Download - Artikel Erna van Brenk Nieuwe Oogst

Transcript
Page 1: Artikel Erna van Brenk Nieuwe Oogst

veehouderij

ZATERDAG 21 MAART 201520

Rond voer en voederconversie hebben de meeste varkens-

bedrijven de belangrijkste kengetallen wel paraat. Over

drinkwater is veel minder bekend. In Noord-Brabant werd

op zes bedrijven het drinkwater in de praktijk onderzocht

en deed men verrassende ontdekkingen. De resultaten

werden gepresenteerd op vrijdag 20 maart tijdens het

congres ‘Serious Farming’ in Nistelrode. Belangrijkste con-

clusie: alle varkensbedrijven kampen met microbiologisch

vervuild water.

Drinkwater op varkensbedrijvenTekst & foto’s: Johan Boonen

Erna van Brenk van Kewi Services in Heesch (Noord-Brabant) neemt met grote regelmaat drinkwatermonsters in varkensstallen. Niet zelden treft ze zware, microbiologische besmet-tingen aan. ‘Meer dan 5 miljoen kiemen per milliliter drinkwater is geen uitzondering’, weet ze.

AchTERGROND

Kewi Services is een bedrijf dat varkensbedrijven adviseert op het gebied van onder meer drinkwater.

Aan de waterbron mankeert het doorgaans niet. ‘Het drinkwater is meestal afkomstig van de waterlei-dingmaatschappij of komt uit een eigen put’, zegt Van Brenk. ‘Op het moment dat dat water de stal bin-nenkomt, is de kwaliteit goed. Maar verderop in het systeem gaat het mis. In de leidingen, bij de nippels, in de drinkbakken.’

Water is niet alleen onmisbaar voor mens en dier, het vormt ook de ideale voedingsbodem voor allerlei ziektekiemen. Van streptokokken en e-coli tot MRSA en ESBL.

Geen praktijkcijfersHarde gegevens over de drink-

waterkwaliteit op varkensbedrijven zijn nauwelijks voorhanden. ‘Dat geldt ook voor kengetallen zoals het verbruik per dier.’ Samen met de Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees (SDKV) werd een plan geschreven voor onderzoek op zes praktijkbedrij-ven. Onder meer het Europees Land-bouwfonds voor Plattelandsontwik-keling gaf financiële steun.

‘In 2012 is het onderzoek van

start gegaan’, vertelt Van Brenk. Stu-denten van HAS Hogeschool in Den Bosch verzamelden de data en schre-ven mee aan de diverse rapporten.

Vrijdag werden de resultaten gepresenteerd, tijdens het con-gres Serious Farming in Nistelrode. Belangrijke conclusie: alle varkens-bedrijven kampen met een forse microbiologische vervuiling van het water.

De watertemperatuur is van grote invloed op die vervuiling. Van Brenk: ‘Wanneer water lang in een leiding verblijft, loopt de temperatuur op. Daardoor hebben kiemen meer kans

om te groeien.’ In veel varkensstal-len blijkt sprake te zijn van te dikke waterleidingen, wat slecht is voor de doorstroming. En veel leidingen zijn aan de binnenkant vervuild met een zogeheten biofilm, zo ontdekten de onderzoekers. ‘Die film is een ideale voedingsbodem voor kiemen.’

Niet iedere waterleiding is ove-rigens even gevoelig voor biofilm-vorming. ‘In pvc-buizen treedt dat verschijnsel minder snel op dan bij slangen.’

Het onderzoek laat ook zien dat biggen pas na acht dagen drinkwater gaan opnemen. Van Brenk: ‘En dan

gaat het nog om minieme hoeveelhe-den. Daarna loopt de opname maar langzaam op. Ook daardoor is vaak sprake van een lange verblijfsduur van het water in de leidingen, met alle gevolgen van dien.’

Het onderzoek bracht ook ver-morsing van water in kaart. ‘Ook daar zie je grote verschillen tussen bedrij-ven. Zelfs in vergelijkbare situaties, met dezelfde stalinrichting, zie je op het ene bedrijf zeugen veel water morsen en op het andere bedrijf nau-welijks. Die verschillen zijn lastig te verklaren.’

Vermorsing is voor een varkens-

bedrijf een grote kostenpost: het gemorste water moet als mest worden afgevoerd. De kosten van vermorsing lopen van bedrijf tot bedrijf sterk uit-een: onderzoekers vonden verschil-len tot 1,23 euro per big. Voor een bedrijf met 500 zeugen een post van ruim 10.000 euro.

Volgens Van Brenk wordt water vaak op een verkeerde manier aan-geboden. ‘Als we de drinknippel zó afschermen dat het varken rustig kan drinken en ook de waterdruk wat ver-lagen, leidt dat tot minder waterver-lies. ‘Groepsfeeders’ blijken vermor-sing het best te reduceren.’

Meer onderzoekVan Brenk is blij met de onder-

zoeksresultaten. Tegelijkertijd con-cludeert ze dat er nog veel aanvul-lend onderzoek nodig is. Liefst in een laboratoriumsetting. Praktijkbedrij-ven zijn daar minder geschikt voor. ‘De behoefte aan kennis rond water-kwaliteit en -verbruik is heel groot.’

Lage doorstroming funest voor kwaliteit

Erna van Brenk: ‘Omdat biggen pas na acht dagen kleine beetjes water drinken, zit het water al die tijd in de leidingen.’

De Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees (SKDW) is een initiatief van Erwin van der Wiel (eigenaar Vewi techniek, drink-watersystemen), Eric van de Heuvel (varkenshouders en eigenaar van PIP Animal) en Jan Jacobs (voorzitter van de Bernhezer Buitenwacht, een vereniging die zich inzet voor een leefbaar buitenge-bied in de gemeente Bernheze). Het onderzoek en het symposium Serious Farming op 20 maart zijn verder mogelijk gemaakt door ZLTO, Rabobank, Stuur-groep Landbouw Innovatie Brabant (LIB) en Brabant Water.

Duurzaam Kwaliteits Vlees

Minder ziektekiemen door gebruik probioticaDe theorie is eenvoudig: wanneer in een stal ‘goede’ bacteriën volop de ruimte krijgen, verdringen ze ‘slechte’ bacteriën zoals e-coli, streptokokken, MRSA en ESBL. Dat is het principe van het gebruik van pro-biotica in stallen en waterleidingen.

AchTERGROND

Probiotica zijn een alternatief voor het desinfecteren van stallen. Want hoe goed de stal ook wordt gereinigd en gedesinfecteerd, er blijft altijd sprake van enige vervuiling. En dat vormt weer de ideale voedings-bodem voor schadelijke organismen, aldus de theorie.

Een van de pioniers op het gebied van probiotica is Eric van den Heuvel, varkenshouder in Nistelrode. In 2010 kwam aan het licht dat vier van de vijf leden van het gezin Van den Heu-vel positief testten op de gevreesde

‘ziekenhuisbacterie’ MRSA. Daarop besloot Van den Heuvel

‘probiotica in progress’ (PIP) con-sequent in te zetten op zijn bedrijf. Onder meer bij het reinigen van de stallen, in het drinkwatersysteem en door verneveling in de stallucht.

In 2011 richtten Van den Heuvel en zijn vrouw Ine PIP Animal op om PIP-producten te kunnen vermark-ten. Daarmee rolt hij het probiotica-concept uit over andere varkensbe-drijven.

vrij van MrsaNa ruim een jaar bleken de

gezinsleden MRSA-vrij te zijn. Nog steeds worden familieleden met grote regelmaat gecontroleerd op MRSA. De bacterie is niet teruggekeerd. Ook belangrijk: Van den Heuvel zag het gebruik van antibiotica op zijn bedrijf (500 zeugen) spectaculair dalen.

De Stichting Duurzaam Kwaliteits Vlees (SKDW) onderzoekt op twee bedrijven de effecten van de inzet van

probiotica in drinkwatersystemen, bij reiniging en door verneveling in de stal. ‘We zijn nu een half jaar bezig en zien resultaten’, vertelt Erwin van der Wielen, directeur van Kewi Ser-vices. ‘Maar pas over een half jaar is het mogelijk de balans definitief op te maken. Probiotica stimuleren de

vestiging van ‘goede bacteriën’ en dat heeft gewoon tijd nodig.’

Gisteren werden de eerste conclu-sies gepresenteerd tijdens het sympo-sium Serious Farming. Een belangrij-ke uitkomst is dat probiotica in staat zijn om de biofilm in stallen en water-leidingen af te breken. Een biofilm

is een flinterdunne verontreiniging en voedingsbodem voor schadelijke bacteriën.

Daarnaast blijkt, zo ontdekten de onderzoekers, dat het toedienen van probiotica in waterleidingsystemen, in plaats van chloordioxine (een tra-ditioneel desinfectiemiddel), een gunstig effect heeft op de groei van biggen.

Op beide onderzochte bedrijven daalde de ziektedruk, geeft Van der Wielen aan. ‘Er is sprake van een lagere kiemdruk in de lucht. Op stal-vloeren en -inrichting is er zelfs spra-ke van een sterk lagere kiemdruk.’

overdracht doorbrekenDe directeur van Kewi Services

is ervan overtuigd dat de overdracht van MRSA van dier op mens met probiotica doorbroken kan worden. Maar ook hier geldt: meer onderzoek is noodzakelijk. ‘Het onderzoek op de twee bedrijven loopt door tot eind dit jaar.’

B r o n : K e w i S e r v i c e s

Drinkwaterkwaliteit bij de bron/aanvoer, drinknippel en drinkbak bij gespeende biggen

0

5.000

10.000

15.000

Totaal kiemgetal (KVE/ml) Streptococcen (KVE/ml)

Resistente bacteriën (KVE/ml)

drinkbakdrinknippelbronwater0 0 0

5.856

2.004.255

3.408

13.370

339 31

Aant

al K

VE/m

l