Download - Beroepsgeheim arts versus de minderjarige patiënt

KINDERPSYCHIATRISCH CENTRUM GENK20 JUNI 2011

MEDISCH BEROEPSGEHEIM EN DE MINDERJARIGE

SARAH VAN HAUTE

PARTOENS VAN HAUTEADVOCATEN

www.medischrecht.eu / www.partoens.com

http://www.medischrecht.eu/

http://www.partoens.com/

1. JURIDISCHE BESCHERMING BEROEPSGEHEIM

• WETTELIJKE BESCHERMING: ARTIKEL 458 STRAFWETBOEK

Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte (of voor een parlementaire onderzoekscommissie) getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro.

PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN

2


• WETTELIJKE BESCHERMING: ARTIKEL 458 STRAFWETBOEK– Inhoudelijk ruim opgevat:

Bekendmaking van geheimen die de artsen zijn toevertrouwd uit hoofde van hun staat of beroep.


3


• DEONTOLOGISCHE BESCHERMING (Titel II, hoofdstuk V deontologische code)– Inhoudelijk zeer ruim opgevat:• Alles wat de patiënt de arts heeft toevertrouwd of

gezegd.• Alles wat de arts weet of heeft ontdekt ten gevolge van

onderzoeken of van door hem gedane of aangevraagde navorsingen.• Alles wat de arts heeft gezien, gehoord, vernomen,

vastgesteld, ontdekt of opgevangen tijdens of bij gelegenheid van de uitoefening van zijn beroep.


4

2. UITZONDERINGEN: ALGEMEEN

Beroepsgeheim = van openbare orde: Schendingen worden strafrechtelijk en deontologisch gesanctioneerd

Deontologisch kader is strenger dan wettelijk kader: mogelijkheid dat arts strafrechtelijk niet vervolgd wordt maar deontologisch wel.

Uitzonderingen limitatief te interpreteren!

Opgenomen in de wetgeving en in de deontologische code


5

3. MELDINGSRECHT

• In sommige gevallen wordt wettelijk of deontologisch voorzien in een meldingsrecht.

• Geval per geval te bekijken.

• Bij twijfel: voorafgaandelijk advies inwinnen bij de provinciale orde.


6

4. OMSTANDIG GENEESKUNDIG VERSLAG

• Wettelijke en deontologische uitzondering–Artikel 5 § 2 wet van 26 juni 1990

betreffende de bescherming van de persoon van de geesteszieke.

–Artikel 58 G deontologische code


7

4. OMSTANDIG GENEESKUNDIG VERSLAG

• Uitzondering niet onbeperkt– Geneeskundig verslag moet gebaseerd zijn op een eigen

onderzoek van de opsteller.– Arts mag NIET steunen op zijn kennis van de patiënt uit het

verleden of gegevens die hem via derden zijn verstrekt! – Alhoewel wet niet bepaalt dat behandeld arts het verslag

niet kan opstellen, is dit niet aan te raden wegens groter risico op schending beroepsgeheim. Sommige rechtbanken ronduit weigerachtig wanneer attest werd opgesteld door behandelende arts.


8

5. MINDERJARIGE – INFORMATIEPLICHT OUDERS?

CASUS 1:Jongere van 12 jaar is opgenomen.Ouders in conflictueuze echtscheiding.Beide ouders eisen van KPC via hun raadsman informatie over medische toestand kind.Advocaten zouden mede “op verzoek van de rechtbank” handelen?

CASUS 2:Brief advocaat moeder: vader mag niet langer geïnformeerd worden over de gezondheidstoestand van zijn zoontje.

CASUS 3:Brief advocaat grootouders: willen informatie over hun kleinkind.


9


1. BEVOEGDHEID VAN OUDERS OF VOOGD:

• De patiëntenrechten (bv. vrije keuze arts):- Wordt gezamenlijk beslist door de ouder(s) aan wie het

ouderlijk gezag is toegewezen.- Algemene regel: ouderlijk gezag hoort toe aan beide ouders!- Bij meningsverschil: arts dient het akkoord van beide ouders

na te streven. - Bij urgenties: belang kind primeert → goed motiveren.- Bij blijvende onenigheid zal rechtbank uitspraak dienen te

doen.


10



• Recht op informatie

- Beide ouders hebben recht op informatie over de gezondheidstoestand van hun kind.- Ook de ouder aan wie het ouderlijk gezag is ontnomen!- Arts kan (uitzonderlijk) (tijdelijk) geen informatie geven

indien medische toestand zulks vereist. → goed motiveren!


11



• Twee gevallen waarin arts de beslissing van de ouders naast zich neer kan leggen:– Weigeren in te gaan op verzoek tot inzage in patiëntendossier

wanneer dit niet in het belang van het kind gebeurt (vb. vermoeden van kindermishandeling).

– Wanneer op die manier een bedreiging van het leven of een ernstige aantasting van de gezondheid kan worden afgewend. (vb. ouders weigeren levensreddende ingreep).


12


2. MATURE MINDERJARIGE:

Minderjarige patiënt dient betrokken te worden bij de uitoefening van zijn rechten, rekening houdend met leeftijd en maturiteit.Orde: “Jaren van verstand”, is niet wettelijk gedefinieerd: moet beoordeeld worden aan de hand van alle nuttige factoren zoals de persoonlijkheid van het kind, de aard van de medische prestatie, de familiale en sociale situatie,…

Goed motiveren in medisch dossier.


13


2. MATURE MINDERJARIGE:

Varieert naargelang recht:Eerder matuur om betrokken te worden bij keuze arts dan bij uitoefening recht op geïnformeerde toestemmingKind van 10 jaar: behandeling bepaalde arts weigeren, maar nog niet matuur genoeg voor geïnformeerde toestemming.


14


3. MONDIGE MINDERJARIGE

Patiëntenrechten kunnen door de minderjarige patiënt zelfstandig worden uitgeoefend wanneer deze tot een redelijke beoordeling van zijn belangen in staat kan worden geacht. Mondige minderjarige:- leeftijd: 15 – 16 jaar- Mate van inzicht van de minderjarige- Zwaarte en riskant karakter ingreep.


15


3. MONDIGE MINDERJARIGE:- Ouders hebben arts geraadpleegd: informatierecht

ouders tenzij jongere zich verzet.- Jongere heeft arts geraadpleegd:

- Jongere oefent alle patiëntenrechten in principe zelfstandig uit (bv. artsenkeuze, beslissing omtrent behandeling, recht op informatie)

- ARTS IS IN PRINCIPE GEBONDEN TOT HET MEDISCH BEROEPSGEHEIM!

- Wanneer minderjarige ouders wenst in te lichten, dan dient arts minderjarige hierin bij te staan.

- Verzet minderjarige zich tegen bekendmaking, dan dient arts dit te respecteren (tenzij noodtoestand).


16

6. MISDRIJVEN OP MINDERJARIGEN

• WETTELIJK VOORZIENE UITZONDERING OP BEROEPSGEHEIM (artikel 458bis SW)

- Enkel voor zeer zware misdrijven zoals bv. moord, doodslag, foltering, opzettelijke slagen en verwondingen.

- De arts dient minderjarig slachtoffer te hebben onderzocht of door hem/haar in vertrouwen te zijn genomen.

- Er dient een ernstig en dreigend gevaar te bestaan voor de psychische of fysieke integriteit van de betrokkene

- de arts is niet bij machte de integriteit van het slachtoffer zelf of met behulp van anderen te beschermen

In dergelijk geval meldingsrecht MAAR GEEN MELDINGSPLICHTPARTOENS VAN HAUTE

ADVOCATEN17


• TEVENS DEONTOLOGISCH VOORZIENE UITZONDERING OP BEROEPSGEHEIM

– Als een arts vermoedt dat een kind wordt mishandeld, seksueel wordt misbruikt of ernstig wordt verwaarloosd dient hij te opteren voor een multidisciplinaire benadering zoals bijvoorbeeld de inschakeling van een voor die problematiek opgerichte specifieke voorziening.

– Indien een arts vaststelt dat een kind in ernstig gevaar verkeert dient hij onmiddellijk het nodige te doen om het kind te beschermen. Indien het gevaar dreigend is en er geen andere middelen zijn om het kind te beschermen, kan de arts de procureur des Konings in kennis stellen van zijn bevindingen.


18


• TEVENS DEONTOLOGISCH VOORZIENE UITZONDERING OP BEROEPSGEHEIM

– De ouders of de voogd van het kind zullen door de arts geïnformeerd worden over zijn bevindingen en de initiatieven die hij wenst te nemen tenzij dit de belangen van het kind kan schaden.

– Alvorens om het even welk initiatief te nemen, dient de arts voorafgaandelijk met het kind te overleggen in de mate dat zijn onderscheidingsvermogen dit toelaat.


19

PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 20


• Besluit:– Wettelijk voorzien meldingsrecht, geen

meldingsplicht

– Deontologische regels bevatten een aantal verplichtingen die rusten op de arts → installatie van een (beperkte) meldingsplicht?

7. NOODTOESTAND

• Niet wettelijk erkende – jurisprudentiële constructie• Een schending van het beroepsgeheim is het enige

middel om een ander belangrijker rechtsgoed of rechtsbelang te vrijwaren.

– Recht op leven– Gezondheid van derden– …

• Drie cumulatieve toepassingsvoorwaarden:– Actuele noodzakelijkheid om een ander rechtsgoed te beschermen– Bedreigde rechtsgoed moet hoger of minstens gelijkwaardig belang

hebben– De schending van beroepsgeheim is enige middel om hoger

rechtsgoed te beschermen.PARTOENS VAN HAUTE

ADVOCATEN21

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 1: arts stelt een aandoening vast bij patiënt die hem/haar totaal ongeschikt maakt om in auto te rijden.Advies orde:- Arts dient patiënt omstandig te informeren over

aandoening en feit dat hij niet meer mag autorijden.- Omstandig informeren over de gevolgen wanneer patiënt

wel nog zou autorijden: (weigering tussenkomst verzekering, intrekken rijbewijs, boetes,…)

- Wanneer arts NADIEN vaststelt dat patiënt auto blijft besturen zou hij zich kunnen beroepen op noodtoestand en procureur des konings kunnen verwittigen.


22

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 2: Patiënt is hiv positief en heeft nieuwe partner. Patiënt deelt mee te weigeren zijn hiv status mee te delen aan de nieuwe partner en wil ook geen beschermingsmaatregelen nemen. Algemeen advies orde:- Hiv-seropositiviteit vormt geen uitzonderingscriterium.- Arts dient seropositieve patiënt in te lichten over de maatregelen

noodzakelijk om besmetting van partner te voorkomen.- Indien de patiënt verklaart dat hij weigert deze maatregelen toe

te passen, dient te arts hem erop te wijzen dat hij zijn partner op de hoogte moet brengen van zijn seropositiviteit op straffe van zijn burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid.


23

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 2: vervolg Algemeen advies orde:- Het is de behoorlijk voorgelichte patiënt die zelf zijn

seropositiviteit dient mee te delen aan zijn partner. De arts moet hem alle hulp voor het concretiseren van deze mededeling voorstellen, waaronder de mededeling in zijn aanwezigheid.

- Enkel in geval van een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat noodtoestand aanvaard zal worden door de tucht- of strafrechter en de gemeenschap.

- Essentieel van een second opinion te vragen.


24

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 2: vervolgNoodtoestand?• Doorbreken van het beroepsgeheim mag niet nadelig zijn voor

verdere behandeling van patiënt en voor de behandelingsmogelijkheden van patiënten die aan dezelfde of gelijkaardige aandoening lijden. De mededeling aan derden kan immers het vertrouwen in de geneeskunde aan het wankelen brengen.

• De arts dient in het medisch dossier van de patiënt zowel de herhaalde pogingen te vermelden als diens volgehouden weigering om de nodige voorzorgen voor de bescherming van de partner te nemen.


25

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 3: Patiënt is slachtoffer. Oudere patiënte vertoont sporen van zware mishandeling, ondervoeding en misbruik. Uit gesprek blijkt dat zoon patiënte zeer zwaar fysiek mishandeld.Noodtoestand volgens orde?: artikel 61 deontologische code• Er dient sprake te zijn van een door ziekte, handicap of leeftijd weerloze

patiënt. • Er dient een vermoeden te zijn van misbruik. • Arts dient, indien de verstandelijke mogelijkheden van de patiënt dit

toelaten, eerst zijn bevindingen met de patiënt bespreken. • De arts zal de patiënt ertoe aansporen zelf de nodige initiatieven te nemen,

zoals onder meer het informeren van zijn naaste verwanten.


26

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 3: Patiënt is slachtoffer. vervolgNoodtoestand volgens orde?: artikel 61 deontologische code VERVOLG• Indien deze bespreking met de patiënt niet mogelijk is, kan de

behandelend arts met een ter zake bevoegde collega overleggen aangaande diagnostiek en benadering van de problematiek.

• Indien de patiënt in ernstig gevaar verkeert en er geen andere middelen zijn om hem te beschermen, kan de arts de procureur des Konings in kennis stellen van zijn bevindingen.

• De arts zal de naaste verwanten in kennis stellen van zijn bevindingen en de initiatieven die hij wenst te nemen om de patiënt te beschermen indien dit de belangen van deze laatste niet schaadt.


27

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 4: Patiënt is slachtoffer. Arts licht politie in dat haar patiënt het slachtoffer is geworden van opzettelijke slagen en verwondingen. Op basis daarvan wordt echtgenoot vervolgd. (Corr. Rechtbank Ieper 16 februari 2004)Noodtoestand volgens rechtbank?• Rechtbank aanvaardt noodtoestand in hoofde van arts.


28

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 5: Patiënt is dader.Noodtoestand?• Klassieke opvatting: arts kan onder geen beding patiënt-daders

aangeven aan de gerechtelijke overheid.

• Ondertussen: genuanceerder in geval noodtoestand kan worden aangetoond (bv. gevaar voor herhaling die ernstige gevolgen kan hebben voor derden). In dergelijk geval meldingsrecht maar geen meldingsplicht.

• Strenge beoordeling: arts dient noodtoestand te bewijzenPARTOENS VAN HAUTE

ADVOCATEN29

7. NOODTOESTAND

Voorbeeld 5: Patiënt is dader. Patiënt-sporter gebruikt dopingproducten (EPO). Arts geeft dit aan aan gerechtelijke overheid. Op deze basis wordt patiënt vervolgd. (Hof van Beroep Luik 25 mei 2009) Noodtoestand?• Rechtbank aanvaardt noodtoestand niet. • Feiten waren de arts reeds twee jaar bekend.• Er is geen sprake van een hoger doel: patiënt neemt product met

volle kennis van zaken met bedoeling wedstrijd te vervalsen.• De vervolging van patiënt werd ONONTVANKELIJK verklaard.


30

8. GETUIGENIS IN RECHTE DOOR BEHANDELENDE ARTS

• Afleggen van een mondelinge of schriftelijke verklaring voor een onderzoeksrechter, strafrechter of burgerlijke rechter.

• Arts heeft spreekrecht MAAR OOK zwijgrecht• Wettelijk uitdrukkelijk voorziene uitzondering →Strafrechtelijk NIET gesanctioneerd• Deontologisch dus ook geen sanctie (bv.

Getuigenis schendt beroepsgeheim)? Betwist


31

8. GETUIGENIS IN RECHTEDOOR BEHANDELENDE ARTS

• Algemeen kader orde:

Wordt datgene wat gevraagd wordt te getuigen gedekt door het beroepsgeheim?

NEEN: ARTS LEGT GETUIGENIS AFJA: TWEE OPTIES ZIJN MOGELIJK

1. Arts beroept zich op zwijgrecht. 1. Rechter oordeelt dat dit verantwoord is: arts legt geen getuigenis af2. Rechter oordeelt dat dit niet verantwoord is: arts legt getuigenis af,

anders risico op strafsancties.

2. Arts beslist om getuigenis af te leggen: Strafrechtelijk geen vervolging, maar risico op tuchtrechtelijke vervolging.


32

8. GETUIGENIS IN RECHTE

• Advies orde

ALTIJD beroepen op zwijgrecht en beoordeling overlaten aan rechtbank.

Slechts overgaan tot het afleggen van een getuigenis wanneer rechtbank oordeelt dat weigering onterecht is.

BIJ TWIJFEL: STEEDS ADVIES INWINNEN VAN PROVINCIALE RAAD VAN DE ORDE VOOR GENEESHEREN.


33

8. GETUIGENIS IN RECHTE

Concrete casus: jongere loopt weg.Politie vraagt informatie. Wil kamer onderzoeken en GSM in beslag komen nemen.

- Beroepsgeheim geldt onverkort ten aanzien van politiediensten!

- Huiszoekingen enkel door onderzoeksrechter in aanwezigheid van lid van de orde.


34

PARTOENS VAN HAUTE ADVOCATEN 35

PARTOENS VAN HAUTEADVOCATEN

Bergstraat 9 • 3740 BILZEN • [email protected]• Tel. 0473 95 86 08 / 089 20 88 79 •

• Fax 089 20 54 72 •

www.medischrecht.euwww.partoens.com

mailto:[email protected]

http://www.medischrecht.eu/

http://www.partoens.com/