geënquêteerden ervoer het eigen gedrag als problematisch. Dat betekent bijvoorbeeld dat ze het lastig vinden om te stoppen, soms huiswerk afraffelen of gestresst worden als er geen internet is.” Toch moeten we volgens uitgever Erno Mijland niet te snel voorbij gaan aan dit verschijnsel: “Dit boek is vooral ge-richt op preventie, we willen jongeren leren op een gezonde manier om te gaan met sociale media. Vergelijk het met gamen; slechts een kleine groep is echt verslaafd maar er is weldegelijk een enorme groep kinderen die serieuze problemen ervaart met gamen.” Elsa (21 jaar): “Ik ben eigenlijk altijd bereikbaar en let daardoor tijdens de lessen op school minder goed op.”

(twitter 2014)

27

Dat de schoolprestaties van scholieren soms achteruitgaan omdat ze zich moeilijk kunnen concentreren, slecht sla-pen en piekeren, bleek afgelopen zomer ook al uit het onderzoek Samen leren: tieners en sociale media(pagina 48) van Stichting mijn Kind en Online en Kennisnet. Een onderzoek dat verder overigens heel lovend is over de manier waarop jongeren sociale media inzetten.

Socialbesitas wordt dus een probleem als kinderen zelf hun gedrag als problematisch gaan bestempelen, als ze concentratieproblemen krijgen of slecht gaan slapen. Sommige jongeren geven aan dwangneurotische trekjes te vertonen en krijgen last van Phantom Vibration Syndrome, een soort fantoomtrillen. Patricia (18): ‘Dan moet ik op mijn mobiel kijken terwijl ik weet dat er niks is. Zelfs als mijn mobiel niet in mijn zak zit voel ik hem’ Wat kun je daar als ouder tegen doen?Daar kan Justine Pardoen, specialist media-opvoeding, over meepraten. Zij schreef het boek Focus over sociale me-dia als grote afleider. Daarin stelt zij dat regels niet werken. Zeggen dat je kind zich anders moet gedragen ook niet. Haar advies: Pak het slim aan door een gesprek op gang te brengen. Dat kan, mits je de juiste vragen stelt. Welke vragen? Vragen over hun ervaringen, hun groepsgedrag, hun manier van leren en hun doelen. Toon oprechte interes-se waardoor ze zich serieus genomen voelen.” Pardoen geeft vele mooie voorbeelden van zulke vragen in haar boek.(Steeman, 2013)

Jongeren en sociale media: verslavend maar niet asociaal

(07-02-2014) Een onderzoek bij en door eerstejaarsstudenten Psychologie wijst uit dat heel wat van hen verslingerd zijn aan het internet en de sociale media. Een kwart geeft aan dat niet zonder te kunnen. Maar zelfs verslaving leidt niet tot een eenzaam bestaan zonder echte contacten met echte mensen.Sociale media maken ons evenmin oppervlakkig; ze snijden ons niet af van interesse in onszelf en de zoektocht naar ons ware ik, althans niet onder psychologiestudenten. Toch leverde de studie enig bewijs voor de stelling dat mensen die zich anders voordoen dan dat ze in werkelijkheid zijn, minder geneigd zijn om ‘echte’ sociale contacten te leggen.“Bewijs: nieuwe media maken ons asociaal”, verkondigde deredactie.be. Niet lang geleden stond er in het NRC Han-delsblad een opsomming van wat sociale media zoal met ons doen. Ze zouden onder andere egotripperij stimuleren, geestesziekte uitlokken en aanzetten tot terreur. Anderen stellen dat Facebook, LinkedIn en Twitter maken ons dom en asociaal maken.Is de mens een internetjunk, een ‘homo digitalis mobilus’ die losgeslagen is van de dagelijkse realiteit? Misschien loopt het niet zo’n vaart. ‘Internetverslaving’ en ‘Facebookverslaving’ zijn verslavingen die in gradaties voorkomen. Net zoals iemand overmatig tot excessief producten zoals alcohol of sigaretten kan nuttigen, zo ook worden gewoon-ten en bezigheden zoals chatten, het internet en gokken in mindere of meerdere mate uitgevoerd.

Verslaafd aan social media maar niet asociaal In de literatuur wordt verslaving gedefinieerd als een toestand waarin een individu fysiek en/of mentaal van een gewoonte of stof afhankelijk is. Hierdoor kan het individu deze gewoonte of stof niet, of heel moeilijk loslaten. De verslaving gaat bovendien ten koste van de andere activiteiten. De psychologen in spe onderzochten hun gebruik van sociale media begrepen kan worden in termen van versla-ving en afhankelijkheid. 250 studenten vulden een vragenlijst in die hun afhankelijkheid van sociale media meet. Voorbeelditems zijn “Wanneer ik stress ervaar, dan kijk ik vlug naar Facebook of andere sociale media (dat stelt me wat op mijn gemak)” en “Vijf dagen zonder sociale media zouden me gek maken”. De resultaten wezen uit dat niet minder dan een kwart van de studenten gemiddeld akkoord ging met deze items, wat erop wijst dat sociale media op een toch aanzienlijk deel van de studenten een ‘verslavend’ effect heeft.

(Facebook 2014)

(twitter 2014)

28

Leidt verslaving aan sociale media tot een ‘asociaal’ bestaan? Met andere woorden, indien jongeren zoveel tijd door-brengen op het internet, hebben ze dan nog wel tijd om elkaar ‘in het echt’ te ontmoeten? Uit de studie bleek dat de mate van afhankelijkheid van sociale media niet significant gerelateerd is aan alledaags contact met anderen, de mate waarin men met vrienden afspreekt en uitgaat en de tijd die men aan sociale activiteiten besteedt. Dat sociale media mensen asociaal zou maken, wordt dus helemaal niet door deze resultaten bevestigd. Waarachtigheid: introverte mensen doen zich anders voor

Een ander aspect dat we nagingen heeft te maken met de oppervlakkigheid van sociale media. Is het niet zo dat er enkel een ‘mooie verpakking’ wordt gepresenteerd? Zou dit niet leiden tot een verminderde interesse in onze drijfve-ren, in ons diepste innerlijk, in wie we werkelijk zijn? De resultaten wezen uit dat ook deze vrees ongegrond is. Toch is er een perceptieprobleem. De meeste studenten stellen dat ze zich niet anders voordoen op sociale media, en behalen hierbij gemiddeld een score van 2 op een zevenpuntschaal. Ze denken echter dat anderen zich wel frequent anders voordoen dan dat ze werkelijk zijn. De gemiddelde score hierop is niet minder dan 5 op een ze-venpuntschaal. Waarachtigheid is niet enkel een perceptieprobleem. Sociale media worden soms gepropageerd als een kanaal waarlangs introverte mensen toch contact kunnen leggen met anderen. Hier wringt echter het schoentje. Introverten blijken niet enkel minder alledaags sociaal contact te hebben, maar ze neigen zich minder waarachtig bloot te geven op de sociale media, waaraan ze blijkbaar meer verslingerd en verslaafd zijn. Samenvattend lijkt het er dus op dat introverte studenten zich anders voordoen op een sociaal medium waarvan ze sterk afhanke-lijk zijn.(Hiel, 2014)

29

5.4. Test: sociale media en verslaving

VerslavendEr zijn verschillende signalen om deze verslaving te herkennen. Je bent verslaafd: 1. Wanneer je als je het deuntje van Facebook, Twitter, msn, en andere sites hoort, meteen een dwang voelt om te kijken net als een hondje dat reageert op een hondenfluit. Je wilt perse kijken terwijl de kans groot is dat het gewoon spam is.2. Als je het nodig vindt om elk klein ding te benoemen op je social media. Het maakt je niet uit of het mensen irriteert, maar het is belangrijk dat ze alles weten, zelfs bij welke bushalte je staat.3. Als je het nodig vindt om elke vijf sec. op F5, CTRL-R/Appeltje-R te klikken. Kortom, je bent bang dat wanneer je de pagina niet elke vijf seconden ververst je dan iets onwijs belangrijks mist.Als je geen verhaal kunt vertellen omdat vrienden, familie en collega’s alles al hebben kunnen lezen op Facebook/Twitter/Hyves/of een andere social media site.4. Als je alles met hashtags # doet. Niet alleen op social media, maar ook tijdens een gesprek, tijdens je droom en op met een proefwerk.5. Als de planning van vijf minuten iets opzoeken voor het slapen uitloopt in vier uur en je de volgende dag moe bent door een te kort aan slaap.6. Als je alle beslissingen die je maakt aan een ander overlaat. Zoals: ‘wat moet ik vandaag eten’, ‘Welke film is leuk?’ of zelfs ‘Hoe zal ik mijn dochter noemen?’.7. Als je verdrietig wordt wanneer een digitale vriend, die je nog nooit in het echt gezien hebt, geen vrienden meer met jou wil zijn.(Wikispaces, 2014)

Social Media verslavingIs jouw social media gebruik reden tot zorg? Tel het aantal keren dat je ‘ja’ invult. 1. Heb je meer virtuele dan ‘echte’ vrienden?2. Besteed je meer tijd aan sociale media dan aan persoonlijke contacten?3. Lopen je contacten vooral via sociale media, zoals Facebook en Twitter?4. Ga je meteen kijken als je hoort/ziet dat je een nieuw bericht hebt?5. Wordt je nerveus en geïrriteerd als je geen bereik of een computerstoring hebt en je niet via sociale media kunt communiceren?6. Zeggen anderen (bijvoorbeeld partner, kinderen, ouders, vrienden) wel eens dat je minder gebruik zou moeten maken van sociale media?7. Check je je social media direct als je ’s ochtends opstaat en voordat je ’s nachts gaat slapen?8. Check je ‘s nachts als je wakker wordt of je berichten hebt?9. Kom je regelmatig slaap te kort door het gebruik van sociale media?10. Gebruik je vaak sociale media als je je depressief voelt of verveelt?11. Vind je zelf wel eens dat je te veel tijd besteed aan sociale media?12. Raak je in paniek als je mobiel kwijt is, ook al verwacht je geen belangrijk telefoontje?

30

Niet verslaafdWanneer je slechts één van deze vragen met ‘ja’ beantwoord is er waarschijnlijk nog geen sprake van zorgwekkendgebruik of een verslaving. Dat je hier bent en dat je de test deed, wil zeggen dat je je toch ergens druk over maakt, of dat je misschien ergens mee zit. Als je er over wilt praten, bel ons dan even, we helpen je graag.

Problematisch gedragWanneer je twee of drie van deze vragen met ‘ja’ beantwoord kan er al sprake zijn van afhankelijkheid. Social media speelt een té grote rol in je leven en het beïnvloed je, zelfs als je even niet achter de computer of mobiele telefoon zit. Waarschijnlijk leiden andere zaken er onder, die evengoed belangrijk zijn. Voordat je echt ontspoort moet je er iets aan doen. Je kunt beginnen met proberen wat vaker te pauzeren en af en toe een dagje zonder sociale media in te lassen. Maar je kunt ook contact met ons op te nemen voor een vrijblijvend gesprek want je zit in de gevarenzone.

VerslaafdAls je bij vier of meer vragen ‘ja’ hebt ingevuld is jouw social media gebruik een serieus probleem. Het richt schade aan in je leven. Waarschijnlijk richt je je leven al voor een groot deel in rondom social media en is er sprake van verslaving. We raden je aan meteen tot actie over te gaan en hulp te zoeken.(solutions center)

31

5.5. Tips om sociale media te integreren in de les

1. Laat leerlingen een bord maken op Pinterest om presentaties of projecten aantrekkelijker en aanschouwelijker te maken. (taalvakken, VV, PAV, Aa, Ge)2. Laat leerlingen een politicus of krant volgen op Twitter om hun algemene kennis of interesses te verbreden. (Ge, Ne)3. Als leerlingen een enquête maken, laat hen deze dan delen via Facebook of Twitter om meer mensen te bereiken. (Ec, cultuurvakken, Ge, Ne)4. Laat leerlingen foto’s posten op Instagram. Enkele voorbeelden: schooluitstap, project, eten, landschap... (VV, Aa, Ge, Ne, GIP)5. Laat leerlingen een Facebookpagina aanmaken om schoolprojecten te promoten. (VV, Ne, GIP)

32

6. Bronnen

ABCTheMiddle. (2012, januari 5). I want my cookie. Opgeroepen op april 29, 2014, van YouTube: http://www.youtu-be.com/watch?v=XGaMjSD6jRs belga. (2012, september 20). Sam de Bruyn maakt verkiezingsprogramma. Opgeroepen op april 26, 2014, van De Morgen:http://www.demorgen.be/dm/nl/2909/tv/article/detail/1504178/2012/09/20/Sam-De-Bruyn- maakt-verkiezingspro-gramma.dhtml Bruyn, S. D. (2011, april 14). Hoe bescherm je je privacy op Facebook. Opgeroepen op april 25, 2014, van Stubru: http://www.stubru.be/media/hoebeschermjejeprivacyopfacebook Calis, M., & Kisjes, H. (sd). socialbesitas. Opgeroepen op april 25, 2014, van socialbesitas: http://www.socialbesitas.nl/socialebesitas.html Cisumevoli83. (2013, oktober 10). socialbesitas: verslaafd aan social media. Opgeroepen op april 29, 2014, van YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=ZVVo6Dk5ZwE Coca-Cola. (2014, februari 19). Coca-Cola Social Media Guard. Opgeroepen op april 29, 2014, van YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=_u3BRY2RF5I DeGeneres, E. (2008, augustus). Ellen DeGeneres. Opgeroepen op april 20, 2014, van Twitter: https://twitter.com/TheEllenShow Duits, L. (2012, juli 3). Onderzoeksoverzicht: Bestaat er zoiets als een Facebook-verslaving. Opgeroepen op mei 30, 2014, van Dieponderzoek: http://www.dieponderzoek.nl/onderzoeksoverzicht- bestaat-er-zoiets-als-facebook-versla-ving/ Facebook. (2014). Beleid inzake gegevensgebruik. Opgeroepen op april 24, 2014, van Facebook: https://www. facebook.com/about/privacy/your-info#public-info Facebook. (2014). Cookies, pixels en vergelijkbare technologieën. Opgeroepen op april 26, 2014, van Facebook: https://www.facebook.com/help/cookies?ref_type=sitefooter Facebook. (2014). Settings. Opgeroepen op mei 31, 2014, van Facebook: https://www.facebook.com/settings Facebook. (2014). startpagina. Opgeroepen op mei 18, 2014, van Facebook: https://www.facebook.com/?sty-pe=lo&jlou=AffivyG_do1mfqCJ0FA4mgf6pskG2sJWq_dCIgPfGG NANul_6fh6fV79MUHMdT939PKVxq7voeW-2nUlBTcME8kf__rGcLb-DYNr8GJX- xS7thA&smuh=39021&lh=Ac-Ct7fyq2sf2dBs Funky Space Monkey. (2012, december 5). Youtube App. Opgeroepen op april 20, 2014, van Funky Space Monkey: http://www.funkyspacemonkey.com/google-updates-youtube-app-for-ios-with-ipad- iphone-5-and-airplay-support

Hiel, A. V. (2014, februari 7). jongeren en sociale media: verslavend maar niet asociaal. Opgeroepen op april 28, 2014, van UGent: http://www.ugent.be/nl/actueel/persberichten/sociale-media- jongeren-verslaafd-asociaal.htm Instagram. (2014). startpagina. Opgeroepen op april 27, 2014, van Instagram: http://instagram.com/ Kevin. (2011, oktober 23). The Social Media Revolution 2014. Opgeroepen op april 29, 2014, vanYouTube: http://www.youtube.com/watch?v=0eUeL3n7fDs Lane, L. (2011, februari 15). forums. Opgeroepen op april 26, 2014, van werkcafé Rotterdam: http://rotterdam.werkcafe.nl/forum/topics/mag-de-werkgever-iemand Matsalla, B. (2013, december 12). Social Media Addiction. Opgeroepen op mei 30, 2014, van Guardianlv: http://guardianlv.com/2013/12/social-media-addiction/

33

Nederlandse encyclopedie. (2004). sociale media. Opgeroepen op april 25, 2014, van encyclo: http://www.encyclo.nl/begrip/Social%20media Reclame RTV Drenthe. (sd). Aandacht op de weg: Kat. Opgeroepen op april 29, 2014, van YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=TV5KAymt7Wc solutions center. (sd). Social Media Verslaving. Opgeroepen op april 29, 2014, van solutions center: http://www. solutions-center.nl/zelftesten/social_media_verslaving Startpagina. (2014). Startpagina. Opgeroepen op mei 17, 2014, van Startpagina: http://www.startpagina.nl/ Steeman, G. (2013, oktober 4). Hoe erg is socialbesitas eigenlijk? Opgeroepen op april 28, 2014, van mediawijzer: http://www.mediawijzer.net/hoe-erg-is-socialbesitas-eigenlijk/ stubru. (2009). stubru. Opgeroepen op mei 20, 2014, van stubru: http://www.stubru.be/ Twitter. (2014). startpagina. Opgeroepen op april 27, 2014, van Twitter: https://twitter.com/ Wikipedia. (2014, april 30). Cookie (internet). Opgeroepen op april 30, 2014, van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Cookie_(internet) Wikispaces. (2014). Verslavend. Opgeroepen op april 28, 2014, van Wikispaces: http://wikigr1.wikispaces.com/Verslavend Zwaag, G. V. (2014, april 21). Facebook gaat eigen mobiel reclamenetwerk aankondigen. Opgeroepen op april 27, 2014, van Iphoneclub: http://www.iphoneclub.nl/332325/facebook-mobiel- reclamenetwerk-april-2014/

34

35

ontwerp Eva Mestdagh