Download - Abn amro rapport visie op industrie, mei 2014

Visie op Sectoren 2014

‘Zonder SmartFactory geentoekomst voor deNederlandsemaakindustrie’

5 v ra ge n a a n Corné v a n Opdorp5 v ra ge n a a n Corné v a n Opdorp

directeur BOZ Group

BOZ Group maakt met 90 werknemershalffabricaten en complexelassamenstellingen uit staal, roestvast staalen aluminium. Bijvoorbeeld omkastingen,lichte frames, modules en systemen. Eengroot deel van het productieproces(lasersnijden en -lassen, buigen enpoedercoaten) is compleet geautomatiseerdmet behulp van robots. BOZ Group istoeleverancier voor hightechondernemingenals Lely en Vanderlande. Haar klanten zijnactief in de sectoren agri, food, health,elektrotechniek en machinebouw.

1. Hoe is BOZ Group zijn dip van de1. Hoe is BOZ Group zijn dip van decr isis te boven gekomen?cr isis te boven gekomen?

‘We zijn goed uit onze dip gekomen. Cruciaal is geweest, dat

we zijn blijven investeren. En dan vooral in het omarmen van de

digitale revolutie. Dat is het idee achter Industrie 4.0. Klanten

willen steeds meer maatwerk, tegen een concurrerende prijs.

Ook bestellen ze vaker kleinere series, houden ze lagere

voorraden aan, hanteren ze kortere doorlooptijden en is er

behoefte aan complexere halffabricaten. Die ontwikkelingen

kun je het hoofd bieden met robotisering, digitalisering en

automatisering. Onze volautomatische machines kunnen ’s

nachts gewoon doordraaien zonder dat daar mensen bij

aanwezig hoeven te zijn. We optimaliseren nog verder door het

koppelen van lasersnijmachines, kantbanken en lasrobots aan

randapparatuur als beladingssystemen en magazijnsystemen.

Dit voorjaar schaften we onder meer twee state-of-the-art-

CNC-lasersnijmachines aan en een volautomatische kantbank

met automatische gereedschapswisseling. Alleen zó kun je

voorop lopen met digitalisering, automatisering en

robotisering.’


2. Hoe kun je de digita le revolutie2. Hoe kun je de digita le revolutieop jullie werkvloer zien?op jullie werkvloer zien?

‘Daar, aan het plafond, zie je dat kastje? Dat hoort bij ons wifi-

netwerk, overigens alleen voor die paar machines die nog niet

met glasvezel zijn aangesloten op de server. In 2011 zag ik een

werknemer zoeken naar de productieorder met informatie om

de klus af te kunnen maken die hij van een collega had

overgenomen. Nergens te vinden. Al die tijd lag zijn klus stil.

Dat was voor mij aanleiding om onze digitale strategie te

intensiveren. Sinds eind 2013 is op de werkvloer alle informatie

van elk project digitaal te raadplegen. We hebben nieuwe

systemen voor CAD/CAM en voor PDM, Product Data

Management. In 2015 zijn de papieren werkmappen afgeschaft

en krijgen de werknemers alle projectinformatie digitaal. Dat is

voor ons nog maar het begin van de Smart Factory, van het

idee Industrie 4.0. Onze machines zullen steeds meer big data

produceren en met elkaar gaan communiceren, waarmee we de

efficiëntie van de productie kunnen verbeteren. Voorbeeld:

maakt een kantbank een fout, dan geeft hij, zonder

tussenkomst van de mens, volautomatisch aan de

lasersnijmachine door dat er een extra onderdeel gesneden

moet worden.’

3. Jullie app voor klanten heeft een3. Jullie app voor klanten heeft eenpr ijs gewonnen. Hoe werkt die?pr ijs gewonnen. Hoe werkt die?

‘Na een Failure Modes and Effects Analysis van vijf jaar

productie, ontwikkelden we een app waarmee klanten zelf met

gerichte vragen hun risico in de supply chain kunnen

reduceren. Met die app dringen we enerzijds de faalkosten op

onze werkvloer terug. Anderzijds betalen klanten met een laag

risicoprofiel een gunstigere prijs, omdat er minder materiaal en

tijd wordt verspild. Klanten kunnen hun profiel verder

professionaliseren met onze op maat gesneden set

engineering- en industriële diensten. Heldere communicatie,

inzicht in prijscomponenten en het creëren van een win-

winpartnership zorgen voor tevreden klanten en omzetgroei.

Zo maken we onze toegevoegde waarde inzichtelijk.’

4. Is Industr ie 4 .0 ook goed voor de4. Is Industr ie 4 .0 ook goed voor deduurzaamheid?duurzaamheid?

‘Dat denk ik zeker. In onze sector is gemiddeld 20 tot 30%

plaatafval nu nog onvermijdelijk. Ook al proberen we zo

gunstig mogelijk te nesten: zo veel mogelijk onderdelen uit één

plaat te lasersnijden. We combineren orders van verschillende

klanten in één plaat. Ons volautomatisch, robotgestuurd

magazijn helpt daarbij: we kunnen platen tussentijds opslaan

en later weer ophalen. Laatst zei een programmeur tegen mij:

‘Ik zie dat dit project 27% afval oplevert, ik kan dat omlaag

brengen tot 20%.’ Nu zeg ik nog: ‘Jij bent er vijftien minuten

mee bezig, dat kost me méér geld dan het aan afvalbesparing

oplevert.’ Kijk, in de Smart Factory van de toekomst zijn de

machines misschien wel zó intelligent dat ze zonder

tussenkomst van een programmeur razendsnel zelf de

software aanpassen om die afvalbesparing te realiseren. Best of

both worlds: geld én grondstoffen besparen.’

5. Hoe belangr ijk is Industr ie 4 .05. Hoe belangr ijk is Industr ie 4 .0voor Neder land?voor Neder land?

‘Nederland loopt in de ontwikkeling van Smart Factories

voorop. We zijn verder dan België, Frankrijk, en zelfs Duitsland,

de bakermat van Industrie 4.0. En dan laat ik automotive even

buiten beschouwing, want daar lopen ze qua robotisering,

automatisering en digitalisering straatlengtes voor. Ik ben ervan

overtuigd: zonder Smart Factory en Industrie 4.0 is er geen

toekomst voor de Nederlandse maakindustrie. We zijn goed

bezig. Maar verder investeren is noodzakelijk.’


‘Consument dwingtindustrie totrobotisering enGoogle gaat helpen’

Da v id Ke mpsDa v id Ke mps

Sectorbanker Industrie

De Nederlandse industrie profiteert volopvan de aantrekkende economie. Vooralbedrijven die veel exporteren – zoals demachinebouw en metaalproducten industrie– hebben de wind mee. Alle macro-economische signalen voor de industriestaan op groen. Maar de consument wordtsteeds veeleisender en eist meer keuze.Slimme fabrieken en robots zijn deoplossing.

Consumenten en dus ook industriëleafnemers vragen steeds vaker om maatwerken een snelle levering tegen lage prijzen.Voor de fabrikant zijn vergaandeautomatisering en robotisering de enigemanier om flexibiliteit en de broodnodigeefficiëntie te combineren. Binnen de fabriek,maar vooral ook erbuiten, in de geheleproductieketen. Met het ontstaan van ‘SmartFactories’ worden fysieke producten,productiemachines, voorraadsystemen,facturering- en inkoopsystemen in de ketenvia de cloud aan elkaar gekoppeld om hetproductieproces te optimaliseren. Debesturingssoftware wordt zogeprogrammeerd dat zij zelf beslissingenneemt. Fabrieken zorgen dan zelf voor eenoptimaal productieproces door via internetmet andere fabrieken, toeleveranciers enklanten te communiceren.

Robots steeds goedkoperRobots steeds goedkoper

Robots worden steeds belangrijker in het productieproces.

Waar voorheen het hoge arbeidsloon dé reden was voor de

aanschaf van een robot, worden tegenwoordig constante

kwaliteit, nauwkeurigheid en snelheid, maar vooral flexibiliteit

als reden aangevoerd. Robots worden ook steeds goedkoper.

De beschikbaarheid van basiscomponenten is zeer snel

gegroeid. Je koopt het eenvoudig en goedkoop via bijvoorbeeld

de Chinese website Alibaba.com. Met een omzet van meer dan

170 miljard dollar overtreft dit Chinese handelsplatform eBay en

Amazon samen. De kostprijs van veel componenten is ook

hard gedaald door de populariteit van smartphones en

spelcomputers. De bewegingssensor van de Kinect Xbox 360

wordt bijvoorbeeld veel gebruikt bij allerlei prototypes van

robots. Daarnaast kan de ontwikkelingstijd van robots flink

verkort worden door met een 3D-printer snel allerlei onderdelen

te printen.


http://www.fme.nl/content.jsp?objectid=55655

http://www.alibaba.com/

Android voor robotsAndroid voor robots

Industriële ondernemingen zien dat robotica steeds meer een

kernwaarde worden van hun propositie. Dat vraagt ook om

aanpassing van het business model. Een goed voorbeeld is

Vanderlande Industries, producent van geautomatiseerde

materiaal afhandelingssystemen. Zij merkten dat klanten steeds

meer flexibiliteit en een hogere automatiseringsgraad

verlangen. In februari 2014 heeft het bedrijf Ferdar Automation

Technology uit Almere overgenomen om meer ervaring,

hoogwaardige kennis en technische competenties in huis te

halen. De overname van Ferdar staat echter niet op zichzelf. Ook

niet-industriële bedrijven mengen zich in het speelveld. Google

heeft in 2014 al acht robotica bedrijven gekocht en Amazon is

ook actief op dit vlak. De verwachting is dat het Google vooral

zal gaan om de kennis, de robotsoftware. Bezit je een Kuka,

Fanuc of ander merk robot? Functionaliteiten voor een robot

koop je straks als een app bij Google Play.


http://www.vanderlande.nl/nl/Nieuws-Pers/Nieuwsitems/Vanderlande-Industries-investeert-in-robot-technologie.htm

http://gizmodo.com/a-humans-guide-to-googles-many-robots-1509799897

6,2%6,2%van de totale bedrijfslasten in de

groothandel betreft

personeelskosten. In de groothandels

voor industrie-machines en

bouwmaterialen ligt dit aandeel

hoger (beide circa 12%) dan in de

groothandel voor

consumentenapparatuur (6,5%).

2,0%2,0%daalde de omzet van de groothandel

in 2013 ten opzichte van 2012. De

branche heeft een slecht jaar achter

de rug. De groothandels in

bouwmaterialen en

consumentenproducten werden

hierbij het hardst geraakt, met een

daling in omzet van respectievelijk 8%

en 4%.

3,0%3,0%daalde de voorraad van de

groothandel gemiddeld in 2013, na

drie jaren van groei. Dit betekent dat

sommige groothandels de voorraden

moeten opbouwen om aan de

aantrekkende vraag te voldoen. Ook

zijn er groothandels die uit

efficiencyoverwegingen bewust

toewerken naar structureel lagere

voorraadniveaus.

Bron: CBS

Branche in cijfersBranche in cijfers

Visie op

Technische groothandelUpdate 2014

Investeren in ICT voor verbetering van de klantenbinding en -loyaliteit

Afstemming en digitale gegevensuitwisseling in de keten zullen intensiveren

In economisch opzicht gaat het voor de branche komend jaar beter

Trends en ontwikkelingenTrends en ontwikkelingen

In 2013 hebben technische groothandels met een te sterke focus op de bouw (zoals constructie-,

installatie- en timmermansbedrijven) het meeste te lijden gehad, aangezien de vraag naar

technische materialen vanuit de bouw tegenviel. Maar ook de groothandels gericht op andere

sectoren (zoals industrie, agrarisch of automotive) hadden in 2013 nog met uitdagende

marktomstandigheden te maken.

Bij de gespecialiseerde groothandel (in nichemarkten als offshore) gaat het beter. Ondanks dat

groothandels in financieel opzicht veel te verduren kregen, heeft een groot aantal groothandels

geïnvesteerd in ICT om de interne bedrijfsprocessen verder te verbeteren. Doel is om daarmee de

efficiency te verhogen en uiteindelijk de kosten te verlagen. Door de inzet van ICT kunnen

producten in de keten worden gemonitord en is robotisering van magazijnen gemeengoed

geworden.

Om de klantrelatie beter te kunnen beheren, zijn veel groothandels overgegaan tot het invoeren

van Customer Relationship Management-systemen (CRM). Daarmee wordt het inzicht in

klantendata vergroot en kan gewerkt worden aan de verbetering van de klantenbinding en -

loyaliteit. Bovendien kan door middel van de inzet van ICT de dienstverlening van groothandels

worden verbeterd. Binnen de branche is de concurrentiedruk hoog en hierdoor zijn veel

groothandels overgegaan tot het ‘ontzorgen’ van afnemers. Groothandels nemen van afnemers

activiteiten over die niet behoren tot hun kerntaken en efficiënter of beter kunnen worden

uitgevoerd door de groothandels. Dit soort activiteiten levert doorgaans hogere marges op en

draagt bij aan het onderscheidend vermogen van de groothandel.

Onze visieOnze visie

De servicegraad (leverbetrouwbaarheid en -snelheid) en voorraadniveaus zijn belangrijke

indicatoren voor groothandels en hiervoor is gegevensuitwisseling in de keten onmisbaar.

Afstemming tussen partijen zal intensiever worden en de vervlechting van digitale

gegevensuitwisseling tussen partners (afnemers en/of leveranciers) en processen wint aan

invloed komend jaar, ten goede van de interconnectiviteit in de keten. De afstemming met

klanten die productiedata online beschikbaar stellen, zal op den duur een efficiënter

distributiekanaal en magazijnbeheersysteem creëren. Investeren in ICT en automatisering (zoals

ERP- en CRM-systemen) blijft hiervoor noodzakelijk. De kernbezetting van groothandels zal in dit

proces krimpen. De inzet van ICT leidt daarentegen wel tot nauwere samenwerking en

ketenintegratie tussen groothandel, klant en leverancier. Idealiter wordt de logistiek transparanter

door bundeling van datagegevens, waardoor de voorraadrisico’s afnemen. De vraag is echter of

groothandels financieel bij machte zijn om te blijven investeren. In economisch opzicht gaat het

in ieder geval komend jaar beter.


Bron: Bron: CBS

Bron: Bron: CBS

De economie trekt in 2014 verder aan en groeit naar verwachting met 1,25% op jaarbasis. Daarmee zal de omzet van technische groothandels ook weer

toenemen. Maar een scherp debiteurenbeleid blijft ook komend jaar van groot belang, aangezien de financiële risico’s voor groothandels hoger zijn dan

voor andere partijen in de keten. De branche staat bekend als financier van de keten.

Bij aantrekkende economie nemen faillissementen af Bij aantrekkende economie nemen faillissementen af

De groothandel staat bekend om zijn vroeg

cyclische karakter, aangezien in de branche

vroegtijdig vraaguitval kan worden gesignaleerd.

De omzetontwikkeling in de groothandel loopt

parallel aan de groei van het BBP.

•

Er bestaat een negatief verband tussen het

aantal faillissementen in de branche en de groei

van het BBP. Bij een afname van het BBP neemt

het aantal faillissementen toe, en omgekeerd.

•

De groothandel heeft twee moeilijke jaren achter

de rug. De omzet daalde in zowel 2012 als 2013,

met respectievelijk 0,3% en 2%. Met het

aantrekken van de economie ziet 2014 er

gunstiger uit.

•

Herstel komt later bij k lanten van technische groothandels Herstel komt later bij k lanten van technische groothandels

De belangrijkste afnemers van producten van de

technische groothandel zijn te vinden in de

sectoren industrie, bouw en transport (met

name auto’s).

•

De jaren 2012 en 2013 waren niet zonder

financiële consequenties voor de branche,

aangezien zowel de bouwproductie als de

autoverkopen krompen. De productie in de

industrie (met name in de olie- en gasbranche)

hield zich nog redelijk staande in deze jaren.

•

De komende jaren ziet het er weer gunstiger uit

voor de branche. De bouw zal nog niet boven

het niveau van 2010 uitkomen, maar de krimp

neemt af. Ook zijn de verwachtingen rondom de

groei van de autoverkopen positief.

•


Bron: Bron: CBS

Omzet groothandel consumentenapparatuur en bouwmaterialen blijft Omzet groothandel consumentenapparatuur en bouwmaterialen blijft

achterachter

De groothandels in bouwmaterialen,

consumentenapparatuur en metaal en ertsen

hebben het meest geleden de afgelopen twee

jaren. De groothandels met handel in

halffabricaten en gelieerd aan de sector industrie

deden het relatief beter.

•

Voor 2014 kan rekening gehouden worden met

een groei in de bouwproductie, maar de

consumentenbestedingen blijven nog relatief

laag. Gezinnen willen eerst de financiële

huishouding op orde brengen.

•

De industriële productie zal in 2014 en 2015

verder groeien. Wel zijn bedrijven nog

terughoudend, gezien de onzekerheid en

broosheid van het economisch herstel.

•


25%25%van de totale exportwaarde van

Nederlandse goederen betreft de

export van machines en

vervoermaterieel. Dit segment heeft

daarmee het hoogste aandeel in de

export van Nederlandse goederen.

7,57,5miljard euro bedroeg in 2013 de totale

toegevoegde waarde van de machine-

industrie. Dit is een aandeel van 10%

in de totale toegevoegde waarde in de

industrie en een aandeel van 1,3% in

het totale BBP.

2.9202.920bedrijven waren in 2014 actief in deze

branche. De afgelopen zes jaar is dit

aantal gegroeid met 13%.

Bron: CBS


Visie op

Machine-industrieUpdate 2014

Manloos produceren moet efficiency en effectiviteit verhogen bij klanten

Software steeds belangrijkere bron van toegevoegde waarde

Toenemende interconnectiviteit leidt tot procesoptimalisatie


Machines worden flexibeler ingezet; zijn duurzamer en hoogwaardiger, maar tegelijkertijd ook

complexer geworden. De machine anno nu heeft allerlei specificaties erbij gekregen om de

efficiency en effectiviteit te verhogen. Hierbij kan gedacht worden aan kortere omsteltijden,

kleinere series, complexere (bewerkings-) processen en een grotere verscheidenheid aan

producten. Robotisering is hierdoor toegenomen, met als gevolg dat het – veelal tijdrovende –

handwerk (zoals het beladen van producten) vermindert en de productiviteit verbetert. Dit alles

vraagt om intelligente software voor de aansturing van de machines. Software krijgt daardoor

steeds meer toegevoegde waarde. Bij het programmeren van de besturingssoftware en de

productie van complexe onderdelen wordt veel samengewerkt met gespecialiseerde

toeleveranciers.

De hoge gebruiksintensiteit van de machines, de specifieke wensen en eisen van klanten en de 24-

uurseconomie hebben ertoe geleid dat machines bijna volledig geautomatiseerd kunnen

functioneren, met beperkte tussenkomst van menselijk handelen. Bovendien kan met behulp van

ICT verregaande producten procesvernieuwing worden doorgevoerd, wat bijdraagt aan de

efficiency. De interconnectiviteit in de keten intensiveert. De digitale gegevensuitwisseling tussen

partners (afnemers en/of leveranciers) en processen wint aan invloed. Daarnaast kan het

productieproces op afstand, buiten kantooruren, continue worden gemonitord (24-uur) en

problemen of storingen hoeven daardoor niet altijd op de werkplek verholpen te worden.


Technologische vooruitgang gaat leiden tot geavanceerde machines die met elkaar in verbinding

staan. Hiermee krijgt de ‘intelligente fabriek’ (ook wel ‘smart factory’) meer voet aan de grond.

Het komt de efficiency ten goede en leidt tot kostenbesparingen bij klanten van

machinebouwers. Het aantal voortgebrachte producten per gewerkt uur neemt toe, aangezien

met de bestaande (of minder) productiemedewerkers meer producten kunnen worden

voortgebracht. De machines (aangestuurd door geavanceerde software en computers) zijn

efficiënter geworden en staan minder lang stil. Daarnaast komt de efficiencyslag van de nieuwe generatie machines ook tot uitdrukking in het totale

verbruik van grondstoffen, energie en halffabricaten.

Met de toenemende automatisering en machines die geschikt zijn voor kleinere series, kan ook het MKB hiermee worden ondersteund. De vraag naar

investeringsgoederen deint keurig mee met de conjunctuur, wat de machine-industrie de afgelopen jaren parten heeft gespeeld. De afgelopen 2 jaar

nam de machineproductie niet of nauwelijks toe, doordat veel opdrachtgevers hun investeringen grotendeels op de lange baan schoven vanwege de

zwakke economische situatie van dat moment. Voor komend jaar zijn de vooruitzichten voor de investeringen in kapitaalgoederen door bedrijven

gunstiger.

De exportmarkten trekken komend jaar aan en dragen bij aan de groei van de branche. Ook begeven relatief meer bedrijven zich komend jaar op de

fusie- en overnamemarkt, voor verdere groei en continuïteit. Zij zoeken steeds vaker naar bedrijven of partners die aanpalende activiteiten hebben en

daarmee de productie van het eigen bedrijf ondersteunen of naar partners met toegang tot nieuwe geografische markten.


Bron: Bron: CBS

Bron: Bron: CBS

Groei zet door in omzet en productie Groei zet door in omzet en productie

De groei van de omzet en de productie wordt

voornamelijk gedreven door orders vanuit het

buitenland. De vraag vanuit Duitsland heeft een

prominente rol.

•

In 2013 heeft de branche veel last gehad van de

aanhoudende onzekerheid in de Europese

economie. Doordat de marktomstandigheden in

Duitsland relatief gunstig waren, groeide de

omzet toch met bijna 4%. De productie

stabiliseerde.

•

De meeste ondernemers zijn optimistisch

gestemd over de orderontvangsten. Ook de

groothandel in Duitsland verwacht aanzienlijk

meer activiteit. De omzet- en productiegroei

verwachtingen voor komend jaar zijn positief

voor de branche.

•

Bezettingsgraad machine-industrie herstelt verder Bezettingsgraad machine-industrie herstelt verder

De bezettingsgraad in de machine-industrie is

sinds eind 2013 in een versnelling geraakt. De

productie werd opgevoerd, mede dankzij de

sterke buitenlandse vraag. Een deel van de

overcapaciteit kon weer worden ingezet. Begin

2014 lag de bezettingsratio daarom met 85,6%

weer boven het lange termijn gemiddelde van

84,1%.

•

Komend jaar wordt verwacht dat de productie

verder groeit, aangezien de buitenlandse vraag

(vooral uit Duitsland) toeneemt. Een deel van de

capaciteit zal door onderhoud altijd onbenut

blijven. Dit betekent dat de levertijden in de

branche in 2014 kunnen oplopen.

•


Bron: Bron: CBS

Export machines trekt in 2014 weer aan Export machines trekt in 2014 weer aan

De export van machines voor metaalbewerking

groeide in 2013 hard, met 25%. Van de totale

uitvoerwaarde in dit segment is 40% bestemd

voor de Duitse markt. Dit segment zal profiteren

van een aantrekkende exportmarkt in 2014.

•

De uitvoer van machines voor metaalbewerking

vormt echter het kleinste segment binnen de

totale uitvoer van machines. Kantoor- en

gegevensverwerkende machines is veruit het

grootste segment. In 2013 daalde de

uitvoerwaarde met 6%. De

exportomstandigheden voor komend jaar zijn

echter gunstiger.

•

Bij gespecialiseerde machines (zoals voor

landbouw, voedingsmiddelen en bouw) daalde

de uitvoer in 2013 slechts licht, met 1,2%.

•


98,5%98,5%van de bedrijven in de

metaalbewerkingsindustrie heeft tot

50 werknemers in dienst. De branche

is daarmee kleinschalig van aard.

6.5456.545bedrijven telt de

metaalbewerkingsindustrie. Deze

houden zich grofweg bezig met

oppervlaktebehandeling,

plaatbewerking en verspanende

werkzaamheden. Ook is de branche

actief in smeden, persen, stampen en

profielwalsen van metaal.

30%30%van de totale bedrijfskosten betreft in

deze branche personeelskosten. Dit

ligt hoger dan het gemiddelde van

25% voor de totale

metaalproductenindustrie.

Bron: CBS


Visie op

MetaalbewerkingsindustrieUpdate 2014

De mens-afhankelijkheid neemt af door verdere automatisering van processen

Meer ondernemers nemen taken van afnemers over (‘ontzorgen’)

Investeren in meerdere objecten tegelijkertijd voor een optimale productielijn


Door een toenemende vraag naar kleinere series en hogere complexiteit van bewerkingen, heeft

de automatisering binnen de metaalbewerkingsindustrie een vlucht genomen. De trend van

afnemende seriegroottes is onomkeerbaar. De vraag naar klein seriewerk stijgt doordat klanten

hun productieproces zo flexibel mogelijk willen inrichten en hun voorraden daarbij zo laag

mogelijk willen houden. Dit vraagt om nauwkeurige afstemming op de behoefte van de klanten

en continuïteit in de processen. Daarom is de laatste jaren flink geïnvesteerd in automatisering

van productieprocessen en in de bewerkingstechnieken.

Onder meer speelt Additive Manufacturing (AM ofwel 3D-printen) hier een belangrijke rol. Door

de hoge vrijheid van ontwerpen maakt de inzet van AM complexe en veelal lichtgewicht

producten mogelijk, die met verspanen niet realiseerbaar zijn. Extreem maatwerk, prototypes of

zeer kleine series zijn mogelijk tegen beperkte kosten. Ook het gebrek aan vakkundig personeel

speelt een rol in de toenemende automatisering. De branche kampt al jaren met een tekort aan

technici en de vooruitzichten zijn niet gunstig.

Automatisering is een poging om dit probleem deels te ondervangen. De automatisering draagt

daarnaast ook bij aan efficiencyverbeteringen in de keten. De communicatie verbetert tussen de

schakels (door internet of mobiele communicatie) en productietechnieken en -processen worden

zodoende beter op elkaar afgestemd. Dit biedt ondernemers een instrument om taken van

afnemers over te nemen (te ‘ontzorgen’) en daarmee meer toegevoegde waarde te bieden.


De mondiale concurrentie neemt toe en daarmee blijft een focus op efficiencyverbetering en

kostenbeheersing van belang komend jaar. Door te investeren in automatisering en robotisering,

neemt de concurrentiekracht van de branche toe. Productielijnen kunnen dun bemand worden

ingericht en dit werkt kostenbesparend.

De in- en omsteltijden (en de kosten die daaraan verbonden zijn) zullen dalen, aangezien de

inrichting van de machines volledig geautomatiseerd kan plaatsvinden. Dit is vooral te danken

aan de innovatiekracht en de toenemende automatisering in de machine-industrie, wat de efficiency van metaalbewerkingsmachines ten goede komt.

In deze nieuwe generatie machines worden meerdere functies en bewerkingstechnieken gecombineerd in één apparaat. Dit levert niet alleen tijdwinst

op, maar door de toegenomen nauwkeurigheid van de bewerkingsmachines neemt ook de foutmarge af. Nadeel is dat door de complexiteit van de

machines, de investering per apparaat hoger is. Toch zien veel ondernemers dit als noodzaak.

Uit data van ABN AMRO Lease blijkt dat vaker geïnvesteerd wordt in meerdere objecten tegelijkertijd, om tot een complete en optimale productielijn te

komen. De ondernemer wil daarmee tegemoet komen aan de klantwens en tegelijkertijd de kostprijs laag houden. In 2014 en 2015 zijn de

marktomstandigheden gunstiger. De metaalbewerkingsindustrie profiteert, als belangrijke leverancier van machineonderdelen, van de opleving in de

machine-industrie. Hierbij neemt het belangrijke exportgebied Duitsland het voortouw.


Bron: Bron: FDP, Hamel

Bron: Bron: FDP, Hamel

Vertrouwen ondernemers keert langzaam terug Vertrouwen ondernemers keert langzaam terug

De vertrouwensindices van de verspanende en

plaatbewerkende segmenten (vergelijkbaar met

de inkoopmanagersindex (PMI van de NEVI) zijn

in 2011 en 2012 flink gedaald ten opzichte van het

piekniveau in 2010.

•

De daling van het vertrouwen heeft te maken

met de economisch teruggang in 2011 en 2012

en de toegenomen onzekerheid onder

ondernemers over de economie.

•

In 2013 verbeterde de situatie vooral bij de

plaatbewerkende bedrijven. De index steeg door

een aantrekkende bedrijvigheid in de machine-

industrie, waar de branche een belangrijke

toeleverancier van is. In de verspanende

bedrijven vond ook herstel plaats, maar in een

lager tempo.

•

Orderportefeuille raakt weer beter gevuld Orderportefeuille raakt weer beter gevuld

De orderportefeuilles van de verspanende en

plaatbewerkende bedrijven raken langzaam maar

zeker weer gevuld. Vooral in het

plaatbewerkende segment trok de bedrijvigheid

in de tweede helft van 2013 flink aan, met name

door het sterke herstel van de vraag vanuit de

machine-industrie. De machine-industrie kreeg

namelijk te maken met een impuls van de vraag

vanuit het buitenland, met name uit Duitsland.

•

Ook de orders in het verspanende segment

trekken aan, alhoewel het tempo van herstel hier

iets lager ligt. De verspanende bedrijven zijn ook

een belangrijke toeleverancier van de machine-

industrie.

•


Bron: Bron: CBS

Aantal vestigingen verspanende bedrijven neemt toe Aantal vestigingen verspanende bedrijven neemt toe

Het aantal vestigingen van bedrijven met

verspanende bewerkingen groeit jaarlijks verder,

terwijl het aantal smederijen sinds 2010 afneemt.

De bedrijfsdynamiek bij bedrijven die actief zijn

in oppervlaktebehandeling, is beperkt.

•

Sinds 2006 is het aantal verspanende bedrijven

explosief gegroeid, met 61,8%. Ter vergelijking:

het aantal smederijen nam in dezelfde periode

toe met 7,6% en het aantal bedrijven in

oppervlaktebehandeling met 8,3%.

•

De explosieve groei van het aantal verspanende

bedrijven heeft tot gevolg dat de concurrentie en

de druk op de omzet en marges toeneemt.

•


24%24%van de totale bedrijfskosten in deze

branche bestaat uit personeelskosten.

Dit ligt hoger dan het gemiddelde van

15% voor de gehele industrie.

10.27510.275bedrijven zijn actief in deze branche.

Dit aantal zal in 2014 verder groeien.

Het aantal bedrijven nam in zes jaar

tijd toe met 19,8%.

1,8%1,8%van de totale export van Nederlandse

goederen betreft metaalproducten.

Van de totale export van

metaalproducten gaat 28% naar

Duitsland. Kabels en draad van

metaal, bevestigings-materiaal van

metaal en gereedschappen zijn hierbij

de belangrijkste producten.

Bron: CBS


Visie op

Producenten vanmetaalproductenUpdate 2014

Omgeving waarin producenten moeten ondernemen is competitiever geworden

Bedrijven hebben veel geïnvesteerd in automatisering van het productieproces

Interconnectiviteit tussen productontwikkeling en productieproces intensiveert


De laatste twee jaren heeft de branche flinke tegenwind gehad met dalende productie en omzet

en toenemende concurrentie. De vraag vanuit de bouwsector, een belangrijke afnemer voor deze

branche, was relatief laag. De bedrijven die toeleveren aan de meer export-intensieve branches,

konden indirect profiteren van de groei van de export begin 2014.

De machine-industrie is een export-intensieve branche en de metaalproductenindustrie heeft, als

belangrijke toeleverancier, hiervan geprofiteerd. Additive Manufacturing (AM ofwel 3D-printen)

van metalen producten maakt voorzichtig haar entree. Veel producenten staan echter nog

ambivalent tegenover de revolutionaire mogelijkheden van AM. De ‘early adopters’ (zij die deze

techniek in een vroeg stadium hebben opgepakt) hebben echter goede resultaten geboekt en

richten zich met hun output vooral op maatwerkproducten waarvoor bijzondere eisen gelden op

het gebied van vorm, structuur en gewicht.

De omgeving waarin producenten van metaalproducten moeten ondernemen is competitiever

geworden. De concurrentiedruk is toegenomen, onder meer door de kwaliteitsslag van veel

buitenlandse producenten, die nu tegen lagere kosten soortgelijke producten aanbieden.

Bedrijven hebben veel geïnvesteerd in automatisering van het productieproces, met als doel om

productie- en toeleveringsprocessen verder te optimaliseren. Dit leidt tot verhoging van de

arbeidsproductiviteit, kortere doorloop- en omsteltijden en minder faalkosten.


Het verder automatiseren van processen zal ook komend jaar een belangrijke rol spelen in de

bedrijfsvoering. Niet alleen is dit relevant uit efficiencyoogpunt, ook hebben veranderende eisen

van de markt een grote impact. Afnemers van metaalproducten vragen om kleinere series met

verschillende eigenschappen, die daarmee de complexiteit verhogen. Innovatie mag in deze

branche dus niet stilstaan. Intensievere afstemming tussen partijen is noodzakelijk en de

vervlechting van digitale gegevensuitwisseling tussen partners (afnemers en/of leveranciers) en

processen wint aan invloed.

De interconnectiviteit tussen productontwikkeling en productieproces intensiveert en afstemming met partners die productiedata online beschikbaar

stellen, zal op den duur een efficiëntere productieomgeving creëren. Door automatisering en robotisering komt de nadruk sterk te liggen op de

software. De eisen aan (en dus de kosten van) de software nemen hierdoor toe en niet elk bedrijf is in staat om dergelijke investeringen te doen. Toch

heeft het grote voordelen voor het productieproces. De nauwkeurigheid wordt groter, de metaalproducten verbeteren kwalitatief en de proceszekerheid

wordt verhoogd.

Zodra de software goed is ingericht en de juiste set-up is bereikt, zal dat direct zijn uitwerking hebben op de kostprijs per eenheid product. Kortere

omsteltijden, minder grondstofverbruik en afval, automatische gereedschapwisseling en robotbelading hebben tot gevolg dat machinestilstand kan

worden gereduceerd en lagere doorlooptijden makkelijker te realiseren zijn.


Bron: Bron: CBS

Bron: Bron: CBS

Omzetherstel in 2013, productieherstel volgt in 2014 Omzetherstel in 2013, productieherstel volgt in 2014

De metaalproductenindustrie (waar

halffabricaten en eindproducten van metaal

worden gemaakt) heeft twee moeizame jaren

achter de rug. Zowel in 2012 als in 2013 daalde de

productie, respectievelijk met 2,9% en 1,7%.

•

De omzet nam slechts licht toe in 2013, met

0,6%. Deze toename valt volledig toe te schrijven

aan een stijging van de vraag naar

metaalproducten. De prijs van warmgewalst

staal daalde met 7%. De prijs van basismetalen

als aluminium en koper, daalde in 2013 met

gemiddeld circa 10%.

•

Voor komend jaar verwacht ABN AMRO dat

zowel productie als omzet weer zullen groeien.

Maar gegeven de nog beperkte groei van de

orderportefeuille begin 2014, zijn de

verwachtingen nog niet hooggespannen.

•

Bezettingsgraad herstelt geleidelijk Bezettingsgraad herstelt geleidelijk

De bezettingsgraad staat begin 2014 (met een

stand van 78,5%) nog net onder het lange

termijn gemiddelde van 80,3%.

•

De bezettingsgraad in de

metaalproductenindustrie vertoont een grillig

verloop. Vanaf 2009 is deze grilligheid gestegen

in vergelijking met de periode voor 2009. Oorzaak

hiervan is de aanhoudende onzekerheid over de

economie en de verwachte bedrijvigheid.

•

De productie van de metaalproductenindustrie

zal in 2014 verder groeien, waarmee een deel van

de huidige overcapaciteit weer in gebruik zal

worden genomen.

•


Bron: Bron: Thomson Reuters Datastream

Prijzen van metalen zwakten af in 2013 Prijzen van metalen zwakten af in 2013

De prijzen van basismetalen als warmgewalst

staal, daalden op jaarbasis in 2013.

•

De basismetaalprijzen staan onder invloed van

mondiale ontwikkelingen. China heeft mondiaal

een significant aandeel in de vraag naar en het

aanbod van basismetalen en staal en heeft

daarmee grote invloed op de mondiale

prijsontwikkelingen.

•

Behoudens onvoorziene economische schokken

(met name in China), zullen de prijzen voor

basismetalen komend jaar licht toenemen ten

opzichte van het niveau van 2013. De

aantrekkende mondiale economie en de solide

vraag naar cyclische metalen zijn de drijfveren

hiervoor. Deze situatie verandert op het moment

dat de vraag vanuit China tegenvalt.

•


2.7092.709MW is de totale capaciteit

windenergie in Nederland in 2013.

Hiervan wordt 228 MW op zee

opgewekt en de rest onshore. Er zijn

nog drie lopende projecten waardoor

in 2016 de totale capaciteit wind op

zee 957 MW zal bedragen. Daarnaast

zijn er vergunningen verleend voor

nog eens 2.500 MW aan offshore

windenergievermogen. Onshore

wind moet groeien naar 6.000 MW in

2020.

4,5%4,5%was het aandeel hernieuwbare

energie in de Nederlandse energiemix

in 2012. Volgens de doelstelling, zoals

opnieuw vastgelegd in het nationale

energieakkoord, moet dit 14%

bedragen in 2020 en 16% in 2023.

58,3%58,3%van de cumulatief geïnstalleerde

capaciteit aan PV-systemen, oftewel

79.952 MW, lag in Europa in 2013. De

totaal geïnstalleerde capaciteit in

Europa komt daarmee uit op 136.697

MW.

Bron: CBS, Eurostat, EuropeanPhotovoltaic Industry Assiciation(EPIA)


Visie op

Windenergie en solarUpdate 2014

De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig

Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies

Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren van buitenlandse ambities


De Nederlandse overheid heeft, in samenspraak met maatschappelijke- en milieuorganisaties, in

het nationale energieakkoord nieuwe doelstellingen vastgelegd. In 2020 moet 14%, en in 2023 16%

van onze energie duurzaam worden opgewekt. Medio 2013 is 4,5% gerealiseerd. Windenergie op

land en windenergie op zee moeten een belangrijke bijdrage (ruim 6%) leveren om dat doel te

bereiken. De Rijksoverheid stimuleert bedrijven via de Subsidieregeling Stimulering Duurzame

Energieproductie (SDE+) om te investeren in windenergie. Hierbij mag volgens minister Kamp

niet meer dan EUR 18 miljard van de SDE+ worden besteed aan offshore-wind.

Daarnaast moet er meer worden geïnvesteerd in efficiëntere technologie om de kosten te

verlagen bij windenergie. Windenergie is in Nederland één van de goedkoopste vormen van

duurzame energie, maar nog steeds duurder dan elektriciteit opgewekt door gas en/of steenkool.

Schaalvergroting en de afzetgarantie door langjarige contracten, maar ook onderlinge

concurrentie en nieuwe verbeterde technologie, dragen bij aan de verwachte kostenreductie van

40% tot 2020.

Het kabinet vindt dat lidstaten van de EU niet via subsidies met elkaar moeten concurreren bij de

productie van hernieuwbare energie. Door het nastreven van de nationale doelstellingen zal

echter het reeds bestaande (internationale) overschot aan elektriciteit verder toenemen. Dit leidt

tot extra druk op prijzen en bemoeilijkt het rendabel maken van hernieuwbare energie. De sterke

afhankelijkheid van subsidies blijft daarmee een groot risico.


De hogere energienota en afhankelijkheid van energie-import leiden tot groeiende belangstelling

voor duurzame energie. Om de Nederlandse doelstellingen voor 2020 en 2023 te realiseren begint

de tijd inmiddels wel te dringen. De ontwikkeling van een windpark kost immers vijf tot zeven

jaar.

Nederland kent een lange traditie van kennisopbouw in de offshore-olie- en gasindustrie. Volgens

de Nederlandse Wind Energie Associatie (NWEA) is de Nederlandse industrie vooral goed in

fundatie, installatie en onderhoud.

Hoewel de fabricage van windturbines veelal in het buitenland plaats vindt, kunnen Nederlandse

bedrijven toch betrokken zijn bij ongeveer 60% van de Europese offshore-windenergie keten, en

daarvan profiteren. Los van de grote geplande investeringen in de Nederlandse offshore-

windenergie kan deze kennis ook goed worden geëxporteerd naar andere landen, die steeds meer

in deze industrie investeren.

Nieuwe photovoltaische (PV) panelen in Europa namen minder snel in aantal toe in 2013 (met

10.253 MW) ten opzichte van 2012 (17.580 MW). Dit is het gevolg van minder politieke steun en een heffing op Chinese zonnepanelen. Toch groeide de

PV markt op mondiaal niveau harder dan ooit tevoren (met 37.007 MW), wat de totale capaciteit PV-installaties op bijna 137 GW bracht.


Bron: Bron: CBS

Bron: Bron: European Wind Energy Association (EWEA)

ABN AMRO verwacht dat deze trends in zonne- en windenergie nog lang doorzetten en schat de vooruitzichten voor deze branches dan ook positief in.

Echter, om hernieuwbare energie te blijven stimuleren zijn en blijven subsidieregelingen cruciaal.

Windenergieproductie in 2013 op hoogste niveau ooit Windenergieproductie in 2013 op hoogste niveau ooit

De capaciteit van wind als energiebron is

wisselvallig en kan aanzienlijk afwijken van de

standaard (100). In 2013 kwam de Windex uit op

91. Dit was het vijfde jaar op rij dat de index

onder de standaard noteerde.

•

De elektriciteitsproductie door middel van

windenergie in Nederland steeg tot 5.574 MW in

2013.

•

De totale capaciteit van windenergie in

Nederland neemt al jaren toe. De stijging is de

afgelopen jaren volledig toe te wijzen aan extra

capaciteit op land en verbetering van het

rendement.

•

Gemiddeld volume en rendement offshore-windmolenparkenGemiddeld volume en rendement offshore-windmolenparken

In 2013 was het gemiddelde volume van een

offshore-windmolenpark 482 MW, een stijging

van 68% ten opzichte van 2012. Sinds 2009 neemt

het gemiddelde exponentieel toe. Dit komt

doordat offshore-windmolenparken in grootte

toenemen en door rendementsverbetering van

individuele windmolens.

•

De gemiddelde waterdiepte van afgeronde

offshore-windmolenparken was 20 meter; de

gemiddelde afstand naar de kust 30 kilometer.

•

Reeds goedgekeurde projecten en geplande

projecten in zowel binnen- als buitenland bieden

een positief vooruitzicht voor deze branche.

•


Bron: Bron: European Photovoltaic Industry Association (EPIA)

Aantal PV-installaties groeit exponentieel Aantal PV-installaties groeit exponentieel

Het aantal mondiale PV-installaties is

exponentieel toegenomen tussen 2000 en 2013

tot een totaal vermogen van bijna 137 GW. Het

grootste aandeel PV-installaties bevindt zich in

Europa (bijna 80 GW).

•

De groei in capaciteit is vooral gevoed door

goedkope Chinese panelen. Door extra heffingen

op Chinese panelen en minder steun vanuit de

politiek, werd de groei van PV-installaties in 2013

duidelijk geremd.

•

Duitsland was leidend in de wereldmarkt voor

zonne-energie. Deze rol wordt nu overgenomen

door China, Japan en de VS.

•


30%30%van de bedrijven in de

verpakkingsmiddelen-industrie heeft

1 tot 10 werkzame personen in dienst.

Dit maakt dat de branche zeer

gefragmenteerd van aard is. Slechts

10% van de bedrijven heeft 100 of

meer werkzame personen in dienst.

0,1%0,1%daalden de prijzen voor Low Density

Polyetheen (LDPE) slechts in 2013 op

jaarbasis. De kunststofprijzen zijn in

2013 ten opzichte van 2012 nagenoeg

gelijk gebleven.

8,0%8,0%stegen de prijzen van kraftliner papier

in 2013 op jaarbasis. De papierprijzen

namen in 2013 verder toe. In het

eerste kwartaal van 2014 zijn de

prijzen echter gedaald ten opzichte

van de gemiddelde prijs in 2013.

Bron: CBS, Thomson ReutersDatastream


Visie op

VerpakkingsmiddelenindustrieUpdate 2014

Afzet bepaalde typen verpakkingen daalt door veranderende consumptiepatronen

Geïntegreerde ketenbenadering bevordert interconnectiviteit

Smart packaging en efficiëntere productieomgeving zijn in opkomst


De branche heeft de crisis relatief goed doorstaan. Dat komt doordat de vraag naar kleine

gemaksverpakkingen is toegenomen en de verkopen via internet sterk zijn gegroeid. Ook is de

branche sterk gelieerd aan de voedingsmiddelenindustrie, die minder gevoelig is voor

economisch ontwikkelingen en het afgelopen jaar relatief goed gepresteerd heeft. Het is niet

alleen de grootste afnemer van verpakkingsmiddelen, ook volgen de ontwikkelingen elkaar bij

voedselverpakkingen relatief snel op.

Veranderende consumptiepatronen beïnvloeden de vraag naar bepaalde typen verpakkingen. Zo

drinken consumenten minder graag hun dranken uit karton, waardoor de vraag naar kartonnen

drankverpakkingen is gedaald. De vraag naar meer hoogwaardige materialen neemt juist toe en

ook de verduurzaming van (consumenten)verpakkingen krijgt voet aan de grond. Voor

ondernemers is het daarom van belang om voortdurend dergelijke veranderingen in de markt en

andere trends te monitoren. Voor veel retailers is de verpakking net zo zeer een marketingtool als

bijvoorbeeld de website. Een geïntegreerde ketenbenadering kan in dit verband goed zijn. Het

verbetert de communicatie en bevordert interconnectiviteit tussen de schakels, wat de co-creatie

in de keten ten goede komt.

Veel bedrijven hebben voor verdere groei en optimale bediening van de markt geïnvesteerd in het

machinepark. De machines zijn geavanceerder geworden en dragen bij aan de kwaliteit van de

verpakkingsproducten en de flexibiliteit van het proces. Het aandragen van

verpakkingsoplossingen en maatwerk (van ontwerp tot eindproduct) is eenvoudiger en leidt tot

onderscheidend vermogen en meerwaarde voor de klant.


De verpakkingsmiddelenindustrie moet continu werken aan productverbeteringen. Duurzaam

consumentengedrag staat nog in de kinderschoenen, maar het is duidelijk dat consumenten

duurzaamheid steeds relevanter gaan vinden en deze trend daarom voorlopig aanhoudt.

Producenten van verpakkingen doen er goed aan om daarop aan te sluiten. Naast het recyclen van

verpakkingsmateriaal, staat ook het terugdringen van energie- en grondstofverbruik hoog op de

agenda. Dit vraagt om (milieu)besparende verpakkingsoplossingen (zoals afbreekbare

biomaterialen) en efficiëntere productielijnen.

Investeringen in intelligentere machines met hoogwaardige software zijn daarom van belang om in de toekomst het hoofd te kunnen bieden aan de

toenemende concurrentiedruk in de branche. Een nieuwe generatie machines moet in staat zijn om herhaalopdrachten volledig automatisch te

verwerken. Het doel hierbij is om de productiviteit te verhogen, de efficiency te verbeteren en de prijsdruk in de markt op te vangen. De

interconnectiviteit tussen ketenpartners zal verder worden geïntensiveerd en dit leidt uiteindelijk tot een efficiëntere productieomgeving. Dit vraagt niet

alleen om intelligentere machines die de toenemende complexiteit aankunnen, maar ook om een betere afstemming en communicatie in de keten.

Digitale gegevensuitwisseling tussen machines via internet over bijvoorbeeld productieprocessen en voorraadniveaus bij partners (afnemers en/of

leveranciers), zal hierdoor komend jaar toenemen. Dit zal uiteindelijk een gunstig effect moeten hebben op de marges van fabrikanten van

verpakkingsmiddelen.


Bron: Bron: VNP

Bron: Bron: European Bioplastics

Afzet golfkarton en pakpapier neemt toe Afzet golfkarton en pakpapier neemt toe

Papier en karton blijven de belangrijkste

materiaalsoorten voor de verpakkingsmarkt. Het

heeft een aandeel van 42% in het totale verbruik

van materiaalsoorten.

•

De totale gebruikte hoeveelheid papier is de

afgelopen jaren scherp gedaald. Tussen 2000 en

2013 daalde zowel de hoeveelheid als de

capaciteit met 16%. In dezelfde periode daalde de

afzet van grafisch papier met 32%, van

verpakkingsmateriaal met 6% en van hygiënisch

papier met 7%.

•

Alleen de afzet van golfkarton en pakpapier is

sinds 2000 toegenomen, met respectievelijk 19%

en 27%. Golfkarton heeft het grootste aandeel in

het totaal van verpakkingsmateriaal (53%).

•

Mondiale productiecapaciteit bioplastic neemt toe Mondiale productiecapaciteit bioplastic neemt toe

Het gebruik van harde kunststof heeft een groot

aandeel in het totale gebruik van

verpakkingsmaterialen. Bioplastic (uit natuurlijke

producten als maiszetmeel) is in opmars en

vormt een concurrent voor kunststoffen op

oliebasis.

•

In 2012 was circa 45% van de totale hoeveelheid

gebruikt bioplastic biologisch afbreekbaar. De

verwachting is echter dat de hoeveelheid niet-

afbreekbaar bioplastic sterker zal toenemen,

mede door de extra bewerkingen op het plastic

(zoals bedrukken met inkt).

•

De gebruikte hoeveelheid bioplastic zal de

komende jaren nog verder toenemen. Nieuwe

technieken gaan de kosten drukken. Volgens

European Bioplastics zal de hoeveelheid tot en

met 2017 groeien met 343% ten opzichte van het

niveau van 2012.

•



Grondstofprijzen handhaven relatief hoge niveau Grondstofprijzen handhaven relatief hoge niveau

De prijzen van de belangrijkste soorten

verpakkingsmateriaal zijn de laatste jaren

gestegen. De prijs van kraftliner papier steeg met

15,3% sinds 2010, terwijl de prijs van testliner in

dezelfde periode steeg met 12,7%. De stijging

van de prijzen wordt vooral toegeschreven aan

een toename van de kosten voor energie en

grondstoffen (pulp).

•

Ook de prijzen van kunststoffen stegen sinds

2010. De prijs van PET steeg met bijna 15% in vier

jaar tijd, terwijl de prijs van lagedichtheid-

polyetheen (LDPE) ten opzichte van 2010 met 3%

toenam. De prijs van veel kunststoffen stegen de

afgelopen jaren onder meer door een stijging

van de olieprijs.

•


1.1301.130miljard kubieke meter is de bewezen

resterende reserve aan aardgas in

Nederland per 1 januari 2013. Hiervan

bevindt zich 824 miljard m3 in het

Groningenveld, en 307 miljard m3 in

de kleine velden.

48,148,1m3 miljoen m3 bedroeg de

Nederlandse aardolievoorraad per 1

januari 2013. Hiervan ligt 41,4

miljoen m3 op het territoir, en 6,7

miljoen m3 op het continentaal plat.

108,70108,70dollar was de gemiddelde Brent-

olieprijs in 2013. Hoewel de trend

reeds drie jaar dalende is, ligt de

gemiddelde Brent-olieprijs op

historisch hoog niveau. Dit maakt dat

nieuwe investeringen in dit segment

economisch aantrekkelijk blijven.

Bron: NL Olie- en Gasportaal (NLOG),Reuters


Visie op

Olie en gas toeleveranciersUpdate 2014

Met dalende olie- en gasproductie verschuift focus richting opslag en handel

Door internationale focus blijft Nederlandse offshore-industrie groeien

Nu hoge investeringen nodig blijven, zal positieve trend aanhouden


De olie- en gasmarkt bestaat uit veel segmenten, waaronder de toeleveranciers. De afgelopen

jaren zijn – ondanks de economische tegenslag – de omzet, productiewaarde en werkgelegenheid

in de offshore gestegen. Dit komt mede doordat veel bedrijven in de (offshore) olie- en gassector

internationaal gericht zijn. De Nederlandse offshore-industrie is vooraanstaand op het gebied van

ontwerp en exploratie en staat bekend om haar innovatieve karakter, hoge efficiency en

vakkundigheid.

Waar veel grote olie- en gasmaatschappijen hun conventionele productie afbouwen, bijvoorbeeld

op de Noordzee, liggen er kansen voor kleinere bedrijven. Zij kunnen door middel van andere

productiemethoden en (kosten)efficiënter werken (industrie 4.0) de olie- en gasproductie langer

op een hoog peil handhaven.

Wel moet er de komende jaren flink worden geïnvesteerd in de verouderde energie-

infrastructuur. Om gas uit Slochteren zo lang mogelijk te sparen, was productie gelimiteerd voor

de periode 2011-2020 op gemiddeld 44,6 miljard m3 per jaar. Toch is sinds 2000 de productie uit

het Groningenveld alsmaar gestegen. Na enkele aardbevingen en twee jaar op rij een

recordproductie (2012 – 52,2 miljard m3; 2013 – 53,8 miljard m3) heeft minister Kamp (EZ)

aangekondigd dat de productie in het meest risicovolle gebied (rondom Loppersum) met 80%

wordt verminderd. Om de veiligheid te vergroten, wordt de totale gasproductie uit het

Groningerveld voor de jaren 2014, 2015 en 2016 begrensd op respectievelijk 42,5, 42,5 en 40 miljard

m3.

De Nederlandse oliewinning is in 2012 toegenomen met ruim 4% tot 1,32 miljoen m3. De

Nederlandse aardoliereserves zijn met 7,9 miljoen m3 naar boven bijgesteld tot een totale

bewezen reserve van 48,1 miljoen m3.


De omzet in de offshorebranche is de afgelopen vijf jaar gestegen. Ongeveer 75% hiervan komt

door de stijging van de export van Nederlandse offshorekennis en -vaardigheden. ABN AMRO

verwacht dat deze trend zal doorzetten, wat positief is voor de toeleveranciers. Hoewel de olie- en

gasproductie binnen het Nederlandse grondgebied verder zal afnemen, zal de export van

specifieke kennis en vaardigheden verder stijgen. Hierdoor wordt de invloed van deze buitenlandse activiteiten nog groter.

Daarnaast heeft Nederland de ambitie om, als de gasproductie verder daalt, in Europa een cruciale rol te blijven spelen als gashub. Centraal gelegen en

met een goede energie-infrastructuur kan Nederland een belangrijke speler worden voor opslag en transport van gas richting de rest van West-Europa.

Ook voor de gasleveranciers blijven de vooruitzichten positief, voor onshore maar vooral ook voor offshore. Productie van schaliegas zal wegens

milieueisen en bezwaren uit de samenleving, in Europa de komende jaren niet succesvol blijken, hoewel precieze ramingen niet gemaakt kunnen

worden zolang proefboringen niet worden toegestaan.


Bron: Bron: NL Olie- en Gasportaal

Bron: Bron: CBS, *verwachting ABN AMRO Economisch Bureau

De hoge olieprijs en de verwachte energievraag zullen een positieve bijdrage blijven leveren aan het investeringsklimaat binnen deze branche. Veel van de

bedrijven die leveren aan de offshore olie- en gasindustrie, kunnen met hun kennis en ervaring op zee ook een positieve bijdrage leveren aan de grote

plannen van de nationale- en internationale offshore windenergiebranche. Al met al zijn de vooruitzichten voor de toeleveranciers olie en gas gunstig.

Dalende trend on- en offshore aardgasproductie in Nederland Dalende trend on- en offshore aardgasproductie in Nederland

In 2012 produceerde Nederland 78,2 miljard m3

gas, waarvan 59 miljard m3 gas onshore. Dit is

0,5% minder dan in 2011 en 8,9% minder dan in

2010.

•

Naar verwachting zal de productie komende

jaren relatief stabiel blijven tot licht dalen,

voordat de gaswinning vanaf 2015 sneller gaat

afnemen. Waarschijnlijk moet Nederland binnen

15 jaar gas gaan importeren.

•

De totale gasproductie uit het Groningerveld

voor de jaren 2014, 2015 en 2016 wordt begrensd

op respectievelijk 42,5, 42,5 en 40 miljard m3. De

productie rondom Loppersum wordt met 80%

teruggebracht.

•

De offshorebranche heeft een grote directe economische betekenisDe offshorebranche heeft een grote directe economische betekenis

In navolging van de ontwikkelingen op de olie-

en gasmarkt, lieten de omzet en

productiewaarde van de offshorebranche in de

periode van 2006 tot en met 2012 een groei zien

van 23%. In 2012 was de omzetgroei ruim 5%. De

bijdrage aan de toegevoegde waarde van de

economie bedroeg EUR 1,3 miljard, met een

productiewaarde van EUR 3,2 miljard.

•

Tweederde van de omzetstijging, zo’n 65%,

werd gerealiseerd door de stijging van de export

naar groeimarkten.

•

De werkgelegenheid steeg in de periode van 2006

tot 2012 met 7,3%. De offshorebranche biedt

direct werk aan 17.600 werkzame personen.

•



Olie- en gasprijsontwikkelingOlie- en gasprijsontwikkeling

De Brent-olieprijs is, ondanks de onrust in het

Midden-Oosten en productiestoornissen in

diverse regio’s, in een relatief smalle

bandbreedte gebleven. De licht stijgende vraag

naar olie werd opgevangen door de ruime

voorraden.

•

Door de milde winter in Europa zijn de

gasvoorraden ruim. Hierdoor daalde de TTF-

gasprijs naar het laagste niveau in twee jaar. ABN

AMRO verwacht een verdere loskoppeling van

de gasprijs en de olieprijs als gevolg van

contractonderhandelingen met Rusland en

Noorwegen.

•

De verwachting van ABN AMRO voor zowel de

Brent-olieprijs als de TTF-gasprijs, is een

aanhoudend dalende trend in de komende jaren.

•


22%22%van de totale bedrijfslasten in deze

branche betreft personeelskosten. In

de kunststofindustrie ligt dit aandeel

aanzienlijk lager, aangezien een groot

deel van het productieproces hier

geautomatiseerd is.

1.3101.310bedrijven waren op 1 januari 2014

actief in deze branche. Ten opzichte

van 2007 is het aantal bedrijven in

deze branche toegenomen met

slechts 0,7%. Dit ligt beduidend lager

dan de aanwas van bedrijven in de

totale industrie in dezelfde periode:

17,2%.

3,8%3,8%van de totale exportwaarde van

Nederland betreft de rubber- en

kunststofproductenindustrie,

waarvan rubberwaren 0,7% voor hun

rekening nemen en kunststoffen 3,1%

(zowel kunststoffen in primaire vorm

als kunststofproducten).

Belangrijkste exportmarkt is

Duitsland.

Bron: CBS


Visie op

Rubber- enkunststofproductenindustrieUpdate 2014

Mondiale vraag naar lichtere materialen neemt toe

Continue procesinnovaties kunnen efficiëntere productie waarborgen

De interconnectiviteit tussen ketenpartners intensiveert


Zowel omzet als productie van de rubber- en kunststofproductenindustrie is in 2013

toegenomen. Maar de producenten die zich voornamelijk richten op de Nederlandse markt,

hebben het afgelopen jaar relatief moeilijk gehad. Veel bedrijven zijn internationaal georiënteerd

en het grootste deel van de Nederlandse productie (circa 60%) is bedoeld voor buitenlandse

markten.

De mondiale vraag naar lichtere materialen is al enkele jaren aan het toenemen, met name bij de

ontwikkeling van consumentenproducten en in de transportmiddelenindustrie. Door nieuwe

wetgeving wereldwijd moeten vervoermiddelen voldoen aan striktere milieueisen (minder

uitstoot van CO2) waardoor veel producenten op zoek gaan naar lichtere materialen, die het

energieverbruik van de vervoermiddelen gunstig beïnvloeden. Door de structurele innovatie in de

kunststofindustrie, is de branche in staat om goede alternatieven te bieden. Klassieke materialen

(in dit geval metaal) worden in toenemende mate vervangen door kunststofproducten; een trend

die voorlopig nog aan zal houden. Het heeft zich inmiddels ook naar andere sectoren uitgebreid

(zoals de bouw), waar gangbare constructiematerialen zoals hout en steen veel vaker worden

vervangen door kunststofproducten.

Productontwikkeling blijft voor de rubberproducenten van levensbelang en staat ook onder

invloed van wetgeving en milieueisen. Zo hebben innovaties in de productie van synthetische

rubbers ertoe bijgedragen dat de optimale rolweerstand van banden steeds nauwkeuriger kan

worden bereikt, waardoor het brandstofverbruik van voertuigen daalt.


Om competitief te blijven zijn continue procesinnovaties relevant om goedkopere en efficiëntere

productie te waarborgen. Klanten worden bovendien veeleisender. In dit verband biedt Additive

Manufacturing (AM ofwel 3D-printen) veel mogelijkheden. Het gebruik van AM is vooral geschikt

voor kleinere series of maatwerk. Bij de vervaardiging van precisieproducten van kunststof kan

een hoge mate van complexiteit van vorm worden bereikt met een beperkte hoeveelheid restafval.

In toenemende mate vragen afnemers van kunststofproducten om kleinere series met

verschillende eigenschappen, die daarmee de complexiteit verhogen. Dit vraagt niet alleen om

intelligentere machines die de toenemende complexiteit aankunnen, maar ook om een betere

afstemming en communicatie in de keten. Digitale gegevensuitwisseling tussen partners

(afnemers en/of leveranciers) via internet, over bijvoorbeeld productieprocessen en

voorraadniveaus, zal hierdoor komend jaar toenemen. De interconnectiviteit tussen ketenpartners intensiveert en dit zal een efficiëntere

productieomgeving en verbeteringen in distributiekanalen creëren.

ABN AMRO verwacht dat de Nederlandse economie in 2014 zal groeien en dit is een gunstige uitgangspositie voor de rubber- en


Bron: Bron: CBS

Bron: Bron: CBS

kunststofproductenindustrie. Met name de export zal sterk aantrekken. De voornaamste afnemers binnen Nederland komen uit de industrie

(verpakkingsmiddelen) en de bouw. De bouw krimpt in 2014 – voor het derde jaar op rij – en ook de particuliere consumptie daalt nog komend jaar. De

krimp in de bouw wordt volgens ABN AMRO wel minder.

Gematigde productiegroei in 2014 Gematigde productiegroei in 2014

De branche herstelde vlot na de lichte

omzetkrimp in 2012. In 2013 nam de omzet weer

toe met 2,3%. De productie groeide met 0,1% in

2013 maar mondjesmaat. De granulaatprijs nam

in 2013 toe.

•

Vooral de omzet uit het buitenland heeft het in

2013 goed gedaan. Deze nam in 2013 met 5% toe,

terwijl de omzet uit het binnenland met 1,2%

daalde. De branche exporteert een groot deel van

zijn kunststofproducten (zoals profielen, buizen

en foliën, maar ook de primaire vormen) en

rubberwaren naar Duitsland.

•

De verwachtingen voor de Duitse markt zijn ook

voor 2014 gunstig. Dit betekent onder meer dat

de productie en omzet in 2014 weer zullen

aantrekken.

•

Bezettingsgraad rubber- en kunststofindustrie herstelt Bezettingsgraad rubber- en kunststofindustrie herstelt

Het deel van de beschikbare capaciteit dat

daadwerkelijk wordt benut (bezettingsgraad), zit

begin 2014 met 77,5% nog net onder het lange

termijn gemiddelde van 78,5%.

•

Ondanks dat de verwachtingen over de

productie in 2014 nog niet hooggespannen zijn,

zal de bezettingsgraad komend jaar verder

herstellen. De productie groeit in 2014 met 1,5%

en dit zal tot gevolg hebben dat er meer beroep

zal worden gedaan op de beschikbare capaciteit.

Gezien de grilligheid van de datareeks, zal het

herstel in bezettingsgraad echter niet rechtlijnig

plaatsvinden.

•


Bron: Bron: Plastics Europe

Verpakkingen is belangrijkste toepassingsgebied kunststoffen Verpakkingen is belangrijkste toepassingsgebied kunststoffen

Kunststoffen worden in veel sectoren gebruikt

voor verdere bewerking. Hiervan is de

belangrijkste sector de

verpakkingsmiddelenindustrie, met een aandeel

van bijna 40%.

•

Binnen de verpakkingsmiddelenindustrie is het

gebruik van bioplastic (de afbreekbare variant) in

opkomst. Veel verpakkingen van levensmiddelen

eindigen als zwerfafval en de inzet van

biologisch afbreekbare materialen kan hier een

oplossing voor vormen.

•

Ook in de bouwsector worden veel kunststoffen

gebruikt. Deze sector heeft een aandeel van 20%

in de totale vraag naar kunststoffen. De

automotive sector heeft een aandeel van 8% in

de totale vraag.

•
